________________
૪૦
ભગવાન ગૌતમ બુદ્ધ પ્રગટાવીને મનને સશક્ત અને શુદ્ધ નહીં રાખી શકાય.''
સ્ત્રીનાં સાધારણ કર્તવ્યો વિશે ભગવાન બુદ્ધ એક વાર વિશાખાને આ પ્રમાણે ઉપદેશ આપતાં કહ્યું હતું.
“સ્ત્રીએ આદરપૂર્વક ઘરના વડીલોની સેવા કરવી જોઈએ, તેમને મધુર વેણ કહેવાં જોઈએ. તેમના ઊડ્યા પહેલાં ઊઠવું જોઈએ અને તેમના સૂતા પછી સૂવું જોઈએ. તેણે ઘરના વડીલો ઉપરાંત પતિ જેમને આદર આપતો હોય તે સાધુજનોનું ઉચિત સન્માન કરવું જોઈએ. ઘરમાં રાખવામાં આવેલાં કપાસ, ઊન વગેરેનો યથોચિત ઉપયોગ કરવામાં તેણે નિપુણ બનવું જોઈએ. ઘરના સેવકો અને મજૂરોને જે કામ સોંપવામાં આવ્યું હોય તેને તેઓ સારી રીતે કરે છે કે નહીં તેનું તેણે નિરીક્ષણ કરવું જોઈએ. અને તેમના ભોજનનું પણ ઉચિત ધ્યાન રાખવું જોઈએ. પતિ ઘરમાં જે અન્ન યા ધન લાવે તેને સંભાળીને તેણે રાખવું જોઈએ. તેમાંથી પોતાને માટે તેણે છૂપો ખર્ચ ન કરવો જોઈએ. તેણે પંચશીલનું પાલન કરવું જોઈએ અને કંજૂસાઈ છોડી છૂટ હાથે દાન કરવું જોઈએ.'
એક વાર ભગવાન બુદ્ધ રાજગૃહમાંના વેણુવનમાં રહેતા હતા ત્યારે રાહુલ સાથે - કર્તવ્યમાર્ગમાં જાગ્રત રહેવા સંદર્ભે - નીચે મુજબ વાર્તાલાપ થયો હતો? “રાહુલ, આરસાનો ઉપયોગ શો ?'
પ્રત્યવેક્ષણ કરવા – જોવા માટે આરસાનો ઉપયોગ થાય છે.' રાહુલે ઉત્તર આપ્યો.
