________________
જીવાત્માઓ અંતિમ લક્ષ્ય પહોંચ્યા છે, થોડો વખત થતું રહેતું જોવામાં આવે છે, પહોંચે છે અને પહોંચશે.”
તેમ ભેગ અને મૈથુનની પહેલી ટેવ અને જૈન સમાજમાં અનેક સ્ત્રી પુરુષે ગૃહસ્થા. આદતમાંથી મુકત થવાના પ્રયત્ન શરૂ કર્યા શ્રમમાં પડયાં પછી જીવનની પાછલી પછી, તેમાં સફળતા પ્રાપ્ત કરવામાં સારો અવસ્થામાં ચતુર્થ અર્થાત્ બ્રહાચર્યવ્રત એવો સમય લાગે છે અને ઘણા પ્રયત્ન અંગીકાર કરે છે. ગૃહસ્થાશ્રમમાં રહીને તેમજ પછીજ કોઈ વિરલ વ્યક્તિઓને માટે જ આ કામગીનો સ્વાદ લીધા પછી તેમાંથી વસ્તુ શકય બનતી હોય છે. પૂ. ગાંધીજીએ મુકત થવામાં અસાધારણ શકિત અને સમગ્ર કહ્યું છે કે, “એવી સ્ત્રીઓને મેં જાણું છે કે જીવનની રીતભાતમાં ભારે પરિવર્તનની જેઓ પોતાના મુએલા પતિની સાથે આવી આવશ્યકતા રહે છે. ભગવાન મહાવીરે પણ રીતે વિલાસ ભેગવે છે.” છે (અલબત્ત, આ સ્પષ્ટ રીતે કહેલું જ છે કે: “કામભેગેના હકીકત છાપૂર્વકના ભોગની વાત અંગે રસને જાણનારાએ અબ્રહ્મચર્ય (મૈથુન) થી છે અને તેમાં પ્રયોગ કરી તેની સાથે સાવ વિરકત રહેવું એ કોઈ સામાન્ય વાત સંબંધ બાંધવાની વાત છે. આવા વ્યવહારને નથી. આવું ઘર બ્રહ્મચર્યવ્રત પાળવું અતિ પૂ. ગાંધીજીએ સ્પષ્ટ રીતે વ્યભિચાર જ કહ્યો અતિ કઠિન છે.” *
છે.) સ્ત્રી તેમજ પુરુષ પર ભગવૃત્તિ કેવું
પ્રબળ પ્રાધાન્ય ધરાવે છે, તે વાત આમાંથી આપણે ત્યાં ચતુર્થ બ્રહ્મચર્યવ્રત લેનાર સૌ કોઈ સમજી શકશે. શરીરને ભોગોમાંથી સ્ત્રી પુરુષોને સમજાવવામાં આવે છે કે, વ્રત બચાવી લેવાનું શકય છે, પણ મનને બચાવવું લીધા બાદ સોય-દોરાના સંગમ મુજબ અતિ કઠિન છે. કાયિક દૃષ્ટિએ શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યનું મૈથુનની ક્રિયા તેઓના માટે ત્યાજ્ય બની
પાલન કરનાર વિધુરે અને વિધવાઓથી ગયેલી સમજવી. બ્રહ્મચર્યવ્રતને જે માત્ર તેઓ ન ઈચ્છતા હોય તે પણ ભૂતકાળની અર્થ ઘટાવવામાં
ભેગ ક્રિયાનું સ્વપ્ન દ્વારા પુનરાવર્તન થઈ તે તે મેરુ પર્વતને એક સામાન્ય ટેકરીની
જાય છે. ભૂતકાળમાં ભગવેલા ભેગની આ ઉપમા આપવા જેવી એક હાસ્યાસ્પદ વાત
શિક્ષા કે દંડ છે એ સાચું, પણ આવા બધા બની જાય છે. પતિ પોતાની પત્નીમાં માતાનો
સંસ્કારમાંથી મુક્ત થવા માટે પ્રબળ પુરુષાર્થ ભાવ ન જુએ અને પત્ની પિતાના પતિમાં
કરે જ પડે છે. તે પછી, જેઓ ભેગે. પુત્રનો ભાવ જેતી ન થાય, ત્યાં સુધી આવું માંથી મુક્ત થવા પામ્યા નથી એવા સ્ત્રીસ્થલ બ્રહ્મચર્ય પાળવું એ પણ લોઢાના ચણા પુરુષો પોતાના જીવનસાથીની સંગમાં રહીને, ચાવવા જેવી અશક્ય વાત બની જાય છે. માત્ર કાવ્રતના હાથ જોડી રાતેરાત કઈ
પતંજલી યેગસૂત્રમાં એક સૂત્ર છે કે રીતે બ્રહ્મચારી થઈ જતા હશે, એ એક ન રઝમUવધતાથી કુંભાર ચાકડે ફેરવ સમજી શકાય એ ગહન કોયડો છે. વાની ક્રિયા બંધ કર્યા પછી પણ, પૂર્વ ક્રિયાના આજીવન બ્રહ્મચર્ય પાળવાવાળા સાધુ મુનિવેગથી કુંભારના તે ચાકડાનું પુનઃભ્રમણ જેમ રાજોને, સંસારના આ પ્રકરણને અનુભવ ૫ ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર અ. ૧૬-૧૭.
ન હોવાના કારણે તેઓ આ વાત ન સમજતા ૬. ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર અ. ૧૯૧૮
૭. મહાદેવભાઈની ડાયરી, પુસ્તક ૮. પાના. ૨૨૫.
EDIT
૨૦૬
આત્માનંદ પ્રાકશ
