Book Title: Tribhuvansinh Kumar Charitram
Author(s): Shravak Hiralal Hansraj
Publisher: Shravak Hiralal Hansraj
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600429/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI jinAya namaH // // zrItribhuvanasiMhakumAracaritram // chapAvI prasiddha karanAra paMmita zrAvaka hIrAlAla haMsarAja ( jAmanagaravALA.) vIra saM. 2449. vikrama saM. 1979. sane 1923. kiMmata ru.1-4-0 zrI jaina bhAskarodaya pInTiMga presa-jAmanagara. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra // zrIjinAya nmH|| // zrIcAritravijayagurubhyo namaH // // atha zrIvinnuvanasiMhacaritraM praarbhyte|| chapAvI prasiddha karanAra-paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAja (jAmanagaravAlA) zrIkamalazekharagurubhyo namaH // Arohatu girizikharaM / samujmukhaMghayatu yAtu pAtAlaM // | vidhilikhitAkSaramAlaM / phalati kapAlaM na nuupaalH||1||ityudaahrnne karmaphalopari kathA likhyate. jaMbUmIpe jaratakSetre mAlavadeze kAMtInagare mahAkAlarAjA, kAlazrI rAjhI, trijuvanasiMhaHputraH, mahAmaMtripradhAnAmAtyaSTisAmaMtamaMgalikasenApatigajapativAjipatitalAraSaTtriMzadrAjakulapramukhaparivAraparivRto'sau rAjA rAjyaM pratipAlayati. ekadA tena mahAkAlarAjhA svarAjya mahatIM dRSTvA sAhaMkAraM sAnimAnaM sarveSAM teSAM pradhAnAdInAmuktaM, jo no maMjyAdayaH subhaTAH! evaM vidhaM gajahayAdyatirekaM yatsukhaM navanirjujyate, tat kasya prasAdena? . // 1 // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra // 2 // tribhuvana | ti zrutvA taiH sarvairapi rAjavagairitthameva kathitaM, jo prano! tavaiva prasAdena sarvamapIdaM sukhaM / | jujyate, nAnyasya kasyApi prasAdena, sarvaparikareNApItthamevoktaM. rAzIpramukhasarvAMtaHpurIjira pItthamevoktaM. tadAtIvahRSTena rAjJA manasi ciMtitaM yanmayaiva dattamete sarve'pi rAjavargIyA vi saMsaMti. sAhaMkAraHsan punaHsa ciMtayati nUnaM matsahayazastrijuvane ko'pi nAsti.iti ciMtayamAn san sa iMjvannijAtmAnaM manyate. yataH-cetoharA yuvatayaH svjno'nukuulH| sabAMdhavAH | praNayagarbhagirazca nRtyAH // garjati daMtinivahAstaralAsturaMgAH / sanmIlane nayanayona hi kiM cidasti // 1 // evaM sanAmadhye sthitvA sa sarvadA manasi ciMtayati. athaikadA tena rAjJA Fall vividhAjaraNAlaMkRtAMgo nijaputra strinubanasiMhakumAro'zvakrImAM kurvANo dRSTaH. taM dRSTvA rAjJA khamanasi ciMtitaM, aho matprasAdena mamAyaM putraH kIdRzI lIlAM karoti ? evaM dhyAtvA sA. haMkAreNa rAjJA sa trinuvanasiMhakumAraH svapAzceM samAkAritaH, pRSTaM ca, bho kumAra! yadevaM. vidhAM lIlA tvaM kuruSe, tatkasya prasAdena ? iti vAratrayaM rAjJA kumArasya pRSTaM. tataH pazcAhi mRzya kumAreNoktaM-sukhasya duHkhasya na ko'pi dAtA / paro dadAtIti kubuddhiressaa|| purAkRtaM / // 2 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra tribhuvana karma tadeva jujyate / duSkarma nUnaM tapasA ca hIyate // 1 // kRtakarmakSayo nAsti / kalpako. | Tizatairapi // avazyameva bhoktavyaM / kRtaM karma zunAzunaM // 2 // aho ! jo tAta! pUrvopArjitaM karmaiva phalate, nAparaH ko'pi sukhapuHkhadAtA, yataH-karmaNo hi pradhAnatvaM / kiM kurvati zujA grahAH // vasiSTadattalagno'pi / rAmaH prabajito vane // 1 // yato no! tAta! karmava prANinAM sukhaduHkhadAtA. iti kumAravacanaM zrutvA rAjJo manasi kopo'jani, tatastena kopA. tureNa rAjJA pradhAnAdisamakSa nijavAmakareNa tAMbUlabITakatrayadAnapUrvaM kumAraH svadezAniSkAsitaH. yataH--paTurapadaH kavirakaviH / zUro jIruzcirAyuralpAyuH // kulajaH kulena hIno / na vati pumAnnarapateH kopAt // 1 // kumAro'pitAtAdezaM pramANIkRtva vamanasi ciMtayati-sAha. yA sIyAM labI havaH / na du kAyarapurisAha // kAne kuMmala rayaNamaya / kajala hui nayaNAMha | // 1 // athAhaM mAturAjhA gRhItvA paradeza yAmi, yataH-mAtA gaMgAsama tIthe / pitA pu karameva ca // kedAgajaM guruH proktaM / mAtA tIrthaM punaH punaH // 1 // tatastena mAtuH pAdayoH praNamya hastayugalena zirasyaMjaliM kRtvA hitazikSA yAcitA. nadA mAtrA kathitaM kA zikSA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana Soniya tadA kumAro'vadat he mAtastAtApamAnito'haM dezAMtaraM gamiSyAmi. mAtroktaM tvamasmAkameva | caritra eva putro'si. tenokkametena kiM? yataH-dIsaha vivihacariyaM / jANija sANapujaNaviseso // appANaM ca kilija / hiMmijAra teNa puhavIe // 1 // mAtroktamaho putra tvaM kSatriyakulotpanno'si, tenAyudhaM vinA kvApi na gaMtavyaM. yataH-asidharaghaNadharakuMta-dharasatthagharAI bahU tha // sattasaptaraNasUranara / viralu jaNaNI pasUtha ||1||maatstvyuktN pramANamityuktvA khajJAdyAyudhAni lAtvA kumArazcalanAya samudyato'bhUt , tAvatA jananyoktaM yatra gamyate tatra mahAsujaTa evaM virudaM prApyate. punarjananyoktaM he putra! kimapi zaMbalaM gRhItamasti ? tena kathitaM karmaiva zaMbalaM. tadA mAtrA navyazInAzanaM datvA graMtho kiMcid avyAdikamapi badhdhvA tasya dattaM, pazcAtpraNAmaM kRtvAsau calitaH, punaH kumAreNa ciMtitaM pradhAnAdInAM mutkalApya yadi gamyate tadA varaM. tatastena pradhAnAnAM gRhaM gatvA praNAmapUrva hitazikSA yAcitA. tadA taiH pradhAnanajadasvararuktaM yataH-kAke zocaM dAtakAreSu satyaM / sa dAMtiH strISu kAmopazAMtiH ||kiive dhairya madyape tatvaciMtA / rAjA mitraM kena dRSTaM zrutaM vA // 1 // // 4 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana - tatastaiH kumArasya hitazikSA davA, so'pi hastayugalaM mastake caTApya pradhAnAdInAM punarnavA calitaH, nagarakAre prAptaH, tatra kSaNamekaM sthitvA vidagAdi vilokya ciMtitaM, yataH kAlu. hariNaholAhI vAyasatittiramora / / sa viliGa sAvamA paTTIpa na lagga cora // 1 // nigame vAmataH zreSTo / praveze dakSiNaH zunaH // pRSTazcannaiva gaMtavyaM / sanmukhaH dhanaMjakaH ||shaa iti javyazakRnAnusAreNezAna dizaMprati ghana ciMtitaM, tAvatA pradhAnapuSaiH parasparaM vimRzya sapalANa eko'zvo janadaste preSitaH, tena kumArasamIpabhAgatya kadhinamayaM vAjI pradhAnaHpre. vito'sti tada gRhANa? tadA kumAreNa ciMtitaM tainavyaM kuna. yataH--yamIzra rasAyaNa a. galI / mAyanAya guru sIsa // je navI manna bApamA / te kalIyA savidIsa // 1 // ta. to janasya mutkalApya tadazvAruDho'sau calitaH, mArge ye mvadezikA lokA miti teSAM pra. yAmapra hitavacanAni zRNvAnazcakSati. yataH-miSTavAkya pradAnena / sarve tupyati jaitavaH / tammAnadeva vanavyA vacane kiMdaritA ||1||ttsten nitinaM tatra gamyate yatra mAM na ko'pyupalakSayati. evaM vimRzya svadeza muktvA paradezaprati jagAma. saMdhyAyAM kApi na. - Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra - garAsannadevakule sthitvA prajAte tataH samutthAya hitIyadeze gati. yataH-tiNi desana jAI / jihiM thappaNuM na koya / serI serI hImatAM / siki na pucai koI // 1 // anu. kameNa mArge gachan sa pararAjyasImni prAptaH, tatrApi kimapi mahannagaraM dRSTaM, tannagarAsanne vividhavRkSayutaikA vATikA dRSTA, tatrArAmiko vasapti, tatra vATikAsannaM sajavaM vipulaM taTAkamasti, nasIre devakulamasti. tato'sau vATikAmadhye'zvaM vazyA svayaM niSadhArAmika yAkAritaH, proktaM ca dayasya cArikhANapAnIyamAnIyatAM, ahamapi ca bujukSito'mmi, yataH---yAdorUpavinAzinI kRzakarI kAmasya vidhvaMsinI / putratrAtukalatravedanakarI lajAMca nirnAzinI // jJAnaM maMdakarI tapaH kSayakarI dharmasya nimalinI / sA mAM pImati sarvadoSajananI prANaprahArI dvadhA ||2||tdaaraamikeg guNa niSpannaM sAlaMkAraM kumAraM dRSTA mahannati jareNa nijagRhe samAkArya tasya sarvaprakAreNa bhojanaM dattaM. tadana kumAra saMtuSTaH san vadatisaMgItAnavagItaruparamaNIka prerakastUrikA-zrIkhaMmAgubhvAjivAraNamaNisvarNAdivastu naraH // saMge zasyasukhaM karoti virahe