________________
ગૌતમ બુદ્ધ
૨૭
મતિભિન્નતાથી ક્યારેક વિવાદો થતા; છતાં ભગવાને પોતાની આગવી રીતે સરળ દૃષ્ટાંતો દ્વારા લોકોને સમજ પડે તે રીતે અને તેવી ભાષામાં જ્ઞાનોપદેશનું અને બોધામૃતનું પાન કરાવીને સંઘને પ્રાણવાન અને સતત સેવાપરાયણ બનાવ્યો તેથી બૌદ્ધ સંઘની આવડી જીવંત ને ધરખમ અસર લોકસમાજ પર પડી અને હજાર વર્ષ સુધી કાયમ રહી.
છપ્પન વર્ષની ઉંમરે ભગવાન પર પહેલી વાર વૃદ્ધાવસ્થાની છાયા પડી. તેમને એક પરિચારકની જરૂર જણાઈ. સારિપુત્ર અને મોગલ્લાન બંનેએ સેવાની તૈયારી બતાવી પણ આવા મહાપ્રભાવશાળી ધર્મપ્રચારકને કેવળ સેવાકાર્યમાં લગાવવાથી સંઘને નુકસાન થાય તેમ હતું તેથી ભગવાને આનંદ પર પસંદગી ઉતારી. આનંદે પ્રસન્ન ચિત્તે એકનિષ્ઠાથી ચોવીસ વર્ષ સેવા કરી જેને કારણે ભગવાન એશી વર્ષ જીવ્યા.
વૈશાલીમાં આમ્રપાલીના આમ્રવનમાં રહ્યા પછી રાજગૃહના વેણુવનમાં ભગવાને વર્ષોવાસ કર્યો ત્યારે ત્યાં માંદા પડ્યા. વ્યાધિની પીડા બહુ હતી પણ શાંતભાવે વેઠતા રહ્યા. ત્યાં હંમેશની જેમ ભિક્ષુઓ આગળ ઉપદેશ-પ્રવચન કરી અંબગ્રામ, જંબુગ્રામ ને ભોગનગર થઈ પાવા ગામે પહોંચ્યા. પાવા ગામે ચુંદ સોનીને ત્યાં અંતિમ ભોજન લીધા પછી વધુ પીડા ઊપડી તોપણ ત્યાંથી વિરામ લેતા લેતા કુશિનગર પહોંચ્યા. કુકુત્ચ નદી પર સ્નાન કર્યું. પછી હિરણ્યવતી નદી ઊતરીને શાલવન પહોંચ્યા. અગાઉના પ્રતાપી મહાસુદર્શન રાજાની આ રાજધાનીમાં જોડિયા શાલવૃક્ષ હેઠળ ભગવાને આસન તૈયાર કરાવીને પોતાના મહાનિર્વાણની જાહેરાત કરી. લોકોનાં
