________________
ગૌતમ બુદ્ધ સમગ્ર વિશ્વના જીવોનું જ્ઞાન થયું. વિજ્ઞાનનાં ઊંડાણોનું મધ્યબિંદુ સમજાવતી એ દ્વિતીય સમાધિ હતી. તેમાંથી વૃદ્ધાવસ્થા ને મરણના શરીરમાં સમજાવતા પ્રાણમય આનંદની તૃતીય સમાધિ પ્રાપ્ત થઈ. અંતે ચતુર્થ સમાધિમાં ચાર ઉમદા સત્યો શોધ્યાં. દુઃખ છે, દુઃખનું કારણ છે, દુઃખનો નાશ છે અને તે માટે ઉપાયો છે. આ જ્ઞાન થતાં સિદ્ધાર્થના જન્મનો અર્થ સિદ્ધ થયો અને તેઓ ભગવાન બુદ્ધ The Enlightened One
બન્યા.
જ્ઞાનપ્રાપ્તિ પછી સાત દિવસ એ જ આસન પર આનંદમગ્ન સ્થિતિમાં વિતાવ્યા. તે પછીને અઠવાડિયે અન્ય એક જગ્યાએ બેસી અનિમેષ નેત્રે બોધિવૃક્ષ તરફ જોતા રહ્યા. અનિમેષ નેત્રે બાહ્ય આનંદની મગ્નતાની આ સ્થિતિ અર્પનાર જગ્યા હાલ અનિમેષ ચૈત્ય નામે ઓળખાય છે. ત્યાર પછી અત્યારે જ્યાં બોધિગયાનું મંદિર ઊભું છે તેની નજીક સાત દિવસ ચંક્રમણ કરતા રહ્યા. આ સ્થાને બાંધવામાં આવેલો સાઠ ફૂટ લાંબો ચબૂતરો (જેના પર ભગવાનનાં પદચિહનરૂપે કમળો કોતરેલાં છે, તે) આજે પણ મોજૂદ છે. પછી જે સ્થળે સાત દિવસ આસન લગાવ્યું તે સ્થળ “રત્નાઘર' નામે ઓળખાય છે. કહેવાય છે કે તેમની આસનસ્થ દશામાં તેમના દેહમાંથી સૂર્યની જેમ સપ્તરંગી કિરણોનો આવિર્ભાવ થતો લોકોએ જોયો હતો. પાંચમે અઠવાડિયે અજપાલ વૃક્ષ નીચે એક બ્રાહ્મણને બોધ આપ્યો હતો. છેકે અઠવાડિયે મુચલિન્દ સરોવરકાંઠે ધ્યાનમગ્ન હતા ત્યારે ભયંકર આંધી ઊઠી હતી અને નાગરાજ મુચલિન્ડે સરોવર બહાર આવીને તેમના પર પોતાની ફેણ ફેલાવી રક્ષા કરી
