Sulabh Dhatu Rup Kosh Part 01 02 03

Author(s): Krushnaji B Virkar, Kulchandravijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002219/1

Page #1

कृष्णाजी भास्कर वीरकर कृत
सुलभ धातुरुप कोश:
SWESH
भाग १,२,३
श्री जिनशासन आराधना ट्रस्ट ७, श्रीजो भोइवाडो, भुलेश्वर,
बम्बई-२

Page #2

कृष्णाजी भास्कर वीरकर कृत सुलभ धातुरुप कोश
(भा. १, २, ३)
प्रेरक पूज्यपाद सिद्धांतमहोदधि स्व. आचार्यदेव श्रीमद् विजयप्रेमसूरीश्वरजी म.ना परमविनेय
मुनि कुलचंद्रविजयजी म.
- सहयोग श्री पोरवाल जैन संघ, शीवगंज (राज.)
तथा मांडवला निवासी १) पुनमचंद नाथुजी भंडारी २) सरेमलजी केराजी ३) पुखराजजी हजारीमलजी ४) बाबुलाल जुडाराजजी मुथा
५) नथमलजी रायचंदजी मूल्य - पठनपाठन :
श्री जिनशासन आराधना ट्रस्ट . ७, त्रीजो भोइवाडो, भुलेश्वर,
बम्बई २

Page #3


Page #4

CONTENTS
PART I
The First Group of Conjugations Terminations
Conjugational signs.
PARASMAIPADA :--
(Roots fully conjugated)
1st Conjugation: गम्, जिं, दृशू, पा, स्था, हे, रम् with वि, सद् with नि
ènd Conjugation: अस्, अद् 4th Conjugation:
●CHAR
•
...
...
ATMANEPADA :
000
...
...
अस्, श्लिष, श्रम, इष् with.
अनु
www
...
...
6th Conjugation : सिच् दिशू with उप, सृज् with अति, प्रच्छू, इष् 10th Conjugation:,,
(Roots fully conjugated) 1st Conjugation:
क्ष
4th Oonjugation: जन, रुधू with अनु, पद् with उद्
...
PASSIVE:
800
6th Conjugation:, 10th Conjugation : धीर् with अब, लू with नि, मन्त्र with नि
!
Bw.
(Roots fully conjugated)
पा, ईन्, अर्, श्रु, प्रच्छ्, बाद् with अभिं, शंस् with प्रयुध, सृ List of Roots of the First Group
...
939
80
OS.
600
600
...
...
PAGE
600
...
12
2-5
5-6
6-7
7-9
9-10
11
... 14-15
12
13
15-18
20-45

Page #5

viji
PART II
PAGES. The Second Groap of Oonjagations
Terminations of the Second Group • Conjugational signs i.. 2nd Conjugation: (Roots fully conjugated)
पा, अस, शी, नु, स्तु, बु, सू, रुद, जक्ष, इ, इ with अधि, आस्, ह, यस्, लिह, वह इन्, ईश, ईडू, मृज्, वश, शाम,.शास् with आ, चकास् , दरिद्रा, जागृ, विद्, चक्ष, द्विष्।
... 47-59 3rd Conjugation: (Roots fally conjugated) .
भ, ही, मा, हा P., हा A., भी, दा, धा, निन्, हु, पृ, प, ऋ, विष् ...,
... 60-66 5th Conjugation: (Roots fully conjugated) अश, आप, चि, हि with प्र, दु, धु, धुष, इ
शु, सार...... ... ... ... 67-71 th Conjugation: (Roots fally conjugated) तृह, रुए, अञ्ज, पिए, रिन्, क्षुद्, भिद्, छिद्, हिंस, इन्ध, भुज् , and उजू ...
... 71-77 8th Conjugation: (Roots fully conjugated) . क, तन्, and क्षण ... .. . ... 78-79 Ooh Gonjagation: (Roots fully conjugated) .
क्री, मी, मुष, अशक्षुम्, ग्रन्थ, अइ, ज्ञा, चन्द, स्तम्, 'प, ली, स्तु, and सूद ... .. ... 80-86 List of tho roots of the Second Group:
....88-105
-
-
-
Note:- P. = Parasmaipada (परस्मैपद)
A.= Atmanepada (आत्मनेपद) U. = Cbhayapada (उभयपद)

Page #6

सुलभधातुरूपकोशः
PART I
(For standard IV)
First Group of Conjugations ( गणांचा प्रथम वर्ग) ( CONJUGATIONS I, IV, VI, AND X प्रयन, चतुथ, पाठ २ दशम गण ,
: Terminations ( 77377) परस्मैपद
__ आत्मनेपद Present Tense वर्तमानकाल Sing. Dual Plural Sing. Dual Plural
एकवचन द्विव० बहुव० एकवचन द्विवचन बहुवचन प्रथम पुरुय* मि वस् मस् । इ वहे महे द्वितीय पुरुष सि थम् थ से इथे तृतीय पुरुष ति तस् अन्ति ! ते इते अन्ते
Imperfect Tense अनद्यतन किंवा अपूर्णभूतकाल । प्रथम पुरुष अम् व म ! इ वहि द्वितीय पुरुष स् तम् त थास् इथाम् ध्वम् तृतीय पुरुष त् ताम् अन् । त इताम् अन्त
Imporative Mood आज्ञार्थ प्रथम पुरुष. आनि आव आम | ऐ आवहै आमहै द्वितीय पुरुष . तम् त । स्व इथाम् तृतीय पुरुष तु ताम् अन्तु | ताम्। इताम् अन्तान्
महि
ध्वम्
* Correct Sanskrit terms, however, are : 1st person = 57 पुरुष, 2nd person = मध्यम पुरुष, and 3rd person = प्रथम पुरुष.

Page #7

सुलमधातुरूपकोशः
प्रथम पुरुष द्वितीय पुरुष तृतीय पुरुष
Potential Mood faeeren ईयम् ईव ईम । ईय ईवहि ईस् ईतम् ईत ईथास् ईयाथाम् ईत् ईताम् ईयुः । ईत ईयाताम्
ईमहि ईध्वम् ईरन्
Conjugational Signs (गणधिकरण):The sign of the first conjugation (TTA STOT) is 37.
of the tourth conjugation (चतुर्थ गण) is य.
of the sixth conjugation (षष्ठ गण) is अ.. ". of the tenth conjugation (दशम गण) is अय. Note carefully the difference between the 3 of the first conjugation and the 37 of the sixth conjugation, Before the # of the first conjugation (प्रथम गण), the ending vowel (अन्त्य स्वर) and the penultimate short vowel (उपान्त्य हस्व स्वर ) take राण while before the अ of the sixth conjugation (पष्ठ गण) they do not take एण.
Some typical important roots :
परस्मैपद Active Voice ( कर्तरि प्रयोग).
Sing.
Sing.
First Conjugation (प्रथम गण)
गम्-'to go' Present वर्तमानकाल
Imperfect अपूर्णभूतकाल Dual Plu.
Dual Plu. एकवचन द्विवचन
बहुवचन
एकवचन द्विवचन . बहुवचन गच्छामि गच्छावः गच्छामः अगच्छम् अगच्छाव अगच्छाम गच्छसि गच्छथः गच्छथ | अगच्छः अगच्छतम् अगच्छत गच्छति गच्छतः गच्छन्ति । अगच्छत् अगच्छताम् अगच्छन्

Page #8

सुलभधातुरूपकोशः
Imperative ETTİ
Potential.parete गच्छानि गच्छाव गच्छाम | गच्छेयम् गच्छेव गच्छेम गच्छ गच्छतम् गच्छत गच्छेः गच्छेतम् गच्छेत गच्छतु गच्छताम् गच्छन्तु । गच्छेत् गच्छेताम् गच्छेयुः
. जि-to conquer' Present वर्तमानकाल
Imperfect अपूर्णभूत० जयामि जयावः :: जयामः | अजयम् अजयाव अजयाम जयसि । जयथः जयथ ] अजयः अजयतम् अजयत जयति जयतः जयन्ति । अजयत् अजयताम् अजयन् ___Imperative आज्ञार्थ
Potential विध्यर्थ जयानि जयाव जयाम ! जयेयम् जयेव _जयेम जय जयतम् जयत
जयत | जयेः जयतम् जयेत जयतु जयताम् जयन्तु | जयेत् जयेताम् जयेयुः
ह:-' to scom : Present पर्दमानकाल -
Imperfect अपूर्णभूत. . पक्ष्यामि पदयावः पश्यामः | अपश्यम् अपश्याव अपदयाम
पश्यसि पश्यथः पश्यथ। । अपश्यः अपंट्यतम् अपश्यत : पत्यति पश्यतः. पश्यन्ति । अपश्यत् अपश्यताम् अपश्यन् — Imperative आज्ञार्य
Potential विध्यर्थ पश्यानि . पदयाव. पदयाम | पदयेयम् पश्येव पट्यम । पश्य पश्यतम् पश्यत पश्येः पश्येतम् पश्येत . पश्यतु पश्यताम् पश्यन्तु । पदयेत् पश्येताम् . पदयेयुः
पा-'to drink,
___ Present वर्तमानकाल __ Imperfect अपूर्णभूत -पिवामि पिवावः पिवानः | अपिवम् अपिवाव अपिबाम . पिवसि पिवथः पिवथ अपिवः अपिबतम् अपिबत
पिवतिः पिवतः पिबन्ति । अपियत् अपिवताम् अपिवन्

Page #9

पियान
पिब
पिबतु पिताम्
Imperative आज्ञार्थ
पिबाव
पिबाभ
पिबेयुम्
पिबतम् पिबत
पिवेः
पिवन्तु
पिवेत्
स्था--' to stand
Present वर्तमानकाल
तिष्ठामि
तिष्टावः
तिष्टि तिष्टथः
तिष्टति तिष्ठतः
ਰਿਤ
तिष्टतम्
तिष्ठतुं तिष्ठताम्
Imperative आज्ञार्थ
तिष्ठानि तिष्ठाव तिष्टाम
तिष्टत
तिष्टन्तु
सुलभधातुरूपकोशः
ह्वय
ह्वयतु
Present वर्तमानकाल
ह्वयामि
ह्वयावः
ह्वयथः
यस ह्वयति ह्वयतः
यानि ह्वयाव
ह्वयतम्
ह्वयताम्
तिष्ठामः
तिष्ठथ
तिष्टन्ति
Imperative आज्ञार्थ
विरमा मि विरमावः
विरमसि विरमथः
विरमति विरमतः
ह्वयामः
ह्वयथ
ह्वयन्ति
Present वर्तमानकाल
. तिष्ठेयम्
तिष्ठेः
तिष्ठेत्
ह्वे—' to call '
अतिष्टम्
अतिष्टः
अतिष्ठत्
विरमामः
विरमथ
विरमन्ति
ह्वयम्
ह्वयेः
अह्वयम्
अह्वयः
अह्व्यत्
Potential विध्यर्थ
पिवेव
पिवेतम्
पिवेताम्
Imperfect अपूर्णभूत ०
येत्
हयाम
ह्वयत
ह्वयन्तु
रम् with वि - ' to stop '; ' to desist '
पिबेम
पिवेत
पित्रेयुः
अतिष्टाव अतिष्टाम
अतिष्टत
अतिष्टतम्
अतिष्टताम् अतिष्टन्
Potential विध्यर्थ
तिष्ठेव
तिम
तिष्टेतम् तिष्टेत तिष्ठेताम् तिष्ठेयुः
Imperfect अपूर्णभूत •
>
अह्वयाव
अह्वयतम्
अह्वयताम्
Potential विध्यर्थ
ह्वयेव
हम्
येताम्
अह्वयाम
अहयत
अहयन
येत
येयुः
Imperfect अपूर्ण भूत०
व्यरमम् व्यरमाव व्यरमाम
व्यरमः
व्यरमतम् व्यरमत
व्यरमत्
व्यरमताम्
व्यरमन्

Page #10

सुलभधातुरूपकोशः
_Imperative आज्ञार्थ _Potential विध्यर्थ विरमाणि विरमाव विरमाम विरमेयम् विरमेव विरमेम विरम विरमतम् विरमत विरमेः विरमेतम् विरमेत विरमतु विरमताम् विरमन्तु । विरमेत् विरमेताम् विरमेयुः
सद् with नि-to sity __ Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूत० निपीदामि निपीदावः निषीदामः । न्यपीदम् न्यपीदाव न्यपीदाम निपादसि निषीदयः निषीदथ .न्यपीदः न्यपीदतम् न्यपीदत निपीदति निषीदतः निषीदन्ति । न्यपीदत् न्यपीदताम् न्यपीदन् Imperative आज्ञार्थ
Potential विध्यर्थ निपीदानि निषीदाव निपादाम | निषीदेयम् निपीदेव निपीदेम निपीद निपीदतम् विपीदत निपीदेः निपीदेतम् निषीदेत निपीदनु निपीदताम् निपीदन्तु । निपीदेत् निपीदेताम् निधीदेयुः
The remaining roots of the first conjugation should be simi. larly conjugated. * Second Conjugation (द्वितीय गण)
अस्-'to be Prosent वर्तमानकाल . Imperfect अपूर्णभूत० अस्मि . स्वः . स्मः | आसम् आस्त्र आस्म असि स्थः स्थ
आसीः आस्तम् आस्त अस्ति . . स्तः सन्ति । आसीत् आस्ताम् आसन् . Imperative आज्ञार्थ
Potential विध्यर्थ असानि असाव असाम स्याम् स्याव स्याम एधि स्तम् स्त | स्याः स्यातम् स्यात अस्तु स्ताम् सन्तु । स्यात् स्याताम् स्युः
-
* The students bave to stady orly tiro roots of the second conjugation, viz. अम् and अद् .

Page #11

सुलभधातुरूपकोशः
अद्-'to eat' Present वर्तमानकाल
Imperfect quanto अभि अद्वः अमः। |आदम् आद्व आम अत्सि अत्यः अत्य आदः आत्तम् आत्त अत्ति अत्तः अदन्ति । आदत् आताम् आदन् Imperative भाज्ञार्थ
Potential for sure अदानि ___अदाव अदाम अद्याम् अद्याव अद्याम अद्धि अत्तम् अत्त। | अद्याः अद्यातम् अद्यात
अत्ताम् । अदन्तु । अद्यात् अद्याताम् अद्युः
_Fourth Conjugation (चतुर्थ गण)
अस्-'to. throw' Present वर्तमानकाल . Imperfect अपूर्णमूत० अस्यामि अस्यावः अस्यामः | आस्यम् आस्याव आस्याम अस्यसि अस्यथः अस्यथ आस्यः आस्यतम् आस्यत अस्यति अस्यतः अस्यन्ति । आस्यत् आस्यताम् आस्यन् Imperative man
Potential forberede अस्यानि अस्याव अस्यामि . | अस्येयम् अस्येव अस्येम. अस्य अस्यतम् अस्यत | अस्यः अस्येतम् अस्येत अस्यतु अस्यताम् अस्यन्तु · । अस्येत् अस्येताम् अस्येयुः
श्लिष-'to embrace'. Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूत श्लिष्यामि लिष्यावः श्लिष्यामः | अश्लिष्यम् अश्लिष्याव अश्लिष्याम लिष्यसि लिष्यथः श्लिष्यथ अश्लिष्यः अश्लिष्यतम् अश्लिष्यत श्लिष्यति श्लिष्यतः श्लिष्यन्ति | अश्लिष्यत् अश्लिष्यताम् अश्लिष्यन् ___Imperative आज्ञार्य
Potential fastof श्लिष्याणि श्लिष्याव लिष्याम श्लिष्येयम् लिष्येव लिप्येव श्लिष्य लिष्यतम् श्लिष्यत लियेः लिष्येतम् लिध्येत लिष्यतु लिष्यताम् श्लिष्यन्तु श्लिष्येत् लिध्येताम् श्लिष्येयुः

Page #12

सुलभधातुरूपकोशः
wami
मम्-'to be weary' Prerent वर्तमानकाल Imparfect अपूर्णभूतकाल श्राम्यान धान्यावः भ्राम्यामः | अश्राम्यम् अाम्याव अश्राम्याम श्राम्यसि थाम्ययः श्राम्यय | अनाम्यः अत्राम्यतम् अथान्यत श्राम्यति साम्यतः . शाम्यन्ति । अश्राम्यत् अवान्यतान् अश्राम्यन् Imperativo hrad
Potential faenzi श्राम्याणि श्राम्यावः भ्राम्याम थाम्येयम् धान्येव श्राम्येन श्राम्य पाम्यतम् श्राम्यत धान्येः श्राम्येतम् धान्येत श्राम्यतु श्रान्यताम् श्राम्यन्तु । श्राम्येत् श्राम्येताम् धाम्येयुः ..
T with अनु- to earch for' _ Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूतकाल अन्विप्यामि अन्विघ्यावः अन्विष्यामः | अन्वैष्यम् अन्वेष्याव अन्वयाम अन्विष्यसि अन्विष्यथः अन्विष्यथ । अन्वैष्यः . अन्वैष्यतम् अन्वैयत अन्विष्यति अवियतः अन्विष्यन्ति ! अन्वष्यत् अन्वैप्यताम् अन्वेष्यन्
imperative आज्ञार्थ · Potential विध्यर्थ अन्विध्याणि अन्विष्याव अन्विष्याम | अन्विष्येयम् अन्वियेर अन्वियेम अन्विष्य अन्तिप्यतम् अन्विष्यत | अन्विायः अन्तियेतम् अन्विञ्चेत अविष्यत् अन्विष्यताम् अन्विष्यन्तु । अन्वियेत् अन्विश्वेताम् अन्यिायेयुः
All other roots of the fourth conjugation should is similarly conjugated.
Sixth Conjugation (षष्ट गण)
तिच्- to sprinible' Presant वर्तमानकाल Imporiest अपूर्णभूतकाल सियामि सिखायः सिवानः असिचम् आंसद्धात्र आसाम सिसि सिक्यः सिस्थ असिञ्चः असिबतम् असिहत सिधति सिवतः सिचन्ति असितत् असिवताम् असिचन