duHkhaM karotyaMginAM / sadyaH prItikaraM tadannamanaghaM yattena deyaM budhaiH // 6 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana / // 1 // tatrArAmikabhAryAdisamastakuTuMbasArthe parasparaM miSTagoSTyAlApAdi kurvan sa paramaprI- caritraM tipAtraM babhUva. athaikadA kumAreNoktaM jo bArAmikA sminnagare kA kA vArtA ? kiM kimapU. | rvamasti ? tenoktamaho kumAra! zRNu ? asminnagaramadhye'tIvavaktA sarvazAstravettA sudhImAneka | upAdhyAyo vasati, tatpAveM rAjAmAtyamaMtrivyavahAriputryAdayo pati. tanmadhye rAjJaH putrI vyavahAriputraM ca tuvyapAThaparau jJAtvopAdhyAyena to sahAdhyAyinau kRtau. athAnukrameNa nRpaputrIvyavahAriputrayoH parasparaM prItirjAtA, yataH-jima pAlikA dhamma / zrAvaNuM ApaNuM ho // beha na appaDa tassa / mittattaNa tima paaledd||1|| manuSyebhyo varo matsyaH / satyasnehaprapAlakaH // yAbvoH kriyate jinna-stadAtmAnaM vimuNcti||2|| kiMbahunA ? yatra tatra sarvANi kAryANi to parasparaM saMmIya kurvataH, ekaikaM vinA kSaNamapi na tiSTataH. athAnukrameNa to sarvazAstrapAraMgato jAto. kumAro dvisaptatikalAkuzalo jAtaH, kumArI ca catuHSaSTikalAkuzalA jAtA, tataH paMmitena tau svasvamAtApitrorjalApitau. kumArikayA tadaiva vyavahAriputraM yogyaM varaM jJAtvA manasi sa varoMgIkRtaH, tau svasvagRhe vardhataHsma. kumAraH || Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra // 8 // pANigrahaNayogyo jAtaH, vyavahAriNA svaputro mahatADaMbareNa vivAhitaH. athaikadA vyavahAriputro mitraparivAraparivRtaH zvazurAlaye nojanArtha gacchan rAjakanyAyA militaH, tAvatA rAjakanyayAsa chAre rakSitaH, kanyA babhASe bho kumAra ! yadA tvaM pariNItastadAsmAkaM na jhApitaM tatkiM ? sa maunena sthitaH, tadA kumArikayA hasitvoktaM-ApaNi vAdariyAI / uttama kubhajI nhii|| hara jima dhatturAi / virUA viracai nahI // 1 // bho kumAra! lekhazAlAyAM mayA vaco dattamabhUhismAritaM kiM tvayA? yataH-rAjyaM yAtu zriyo yAMtu / yAMtu prANA vinshvraaH|| yA mayA svayamevoktA / vAcA mA yAtu zAzvatI // 1 // kumAraM kare dhRtvA kanyayA proktaM he kumAra ! mayA pUrva tvaM vRto'si, tena kAraNenottamavadhUnAM pANigrahaName kavAraM syAt. kumAreNoktaM tatsatyaM, paramahaM vaNikaputrastvaM ca rAjaputrI, tenaivaM kathaM syAt ? kanyayoktaM-jahiM mana mArnu ApaNuM / te bhuMDa sucaMga // boLI kAlI una jima / lIe na dUsaro raMga // 1 // paraM kumAro vaNikaputro buddhimAMzcAsti, tena sa ciMtayati, yadeSA sukumAlavacanaireva saMtoSyate, ko'pyapara upAyo nAsti, tatastenoktaM he kanye! navyaM nAvi, I 16||8 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 9 // yathA tvayA ciMtitamasti tattathaiva kariSyate. yataH-kAja eha viNayAla / je kIjaiveM // dAna eha viNyAsa / je dIjazyaM // 1 // iti, kanyayoktaM tadA saMketasthAne samAgamyamayaiva nizAyAM, kumAreNoktaM kiM saMketasthAnaM ? tayoktaM nagarakAre vATikAsamIpe zrIIzvaraprAsAde tvayAgaMtavyaM, ahamapi sarvA sAmagrI vidhAya tatrAgamiSyAmi, tena vicAro na kAryaH. kumAreNoktaM pramANamityuktvA sa nijagRhaM gataH, atha kumAreNApi gRhaM gatvAvimRSTamahaM tu | dinacatuSTayAnaMtaraM pravahaNe caTiSyAmi tadAsyAH kutra melApaka iti vimRzya sA vipratA- 10 tAritA, yataH-vihivilasiyANa khalanAsiANaM / tada mUDhamahilAvariyANaM // aha kovi na jANe / ahavA jANe savannU // 1 // athAvasare kumAraH svagRhe mAtRpitRpramukhasamastakuTuMbasyAnujJAM lAtvA pravahaNe caTanAya prasthAne prasthitaH, iti nagaravArtA kumArasyAgre mAlikenoktA. tadanu kumAreNoktamahaM kautukavilokanArtha zrImahAdevaprAsAde zayiSyAmi, mAlikenoktaM varaM, sa kumArastatra suSvApa. atha sA kumAryapi tasyAmeva rAtrau tatra saMketasthAne sarvA sAmagrI vidhAya svarNamaNimANikyaratnAdikaM gRhItvAtmasadRzImekAM sakhI sArthe // 9 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 10 // gRhItvAzvavAhane caTitvA nizAyAH prathamapraharAnaMtaraM tatra saMketasthAne tasminneva devakule sa- 21 mAgatA. tadA tatra devakulAsanne tayaiko'zvo dRSTaH, tadA saharSaromAcakaMcukitokhasitayA kanyayA sakhyagre proktaM bhavyaM jAtaM, so'zvArUDhaH kamAro'pyAgato'sti, yataH-dikkUrmacalAcalaphaNipati-vidhRtApi calati vasudheyaM // pratipannamamalamanasAM / na calati puMsAM yugAMte'pi // 1 // atha vAhanaM bahirmuktvA sarva ratnAdikaM gRhItvA sA sakhyA saha devakulamadhye'gAt, tatra sarvatra vilokitaM, paraM na ko'pi dRSTaH, paramekasmin koNapradeze ekaH kumAraH supto dRSTaH, tayA proktameSa nidrANo'sti tatkathamutthApyate ? sakhyA vinRzya proktaM vilaMbo na kriyate, nagarAsanne ca na stheyaM. tadanu sakhyA tadaMguSTamoTanena sa utthApitaH, kathitaM ca bho kumAra! chArasamIpe samAgaccha? kumAreNa ciMtitamasyAM nizAyAM keyaM ? parama jJAsyate, iti vicArya sa hArasamIpe gatvA maunamAlaMbya sthitaH, yato maunaM sarvArthasAdhanaM. tataH kanyayA caMdrodyotena tasya mukhaM vIkSita, sakhyai proktaM ca, rUpalAvaNyA diguNopetaH ko'pyeSo'nyo'sti; paraM yatrAkRtistatra guNA nati. yataH-je nara rUpe rUsamA / te nara niguNa na hoya // karI kanakanuM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra pAMjaruM / kAga nATha ve koya // 1 // AkArasadRzI prajJA / prazAsaza AgamaH // zrAgamasa. dRgAraMna / yAraMjasadRzodayaH // 2 // sakhyoktaM yajAtaM tajjAtaM; adhunA zoko na kartavyaH, paramasya parIkSA kartavyA. evaM sakhyoktayA kanyayA tasyaikaM samasyApadaM pRSTaM-gataM gataM yauvanamAnayaMti, tat zrutvA kumAreNoktaM-artho narANAM patiraMganAnAM / varSA nadInAmRturAT tarUNAM // annaM tapasvyugravadhAturANAM / gataM gataM yauvanamAnayaMti // 1 // evaM kumAreNa praritAM samasyAM zrutvA sakhIyuktA rAjaputrI saharSA jAtA. kumAryoktaM sakhi ! nUnamayamuttamaH ko'pi puruSo'sti. sakhI provAca, he rAjaputri ! kimatha vimRzyate? yataH-jo mati pAla uupje| so mati padelAM hoya // kAja na viNase ApaNuM / loka hase nahI koya // 1 // tato'sau kanyakA tena kumAreNa saha vAhinyAM sthitvA, svakIyaM sarva vastujAtaM lAtvA pAzcAtyanizAyAmanyadezaMprati calitA. tataH sUryodaye tAbhyAM parasparaM rUpaM dRSTa. kumAraM mahAtejasvinaM surUpaM ca dRSTvAtIvahRSTA rAjakumArI sakhImuvAca, he sakhi ! nUnamahaM dhanyA kRtapuNyA cAsmi, yadayaM kumAro'tIvasvarUpavAna sti. yataH-kiM pAyAlakumAro / kiMvA mayaraka aha suriMdo // maha // 11 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 12 // muttimaMto ahavA / eso kiM punnppppaaro||1|| atha mArge gacchatostayoH parasparamatIprI- tirjAtA, kanyayoktaM-caMdanaM zItalaM loke / caMdanAdapi caMumAH // caMdracaMdanayormadhye / zo | talaH priysNgmH||1|| katthavi jalaM na chAyA / katthavi chAyA na sIalaM salilaM // bAyA jalasaMjuttaM / taMpiya sarovaraM viralaM // 2 // kumAreNoktaM bho kanye! tvamalaMkRtA surasuMdarIsamA surUpA ladhvI kathamekAkinI svapuraM mvadezaM muktvAtrAgatA? tayoktaM tvayA sahAdhunA mama samadhikA prItirjAtAsti, yataH-zrAdau tanvyo bhnmdhyaa| vistAriNyaH pade pade // krame krama vivardhate / satAM maitryaH saritsamAH // 1 // kumAreNoktaM jo tanvi ! tvayA nijavR. ttAMtaH kathaM gopyate ? satyaM kathaya ? evaM kumAraNAgrahapUrvakaM pRSTayA tayA lekhazAlApanazreSTisutaprItyAdisaMbaMdhaH sarvo'pi devakUlAgamanaM yAvattasyAgre nirUpitaH. atha devakule samAgatayA mayA tvameva militaH, rUpasaujAgyabharajAsuraM surasamAnaM ca tvAM dRSTrA sakhI preritayA mayA pUrvakarmAdhigatasaMbaMdhasya tavaiva zaraNaM kRtaM, yataH-jihiM parimala tihiM tuccha dala / jidi dala tihiM navi gaMdha // re caMpaya tuha tinni guNa // sadala surUva sugaMdha // 1 // evaM he 10 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra // 13 // puruSottama! tvaM nAgyAdhiko'si, ato