Jain Dharm Darshan Ek Jankari

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 88

6) ਵਿਵਹਾਰ ਭਾਸ਼ਯ, 7) ਨਸਿਥ ਭਾਸ਼ਯ, 8) ਜੀਤਕਲਪ ਭਾਸ਼ਯ, 9) ਓਘ ਨਿਰਯੁਕਤੀ ਲਘੂ ਭਾਸ਼ਯ, 10; ਪਿੰਡ ਨਿਰਯੁਕਤੀ ਭਾਸ਼ਯ
ਚੂਰਣੀਆ :
1)
4)
ਆਵਸ਼ਕ ਚਰਣੀ, 2) ਦਸ਼ਵੈਕਾਲਿਕ, 3) ਨੰਦੀ, ਅਨੁਯੋਗਦਵਾਰ, 5) ਉਤਰਾਧਿਐਨ, 6) ਆਚਾਰੰਗ, 7) ਸੂਤਰਕ੍ਰਿਤਾਗ, 8) ਨਸ਼ਿਥ, 9) ਵਿਵਹਾਰ, 10) ਦਸ਼ਾਸਰੁਤ ਸਬੰਧ, 11) ਬਹਤਕਲਪ, 12) ਜੀਵਾਭਿਗਮ, 13) ਭਗਵਤੀ, 14) ਮਹਾਨਸ਼ਿਥ, 15) ਜੀਤਕਲਪ, 16) ਪੰਚ ਕਲਪ, 17) ਅਘ ਨਿਰਯੁਕਤੀ।
ਦਿਗੰਬਰ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਇਨਾਂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਦਿਗੰਵਰ ਆਚਾਰੀਆਵਾਂ ਨੇ ਉਪਰੋਕਤ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਮਾਨਤਾ ਵਾਲੇ ਆਗਮ ਗਰੰਥ ਨੂੰ ਸਹੀ ਨਾ ਮੰਨ ਕੇ ਪਾਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਆਗਮ ਗਰੰਥਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ‘ਸ਼ਟਖੰਡਆਗਮ’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਦਿ ਗਰੰਥ ਹੈ। ਇਹ ਆਚਾਰੀਆ ਪੁਸ਼ਪਦੰਤ ਅਤੇ ਭੁਤਬਲੀ ਆਚਾਰੀਆ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਉਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਚਾਰੀਆ ਗੁਣਧਰ ਨੇ ਕਲਾਏਪ੍ਰਾਭਰਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਆਚਾਰੀਆ ਵੀਰਸੇਨ ਨੇ ਸ਼ਟਖੰਡ ਆਗਮ ਤੇ ਧਵਲਾ ਟੀਕਾ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਕਸ਼ਾਏ ਪ੍ਰਾਭਰਿਤ ਤੇ ਵੀ ਟੀਕਾ ਲਿਖੀ। ਆਚਾਰੀਆ ਕੁਦਕੁੰਦ ਨੇ ਚਨਸਾਰ, ਸਮੇਸਾਰ, ਪੰਚ ਆਸਤੀਕਾਏ ਅਤੇ ਆਚਾਰੀਆ ਨੋਮੀਚੰਦਰ ਸਿਧਾਂਤ ਚਕਰਵਰਤੀ ਨੇ ਗੋਮਟਸਾਰ, ਲਭੱਧੀ ਸਾਰ ਗਰੰਥ ਲਿਖੇ। ਆਗਮ ਸਾਹਿਤ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਸ਼ਵੇਤਾਵਰ ਤੇ ਦਿਗੰਬਰ ਨੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਾਵਿ ਸਾਹਿਤ ਵੀ ਲਿਖਿਆ। ਪਾਦਲਿਪਤ ਸੂਰੀ ਦੀ ਤਰੰਗ ਵਲੀ, ਬਿਮਲਮੁਨੀ ਦੀ ਪਉਮਚਰਿਓ, ਸੰਘਦਾਸ ਗੁਣੀ ਦੀ ਵਸੁਦੇਵ ਹਿੰਡੀ, ਹਰੀਭਦਰ ਸੂਰੀ ਦੀ ਸਮਰਾਇਚ ਕਹਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਵਿਆਕਰਨ ਨਮਿਤ, ਜੋਤਿਬ, ਸ਼ਾਮੁਦਰਿਕ (ਹਬਰੇਖਾ) ਆਯੁਰਵੇਦ ਤੇ ਵੀ ਪਾਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਾਹਿਤ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਪੱਖੋਂ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਸਾਹਿਤ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਗੰਵਰ ਸਾਹਿਤ ਸੋਰ ਸੈਨੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਹੈ।
92