Page #13

सुलभधातुरूपकोशः
Imperative आज्ञार्थ Potential fiteerd सिञ्चानि सिचाव सिञ्चाम सिवेयम् सिमेव सिवेम सिच सिञ्चतम् सिञ्चत | सिबेः सिञ्चेतम् सिञ्चेत सिञ्चतु सिञ्चताम् सिञ्चन्तु । सिचेत् सिञ्चेताम् सिञ्चेयुः
दिश with उप-to teach ;'' to advise' .
Present वर्तमानकाल _Imperfect अपूर्णभूतकाल उपदिशामि उपदिशावः -उपदिशामः । उपादिशम् उपादिशाब उपादिशाम उपदिशसि उपदिशयः उपदिशथ | उपादिशः उपादिशतम् उपादिशत उपदिशति उपदिशतः उपदिशन्ति ! उपादिशत् उपादिशताम् उपादिशन्
Imperative strane Potential facerd उपदिशानि उपदिशाव उपदिशाम | उपदिशेयम् उपदिशेव उपदिशेम उपदिश उपदिशतम् उपदिशत उपदिशेः, उपदिशेतम् उपदिशेतं उपदिशतु उपदिशताम् उपदिशन्तु । उपदिशेत् उपदिशेताम् उपदिशेयुः
मृ with अति-' to give' Present वर्तमानकाल — Impertect अपूर्णसूतकाल अतिसजामि अतिसृजावः अतिसृजामः | अत्यसृजम् अत्यसजाव अत्यसृजाम अतिसृजसि अतिसृजथः अतिसजय | अत्यसृजः अत्यजतम् अल्पसजत अतिसृजति अतिम्जतः अतिसृजन्ति । अत्यसृजत् अत्यसृजताम् अत्यसृजन्
_Imperative आज्ञार्थ Potential विध्यर्थ अतिसृजानि अतिसृजाव अतिसृजाम | अतिसृजेयम् अतिसजेव अतिसृजेम अतिसृज अतिसृजतम् अतिसृजत | अतिसृजेः अतिसृजेतम् अतिसृजेत अतिसृजतु अतिसृजताम् अतिसृजन्तु | अतिसृजेत् अतिसृजेताम् अतिसृजेयुः
प्रच्छ-'to ask' Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूतकाल पृच्छामि पृच्छावः पृच्छामः अपृच्छम् अपृच्छाव अपृच्छाम पृच्छसि पृच्छयः पृच्छय अपृच्छः अपृच्छतम् अपृच्छत पृच्छति पृच्छतः पृच्छन्ति । अपृच्छत् अपृच्छतामं, अपृच्छन्

Page #14

सुलमधातुरूपकोशः
Imperativo maand
Potential faut. पृच्छानि पृच्छाव पृच्छामपृच्छेयम् पृच्छेद पृच्छय पृच्छ पूछतम् पृच्छत पृच्छेः पृच्छतम् पृच्छेत पृच्छतु । पृच्छताम् पृच्छन्तु । पृच्छेत् पृच्छेताम् पृच्छेयुः
१५-to wish' Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूत इच्छामि इच्छावः . इच्छामः ।। ऐच्छम् ऐच्छाव ऐच्छाम इच्छसि इच्छयः इच्छथ ऐच्छः ऐच्छतम् ऐच्छत इच्छति इच्छतः इच्छन्ति । | ऐच्छत् ऐच्छताम् ऐच्छन् Imperative strategi
Potential rastrei इच्छानि इच्छाव इच्छाम | इच्छेयम् इच्छेव इच्छेय
_ इच्छतम् इच्छत । इच्छे: इच्छेतम् इच्छेत इच्छतु इच्छताम् इच्छन्तु । इच्छेत् इच्छेताम् इच्छेयुः
Other roots of the sixth conjugation should be similarly conjugated.
Tenth Conjugation (दशम गण)
- पुष्-'to proclaim' • Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूत घोपयामि घोफ्यावःः घोपयामः | अघोपयम् अघोफ्याव, अघोपयाम घोपयसि । घोषयथः घोषयथ | अघोपयः अघोपयतम् अघोपयत घोषयति घोषयतः घोषयन्ति । अघोपयत् अघोषयताम् अघोषयन् Imperative आज्ञार्थ
Potential fastei घोषयामि घोषयाव घोषयाम | घोषयेयम् घोपयेव घोपयेम घोषय घोषयतम् घोषयत | घोपयेः घोषयेतम् घोषयेत घोषयतु घोषयताम् घोषयन्तु । घोषयेत् घोपयेताम् घोषयेयुः

Page #15

सुलभधातुरूपकोशः marrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr......mrrrrrrrrrrrrammam
पी-to please Present वर्तमानका
Impertent अपूर्णभूत. प्रीणयामि . श्रीणयावः प्रीणयामः | अप्रीणयम् अप्रीणयाव अप्रीणयाम प्रीणयसिः प्रीणययः प्रीणयथ मीणयः अप्रीणयतम् अप्रीणयत . प्रीणयति प्रीणयतः . प्रीणयन्ति । अप्रीगयत् अप्रीणयताम् अप्रीणयन्
___Imperative भाज्ञार्थ . Potential विध्यर्थ'' प्रीणयानि प्रीणयाव प्रीणयाम प्रीणयेयम् प्राणयेव प्रीणयेम प्रीणय प्रीणयतम् प्रीणयत प्राणयेः प्रीण्यतम् त्रीणयेत प्रीणवतु प्रीणयताम् प्रीणयन्तु प्रीणवेत् प्रीणयेताम् प्रणयेयुः
दू-'to tear'
___ Present वर्तमानकाल . Imperfect अपूर्णभूत. दारयामि दारयावः दारयामः । | अदारयम् अदारयाव अदारयाम दारयसि दारयथः दारयथ अदारयः अदारयतम् अदायरत दारयति दारयतः दारयन्ति । अदारयत् अदारयताम् अदारयन् Imporative 31737raf
.. Potential विध्यर्थ दारयाणि दारयाव दारथामदारयेवम् दारयेव दारयेम दारय दास्यतम् दारयतम् दारयेः दारयेतम् दारयेत दास्यतु दारयताम् दारयन्नु । दारयेत् दारयेताम् दारयेयुः ___Aliher routs of the 10th conjugation should be similarly conjugaced.

Page #16

First Conjugation ( प्रथम गण )
मुद्—' to rejoice '
Present वर्तमानकाल
मोदे मोदावहे
मोदसे नोदेथे
मोदते मोदेते
सुलभधातुरूपकोशः
आत्मनेपद
मोदे. मोदावडे
मोदव मोदेथाम् मोदताम् मोदेताम्
Imperative आज्ञार्थ
मोदामहे
मोदध्वे
मोदन्ते
ईसे ईक्षावडे
ईक्षसे ईक्षेथे
ईक्षते ईक्षेते
Present वर्तमानकाल
14
मोदाम है
मोदध्वम्
मोदन्ताम्
ई
ईक्षाम
ईक्षवे
ईक्षन्ते
"
Imperfect अपूर्ण भूत•
अमोदे अमोदावहि अमोदामहि अमोदथाः अमोदेथाम् अमोदध्वम् अमोदत
अमोदेताम् अमोदन्त
Potential त्रिध्यर्थ
मोदय
मोदेवहि मोहि मोदेथाः मोदेयाथाम् मोदध्वम्
मोदेत
मोदेयाताम् मोदेरन्
? to see
Imperfect अपूर्ण भूत ●
ऐक्षे
ऐक्षावहि
ऐक्षथाः ऐक्षेथाम् ऐक्षत ऐक्षेताम्
• Imperative आज्ञार्थ
ईक्षावहै ईक्षामहै ईक्षस्व ईक्षेथाम् ईक्षध्वम् ईक्षताम् ईक्षेताम् ईक्षन्ताम् ईक्षेत
११
ईक्षय
ईक्षेथाः
ऐक्षा महि
ऐक्षव्वम्
ऐक्षन्त
Potential अपूर्णसूत•
ईक्षेवहि ईक्षेमहि ईक्षेयाथाम् ईक्षेध्वम्
ईक्षेयाताम् ईन्
All roots of the first conjugation Atmanepada should be similarly conjugated.

Page #17

सुलमधातुरूपकोशः
Fourth Conjugation (चतुर्थ गण)
जन्-'to be produced, to result' Prosont वर्तमानकाल
Imporfect apporto . जाये जायावहे जायामहे | अजाये अजायावहि अजायामहिं जायसे जायेथे जायध्वे । | अजायथाः अजायेथाम् अजायध्वम् जायते जायते जायन्ते | अजायत अजायेताम् अजायन्त Imperative आज्ञार्थ
' Potential विध्यर्थ जायै जायावहै जायामहै । जायेय जायेवहि. जायेमहि जायस्व जायेथाम् जायध्वम् जायेथाः जायेयाथाम् जायेध्वम् जायताम् जायेताम् जायन्ताम् जायेत जायेयाताम् जायेरन्
रुध् with अनु- to obey' Present वर्तमानकाल
Imperfect अपूर्गभूत० अनुरुध्ये अनुरुध्यावहे अनुरुध्यामहे | अन्वरुध्ये अन्वरुध्यावहि अन्वरुष्यामहि अनुरुध्यसे अनुरुध्येथे अनुरुध्यध्वे - | अन्वरुभ्यथाः अन्वरुध्येथाम् अन्वध्यध्वम् अनुरुध्यत अनुरुध्येते अनुरुध्यन्ते । अन्वरुध्यत अन्वरुध्येताम् अन्वर यन्त
Imperative आज्ञार्थ . Potentiai विध्यर्थ अनुरुध्यै अनुरुध्यावहै अनुरुध्यामहै । अनुरुध्येय अनुरुव्येवहि अनुरुध्येमहि अनुरुध्यस्व अनुरुध्येथाम् अनुरुध्यध्वम् | अनुरुध्येथाः अनुरुध्येयाथाम् अनुरुध्यध्वम् अनुरुध्यताम् अनुरुध्येताम् अनुरुध्यन्ताम् । अनुरुध्येत अनुरुध्येयाताम् अनुरुध्येरन्
पद् with उद्-'to be produced ' Present वर्तमानकाल
Imperfect sporeno उत्पये उत्पद्यावहे उत्पद्यामहे | उदपद्य उदपद्यावहि उपद्यामहि । उत्पद्यसे उत्पद्येथे उत्पद्यध्वे उदपद्यथाः उदपोयाम् उदपद्यध्वम् उत्पद्यते उत्पद्यते उत्पद्यन्ते । उदपद्यत उदपद्यताम् उदपद्यन्त
'
त.

Page #18

सुलमधातुरूपकोशः
... Imperative आज्ञार्थ __Potential विध्यर्थ उत्पद्यै उत्पद्यावहै उत्पद्यामहै । उत्पद्येय उत्पावहि उत्पद्येमहि उत्पद्यस्व उत्पद्यथाम् उत्पद्यध्वम् । | उत्पद्येथाः उत्पद्येयाथाम् उत्पद्येवम् उत्पद्यताम् उत्पयेताम् उत्पद्यन्ताम् । उत्पद्येत उत्पद्येयाताम् उत्पद्येरन्
In the same way are to be conjugated other roots of the fourth conjugation.
211 11
Sixth Conjugation (पठ गण)
. - to die' Present वतमानकाल - Imperfect अपूर्णभृत० प्रिये म्रियावहे म्रियामहे | अम्रिये अम्रियावहि अम्रियामाह नियसे नियेथे म्रियध्वे । | अम्रियथाः अम्रियेथाम् अम्रियध्वम् म्रियते म्रियेते . नियन्ते । अम्रियत अम्रियेताम् अम्रियन्त . Imperative आज्ञार्थ
Potential विध्यर्थ निये . प्रियावहै. म्रियामहै |म्रियेय म्रियेवहि नियमहि नियस्त्र - म्रियेथाम् म्रियध्वम् नियेथाः म्रियेयाथाम् म्रियेवम नियताम् प्रियेताम् म्रियन्ताम् । नियेत म्रियेयानाम् . बियेरन.
विद्-' to obtain' Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूत. विन्दे - 'विन्दावहे विन्दामहे | अविन्दे अविन्दावहि अविन्दामहि विन्दसे विन्देथे विन्दध्ये | अविन्दथाः अविन्देथाम् अविन्दध्वम् विन्दते विन्देते विन्दन्ते । अविन्दत अविन्देताम् अविन्दन्त Imperative आज्ञार्थ
Potential विध्यर्थ विन्दै विन्दावहै विन्दामहै | विन्देय विन्देवहि विन्देमहि विन्दस्व विन्देथाम् विन्दध्वम् विन्देथाः विन्देयाथाम् विन्देश्वम् विन्दताम् विन्देताम् विन्दन्ताम् । विन्देत विन्देयाताम् विन्देरन्

Page #19

१४
सुलभधातुरूपकोशः
conjugation stould be simi..
All other roots of the 6th larly conjugated.
Tenth Conjugation (दशम गण)
धीर with अव-- to disregard' . . . Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूतः अवधीरये अवधीरयावहे अवधीरयामहे | अवाधीरये अवाधीरयावहि अवाधी
खामहि अवधीरयसे अवधीरयेथे अवधीरयध्वे । अवाधीरयथाः अवाधीरयेथाम् अवाथी
रयध्वम् अवधीरयते अवधीरयेते अवधीरयन्ते । अवाधीरयत अवाधीरयेताम अवधीरयन्त . .. Imperative Stra - Potential विध्यर्थ अवधीरयै अवधीरयावहै अवधीरयामहै | अवधरियेय अवधीरयेवहि अवधीरयेमदि अवधीरयस्व अवधीरयेथाम् अवधीरयध्वम् | अवधीरयेथा;अवधीरयेया- अवधीरयेध्वम्
अवधीरयताम् अवधीरयेताम् अवर्धार- अवधीरयेत अवधीरयेया- अवधीरयेरन्
यन्ताम् ।
ताम् , तू with नि--' to iestrox' Present वर्तमानकाल Imperier.: अपूर्णभून निदये निपूदयावहे निषूदयामह | न्यद्धये न्यपूदयावहि न्यपूदयामह निषूदयस नियूदयेथे नियूदयध्ये न्यदयथाः न्यपूदयेथाम् न्यदयध्वम् निवृदयते निषूदयेते निषूदयन्ते । न्यपूदयत न्यपूदयेताम् न्यपूयन्त _Imperative आज्ञार्थ
Puteatial fêteren निपूय निवृदयावहै निषूदयामहै | निषूदयेय नियूदयेवहि नियूदयेमहि निषूदयस्व निषूदयेथाम् निषूदयध्वम् | निपूइयेथाः निषूदयेयायाम निषूदयेष्वन् निपूदयताम् निषूदयेताम् निप्यन्ताम् | निवृदयेत निषूदयेयाताम् निपूदयेरन्

Page #20

सुलमधातुरूपकोशः
मन्त्र with नि-' to invite' ___Present वर्तमानकाल Imperfect भपूर्णभूतकाल निमन्त्रये निमन्त्रयावहे निमन्त्रयामहे | न्यमन्त्रये न्यमन्त्रयावहि न्यमन्त्रयामहि निमन्त्रयसे निमन्त्रयेथे निमन्त्रयध्वे |न्यमन्त्रयथाः न्यमन्त्रयेथाम् न्यमन्त्रयध्वम् 'निमन्त्रयते निमन्त्रयेते निमन्त्रयन्ते ।न्यमन्त्रयत न्यमन्त्रयेताम् न्यमन्त्रयन्त 'Imperative and
Potential विध्यर्थ निमन्त्रयै निमन्त्रयावहै निमन्त्रयामहै । निमन्त्रयेय निमन्त्रयवहि निमन्त्रयेहि निमन्त्रयस्व निमन्त्रयेथाम् निमन्त्रयध्वम् | निमन्त्रयेथाः निमन्त्रयेयाथाम् निमन्त्र
येध्वम् निमन्त्रयताम् निमन्त्रयेताम् निमन्त्रयन्ताम् । निमन्त्रयेत निमन्त्रयेयाताम् निमन्त्रयेरन्
All other roots of the tenth conjugation should be conjugated in the same way.
PASSIVE VOICE ( कर्मणि प्रयोग)
पा- to drink' .Present वर्तमानकाल
Imperfect अपूर्णभूतकाल. पीये . पीयावहे पीयामहे | अपीये अपीयावहि अपीयामहि पीयसे पीयेथे पीयध्वे अपीयथाः अपीयेथाम् अपीयध्वम् पीयते पीयेते . पीयन्ते । अपीयत अपीयेताम् अपीयन्त Imperative starref
Potontipl free पीय पीयावहै। पीयामहै । पीयेय पीयेवहि पीयेमहि पीयस्व पीयेथाम् पीयध्वम् । पीयेथाः पीयेयाथाम् पीयेध्वम् - पीयताम् पीयेताम् पीयन्ताम् । पीयेत पीयेयाताम् . पीयेरन्
ई -to see Present वर्तमानकाल
Imperfect अपूर्णभूत० ईये ईक्ष्यावहे ईश्यामहे । ऐक्ष्ये ऐक्ष्यावहि ऐश्यामहि ईक्ष्यसे ईयेथे ईयध्वे । | ऐक्ष्यथाः ऐक्ष्येथाम् ऐश्यध्वम् ईश्यते इत्येते ईश्यन्ते । ऐक्ष्यत ऐश्येताम् ऐश्यन्त

Page #21

woman.wwwwwwinnerrum.....
सुलभधातुरूपकोशः wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwsruar.. Imperative staire
Potential fattai ईश्य ईक्ष्यावहै ईक्ष्यामहै । ईश्येय ईक्ष्येवहि ईश्येमहि ईक्ष्यस्व ईक्ष्येथाम् ईक्ष्यध्वम् | ईयेथाः ईश्येयाथाम् ईश्येध्वम् ईक्ष्यताम् ईयेताम् ईक्ष्यन्ताम् । ईक्ष्येत ईश्येयाताम् ईश्येरत्
अ- to eat' .. Present वर्तमानकाल.
Imperfect अपूर्णभृत अद्ये अद्यावहे अद्यामहे | आये आद्यावहि आद्यामहि अद्यसे अयेथे अद्यध्वे आद्यथाः आयेथाम् . आद्यध्वम् अद्यते अद्यते अद्यन्ते । | आद्यत आयेताम् . आद्यन्त ___Imperative आज्ञार्थ
Potential विध्यर्थ । अद्यै अद्यावहै अद्यामहै . । अद्येय अद्येवहि . अद्येमहि अद्यस्व अयेथाम् अद्यध्वम् । अयेथाः अद्येयाथाम् अद्यध्वम् अद्यताम् अद्येताम् अद्यन्ताम् । अद्येत · अद्येयाताम् । अवेरन्
शु-' to heart __ Present वर्तमानकाल
Imperfect अपूर्णभूत श्रूये श्रूयावहे श्रूयामहे . अश्रूये , अश्रूयावहि अश्रूयामहि धूयसे श्रूयेथे श्रूयध्वे अश्रूयथाः अश्रूयेथाम् अश्रूयध्वम् . श्रूयते श्रूयते श्रूयन्ते । अश्रूयत अश्रूयेताम् अश्रूयन्त ___ Imperative आज्ञार्थ ।
Potential विध्यथ श्रूयै श्रूयावहै श्रूयामहै येयं श्रूयेवदि धूयमहि श्रूयस्व धूयेथाम् श्रूयध्वम् श्रूयेथाः श्रूयेयाथाम् श्रूयेश्वम् श्रूयताम् श्रूयेताम् श्रूयन्ताम् भूयेत श्रूमेयाताम् श्रूयेरन्
प्रच्छ्-' to ask' Present वर्तमानकाल
Impe.fect अपूर्णभृतः पृच्छये पृच्छयावहे पृच्छयामहे । अपृच्छये अपृच्छ्यावहि अपृच्छ्यामहि' पुच्छयसे पृच्छयेथे पृच्छ्यध्वे | अपृच्छयथाः अपृच्छ्येथाम् अपृच्छयध्वम् पृच्छ्यते पृच्छयेते पृच्च्यन्ते । अपृच्छयत अपृच्छयेताम् अपृच्छ्यन्त