me samIhitaM kuru? atha kumAreNa ciMtitaM. nUnaM sarvametatpUrvakarmaphalaM jJAtavyaM. punaH kumAryA pRSTa no puruSottama ! atha tvaM nijaM vRttAMtaM kathaya ? tvamevaMvidhasukumAlo chAtriMzalakSaNaDisaptanikalAyutaH kathamekAkI devakule'smin samAyAta ? ityAdikaM tava vRttAMtaM kathayitvA mama paramAnaMdaM vidhehi ? tadA kumAreNa ciMtitaM-strINAM guhyaM na vaktavyaM / prANaiH kaMgatairapi // nAzitaH pakSirAjena / pumarIko yathA phaNI // 1 // siddhamaMtrauSadhaM viddN| gRhaduzcaritAni ca // vaMcanaM cApamAnaM ca / matimAnna prakAzayet // 2 // iti viciMtya kumAreNoktaM he tanvi! supuruSA nijavRttAMtaM svamukhena na prakAzayaMti. atha tayAtIvAgrahataH pRSThena kumAreNa svavRttAMtastadane niveditaH, kathitaM ca mayaivaM pituragre pUrvakarmapariNAmenaiva jano'tra sukhaM duHkhaM ca lanate. iti mamuktaM zrutvA kupitena pitrAhaM gRhAnnikAsitaH, tato'haM mAtuH pradhAnAdInAmAjJAM gRhItvA krameNAzvArUDho vinirgatyAtra devakule suptaH, tAvatA sakhyA saha tvamatra mama militA, tadA mayA ciMtitaM nUnaM pUrvapuNyenevAyaM tava melApako jAtaH. sarvametat zrutvA hRSTayA rAjakanyayA tena saha prItigraMthibaddhA. atha parasparaM // 13 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 14 // mArge prItigoSTI kurvataste'gre gacchati. evaM gacchatAM teSAM kiyadinAnaMtaramekaM nagaraM samAgataM, tannagarAsanne caikA vATikAsti, sopAnakazreNiyutaM caikaM varyataTAkaM samasti. yataH-sarasyaM. jolaharyabho-gajAyaMbujaSaTpadAH // haMsacakrAdayastIre / varyastrIpathikelayaH // 1 // vATikAsamIpe taTAkatIre caikamIzvaradevakulaM dRSTvA kanyayA pramodenoktaM, bho kumAra! yadyatra sthAne sthitvA bhojanAdisAmagrI kriyate tadA navyaM, yataH-annaM vai prANinAM prANA / anamojaH pradauSadhI // tasmAdannasamaM ratnaM / na nUtaM na nvissyti||1|| iti zrutvA kumAreNa sA vAhinI devakulAsanne boTitA, iyatrayaM ca pArzve bakaM. atha tatra vATikAyAmeka yArAmiko jAryAdiparivAropeto vasati. tataH kanyayA suvarNakaTaMka karSayitvAsa kumArAyArpitaH, kathitaM ca jo kumAra! nagaramadhye gatvAnnAdikamAnaya ? ahaM tu sakhIyutAtra sthitAsmi. tataH kumAro / nagaramadhye gatvA vaNighaDhe vaNije svarNaTakaM samAnnAdikaM mUlyena jagrAha. atha tatsarva lAtvA pazcAlitvA yAvatsa nagarapratolI prAtastAvattatra sthitena dhanasArakhyavyavahAriNA sa pRSTaH, bho kumAra! kiM tvaM mama sArthe sameSyasi ? kumAreNoktaM kutra? zreSTinA kathitamahaM vANi. H // 15 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra jyArtha pravahaNe samAruhyAparahIpe yAsyAmi, atastvaM mama sArthe samAgacca? kumAreNoktaM nUnamahaM tvayA sahAgamiSyAmi. zreSTinA kathitaM tarhi vRtyAdikaM yAcasva ? kumAreNoktaM parIkSAkaraNAnaMtaraM pazcAdeva dravyAdikaM mama deyaM. tataH zreSTinoktaM no kumAra! atha tvadIyasvajanAdikaM kayatvA tvayA zIghrameva samujtIre samAgaMtavyaM. tataH kumAreNa ciMtitaM yA rAjakumArI mAM dRSTA mama sAthai samAgatAsti, tAM nirAdhArAM kathaM mocayAmi? yataH-vizvAsapratipannAnAM / vaMcane kA vidagdhatA // aMkamAruhya suptAnAM / haMtuM kiM nAma pauruSaM // 1 // ataH kvApi javyasthAne tAM sakhIyuktAM muktvA mama gamanaM zreyaskara. kiMca sA tatra bujukSitA mAM vilokayaMtI sthitA bhaviSyati. iti viciMtyAsau tatra gatvA tatsarvamazanakhAdimasvAdimasukhabhadikAphalatAMbalAdikaM kanyAgre'muMcata. tatastayA saharSayA pUrva phalasukhabhadikAdi bhakSitaM, svasthA ca sA jAtA. tataH kumAreNoktaM mayAnnAdikaM sarvamAnItamasti, paraM rasavatIM ko niSpAdayiSyati? iMdhanabhAjanAdikaM ca ko melayiSyati! tat zrutvA tayokaM he puruSottama! atraiko ya bArAmiko vasati, tasyedaM sarva rasavatIkArya samarpaya? tato'sau kumAra // 15 // BAR Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra tribhuvana / bArAmikagRhe gatvA vinayopetasukomalavacanaistaM sakalatraM praNAmaM cakAra. tadArAmikeNApi taM kumAraM sadAkAraM rUpapAtraM vinayAdiguNAnvitaM ca dRSTrAsanAdikaM datvA proktaM, bho kumAra! madyogyaM kArya kathaya ? tataH kumAreNAnnaghRtAdikaM sarva tadane muktvA kathitaM, no pArAmika! prathamaM tvametairvastubhirmanoharAM svAdiSTAM ca rasavatI niSpAdaya? yataH-annadAnaiH payodAnadharmasthAnaizca bhUtalaM // yazasA sAnairatra / rukamAkAzamaMgalaM // 1 // tato'tIvatuSTenArAma Na tUrNa manoharA modakAdinAnAvidharasavatIM niSpAya rAjakumArikAdInAM sarveSAM bhojanaM kAritaM, hayatrayANAM ca cAripAnIyAdi samarpitaM. nojanataH sarveSAmapi pramodo jAtaH. nojanAnaMtaraM kumAreNa ciMtitamatha mayA sarvamapi kArya suvimRzyaiva kartavyaM, yataH-anurUpaM na kartavyaM / kartavyaM suparIkSitaM // pazcAnavenna saMtApo / brAhmaNyA nakulAdyathA // 1 // iti vicArya kumAreNa rAjaputryai kathitaM, he padmAnane! pUrva tvamutsukaiva tava pitrodAdAgatAsi, tena tva hiraheNa tava pitRgRhe'dhunA kiM jAtamasti tada jJAtuM yujyate, tatastvayA sakhIyuktayAva kiyatkAlaM stheyaM, ayamArAmikazcottamapuruSo'sti, ato'sya gRhe tvayA nija gahameva manyamA 16 / / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 17 // nayA stheyaM. ahaM ca tava pitRgRhasvarUpaM jJAtvA putamevAtrAgamiSyAmi. saMtuSTahRdayenArAmikecaritraM NApyuktaM jo kumAra! sukhIyutA taveyaM patnI sukhanaiva mahe tiSTatu, tadviSaye tvayA kApi / ciMtA no kAryA. ityArAmikoktamadharavacAMsi nizamya kamAraH prAha-haMsa taraMtAM prkhiiyeN| mANasa vAta karaMta // sonuM kasI parakIyeM / nadI nIra hovaMta // 1 // tato rAjakumAryA agre kumArabuddhiprazaMsAM vidhAya tatsakhI provAca, he sakhi! nUnaM tava puNyenaivAsya caturasya kumArasya sahAyo milito'sti, yataH-sA sA saMpadyate buddhiH / sA matiH sA ca nAvanA // sahAyastAdRzo sheyo| yAdRzI bhavitavyatA // 1 // tataH kumAryA proktaM, he kumAra! tava vicAro me manasi rocate, atastavoktaM mama pramANameva, paraM tvayA kArya vidhAya zIghramevAgaMtavyaM. tataH kumAreNa tasmai mAlAkArAya kathitaM, he satpuruSa! mamAsannagrAme kimapi kAryamasti, tatastatra gatvA stokavilaMbena kArya vidhAya zIghramevAtrAgamiSyAmi. atha tvayedaM kanyAcyaM vAhinI iyatrayaM ca tava gRhe sukhena navyayuktyA sthApyaM, yadyapastujAtaM ca yujyate, tattatsarva tvayAnIya deyaM, kArya kRtvA cAgatastvAmahaM prINayiSyAmi. bArAmikeNApi kumAroktaM sarva prati- // 17 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 18 // caritra panna; kathitaM ca putrIvadetAmahaM pAlayiSyAmi. kanyayApi proktaM bho ArAmika! ataHparaM tva-| meva mama tAto'si, tato'tra vasane mama kApi ciMtA nAsti. kumAreNoktaM jo kumArike! madAgamanAvadhi tvayAtraivAsyArAmikasya gRhe tAtagRhavatstheyaM, nAnyatra kutrApi gamanaM vidheyaM, pArzvasthadevakule Izvarasya dhyAnaM pUjanaM ca kArya, tatprasAdAcca sarva samIhitaM naviSyati. tataH | kumAro nagaramadhyAdekAM navAM maMjUSAmAnIya dravyAjaraNavastrAdikaM ca tanmadhye prakSipya tasyAstAlakaM datvA kuMcikAM kumArikAyai samarpayAmAsa. SaemAsapramANAmazanAdisAmagrI cArAmikAya samarpya kathitaM, yuSmabhiH sarvairapi sArdhameva rasavatIM vidhAya sarvadA bhojanaM kartavyaM. adyatastava kuTuMbAya tvayA pRthagrasavatI no vidheyA, yataH sarvamidamannAdi tavaivAsti. iti kathayitvA kumArastato niHsRtya samuztIre samAgataH, zreSTino militazca. zreSThinoktaM no kumAra! adyaiva zunaM muhUrta vidyate, ato nAlikerAdatakuMkumapuSpAdi tvaM nagaramadhyAdAnaya? tato'sau nagare gatvA zreSTyarpitadhanena nAlikerAdyAnIya zreSTinA saha samuddhaM ca prapUjya kuMkuma pupAdibhizca vardhApya praNAmaM ca vidhAyAvocat he samudra! tava prasAdena dezAMtaraM gatvA demeNa Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra ca mamAtra punarAgamanaM yathA syAttathA tvayA