________________
[૧૨૮]
ધર્મમંગલ તેમ ધ્યાન એક પ્રકારને અગ્નિ છે-એ અગ્નિથી આપણે કમમળ ધોઈ નાખવાનાં છે-અગ્નિ જેમ ઉગ્ર તેમ કમરૂપી રજ અધિક ભસ્મીભૂત બનવાની. ઉપાસનાની આ જૈન દષ્ટિ જેઓ સમજી શકવા સમર્થ હોય છે તેમને જૈન દષ્ટિની આ વિશિષ્ટતા અનાયાસે સમજાશે.
આપણને કઈ શક્તિએ અહીં સંસારમાં ધકેલી દીધાં નથી–તેમ અહીંની સંસારલીલા સમાપ્ત થતાં જ પાછા કયાંઈક લીન થવાના એમ પણ નથી. કર્મમળના ભારથી આપણે એટલાબધા ભારવાળા અને મલિન છીએ કે આપઇને આ સંસારના પ્રવાહમાં તણાવું અથવા ડૂબવું પડે છે. એ મળ જે ધોવાઈ જાય તે ઢંકાએલી-દબાએલી આપણી પરમાત્મદશા પ્રકટ થાય. આપણા પોતાનામાં અનંતજ્ઞાન, અનંતદર્શન અનંતશકિત વિગેરે છુપાયેલાં પડ્યાં છે. કર્મના આવરણથી એ હંકાઈ ગએલાં હોવાથી તે સંપૂર્ણ માત્રામાં પ્રકટ થતાં નથી. ધ્યાન અથવા ઉપાસના એ આવરણને નાશ કરવાનાં સાધન છે.
પરમાત્મવરૂપ પામવા માટે જ પરમાત્માની ઉપાસના કે ભક્તિ, રસ્તુતિસ્તોત્ર કે આરાધનાના ક્રિયાકાંડ છે. પરમાત્માનું ધ્યાન ધરતી વખતે કે એના ગુણાનુવાદ કરતી વખતે જે આપણી છુપી સમૃદ્ધિ આપણાથી અજાણું રહે-આપણે જે અંદરથી પ્રકટાવવા માગીએ છીએ તે બહારથી મળી જશે એવી ભ્રમણામાં રહીએ તે આપણી કિયા ભાવશૂન્ય બને. પછી તે આપણું રિથતિ પરમ
