________________
૫૧
ઉપદેશ વિચારોના દોષો વિચારવા. ખરાબ વિચારો કેવા અધઃપતનકારી અને દુઃખ પરિણામી છે તેનું ચિંતન કરવું. આટલાથી પણ કામ ન સરે તો ખરાબ વિચારો તરફ ધ્યાન જ ન આપવું. તેમની ઉપેક્ષા કરવી. આટલાથી પણ કામ ન સરે તો ખરાબ વિચારો કરવાથી શો લાભ છે તેનો પૂરેપૂરો વિચાર કરવો. વગર વિચાર્યું દોડતો માણસ પોતે શા માટે દોડે છે તે વિચારે તો તેનું દોડવાનું અટકી જાય છે. તેવી જ રીતે ખરાબ વિચારો કરનાર માણસ જે વિચારે કે ખરાબ વિચારો કરવા શા માટે, તેમ કરવાથી શું પ્રયોજન સિદ્ધ થવાનું, તો તે ખરાબ વિચારો કરતો અટકી જશે. આનાથી પણ જે સફળતા ન મળે તો દાંત ભીંસી જીભ તાળવે અડાડી બળપૂર્વક દુર્વિચારોને ચિત્તમાંથી હાંકી કાઢવા પ્રયત્ન કરવો, દુર્વિચારોનું દમન કરવું.'
વર્તમાનને વેડફી નહીં નાખવા વિશે ભગવાન બુદ્ધે એક વાર ભિક્ષુઓને સંબોધીને નીચે મુજબ કહ્યું હતું?
“હે ભિક્ષુઓ ! ગઈ વાતનો અધિક વિચાર કરવો નહીં. ભવિષ્ય ઉપર બહુ આધાર રાખવો નહીં. જે બની ગયું તે બની ગયું અને જે બનવાનું છે તે હજુ બનશે ત્યારે ખરું. ભૂત નાશ પામ્યું છે, ભવિષ્યનું હજી અસ્તિત્વ નથી. માટે, વર્તમાનનો બરોબર ઉપયોગ કરી લેવો જોઈએ. વર્તમાનનો જ ખરેખર વિચાર કરવો જોઈએ. કાલે જીવતા હોઈશું કે કેમ તેની કોને ખબર છે? વર્તમાન જ આપણા હાથની વાત છે. એટલે વર્તમાનને વેડફો નહીં. સાવધાન થઈ અને હોશિયારીથી વર્તમાનનો ઉપયોગ કરો.'