Page #22

-
महि
सुलमधातुरूपकोशः Imperative आज्ञार्य
Potential विध्यर्थ पृच्छथै पृच्छयावह पृच्छयामहै | पृच्छयेय पृच्छयेवहि पृच्छयमहि पृच्छयस्व पृच्छयेथाम् पृच्छ्यध्वम् । पृच्छयेथाः पृच्छयेयाथाम् पृच्छयेञ्चम् पृच्छयताम् पृच्छयेताम् पृच्छयन्ताम् | पृच्छयेत पृच्छयेयाताम् पृच्छयेरन्
. वाद् with भभि-' to salute '
Prarent वर्तमानकाल Imperfect afgeraseros अभिवाद्ये अभिवाद्यावहे अभिवाद्या- | अभ्यवाद्ये अभ्यवाद्यावहि अभ्यवाद्या
महे अभिवाद्यसे अभिवायेथे अभिवाद्यध्वे. अभ्यवाद्यथाः अभ्यवाद्ये- अभ्यवाहा.
थाम् ध्वम् अभिवाद्यते अभिवाद्येते अभिवाद्यन्ते अभ्यवाद्यत अभ्यवाद्यताम् अभ्यवा
- अन्न Imperative stranke . Potential foreign अभिवाये अभिवाद्यावहै अभिवाद्या- अभिवाद्येय अभिवाद्यहि अनिवारे
. माहे अभिवाद्यस्व अभिवाद्येथाम् अभिवाद्य- अभिवाद्येथाः अभिवाद्यया- अभिवाद्येध्वम्
थाम् चम् अभिवाद्यताम् अभिवाद्येताम् अभिवाद्य- अभिवाद्येत अभिवाद्येया- अभिवाथे. न्ताम् ।
___ ताम्र न. शंस with प्र-' to praise' .. Present पर्तमानकाल
Imperfect अपूर्णत. प्रशस्ये प्रशस्यावहे प्रशस्यामहे । प्राशस्ये प्राशम्यावहि प्राशस्थानहि प्रशस्यसे प्रशस्येथे प्रशस्यध्वे । प्राशस्यथाः प्राशस्येथाम् प्रादास्यध्वम् प्रशस्यते प्रशस्येते प्रशस्यन्ते । प्राशस्यत प्राशस्येताम् प्राशस्यन्त

Page #23

सुलभधातुरूपकोशः
-
-
.. Imperative आज्ञार्थ
_Potential विध्यर्थ प्रशस्यै प्रशस्यावहै प्रशस्यामहै | प्रशस्मेय प्रशस्येवहि प्रशस्येमहि प्रशस्यस्व प्रशस्येथाम् प्रशस्यध्वम् । प्रशस्येथाः प्रशस्येयाथाम् प्रशस्यध्वम् प्रशस्यताम् प्रशस्येताम् प्रशस्यन्ताम् । प्रशस्येत प्रशस्येयाताम् प्रशस्यरन्
यु-to ighty - Present वर्तमानकाल
Imperioct अपूर्णभूत. युध्ये युध्यावहे युध्यामहे | अयुध्ये अयुध्यावहि अयुध्यामहि युध्यसे युध्येथे युध्यध्वे अयुध्यथाः अयुध्येथाम् अयुध्यध्वम् युध्यते युध्येते युध्यन्ते । अयुध्यत अयुध्येताम् - अयुध्यन्त Imperative आज्ञार्थ
__Potential विध्यर्थ युध्य युध्यावहै । युध्यामहै। युध्येय युध्येवहि युध्येमहि युध्यस्व युध्येथाम् युध्यध्वम् । युध्येथाः , युध्येयाथाम् युध्ये ध्वम् युध्यताम् युध्येताम् युध्यन्ताम् । युध्येत युध्येयाताम् युध्येरन्
सृ-' to movey Present वर्तमानकाल Imporkect अपूर्णभूतकाल लिये स्रियावहे स्रियामहे । अत्रिये अस्रियावहि अस्रियामहि लियसे लियेथे नियध्वे अस्त्रियथाः अस्त्रियेथाम् अस्त्रियध्वम् त्रियते स्रियेते स्त्रियन्ते । अस्त्रियत अस्त्रियेताम् अस्रियन्त ___ Imperative आज्ञार्य ___Potential विध्यर्थ त्रिय त्रियावहै स्रियामहै । स्रियेय त्रियेवहि स्रियेमहि स्रियस्व स्रियेथाम् त्रियध्वम् । खियेथाः स्रियेयाथाम् लियेध्वम् त्रियताम् . स्रियेताम् , स्रियन्ताम् । त्रियेत लियेयाताम् त्रियरन्
___N. B.-All the roots whether Parasmalpadi or Atmanepal have their passive formed by adding to them Atmanepada teminations only.

Page #24

सुलमधातुरूपकोशः
W
NOTE The following pages contain a list of roots belonging to the first group of conjugations that the students of the fourth standard have to study, given in their alphabetical order..
There are ton columns in all. They contain in order (1) Root, conjugation, Pada and meaning
(धातु, गण, पद आणि अर्थ); (% ) Present 3rd person singular, active and passiva
(वर्तमान काल, तृतीय पुरुष, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि); (3) Imperfect 3rd person singular, active and passive
(अनद्यतनभूत किंवा अपूर्णभूतकाल); (4) Imperative 3rd person singular, active and paasive
(आज्ञार्थ, तृतीय पुष्य, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि); (5) Potential 3rd person singular, active and paseive.
(विध्यर्थ तृतीय पुरुष, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि); (8) Present participles, active and passive
(वर्तमानकालवाचक धातुसाधित विशेषण, कर्तरि व कर्मणि); (7) Potential passive participles
(विध्यर्थ धातुसाधित विशेषण); (8) Past passive participles
' (भतकालवाचक धातुसाधित विशेषण); (9) Infinitive of purpose
(हेत्वर्थक धातुसाधित अव्यय) and (10)Gerunds or absolutives
(पूर्वकालवामक धातुसाधित अव्यय).
ms

Page #25

२०
Hoot, Oonj. Pada and moaning धातु, गण, पद व अर्थ
सुलभधातुरूपकोशः
Imperfect अनयतन or
अपूर्ण भूतकाल Pass कर्मणि कर्तरि
| Act.
Pass. Act. कर्मणि कर्तरि
Pass.
कर्मणि
अट्यते आटत्
आय्यत अटतु
अध्येत
अद्यते आदत् आद्यत अत्तु
अद्येत
ताम्।
अभ्य- अभ्यार्थ -
ते
यत
अभ्या - अभ्यर्थ- अभ्य- अभ्यर्थ- अभ्यत यताम् र्थ्यताम् येत आह्येत अर्हतु अर्ह्य- अत् अह्मेत
येत
अर्हति अर्ह्यते आर्हत्
अवति अव्यते आवत्
आव्यत अवतु
भूयते आसीत्
अभूत अस्तु
अस्यति अस्यते आस्यत् आस्यत अस्यतु
इच्छति इष्यते ऐच्छत् ऐष्यत इच्छतु
Present वर्तमानकाल
| Aot.
कर्तरि
अटति
अटू 1 P. to
wander
अद् 2 P. to eat अत्ति
अर्थ् 10 A.with अभ्यर्थ -
अभि to request
यते
अ 1 P. to deserve
अव् 1 P. to protect
असू 2 P. to be अस्ति
अम् 4 P. to
· throw इषू 6 P. to wish इष्4P. with अनु अन्वि - to search for ध्यति इंसू 1 A. to see ईक्षते
Imperativo आज्ञार्थ
उञ्छति उञ्छयते औञ्छत् औ
Potential विध्यर्थ
Pass. Act. कर्मणि कर्तरि
म्प्यत
अव्य- अंत्
ताम्
अय- अद्यात्
ताम्!
अव्य- अवेत् अव्येत
ताम्
भूयताम् स्यात्
इप्येत
अन्वि अन्वैष्यत् अन्वै- अन्वि - अन्विष्य- अन्वि - अन्त्रिष्यते ष्यत ध्यतु ताम् ष्येत् प्येत ईक्ष्यते ऐक्षत ऐक्ष्यत ईक्षताम् ईक्ष्य ईक्षेत
ईश्येत
भूयेत
अस्य- अस्येत् अस्येत
ताम्
इष्यताम इच्छेत्
ञ्छयत
ताम्
उञ्छू 6 P. to glean ऋध् 1 P. with समृध्यति समृध्यते समार्थ्यत् समा- समृध्यतु समृध्य- समृध्येत् समृध्येत सम् to prosper येत ताम्
कत्थू
कथ्यते अकत्थत अक- कत्थताम् कत्थ्य- कत्थेत कत्थ्येत
1 A to कत्थते praise कयू 10 U. to कथयति
tell
'ते कम्प 1 A. to कम्पते shake
ताम् ! उञ्छतु उञ्छय- |उञ्छंत् उञ्छये
त्थ्यत
ताम् ! कथ्यते अकथय- अकथ्य- कथयतु- कथ्य- कथयेत्- कभ्येत त्- 'त त कथयताम् ताम
त
कम्प्यते अकम्पत अक
कम्पताम् कम्प्य- कम्पेत कम्प्येत
ताम्।

Page #26

Pres. Part. वर्त० धातु विशे० Act. Pass कर्तरि कर्मणि
सुलभधातुरूपकोशः
Past Pass. Part.
भूतकाल ०धातु विशे०
Pot. Pass. Part.
विध्यर्थ धातु विशे०
/
I
भूत
भवितव्य
अस्यत् अस्य | असितव्य, आस्य, अस्त मान असनीय
इष्य- एपितव्य, एष्टव्यं
इष्ट
इच्छत्
माण
एष्य अन्वि अन्त्रि अन्वेषितव्य, अन्वे- अन्विपित ध्यत् घ्यमाण टय, अन्वेष्य ईक्षमाण ईक्ष्य- ईक्षितव्य, ईक्षणीय, ईक्षित ईय उञ्छत् उञ्छय- उञ्छितव्य, उञ्छ- उञ्छित मान नीय, उञ्छय समृध्यत् समृध्य- समर्धितव्य, समर्थ ! समृद्ध मान नीय, समृध्य
माण
अटत् अय्य- अटनीय, अटितव्य, अटित आट्य
मान
अदत् अद्यमान अत्तव्य, अदनीय, जग्ध आद्य
अभ्यर्थ- अभ्य- अभ्यर्थ्य, अभ्यर्थ- अभ्यर्थित यमान माननीय, अभ्यर्थितव्य
अर्हत् अ- अर्द्ध, अर्हणीय,
अर्हित
मान
अर्हितव्य
अवत् अव्य- आव्य, अवनीय, अवित, ऊत अवितुम् 'भवितव्य
मान
सत् भूयमान भव्य, भवनीय,
भवितुम्
असितुम्
एपितुम्, ष्टम् इष्ट्टा,
अन्वेषितुम् | अन्विष्य
ईक्षितुम्
ईक्षित्वा
उच्छितुम्
। उञ्छित्वा
समर्धितुम
कथितुम्
कत्थित्वा
कथयितुम् कथयित्वा
कम्पितुम्
कम्पित्वा
कत्थमान कत्थ्य- कत्थितव्य, कत्थनीय, कत्थित मान
कस्थ्य
कथयत्, कथ्य- कथनीय, कथितष्य, कथित
कम्पित
कथयमान मान
काथ्य
कम्पमान कम्प्य- कम्पनीय, कम्प्य कम्पितव्य,
मान
Infin. of Purpose हेत्वर्थक धातु० पूर्वकाल • धातु •
Gerund or Absolutive
अव्यय
अव्यय
अटित्वा
२१
अटितुम्
अतुम्
अभ्यर्थयितुम् अभ्यर्थ्य
अर्हितुम् अर्हित्वा
अवित्वा
जग्ध्वा, प्रजग्ध्य
भूत्वा
असित्वा, अस्त्वा
एपिवा
समृध्य

Page #27

२२
Root, Oonj. Pada and meaning धातु, गण, पद व अर्थ
angry
कुछ 4 P. to embrace
कृष 1 P. to
का with प्रकाशते 1A. to shine
कुप 4 P. to be कुप्यति
कुस्यति
कर्षति
"
Present वर्तमानकाल Pass. Act. कर्मणिकरि
Act.
कर्तरि
plough GU. to plough कृप 1 A. to be कल्पते
angry
प्रकाश्य- प्राकारात प्राका - प्रकाश प्रकाश्य प्रकाशेत प्रकाश्येते श्यतताम् ताम् कुप्य कुप्येत् कुप्येत
ส
कुप्यते अकुप्यत् अकुप्यत कुप्यतु
कुस्त
कृध्येत
कृष्येत
कृषति - ते कृष्यते अकृषत् - अकृष्यत कृषतु- कृष्यताम् कृपेत्°ส कृषताम् कृप्यते अकल्पत अक्कृप्यत कल्पताम् कुप्य- कल्पत
°ส
•
कृप्येत
able
ताम
क्री 1 P. to क्रीडति क्रीड्यते अक्रीडत् play
अक्री- क्रीडतु क्रीड्य- क्रीडेत् क्रीड्येत ताम् | कुध्यताम कुध्येत्
ड्यत
कुछ 4 P. to be क्रुध्यति क्रुध्यते अक्रुध्यत् अक्रुध्य - क्रुध्यतु
क्रुध्येत
त
क्षमते
क्षम्यते अक्षमत अक्षम्य - क्षमताम् क्षम्य क्षमत त ताम
क्षम्येत
forgive क्षम् 4 P. to forgive
क्षाम्यति क्षम्यते अक्षाम्य- अक्ष- क्षाम्यतु क्षम्यताम् क्षाम्येत् क्षम्येत
त् म्यत
क्षल् 10 छ. to क्षालय- क्षाल्यते अक्षाल- अक्षा- क्षालय- क्षाल्य क्षालयेत्- क्षाल्येत wash off - यत्-त ल्यत तु-ताम् ताम्| त क्षयति क्षीयते अक्षयत् अक्षीयत क्षयतु
भि 1 P. to
क्षीय क्षयेत
क्षीयेत
ताम्
क्षिप्य क्षिपेत् क्षिप्येत
क्षम् 1 A. to
सुलभधातुरूपकोशः
Imperfect अनयतन or अपूर्ण भूतकाल
Imperative आज्ञार्थ Pass. | Act. Pass, Act,
कर्मकर्तरि
Potential विध्यर्थ
कुस्यते अकुस्य- अकुस्यत कुस्यतु
त्
कृष्यते अकप अकृष्यत कर्षतु
Pass.
कर्मणि कर्तरि कर्मणि
ताम् कुस्यताम् कुस्त्
कृष्यताम कर्मेत्
waste away
throw
क्षिप् 6 U. to क्षिपति ते क्षिप्यते अक्षिप- अक्षि- क्षिपतु तू त यत ताम् शुभ 5 P. to be क्षुभ्यति क्षुभ्यते अक्षुभ्य अक्षु क्षुभ्यतु त् भ्यत
ताम
agitated! खन् 1 U. to खनति - खन्यते, अखन - अखन्यत खनतु खन्यताम् खनेत dig °ते खायते त्त अखायत खनताम् खायताम्
त
ताम् ส
क्षुभ्य क्षुभ्येत् क्षुभ्येत
w
त्रन्येत
खायेत

Page #28

Pres. Part.
० घातु ० विशे० Act. Pass. 1 कर्मणि
कतरि
सुलभधातुरूपकोशः
Past Pass. Part.
भूतकाल०धातु विशे०
प्रकाशित
कुपित
कुसित
Pot. Pass. Part. विध्यर्थ घाट • विशे०
(प्रकाश प्रकाश्य- प्रकाशनीय, प्रकाशिमान मान तब्य, प्रकाश्य कुप्यत् कुप्यमान कोपनीय, कोपितव्य, कुप्य
कुस्यत् कुस्यमान कोसितव्य, कोसनीय, कोस्य
कर्मत् कृष्यमाण कर्षितव्य, कर्पणीय,
कृष्य
कृषत, कृष्यमाण
कृपमाण
कल्पमान कुप्यमान कल्पितव्य - कल्प्तव्य, कल्पनीय, कल्प्य
कृत
क्रीडत् क्रीड्यमान क्रीडितव्य, क्रीडनीय, क्रीडित
शाम्यत् क्षम्य
39
क्रीड्य कुध्यत् क्रुध्यमानः क्रोधनीय, क्रोधितव्य,
कोय
क्षममाण क्षम्य क्षमितव्य, क्षम्य,
माण
क्षन्तव्य
"
कृष्ट
क्षिपत् क्षिप्य क्षेप्तव्य, क्षेपणीय, क्षिपमाण माण
क्षेप्य क्षुभ्यत् क्षुभ्यमाणक्षोभितव्य, क्षोभागीय,
क्षोभ्य
खन, खन्यमान खनितम्य, खननीय, वनमान खायमान
लेय
कृष्ट
क्रुद्ध
क्षान्त
"
माण
क्षालयत्, क्षाल्य क्षाल्य, क्षालितव्य, क्षालयमान माना. क्षालनीय
क्षयत् क्षीयमाण क्षेतव्य, क्षय्य, क्षेय क्षित, क्षीण
क्षालित
क्षिप्त
क्षुभित,
खात
क्षुध
Infin. of Purpose इत्वर्थक धातु
अव्यय
35
1
प्रकाशितुम् प्रकाश्य
कोपितुम्
कुपित्वा,
कोपित्वा
कोसितुम्
कुसित्वा.
कर्तुम्, क्रष्टुम् | कृष्ट्वा
क्षन्तुम्
""
क्षालयितुम्
क्षेतुम्
क्षेप्तुम्
क्षोभितुम्
खनितुम्
Gerund of Absolutive पूर्वकाल धातु०
अव्यय
""
कल्पितुम्,
कल्पित्वा, कृत्वा कल्प्तुम् | ( संकल्प्य ) क्रीडितुम् क्रीडित्वा
क्रोद्धुम्
क्षमितुम्,
२३
कोसित्वा
क्रुद्धा
क्षमित्वा,
क्षान्त्वा
"
क्षालयित्वा
क्षित्वा
क्षिप्त्वा
अभिवा
खनित्वा,
क्षोभित्वा
खात्वा