kArya. ityuktvA zreSTinA saha sa pravahaNe samA. rUDhaH. atha sa kumAraH pravahaNe sthitaHzreSTinA saha kavitvagItAdivinodaM kurvan sukhena galati. yataH-gItazAstravinodena / kAlo gati dhImatAM // vyasanena hi mUrkhANAM / nijayA kala hena vA // 1 // evaM kiyadinAnaMtaraM demeNa sa zreSTinA saha harmajahIpe prAtaH. zreSTyapi pravahaNAduttIrya manoharaM prAnRtaM gRhItvA tatratyarAjAnaM milituM kumAreNa saha calitaH, yataH-riktapANirna pazyeta / rAjAnaM devatAM guruM / naimittikaM ca vaidyaM ca / phalena phalamAdizet // 1 // atha gRhItaprAnRto nRpo'pi tahinayAdiguNena raMjitastannivAsAya navyaM prAsAdamarpayAmAsa. tataH zreSTinA vikrayArtha nijaM sarvamapi krayANakaM pravahaNAduttAritaM, paraM tatratyA vyavahArilokAstatsarva stokamUlyena mArgayaMti. yataH-vyAje syAda dviguNaM vittaM / vyavasAyena caturguNaM kSetre zataguNaM proktaM / pAtre'naMtaguNaM smRtaM // 1 // tadA kumAreNoktaM no zreSTin! adhunA tvayA svasthatayaiva stheyaM, ye ke'pi vastugrAhakA sameyusteSAM tvayA tahastu darzanIyaM, paraM tachikayo na vidheyaH. iti kumAravacasA zreSTinApi tatsarva vastu tathaiva sthapitaM. atha kiya dinAnaMtara- // 19 // S Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 20 // manyavelAkUlapravahaNAni tatra samAgatAni. tatpravahaNAgataivyavahArinistatsakalamapi vastu || caritra mahAmUlyadAnena gRhItaM, tatazca tasya dazaguNo lAbho'bhUt. tato hRSTena zreSTinA kumArAyoktaM, bho kumAra! tava buSTyA me mahAlAbho'navat, ataHparamahaM sarvamapi vyApAraM tvAmeva pRSTvA kariSyAmi. atha to chAvapi nizcitI sarvamapi tannagaraM vilokayataHsma. itazca tasya nagarasya rAkSa ekAtIvasuMdararUpopetA kanyAsti, yauvanaM prAptayA tayaivaM pratijJA kRtA, yaH ko'pi rAjaputro rAdhAvedhaM sAdhayiSyati, tasyAhaM pANigrahaNaM kariSyAmi. evaMvidhaM putryA nizcayaM | vijJAya tasya pitrA rAdhAvedhakRte eko manoharo maMgapaH kArito'sti tadAhUtAzcAneke rAjakumArAstatrAgatAH saMti, te ca kanyAgre nijanijakalAM darzayaMti, paraM ko'pi taM rAdhAvedhaM sAdhayituM samartho na bhavati. atha tavRttAMtastena zreSTinA zrutaH, kumArasya cAgre kathitaH. tat zrutvA tatkautukavilokanArtha sa kumAro'pi zreSTinA saha karavAladhanurbANAdisahito nAnAvidhabhUSaNaparibhRSitAMgo mArge ca patrapUgIphalAdi lokebhyaH prayacchan rAjajuvane tatra maMjhape prAptaH. ubhayapArzvasthitAnAM rAjakumArAdInAM ca tAMbalapatrAdi samarpayan miSTavacanaizca tAn Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra // 21 // sarvAnapi saMtoSayamAsa. tato nRpAdezaM saMprApya sa kumAraH zreSTinaM pRSTrA svakalAdarzanAya samutthitaH. tato'sau gRhItadhanurbANo'dhaHsthitatailakaTAhapratibiMbitAM uparijramahAmasavyacakoparigatAyA rAdhAnidhAnAyAH kASTaputtalikAyA vAmalocanaM tatkaTAhagatapratibiMbaM vilokya dhanurmuktabANena turNameva viMdhya tisma. evaM vidhAmapUrvI tatkalAM vilokya rAjAdayaH sarve'pi sabhAjanA raMjitAH, anye rAjakumArA api tatprazaMsAM cakruH. itaH sA rAjakanyApi taccAturI vilokya svamanasyatIvahRSTA tatsamIpamAgatya tasya kaMThe varamAlAM cidepa. tAvatA tena kumAreNoktaM bho kulakanyake ! tvaM sAhasaM mA kuru ? yato'haM vaideziko kSatriyo'nena vaNijA sahAlAgato'smi. kiMca-kulaM ca zIlaM ca sanAthatA ca / vidyA ca vittaM ca vapurvayazca // etAni sapta pravilokya deyaa| tataH para nAgyavato hi kanyA // 1 // evaMvidhaM kumAravacanaM zrutvA rAjAdiniH proktaM-yAcAraH kulmaakhyaati| dezamAkhyAti bhASitaM // saMtramaH snehmaakhyaati| vapurAkhyAti nojanaM // 1 // tato he kumAra! tava kalAbhASaNAdibhirasmAnitiM yatva. muttamakulasaMnavaH satpuruSo'si. tadanu rAjJA mahotsavena tarakanyayoH pANigrahaNaM kAritaM. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 22 // hastamocane ca catuHsakhIyutahayagajaratnakUlAdhanekaprAnRtanRtAni catvAriM pravahaNAni rAjhA tasmai kumArAya dattAni. tato rAjJA mahatAmbareNa sa kumAraH parivAraparivRta zreSTinaH jatArake preSitaH. athAsau kumAraH kautuhalAni vilokayan parivAraparivRtto nagaramadhye man | paurANAM tAMbUlAdidAnena tAn raMjayati. atha kiyadineSvevaM gateSu zreSTinA svavastukrayavi. krayAdiprAMta kumArAya vijhataM, athAhaM pravahaNa sthito mama dezaMprati yAmi, tava ca kimicchA vartate? kumAreNoktamahamapi tvayA sahaivAgamiSyAmi. tataH kumAreNa svapalyai rAjakumAryai svagamanecchA kathitA, kumAryA ca svajananyai jhApitaM, rAjyApi ca rAjJe tatkathitaM. tadA | rAjJA zreSTinamAkArya mahatAgraheNa kamAraH paMcadinaM yAvattatraiva sthApitaH, atha paMcadinAnaM taraM rAjJA catvAri pravahaNAni praguNIkRtAni, ekasmin pravahaNe hastinaH, dvitIye hayAdayaH, tRtIye sujaTAdisainyaM, caturthe ca sakalaparivAraparivRtA nijaputrI sthApitA. evaM tAni catvAri pravahaNAni rAjhA kumArAya samarpitAni. samudratIraM yAvacca rAjAdayastatpreSaNAya prAptaH. yataH-namaMti phalitA vRdA / namaMti vibudhA janAH // zuSkakASTo hi vRkSazca / bhajyate ca 22 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritraM tribhuvana / namena hi // 1 // atha zreSTinA saha sa kumAraH sarveSAmutkalApya samuhaM ca puSpAkSatAdibhirvardhApya // 23 // pravahaNe samupaviSTaH. pavanApUritAni pravahaNAni cAgre calitAni. itaH kenacidadRSTena zreSTiki kareNa rAtrau sa kumAraH kuNabuDyA samutpATya samudramadhye pAtitaH. itaH kenacit samIpasthApachIvyaMtareNa sa jagnapotakASTopari sthApitaH. atha prabhAte tena zreSTinA sa kumAraH pravahaNe na dRSTaH, tato hRdi bahuduHkhaM dhArayan rudanapUkAraM sa cakAra. kanyAsakhyAdInAM cApi puHkhabhareNa mULa jAtA. mUrnAnaMtaraM vilApaM kurvatI tAM rAjakumArikAM sa zreSTI madhurAlApairAzvAsayA. mAsa. tataH kumAryA zreSTine proktaM, he tAta! saMprati harmajachIpo hi samAsanno vartate, ataH | pravahaNAni tatra preraya ? punaH kumAryA vicArya proktaM, he tAta! tatra gatvAthAhaM mAtApitrormukhaM / kathaM darzaye? atastatra punargamanAnmaraNameva varaM. zreSTinoktaM he putri! atha tvaM khedaM mA kuru? dharmaprajAveNa nUnaM tava patisaMgamo naviSyati, yataH-dharmataH sklmNglaavl| dharmataH sakalasaukhyasaMpadaH // dharmataH sphurati nirmalaM ysho| dharma eva tadaho vidhIyatAM // 1 // itaH ko'pi vidyAdharo nijapatnIsahito vimAnasthitastato gaganamArgeNa gaThannAsIt. samujhe pravahaNa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana ca caritraM 24 // madhye kanyAdInAM rudanaM zrutvA vidyAdharyA nijasvAmine pRSTaM, he svAminnata pravahaNamadhye zmAH striyaH kathaM rudanaM kurvate? tat zrutvA tena vidyAdhareNa svavidyApranAvAtproktaM, he priye! pravaha. NastharAjakumAryAH svAmI samudramadhye patito'sti, atastahiraheNa sA rAjakumArI sakhI-1 yutA rudanaM karoti. paraM sa tannA jIvannasti, adyataH saptame divase ca tasyA miliSyati. tatzrutvA dayAluhRdayA sA vidyAdharI nijabharturAjJAM gRhItvA pravahaNe samAgatya rAjakumAryAH kaMThe puSpamAlAM kSiptvA provAca, he sulocane tvaM viSAdaM mA kuru? saptadinAnaMtaraM velAkUlataTe zrIIzvaraprAsAde tava nartA tvAM miliSyati. ityuktvA sA vidyAdharI nijavimAne gatA. atha kiyanirdinestAni pravahaNAni velAkUlataTe sukhena prAptAni. tadA sA rAjakanyA tAni svakIyAni pravahaNAni, sarva ca nijaM parivAraM tasya dhanasArazreSTino bhalApya svayaM cezvaraprAsAde prAptA. tatra cezvaraM praNamya yAvatsA raMgamaMjhape yAti, tAvatyA tatropaviSTA kanyaikA dRSTA, tasyai ca praNamya sA tatsamIpe samupaviSTA. atha sa dhanasArazreSTyapi pravadaNasthasakalavastujAtaM tIre samuttArya IzvaraprAsAde ca samAgatya sakhIsahitAyAstasyA rAjaku. // 14 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritra // 25 // mAryA bhojanAdibhiH saMtoSaM