________________
શ્રુતરુપધર્મ વસ્તુ-સ્વભાવને જણાવે છે.
ચારિત્રરુપધર્મ વસ્તુ–સ્વભાવના થયેલા જ્ઞાન મુજમ આચરણ કરવાનુ કહે છે. એ આચરણ જ મેાક્ષને આપનારુ થાય છે.
જ્ઞાનરુપધર્મ વસ્તુના સ્વભાવને જણાવે છે. ચારિત્રરુપધ એ સ્વભાવ મુજબ આચરણ કરાવી, તેના ફળને જીવને ભેસ્તા અનાવે છે.
વહ્યુ સહાવા ધમ્મ :
વસ્તુના સ્વભાવરૂપ ધર્મ-ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રૌવ્યાત્મક છે, વસ્તુ માત્ર પ્રતિસમય ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રૌવ્યથી યુક્ત છે. પૂર્વ-પર્યાયના વ્યય, ઉત્તર-પર્યાંયના ઉત્પાદ અને વસ્તુરૂપે કાયમ વાપણું, એ વસ્તુના ધર્મ છે. જેમ જડમાં તેમ ચેતનમાં પણ તે ધર્મ પ્રતિસમય પેાતાનુ કાર્ય કરી રહેલ છે એવુ ́ જ્ઞાન થવું, તેના શ્રદ્ધામાં સ્વીકાર થવા અને એ સ્વીકાર મુજબ આચરણમાં ઉતારવું એ મુક્તિપ્રદાયક છે, અને એથી વિપરીત જ્ઞાન શ્રદ્ધા અને આચરણ ભવપ્રદાયક છે.
ચેતનમાં પાંચ ભાવ :
જડના ધમ જડ-સ્વરૂપ છે. ચેતનના ધમ ચેતનસ્વરૂપ છે.
સુખ અને દુઃખ, પુણ્ય અને પાપ, બંધ અને મેાક્ષ, જને નહિ પણ ચેતનને છે.