Page #29

98
Boot, Conj. Pada and meaning बातु, गण, पद अर्थ
Potential विध्यर्थ Pass. Act. Pass कर्मणि कर्तर कर्मणि
गत
गण्य- गणयेत्, 'ताम् ताम् 'त
त्-त
गम्यते अगच्छ- अगम्य- गच्छतु गम्य- गच्छेत् गम्येत
त
ताम्
गम् with सम् संगच्छ- संगम्य- समग- समग- संगच्छ संगम्य- संगच्छे- संगम्ये. 1 A. to join
1P. to गलति गत्यते
,
गलू
गणू 10 U. to गणयति -
count
गम् 1 P. to go गच्छति
Present
वर्तमानकाल Pass. Act.
Act.
कर्तरि
गाहू with अव1 अवगा - A to bathe in
हते
सुलभ धातुरूपकोशः
Imperiect अनद्यतन or
अपूर्णभूतकाल Act.
pass.
कर्माण करि कर्मणि कर्तरि
1 P. to sung गायति
घुषू 10 U. to घोषयproclaim fa-a चर् 1 P. to go चरति
drop
गल्म with म 1 प्रगल्भते प्रगAto swagger
चलू 1 P. to go चलति
to move
produce जल्पू 1 P. to जल्पति prattle
Imperative आज्ञार्थ
गण्यते अगणय- अगण्यत गणयतु
ते च्छत म्यत ताम् ताम्] ส अगलत् अगल्यत गलतु
गल्य- गले ताम्। प्रागल्भ- प्राग- प्रगल्भ- प्रगल्भ्य- प्रगल्भेत प्रमभ्ये त लभ्यत 'ताम् ताम्
•
लभ्यते
त
अवगा - अवागा अवागा- अवगा - अवगा- अवगा - अवगाह्यते ह्यत हताम् ह्यताम् हे
हत
ह्येत
a
गल्येत
虐
गीयते अगायत् अगीयत गायतु गीयताम् गायेत् गीयेत
घोष्यते
घोष्येत
अघोप- अघोष्य - घोषयंतु, घोष्य. घोषयेत्, यत्-त तताम् ताम् त अचरत् अचर्यत चरतु चर्यताम् चरेत्
चर्यते
चत
चल्यते अचलत् अचल्यत चलतु चत्यताम् चलेत् चल्येत
चिन्त् 10 U. to चिन्तय- चिन्त्यते अचिन्त - अचि - चिन्तय• चिन्त्य - चिन्तये- चिन्त्ये contemplate fa-a यत्-तन्त्यत तु ताम् ताम् त्-त
ส
यत्-त
चुरू 10. to चोर-चोर्यते अचोर अचोर्यत चोरयतु, चोर्य - चोरयेत, चोर्ये steal, ° ताम् ताम् जन 4 A to जायते जन्यते, अजायत भजन्यत जायता- जन्यताम् जायेत जायते अजायत म् जायताम्। जल्प्यते अजल्पत् अज- जल्पतु जल्प्य जल्पेत
ल्प्यत
ताम
जन्येत
जायेत
जल्प्येत

Page #30

सुलभधातुरूपकोशः
Pres. Part. Pot. Pass. वर्त धातु विशे Part. Act. Pass., विध्यर्थ धातु० कतरि कर्मणि विशे०
Past Pass. Infin. of Gerand or
Part. | Porpose | Absolative भूलकाल०धातु० हेत्वर्थक धातु पूर्वकाल. धातु विशे० अव्यय
अव्यय
गण्य
प्रगल्भ्य
गणयत्- गण्यमान गणयितव्य, गणनीय, गणित गणयितुम् । गणयित्वा गणयमान गच्छत् गम्यमान गन्तव्य, गमनीय, गत गन्तुम् गत्वा, (आगम्य . गम्य
| or आगत्य) संगच्छ- संगम्य- संगन्तव्य, संगमनीय, · संगत। संगन्तुम् संगम्य, संगत्य | मान मान संगम्य गलत् गल्यमान गलितव्य, गलनीय, . गलित गलितुम् गलित्वा
गल्य प्रगल्म- प्रगल्भ्य-प्रगल्भितव्य, प्रगल्भ- प्रगल्भित प्रगल्भितुम् मान मान नीय, प्रगल्भ्य अवगा- अवगा- | · अवगाहितव्य, . अवगाढ अवगाहितुम्,। अवगाह, हमान ह्यमान | अवगाढव्य; अव
अवगादुम् वगाह्य गाहनीय; अवगाह्य गायत् गीयमान गातव्य, गानीय, गीत.
गीत्वा,(प्रगाय) . गेय घोपयत् , घोष्य- घोपयितव्य,
घोपयितुम् | घोषयित्वा वोपयमाण माण घोषणीय, घोष्य चरत् चर्यमाण चरितव्य, चरणीय, चरित.
चरितुम् .. चर्य, (भाचार्य) चलत् चल्यमान चलितव्य, चलनीय, · चलित।
चलितुम्
चलित्वा - चल्य चिन्तयत्, चिन्त्य-चिन्तयितव्य, चिन्त- चिन्तित | चिन्तयितुम् । चिन्तयित्वा चिन्नयमान माननीय, चिन्त्य । बोरयत् चोर्यमाण चोरयितव्य, चोरणीय, चोरित चोरयितुम् __ चोरयित्वा चोरयमाण
चोर्य जायमा-जन्यमान जनितव्य, जननीय,
जनितुम् जनित्वा, (संजन जायमान जन्य
न्य or संजाय) अस्पत् जल्प्यमान जल्पितय्य, जल्पनीय, जल्पित । जल्पितुम् । जल्पित्वा
गातुम्
चरित्वा
जात
जात
।
जल्प्य
।

Page #31

P
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj..
Impertvet Pada and Prulent 1 अनयतन or
Imperative Potential msaning
वर्तमानकाल | THE आज्ञार्थ । विव्यर्थ |Act. Pass
act.
P MAct.
Pusta घात, गण. पट
P:38.14ot. Pass. कतरि कर्मणिनी करि कणि कर्तरि कर्मणि जि ! Pi0 जयति जीयते अजयत् अजीयन जयतु जीयताम् जयेत् जीयेत ___ Sonquer
withMA. विजयते विजीयतेव्यजयत व्यजी- विजय- विजीय-विजयेतं विजीयेत. to conquer
यत ताम् ताम् जीव 1 P.to जीवति जीव्यते अजीवत् अजी- जीवतु जीव्य- जीवेत् जीव्येत live
यता ताम् डी 1. A to ayडयते डीयते अडयत भडीयताडयताम् डीयताम् डयेत डीयेत तड 10 U. to ताडयति-ताज्यते अताङ- अता- ताडयतु- ताज्य- ताडयेत् , ताज्येत
beat ते यत्-त 'ख्यत ताम् ताम्। त . नव 10 A. to |तन्त्रयते तत्र्यते अतन्त्र- अत- तन्त्रय- तन्त्र्य- तन्त्रयेत तब्येत tend
| यत व्यत ताम् ताम् नए 1 P. to तपति तप्यते अतपत् अतप्यततपतु तप्यताम् तपेत् तप्येत
chine तुद् 6 U. to in-तुदति-ते तुद्यते अतुदत्, अतुद्यत तुदतु, तुद्यताम् तुदेत् ,°त तुद्येत Aliot pain on
तुदताम् तुल 10 U. to तोलयति, तोल्यते अतोलय-अतो- तोलयतु, तोल्य-तोलयेत् , तोल्येत
__weigb. ते त्,°त ल्यततोलयताम् ताम् त तुम् 4 P. to be|तुष्यति तुष्यते अतुष्यत् अतुष्यत तुप्यतु तुष्य- तुष्येत् तुष्येत pleased
ताम् तृ 1 P. 10 तरति तीर्यते अतरत् अतीर्यत तरतु तीर्यताम् तरेत् तीर्यंत
cross त्यज् 1 P. to त्यजति त्यज्यते अत्यजत् अत्य- त्यजतु त्यज्यताम् त्यजेत् त्यज्येत abandon!
. ज्यत त्वर : A.tv वरते त्वर्यते अत्वरत अत्यंत त्वरताम् त्वर्यताम् त्वरेत त्वर्यंत
basten दण्द 10 U. to दण्डयाते. दण्ज्यते अदण्ड- अद- दण्डयतु, दण्ज्य-दण्डयेत् , दण्ज्येत
punish| °ते यत्, त ख्यत दण्डयताम् ताम् त दह 1 P. to दहति दह्यते मदहत् अदह्यत दहतु दह्यताम् दहेत् दोत
barn

Page #32

सुलभधातुरूपकोशः
जित
जेतुम् विजेतुम्
विजित
डयित
| Pres. Part. Pot. Pass. ! Past Pass.| Inin. of | Gerand or विन० धातु विशे० Part. | Part. | Purpose | Absolutive |Act. Pass. विध्यर्थ धातु. भूतकाल धातु०/ हेत्वर्थक धातु पूर्वकाल०धातु. कती कर्मणि विशे. विशे० अव्यय अव्यय जयत् जीयमान जेतव्य, जयनीय,
जित्वा जेय विजय- विजीय-विजेतव्य, विजयनीय,
विजित्य मान मान, विजेय जीवत् जीव्य- जीवितव्य, जीवनीय, जीवित
जीवितुम्
जीवित्वा मान जीव्य । डयमान डीयमान, डयितव्य, डयनीय,
डयितुम् डयित्वा डेय
(डडीय) ताडयत्, ताज्य- ताडयितव्य, ताङ- ताडित ताडयितुम् ताडयित्वा ताडयमान मान नीय, ताज्य तन्त्रय- तन्त्र्य- तन्त्रयितव्य, तन्त्र- तन्त्रित तन्त्रयितुम्
तन्त्रयित्वा | माण माग णीय, तन्त्र्य तपत् तप्यमान तप्तव्य, तपनीय,
तप्तुम् तत्वा, (संतप्य) तप्य तुदत्, तुद्यमान तोत्तव्य, तोदनीय,
तोत्तुम् तुत्त्वा, (प्रतुद्य) तुदमान
तोद्य सोलयत् , तोल्य- | तोलयितव्य, तोल- तोलित तोलयितुम् । तोलयित्वा तोलयमान मान, नीय, तोल्य तुष्यत् तुप्यमाण तोष्टव्य, तोषणीय, तुष्ट तोष्टुम् तुष्ट्वा
तोष्य वरत् तीर्यमाण तरितम्य, तरीतव्य, तीर्ण तरितुम् तरी- तीर्खा, (उत्तीर्य) | तार्य, तरणीय
तुम् यजत् त्यज्यमान त्यक्तव्य, त्यजनीय, त्यत । त्यक्तुम् । त्यक्त्वा त्याज्य
(परित्यज्य) तरमाण त्वर्यमाण त्वरितव्य, त्वरणीय, त्वरित, तूर्ण त्वरितुभू त्वरित्वा
त्वार्य वडयत्, दण्ज्य- दण्डयिक्तव्य, दण्ड- दण्डित दण्डयितुम् । दण्डयित्वा
यमान मान, नीय, दण्ड्य बहर दम्मान दग्धव्य, दहनीय, . । दग्धुम् दग्ध्वा, (संदह्य)
तप्त
दग्ध

Page #33

૨૮
सुलभधातुरूपकोशः
Root, UGD).
Progent
100777 OF
Imperfect Pada and !
Of Imperativo | Potential meaning .. वर्तमानकाल
| अपूर्णभूतकाल. आज्ञार्थ विध्यर्थ Act. धातु, गण, पद
Pass...
Act. Paas.Act. Pass. Act. Pass. व अर्थकतरि कर्माणकर्तरि कर्मणि कर्तरि कणि कर्तरि कर्मणि 01 P. to यच्छति दीयते अयच्छ- अदीयत यच्छतु दीयताम् यच्छेत् दीयेत
give दिश 6 U. to दिशति-ते दिश्यते अदिशत् ,अदिश्य-दिशतु, दिश्य- दिशेत-त दिश्येत show
°त त दिशताम् ताम् दृश 1 P. to पश्यति दृश्यते अपश्यत् अदृश्यत, पश्यतु दृश्यताम् पश्येत् दृश्येत
seel दु.10 U.to. | दारयति- दीर्यते अदारय- अदीयतदारयतु, दीर्यताम् दारयेत्, दीर्यंत tear ते
त्-
त दारयताम् त युत् 1 A. to द्योतते द्युत्यते अद्योतत अद्युत्यत द्योतताम् युत्य- योतेत. युत्येत ___shine
ताम् द्रु 1.P. to द्रवति द्रूयते अद्रवत् अद्रूयत द्रवलु यताम् द्रवेत् येत
water द्रुह् 4 P. to aot द्रुह्यति द्रुह्यते अद्रुह्यत् अद्रुह्यत द्रुह्यतु द्रुह्यताम् द्रुह्येत् द्रुह्येत
the traitor धाव 1 P. to धावति धाव्यते अधावत् अधा- धावतु धाव्य धावेत् धान्येत
| व्यत ताम्। धीर with अव अवधी- अवधी- अवाधीर- अवा- अवधीर- अवधी- अवधीर- अवधी
10 U.to | रयति, ते यते यत् , °त धीर्यत | यतु, र्यताम् येत्,'त येत disregard!
अवधीरयताम् । 10. toवरति-ते ध्रियते अथरत्, अध्रि- धरतु- धिय- धरेत्-त ध्रियेत seize
| त यतधरताम् तान् । धृ 10 U. to धारय- धार्यते अधारय- अधार्य-धारयदु, धार्य-धारये- थार्येत hold; to wear; ति,
ते त , त तधारय- ताम् , त :0ows ! ध्वंम् 1 A. to । ध्वंसते वस्यते अध्वंसत अध्व. ध्वंसताम् ध्वस्य- ध्वंसेत ध्वस्येत Perisb
स्यत ताम् . नन्द् 1 P. with अभिन- अभिन-अभ्यन- अभ्यन-अभिन• अभिन• अभिन- अभिनभाभि to re-न्दति न्द्यते | न्दत् न्यतन्दतु न्यताम् न्देत् न्येत joice in
run,

Page #34

Pros. Part. वर्त० धातु० विशे० Act. Pass. कर्तरि कर्मणि।
सुलभधातुरूपकोशः
Past Pans. Part.
Infin, of Purpose भूतकाल० धातु ० इत्वर्थक धातु० पूर्वकाल० धातु० विशे०
अव्यय
अध्यय
दातुम्
Pot. Pass. Part.
विध्यर्थं धातु ० विशे०
यच्छत् दीयमान दातव्य, दानीय, देय
दिशत्, दिश्य- देष्टव्य, देशनीय,
देश्य
दिशमान मान पश्यत् दृश्यमान द्रष्टव्य, दर्शणीय,
दिवत्
दत ( प्रदत्त
or प्रत्त )
दिष्ट
. दृट
हृदय
दारयत्, दीर्य- दरितव्य or दरीदारयमाण माण तव्य; दारणीय, दार्य द्योतमान द्युत्य- द्योतितव्य, द्योतनीय, द्युतित, द्योत्य
माना
दूयमान | द्रोतव्य, द्रवणीय,
द्रव्य
दी
द्योतित
हुत
हात् दुह्यमानद्रोहितव्य, द्रोग्धव्य, द्रोढव्य द्रोहणीय; द्रोह्य
मान
धावत् धाव्य- धावितव्य, धावनीय धावित. धाव्य, अवधीर- अवधी- अवधीरयितव्य, अवयंत्, र्यमाण धीरणीय, अवधीर्य अवधीरयमाण
धरत्, प्रिय धर्तव्य, धरणीय, धार्य धरमाण माण
धृत
धारयत्, धार्थ धारयितव्य, धारणीय, धारित धारय- माण धार्य
दरीतुम्
द्योतितुम्
द्रोतुम्
दुग्ब, डूड द्रोहितुम्, द्रो ग्धुम्, द्रोढुम् धावितुम्
अवधीरित | अवधीरयितुम्
माण
ध्वंसमान ध्वस्य- ध्वंसितव्य, ध्वंसनीय, मान ध्वंस्य अभिन- अभिन- अभिनन्दितव्य, अभि- अभिनन्दित न्दत् न्द्यमान नन्दनीय, अभिनन्द्य
देष्टुम्
द्रष्टुम्
ध्वस्त
दरितुम्,
धर्तुम्
धारयितुम्
२९
Gorund or Absolutive
दत्वा, (संदाय)
दिष्टा, ( आ
दिव्य )
दृष्ट्टा
दीर्ला, (विदीर्य).
योतित्वा,
( विद्युत्य )
दुत्वा (विदुन्य )
,
दुहित्वा द्रोहित्वा, दुग्ध्वा, दूढा धावित्वा
T
अवधीर्य
वृत्वा
( विवृत्य ) धारयित्वा ( संघार्य )
ध्वंसितुम् ध्वंसित्वा, ध्वस्त्वा
अभिनन्दितुम्
( विध्वस्य ) अभिनन्द्य

Page #35

३०
सुलभधातुरूपकोशः
esent
bow to
Root, Uonj. i Pada and
Imperfect Imperativo Potential meaning
| वर्तमानकाल | अनयतन or | माज्ञार्थ | विध्यर्थ धातु, गण, पद
JAct. Pass.| अपूर्णभूतकाल |Act. Pass./Aot. Pass.
कतरि कर्मणि|Act. Pass. कर्तरि अर्थ ..
कर्मणि करि फर्मणि नम् 1 P.to' | नमति नम्यते अनमत् अन- नमतु नम्यताम् नमेत् नम्येत
म्यता नर 4 P. to नश्यति नश्यते अनश्यत् अनश्य- नश्यतु नश्य- नश्येत् . नश्येत perishi
त
ताम्। नाट् 10 U. to नाटय- नाट्यते अनाटय- अना. नाटयतु, नाट्य- नाटये- नाट्येत
act as ina|ति, °ते . त्-त ट्यत/नाटय- - ताम् | त्-त .. dramatic
ताम् play निन्द् i P.to निन्दति निन्द्यते अनिन्दत् अनि- निन्दतु निन्द्य- निन्देत् निन्द्येत censure
न्धत ताम् नी 10. toनयति,श्ते नीयते अनयत् , अनी- नयतु नीय- नयेत्, नीयेत dance
। त यतनयताम् .. ताम् नयेत .. मृत् 4 U. to नृत्यति नृत्यते अनृत्यत् अनृत्यत नृत्यतु नृत्य-नृत्येत् नृत्येत
ताम्। प 10. to पचति-ते पच्यते अपचत्- अप- पचतु, पच्य- पचेत्, पच्येत - cook
त च्यत पचताम् , ताम् पचेत 'पट 1 P.toपठति पठ्यते अपठत् अप- पठतु पठ्य-पठेत् पठ्येत learn
व्यत
ताम् 'पत् 1 P.to पतति पत्यते अपतत्. अपत्यत पततु पत्यताम् पतेत् पत्येत
.
dance
fall!
'पद् 4 A. with उत्पद्यते उत्पद्यते उदपद्यत उदपद्यत उत्पद्य- उत्पद्य- उत्पद्येत उत्पद्यत उद् to produce
| ताम् ताम् पा 1 P.to... पिबति पीयते अपिवत् अपीयता पिवतु पीयताम् पिवेत् पीयेत
drink पार 10 U.to पारयति, पायैते अपारय- अपार्यत पारयतु, पार्यताम् पारयेत्, पार्येत surmount ते त्-
त पारयताम् ! त पीड 10U.toपीडयति, पीज्यते।अपी- अपी- पाडयतु, पीब्य- पीडयेत् ,.पीब्येत
- trouble ते डयत्-त ज्यतापाडयताम् ताम्। त पुष 4 P. to पुष्यति पुष्यते अपुष्यद् अपुष्यत पुष्यनु पुष्य- पुप्येव पुष्येत nourish
ताम् .