prApayAmAsa. atha sa trijuvanasiMdakumAro'pi kASTAlaMbanena samudrataTe prAptaH, svalpavastuyutaH khinazca zanaiH zanairagre calitaH. itastenaikaM zUnyaM nagaraM dRSTaM, evaM vidhaM bhayaMkaraM tannagaraM vilokya tena ciMtitamaho devavilasitaM! yataH-ye vardhitAH karikapolamadeSu muMgAH / protphullapaMkajarajaHsurabhIkRtAMgAH // te sAMprataM vidhivazAjamayaMti kAlaM / niMbeSu cArkakusumeSu ca daivayogAt // 1 // aho'smin zUnyanagarapravezanaM nUnaM jayaMkara, paraM mayA tvadhunA tatra pravezAya na netavyaM, yataH-tAvanayazca netavyaM / yaavnymnaagtN||thaagtN tu jayaM dRSTrA / prahartavyamazaMkitaiH // 1 // iti sAhasaM vidhAya dRDhamanAstannagaravilokanArtha sa tanmadhye prAptaH. agre calatA ca tena mahadAzcaryakaraM rAjajavanaM dRSTaM. tanmadhyapraviSTena tena dolopari dolAyamAnA, divyarUpA, tamidiva jAsurA, divyAnaraNabhUSitAMgI surakumArI. samAnaikA kanyA dRSTA, tAM dRSTvA camatkRto'sau nijamAnase ciMtayAmAsa-kimeSAmaranArI vaa| kinnarI rUpazAlinI / pAtAlakanyakA kiMvA / mAnavI divyarUpiNI ||1||iti viciMtya sa hAre eva sthitaH, itastayA kanyayA tatsanmukhaM vilokitaM; ciMtitaM cAdo ko'yamatra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritraM tribhuvana zUnyanagare samAgataH ? iti ciMtayaMtI sApimaunenaiva tatra sthitA. tadA kumAreNa ciMtitaM-dihro // 26 // jo navi bAlava / kusala na pUje vatta // tihi ghare kimahI na jAiyeM / re hAyaDA nIsatta // 1 // atha tayA kumAryA ciMtitaM ko'pyayaM sAhasiko mahApuruSo dRzyate, ataH pUrva tamAkArya tasya pratipattiM karomi, pazcAccAtrAgamanakAraNaM pRlAmi. iti viciMtya tayA dolAtsamuttIrya, tatsanmukhaM cAgatya, madhuravacanaizca tamAkArya javyAsane copAvizya hemajAjane ca pAnIyamAnIyoktaM, jo kumAra! hastapAdamukhAdi prakSAkSyedaM zarkarApAnIyaM piba? evaM pAnIyapAnAnaMtaraM tayA tasmai drAkSAdivividhasukhanakSikA samarpitA. kumAreNApi tatsanmukhaM vilokya tatsarva nuktaM. tataH saMtuSTena kumAreNoktaM-rAkAzazAMkAkRticAruvaktre / vANIparAbhUtasudhAvaritre // lAvaNyapAtre mRgsaavnetre| nirdoSagAtre tvayi me'stu naktiH // 1 // tatastayA kanyayA proktaM bho kumAra! mahAbhISaNe'smin zUnyanagare tavAgamanaM kuto jAtaM? kumAreNoktaM-jyuM jyu paDe vipattamI / tyuM tyuM sahe zarIra // phUle bITe phUhavyo / ghANI cahe karIra // 1 // he bAle! tvaM mAM kiM pRbasi? ityuktvA kumAreNa samupatanAdiyAvatsavoM'pi nijodaMtastasthAgre Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra tribhuvana / kathitaH, tataH kumArapRSTayA tayA kanyayApi madadadaHkhapUritayA nagarohasanakAraNaM raakssssv||27|| rUpaM ca tadane kathitaM. yahaM ca trivArSikI rAkSasena putrIvatpAlitAsmi, evamahamatrAdhunA trayodazavArSikI ca jAtAsmi. bathaikadA tamAnadayutaM vijJAya mayA pRSTa, he tAta! mAM mA. nuSI tvaM kiM kariSyasi ? tenoktaM he putri! tvAM brahmarAkSasena maha pariNAyya kanyAdAnena niSpApo naviSyAmi tathA conaM-jUmidAnaM hemadAnaM / kanyAdAnaM vizeSataH // tamyA dAnapradAnena / svarga gaccati rAkSasAH // 1 // tataH kumAreNoktaM he bAle! strIratnatulyAyAstava kAlo rAkSasena mamaM kathaM yAmyati? tayoktaM kiM karomi tvaM mahApuruSo'ya mama militosi? tataH kamapyupAyaM tvaM kuru ? yena me gar3hasAdasmAnmuktiH syAt. kumAreNoktaM maduktaM ke tvaM kariSyasi ? tayoktaM nUnaM kariSyAmi. tadA kumAreNa ciMtitamana khalu buddhisphuraNaM vidhe yaM. yataH yasya bahirvaka tasya / nikezca to balaM // vane siMho mdonmttH| zazakena nipaatitH||1|| inastayA vicakSaNayA kumAryA tasya kathitaM, jo kumAra! adhunA tvaM kutrApi gacha? yataH sa rAkSasodhdhanaivAtra sameSyati, tasya celA jAtAsti. kumAreNoktaM saMprati kva | 27 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 28 // gamyate? kanyayoktamasminnaparavarake tvaM yAhi? iti zrutvA kumArastatra gataH. kumAryoktaM ta. trApavarake yA mUlikAH saMti, tadAghrANaM tvayA na kartavyaM. ityuktvA kumAryA tadapavarakachAraM dattaM. atha tatra sthitena tena kumAreNa ciMtitaM yadanayA kathitaM mUlikAghrANanaM na kartavyaM, tasya kiM kAraNa? iti viciMtya tenaikA mUlikAghrANitA, tatkAlamevAsau vRddho jAtaH, tatastena natrasthA dvitIyA mUlikAghANitA. tadAsau tUrNameva mUlarUpo yuvA babhUva. tatastena te unne api mUlike nijavanagraMtho baddhA. atha tasminnavasare sa rAkSaso'pi kumArIpArthe samAgataH, kumAyoktaM no tAta! adya mama sukhanadikAnakSaNeSThA vartate, tenoktaM no putri! gRhamadhye vahI sukhajadikAsti, tAmAnIya bhakSyasva? tayoktaM he tAta! adya navInAM manoharAmadhunaiva nirmitAM pakvAnnAdikAM sukhanakSikAM kuto'pyAnIya mama dekhi? rAkSasenoktamatra zUnyanagare'dhunA nirmitA sukha nadikA na miliSyati. tataH kanyAgrahaM vijJAya sa tadAnayanAya kutrApi nagare gataH. atha tayA kanyayA tadapavarakahAramudghATya sa kumAro bahirAkAritaH, kathitaM cAtha tvaM kRtrApi ganna? vilaMbaM ca mA kuru? kumAreNoktamahaM yAsyAmi, paramatrastho'yaM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 29 // maMcakaH kiM kimapi kArya karoti? tayoktamatra samAruhya yatra kArya syAttatra gamyate, eSa rAkSacaritraM so'pi kadAcidatropavizya kutrApi yAti, kArya ca kRtvA punaratraiva tadupaviSTo'tra samAyAti. kumAreNoktaM tarhi AvAbhyAmatropavizya gamyate. paraM tvaM kathayaiSa maMcakaH kiyatpramANaM bhAramutpATayiSyati ? kanyayoktaM bahvapi. punarapi kumAreNa pRSTamasmin maMjUSAtraye kimasti? tayoktamekasyAM maMjUSAyAM ciMtAmaNyAdIni sarvajAtIyaratnAni saMti, dvitIyasyAM ca dIrasamudrasamujjvalaravAni vidyate, tRtIyAyAM ca vividhAbharaNadakalAdIni saMti. iti zrutvA tena buddhimatA kumAreNa tanmaMjUSAtrayamutpATya maMcakopari sthApitaM. tatastena kumArya proktaM tvamatra maMcake samupaviza? tat zrutvA sA kanyApi hRSTA tatropaviSTA. tataH sa kumAraH svayamapi tatropaviSTaH, tatastena taM maMcakumuddizyoktaM bho maMcaka! atha yatra | velAkUle zrIIzvaraprAsAde mamAgetanakanyAsti tatra yAhi ? ityuktaH sa maMcako'pi tata zrA- | | kAze uDDIya zIghrameva tatra sthAne prAptaH, somavAradine ca tadevagRhachAre gatvA sthitaH, tata tena kumAreNa maMcakAduttorya tasyai kanyAya proktaM, no sulocane! atha tvamenaM maMcakaM mjuu-18|||29|| Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 30 // tribhuvana / pAtrayaM ca gRhItvAsminnIzvaraprAsAdamadhye gaccha, yAvadaI snAnaM kRtvAtrAgacchAmi. atha tayA caritraM kanyayApi tatsarva devaprAsAdamadhye samAnItaM, zrImahAdevaM ca praNamya, tatsarva svapAveM ca saMsthApya, yatra tatkanyAghyaM samupaviSTamAsIt, tatra gatvA, tayoH praNamya sApi tatropaviSTA. atha kumAro mUlikAmAghAya svakIyaM vRddharUpaM vidhAya zrIIzvaraM ca natvA maMdirachAre samupaviSTaH. yataH-vadanaM dazanavihInaM / vAco na parisphuTA zaktiH // vigatA ceNdriyshktiH|| punarapi bAlyaM kRtaM jarayA // 1 // aMgaM galitaM palitaM muMmaM / dazanavihInaM jAtaM tuMDaM // vRddho yAti gRhItvA daMDaM / tadapi na muMcatyAzApimaM // 2 // evaMvidho'sau vRko hAre sthito muhurmuhastatkanyAtrayasanmukhaM vilokayati. ito mahAdevArcakastamIzvaraM prapUjya bahirAgataH, tena tatstrItrayaM dRSTvA proktaM no no kanye! yuSmAkaM yAcit kArya syAttatkathayadhvaM ? yenAhaM yuSmadabhidhAnapUrva yuSmatkAryakathanena zrImahAdevA- | bhiSekaM karomi. evaM tena bahuvAramAlApitA api tAH kiMcidapi nAvocan. athAsAvarcakazciMtayati, etAsu bujukSitAsvahaM kathaM nojanaM karomi? ato'haM nagaramadhye gatvA rAjApra Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 31 // jAdInAmetatsaMbaMdhaM kathayAmi, yataH-agnistaMbho jalastaM naH / zastrastaMnastathaiva ca // uSTAnAM damanaM caiva / puNyakArasya darzanAt // 1 // tatastena