________________
[૧૪]
ધમ મંગળઃ
બતાવવી તેના કરતાં જે કંઈ વ્યવહારિક અને તત્કાળ સિદ્ધ થઈ શકે એમ હોય તેવા ઉપાયેનું અવલંબન લેવું વધારે ઉચિત ગણાય. સંઘસેવકે પિતાની અને પોતે જે સમુદાયની અંદર વસે છે તેની શક્તિની મર્યાદા આંકવામાં પછાત ન રહેવું જોઈએ. મુદ્દાની વાત એટલી જ છે કે સંઘસેવક પિતે શ્રદ્ધાપૂર્ણ હવે જોઈએ. બીજાઓની જેમ ઢચુપચુ કે ચંચળ ન હોય. ' " સંઘસેવકને માટે બીજું એક ભયસ્થાન છે-અને તે અભિમાન. સંઘસેવક હોવાને દેખાવ કરનાર, બે હાથ જેડીને ભલે ઊભો રહે, વિનયની વાણી બેલવામાં પણ ભલે કંજુસાઈ ન રાખે, પણ તે ઉપરથી એ નિરભિમાન છે એમ લોકે માની લેતા નથી. એમાં નાટકીય ઢંગ હેવાને સંભવ છે. સરકારી અધિકારીઓ પણ પત્રવહેવારની ભાષામાં પિતાને “આપને આજ્ઞાંકિત–નમ્ર સેવક” તરિકે ઓળખાવે છે. પણ એને આપણે કૃત્રિમ વિનય સિવાય બીજું કંઈ નથી માનતા. મોટા દેખાવમાં સંઘસેવક પિતાની નમ્રતા દાખવે તે ઉપરથી તેને તેલ નથી થત–નાના નાના વહેવારમાં, રેજીદી વાતચીતમાં અને પરસ્પરના સંબંધોમાં એણે પિતાની નિરભિમાનતા બતાવી આપવી જોઈએ. જે માણસે અભિમાનને તીલાંજલી આપી હોય છે તેને કઈ દુશ્મન નથી તે. પિતાની નમ્રતાના બદલામાં એ લોકોને પ્રેમ મેળવે છે અને એ જ એની ખરી મૂડી બની જાય છે. નિરભિમાન બનવું એટલે સ્વમાનને પણ ત્યાગ કરો