Page #36

सुलभधातुरूपकोशः
३१.
Pres. Part वर्त धातु. विशे Aot. Pass. कर्तरि फर्मणि
Pot. Pass.
Part. विध्यर्थ धातु.
विशे०
Past Pass. Infin. of Gerund or | Part. | Purpose | Absolutive भूतकाल धातु० हेत्वर्थक धातु पूर्वकाल० धातु
विश० अव्यय । अव्यय
मान
नमत् नम्य- नन्तव्य, नमनीय,नम्य नत । नन्तुम् नत्वा, (विनम्य,
विनत्य) नत्यत् नश्यमान नशितव्य, नंष्टव्यः | नट, (प्रणष्ट) नशितुम् , नशित्वा, नष्टा, नशनीय; नाश्य ।
__ नंष्टुम् । नंया नाटयत् , नाट्य- नाटयितव्य, नाटनीय, नाटित
नायित्वा नाटयमान • मान नाव्य
नेतुम
निन्दित्वा (विनिन्द्य)
नीत्वा (प्रणीय)
नर्तितुम्
नर्तित्वा,
(प्रत्य)
पतुम्
पक्वा ,
(विपच्य) पठित्वा, (प्रपठ्य)
पतित्वा,
निन्दत् निन्द्य- निन्दितव्य, निन्दनीय, निन्दित । निन्दितुम्
मान निन्द्य नयत् , नीयमान नेतव्य, नयनीय, नेय नयमान नृत्यत् नृत्य- नर्तितव्य, नर्तनीय,
. मान नृत्य .. पचत्, पच्य- पकव्य, पचनीय, पचमान मान पाक्य पठत् पठ्यमान पठितव्य, पठनीय,
पठितुम् पाठ्य पतत् पत्यमान पतितव्य, पतनीय,
पतितुम् -
पात्य उत्पद्य- उत्पद्य- उपत्तव्य, उत्पदनीय,
उत्पत्तुम् मान मान उत्पाद्य । | पिवत् पीयमानापातव्य, पानीय, पेय पारयत्, पार्य- पारयितव्य, पारणीय, पारयितुम् पारयमाण माण पार्य पाडयत्, पीज्य-पीडयितव्य, पीडनीय, पोडयितुम् पीडयमान मान पीज्य पुष्यत् पुष्यमाण पोष्टव्य, पोषणीय,
पोष्य
(निपत्य) उत्पद्य
पातुम्
पीत्वा,
(निपीय) पारयित्वा
पीडयित्वा, (निपीड्य) ___पुष्ट्वा,
पोष्टम्
(संपुष्य)

Page #37

मुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj
|
Present
अनद्यतन or
1 Imperfect Pada and
| Imperative | Potential meaning , वर्तमानकाल |.
B. अपूर्णभूतकाल . आज्ञार्थ विध्यर्थ धात गग, पद Act. Fass. Act. Paga.JAot, Pasg./Act. Pass.
व अर्थ कतार कणिकर्तरि कर्मणि कतरि कभीण कतरि कमणि
पूज् 10 U. to पूजयाते पूज्यते अपूज- अपू. पूजयतु, पूज्य- पूजयेत्, पूज्येत. ___adoro/ °ते
यत्-त ज्यत पूजयताम् ताम् . त . पूर100. to ill|पूरयति, पूर्यते अपूरयत् ,अपूर्यत पूरयतु, पूर्यताम् पूरयेत् , त पूर्यतः
ते । "
त पूरयताम् । प्रच्छु 6 P. to पृच्छति पृच्छयते अपृच्छत् अपृ- पृच्छतु पृच्छय- पृच्छेत् पृच्छयेत. ask
न च्छयत | ताम् । प्रच्छ with आ आपृ. . आपृ. आपृ. आपृ. आपृ. आपृच्छय-आपृ- आपृ. 6 A. to take च्छते च्छयते च्छत च्छयत च्छताम् ताम् | च्छेत च्छयेत
laave of प्रय 10 U. to प्रथयति, प्रथ्यते अप्रथ- अप्र- 'प्रथयतु, प्रथ्य- प्रथयेत्- प्रथ्येत
publish. ते यत् . त थ्यत:प्रथयताम् ताम् त प्री 10 U. 10 प्रीणयति-प्रीण्यते अप्रीण- अप्री-प्रणयतु, प्रीप्य- प्रीणयेत्, प्रीण्येत
please ते यत्, त ण्यत प्राणयताम् ताम्! 'त फल 1 P. to फलति फल्यते अफलत् अफ- फलतु फल्य- 'फलेत् फल्येत trnctify
ल्यत
ताम् बुध 1 U. to बोधति-ते युध्यते अवेधत्, अयु- योधतु, .बुध्य- बोधेत्-त बु.येत ___know i
त ध्यत बोधताम् ताम् . भक्ष 10 U. to भक्षयति- भक्ष्यते अभक्ष- अभ- भक्षयतु- भक्ष्य- भक्षयेत् , भक्ष्येत
____oat! ते यत्-त यत भक्षयताम् ताम् त भज् 1 U. to भजति-ते भव्यते अभजत्- अभ- भजतु. भज्य- भेजत, भज्येत worship
; त ज्यत भजताम् ताम् माम् 1 A.:0 भापते भाष्यते अभापत अभा- भाप- भाष्य- भापत भाष्येत
यत ताम् ताम् भिश् 1 A. 10 भिक्षते भिक्ष्यते अभिक्षत अभि- भिक्ष- भिक्ष्य- भिक्षेत भिस्येत beg
श्यत ताम् ताम्। भू..P. to be भवति भूयते अभवत अभूयत भवतु भूयताम् भवेत् भूयेत
como वृष 10 U. to भूषयति, भूभ्यते अभूण्यन्- अभू- भूपयतु, भूष्य- भूपयेत् , भष्यंत
___speak
-
adorn|
ते
पयत ध्यते यताम् ताम्। “त

Page #38

सुलमधातुरूपकोशः
पूरित
22
Pres. Part. Pot. Pass. | Past Pass.| Infin. ot | Gerand or पर्न धातु विशे० Part.. ___ Part. | Purpose | Absolutive Act. Pass. विध्यर्थ धातु. भूतकाल धातु हेत्वर्थक धातु पूर्वकाल• धातु. करि कर्मणि विशे. विशे० अव्यय अव्यय पूजयत्, पूज्य-पूजयितव्य, पूजनीय, पूजित पूजयितुम् | पूजयित्वा, पूजयमान मान पूज्य
(संपूज्य) पूरयत्, पूर्य- पूरयितव्य, पूरणीय,
पूरयितुम् पूरयित्वा पूरयमाण माण पूर्य पृच्छत् पृच्छयः प्रष्टव्य, प्रच्छनीय,
। या मान, प्रच्छय आपृच्छ- आप. आप्रष्टव्य, आप्रच्छ.. आपृष्ट
आपृच्छ्य मान च्छ्यमान नीय, आप्रच्छय प्रथयत्, प्रथ्य- प्रथायितव्य, प्रथनीय, प्रथित
| प्रथयित्वा प्रथयमान मान प्रथ्य . प्राणयत्, प्रीण्य- प्रीणयितव्य, प्रीण- प्रीणित प्रीणयितुम् प्रीणयित्वा "मान मान नीय, प्रीण्य. फलत् फल्यमान फलितव्य, फलनीय फलित फलितुम् । फलित्वा
वुधित
बोधितुम् | बुधित्वा, वो.
धित्वा, (संवुध्य) भक्षयितुम् | भक्षयित्वा
भक्षित
भक्त
भक्तुम्
भक्त्वा
भाषित
भापितुम्
भापित्वा
बोधत्, · युध्य-बोधितव्य, बोधनीय, बोधमान मान बोध्य भक्षयत्, भक्ष्य- भक्षयितव्य, भक्ष
°माण माण णीय, भक्ष्य भजत् ; भज्यमा-भक्तव्य, भजनीय, °मान न भाज्य, भाग्य भाषमाण भाष्य-भाषितव्य, भाषणीय,
__माण भाष्य भिक्षमाण मिक्ष्य-भिक्षितव्य, भिक्ष। माण णीय, भिक्ष्य . भवत् भूयमान भवितव्य, भवनीय,
भव्य भूपयत्, भष्य- भूषयितव्य, भूषणीय, पयमाण माण भव्य
भिक्षित
भिक्षितुम्
भिक्षित्वा
भवितुम्
भूत्वा, (संभूय ) भूषयित्वा
भूषित
| भूषयितुम्

Page #39

सुलभधातुरूपकोशः
Root, Uon].
Imporfeut 1 Prosout Pada and
अनयतन or | Imporative Potential वर्तमानकाल meaning Act.
| अपूर्णभूतकाल . आज्ञार्थ | विध्यर्थ धातु, गण, पद
Pass. Act
Pass. Act. Pass.is
Pass. Aot. Pass, "वअर्थ 'करि कर्मणिकरि कर्मणि कतरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि
भृ 1 U. to inभरति-ते त्रियते अभरत अभ्रि- भरतु. भ्रिय- भरेत्-त नियेत
| त यत भरताम् ताम् । मद् 4 P. to b. माद्यति मद्यते अमाद्यत अमद्यतामाद्यतु मद्यताम् मायेत मद्येत
mad मन् 4 A.toमन्यते मन्यते. अमन्यत अमन्यतमन्यताम् मन्य- मन्येत मन्येत think
ताम् मन्व with नि10 निमन्त्र- निम-न्यमन्त्र- न्यम- निमन्त्र- निम- निमन्त्र- निम
A. to invite | यते व्यते| यत' न्यत | यताम् व्यताम येत न्येत मागं 10 U. to मार्गयति- मार्यते अमार्ग- अमा- मार्गयतु, माय-मार्गयेत् , मार्येत
seek ते यत्-त येत मार्गयताम् ताम् | त मुन् 6U. to_ मुञ्चति-ते मुच्यते अमुञ्चत्- अमु- मुञ्चतु, मुच्य मुचेत्-त मुच्येत leave
। °त च्यत मुञ्चताम् ताम् मुद् 1 A. to मोदते मुद्यते अमोदत अमुद्यत मोदताम् मुद्यताम् मोदेत मुद्येत
rejoice मुह 4 P.to be मुह्यति मुह्यते अमुह्यत् अमुह्यत मुह्यतु मुह्यताम् मुह्येत् मुह्येत
silly मुर्च 1 P. to मूर्च्छति मूच्र्छर्यते अमूर्च्छत् अमू- मूर्च्छतु मूच्र्य- मूर्च्छत मूच्छर्यंत faint away
उछयेत . ताम् F6 A. to die म्रियते म्रियते आम्रियत अम्रियत म्रियताम् निय- म्रियेत नियेत
ताम् मृग 10 A. to मृगयते मृग्यते अमृगयत अमृ- मृगय- मृग्य- मृगयेत् मृग्येत
ग्यत ताम् ताम् मुश 6 P. with विमृशति विमृ- व्यमृशत् व्यमृ- विमृशतु विमृश्य-विमृशेत् विमृश्येत वि to test श्यते
ताम् यज् 1 U. to यजति-ते इज्यते अयज- ऐज्यत यजतु, इज्यताम् यजेत्-त इज्येत worship
। त्-त यजताम् । यत् 1 A. to यतते यत्यते अयतत अयत्यत यतताम् यत्यताम् यतेत यत्येत
strive
soek
इयत

Page #40

सुलभधातुरूपकोशः
भृत्वा
भृत्य
| Pres. Part.| Pot. Pass. Past Pass.| Infin. ot | Gerund or वन० धातु विशे० Part. | Part. - Purpose Absolutive Act. Pass. विध्यर्य धातु. भूतकाल धातु इत्वर्थक धातु पूर्वकाल• धातु. कर्तरि कर्मणि विशे०
अव्यय अव्यय भरत्, श्रिय- | भर्तव्य, भरणीय,
भर्तुम् भरमाण माण माद्यत् मद्यमान मदितव्य, मदनीय, मत्त मदितुम् । मदित्वा .
माद्य. मन्यमान मन्य- मन्तव्य, मननीय, | मत मन्तुम् मत्वा, मनित्वा मान मान्य
| ( अनुमत्य) निमन्त्र• निम- निमन्त्रयितव्य, निम- निमन्त्रित | निमन्त्रयितुम् | निमन्य यमाण व्यमाण न्त्रणीय, निमन्त्र्य मार्गयत्, मार्य-मार्गयितव्य, मार्ग- | मार्गित / मार्गयितुम् । मार्गयित्वा मार्गयमाण माण| - णीय, माये .. मुञ्चन्- मुच्य- मोक्तव्य, मोचनीय, मुक्त । मोक्तुम् । मुम्वा मुधमान मान । मोच्य ।
(विमुच्य ) मोदमान मुद्यमान मोदितव्य, मोदनीय, मुदित or मोदितुम् मुदित्वाor मोमोद्य
दित्वा, (संमुद्य) मुह्यत् मुह्यमान मोहितव्य, मोग्धव्य, मुग्ध, मूढ | मोहितुम्, मुग्ध्वा or मूदा, मोढव्य; मोहनीय,
मोग्धुम् or | मुहित्वा or .. मोह
मोढुम् । मोहित्वा मूर्च्छत् मूर्य- मूञ्छितव्य, मूर्छ- मूछित, मूञ्छितुम् । मूच्छित्वा
मान/ नीय, मूर्य । नियमाण निय- मर्तव्य, मरणीय, मार्य मृत
मर्तुम् । मृत्वा माण मृगय. मृग्य- मृगयितम्य, मृगय- ऋगित मृगयितुम् . मृगयित्वा | माण माण णीय, मृग्य । विमृशत् विमृश्य विमव्य, विनव्य
विमृश्य मान विमर्पणीय, विमृश्य यजत् , इज्यमान यष्टव्य, यजनीय, यजमान
याज्य यत्तमान यत्यमान यतितव्य, यतनीय,
यतितुम्
| यतित्वा
विस्रष्टुम्, विमम्
यटुम्
यत्ता
यत्य

Page #41

सुलभधातुरूपकोशः
ROOG, 000).
Present
|अनद्यतन or
Imperfect Pada and
Imperative Potential meaning | बतमानकाल | अपभमाल | आज्ञार्थ | विध्यर्थ पाणपट |A0. rass.JAGDPags|Act. Fas.!Aot. Pass.
कर्तरि कमणि की कर्मणिकर्तरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि
याच् 1 U. to याचति-तेयाच्यते अयाचत्, अया- याचतु, याच्य-याचेत् , याच्यंत bog
। त च्यत याचताम् ताम् याचेत .. युध् 4 A. to युध्यते युध्यतें अयुध्यत अयुध्यत युध्यताम् युध्य- युध्येत युध्येत light
। ताम्। रक्ष 1 P. to रक्षति रक्ष्यते अरक्षत् अरक्ष्यत रक्षतु रक्ष्यताम् रक्षेत् रक्ष्येता
protect रच 10 U. to रचयति- रच्यते अरचय- अरच्यत रचयतु- रच्य-रचयेत्-त रच्येत arrange | °ते
त्,-'त रचयताम् ताम् । रम् 1 A. to bo|रभते रभ्यते |अरभत अरभ्यतारभताम् रभ्यताम् रभेत रभ्यत'
engaged रम् 1 A. to रमते रम्यते अरमत अरम्यत रमताम् रम्यताम् रमेत रम्येत
sport रम् with वि P.विरमति विरम्यते व्यरमत् व्यरम्यत विरमतु विरम्य-विरमेत् विरम्येत to stop
___ ताम् राज् with पि 1 विराज- विरा- व्यराज. व्यराज्य- विराजतु, विराज्य विराजे- विराज्येत ___U. to shine/ ति-ते ज्यते | त्-त . त/विराजताम् ताम् | त्-"त रुन् 1 A. to रोचते रुच्यते |अरोचत अरुच्यत रोचताम् रुच्य-रोचेत रुच्येत. please
. ताम्। रुधू with अनु अनुरुध्य-अनुरु- अन्वर- अन्वरु- अनुरुध्य- अनुरु- अनुरु• अनुरुरू
4 A. to obey| ते ध्यते ध्यत ध्यत ताम् ध्यताम् | ध्येत ध्येत रुह 1 P. to रोहति रुह्यते अरोहत् अरुह्यत रोहतु राताम् |रोहेत् । रुह्येत
grow लwith सम् 10 संलक्षय- संलक्ष्यते समलक्ष- समल- संलक्ष- संलक्ष्य-संलक्षये-संलक्ष्येतः U. toobsorveति-ते सत-त क्ष्यत यनु. ताम्। त्-त
संलक्षयताम् । लङ्ग 1 A. to लङते लङ्यते अलङ्घत अल- लवताम् लङ्गन्य-लकेत लयत transgress
इयत . ताम्। लज्ज 6 A. to लज्जते लज्ज्यते अलज्जत अल- लज्जताम् लग्ज्य-लग्नेत लज्येत. foal obame
ज्ज्यत
Jarwith it loen
तामा

Page #42

सुलभधातुरूपकोशः
Pres. Part. ___ Pot. Pass. | Past Pass. / Infin. of Gerand or वर्त० धातु विशे Part. | Part. | Purpose Absolutive Act. Pass. विध्यर्थ धातु. भूतकाल०धातु हेत्वर्थक धातु०। पूर्वकाल०धात. कतरि कर्मणि विशे विशे० । अव्यय अव्यय
याचित
युद्ध
रक्षित
याचत् याच्य- याचितव्य, याचनीय, याचमान मान याच्य युध्यमान युध्य- | योद्धव्य, योधनीय,
मान योध्य रक्षत् रक्ष्यमाण रक्षितव्य, रक्षणीय,
रक्ष्य रचयत् , रच्यमान रचयितव्य, रचनीय, रचयमान
रच्य रभमाण रभ्यमाण रब्धव्य, रभणीय,
रम्य रममाण रम्यमाणरन्तव्य, रमणीय, रम्य
याचितुम्। याचित्वा योद्धुम् युद्धा, (नियुध्य) रक्षितुम् रक्षित्वा,
। (संरक्ष्य) रचयितुम् रचयित्वा,
(विरचय्य) रब्धुम् भ्वा,
(आरभ्य) रन्तुम् रत्वा
रचित
विरमत् विरम्य विरन्तव्य. विरमणीय, विरत विरन्तुम् । विरम्य or माग विरम्य'
विरत्य विराजत् विराज्य-विराजितव्य, विराज-| विराजित विराजितुम् विराज्य विराजमान मान नीय, विराज्य । रोचमान रुच्य- रोचितव्य, रोचनीय,
रोचिनुम् चित्वा or रोमान . रोच्य । रोचित
चित्वा,(संरुच्य) अनुरुध्य- अनुरू- अनुरोद्धव्य, अनु । अनुरुद्ध अनुरोदुम् अनुरुत्र्य | मान ध्यमान रोधनीय, अनुरोध्य । रोहत् रुह्यमाण रोढव्य, रोहणीय, रोह्य
(आधा) संलक्ष- संलक्ष्य- संलक्षयितव्य, संलक्षित | संलक्षयितुम् संलक्ष्य । यत्, माण संलक्षणीय, संलक्ष्य संलक्षयमाण लङ्गमान लड्य- लड़ितव्य, . लवित - लहिंतुम् लहित्वा __ मान लहनीय, लड्य
(उल्लङ्य) लज्जमान लाज्य- . लज्जितव्य, लज्जित, लग्न लज्जितुम् लज्जित्वा
मान लननीय, लज्ज्य
रोढुम्

