________________
બુદ્ધિ વ્યાપાર ? સામાન્ય વ્યવહારમાં જે બુદ્ધિને ઉપગ થાય છે, તે બુદ્ધિની એક શક્તિ છે. આત્મધ આત્મામાં જ રહેવું જોઈએ. અન્ય કેઈપણ વ્યવસાયમાં નહિ.
- વ્યવહારમાં રહી આત્મબોધ ટકાવી રાખવો તે કાર્ય કઠીન જરૂર છે પણ અશક્ય નથી કેમકે તે કૃત્રિમ નથી કિંતુ સત્ય છે.
સદ્દબુદ્ધિને અનુકૂળ મન અને મનને અનુકૂળ ઈન્દ્રિય હેય તે જીવનને વ્યવહાર આત્માને અનુકુળ થાય છે? એથી વિપરીત ઈન્દ્રિની પાછળ મન અને મનની પાછળ બુદ્ધિ જાય તો અનર્થકારક થાય છે.
ઘેડેસ્વારના હાથમાં લગામ અને લગાભને આધીન ઘેડે હોય તો મુકામ પર સહેલાઈથી પહેંચી શકાય છે, પણ ઘડાના તાબામાં લગામ અને લગામના તાબામાં સવાર હોય તે મુકામે પહેચવાની આશા રહેતી નથી.
ઈન્દ્રિયે ઘડાને સ્થાને છે, મન લગામના અને બુદ્ધિ એ સવારના સ્થાને છે. બુદ્ધિ રૂપી સવાર, મન રૂપી લગામ અને ઈન્દ્રિય રૂપી ઘેડાને જે મનુષ્ય વશ ન થાય તે પ્રગતિ અવશ્યમેવ થાય.
