Atmanand Prakash Pustak 067 Ank 10 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

પર્યુષણ પર્વની આરાધના
લે. પં, લાલચંદ્ર ભગવાન ગાંધી-વડોદરા પર્યુષણ પર્વની આરાધના જેને સમા- આચાર સાથે સંબંધ ધરાવે છે. કલ્પસૂત્રના જમાં સેંકડો વર્ષથી ચાલે છે. લગભગ અઢી. અંતમાં સાધુ-સામાચારીના રૂપમાં એ સંકહજાર વર્ષો પૂર્વે થઈ ગયેલા ૨૪મા તીર્થંકર લિત છે. તેના પ્રારંભમાં ભગવાન મહાવીરનું શાસન નાયક ભગવાન મહાવીરની પરંપરામાં, જીવનચરિત્ર વિસ્તારથી દર્શાવેલ છે, ત્યારમહાવીર–નિવણ પછી ૯૮૦ વર્ષે વલભી- ૫છી શ્રી પાશ્વનાથનું, તે પછી અરિષ્ટનેમિ પુરમાં દેવધિગણિ ક્ષમાશ્રમણની મુખ્યતામાં (નેમિનાથ ભગવાન)નું સંક્ષિપ્ત ચરિત્ર છે, જેન આગમી પુસ્તકરૂઢ થયાં અને વીરનિર્વાણ ત્યાર પછી શ્રી ઋષભદેવ તથંકર સુધીના સંવત ૯૩માં પુત્રમરછુના શોકથી આ તીર્થકરોના સમયમાં આન્તરાં દર્શાવ્યા પછી ધ્રુવસેનરાજાને શાત્વન આપવા આનંદપુરમાં પ્રથમ તીર્થંકર શ્રી ઋષભદેવ ભગવાનનું સભા સમક્ષ કલ્પસૂત્રની વાચના શરૂ થઈ, જીવનચરિત્ર દર્શાવ્યું છે, તે પછી ભગવાન વર્તમાનમાં જન સમાજમાં તે વ્યાખ્યાન- મહાવીરની પટ્ટ-પરંપરામાં થઈ ગયેલા ગણપ્રથા ચાલુ છે.
ધરો-સ્થવિર (દેવધિંગણિ ક્ષમાશ્રમણ સુધી ક્ષત્રિય યુગપ્રધાન કાલકાચાય. જેમણે ના) સંક્ષેપમાં પરિચય આપવામાં આવે છે. ઉજજેનના નીતિશષ્ટ ગભિલલ રાજાને પદભ્રષ્ટ
કલ્પસૂત્ર એ આર્ષપ્રાકૃત–અર્ધમાગધી ભાષામાં કરાવ્યો અને શાહિ શકરાજને પ્રતિષ્ઠિત રચાયેલ છે. તેના ઉપર સંસ્કૃતમાં અનેક કરાવ્યા, તેમણે પ્રતિષ્ઠાનપુર પઠણ-દક્ષિણ) ના
વ્યાખ્યાઓ રચાયેલી છે, ભાષામાં બોલાવ
બેધો છે. ચૌદપૂર્વધર માનનીય શ્રીભદ્રમહારાજા શાલિવાહનના રાજ્યસમયમાં મહારાજાને તથા તેમના પ્રજાજનેને પ્રતિબંધ
બાહુવામીની એ મૂલ કૃતિ મનાય છે. સ્થ.
છે આપી પર્યુષણ પર્વની આરાધના કરાવી. રાજા
વિરાવલીની ચેજના દેવધિગણિ ક્ષમાશ્રમણ ખાસ કરીને ભાદ્ર. શુદ પંચમીને દિવસે
સાથે સંબંધ ધરાવે છે. સંવત્સરીપવે પ્રચલિત હતું, પરંતુ તે
સાધુ-સામાચારીના અંતમાં પરસ્પર દિવસે તે તરફ ઇંદ્ર-મહત્સવ પ્રચલિત વેર-વિધિ શમાવી ક્ષમાપના કરવાનું મહત્વનું હતે. પ્રજાના અનુરોધથી મહારાજાને તેમાં
(૫૮મું) સૂત્ર છે. તેમાં જણાવવામાં આવ્યું ભાગ લેવાનો હાઈ, મહારાજાની પ્રાર્થનાથી છે કે વર્ષાવાસ ચોમાસું) રહેલા નિર્ણસ્થાને શ. ૫ ને બદલે શુ. ૪ ને દિવસે સંવત્સરી અથવા નિર્ચન્થીઓને પર્યુષણ પછી કલહપર્વનું આરાધન શ્રી કાલકાચાર્યે પ્રચલિત કલેશ કરનાર અધિકરણ વચન બોલવું કલ્પ કર્યું, જેમાં મહારાજા શાલિવાહને, તેમના નહિ. જે કોઈ નિર્ચન્થ અથવા નિર્ગથી અંતપુરે અને પ્રજાજનેએ ઉત્સાહથી ભાગ પર્યષણા પછી પણ અજ્ઞાનથી કલેશકારક લીધો હતો. વર્તમાનમાં તે પ્રથા જૈન સમા વચન બોલે. તો તેને કહેવું જોઈએ કે-હે જમાં ચાલુ છે.
આર્ય! તમે અકલ્પથી (અનાચારથી) બોલે પર્યુષણાકલ્પ, મુખ્યતયા જેનશ્રમણના છે, કારણ કે, પર્યુષણાદિન પહેલાં અથવા
પર્યુષણ
ની આરાધના
૧૭૭