Page #43

३८
Koot, Uonj. Pada and
meaning धातु, गण, पद
व अर्थ
covet
लुभू 6 P. to bewilder
वद् 1 P. to
speak
सुलभधातुरूपकोशः
Present
Imperfect Imperative वर्तमानकाल अनद्यतन or आज्ञार्थ Pass. अपूर्ण भूतकाल Act. कर्मण Act. Pass.
लभ 1 4. to लभते लभ्यते अलभत अलभ्यत लभताम् लभ्य- लभेत लभ्येत get
लम्बू with अव 1 अवA. to resort to लवते लुट् 4. P. to
Act. कर्तरि
wallow
लुम् 4. P. to लुभ्यति लुभ्यते अलुभ्यत अलु- लुभ्यतु
वस् 1 P. to
dwell
लुय्यति लुव्यते अलुय्यत् अलुय्यत लुय्यतु
बन्द 1 A. to वन्दते वन्द्यते
salute
वर्णु 10 छ. to वर्णयति, वर्ण्यते
extol ते वसति उष्यते
ताम्
अव- अवाल- भवाल- अवलम्ब- अवल- अवलम्बेत अवललम्व्यते म्बत म्ब्यत ताम् म्व्यताम् येत
लुट्य- लुट्येत् लुट्येत.
ताम् लुम्य- लुभ्येत् लुभ्येत ताम् लुभति लुभ्यते अलुभत् अलुभ्यत लुभतु लुभ्यताम् लभेत् लभ्येत
भ्यत
वदति उद्यते अवदत् औद्यत वदतु
उद्यताम् वदेत् उद्येत
Potential विध्यर्थ
Pass. Aot. Pass. कर्मणि कर्तरि
कर्मणि
1 U. to
उह्यते अवहत्
घहू वहति, bear, to carry वहते वाञ्छू 1. P. to वाञ्छति वाञ्छयते अवा
अवहत
विशति विश्यते
अवन्दत भवन्द्यत वन्दताम् वन्द्य- वन्देत वन्द्येत ताम्
अवर्ण- अवर्ण्यत वर्णयतु, वर्ण्य- वर्णयेत्-त वत • यत्-त वर्णयताम् ताम् अवसत् औष्यत वसतु
उष्य- वसेत् उष्यंता
ताम् उप-वहेत, वहताम् ताम् वहेत
उत
desire ञ्छत् वाद्10 A. with अभि- अभि- अभ्यअभि to salute वादयते वाद्यते वादयत विदू 6 U. to विन्दति विद्यते अविobtain न्दत्-त अविद्यत विद्यताम् विद्येत अविशत् अविश्यत विशतु विश्यताम् विशेत् विश्येता
अवा- वाञ्छतु वाञ्छय- वाञ्छेत् वाञ्छयेत ञ्छयत ताम् अभ्य अभिवा- अभिवा अभि- अभिवाद्यत दयताम् द्यताम् वादयेत वाद्येत अविद्यत विन्दतु, विद्यताम् विन्देत्-त विद्येत विन्दताम्
ते
विदू 4 A to be विद्यते विशू 6 P. to
""
""
enter
औत वहतु,

Page #44

सुलभधातुरूपकोशः
Pres. Part. Pot. Pass. वते. घात.विशे० Part. Act. Pass. विध्यर्थ धातु. कतरि कर्मणि विशे०
Past Pass.| Infin. of IGerand or | Part. | Purpose | Absolutive
भूतकाल धातु० हेत्वर्थक धातु. पूर्वकालव्यानु० 1 विशे० अव्यय अव्यय
रेला
लोटित
लभमान लभ्य- लब्धव्य, लभनीय,
लब्धुम् लभ्वा ___मान लभ्य, (आलम्भ्य)
(आलभ्य) अवलम्ब- अवल- अवलम्बितव्य, अव- | अवलम्बित | अवलम्बितुम् | अवलम्व्य | मान म्यमानलम्बनीय, अवलम्ब्य लुट्यत् लुट्यमानलोटितव्य, लोटनीय,. लुटित or | लोटितुम् । लुटित्वा लोव्य
| or लोटित्वा लुभ्यत् लुभ्यमान लोभितव्य, लोब्धव्यः लुन्ध लोभितुम् or | लुभित्वा | लोभनीय; लोभ्य
लोधुम्लोभित्वा,लुम्वा लमत् लुभ्यमान लोभितव्य, लोब्धव्य; लुभित लोभितुम् or लुभित्वा, लो| लोभनीय; लोभ्य
लोन्धुम् भित्वा, लुम्वा वदत् उद्यमान वदिनन्य, वदनीय,वाय उदित वदितुम् । उदित्वा अवय-Despicable
। ( अनूद्य.) अनुय-Unutterable वन्दमान वन्द्यमान वन्दितव्य, वन्दनीय, वन्दित वन्दितुम् वन्दित्वा
(अभिवन्ध) वर्णयत्, वर्ण्यमान वर्णमितव्य, वर्णनीय, वर्णित पर्णयितुम् । वर्णयित्वा
(निर्वध) वसत् उध्यमाणवस्तव्य, वसनीय, ,
वस्तुम् उपित्वा - वास्य
(प्रोष्य) वहत्, उह्ममान वोढव्य, वहनीय, । ऊढ वोढुम्
ऊदा वहमान . वह, वाह्य वाञ्छत् वाञ्छय-वाञ्छितव्य, वाञ्छित | वाञ्छितुम् । वाञ्छित्वा, मान वाञ्छनीय, पाञ्छय ।
(अभिवाञ्छप) अभिवा- अभिवा-अभिवादयितव्य, अ- अभिवादित अभिवादयितुम् अभिवाद्य | दयमान यमानाभिवादनीय,अभिवाद्य विन्दत्, विद्यमान वेतव्य, वेदितव्यः (विन or) वित्त वेत्तुम् or | विदित्वा, or विन्दमान वेदनीय, वेद्य
वैदितुम् विद्यमान " वेतव्य, वेदनीय, वेद्य विन
वित्वा विशत् विश्यमान वेष्टव्य, वेशनीय, वेश्या विट
विष्ट्या
उपत
वेदित्वा
वेतुम्

Page #45

80
सुलभधातुरूपकोशः
Present
| अनयतन or |
Root, Conj.
Imperfect Pada and |
Imporative Potential meaning | पतमानकाला
. अपूर्णभूतकाल आज्ञार्थ विध्यर्थ धात गणपत |Act. Fas8.Act. Pass.JAct. Hase.Act. Pass.
अर्थ ' कर्तरि कर्मणि कतरि कर्मणि कतरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि वृत् 1 A.. to be|वर्तते त्यते अवर्तत अत्यत वर्तताम् वृत्यताम् वर्तेत वृत्येत वृध् 1 A. to वर्धते वृध्यते अवर्धत अयुध्यत वर्धताम् वृध्यताम् वर्धेत ध्यताम्
increase वेप 1 A. to वेपते वेप्यते अवेपत अवेप्यत वेपताम् वेप्यताम् वेपेत वेप्येत
tremblo बज् 1 P. to go जति . व्रज्यते अवजत् अवज्यत बजतु बज्यताम् व्रजेत् व्रज्येत शंम् 1 P. to शंसति शस्यते अशंसत् अशस्यत शंसतु शस्यताम् |शंसेत् शस्येत .
praise
___be caln
शस् with आ आशंसते आश-आशंसत आश- आशंसताम् आश-आशंसेत आश1 A. to hope स्यते स्यत स्यताम् स्येत
for : शङ्क 1 A. to शङ्कते शक्यते अशङ्कत अश- शङ्कताम् शक्य-शङ्केत शब्येत suspect
इक्यत
ताम् शम् 4 P. to शाम्यति शम्यते अशाम्यत् अश- शाम्यतु शम्यताम् शाम्येत् शम्येत
म्यत शि 1 A. to शिक्षते शिक्ष्यते अशिक्षत अशि- शिक्षताम् शिक्ष्य-शिक्षेत शिश्येत _ learn
श्यत ताम् शुन् 1 P. to शोचति शुच्यते अशोचत् अशु- शोचतु शुच्यताम् शोचेत् शुच्येत
bewail शुभ 1 A. to शोभते शुभ्यते अशोभत अशु- शोभताम् शुभ्य-शोभेत शुभ्येत be splendid
भ्यत ताम् शुष् 4 P. to शुष्यति शुष्यते अशुष्यत् अशुध्यत शुष्यतु शुध्यताम् शुष्येत् शुष्येत
dry अम् 4 P. to श्राम्यति श्रम्यते अश्राम्यत् अश्र- श्राम्यतु श्रम्यताम् श्राम्येत् श्रम्येत • be weary घि withआU.आश्रय- आधी-आश्रय- आधी- आश्रयतु,आश्रीय-आय. आश्रीto resort to | ति-ते यते । -त यत आश्रयताम् ताम् येत्-त. येत
-
च्यत
म्यतः

Page #46

सुलमधातुरूपकोशः
वृध्य
वेपित
वेपितुम्
वजित
| Pres. Part. | Pot. Pass. | Past Pass.| Infin. of | Gorund or वर्त० धातु विशे० Part. 1 Part. Porpose Absolative Act. Paes./ विध्यर्थ धातु० भूतकाल०धातु | हेत्वर्थक धातु पूर्वकाल. धातु. फरि कर्मणि विशे० | विशे० । अव्यय । अव्यय वर्तमाग बृत्यमान वर्तितव्य, वर्तनीय, वृत्त । वर्तितुम् । वर्तित्वा, वृत्य
वृत्ता वर्धमान वृध्यमान वर्धितव्य, वर्धनीय,
वर्धितुम्व धित्वा, वृद्धा
( संवृध्य) वेपमान वेप्यमान वेपितव्य, वेपनीय,
वेपित्वा वेप्य बजत् व्रज्यमान वजितव्य, व्रजनीय,
जितुम् । अजित्वा | व्रज्य
(अतित्रव्य) शंसत् शस्यमान शंसितव्य; शस्त शंसितम्
शंसित्वा or शंसनीय; शस्य
शस्त्वा or शंस्य आशंसमान आश- आशंसितव्य; आशं- आशंसित आशंसितुम् | आशंस्य स्यमाना ‘सनीय आशंस्य
____ or आशस्य । शङ्कमान शक्य- शङ्कितव्य, शङ्कनीय, शङ्कित शङ्कितुम् । शङ्कित्वा मानः शक्य
(आशङ्क्य) शाम्यत् शम्यमान शमितव्य, शमनीय,
शान्त्वा or - शम्य
मित्वा,(निशम्य) शिक्षमाण शिक्ष्य-शिक्षितव्य, शिक्षणीय, शिक्षित शिक्षितुम् । शिक्षित्वा . माण शिक्ष्य
। (प्रशिक्ष्य) शोचत् शुच्यमान शोचितव्य, शोचनीय, शुचित or शोचितुम् गचित्वा, शोचि. .. शोच्य । शोचित
त्वा, (परिशुच्य) शोभमान शुभ्य- शोभितव्य, शोभनीय, युभित or | शोभितुम् शुभित्वा Or शोमान शोभ्य ।
भिवा, (प्रशुभ्य) शुष्यत् शुष्यमाण शोटव्य, शोषणीय, शुष्क शोष्टुम् शुष्ट्या, ( परि
| शुष्य) श्राम्यत् श्रम्यमाण श्रमितव्य, श्रमणीय, धान्त श्रमितुम् श्रामत्वा,श्रान्त्वा, . श्रम्य
। (विश्रम्य) आश्रयत्, आश्री- आयितव्य, आ- आश्रित आश्रयमाणयमाण यणीय, आत्रेय ।
शोष्य
य

Page #47

H
सुलभधातुरूपकोशः
Roos, Oonj Proseut
Imperfect Pada and i Praseut
Imperative Potential
अनद्यतन or meaning । वर्तमानकाल | अपर्णभूतकाल ।
। आज्ञार्थ । विध्यर्थ .JAct. Pass. Act
"Pass. Acta धातु, गण,
Pass.
Pass. Aot. Pass. 'करि कर्मणिकती जिकर्तरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि श्वा 1 A. to श्लाघते श्लाध्यते अश्लाघत अश्ला-श्लाघताम् श्लाघ्य श्लाघेत श्लाध्येत praise
ध्यता ताम |.. श्छिा with आआश्लि- आश्लि- आश्लि- आश्लि- आश्लि- आश्लि-आश्लि- आश्लि. P.to embrace| ध्यति ध्यते । ष्यत् प्यत | ध्यतु ध्यताम् ध्येत् येत. सद् with अव 1 अवसीदति अव-अवासीदत् अवा-अवसी- अव-अवसीदेत् अवसP.to deoline सद्यते
सद्यत दतु सद्यताम्
येत सद् with निनिषीदति निषद्यते न्यषीदत् न्यषद्यतानिपीदतु निषद्य-निपीदेत् निपयेत. 1 P. to sit
ताम्.... सद् 1 A. to सहते सह्यते असहत. असह्यत सहताम् सह्यताम् सहेत सोत.
endure सान्यू 10 U. सान्त्व- सान्व्यते असान्व- असा- सान्त्व- सान्त्व्य-सान्व- सान्त्व्येत to appease | यति-ते यत्-त न्व्य त यतु, ताम् येत्-त
सान्त्वयताम् । सिन् 6 U. to सिञ्चति-तेसिच्यते असिञ्चत्, असि- सिचतु, सिच्य- सिञ्चेत्-त सिच्येत sprinkle
°त च्यत सिञ्चताम् ताम् मुद् with नि 10 निषूदय- निषद्यते न्यषूदय- न्यधू- निद. निघूध- निपूद नियेत U. to destroy| ति-ते । त्-त द्यत | यतु, ताम् | यत्-त
नियूदयताम् । स 1 P. 10 सरति नियते असरत् अनियत सरतु स्रियताम् सरेत् नियेत
move सृज् 6 P. to सृजति सृज्यते असृजत् असृज्यत सृजतु सृज्यताम् सृजेत् सृज्येत. create ; to
abandon सेव 1 A. to सेवते सेव्यते असेवत असेव्यत सेवताम् सेव्यताम् सेवेत सेव्येत
serve स्था 1 P. to तिष्ठति स्थीयते अतिष्ठत् अस्थीयत तिष्ठतु स्थीयताम् तिष्ठेत् स्यीयेत
stand स्था with HIA.प्रतिष्ठते प्रस्थीयते प्रातिष्ठत प्रास्थी-प्रतिष्ठ- प्रस्थीय-प्रतिष्टेत प्रस्थीयेतः to set out
यत ताम् ताम्।

Page #48

मुलभधातुरूपकोशः
धितो.
सोढ
| Pres. Part.. Pot. Pass. | Past Pass. | Inin. of Gerand or वर्त० धातु विशे० ___Part. Part. | Purpose | Absolutive Act. Pass./ विध्यर्थ धातु. भूतकाल०धातु हेत्वर्थक धातु. पूर्वकाल. धातु करि कर्मणि
विशे. अव्यय
अव्यय श्लाघमान श्लाध्य- श्लाषितव्य, श्लाघ- श्लाधित श्लाषितुम् श्लाघित्वा.
. मान नीय, श्लाघ्य आश्लि. आश्लि- आश्लेष्टव्य, आश्ले- | आश्लिष्ट आश्लेष्टुम् (श्लिष्ट्वा) | ध्यत् ष्यमाण षणीय, आश्लेष्य
आश्लिष्य अवसीदत् अव-अवसत्तव्य, अवस. अवसन्न अवसत्तुम् अवसद्य
___ सद्यमान दनीय, अवसाद्य निपीदत् निपद्य-निषत्तव्य, निपदनीय निषण्ण निपतुम् निषद्य
.. मान · निषाद्य .. सहमान सामान सहितव्य, सोढव्यः |
सहितुम् or सहित्वा or सहनीय; सह्य
सोढुम् सौदा सान्त्व. सान्त्व्य- सान्त्वयितव्य, सान्वित | सान्त्वयितुम् | सान्त्वयित्वा । यत, मान सान्त्वनीय, सान्व्य
( परिसान्व्य) सान्त्वयमान सिञ्चत्, सिच्य- सेक्तव्य, सेचनीय, सिक्त । सेक्तुम् । सिक्त्वा सिच्चमान मान सेक्य
( अभिषिच्य) निषूद• नियूद्य- निपूदयितव्य, । नियूदित | नियूदयितुम् निय | यत्, मान निदनीय, निपूछ । निषदयमान सरत् त्रियमाण सर्तव्य, सरणीय,
सूत्वा सार्य
(अनुसृत्य) सजत् सृज्यमान स्रष्टव्य, सर्जनीय,
स्रष्टुम् सृष्ट्वा | सृज्य or सर्म्य
(विसृज्य) सेवमान सेव्यमान सेवितव्य, सेवनीय,
सेवितुम् । सेवित्वा सेव्य
( निषेव्य) तिष्ठत् स्थीयमान स्थातव्य. स्थानीय, स्थित स्थातुम् स्थित्वा स्येय
। (उत्यातुम्) (उत्थाय) - प्रतिष्ठ- प्रस्थीय- प्रस्थातव्य, प्रस्थानीय, प्रस्थित प्रस्थातुम् !. प्रस्थाय
मान मान | प्रस्येय
सर्तुम्

