________________
ખતાવેલ છે. સદ્દા વાય-નાઃ વરાધ એક શ્લઙ્ગ અને બીજો ખર–કઠાર દળેલા આટાના જેવી જે પૃથવી મૃદુ છે તે શ્ર્લષ્ણુ માદર પર્યાપ્ત પૃથવી જીવ છે. તથા પત્થર જેવી જે કઠેર પૃથવી છે તે ખર ખાદર પર્યાસ પૃથવી જીવ જે બિલકુલ નરમ જમીન હોય છે અને ખેદવાથો રેતીના રૂપમાં નીકળે છે તે ઋતુ પૃથવી જીવ છે. અહીં શ્લષ્ણુ અને ખર પૃથવીને જે જીવરૂપથી કહેલ છે તે ફક્ત ઉપચારથી જ કહેવામાં આવેલ છે એમ જાણવું જોઈએ. હિં સહા-સત્ર જીજ્ના ખાદર પર્યાપ્ત પૃથવી જીવામાં જે લક્ષ્ણ પૃથવી જીવ કહેવામાં આવેલ છે તે સત્તવિજ્ઞા-સવિધાઃ સાત પ્રકારના જાણવા જોઇએ.।।૨।।
લક્ષ્ણ પૃથવીના સાત ભેદ છે તેને કહે છે— “ જિન્હા ” ઈત્યાદિ । અન્નયા જિન્હા નીજાય હદ્દિા હ્રજિદ્દા સુવિધાતા જંડુવા દેયાकृष्णाः नीलश्च तथा रूधिराः हरिद्राः शुक्लाः तथा पाण्डुपनकमृत्तिकाः ष्क्ष પૃથવી જીવ, નીલ શ્લેષ્ણુ પૃથવી જીવ, રકતવર્ણ શ્ર્લષ્ણુ પૃથવીજીવ, પીતવણુ શ્ર્લષ્ણુ પૃથવી જીવ, શુકલવણું લક્ષ્ણ પૃથવી જીવ, તથા પાન્ડુવર્ણ શ્ર્લક્ષ્ પૃથવી જીવ, પનક સ્મૃતિકા-આકાશમાં ઉડતી ધૂળરૂપ આટી આ સાત પ્રકાર શ્લષ્ણુ પૃથવી જીવાના છે. તથા લા છત્તીસ્ફૂવિજ્ઞા --લા: ત્રિદ્વિધા: ખર પૃથવી જીવ-પર્યાપ્ત બાદર પૃથવી જીવ છત્રીસ (૩૬) પ્રકારના છે. ॥ ૭૩ ॥
ખર પૃથિવી જીવોં કે છત્તીસ બેઠોં કા નિરૂપણ
**
ખર પૃથવી જીવેાના છત્રીસ ભેદ્દેને કહે છે. પુત્રીય ” ઇત્યાદિ । અન્વયા—દુઢવી પૃથવી શુદ્ધ પૃથવી (૧) સા–રારા લઘુખ'ડરૂપ પૃથવી (૨) વાજીયા–વાહા વેળુ (૩) મહે-જીવજ: પત્થર (૪) સિદ્ધાય-સિહા શિલા (૪) હાળુ-વળમ્મીઠું (૬) ક્લેક उयसीसमरुप्पसुवणे य वहरेइ - अस्तान
—ઝઃ ખારી માટી (૭) ચતંવત્ત क सीसकरुप्यसुवर्ण च वज्रं च खेोतु
(૮) તાંબુ (૯) રાંગું ૧૦ સીસુ ૧૧ ચાંદિ ૧૨ સેનું ૧૩ હીરા ૧૫ હરિયાળ हिंगुलए मणोसिलो सासगंजणपवाले - हरियाल: हिंगुलकः मनः शिला सत्यकोचनप्रवालम्
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૪
૩૦૬
