________________
(૧૩) ઉત્તમતાનો મૂલાધાર : ભાવપ્રાણુ
દયા એ ધર્મને સાર છે. પર દયા એ સ્વ દયાના લ કરવાની છે. તેથી સર્વ દયા એ દયાને સાર છે. સ્વ દયા પિતાના ભાવપ્રાણની રક્ષા રૂપ છે. તેથી ભાવ રક્ષા એ સ્વ દયાને સાર છે. ભાવ રક્ષા “સર્વ જી સુખી થા અને સર્વ જીવેનું દુઃખ ટળે એ વિચાર વડે થઈ શકે છે, તેથી આ વિચાર એ ભાવ રક્ષાને પણ સાર છે.
શ્રી તીર્થકર દેને ઉપદેશ દયાને છે, કરૂણાને છે. તેને સાર ભાવ રક્ષાને છે તેથી ધર્મનું લક્ષણ કૃપા છે અને કૃપા એ જ રત્નત્રયનું સ્વરૂપ છે. કૃપામાં જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, એ ત્રણેને એકત્ર સમાવેશ છે. કૃપામાં રત્નત્રયીની એકતા છે. પર આત્મામાં આત્મ સમાન જ્ઞાન, આત્મતુલ્ય દર્શન અને આત્મતુલ્ય વર્તન થયા વિના કૃપાધર્મ ફળતું નથી.
ધર્મ ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે એટલે દયા એ ઉત્કૃષ્ટમંગળ, છે. દયા એટલે ભાવ રક્ષા, એ ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે. શુભભાવની રક્ષા જ સ્વગપવર્ગનું કારણ છે અને ભયાનક ભવાટવીનું ઉલ્લંઘન કરવા માટે માર્ગદર્શક છે.
દયા એ શ્રી તીર્થંકરદેવેને પ્રકાશ છે અને તીર્થ કરત્વનું મૂળ છે. તીર્થકરત્વ એ મેક્ષમાર્ગનું મૂળ છે. એથી મોક્ષનું મૂળ એ શુભ ભાવની રક્ષા છે.
