Jain Dharm Darshan Ek Jankari

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 108

ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖਿਮਾ, ਨਿਰਲੋਭਤਾ ਆਦਿ ਦਸ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਰਮ ਦੀ ਆਰਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਦਸ ਲਕਸ਼ਨ ਪਰਵ ਆਖਦੇ ਹਨ।
खामि सव्वे जीवे, सव्व जीवा खमतुं मे मैत्री मं सव्वभूए वेर भञ्झं न केणई
(ਅਰਥਾਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਖਿਮਾ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ, ਸਾਰੇ ਜੀਵ ਮੈਨੂੰ ਖਿਮਾ ਕਰਨ। ਮੇਰੀ ਸਭ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਹੈ। ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ।) ਪਰਿਊਸਨ ਦਾ ਇਹੋ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ।
ਦੀਵਾਲੀ :
ਦੀਵਾਲੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਸਬੰਧ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਨਿਰਵਾਣ ਨਾਲ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਭ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।
ਗਿਆਨ ਪੰਚਮੀ :
ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਗਿਆਨ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਕੱਤਕ ਸ਼ੁਦੀ ਪੰਚਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਸਾਧੂ ਲਿਖਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਉਹ ਆਗਮ ਆਦਿ ਸਭ ਗਰੰਥ ਮੂੰਹ ਜਬਾਨੀ ਰੱਟਦੇ ਸਨ, ਯਾਦ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਤਦ ਵੀਰ ਨਿਰਵਾਣ ਸੰਮਤ 980 (ਬਿਕਰਮ ਸੰਨ 510) ਵਿੱਚ ਦੇਵਅਰਧੀਗਣੀ ਸ਼ਮਾਮਣ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਬੱਲਭੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਦਾ ਦੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ' ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਕੱਤਕ ਸ਼ੁਦੀ ਪੰਚਮੀ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋਇਆ। ਚੋਮਾਸੇ ਦੀ ਬਰਸਾਤ ਕਾਰਨ ਹਥ ਲਿਖਤ ਗਰੰਥਾਂ ਦਾ ਕਿਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਤੇ ਉਪਵਾਸ ਕਰਕੇ ਗਿਆਨ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਪਤੀ ਲੇਖਨਾ (ਝਾੜ ਪੂੰਝ) ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਪੰਚਮੀ ਨੂੰ ਵਰਤ ਦੇ ਨਾਲ ‘ਣਮੋ ਣਾਨੱਸ' ਦੀ ਮਾਲਾ ਵੀ ਫੇਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
112