________________
ગૌતમ બુદ્ધ
૨૫ પણ પૂર્વારામ નામે વિહાર બંધાવી અર્પણ કર્યો. તેના પુત્ર મિગારના બૌદ્ધ ધર્મ સ્વીકાર પછી તે ઉપાસિકા મિનારમાતાને નામે બૌદ્ધ ગ્રંથોમાં વિખ્યાત થઈ.
બુદ્ધત્વ પ્રાપ્તિ પછી પ્રથમ પરિચિતોને જ્ઞાનોપદેશ કર્યા પછી ભગવાનનો સર્વલોક સંપર્કનો કાળ શરૂ થયો. નદી-નાળાં, પર્વતો-વનો પસાર કરી, વિહાર વિચરણ કરતા ભગવાને લગભગ ૪૫ વર્ષ સુધી ભારતના હૃદયને સ્થાને આવેલા પ્રદેશો - બિહાર, ઉત્તર પ્રદેશ, અવંતિ, મથુરા -ને પોતાની જીવનલીલાનું કાર્યક્ષેત્ર બનાવ્યું. મુખ્યત્વે મગધ, કોસલ, વત્સ ને અવંતિ એ ચાર રાજ્યો મધ્ય વિભાગનાં કેન્દ્રસ્થળો હતાં. ત્યાં બૌદ્ધ ધર્મના ઊંડા પાયા નખાયા અને ત્યાંથી ભગવાનનો જીવનસંદેશ આખા ભારતમાં ફેલાયો. આવાં પચીસેક સ્થાને મળીને લગભગ સવા ચારસો જેટલા ઉપદેશો તેમણે આપ્યા. પ્રારંભમાં સંઘના ગુણસંવર્ધન તેમ જ સંખ્યાવિકાસ તરફ લક્ષ્ય આપ્યું પછી સર્વલોક સંપર્ક માટે અખંડ પરિભ્રમણ કરતા રહ્યા. મગધ પ્રદેશ તો આખો જ ભિક્ષુવિહાર જેવો બની ગયો હતો તેથી તેનું મૂળ નામ વીસરાઈને વિહાર અથવા બિહાર તરીકે તે ઓળખાવા લાગ્યો.
ભગવાનનો અતિશય પ્રભાવ જોઈ તેમના પિતરાઈ ભાઈ દેવદત્તને ઈર્ષ્યા આવી. તેણે મગધના રાજકુમાર અજાતશત્રુ પાસે, તેના પિતા બિંબિસારની હત્યા કરાવી તેને ગાદીએ બેસાડી, સંઘના અધિપતિ કરવો અને પછી તેની મદદથી બુદ્ધની હત્યા કરવી – એવું કાવતરું ઘડ્યું. પણ તે પકડાઈ ગયું. બિંબિસારે પુત્રને ક્ષમા આપી. તે પછી દેવદત્તે ભગવાનને મારવા ત્રણ પ્રયત્નો કર્યા. એક વાર ધન આપીને મારા મોકલ્યા
