________________
૧૧
ગૌતમ બુદ્ધ સિદ્ધાર્થને મોહનિદ્રામાં માની પોતાની જાગૃતિ વિશે ગર્વ લેતા હશે ત્યારે વાસ્તવમાં તો તેથી વિપરીત જ હતું. અજ્ઞાનની સુષુપ્ત દશામાં તેઓ હતા અને સિદ્ધાર્થનું આંતરમન જાગ્રત હતું. તેવામાં યશોધરાએ પુત્રરત્નને જન્મ આપ્યો. રાજપુત્ર ગાદીવારસ રાજકુમાર અને યશોધરાના પતિ સિદ્ધાર્થના વ્યક્તિત્વમાં, નવજાત શિશુના પિતાનું એક વધુ પાસું ઉમેરાયું. હવે સિદ્ધાર્થના સંસારમાં રચ્યાપચ્યા રહેવા વિશે સહુ નિઃશંક બન્યા, પણ પુત્રજન્મ સિદ્ધાર્થના આંતરચક્ષુ ખોલી નાખ્યાં. બાળક રાહુલ તેમને અધ્યાત્મમાર્ગના રાહુ (રોડા) રૂપ લાગ્યો. ગરમ થયેલા લોઢા પર એક ઘા પડે અને આકાર વધુ સ્પષ્ટ બને તેમ સિદ્ધાર્થને એમનો ભાવિ માર્ગ સ્પષ્ટ દેખાવા લાગ્યો; જરા, મૃત્યુ, વ્યાધિ વગરના જીવનની ખોજ માટે સંન્યાસ ધર્મ અનિવાર્ય જણાતાં તેમણે પિતા પાસે તે માટે સંમતિ માગી. પુત્રવત્સલ સંસારી પિતા શી રીતે યુવાન રાજપુત્રને સંસારત્યાગની સંમતિ આપે ? પિતાની આંખમાંથી વહેતી અશ્રુધારાએ સિદ્ધાર્થને વધુ દલીલો કરતા રોક્યા અને ચૂપ કરી દીધા. તેઓ વિશ્રામભવન પાછા ફર્યા. વિશ્રામભવન આવતાં તેમના પગ થંભ્યા પણ વિચારોનું ચંક્રમણ ચાલુ જ રહ્યું (કહેવાય છે કે રાજાએ તે પછી પ્રાસાદોમાં વિપુલ ભોગસામગ્રી મોકલાવી. સાથે સાથે નગરના દરવાજા પર વધુ કડક પહેરો ગોઠવ્યો). એ વિચારોના ફળસ્વરૂપે રાહુલના જન્મ પછી સાતમે દિવસે મધ્યરાત્રિએ સિદ્ધાર્થ પરમ સત્યની શોધમાં મહાભિનિષ્ક્રમણ
કર્યું.
ભગવાન બુદ્ધના જીવન પર પ્રકાશ નાખતી ગાથાઓના ભ..બુ. - ૩
