Jain Dharm Darshan Ek Jankari

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 107

ਅਕਸ਼ੇ ਤੀਜ :
ਅਕਸ਼ੇ ਤੀਜ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਪਹਿਲੇ ਤੀਰਥੰਕਰ ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਭਦੇਵ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ। ਰਿਸ਼ਭਦੇਵ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਤਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੈਸਾਖ ਸ਼ੁਦੀ ਨੂੰ ਗੰਨੇ ਦੇ ਰਸ ਨਾਲ ਪਾਰਨਾ (ਵਰਤ ਖੋਲਣ ਦੀ ਕਿਰਿਆ) ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਈਕਥੁ ਤੀਜ ਜਾਂ ਅਕਸ਼ੇ ਤੀਜ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। ਜੈਨ ਹਿਸਥ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦਾ ਏਕਾਂਤਰ ਤਪ (ਇੱਕ ਦਿਨ ਖਾਣਾ ਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਤਪ) ਮਚਰਯ ਪਾਲਨ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਰਸ਼ੀ ਤਪ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ :
| ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਵਿਸ਼ਣੂ ਕੁਮਾਰ ਮੁਨੀ ਨਾਲ ਹੈ। ਨਮੂਚੀ, ਜੌ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਸਮਰਾਟ ਮਹਾਪਦਮ ਦਾ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਸਮਰਾਟ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਕੇ ਨਮੁਚੀ ਸੱਤ ਦਿਨ ਦਾ ਰਾਜ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ। ਜੈਨ ਮੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਧਰਮ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਕਾਰਣ ਉਹ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਮੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਹਲੂ ਵਿੱਚ ਪੀੜਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਤਦ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਰੀਰ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜੈਨ ਮੁਨੀਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ। ਤਦ ਤੋਂ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।
ਪਰਿਊਸ਼ਣ ਮਹਾਂਪਰਵ: | ਇਹ ਅਧਿਆਤਮਕ ਸਾਧਨਾ ਦਾ ਮਹਾਨ ਪਰਵ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਭਾਂਦੋਂ ਵਦੀ 12 ਜਾਂ 13 ਤੋਂ ਭਾਦੋਂ ਸ਼ੁਦੀ ਚੌਥ ਜਾਂ ਪੰਚਮੀ ਤੱਕ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਸੰਮਵਤਸਰੀ ਮਹਾਂਪਰਵ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਜੈਨ ਸਾਧਕ ਮਨ, ਬਚਨ ਤੇ ਕਾਇਆ ਤੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਭੁੱਲਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਖਿਮਾ ਮੰਗਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਖਿਮਾ ਤੇ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਪੱਵਿਤਰ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਦਿਗੰਬਰ ਪਰਾ ਵਿੱਚ ਭਾਦੋਂ ਸੁਦੀ ਪੰਚਮੀ ਤੋਂ ਚੋਦਾਂ ਤੱਕ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ
iii