________________
હાય માત્ર મિથ્યાચાર છે. “આપણું વર્તમાન હતું. લગ્ન પછી ૩૬ વરસે બ્રહ્મસૂત્રના શાંકરસ્વરૂપ” પર લખતાં મહર્ષિ અરવિંદે કહ્યું ભાષ્ય ઉપર ટીકા લખતા હતા ત્યારે, દીવાને છે કેઃ “આપણી અતિશય અંધકારમય પ્રકાશ મંદ પડતાં એક સ્ત્રીએ ત્યાં જઈ વાટ શારીરિક ચેતનાથી પણ નીચે એક અવચેતન સંકેરી અને ઋષિની નજર પેલી સ્ત્રી પર તવ આવેલું છે અને તેની અંદર હરેક પડી. વાચસ્પતિએ એ સ્ત્રીને તે કોણ છે? પ્રકારનાં છૂપાં બીજ આવી રહેલાં છે. આ એમ પૂછતાં સીએ તેના લગ્નની વાત યાદ અવચેતન તત્વ એ બીજાને ઢાંકીને પડેલું છે, કરાવી, અને તે તેની પત્ની ભામતિ છે એવી તેમજ તેમને ઊગવા માટેનાં આધાર પણ તે ઓળખ આપી. વષિનું મસ્તક પત્નીને નમી પૂરું પાડે છે. છૂપાં બીજે આ જમીનમાંથી પડયું. પત્નીના નામ પરથી એ ટીકાને આપણને ન સમજાય તેવી રીતે ઉપર ફૂટી “ભામતિ ટીકા” નામ આપ્યું જે આજે પણ આવતાં રહે છે.૪ સંસાર છોડી સંયમ, એ નામથી ઓળખાય છે. બ્રહ્મચર્ય સાધકે ત્યાગ અને તપ ધર્મને સ્વીકાર કરી, સાધુ જીવન એવી રીતે જીવવું જોઇએ, કે જેથી અવસ્થામાં ધ્યાન ધરતાં ધરતાં રહનેમીએ વાસના અને કામેચ્છાને ઉત્પન્ન થવાને એકાન્તમાં રાજીમતીને જેવા જોયા, કે તેની અવકાશ જ ન રહે. કન્દ્રિયોને સંયમ ભાંગીને ભૂકો થઈ ગયો. સાચો બ્રહ્મચારી કે હેય તે વિષે માનવમન કેટલું અધમ અને દગાખોર છે, નારાયણ ઋષિની વાત સમજવા જેવી છે. તેમજ તેની ભીતરમાં વાસના અને વિકાર અષિનું મહા તપ જોઈ ઈન્દ્ર મહારાજે તેને રૂપી કેવા ભયંકર ઝેરી સર્પો નિવાસ કરી ચલિત કરવા અપ્સરાઓનું ઝૂંડ મોકલાવ્યું. રહ્યા છે, તે આ પ્રસંગમાંથી સમજાય છે. અપ્સરાઓ નૃત્ય કરી ઋષિને લલચાવવા
શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યના પાલન માટે માણસ પાસે પ્રયત્ન કરવા લાગી એટલે ઋષિએ કહ્યું : કેઈ વિશાળ કપના હોવી જોઈએ, અને “આપ સૌ નૃત્ય ભલે કરો, પણ મારા સપના તેમાંજ સદેવ ચિત્ત અને શરીરને ઓતપ્રત પ્રભાવથી આપણામાંથી કેઈને પણ અહીં કરી નાખવાં જોઈએ, કે જેથી વિષયના સમ- વિકાર ઊઠવાનો જ નથી. આવી જ વાત રણને અવકાશ જ ન રહે. વિશાળ કપના આપણે ત્યાં પ્રાતઃસ્મરણીય સ્થૂલભદ્ર વિષેની રાખતાં બ્રહ્મચર્યનું પાલન સહજ બની જાય છે. કેશાની કામવાસના થુલીભદ્રના સંયમ છે. ભીષ્મપિતામહે પિતાના સુખરૂપી એક પાસે ઓગળી ગઈ અને તે પણ સંયમી ભવ્ય આદર્શ અર્થે બ્રહ્મચર્ય વ્રત સ્વીકાર્યું, બની ગઈ. અને પછી તો પિતાનું સુખ જ એમનું બ્રણ માનવજીવનમાં બ્રહ્મચર્ય જેવું કંઈ ઉત્તમ બની ગયું અને આદર્શ બ્રહ્મચારી બની ગયા. તપ નથી, બ્રહ્મચર્યથી વધુ શ્રેષ્ઠ એવું કંઈ આજથી ૧૧૦૦ વર્ષ પહેલાં દક્ષિણમાં વાચ- ઉત્તમ વ્રત નથી અને બ્રહ્મચર્યથી મહાન એવી
સ્પતિ મિશ નામના ઋષિ થઈ ગયા, જેમણે કોઈ સાધના નથી. આ મહાન સાધના વિષે ષડુશા ઉપર ટીકાઓ લખી છે. લગ્ન ભગવાન મહાવીરે તેમના નિવણ સમયે કરેલું પણ એ વાતનું જ વિસમરણ થઈ ગયું એટલે કે જીવનની અંતિમ પળે કહ્યું છે કે: ૪ “દક્ષિણા નવેમ્બર, ૧૯૫૧. શ્રી અરવિંદના “બ્રહ્મચર્ય રૂપ ધર્મ નિરંતર સ્થિર અને પૂર્ણ આધ્યાત્મિકતાવાળા લેખમાંથી. નિત્ય છે. તે ધર્મનું પાલન કરી અનેક
તવેસુ વા ઉત્તમ બંભરે
२०५