nagaramadhye gatvA nRpAdInAM sarveSAM lokAnAmaye kathitaM, adya kA api trikanyakA IzvaraprAsAde samAgatya bhaunena sthitAH saMti, mayA bahuvAraM vAditA api na kiMcidaMti, nijakAryAdikamapi na kathayati. yAhArapAnIye ca tyaktvaiva sthitAH saMti. etabArtA ca navadagre nivedayitumahamatrAgato'smi, athaivaM tasyezvarArcakasya vacAMsi zrutvA vismito'sau kRpAbujUMpatijagAda-jaMpijai piyavayaNaM / kija viNa | ya die dANaM // paraguNagahaNaM ki / amUsamaMtaM vasIkaraNaM // 1 // kiMca-svakAryaparakAyeMSu / yasya budhiH sthirA navet // tasya ceveha pAMmityaM / zeSAH pustkvaackaaH||2|| tato rAjJA tAsAM vAdanArtha svamaMtripradhAnAdayastatra preSitAH, tairapi baDhuvAraM pRSTA api tAH kiMcidapi nAvocan. tato rAjhA maMtribhirAlocya nagaramadhye paTaho vAdito yadyaH ko'pyetAH kumArikA vAdayiSyati, tasya bhUpaH svakanyAsahitaM nijarAjyAdhe dAsyati. atha rAjAdezAdeva vidhaH paTaho maMtrininagaramadhye sarvatra vAditaH, paraM ko'pi janastaM paTahaM na spRSTavAn, yataH Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 32 // 46 sarvairapi jJAtaM yadetAsAM vAdanaM puSkarameva, yataH-ye yauvane saccaritA nitAMtaM / teSAmaho saccaritA nitAMtaM // te tArakA ye pravizaMti pUre / taraMgiNInAM taraNadamAzca // 1 // athaivaM sa paTahavAdakaH paTahaM vAdayan krameNa tasmin devakule prAsaH. tadA tatrasthena kRtakRtrimavRkSarUpeNa tena trijuvanasiMhakumAreNa taM paTahaM spRSTvA tasmai paTahavAdakAya proktaM, | ahametAH kanyakA nUnaM vAdayiSyAmi. tatastena paTavAdakena tatsvarUpaM rAjJo'gre niveditaM. hRSTo bhUpo'pi tatrAgatya tasya vRddhapuruSasya prazaMsAM vidhAya provAca-binnaM binnaM punarapi punaH svAdadaM cekukhaMDaM / ghRSTaM ghRSTaM punarapi punazcaMdanaM cArugaMdhaM // tataM tataM punarapi punaH kAMcanaM | kAMtavarNa / prANAMte'pi prakRtivikRtirjAyate nottamAnAM ||1||iti tasya vRkSapuruSasya prazaMsA vidhAya rAjhA proktaM, no vRddha ! atha tvamenaM kanyAtrayaM vAdaya ? mayA ca yamuktamasti tatsarvaM tujyaM dAsyAmi. tato vRkenoktaM no rAjan! tava kanyAyA me prayojanaM nAsti, yato'haM vRddho'smi, uktaM ca-anabhyAse viSaM zAstra-majINe bhojanaM viSaM // viSaM goSTI daridrasya / / vRddhasya taruNI viSaM // 1 // ityuktvA tenaikAmale khitA patramAtrakA vahikA kare dhRtA, rAjA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 33 // dInAM sarveSAM lokAnAMca darzitA.sarvairapilokaHkaredhRtvAsAvilokitA, paraMtatra kimapisikhitaM taina dRSTaM, sarve'pi maunaM sthitAH. tadA tena vRddhenoktaMyaH ko'pi vizuphAhijakulotpannaHsatyavAdI ca bhaviSyati, saimAMvahikAMvAcayituM samartho bhaviSyati. paraM / yAmAsa. sarvairapi hAsyena vRprati proktaM, aho! varyAdarAmetAM vahikA tvameva vAcaya? tato'sau zaThastAM lokasamakSaM tAH kanyA dizya vAcayituM lagnaH. no kanyakAH! yuSmavRttAMtaM. yUyaM zRNuta ? pUrvakanyA vAhinyAM samAruhya nijasaMketasthAne IzvaraprAsAde prAptA. tatra chAre'zvamekaM dRSTvA saharSA sA devakulamadhye praviSTA, tatraikakoNe tayaikaH kumAraH supto dRSTaH, tatastayA | vAditaH paraM sa nAvadat, tadA tayA kanyayA nijasakhyai kathitaM, mAtApitarau vimucya so'trAgato'sti, atastahiradeNa sa na vadati. tadA sakhyA kathitaM paramatra vilaMbo na kAryaH, ityuktvA tayAMguSThamoTanena sa utthApitaH, tadA tasya mukhaM dRSTvA kumAryoktaM nUnaM sa eSa nAsti. tatastaM devagRhachAre samAnIya caMdrodyotena tasyAsyaM vIkSitaM, kanyayA coktaM ko'pyayaM mahArUpasvI kumAro'sti, paraM yAdRzaM rUpamasti, tAdRzaM tasya cAturyamapi jJAtuM pujyate. tta Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 34 // zrutvA tasyAH sakhyA proktaM, tarhi tvamekAM samasyAM pRSTvA taccAturyaparIkSAM kuru? tatastayA || caritraM kanyayaikA samasyA tasya pRSTA, yathA-gataM gataM yauvanamAnayaMti. tatastena kumAreNApi tasyAH sA samasya tat zrutvA sakhIsahitAyAstasyAH kanyAyA manasi saMtoSo jAtaH. tataH pazcAmAtrau sA kanyA tena kumAreNa saha vAhinyAM samAruhya sakhIsahitA tatazca litA. mArge tena kumAreNa saha vimoSTIH kurvatyAstasyAstena sahAtIva sneho jAtaH. tatastAcyAM parasparaM nijasvarUpaM sarvaM kathitaM. atha mArge gannatAM teSAM kiya nirdinairekaM nagaraM samAgataM. tatraikamahasarovarataTe vATikApArzve IzvaraprAsAdastaidRSTaH. tacca varyasthAnaM dRSTvA te sape'pi tatra nojanArtha samupaviSTAH. kumAro'pi vAhinI hayatrayaM ca vATikA boTayAmAsa. tatastayA kanyayeko hemaTaMkaH kumArAyArpitaH, kathitaM ca no kumAra! atha tvaM nagaramadhye gatvAnnAdinojanaM samAnaya ? sa nagaramadhye gatvA tena hemaTakena ghRtAnnasukhanakSikAdinAnAvidhakhAdyavastUni gRhItvA samAgataH. prathamaM sukhabhadikA tayA bhakSitA. tataH svasthIbhRtayA tayA kanyayA proktamatha dhAnyAdInAM rasavatI ko niSpAdayiSyati? tadA kumAreNoktamatrAsannavATikAyAmAsAnidhAna // 34 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritraM tribhuvana / bArAmiko vasati, taM rasavatIniSpAdanAya kathayAmi. tataH kanyecyA sa ArAmikapArzve // 35 // gataH, tatra ca sanArya tamArAmikaM praNamya tenoktaM no yArAmika ! vayaM tava prAghUrNakAH samA gatAH smaH, tat zrutvA hRSTena tenArAmikeNa tasya kumArasyAsanaM dattaM, kathitaM ca kArya samAdiza? tadA tena kumAreNoktaM saparivArANAmasmAkaM nojanAya rasavatI kAryA. tatastenArA. mikeNoktA tanAryA kamArArpitAnnaghRtAdinirmanoharAM rasavatI niSpAdya tAn sarvAna bhojayAmAsa. hayAnAmapi tRNapAnAdi dataM, sarveSAM saMtoSo jAtaH. tataH sarvairapi parasparaM vimRSTaM, tena sa kumArastA kanyAM sakhIyutAM tasya mAlikasya gRhe saMsthApya svayaM cAgre cacAla, evaM gatasya tasya cAdya SaemAsopari dinatrayaM jAtamasti. evaM bho kanye! asyAM vahikAyAM li. khitastava saMketo mayA vAcitastvayA cAtra nUpAdInAM samadaM zrutaH; yadi tavAyaM saMketaH satyo javettadA vada? tadA prathamakumAryoktamatanaM tatkumArasaMbaMdhaM kathaya ? sa ca mama kadA miliSyati? iti zrutvA tena vRjena napAya proktaM, he rAjana! vilokaya? mayaikA kanyA prathamaM vAditAsti. rAjJoktaM jJAtaM, nanaM tvaM nipuNo'si. atha hitIyAmapi tathaiva vAdaya? // 5 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 36 // vRddhenoktaM-dAne tapasi sUrye ca / vijJAne vinaye naye // vismayo naiva kartavyo / bahuratnA vasuMdharA // 2 // iti kathayitvA punastAmakararaditAM vahikA haste dhRtvA sa dvitIyAM kanyAmuddizya vAcayituM lagnaH, no na! atha tvamapi zuddhamanasA zRNu? yato'tha tava saMketaM vAcayAmi. darmajahIpe velAkUle tava pitrA svayaMvaramaMmpo maMDito'bhRt. tatrAhRtA aneke rAjakumArAH svakalAdarzanArtha militA abhUvan. paraM tatraikavyavahArisArthAgatakumAreNa rAdhAve | dhAdinijavividhakalA dArzatAH. tad dRSTvA rAjAdInAM saMtoSo jAtaH, tadanaMtaraM tvayA tasya kumArasya kaMThe varamAlA hitA. rAjJA zreSTinA ca militvA tayoH pANigrahaNaM kAritaM. tataH sa kumAro nijapalyAdiparivArayutastena zreSTinA saha pravahaNe sthitvA vacAla. tadaikena kubuddhinA zreSTikiMkareNa mArge sa kumAraH samujamadhye pAtitaH. atha pativirahAturayA tvayA prajAte vaziraHsphoTAdinA maraNaM ciMtitaM. ito gagane galato vidyAdharasya palyA tava pArzve samAgatya tvamAzvAsitA, proktaM ca bho kanye tvaM maraNopAyaM mA kuru? satadinAnaMtaraM tava bhartA miliSyati, taba kaMThe ca puSpamAlAM kSiptvA sa vidyAdharo gagane jagAma. evaM vidhastava // 36 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritraM tribhuvana // 37 // saMketo'tra likhito'sti; yadi satyaM syAttadA tvaM vada? tayoktaM satyaM, paraM so'tha kadA miliSyati? vRddhenoktaM rAjan! pazya mayeyaM dvitIyApi kanyA vAditAsti. rAjhoktamathemAM tRtIyAM vAdaya? atha sa vRkSastRtIyakanyAgre samAgatya