Page #49

४४
सुलमधातुरूपकोशः
throb]
Root, Conj.
Imporrect | Pada and Present
अनातन or Imperative | Potential . meaning | वर्तमानकाल |
| अपूर्णभूतकाल | आज्ञार्थ | विध्यर्थ धातु, गण, पद Act. Pass. Act. Pass.
JAot. Pass. Act. Pass. . व अर्थ करि कणि कर्तरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि कतरि कर्मणि निद् 4 P. स्निह्यति निहते अस्निात् आनि- स्निातु स्निह्यताम् स्निोत् नि त to feel
ह्यत affection for स्पन्दू 1 A. to स्पन्दते स्पन्द्यते अस्पन्दत अस्प- स्पन्दताम् स्पन्द्य- स्पन्देत स्पन्धेत
.. न्द्यत ताम् स्पर्ध 1 A. to स्पर्धते स्पर्ध्यते अस्पर्धत अस्प. स्पर्धताम् स्पर्थ्य- स्पर्धेत स्पयेत rival :
यंत ताम्। स्पृश् 6 P. to स्पृशति स्पृश्यते अस्पृशत् अस्ट- स्पृशतु .स्पृश्य- स्पृशेत् स्पृश्येत touch
श्यत ताम्
: स्पद 10 U. to स्पृहय- स्पृह्यते अस्पृह- अस्पृह्यत स्पृहयतु, स्पृह्य- स्पृहये- स्पृह्येत
* desire| ति-ते यत्-त स्पृहयताम् ताम् त्-त कुर 6 P. to. |स्फुरति स्फूर्यते अस्फुरत् अस्फूर्यत स्फुरतु स्फूर्यताम् स्फुरेत् स्फूर्येत
throb स्मि 1 A. to स्मयते स्मीयते अस्मयत अस्मी- स्मयताम् स्मीय- स्मयेत स्मीयेत smile
यत
ताम् स्मृ 1 P. to स्मरति स्मर्यते अस्मरत् अस्मयंत स्मरतु स्मर्यताम् स्मरेत् स्मर्येत
remember संस् 1 A to लंसते स्रस्यते अस्रंसत अस्रस्यत स्रंसताम् स्रस्य- वसेत वस्येत स्याद् 1 A. to स्वादते स्वाद्यते अस्वादत अस्वा- स्वादताम् स्वाद्य- स्वादेत स्वाद्येत taste
द्यत ताम् हस् 1 P. to हसति हस्यते अहसत् अहस्यत हसतु हस्यताम् हसेत् हस्येत * laugh हु1 U. to take हरति, ह्रियते अहरत्, अहि. हरतु, हिय- हरेत् , हियेत
___away | °ते °त यत हरताम् ताम् त हाद् with आ आह्लाद- आह्ला- आह्लाद- आह्ला- आला. आह्लाद्य-आलाद- आह्वा___ 10 U. to | यति-ते द्यते यत्-त द्यत| यतु, ताम् येत्-त येत
आह्लादयताम् ।... हे 1 U. to call हृयति-ते हूयते अह- अहूयत हयतु, हूयताम् हृयेत्-त हूयेत
यत्-त ह्वयताम्
drop
da)

Page #50

सुलभधातुरूपकोशः
स्पर्धित
| Pres. Part. 1 Pot. Pass. | Past Pass. | Infin. ot | Gerund or वर्त० धातु विशे० ___Part. | Part. | Purpose | Absolutive |Ast. Pass. विध्यर्थ धातु० - भूतकाल धातु० हेत्वर्धक धातु पूर्वकाल. धातु० कतरि कर्मणि विशे० __विशे० अव्यय अव्यय स्निह्यत् निह्यमान स्नेहितव्य, स्नेढव्य, स्निग्ध; नीट स्नेहितुम्, । निहित्वा, नेग्धव्य; स्नेहनीय;
स्नेग्धुम् , लेहित्वा,स्निग्ध्वा स्निह्य
स्नेहुम्नीढा(उपनिह्य, स्सन्द- स्पन्द्य. स्पन्दितव्य, । स्पन्दित स्पन्दितुम् । स्पन्दित्वा | मान मान| स्पन्दनीय, स्पन्ध ।
(परिस्पन्द्य) स्पर्धमान स्पर्ध्य- स्पर्धितव्य, स्पर्धनीय |
स्पर्धितुम् स्पर्धित्वा मान . स्पर्य
!( प्रतिस्पर्ध्य ) स्पृशत् म्पृश्यमान स्पष्टव्य, स्पर्टव्यः ।
स्प्रटम् स्पृष्टा, स्पर्शनीय, स्पृश्य ।
स्पष्टुम् । (उपस्पृश्य) स्पृहयत् , स्पृह्य- स्पृहयितव्य, स्पृह- स्मृहित स्पृहयितुम् स्पृहयित्वा स्पृहयमान मान णीय, स्पृह्य स्फुरत् स्फूर्यमाण स्फुरितव्य, स्फुरणीय, स्फुरित स्फुरितुम् । स्फुरित्वा स्फोय ।
(प्रस्फूर्य) स्मयमान स्मीय- स्मेतव्य, स्मयनीय,
स्मेतुम् । स्मित्वा - मान स्मेय
(विस्मित्य) स्मरत् स्मर्यमाण स्मर्तव्य, स्मरणीय,
स्मर्तुम् स्मृत्वा स्मार्य
( विस्मृत्य) लंसमानस्रस्यमान संसितव्य, संसनीय, स्रस्त संसितुम् संसित्वा, स्रस्त्व संस्य
(वित्रस्य) स्वादमान स्वाद्य- स्वादितव्य,स्वादनीय, स्वादित स्वादितुम् । स्वादित्वा
मान स्वाद्य हसत् हस्यमान हसितव्य, हसनीय, हसित ..हसितुम् । हसित्वा - हास्य
( विहस्य) हरत , हर- निय-हर्तव्य, हरणीय, हत
... हत्या |माण माण हाये
| ( विहत्य) आह्लाद- आला. आलादयितव्य, आह्लादित or | आह्वादितुम् । आह्लाद्य यत्, यभान आह्वादनीय, | शहान आहादयमान । आह्वाध हयत्, हय- हूय- | हातव्य, हयनीय, । हूत । ह्वातुम् हूत्वा (आहूय ) मान मान हेय
स्मित
हर्तुम्

Page #51

४६
प्रथम पुरुष
द्वितीय पुरुष
-तृतीय पुरुष
Second Group of Conjugations ( गणांचा द्वितीय वर्ग )
(2nd, 3rd, 5th, 7th, 8th and 9th )
प्रथम पुरुष
द्वितीय पुरुष तृतीय पुरुष
सुलभधातुरूपकोशः
PART II
प्रथम पुरुष द्वितीय पुरुष तृतीय पुरुष
मि
सि
ति
(For standard V)
परस्मैपद
Present वर्तमानकाल
Sing. Dual Plural Sing. Dual Plural
एकवचन द्विवचन बहुवचन
एकवचन.
द्विवचन
बहुवचन
ए
Terminations ( प्रत्यय )
वस् मस्
थस् थ
तस् अन्ति
000
अम् व
म
सू तम् त्
त्
ते
Imperfect अपूर्णभूतकाल
इ
थास्
त
Imperative आज्ञार्थ
ऐ
स्व
ताम्
Potential विध्यर्थ
ईय
ईथास
ताम् अन्
आनि आव आम
हि
तम् त
तु ताम् अन्तु
याम् याव याम
यास् यातम् यात
यात् याताम् युस्
से
|
आत्मनेपद
ईत
वहे
आथे
आते
वहि
आथाम्
आताम्
महे
वे
भते
महि..
ध्वम्
अत
आव है
आम है.
आथाम्
ध्वम्
आताम् अताम्
प्रथम पुरुष
द्वितीय पुरुष
तृतीय पुरुष
N. B. The terminations that are printed in bold type aro strong (पित् प्रत्यय० ).
ईमहि
ईवहि ईयाधाम् ईश्वम्
ईयाताम् ईरन्

Page #52

सुलभधातुरूपकोशः
Conjugational Signs (विकरण):
2nd conj.(द्वितीय गण)
3rd corj. (तृतीय गण)- (Redaplication-द्वित्व). - 5th conj. (पञ्चम गण) नु 7th conj. (सप्तम गण) न ( before strong terminations).
- ( before weak terminations). 8th conj. ( अष्टम गण) उ 9th conj. (नवम गण) ना( before strong terminations ).
नी ( before weak terminations begin
ning with consonants). न ( belore weak terminations begin
ning with vowels ).
Important Typical roots fully conjugated Second Conjugation (द्वितीय गण)
१पा P. 'to protect' __ Present वर्तमानकाल _ Imperative आज्ञार्थ पामि पावः पामः | पानि पाव पाम पासि पाथः पाथ
पातम् पात पाति पातः पान्ति | पातु पाताम् पान्तु Imperfect अपूर्णभूत.
Potential retai अपाम् अपाव अपाम पायाम् पायाव. पायाम अपाः अपातम् अपात पायाः पायातम् पायात भपात् अपाताम् अपान्-अपुः । पायात् पायाताम् पायुः
Boots खा, रा, ला, या, ख्या, मा, प्सा, भा and दा 'to cut' all belonging to the second conjugation are conjugated exactly likeपा. ..

Page #53

सुलभधातुरूपकोशः
अस्मि
स्थ
अस
२ अ U. 'to be परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल स्मः ।
स्वहे स्महे असि स्थः
साथे ध्ये भस्ति । स्तः सन्ति
साते सते .. Importect अपूर्णभूत० आसम् आस्व आस्म । आसि आस्वहि आस्महि आसीः आस्तम् मास्त आस्थाः आसाथाम् आध्वम् आसीत् आस्ताम् आसन् आस्त आसाताम् आसत
Imperative आज्ञार्थ .. असानि असाव असाम . असै __असावहै असामहै एघि स्तम् स्त । | स्व. साथाम् ध्वम् अस्तु स्ताम् सन्तु । स्ताम् साताम् । सताम्
__Potential विध्यर्थ स्याव स्वान |सीय सीवहि सीमहि स्यातम् स्यात सीथाः सीयाथाम् सीध्वम् स्याताम् स्युः । सीत . सीयाताम् सीरन्
३शी A. 'to lie down' Present वर्तमानकाल
____Imperative आज्ञार्थ शये शेवहे शेमहे | शयै शयावहै शयामहै शेषे शयाये शेष शेष्व शयाथाम् शेवम्
शयाते शेरते | शेताम् शयाताम् शेरताम् Imperfect अपूर्णभूतकाल
Potential foregraf अशयि अशेवहि अशेमहि | शयीय शयीवहि शयीमहि अशेषाः अशयाथाम् अशेष्वम् । शयीथाः शयीयाथाम् ‘शयोध्यम् अशेत अशयाताम् अशेरत । शयीत शयायाताम् शयारन्
En: ll traill
स्याम्
स्याः
स्यात्

Page #54

सुलभधातुरूपकोशः
४९
४ P.to p:aiss' Present वर्तमानकाल
Imperfect अपूर्णभूत. नौमि नुवः नुमः | अनवम् अनुव अनुम नौपिनुथः गुथ अनौः अनुतम् अनुत नौति नुतः . नुवन्ति । अनीत् अनुताम् अनुवन् Imperative भाज्ञार्थ
Potontial jaetui नवानि नवाव नवाम नुयाम् नुयाव नुयाम नहि नुतम् नुत
नुयाः नुयातम् नुयात नौतु नुताम् नुवन्तु नुयात् नुयाताम् नुयुः g and should be similarly conjugated.
५स्तु U. 'to praise' परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल स्तौमि- स्तुव:-) . स्तुमः
स्तुबह, , स्तुमहेस्तवीमि 5 स्तुवीवः, स्तुवीमः
स्तुवीवह स्तुवीमहे स्तोषि- स्तुथः- स्तुथ- स्तुपं . ) स्तवीपि स्तुवीथः स्तुवीथ
. न । स्तुबीते । स्तु
स्तुवाते स्तवीति । स्तुवीतः ।
स्तुवते - Imperfect अपूर्णभूतकाल . अस्तुव- । अस्तुम- | अस्तवि
अस्तुवहि अस्तुमहि - - अस्तुवीव । अस्तुवीम
अस्तुवीवहि) अस्तुवीमहि अस्तौ:- । अस्तुतम्-1 अस्तुत- | अस्तुथाः । अस्तुवा- । अस्तुःवम्अस्तवीः । अस्तुवीतम्। अस्तुवीत | अस्तुवीथाः थाम् अस्तुवीध्वम् अस्तीत्-) अस्तुताम्-) अस्तुत- । अस्तुवा- ।।
अस्तुनत अस्तवीत् । अस्तुवीताम्। | अस्तुवीत । ताम् ।
। स्तुव
स्तुत्रे,
स्तुवोश्व
स्तुवीपे । स्तुवाथे स्तुवन्ति । स्तुते- )
तवाति । स्तुवीतः
अस्त
• अस्तुवन्
:

Page #55

५०.
सुलभधातुरूपकोशः
स्तवानि
स्तुवाथाम
स्तुवीष्व
Imperative आज्ञार्थ स्तवाव स्तवाम । स्तवै स्तवावहै स्तवामहै स्तुहि- । स्तुतम्- स्तुत- । स्तुष्व
स्तुध्वम्स्तुवीहि । स्तुवीतम् । स्तुवीत
स्तुवीध्वम् स्तौतु- ) स्तुताम्-।, स्तुताम्स्तवीतु स्तुवीताम्। स्तुवन्तु |
छ । स्तुवीताम् । स्तुवाताम् स्तुवताम्
Potential fastai स्तुयाम्- स्तुयाव- 1 स्तुयामस्तुवीयाम् स्तुवीयाव , स्तुवीयाम
स्तुवीय स्तुवीवहि स्तुवीमहि स्तुयाः- । स्तुयातम्-) स्तुयात- | स्तुवीयाः स्तुवीयातम् । स्तुवीयात
स्तुवीथाः स्तुवीयाथाम् स्तुवीध्वम् स्तुयात्- ) स्तुयाताम्- स्तुयुः- स्तवीत स्तुवीयाताम् स्तुवीरन् स्तुवीयात् , स्तुवीयाताम् । स्तुवीयुः ।। The root 5 should be conjugated exactly líke za P.
६ U. ' to speak' परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल , ब्रवीमि वः ब्रूमः |ब्रुवे वहे महे ब्रवीपि-आत्यथः-आहथुः ब्रूथ
ब्रुवाथे वे ब्रवीति-आह ब्रूतः-आहतुःब्रुवन्ति-आहुः । ब्रूते बुवाते ब्रुवत
Imperfect aporanteras अव्रवम्
अब्रूम | अत्रुवि अब्रूवहि अमहि अब्रवीः अब्रूतम् अब्रूत अबेथाः अत्रुवाथाम अब्रूध्वम् अब्रवीत् अवताम् । अब्रुवन् । अब्रूत अब्रुवाताम् अत्रुवत .
Imperative आज्ञार्थ ब्राणि
व्राम वै ब्रवावहै बवामहै . व्रतम् ब्रूत व ब्रुवाथाम् .. ध्वम् ब्रवीत ब्रूताम् ब्रुवन्तु । व्रताम् वाताम् त्रुवताम्
अत्रव
वाव

Page #56

सुलभधातुरूपकोशः
___ Potential विध्यर्थ व्याम् व्याव याम | ब्रुवीय ब्रुवीवहि ब्रुवीमहि याः यातम् ब्रूयात |ब्रुवीथाः ब्रुवीयाथाम् ब्रुवीध्वम् यात् याताम् ब्रयुः । ब्रुवीत. ब्रुवीयाताम् ब्रुवीरन् ।
७सू A. to give birth to' __ Present वर्तमानकाल . . Imperative आज्ञार्थ सुवे सूवहे. सूमहे | सुवै सुवावहै मुवामहे सूपे सवाथे सूवे सूब गवाथाम् मूवम् सूते . सुवाते सुवते । सूताम् . सुवाताम् मुवताम्
Imperfect wgurator - Potential विध्यर्थ अमुवि असूवहिः असूमहि | सुवीय . सुवीवदि . मुवीमहि असूधाः । असवाथाम् . असूध्वम् । सुवीथाः मुवीयाथाम् सुवाध्वम् असूत अमवाताम् अमुवत ।मुवीत. सुवीयाताम् मुत्रीरन्
. ८ रुद् P. ' to wcop' ... ___Presont वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ रोदिमि. रुदिवः . रुदिमः' । रोदानि रोदावरोदाम रोदिषि . रुदियः : रुदिथ दिहि रुदितम् मटित रोदिति . रुदितः । रुदन्ति । रोदितु ... रुदिताम् दन्तु : : Imperfect अपूर्णभूतकाल
Potential विध्यर्थ । अरोदम् अरुदिव अरुदिम | स्याम् स्याव याम अरोदीः-अरोदः अदितम् अरुदित | स्याः सद्यातम् स्यात अरोदीन-अरोदत् अरुदिताम् अरुदन् । रुद्यात् स्याताम्राः
स्वप्, श्वम् and अन् should be conjugated exactly in the .same way.
९ज P. ' to eat' Present वर्तमानकाल Imperfect siguinto जक्षिमि जक्षियः जक्षिमः । अक्षम् अवि अजक्षिम जक्षिपि जक्षियः जक्षिय | अजक्षीः-अजक्षः अजक्षितम् अजक्षित जक्षिति जक्षितः जक्षति । अजक्षीत्-अजक्षत् अजक्षिताम् अजनः

Page #57

.५२
जाणि
जक्षिहि
जक्षित
एति
आयम्
ऐः
ऐव
सुलभधातुरूपकोशः
imperative आज्ञार्थ
जक्षाव
जक्षितम्
जक्षिताम् जक्षतु
जक्षाम
जक्ष्याम्
जक्षित जक्ष्याः
अक्ष्यात्
"
,
१० P. to go
Present वर्तमानकाल
इवः
इमः
इथः
इथ
इतः यन्ति
Imperfect आज्ञार्थ
ऐव ऐम
ऐतम्
ऐत
ऐताम्
Present वर्तमानकाल
अधी अधीवहे अधीमहे अधीषे अधीयाथे अधीवे अवीते अधीयते अधीयते
Potential विध्यर्थ
Imperfect अपूर्णभूतः
अध्यय अध्यवहि अध्यैमहि अध्यैथाः अध्येयाथाम् अध्यैध्वम् अध्य अध्येयाताम् अध्येयत
इयाम्
इयाव
इयाः
इयातम्
1 आयन् इयात् इयाताम्
११ इं with अधि A to study
Present वर्तमानकाल
आ आहे आस्महे
आस्से आसा
आध्ये
आस्ते आसा
mm~
अयानि
इहि
एतु
असते
Imperative आज्ञार्थ
अयाव
इतम्
इताम्
Potential fa
जक्ष्याव जश्याम
जक्ष्यातम् जक्ष्यात
जस्याताम् जदयुः
१२ आम् A. ' to sit
अयाम
इत
यन्तु
श्याम
इयात
इयुः
Imperative आज्ञार्थ
अध्ययै अध्ययावहै अध्ययामहै अधीष्व अधीयाथाम् अधीध्वम् अधीताम् अधीयाताम् अधीयताम्
Potential विध्यर्थ
अधीयीय अधीयीवहि अधीयीमहि ratate : अधीयीयाथाम् अवीयीध्वम् अधीयीत अधीयीयाताम् अधीयोरन्
Imperative आज्ञार्थ
आसै
आसाव आसाम है आसाथाम् आचम्
आस्त्व
आस्ताम् आसाताम्. आसताम्

