________________
વીતરાગ ભાવ
હૈ વીતરાગ ! હું સર્વજ્ઞ ભગવાન !
આપના વિયેાગમાં હું આપના સિદ્ધસ્વરૂપ અરૂપી સ્વરૂપનું ધ્યાન નિરાવલ ખન યાગથી ધરવાને અશકત છું. આપનું સ્થિર સ્વરૂપ અનતજ્ઞાન, અન ંતવીય અવ્યાબાધ સ્વરૂપપણે સિદ્ધ અવસ્થામાં પ્રકાશીત છે, આપ અગુરુ લઘુ અમૂર્ત સ્વરૂપે સ્થિત છે. આપનાં એ વીતરાગી સહજ સ્વભાવનું આલંબન આપની
પ્રતિમામાં આપનાં નામની સ્થાપના કરીને હૃદયનાં ભાવથી આપનાં અનંત ગુણાનું સ્મરણુ કરૂ છું.
આપ તેા વીતરાગી છે!, જ્યારે હું સરાગી પામર છું. આપ મોક્ષ સ્થિત છે, ત્યારે હું સંસાર સ્થિત છું. આપ જ્ઞાનાવરણીય, દ”નાવરણીય, મોહનિય નામ-ગૌત્ર આયુષ્ય અને વેનિયથી રહિત છે. જ્યારે હું એ આઠે કર્મથી સહિત છું.
પ્રમત્ત
મિથ્યાત્વ–અજ્ઞાન–અવિરતી કષાય અને યાગ આ પ્રત્યયેાનુ પરિણમન મારા આત્મદ્રવ્યનાં ભાવમાં સમયે સમયે થઈ રહ્યું છે. અનાદિ અનંત કાળથી હું આ વિભાવેામાં પરિણમી સંસારમાં અનંત પ્રકારનાં દુ:ખમાં સ્વદોષથી પાપથી ભ્રમણ કરી રહ્યો. છું. ચેારાશી લાખ જીવયેાનીમાં દેવ મનુષ્ય તીખેંચ નરક ગતિનાં પર્યાયમાં જન્મ મરણુ કરી રહ્યો છું અને સુખ દુઃખનાં નાટકમાં માહુ રાગ દુષથી નટની જેમ નાચી રહ્યો છુ.
પુદ્ગલક' જે પરિણામી સ્વભાવી છે તે સમયે સમયે પરિણમ્યા કરે છે, તેમાં મારે। અજ્ઞાનભાવ મિથ્યાત્વથી નિમિત્ત થાય છે, અને અનિષ્ટમાં સંકલ્પ વિકલ્પ કરી રાગદ્વેષે, શાક, કરી એ પુદ્ગલાનું પરિણમત થવામાં નિમિત્ત થાય છે, અને એ પ્રમત્ત ભાવનું નિમિત્ત પામી એ. પુદ્ગલા એક ક્ષેત્રાવગાડ આત્મદ્રવ્યની સાથે પરિણમી જઈ ક્રમ
રૂપે
વીતરાગ ભાવ
લે. અસર માવજી શાહ, તળાજા
બંધાય છે અને તેનેા સમયે સમયે ઉદય થાય છે; અને તેના પ્રભાવ પ્રદર્શિત કરે છે, અજ્ઞાન
આત્મા
મિથ્યાત્વથી મોહાધિન થઈ એ પુદ્ગલ રૂપમ પુનઃ પુનઃ રાગદ્વેષથી જોડાઇ, નવીન ક–ઉપાર્જનમાં નિ મત્ત થાય છે. આ નિમિત્ત નૈમેત્તિક સંબધથી ચેતન આત્મા અને જડ પુદ્ગલે પેાતાતાના સ્વભાવ પર્યાયમાં વિભાવ દશામાં-ખેલી રહ્યા છે.
હે ભગવાન ! સદ્ગુરુની કૃપાથી મને આપનુ વીતરાગી સર્વજ્ઞ સ્વરૂપ-સમજાયુ છે, એ સ્વરૂપ મારે પ્રાપ્ત કરવું છે. નિશ્ચયથી હું આપના જેવીજ શુદ્ધ આત્મા છું. મારા જ્ઞાનાદિ અનંત ગુણ્ણા સહિત છું અને અત્યારે અજ્ઞાન પર્યાયમાં હું કને આધિનપણે આ દેહમાં પરિણમી અનંત દુ:ખનુ વેદન કરી રહ્યો છું.
વીતરાગભાવમાં પરિણમેલા આત્મા વીતરાગી ચાય છે. રાગભાવમાં પરિણમેલા આત્મા રાગી થાય છે: રાગી. આત્મા કા બંધક છે, વીતરાગી આત્માં સવર રૂપ છે. સામાયિક રૂપે! સમયે સમયે પ્રમત્તભાવમાં આત્મા અનંતપ્રકારનાં–દુઃખમય કલેશમય-કમાં અજ્ઞાનતાથી અધિ છે. અને તેના ઉદયકાળમાં ભાગવતી વખતે શાક કરી–દુઃખી સુખી પેાતાને માને છે. આ માન્યતા એજ અજ્ઞાન છે—આત્માનુ સ્વરૂપ વીતરાગભાવ છે. વીતરાગ અવસ્થા એ આત્માની શુદ્ધપર્યાય છે, શુદ્ધજ્ઞાન તેના ગુણ છે, અને આત્મા ચેતન દ્રવ્ય છે.
પર્યાયનાં ઉત્પાદ વ્યયમાં એ નાટક ભજવાય છે, પે।તે અજર અમર શાશ્વત છતાં, પોતે મરી ગયા, પેાતે દુ:ખી થયા તેમ માને છે. આત્મા તે માત્ર જ્ઞાનદશામાં કે અજ્ઞાન દશામાં જ્ઞાતાદૃષ્ટાપણું જ સ્થિર છે. અવળી માન્યતાથી જ સંસાર છે, સ ́સાર છે ત્યાંજ દુઃખ છે એનાં ત્યાગમાં જ સસુખ છે.
સસારના પ્રાણીઓ–આત્માએ–ખાવુ –પીવુ –માજમજા વિ. પુગલનાં પર્યાયમાં સુખ માને છે જે
૨૨૧