tAmeva vahikAM hasta dhRtvA provAca, bho kanye? atha tvaM tava saMketaM zRNu ? sa kumAraH samuDamadhye patita ekaM kASTaM labdhvA tadAdhAraNa tIrapradezaM prAtaH. tatraikaM zUnyaM nagaraM dRSTvA tatra pravizya sa rAjakAre prAptaH, takA suMdarAM kanyAM dolAyAM dolAyamAnAM vIkSya sa vismito chAradeze eva sthitaH, ito dolAyamAnAcAstasyAH kanyAyA api dRSTistadupari patitA, surasamAnaM mahAkharUpopetaM taM kumAraM dRSTvA tayA ciMtitaM ko'yaM kAmadevAnurUpo manoharaH puruSo'tra samAgato'sti? tadanu tayA tatsanmukhanAgatyAsanadAnAdinA tasya satkAraH kRtaH, pAnIyena mukhapradAlanAdi kArayitvA svarNakaJcolake tathA tasya pAnAtha zarkarApAnIyaM samarpitaM. tena kumAreNApi tatvItaM. tatastayA tasya drAkSAdisukhabhakSikA dattA. kumAreNApi sukhanakSikA bhaditA. tatastayA kumAyA kunArAyoktaM jo kumAra! atha tvayAtrana sthAtavyaM, yato'tra rAkSasAgamanavelA jAtAsti, anyatra kutrApi Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 38 // ga? kumAreNoktaM pathazrAMto'hamatha kutra yAmi? kumAryoktamatrApavarakamadhye tvayA stheyaM, kumA- IN caritra ro'pi tat zrutvA tatra sthitaH. ito chAre sa rAkSasaH samAgataH, tadA tayA kanyayA zIghaM tatsanmukhamAgatyoktaM, he tAta! adya tu mamAyakRtapakvAnna jojanecyA vartate, atastvaM pakAnnaM kutrApyAnIya mama praya? rAkSasenoktaM he vatse! atra nirmAnuSe nagare'yakRtaM pakvAnnaM na miliSyati. tataH kanyAyA atIvAgraI vijJAya sa pakvAnnAnayanAyAnyatra kutrApi gataH. tadanaM. taraM tayA tamapavarakaM samudghATya tatra sthitAya kumArAya proktaM, mayAdhunA sa rAdapto'nyatra preSito'sti, atastvamatheto niHsRtya kutrApi gaba? tadA kumAreNoktamahaM yAsyAmi, paramatra sthitasyAsya maMcakasya ka upayogo'sti? kanyayA proktaM no satpuruSa! maMcako'yaM gaganagAmI, taduparisthito'yaM rAkSalaH kadAcinmanovAMchitaM sthAnaM yAti, pazcAcca taduparistha evAtrAgati. tat zrutvA tatrasthapeTAtrayaM tanmaMcakopari muktvA tena kumAreNa kanyAyai proktaM, tvamapyatraiva maMcake samupaviza? tadA sA kanyApi tatra sthitA, tataH sa kumAro'pi tatra samupavizya jagAda, bho maMcaka! atha tvaM velAkRle IzvaraprAsAde yAhi? tUrNameva sa maMcako gagane samutpatya // 38 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM tatkSaNaM tatra velAkUle IzvaraprAsAdakAre prAptaH. tadA tena kumAreNa tata uttIrya kanyAya pro. taM no kanye! atha tvaM peTAmaMcakAdi gRhItvA devakulamadhye gaba ? tatra ca tvayedaM sarvamapi tava samIpe sthApyaM, ahaM ca snAnaM kRtvAdhanaiva samAgamiSyAmi. yataH-nAnaM nAma manaHprasAdasadanaM duHsvapnavidhvaMsanaM / zaucasyAyatanaM pralApaharaNaM kAmAgnisaMdIpanaM // rUpadyotikaraM vapuHsukhakaraM saMvardhanaM tejasaH / strINAM manmathakArakaM sukhakara snAne dazaite guNAH // 1 // tataH sApi devakule gatvA tatrasthakanyAsamIpe samupaviSTA. ityuktvA tena tasyai kanyAya proktaM, bho na! mamuktaM sarvamidaM satyaM vA na? kanyayoktaM jo vRkSa tvaduktaM sarvamapi satyamasti. paraM kathaya ? sa kumAraH kvAsti? kadA ca mama miliSyati? atha tena vRddhena nRpAyoktaM, bho rAjan! mayaiSA tRtIyApi kanyA vAditAsti. rAjhoktaM no vRkSa! tvayA javyaM kRtaM, nUnaM tvaM sarvakalopeto guNavAn paropakArI cAsi. yataH-pibaMti nadyaH svayameva naaNjH| khAdaMti na vAphalAni vRkSAH / aMjodharANAmadakasya dhAraNaM / paropakArAya satAM vibhUtayaH // 1 // nanaM svayAsmAkaM sarveSAmapi pramodo janito'sti, atha tvaM nijaM mUlasvarUpaM prakaTaya? tava baha Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 40 // kimucyate? maduktaM pramANaM kuru ? tat zrutvA tena vRzena tamIzvarArcakaMprati proka, bho arcaka! puSpANi samAnaya ? yathopakramaH kriyate. tannizamya tenArcakenApi tUrNa jAtikusumAni samAnIya tasyArpitAni. tatastena vRddhena tatpuSpAMjalimadhyasthApitAM mUlikAmAghrAya nijarUpaparAvartanaM kRtaM. tatkSaNameva sa svamalasvarUpaM dhArayan yuvA kumAro jAtaH, atha taM surasamarUpaM dRSTvA sarveSAM pramodaH samaja ni. yataH-svakAryaparakAryeSu / yasya buddhiH sthirA javet // tasyaivAtra hi pAMmityaM / zeSAH pustkvaackaaH||1|| athAtIvahRSTo rAjA taM kumAraM nagaramadhye nItvA mahAmahotsavapUrvakaM tena saha svasutAyAH pANigrahaNaM kAritaM, hastamocane ca tasya hayagajA- 15 dikaM bahuvidhaM vyaM rAjJA dattaM. pazcAttayA rAkSasasutayA svaciMtAmaNicatuSkamAkArya pUjayi. tvA ca tanmadhyAdekasya prAktaM jo ciMtAmaNe! tvamatra navInAvAsAn kuru? tatkSaNameva hena ra. lena tatra navInA gavAkSAlimaMmitA AvAsAH kRtAH. dvitIyenAzvAdikaM sarva sainyaM prakaTI. kRtaM. tRtIyena ratnena sakalApi vividhaprakArA manoharA rasavatI niSpAditA. caturthena rtnen| |ca vAkUlanAlikerapragIphalapatralavaMgAdikaM sarva melayitvArpitaM. tatastayA rAkSasakanyayA taM |6||40|| Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 41 // dhanasArazreSTinamAkAryoktaM, jo zreSTin ! tvamatha nagaramadhye gatvA navoDhayA rAjakumAryA saha || caritraM tasya kumArasyAtrAmaMbareNa saha pravezaM kAraya? zreSTyapi tamukta svIkRtya tenArAmikeNa sahanagaramadhye rAjJo'gre gataH, tasmai ca sarvo'pi sa vRttAMto jJApitaH. tat zrutvA kutUhala vilokanArtha rAjApi svamaMtrisAmaMtAdiyuto varakanyAsahito mahatADaMbareNa tatra prAptaH, tatrAtIvaramaNIya- 131 navInAvAsAdikaM dRSTA svamanasi sa camatkRtaH, pRSTaM ca tena bho evaMvidhA yAvAsAH kena vi. nirmitAH? sarve'pi devalokatavyA dRzyaMte. tatastena zreSTinA rAjAdisarvanagaralokAnAM vividharasavatyA nojanaM dattaM, tena sarve'pi lokA atIvahRSTA jAtAH, yataH-tuSyaMti jojnairvipraa| mayUrA ghanagarjitaiH // sAdhavaH parakalyANaiH / khalAH prvipttiniH||1|| tata thArAmikayu. tena tena zreSTinA mahAmahotsavapUrvakaM tasyA rAkSasasutAyA api tena trijuvanasiMdakumAraNa saha pANigrahaNaM kAritaM. atha kiyadinAnaMtaraM sa trijuvanasiMhakumArastatra navInAnAse sukhena sthito'sti, tAvatkenApi naTTena tatrAgatya tasyAzIrvAdo dattaH, kumAreNApi sanmAnapUrvakaM sa bAlApitaH. tataH kumAreNa pRSTaM no naTTa! tvaM kutaH samAyAtaH? jaTTenoktamahaM kAMtIpurato'tra Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 42 // samAgato'smi. atha tanmukhAt svapitRnagarAbhidhAnaM zrutvA hRSTaH kumArastaM papraba, bho naTTa! tatra saparivArANAM mahAkAlarAjJAM kiM sarvato vartate kuzalaM? bhaTTaH prAha bho kumAra! nijapu. traviraheNa sa mahAkAlarAjA, tasya rAjJI ca kAlazrIH, he api paramapuHkhamanujavataHsma. yataH-bAlasta mAyamaraNaM / bhajAmaraNaM juvaNAraMnne // thivirassa puttamaraNaM / tinnivi dukAI garuyAI // 1 // evaM rAjAnaM puHkhinaM vijJAya pare vipakSA nikaTavartino bhRpAlAstaddezochasanaM kurvati. dhATInizca tannagaraM khuMTyate, evaM putraviyogAturasya tasya rAjJaH sakalamapi nagaraM visaMsthulaM jAtamasti. atha nahoktaM taM vRttAMtaM zrutvA manasyatIvakhinnaH sa tricuvanasiMdakumAra |zciMtayAmAsa, aho! mayi vidyamAne'pi putre matpiturnagaraM yabyuTyate, mAtApitrozca puHkhaM | jAyate, tanno samIcInaM, yataH-beTe jAye karaNa guNa / avagaNa kavaNa mueNa // jo bApIkI bhuuamii| caMpijAi avareNa // 1 // iti viciMtya sa kumArastasmai nahAya dhanadAnAdikaM dasvA visarjayAmAsa. tato'sau taM zreSTinamArAmikaM cAhaya parasparaM maMtrayitvA svanagaraMprati calanAya samutsuko jAtaH. atha prasthAnAya tena tatra hayagajAdInAM sarva sainyaM melitaM. sumuhUrte // 42 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritraM tribhuvana / / ca neryAdivA jitrANAM nAdairaMbaraM pUrayan sainyasahito'sau nijanatuHpriyAjiyuto'gre cacAla. // 43 // mArgAgatAH sarve'pi rAjAnastanItyA prAnRtayutAstatsanmukhaM samAyAMti, tasyAjJAM ca mAnayi svA sevArtha svasvasainyayutAstasya