________________
આચાય શ્રીની પૂર્વોક્ત લાકકલ્યાણકારી દૃષ્ટિ, પાતે સામનાથનાં દર્શને ગયા ત્યારે સ્તુતિના જે Àાક રચ્ચે તેમાં ભૂત થઈ છે. એ શ્લાકના ભાવાર્થ આવા છે :
ગમે તે સ્થળે, ગમે તેવા સમયે, તમે ગમે તે હૈ। અને ગમે તે નામથી એળખાતા હૈા, પણ જો મળદોષથી રહિત હા તા તે એક એવા આપ ભગવાનને નમસ્કાર હા.
“ભવના બીજ અંકુરના કારણુ રૂપ એવા, રાગ આદિ જેના ક્ષય થઈ ગયા છે એવા તે વિષ્ણુ હૈ, બ્રહ્મા હૈ। કે મહેશ્વર શ’કર હે, તેને
નમસ્કાર હા.”
સિદ્ધરાજના ઉત્તરાધિકારી મહારાજા કુમારપાળની, જેણે આચાર્યના ઉપદેશનુ` રહસ્ય સમજી લઇને જૈન ધર્મ સ્વીકાર્યાં હતા તેની રાજસભામાં પણ આ મહાપતિને ઊંચુ` સ્થાન હાય અને હતુ. એ સર્વથા સ્વાભાવિક છે. સુપ્રસિદ્ધ ‘અમારિ ઘાષણા’ એ સમયે થઈ હતી.
શ્રીમદ્ હેમચંદ્રાચાર્ય સાહિત્યને કરેલા અત્યંત મૂલ્યવાન પ્રદાનના પરિચય ટૂંકામાં આપતાં કવિ સેામપ્રભસૂરિએ કહ્યું છે: “જેણે નવું વ્યાકરણ નવુ` મનઃશાસ્ત્ર, નવુ' દ્દયાશ્રય રચ્યું, નવાં શાશ્ત્રા અલંકાર યાગ તથા તર્ક'નાં રચ્યાં. જેણે જિનવરાતિનાં નવાં ચરિત્રા પણ રચ્યાં છે, તેણે એ ગ્રંથસમૃદ્ધિમાંના જ્ઞાને કરીને કઇ કઈ રીતે આપણા મેહ દૂર કર્યો નથી ?”
.
આ શબ્દોમાં કવિ સામપ્રભસૂરિએ માચાય શ્રીના જે ગ્રન્થરાશિની સવ થા યેાગ્ય પ્રશંસા કરી છે, તે વિપુલ વાડ્મય આમ અવિધ છે.
२२०
૧. વ્યાકરણ : સવાલાખ àાકનું' સિદ્ધહેમ. આમાં પ્રાકૃત તથા અપભ્રંશના ઉદાહરણ પણ છે.
૨. કાષ : (૧) અમરીષ પર આધારિત અભિધાનચિન્તામણિ (૨) અનેકાથ`સ'ગ્રહ : વનસ્પતિવિષયક નિધ'ટુ શિક્ષા (૩) દેશીનામમાલા : પ્રાકૃત, સભાષ્ય.
૩. પિંગલ : `સ્કૃત, પ્રાકૃત તથા અપભ્રંશના છન્દો વિષેતુ' સટીક છન્દાનુશાસન.
વિવેક” નામની ટીકાઓ સહિતનુ, મમ્મટા ૪. કાવ્યશાસ્ત્ર : અલંકારચૂડામણિ” અને ચાદિ આલંકારિકાના ગ્રન્થાના આધાર પર રચાયેલું કાવ્યાનુશાસન.
૫. તર્કશાસ્ત્રના ગ્રન્થ નામે પ્રમાણુમીમાંસા.
ચરિત. મા અનુક્રમે ૨૦ તથા ૮ સ્રનાં બે ૬. મહાકાવ્ય : હ્રયાશ્રય અને કુમારપાલસંસ્કૃત-પ્રાકૃત ઇતિહાસકાળ્યેા છે. બન્નેમાં વ્યાકરણના નિયમ પણ સમાવ્યા છે.
ચરિત. એના ૩૨,૦૦૦ ઢાકામાં ૬૩ જૈન ૭. ચરિત્રગ્રન્થ : (૧) ત્રિષષ્ઠીશલાકાપુરુષનરાન્તમાની ચરિત્રગાથા છે. (૨) પરિશિષ્ટ૫. સાડાત્રણ હજાર Àાકાનું આ છે. (૩) મહાવીરચરિત.
૮. પ્રકીણુ : ચાગશાસ્ત્ર તથા સ્તોત્રા. આવે। ગ્રંથરાશિ જે જ્ઞાનમૂર્તિ વાઙ્ગમય–વિભૂતિના છે, જેનું જીવન કવન ઉભય અખંડ પ્રેરણાએને વધું છે, હુ ંમેશ જ વહેશે, એ કલિકાલ સર્વજ્ઞને આ પવિત્ર પર્યુષણ પ્રસંગે આપણી વંદના હા !
ગાત્માનદ
?
