________________
अधिकार: ) o
व्याख्या- विवरण - विवेचनसमन्विता
१३९४
(२४८ ) एतेन 'नारकादिकायसन्तापवत् तत्त्वतस्तपस्त्वायोगात् इत्यादि यावदतपस्विनश्चैवं योगिनः स्युः कायसन्तापाभावात् न चैतदपि न्याय्यम्, अभ्युपगमादिविरोधादेव' इति निराकृतमवगन्तव्यम्, अनभ्युपगमेन भावतो निरवकाशत्वादिति । (२४९ ) यच्चोक्तम्- 'अथ न कायसन्तापस्तप इति, अपि त्वन्यदेव' इत्येतदाशङ्कयाह'हन्तैवमपि न तदेकरूपं चित्रशक्तिकस्य कर्मणः क्षयायालम्, अन्यतमशक्तितोऽभावात्'
.... व्याख्या
1
एतेनेत्यादि । एतेन-अनन्तरोदितेन नारकादिकायसन्तापवत् तत्त्वतः तपस्त्वायोगादित्यादि पूर्वपक्षोदितं यावदतपस्विनश्चैवं योगिनः स्युः कायसन्तापाभावात्, न चैतदपि न्याय्यमभ्युपगमादिविरोधादेवेति एतन्निराकृतमवगन्तव्यम् । कुत इत्याह-अनभ्युपगमेन भावतः-परमार्थेन निरवकाशत्वादिति । यच्चोक्तं मूलपूर्वपक्ष एवं 'अथ न कायसन्तापस्तप इत्यपि त्वन्यदेवेत्येतदाशङ्कयाह-हन्तैवमपि न तदेकरूपं तपः चित्रशक्तिकस्य कर्मणःज्ञानावरणीयादेः क्षयायालम् । कुत इत्याह- अन्यतमशक्तितोऽभावात् तपस इत्यादि, तदप्य... अनेअंतरश्मि
* अन्य जौद्ध वस्तव्योनुं उन्मूलन*
(२४८) खावु होवाथी, पूर्वपक्षी (पाना नं. ५४ ५२ ) जीभुं ठे ऽधुं हतुं 3 - "नारअहिना કાયસંતાપની જેમ કાયસંતાપ ખરેખર તપરૂપ ન હોય, નહીંતર તો નારકોને તપસ્વી માનવા પડશે, કારણ કે તેઓને પુષ્કળ કાયસંતાપ રહ્યો છે અને ઋદ્ધિસંપન્ન યોગીઓને અતપસ્વી માનવા પડશે, કારણ કે તેઓને બિલકુલ કાયસંતાપ નથી... અને આવું માનવું ઉચિત પણ નથી, કારણ કે તેમાં અભ્યપગમ વગેરેનો વિરોધ થાય છે’” – એ બધી વાતો પણ નિરાકૃત થાય છે, કારણ કે અમારો તેવો (=માત્ર કાયસંતાપને તપ માનવાનો) અભ્યુપગમ જ ન હોવાથી પરમાર્થથી એ બધું નિરવકાશ છે. (ભાવ એ કે, અમે કુશળપરિણામને તપ કહીએ છીએ. એ પરિણામ નારકોને ન હોવાથી તેઓ તપસ્વી ન બને અને યોગીઓને હોવાથી તેઓ અચૂક તપસ્વી બને. માટે પૂર્વોક્ત એકે દોષોનો અવકાશ नथी.)
-
(२४८) वणी, पूर्वपक्षमा (पाना नं. यह पर) जीभुं तमे - “आशंडा : तप से अयसंताप३५ નથી, પણ એક પ્રકારના ક્ષાયોપમિકભાવરૂપ અલગ જ સ્વરૂપે છે.’’ - એવી આશંકા ઉપાડીને જે સમાધાન કહ્યું હતું કે – “સમાધાન ઃ તો એ ક્ષયોપશમિકભાવ પણ એકરૂપ હોવાથી, એ તપ વિચિત્રશક્તિવાળા જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મના ક્ષય માટે સમર્થ થાય નહીં, કારણ કે એ તપ, કોઈ એક શક્તિવાળા કર્મને હણવાના સામર્થ્યવાળો હોવાથી, તેના દ્વારા અનેક શક્તિવાળા કર્મનું હનન થઈ શકે નહીં.' વગેરે બધું કથન પણ અયુક્ત છે, કારણ કે તપ એકાંતે એકરૂપ છે – એવું સિદ્ધ નથી.
१. द्रष्टव्यानि ५४-५५-५६तमानि पृष्ठानि । २. 'गमेनाभावतो' इति ग- पाठः । ३-४. ५६तमे । ५. 'तदैकरूपं' इति क- पाठ: । ६. 'तो भावात्' इति क-पाठः । ७. द्रष्टव्यं ५४तमं पृष्ठम् । ८. ५६तमे पृष्ठे ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jalnelibrary.org
