________________
ત૫ અને શાન
[૧૧૭]
સુંદર પૃથકકરણ અને સ્પષ્ટીકરણ જૈન ગ્રંથ સિવાય ભાગ્યે જ તમને બીજે કયાંઈ મળશે. જૈનધર્મ કેટલે ઉદાર અને વિશ્વ પ્રેમી છે તે આ તપના ભેદ ઉપરથી તમે જોઈ શકશો. આજે જે કે સાધુ-મુનિરાજની સેવા-સુશ્રુષા ને ભક્તિને જ માત્ર વૈયાવચ્ચમાં સમાવેશ કરવામાં આવે છે અને એને લીધે જ વૈયાવચ્ચ શબ્દ સાંભળવાનો સુયોગ સાંપડે છે, પણ એને આશય તે જ્યાં જ્યાં સંયમ, વિરાગ, તપ, નિયમ આદિને જીવનમાં પ્રધાનતા મળતી હોય ત્યાં ત્યાં આ વૈયાવચને માટે માગ ખુલ્લો કરી આપવાનું છે. જે તપસ્વીઓએ પિતાના આત્મશ્રેય માટે સંસારત્યાગ કર્યો હોય તેઓ સમાજના શિરોધાર્ય છે, એમની શાંતિ અને સંયમયાત્રા ચાલુ રહે તે માટે સૌ કેઈએ એમની યથાયોગ્ય સેવા-સુશ્રષા ઉપાડી લેવી જોઈએ, તે જ પ્રમાણે જેઓ દીન છે, બીમાર છે, અશકત છે, જેઓ સમાજ કે રાષ્ટ્રના ભલા માટે પોતાના પ્રાણની પણ પરવા નથી કરતા તેઓ આ પ્રકારની વૈયાવચ્ચના અધિકારી છે. અમુક ગુણે અમુક વેશના આશ્રયે કે અમુક પ્રદેશને અવલંબીને જ રહે એવો નિયમ નથી. વિશ્વસેવાના માર્ગ અને પ્રકાર પણ બદલાતા જ રહેવાના. આપણે જોવાનું છે તે એટલું જ કે જ્યાં જ્યાં સેવાભાવના હોય, વિરાગ હેય, વિશ્વહિતની વાંછના હેય ત્યાં ત્યાં આપણું ભકિત અને વૈયાવચ્ચને અવકાશ છે.
. આ વૈયાવચ્ચ કે ભકિતથી આપણે કેઈની ઉપર ભારે અહેસાન કરીએ છીએ એમ માનવું એ ઘમંડ છે. બાહ્ય
