________________
સંવત્સરીના સંદર્ભ માં
વેર-ઝેર વમ્યા–શમ્યા !
લે. ડા. ભાઇલાલ એમ. ખાવીશી M,B.B.B. પાલીતાણા આનંદનું વાતાવરણુ ખાખ થઇ જાય; સસાર જાણે સત્યાનાશને આરે આવી ઊભે। જે કાઈ મ્યાનગીરી મળી જાય તા વળી સમજણુ-સમડાહ્યા ને સમજી માણસની દખલગીરી કે દરજૂતી સમાધાન થઈ જાય! પરસ્પર વેર-ઝેર વમ્યા છતાં શમી જાય ને શાંતિ પ્રસરે-આનંદનું વર્તુલ સજાય ! આવે છે ક્રમ આજના જગતના
સ'સારમાં વેર-ઝેર, વ્યક્તિ વ્યક્તિ વચ્ચે, કુટુંબ કુટુંબ વચ્ચે, સમાજ કે રાષ્ટ્રો વચ્ચે, હરહંમેશા ચાલ્યા કરતા હાય છે, જે એક બીજાના સ્વાર્થ માટે કે પાતપેાતાના હિત કાજે હાઇ, પ રણામે કષાય પ્રેરિત ઘણે! કે ઝઘડા ઉદ્દભવે છે. અજ્ઞાની કે ઓછી સમજણવાળા લેકે એમાં ઉંડા ઉતરી જાય છે અને વેર વધતા ઝઘડા તિવ્ર બને છે. જે હિંસામાં પણ પરિણમે....સાંસારને! છે; જ્યારે જ્ઞાની કે સમજુ માણસા, વિચાર કરી શાણપણ દાખવે છે અને સદ્ભાવપૂર્વક સમાધાન કરે છે. ‘કજીયાનુ` માં કાળું ! ' એમ
સહન કરી લે છે ને પરસ્પર વેર-વિરાધ વધતા અટકાવે છે. સંસારમાં આમ સંઘર્ષીની વણુસાર આગળ ધપે જાય છે....કાં ઝઘડા આગળ વધે છે; અથવા સમાધાન થતાં શાંતિ પ્રસરે છે વેર-ઝેરનુ' વિષચક્ર એમ ચાલ્યા જ કરે છે.
આ વેર-ઝેરના વિષમાંથી ખચવુ... હાય, અંતરની અંતરતમ શાંતિ પામવી હોય, સંસાસમજી પતાવે છે અને કડવા ઘૂંટડા ગળી જઈમાં સદ્ભાવ ને સમતાનાં અમી સિંચવા હાય તે પ્રમળ પુરુષાર્થ, સબળ સહનશીલતા, પૂરી પરોપકારવૃત્તિ અને ખમી ખાવાની ખુમારી દિલમાં કેળવવાં પડશે—અપનાવવાં પડશે જે માટે વિશિષ્ટ ને ઉપકારી વ્યક્તિએ-વિભૂતિએ હાવી જરૂરી છે. એટલા માટે ઉપરોક્ત કિટ્ટ વાતાવરણને ભેદવા-છેઢવા, અને દાનવી-પાશવી વૃત્તિને ડામવાનામવા તેમજ માનવ-માનવમાં તારી પુરુષો અવતરે છે, જે સંસારના સંકટો સિ ંચવા-પ્રેરવા જગતમાં અવ મમતા-સદ્ભાવ
!
આજકાલના ભૌતિક ને ભ્રામક વાતાવરણમાં, સ્વાથમાં ખૂંચેલા, સત્તામાં રચ્યા-પચ્યા, અને
અહંભાવમાં આતપ્રેત લાકો પાતાના ઘેાડા પણ સ્વાથ માટે પારકાને ઘણું નુકશાન કરતા અચકાતા નથી, એટલે વેર-ઝેર ને ઝઘડાનું વાતાવરણુ સહેજ ખની જાય છે. નાની શી ચિનગારી મ્હાટી જવાળા પ્રસરાવે એમ નાના
સહી દેઢુના દમન કરી, નીતિ–સસાઇ આચરી, આત્માને ઓળખી, સંસારમાં પ્રેમ-મૈત્રી ને ક્ષમા, સંયમ-સદાચાર ને સદૂભાવ, કહા કે જીવાને સન્માગે દોરે છે-ઉદ્ધાર છે. દાન-શીલ-તપ ને ભાવના ભાવતા પ્રસારી સહુ
ઝઘડામાંથી મ્હોટાં ઘષ ણેા-લડાઇએ પ્રસરે છે, પછી તે ખટપટ, કપટ, વેર-વિરાધ, સાચજૂઠ, ખેાલાચાલી, ગાળાગાળી અને મારઝૂડ સુધી ઝઘડા પહેાંચે અને છેવટ, અદાલતમાં જવાના સમય આવે ! પરિણામે પરસ્પર અખેલાઅણુખનાવ ઊભા થાય, કુટુંબ વેર-વિખેર થઈ જાય અને વેર-ઝેરની જવાળામાં એખલાસ અને
વેર-ઝેર વમ્યા-શમ્યા !
અંતરમાં આ વિચારધારા વહી રહી છે, ત્યારે પરમપુરુષ, મહામાનવ, અદ્વિતીય આત્મા, જગદ્રુદ્ધારક, પરમાપકારી પ્રભુ મહાવીરનું પ્રેરણાદાયી મરણ થઇ આવે છે! ભગવાનના જીવનના વેર-ઝેરને વમતા ને શમતા વિરલ પ્રસ`ગેશ
૨૧૫
