Jain Darshan Paribhasha Kosh

Author(s): Kundkundacharya, Tarachand Manekchand Ravani
Publisher: Ajit Ravani

Page 7

પ્રકાશકનું નિવેદન
ઉપલબ્ધ કરાવવું, એનું પ્રકાશન અને વિતરણ કયાં, કોની વડે કરાવવું- એમ જાતજાતના અમારા પૂજ્ય વડીલ શ્રી તારાચંદ્રભાઇ જૈન ધર્મના ચુસ્ત અનુયાયી હતા. સમ્યક
અમારી સામે સવાલો હતા. જ્ઞાન, સમ્યક ચારિત્ર્ય અને સમ્યક દર્શનના ખ્યાલોમાં એમને ઊંડી આસ્થા હતી.
પરંતુ અમારો ઇરાદો નેક હતો, નિર્ણય સફર હતો. એટલે માર્ગ મળતો ગયો વ્યવસાય તેઓ પુસ્તકના પ્રકાશક અને વિતરક હતા એટલે ધંધાર્થી હતા. એ કારણે અને કામ ચાલતું થયું અને પૂરું પણ થયું. એ લખાણ છે એજ રૂપમાં, ક્રમમાં અને વ્યાવહારિક કમાણી તો કરતા હતા, પરંતુ પારમાર્થિક કમાણી તરફ પણ બેધ્યાન હતા ભાતમાં પ્રગટ કરવું, એમાં જરા પણ શુદ્ધિવૃદ્ધિ કે ફેરફારો હાલને તબકકે ન કરવા એમ નહીં, એટલે વ્યવસાયધર્મ અને સમાજધર્મ યથોચિતરૂપે બજાવવા સાથે આત્મધર્મ નકકી કરીને અમે આગળ વધવાનું વિચાર્યું. આમ મુરબ્બી વડીલ શ્રી અનંતભાઇ બજાવવા તરફ પણ ઉભુખ રહેતા હતા. ધંધામાંથી અને સમાજકાર્યમાંથી જે કાંઇ કૂરસદ રવાણીને પોતાની ઓળખાણો અને સંબંધોને કામે લગાડીને આ કામ માટે પ્રસિદ્ધ મળે એનો ઉપયોગ જૈન ધર્મના ધર્મસૂત્ર અને આચારસૂત્રના ગ્રંથોના વાચનમાં કરતા. વિદ્વાન શ્રી જે.એમ.ઉપાધ્યાય અને ર્ડો. નિરંજનભાઇ પટેલ શોધી આપ્યા. એમણે એમ કરતાં કરતાં જૈન ધર્મ તત્વધર્મનની પારિભાષિક સંજ્ઞાઓ એન એમાંથી વિકસેલી એમને સંમત કર્યા અને કામ સોંપી પૂરું કરાવ્યું. આ તબકકે હું મારા મુરબ્બી વડીલ શ્રી વિભાવનાઓમાં એમનો રસ વધતો ગયો. તેથી પોતાની સમજ વિશદ કરવા તેમણે અનંતભાઇ રવાણીનો, ર્ડો.ઇન્દ્રવદન ઉપાધ્યાયજીનો અને .નિરંજનભાઇ પટેલનો આવી સંજ્ઞાઓના અર્થો અને વિચારોને સ્પષ્ટ કરતું લખાણ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. એમનું હૃદયપૂર્વક આભાર માનું છું. વાચન વિશાળ હતું અને એમનો સ્વાધ્યાય નિત્યપ્રતિ વર્ધમાન હતો એટલે આ કાર્ય
- આ જાતના પુસ્તકની પ્રસ્તાવના કોની પાસે લખાવવી એ હું જાણતો ન હતો. મુશ્કેલ અને શ્રમસાધ્ય હોવા છતાં વર્ષો સુધી એકધારી લગની સાથે તેઓ કરતા રહેલા.
