________________
ધમ ગળઃ
[ } ]
ध्यायतो विषयान् पुंसः संगस्तेषूपजायते, संगात संजायते कामः कामात् क्रोधोऽभिजायते । क्रोधाद्भवति संमोहः संमोहात् स्मृतिविभ्रमः, स्मृतिभ्रंशात् बुद्धिनाशः बुद्धिनाशात् प्रणश्यति ।
પહેલાં તે માણસ વિષય, ભાગાપભાગ તરફ આકર્ષીય છે. લક્ષ્મી, વૈભવ, વિલાસ પ્રાપ્ત કરવા, ભેાળું બાળક દીવાની જ્યેાતને પકડવા મથે તેમ મથે છે. રાતદિવસ જેને સુખની સામગ્રી માની લીધી હાય છે તેનું ચિંતન-રટણ કરવા મડે છે. આ રટણ, આ રાગ, આ આસક્તિમાંથી પ્રમળ વાસના-લાલસા પ્રકટે છે. ક્રમે ક્રમે એમાંથી કામ, ક્રોધ, મેાહ, કર્તવ્યમૂઢતા વિગેરે જન્મે છે. એની સ્મૃતિ, જ્ઞાન, લક્ષ્ય ડેાળાય છે. આખરે એ સર્વનાશની અધારી ખાઈમાં ગમડી પડે છે.
આપણા અંતરમાં પળે પળે રાગ-દ્વેષનાં જે વાવાઝોડાં ઊઠે છે અને જે વાવઝોડા આપણી વિવેક કે બુદ્ધિને પણ આવરી લે છે તેની સામે સતત સાવચેતી રાખીએ; આસક્તિ, કામ, ક્રોધ, મેાહની વૃત્તિના અંકુરને ઊગતાની સાથે જ ડાંભી દઈએ તેા પેલા તફાના, મેાટા પર્વત ઉપરથી પસાર થતી આંધીની જેમ આપણને ચળાવી કે ડાલાવી શકે નહિ. જે નિશ્ચય કરીને બેસે છે કે રાગ-દ્વેષના ગમે તેટલા પ્રચ ́ડ વાવાઝોડા આવે, પણ આપણે તે ચિત્તની પ્રસન્નતા અથવા શાંતિ તજવી જ નથી તેને એ
