________________
ધ્રૌવ્યધર્મથી ઉત્પન્ન થતા મેહમચ્છને નિવારણ કરવાનું સામર્થ્ય ઉત્પાદ-વ્યય ધર્મોમાં છે અને ઉત્પાદ-વ્યય ધર્મો વડે થતાં રાગદ્વેષનાં ભાવેનું નિવારણ કરવાનું સામર્થ્ય, વસ્તુના ધ્રૌવ્યધર્મમાં છે.
એ રીતે રાગદ્વેષ અને મેહ જે ચિત્તના સંકલેશકારક પરિણામે છે તે ત્રણેનું નિવારણ, ઉત્પાદ-વ્યય અને ધ્રૌવ્ય યુક્ત વસ્તુ–સ્વભાવના ચિંતનમાં રહેલું છે.
રાગ-દ્વેષ, રતિ–અરતિ, હર્ષ–શેકાદિ કંઠોના ઉત્પાદક ઉત્પાદ-વ્યય ધર્મો છે. તેમાં પ્રૌવ્ય ધર્મનું જ્ઞાન ભળવાથી તે ઢંઢોમાં માધ્યસ્થ પેદા થાય છે અને એકલા ધ્રૌવ્ય ધર્મના સ્વીકારથી થતા મોહ અને મૂચ્છને નિવારવાનું સામર્થ્ય ઉત્પાદ–વ્યય ધર્મના ચિંતનમાં રહેલું છે. • દાસિન્ય ભાવને જનક આવે ત્રિધર્મ યુક્ત વસ્તુ–સ્વભાવ છે. તેથી જ ધર્મનું અંતિમ લક્ષણ વઘુ સહા ધમે એ રીતે કહેલું છે. વસ્તુને સ્વભાવ એ જ ધર્મ છે. ધર્મ એ વસ્તુ–સ્વભાવથી ભિન્ન નથી અને વસ્તુ–સ્વભાવ એ ધર્મથી ભિન્ન નથી.
ધર્મને ન ઉત્પન્ન કરાતો નથી, તે તે. અનાદિ સિદ્ધ, સહજ સ્વભાવરૂપ છે. તેના અજ્ઞાન અને અશ્રદ્ધાનથી જ જીવ પિતાના ઉપર બધો ભાર લઈને ભય, શોક, ચિતા,
ગાદિ ઢંઢોને આધીન થાય છે. તે બધાથી મુક્ત થવાને ઉપાય વસ્તુ-વભાવરૂપ ધર્મના સ્વીકારમાં રહેલું છે.
આ જાતને સ્વીકાર કરવાથી જીવને કરવાનું કાંઈ રહેતું નથી, માત્ર જાણવાનું સ્વીકારવાનું, અને જાણ તથા
