Jain Dharm Darshan Ek Jankari

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 64

5. ਸ਼ਬਦਨਯ :
ਰਿਜਸੂਤਰ ਨਯ ਕੇਵਲ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਤੇ ਹੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਖਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼ਬਦਨਯ ਲਿੰਗ, ਕਾਰਕ, ਸੰਖਿਆ ਆਦਿ ਭੇਦ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਭੇਦ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਨਗਰ ਅਤੇ ਪੁਰ ਸ਼ਬਦਨਯ ਦੀ ਦਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹਨ
6. ਸਮਭਿਰੂੜਨਯ :
ਇਹ ਨਯ ਪਰਿਆਏ ਵਾਚੀ (ਸਮਾਨਅਰਥ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਉਤਪਤੀ ਦੇ ਭੇਦ ਤੋਂ ਪਰਿਆਏਵਾਚੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਵਿੱਚ ਭੇਦ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਇੰਦਰ, ਸ਼ਕਰ ਅਤੇ ਪੁਰੰਦਰ ਪਰਿਆਏ ਵਾਚੀ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਇੰਦਰ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦੋਲਤਾਂ, ਸ਼ੁਕਰ ਵਿੱਚ ਸਮਰਥਾ ਅਤੇ ਪੁਰੰਦਰ ਵਿੱਚ ਨਗਰਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਤੇ ਉਤਪੰਨ ਪਰਿਆਏਵਾਚੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਅਰਥਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ |
7. ਏਵਮਭੁਤਨਯ :
ਜੋ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਰੂਪ ਵਿੰਚ ਪੁਕਾਰਨਾ। ਜਿਵੇਂ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪੁਜਾਰੀ ਆਖਣਾ ਅਤੇ ਰੋਟੀ ਬਨਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਰਸੋਈਆਂ ਆਖਣਾ। ਵਸਤੂ ਦੇ ਕੰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਯੋਗ ਪੱਖੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਵਿਚਾਰ ਏਵਮਭੁਤਨਯ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਤ ਨਯਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਨਯ ਵਿੱਚ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਹੈ, ਆਖਰੀ ਚਾਰ ਨਯ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ।
ਪ੍ਰਮਾਣ :
ਉੱਪਰ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨਯ ਅਨੇਕਾਂ ਧਰਮਾਂ ਵਾਲੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਸ਼ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਸਤੂ ਦੇ ਅਨੇਕ ਅੰਸ਼ਾਂ ਜਾਂ ਸਾਰੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਣ
68