sArthe calaMti. yataH-yAjhAnaMgo nareMjANAM / mahatAM mAnakhaMmanaM // pRthag zayyA ca nArINA-mazastro vadha ucyate // 1 // evaM prayANaM kurvan sa trijuvanasiMhakumAro nijasainyayutaH krameNa svaprathamatrIpuNyazrIpiturnagarAsannaM prAptaH, tadA tasyA raMgAvatyA nagaryA raMgasenAnidho rAjApi prauDhasainyAgamanaM vijJAya manasi jIto'zvAdiprAnutayutastasya sanmukhamAgataH. tato'sau raMgaseno yAvadazvAduttIrya tasya kumArasya praNAmaM kartuM pravRttastAvat puNyazrIsakhyA proktaM, bho kumAreMdra! ayaM raMgaseno rAjA tava patnyAH puNyazriyaH pitA tava ca zvazuro'sti. tat zrutvA sa trijuvanasiMdakumAro'pi nijaturaMgAduttIrya tatsanmukhaM cAgatya praNAmapUrva taM samAliMgya kare dhRtvAgre cacAla. itaH puNyazrIprahitaH sa pArAmi ko'pi tasya raMgasenarAjJaH pArzve samAgatya provAca, bho nareMDa! tava putrI puNyazrInamanapUrva 12 tava kuzalaM pRti. tat zrutvA vismito rAjA taM paprala, jo bArAmika! sA me putrI kutrA- 43 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana caritraM // 44 // sti ? tenoktamatraivAsti, athArAmikeNAhatA puNyazrIrapi tatrAgatya svapituzcaraNayornanAma. tatastena trijuvanasiMhakumAreNApi nijazvazurasya tasya raMgasenabhUpateratIva sanmAnaM kRttaM, ya- || taH-uttiSTaMti nijAsanAnataziraH pRkhaMti ca svAgataM / saMtuSyaMti hasaMti yAMti ca ciraM pre. mAMcitaM saMgama // siMcaMto vacanAmRtena hRdayaM saMtaH smiipaagtaaH| kiM kiM na priyamAcarAta hi jane svIye ca saMmIlite // 1 // tato rAjA tAM nijatanayAM khotsaMge saMsthApya provAca, he na ! yattvaM militA tasavyaM jAtaM. tava mAtA ca tvahirahaduHkhenAtIvaduHkhitA jAtAsti. tato rAA nijarAjhIsahitaM sarvamapi kuTuMbaM tatrAkAritaM, tataste sarve'pi ciramilitAM tAM vilokya paramAnaMda prAptAH. tatastasya trijuvanasiMhakumArAjJayA rAkSasaputryA dhanazriyA ciMtAtAmaNiM pUjayitvA tatprabhAveNa manohara AvAsaH kRtaH, tatra sarvaprakArA sAmagrI ca praguNIkRtA. tatastatra taM raMgasenaM nUpati raMgAvatIrAiyAdisakalakuTuMvayutamAkArya kumAro vividharasavatyA bhojayAmAsa, yataH-sUmaM godhramacUrNa ghataguDasahitaM nAlikeroruvaM / elApatrAdisuM vImaricatajayutaM pezalaM nAgapuSpaM // pakkA tAne kaTAhe TalapaTalatale pAvake maMdakAMtau / dha. // 44 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 45 // nyaihemaMtakAle pracuraghRtayutA muMjyate lApanazrIH // 1 // vaTakamamakamoda kalApasI / ghRtasama. nvitaghevarapUpakAH // ghanadadhIni navaMtyazane yadA / tadazanaM vibudhaiH parikIrtitaM // 2 // evaM jojanAnaMtaraM tena kumAreNa teSAM nUpAdInAM sarveSAM varavastrAbhUSaNeH paridhApanaM kRtaM. tatastena tadine sa rAjA parivArasahitastatraiva rakSitaH. atha prabhAte sa raMgaseno rAjA nijaputrIyuto yAvannagaramadhye gamanAyotsuko'navat, tAvattasyAH puNya zriyaH sakhyA kumArasanmukhaM vilokitaM. kumAreNa ca zreSTisanmukhaM vilokitaM. tataH zreSTina AjhayA sa bArAmiko nRpeNa saha naga 10 ramadhye gataH, tena ca tatra tayornuparAiyoH sarvo'pi pUrvavRttAMto gaditaH. athAtIvahRSTena nRpeNa nijaputryAstasyAH puNyazriyaH pANigrahaNaM mahotsavapurassaraM tena vijuvanasiMdakumAreNa saha| kAritaM, hastamocane ca tasya gajahayAdikaM vahudravyaM dattaM. tato rAjJA mahotsavapUrvakaM tasya / nijajAmAtuH svanagarapravezaH kAritaH, atha tatra sthitaH kumAro'pi lIlAM kurvan nAnAvi| dhAni viSayasukhAni bhukte. yataH-gItazAstravinodena / kAlo gati dhImatAM // vyasanena hi mUrkhANAM / nidrayA kalahena vA // 1 // atha sa raMgaseno rAjApi tayordapatyordurlajaM melApaiM // 4 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra tribhuvana // 46 // vijJAya nijamAnase'tIva haSTaH, yataH-katthavi varo na kannA / katthavi kannA na saMdaro jattA // varakannANaM jogo| antaho hoi logANaM // 1 // evaMvidho melApakaH puNyarvinA na labhyate. evaM tasya trinuvanakumArasya puNyaprabhAveNa SomazazRMgArayutAnAmatIvamanoharANAM catuHkanyAnAM pANigrahaNaM jAtaM; yataH-yAdau majanacIrahAratilakaM netrAMjanaM kuMmalaM / nAsAmauktikapuSpamAla naraNaM UMkArakRnnUpuraM // aMge caMdanakaMcukIcamaNikSudrAvalIghaMTikA / tAMbUlaM karakaMkaNaM nigaditAH zaMgArakAH Somaza // 1 // evaM kiyadinAni tatra sthitvA sa svanagaraMprati tena raMgasenabhUpena yutaH calitaH. mArgasthitAH sarve'pi bhUpAstanayena kaMpitahRdayAH prAz2atapA yastasya sanmukhamAgacaMti, natAMzca tAn tatsainyayutAn sAthai gRhItvA so'gratazcacAla. evaM kRtaprayANo'sau kiyadinAnaMtaraM kAMtinagarasamIpe samAgataH. atha nikaTAgataM tanmahasainyaM dRSTvA tatratyamahAkAlabhUpasya hRdaye mahatI bhItiH samutpannA, vicAritaM ca tenAdhunA kiM karomi ? itastasya tribhuvanakumArasya tatsakalamapi sainyaM tannagarAsanne taTinItaTe samu. ttIrNa. ciMtAmaNipranAvAcca tatra tena gavAdAdinirmamitA manoharA yAvAsA niSpAditAH. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvana // 47 // tatra ca nAnAvidhanATakAni kArayan sa vinodaM kRrvan sthitaH. atha tasminnavasare kAMtipura-2 caritraM vAsinaH sarve'pi janA gaMgApratolIbArakapATarodhaM kutvAMtanayanItAH sthitAH. tataste mahAkAlanRpasya pArzva gatvA vijJapayAmAsuH, bho narezvara ! bahiHsthitapravalasainyavatA nUpena saha / tvaM saMdhi kuru? evaMvidhAM nijaprajAnAM vijJati nizamya prathamameva bhIto nRpaH saMdhyartha nijamaMtriNastatra preSayAmAsa. taiH kumArasamIpe samAgatya proke, no rAjaMstvayA kRpAM vidhAyAsmadezohasanaM na vidheyaM, tvaM yaccApi kathayiSyasi tatsarva vayaM dAsyAmaH. tat zrutvA kumAraNokaM, no maMtriNaH! kevalaM yuSmapena mamAjJA mAnanIyA, tataHparamahaM kimapyaparaM nehAmi. tannizamya taiH pradhAnaiH kathitaM he svAmin tvaM yat kiMcit kathayiSyasi tatsarvamapyasmAkaM | nareM'sya pramANamevAsti. iti kathanAnaMtaraM teSAM pradhAnAnAM bhojanavastrAdIn datvA bahumAnapura. ssaraM kumAreNa kathitaM, atha yuSmAkaM bhUpo'na mama sanmukhamAgatya milatu, tata evAsmAkaM sarvamapi saMprAptaM, tena ca kiMcidapi jayAdikaM na kArya. evaM ca karaNato yuSmAkamasmAkaM ca kimapyabhavyaM nAsti, parasparaM prItizca vRrSi yAsyati. evamuktAste maMtriNo'pi parituSTahRdayA AUM||47|| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trivana // 48 // caritraM nagaramadhye punaH babhUSapArzve samAgatAH, sakalavRttAMtazca tasya nirUpitaH. tat zruvAtIvahRSTo sau mahAkAlarAjA svaparivarapativRtastatrAgataH, evaM nijapitaraM taM mahAkAlanUpaM sanmukha. mAgataM vilokya sa trijuvanasiMdakumAraH sumusukIbhUya saparivAraH samutthAya tatsanmukhamA. matya batpAdayolagnaH, tahilokya sarveSAM manastu mahadAzcarya samutpannaM. tatastena vijuvanAsaMha. kumAreNa svamanasaH saralatayA nijapiturane proka, he tAta! hayagajAdisatAMgarAjyalakSmIyutaM SaTtriMzadrAjakulasamanvitaM mahadAzcaryakaraM sarvamidaM sainyaM tava putreNa mayA nibhuvanasiMhakumAreNa purvakRtapuNyayogenaiva saMprAtaM. ityuktvA tenna sva kalatrAdisakalo'pi parivAro nijapituH pAdayo mitaH. athaivaMvidhAM nijatanayasama vilokya tatpUrvakRtapuNyaphalaM manyamAnaH sa mahAkAlapo'tyaMtaM hRSTaH. tato nRpena putraviyogavihvalA nijarAjhI kAlazrIrapi tatrAkAritA. tribhuvanasiMha kumAro'pi sattAryoM mAtuzcaraNayonanAma, evaM samRddhisahitaM sannArya putraM dRSTvA rAyapi nayanAbhyAM harSAzrUNi vadaMtI taM nijotsaMge nivezayAmAsa. atha taiH sarvairapi prahRSTairnija nijavRttAMtaH parasparaM kathitaH, tato rAjJA proktaM jo putra ! atha tvaM nagaramadhye sa. // 48 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Postery antarjefiteur eyon *ala Laddu RAK REMEDIES RAIGHA* Page #52 -------------------------------------------------------------------------- _