________________
[ ૧૦૦ ]
ધર્મમંગળ ન સંસ્કૃતિને મંજૂર નથી. એ તો સમભાવ અને આત્મશુિદ્ધિમાં જ માનનારી છે. સામાયિક કરે, પ્રતિક્રમણ કરે, થત–સંયમ કરે અને એ રીતે સમભાવ કેળવે, પાપથી નિર્મળ બને, દેહિક વાસનાઓથી સ્વતંત્ર થઈને બની શકે એટલા આત્માની સમીપે પહોંચો. આ શું કેવળ સ્વાર્થસિદ્ધિની ક્રિયાઓ છે? સર્વાર્થસિદ્ધિ સિવાય જૈન સંસ્કૃતિનું બીજું કોઈ મહત્વનું સૂત્ર તમે સાંભળ્યું છે? સર્વ મંગળમય અર્થોની સિદ્ધિ જૈન ક્રિયાકાંડ વાંછે છે, એટલું જ નહિ પણ સર્વોદયને વિષે પણ એને શ્રદ્ધા છે–સામયિક અને પ્રતિક્રમણ જેવા ક્રિયાકલાપથી એ અર્થ સિદ્ધ કરવાની એની નેમ છે.
એક જણે, ધારે કે, સેંકડે સામાયિક કર્યો છે, પણ સમાજના વિવિધ સંઘર્ષણે વચ્ચે જે એ સમભાવને દિવ્ય ઉજજવળ ચમકારા ન દાખવી શકે તે એ સામાયિકનું કેટલું મૂલ્ય આંકવું તે તમે જ નક્કી કરી લેજો. એક માણસ વેપાર-ઉદ્યોગમાં ખૂબ ધન કમાયે હેય, પણ વહેવારમાં ભીખારી જેવી દશા ભગવતે હોય તે તેની સંપત્તિ શું કામની ધાર્મિક ક્રિયાઓની ચમક સામાજિક કે વ્યવહારિક શત્રની અંદર પણ દેખાવી જોઈએ. ઘણા માણચાને આપણે એમ કહેતા સાંભળીએ છીએ કે અમારા ધર્મ જે લેકકલ્યાણકારી બીજે ધર્મ નથી. સૌ પિતપિતાના કુળધર્મ વિષે શ્રદ્ધાપૂર્વક એમ જ માને છે. પણ જે ધર્મ માત્ર છે કે વિધિ-વિધાનની અંદર જ સમાઈ
