________________
શ્રદ્ધા સામર્થ્ય વડે સંપાદિત થાય ત્યારે જોવામાં આવે છે. આ સંબંધમાં આ આગમ કામનું છે. અકરાંતિયા ન થવા ખાતર માણસ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે - જાતે જઠરમાં રોગ પેદા કરે, અગર લડાઈ ન શક્યા ન હોવું સટ્ટા વોરિણયમાનતા છે ન કરવા ખાતર જાતે પોતાના હાથ બાંધ, રાવોલાવ નૈ સત્વ તે મિત્ વત્તા / અથવા અપશબ્દ ન વાપરા જાતે પોતાની
' અર્થાત્ કાને પડતા શબ્દને નહિ જીભ કાપી નાખે, તો તે પાપ કર્યું ન કર્યું સરખું જ છે. ઈશ્વરે માનવીને અત્યારે એ છે
સાંભળવાનું બનવું અશક્ય છે માટે કાને એવું બનાવ્યું છે, એના વિષયી દેહમાં દેવી
આવતા મધુર વા અમધુર શબ્દ પ્રત્યે ભિક્ષુએ
રાગ અને દ્વેષને ત્યાગ કરવો જોઈએ. એજ આત્માને સંચાર કર્યો છે, તે ઈશ્વર કૃતિને
રીતે, આંખો વડે રૂપ જોતાં, નાક વડે ગંધ સુધારવા એ દેહને છેદી ભેદીને પાંગળો બનાવે
લેતાં, જીભ વડે રસ ચાખતાં અને સ્પર્શ. એટલા માટે નહિ, પણ એ આત્મા એની દૈહિક વિષયવાસનાને તાબે કરે એટલા
ઇંદ્રિય દ્વારા સ્પર્શને અનુભવ કરતાં પણ
ભિક્ષુએ રાગ અને દ્વેષને ત્યાગ કરવો જોઈએ. ખાતર જ.”
વિષયમાંર્થ, નિવૃત્ત થવું અને વિષયો વિષયે કે ઇંદ્ધિ પિતે રાગ દ્વેષની પ્રત્યેના રસમાંથી નિવૃત્ત થવું એ બંને હેતુભૂત નથી, પણ આત્માનું સદોષપણું જ ભિન્ન ભિન્ન વસ્તુ છે. મનથી વિષને સેવ્યા રાગદ્વેષનું હેતુભૂત છે. એટલે રાગદ્વેષથી મુકત કરે ને માત્ર કમેંદ્રિયના સંગથી બચે છે તે હાય, તટસ્થ વૃત્તિ હોય, ઇંદ્રિયો પિતાના સાધકને મહાત્મા, મિથ્યાચારી, દંભી અને અંકુશમાં હોય એવી પરિસ્થિતિવાળો અના- પાખંડી માનવામાં આવ્યું છે. જેના સુત્રોમાં સકત સાધક, રૂપ-લાવણ્ય વગેરે વિષ પર તંડુલમચ્છની વાત બહુ જાણીતી છે. નજર કરે છે તેથી તે માત્ર પ્રસન્નતા જ મહામછની પાંપણમાં રહેનારું નાનું સંજ્ઞા પામે છે. વર્ગની અપ્સરા રંભાએ શુકદેવ મનવાઈ– આ પ્રાણી માત્ર મનના દુષ્ટ જીને તભંગ કરવા તેની સામે નૃત્ય કરી ભાવનાથી જે પાપકર્મ બાંધે છે, તે કર્મેન્દ્રિકહ્યું કેઃ “શુકદેવજી! બીજી અપ્સરાઓ અને યેથી કરનાર મહામચ્છ પિતે પણ ભાગ્યે જ મારા વચ્ચે એક મહત્તવને ભેદ છે. બીજી બાંધે છે. અલબત્ત, આને અર્થ એ ન કરી અપ્સરાઓના બાહ્ય અને અંદરના દેહ શકાય કે મન ન રેકાય ત્યાં સુધી કાયા પર ભિન્ન ભિન્ન છે, બહારથી સુશોભિત-ભીતરમાં અંકુશ જ ન રાખ! પરંતુ કાયાની ગંદકી. હું તે બહારથી જેવી સુંદર દેખાઉ છુ ઉપર અંકુશ રાખતી વેળા મનને એ રીતે કેળતેવીજ અંદર પણ સુંદર છું. શુકદેવજીએ વવા પ્રયત્ન કરવા જોઈએ કે જેથી વિષયેનું અપ્સરા ૫૨ગુસ્સો ન કર્યો, ધિક્કારનદાખવ્ય, મરણ જતન થાય. ઇન્દ્રિયને વશ રાખી તિરસ્કાર ન કર્યો પણ હસતાં હસતાં કહ્યુંઃ વિષય ન સેવે, પણ મનની ભીતરમાં કામના “માતા ! તમારા દેહની શું આવી વાત છે? પડેલી હોય તે કર્મેન્દ્રિયોને સંયમ સાચા તે પછી, આવતા વખતે જન્મ લેવાનું જ્યારે અર્થમાં નહિ પણ લોકોને દેખાડવા પૂરતો પ્રાપ્ત થશે ત્યારે હું તમારી જ કુખે જન્મ લઈશ.' તે વાણી, પગ, હાથ, ગુદા અને જનનેંદ્રિય એ પાંચ
શ્રી આચારાંગ સૂત્રમાં પણ આવી જ વાત કર્મ ક્રિય છે.
૨૦૪
આત્માનંદ પ્રકાશ