મારા માટે એ મૂંઝવણનો વિષય હતો. પરંતુ મુરબ્બી વડીલશ્રી અનંતભાઇએ એ માટે આવું એમનું લેખનકાર્ય ટુકડે ટુકડે અને સમયાંત્તરે થયેલું હતું. વળી, એમની પાસે ર્ડા.નરેશભાઇ વેદને, એમની અનિચ્છા છતાં એમને રીઝવીને પ્રસ્તાવના તૈયાર કરાવી કોશવિદ્યાની જાણકારી કેઇ આમ આદમી જેટલી સામાન્ય હતી. એની કોઇ તાલીમ તેઓ આપી. ર્ડા.નરેશભાઇ વેદ મૂળે તો ધર્મ અને તત્ત્વજ્ઞાનના અભ્યાસી છે. અનેક પત્રો અને લઇ શકયા ન હતા. છતાં એવી બધી મર્યાદાઓ વચ્ચેય, અને ગુણકાર્યા વગર, પોતાની સામયિકોમાં એ વિશ્વની કોલમો લખવામાં અને અનેક જગ્યાએ એ વિષયના વ્યાખ્યાનો યથાશકિતમતિ આ કામ તેઓ કરતા રહેલા. એમનું આ લખાણ વર્ષો સુધી અસ્તવ્યસ્ત આપવામાં, તેમજ એ વિષયનાં પુસ્તકો લખવામાં અત્યંત વ્યસ્ત હોય છે. છતાં એ બધી હાલતમાં જેમનું તેમ પડી રહેલું. એમનો ભૌતિક વારસો તો અમે સ્વીકારેલો પરંતુ એમનો વ્યવસ્તાઓ વચ્ચેય અમારા પ્રેમાગ્રહને વશ થઇને એમણે સુંદર અને ઘોતક પ્રસ્તાવના ધર્મસંસ્કારનો વારસો પણ સ્વીકારવો એ ભાવનાને લઇને અમે એમનાં લખાણો તપાસતા લખી આપી એ માટે હું એમનો પણ અંતઃકરણપૂર્વક આભાર માનું છું. રહેતા હતા. એમાંથી અત્રને આ મૂલ્યવાન હસ્તપ્રત પ્રાપ્ત થતાં અમને ઘણું અચરજ અને
જૈન ધર્મ સાહિત્યના મર્મજ્ઞ અભ્યાસી આદરણીય શ્રી ચંદ્રહાસભાઇ ત્રિવેદી એ પ્રસ્તુત ઘણો આનંદ થયો.
ગ્રંથલક્ષી આવકાર લખી આપ્યા તે બદલ તેમનો હદયપૂર્વક આભાર વ્યકત કરું છું. એમની વર્ષોની સાધના અને તપશ્ચર્યારૂપ આ ગ્રંથ પ્રિન્ટેડ અને ડિઝિટલ ફોર્મમાં પ્રકાશિત કરીએ તો સંતાન તરીકે કરવા જેવું કામ અમે કર્યું છે, એવો સંતોષ અમને
પ્રસ્તુત ગ્રંથસ્થ કાર્યની મૂંઝવણ ભરી પરિસ્થિતિમાં પ્રિન્ટેડ અને ડિઝિટલ કાર્યની મળશે, એવો ખ્યાલ અમોને આવ્યો. પરંતુ એ કેવી રીતે પાર પાડયું એ મોટી સમસ્યા સાઘત કાર્યશીલ રહેલા મોહંમદશબ્બીર શેખની સંકલ્પ બદ્ધતા, ગતિશીલતા કેમ ભૂલી હતી. અમે રહીએ અમેરિકામાં, સામગ્રી બધી ભારતમાં અને પણ અસ્તવ્યસ્ત રૂપમાં, શકાય? તેઓ પણ જન વિચારધારાની ઘણી બધી બાબતોથી પ્રભાવિત થયા હતા, કોને એનાં સંશોધન-સંપાદનનું કામ સોંપવું કોની પાસે એની ચકાસણી કરાવવી, એ છે જેથી તેમની સંકલ્પ સમક્તાને ખનોવેશ મળતો જે ગ્રંથસ્થ કાર્ય પૂર્ણતાના ઉચિત એજ રૂપમાં, ક્રમમાં અને ભાતમાં પ્રગટ કરવું કે એમાં વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિએ જરૂરી ફેરફારો ભાગીદાર છે ઉપરાંત, આ ગ્રંથના ટાઇપસેટીંગ, પ્રફ રીડીંગ, વેઇટીંગ, ડિઝાઇનીંગ અને અને શુદ્ધિવૃદ્ધિ કરવા, એ કોની પાસે કરાવવા, એને પુસ્તકાકારે પ્રગટ કરવું કે ડીવીડીરૂપે | પ્રોડકશનના કામમાં જે કોઇનો સાથ સહકાર મળ્યો છે એ સૌનો પણ આભાર માનું છું.