Page #58

..
. सुलभधातुरूपकोशः
. ५३ .
— Imperfect अपूर्णभूत.
Potential विध्यर्थ आसि आस्वहि आस्महि आसीय आसीवहि आसीमहि आस्थाः आसाथाम् आध्वम् आसीथाः आसीयाथाम् आसी-वम् आस्त . आसातम् आसत आसीत आसीयाताम् आसीरन् ।
..... १३ A. ' to conceal'
Present वर्तमानकाल . Imperative आज्ञार्थ हवे हवहे . हुमहे ।हवै हवावहै हवामहे .. हुपे . हुवा. हुवे । । हुम्ब हुवाथाम् [वम् . हुते . . हुवाते हुवते । हुताम् हृवाताम्. हवताम् Imperfect अपूर्णभूत
Potential विध्यर्थ अहृवि अहृवहि अह्वमहि । हवीय. हृवावहि हवीमहि । अह्रथाः अहवाथाम् अहवम् हवीथाः हबीयाथाम् हवीत्रम् अद्भुत अहृवाताम् अहवत.. ! हवीत हवीयाताम् । वीरन्
१४ वम् A. ' to dress' ___Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ यंग यस्वहे । यस्महे वो नगाव चगामी वस्से वसाथे वधे वस्तै वसाते वसते | वस्ताम् वसाताम् यसताम् . Imperfect अपूर्णभूत.
Potential विध्यर्थ अवसि. अवस्वहि . अवस्महि । वसीय वमीवहिं वसीमहि अवस्थाः .अवसाथाम् अवध्वम् वसीथाः वसीयाथाम् वसी यम् अयस्त अवसाताम् . अवसत । वसीत वसीयाताम् वसीरन्
१५ लिह U. 'to lick up ... परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल लेशि लिहः लिमः लिहे लिहहे लिह्मदे लेक्षि लोढः लीढलिले लिहाथे लोंढे लेडि - लीटः लिहन्ति । लीढे लिहाते लिहते
वस्स्त्र
वसायाम्
वयम

Page #59

सुलभधातुरूपकोशः
Imperfect अपूर्णभूतकाल अलेहम् अलिह अलिह्म । अलिहि अलिहहि अलिकहि अलेट्-ड् अलीढम् अलीढ | अलीढाः अलिहाथाम् अलीद्वम् भलेट्-ड् अलीढाम् अलिहन् । अलीढ अलिहाताम् अलिहत
Imperative आज्ञार्थ .. लेहानि लेहाव लेहाम । लेहै . लेहावहै . लेहामहै लीढि लीढम् लीढ लिव लिहाथाम् . लीडम् ले? लीढाम् लिहन्तु लोढाम् लिहाताम् लिहताम्
Potential विध्यर्थ लिह्याम् लिह्याव लिह्याम | लिहीय . लिहीवहि लिहीमहि लिह्याः लिह्यातम् लिह्यात लिहीथाः लिहीयाथाम् लिहीध्वम् लिह्यात् लिह्याताम् लिह्युः । लिहीत लिहीयाताम् लिहीरन्
१६ दुह U. 'to milk' परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल दोह्मि
दुह्मः | दुहे दुहहे दुह्महे . धोक्षि दुग्धः दुग्ध धु ले दुहाथे धुरव दोग्धि दुग्धः दुहन्ति . | दुग्धे दुहाते दुहते
Imperfect अपूर्णभूत. अदोहम् अदुह अदुह्म | अदुहि अदुहृहि अदुह्महि अधोक्-ग् अदुग्धम् अदुग्ध | अदुग्धाः अदुहाथाम् अधुरध्वम् अधोक्-ग् अदुग्धाम् अदुहन् । अदुग्ध अदुहाताम् अदुहत
Imperative 377517 दोहानि दोहाव दोहाम | दोहै दोहावहै दोहामहै दुग्धि दुग्धम् दुग्ध | धुक्ष्व दुहाथाम् . धुग्ध्वम् दोग्धु दुग्धाम् दुहन्तु । दुग्धाम् दुहाताम् दुहताम्
दुह्रः

Page #60

सुलभधातुरूपकोशः
-
दुह्मात्
अहनम
Potential विध्यर्थ दुह्याम् दुह्याव दुह्याम | दुहीय दुहीवहि दुहीमहि दुह्याः दुपातम् दुह्यात | दुहीथाः दुहीयाथाम् दुहीध्वम्
दुह्याताम् दुहुः । दुहीत दुहीयाताम् दुहीरन् The root fee should be similarly conjugat:d.
१७ हन् U.' to kill' परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल - हन्मः | हन्वहे
हथ हसे नाथे हन्ति हतः प्रन्ति । हते नाते नते
Imperfect अपूर्णभूत अहन्व अहन्म | अनि अहन्वहि अहन्महि अहन् अहतम् अहत अहथाः अनाथाम् अहध्वम् अहन्. अहताम् अनन् । अहत अन्नाताम्
Imperative 37137721 हनानि हनाव हनाम । हनै हनावहै हनामहै जहि हतम् हत । हस्वं . नाथाम् हृवम् हन्तु हताम् भन्तु । हताम् नाताम् नताम्
_Potential विध्यर्थ हन्याम् हन्याव हन्याम |नीय नीवहिनीमहि हन्याः हन्यातम् हन्यात नीथाः नीयाथाम् त्रीवन् हन्यात् । हन्याताम् हन्युः । नीतनीयाताम् बीरन्
१८ ईश् A. 'to rule' Present वर्तमानकाल
Imperativo 3117 ईशे ईश्वहे ईमहे ईशै ईशावहै ईशामहे ईशिपे ईशाथे ईशिवे ईशिष्य ईशाथाम् ईशिवम् ईटे ईशाते. ईशते । ईटाम् ईशाताम् ईशताम्
अन्नत

Page #61

सुलभधातुरूपकोशः
Imperfect अपूर्णभूत० Present वर्तमानकाल ऐशि ऐश्वहि ऐश्महि ।ईशीय ईशीवहि ईशीमहि
ऐशाथाम् ऐड्वम् । ईशीथाः ईशीयाथाम् ईशीध्वम् ऐष्ट ऐशाताम् ऐशत । ईशीत ईशीयाताम् ईशीरन् १९ ई A. 'to praise'
. Present वर्तमानकाल Imperative आज्ञार्थ . ईडे ईडहे ईमहे । ईड ईडावहै ईडामहै ईडिये ईडाथे इंडिध्वे ईडिष्व ईडाथाम् ईडिश्वम् इंटे ईडाते. ईडते ईटाम् ईडाताम् ईडताम् Imperfect qurgato
Potential fautel ऐडि ऐडहि ऐड्महि ईडीय ईडीवहि ईडीमहि ऐट्ठाः ऐडाथाम् ऐड्वम् । ईडीथाः ईडीयाथाम् ईडीध्वम् ऐट . ऐडाताम् ऐडत । ईडीत ईडीयाताम् ईडीरन्
२० मृज् P. ' to wipe off' Present वर्तमानकाल . Imperative आज्ञार्थ मामि मृज्वः मृज्मः | मार्जानि मार्जाव मार्जाम ... मार्टि मृष्टः मृष्ट मृ द्धि मृटम् मृष्ट मार्टि मृष्टः मृजन्ति, मान्ति ! माटुंमृष्टाम् मृजन्तु, मार्जन्तु __Imperfect अपूर्णभूत०
Potential विध्यर्थ अमार्जम् अमृज्व अमृज्म मृज्याम् मृज्याव मृज्याम अमाई अमृष्टम् अमृष्ट मृज्याः मृज्यातम् मृज्यात अमा-ई अमृष्टाम् अमृजन् ,अमार्जन् । मृज्यात् मृज्याताम् मृज्युः
२१ वश P.. to wish, Imperative आज्ञार्य . Present वर्तमानकाल उदवः उमः ।वशानि वशाव वशाम
उटम् उष्ट उटः उशन्ति | वटु उटाम् उशन्तु
उष्टः

Page #62

सुलमधातुरूपकोशः
५७
. Imperfect अपूर्णभूत
Potential विध्यर्थ अपशम् औव ओक्ष्म उद्याम् उझ्याव उश्याम अवट-३ ओटम् ओष्ट | उपयाः उदयातम् उपयात अवट्-इ ओटाम् औशन् । उझ्यात् उझ्याताम् उन्युः
२२शास् P. ' to govern'' Present वर्तमानकाल
Imperativa strare शास्मि शिवः शिष्मः | शासानि शासावशासाम शास्सि . शिष्टः शिष्ठ शाधि शिटम् शिष्ट शास्ति शिरः शासति . | शास्तु शिष्टाम् शासतु Impertect अपूर्णभूत
Potential विध्यर्थ अशासम् अशिप्त अशिष्म | शिष्याम् शिष्याव शिष्याम अशाः-अशात्-द् अशिष्टम् अशिष्ट शिष्याः शिप्यातम् शिष्यात अशात्-द् अशिष्टाम् अशासः । शिष्यात् शिष्याताम् शिष्युः
. २३ शास् with आ A. ' to wish'' Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ आशासे . आशास्वहे आशास्महे | आशासै आशासावहै आशासामहै आशास्रो आशासाथे आशाध्ये आशाम्य आशामायाम् आशा वम् आशास्ते आशासाते आशासते । आशास्ताम् आशासाताम् आशासताम् Imperfect अपर्णभूत
Potential विध्यर्थ .आशासि . आशास्वहि आशास्महि | आशासीय आशासीवहि आशासीमहि आशास्थाः अशासाथाम् आशाध्वम् | आशासीथाःआशासीयाथाम् आशासीत्रम् आशास्त. आशासाताम् आशासत आशासीत आशासीयालाम् आशासीरन्
२४ चकार P.' to shine' Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ चकास्मि चकास्वः चकास्मः | चकासानि चकासाव चकासाम चकास्सि चकास्थः चकास्थ चकाद्धि-धि चकास्तम् चकास्त चकास्ति
चकास्तः चकासति । चकास्तु चकास्ताम् चकासतु

Page #63

५८
सुलभधातुरूपकोशः
अचकाः,
अचकास्तम् अचकास्त
Imperfect अपूर्णभूत
Potential विध्यर्थ अचकासम् अचकास्व अचकास्म | चकास्याम् चकास्याव चकास्याम
चकास्याः चकास्यातम् चकास्यात अचकात्अचकात्-द् । अचाकास्ताम् अचकामुः । चकास्यात् चकास्याताम् चकास्युः
२५दरिद्रा P. ' to be poor' Present वर्तमानकाल
Imperative भाज्ञार्थ दरिद्रामि दरिद्रिवः दरिदिमः । दरिद्राणि दरिद्राव दरिद्राम दरिद्रासि दरिद्रिथः दरिद्रिय | दरिदिहि दरिद्रितम् दरिदित दरिद्राति दरिद्रितः दरिद्रति । दरिद्रातु दरिद्रिताम् दरिद्रतु ___Imperfect अपूर्णभूत
Potential fêterai अदरिदाम् अदरिद्रिव अदरिद्रिम | दरिद्रियाम् दरिद्रियाव दरिद्रियाम अदरिद्राः अदरिदितम् अदरिद्रित | दरिद्रियाः दरिद्रियातम् दरिदियात अदरिद्रात् अदरिदिताम् अदरिद्रुः । दरिद्रियात् दरिद्रियाताम् दरिद्रियुः
- २६ जागृ P. ' to be awake.. Present वर्तमानकाल
Imperative 3151 जागर्मि जागृवः जागृमः जागराणि जागराव जागराम जागर्पि जागृथः जागृथ जागृहि जागृतम् जागृत जागति जागृतः जाग्रति । जागर्तु जागृताम् जाग्रतु
Impertect अपूर्णभूत ____ Potential विध्यर्थ अजागरम् अजागृव अजागृम | जागृयाम् जागृयाव जागृयाम अजागः अजागृतम् अजागृत जागृयाः जागृयातम् जागृयात अजागः अजागृताम् अजगरुः । जागृयात् जागृयाताम् जाय्युः
२७विद P. to know' Present वर्तमानकाल mperfect अपूर्णभूत वेनि-वेद विद्वः-विद्व विद्मः-विद्म । अवेदम् अविद् अविद्म वेत्सि-वेत्य वित्यः-विदथुः वित्थ-विद | अवेः-अवेत्-द् अवित्तम् . अवित्त वेत्ति-वेद वित्तः-विदतुः विदन्ति-विदुः । अवेत्-द् अवित्ताम् अविदुः

Page #64

सुलभधातुरूपकोशः
५९
अचट
Imperative आज्ञार्थ
Potential विध्यर्थ वेदानि वेदाव वेदाम विद्याम् विद्याव विद्याम विद्धि वित्तम् वित्त विद्याः विद्यातम्. विद्यान वेत्तु वित्ताम् विदन्तु । विद्यात् विद्याताम् विद्युः
२८ चश् A. ' to speak' Present वर्तमानकाल Imperative systie चक्षे चवहे चक्ष्महे च चक्षावहै चक्षामहै चक्षे । चक्षाथे . चड्डे चव चक्षाथाम् चड्दम् चटे चक्षाते चक्षते . । चष्टाम् चक्षाताम् चक्षताम् _ Importect अपूर्णभूतकाल Potential siguiento अचक्षि अचश्वहि. अचमहि । चक्षीय चक्षीवहि चक्षीमहि अचष्टाः . अचक्षायाम् अचड्ढम् | वक्षीथाः चक्षीयाथाम् चक्षीयम् अचक्षाताम् अचक्षत । चक्षीत चक्षीयाताम् चक्षीरन्
२९ द्विप U. ' to bate' परस्मैपद .
__आत्मनेपद Prosont वर्तमानकाल
द्विष्मः द्विपे द्विष्वहे. द्विष्टः द्विष्ठ द्विक्षे द्विपाथे देटि द्विष्टः द्विषन्ति द्विष्टे द्विपाते द्विपते
Imperfect अपूर्णसूत० अद्वेषम् अद्विष्व अद्विष्म अद्विषि अद्विष्वहि अद्विष्महि अद्वेट्-ड् अद्विष्टम् अद्विष्ट | अद्विष्टाः अद्विपाथाम् अद्विड्दम् अद्वेट्-ड् अद्विष्टाम् अद्विषन्-अद्विषुः । अविष्ट अद्विपाताम् अद्विपत
__Imperative आज्ञार्थ
Imperatiu दूपाणि द्वेषाव द्वेषाम पै द्वेषावहै द्वेषामहै विडि, द्विष्टम् द्विष्ट द्विव द्विषायाम् . द्विड्डम् हेतु द्विष्टाम् द्विषन्तु द्विष्टाम् द्विषाताम् द्विषताम्
द्विप्महे
द्विड्डे

Page #65

सुलभधातुरूपकोशः
Potential विध्यर्थ द्विष्याम् . द्विग्यावद्विष्याम । द्विपीय द्विषीवहि द्विपीमहि द्विध्याः द्विष्यातम् द्विष्यात द्विषीथाः द्विपीयाथाम् द्विपीध्वम् द्विष्यात् द्विप्याताम् द्विप्युः । द्विपीत द्विपीयाताम् द्विपीरन्
Third. Conjugation (तृतीय गण)
३० भृ U. ' to support . : परस्मैपद
-
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल . विभर्मि विभृतः विभमः |वित्रे विभवहे . विभुमहे विभर्पि विभूयः विभृय विभूषे विभ्राथे विभृथ्व विभर्ति . विभृतः विभ्रति । विभते विधाते विनते
Importect अपूर्णभूत. . अविभरम् अधिभृव अविभृम । अविधि अविभृवीह अविभृमहि अविभः अविभृतम् अविभृत | अविभृथाः अविभ्राथाम् अविभृथ्वम् अविभः अभिभृताम् अविभः । अविभृत अविभ्राताम् अविभ्रत
Imporative आज्ञार्थ विभराणि विभराव बिभराम | विभरै विभरावहै विभरामहै विभृहि विभृतम् विभृतः विभृव विभ्राथाम् विभृत्वम् बिभर्तु बिभृताम् विभ्रतु । विभृताम् विभ्राताम् विभ्रताम्
Potential fâETU विभृयाम् विभृयाव विभृयाम | वित्रीय बिभ्रीवहि विधीमहि विभृयाः विभृयातम् विभृयात | विभ्रीथाः विधीयाथाम् बिभ्रीध्वम् विभृयात् विभृयाताम् बिभृयुः । विभ्रीत . विधीयाताम् विभ्रीरन् ।

Page #66

सुलभधातुरूपकोशः
३१ ही P. ' to be ashamed' Present वर्तमानकाल Imperative भाज्ञार्थ जिहेमि जिहीवः जिहीमः | जियाणि जिह्रयाव जिह्रयाम जिहेपि जिहीथः जिहीथ जिहीहि जिहीतम् जिहीत जिहेति जिह्रीतः जिहियति । जिहेतु जिहीताम् जिहियतु
Imperfect अपूर्णभूत० Potential विध्यर्थ अजिह्रयम् अजिहीव अजिहीम | जिहीयाम् जिहीयाव जिहीयाम अजिहे: अजिहीतम् अजिहीत जिहीयाः जिह्रीयातम् जिहीयात. अजिहेत् अजिहीताम् अजियुः . | जिह्रीयात् जिहीयाताम् जिही
. ३२ मा A. 'to measure' Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ मिमे मिमीवहे मिमीमहे | मिमै मिमावहै मिमामहे मिमीपे मिमाथे मिमीध्वे मिमीव मिमाथाम् मिमीध्वम् मिमीते मिमाते .मिमते । मिमीताम् मिमाताम् मिमताम् __ Imperative आज्ञार्थ
Potsntial विध्यर्थ . अमिमि अमिमीवहि अमिमीमहि | मिमीय मिमीवहि मिमीमहि
अमिमीथाः अमिमाथाम् अमिमीध्वम् | मिमीथाः, मिमीयाथाम् मिमीध्वम् अमिमीत अमिमाताम् अमिमतं मिमीत मिमीयाताम् मिमीरन्
३३ हा P.to abandon' _ Present वर्तमानकाल Imperfect अपूर्णभूतकाल म जहिवः- जहिमः-
अजहिय-) अजहिमजहीवः. जहीमः जहियः-) जहिय
अजहितम्-) अजहितजहीयः जहाँथ जहाति जहितः
! अजहात् जहीतः । जहात
अजहीताम्
अजहाम् अजहीव
अजहीम
जहासि
अजहाः अजहीतम् । अजहीत
अजहिताम् । अजहुः

Page #67

६२ .
. सुलभधातुरूपकोशः
Imperative आज्ञार्थ
Potential farver जहानि जहाव जहाम । जह्याम् जह्याव जह्याम जहाहि-) जहितम्- । जहितजहिहि
जहाः . जह्यातम् । जह्यात M जहीहि )
(जहीतम् । जहीत
जहिताम् । जहातु. जहाजहतु .. जह्यात् जह्याताम् .. जाः
३४ हा A. 'to go' . Present वर्तमानकाल
Imperativo 371 जिहे . जिहीवहे. विहीमहे . जिहै जिहावहै जिहामहै। जिहीये जिहाथे जिहीध्वेजिहीष्व जिहाथाम् जिहीश्वम् जिहीते जिहाते जिहते । जिहीताम् जिहाताम् जिहताम् Imporfoct 30ragato
l'otential rete अजिहि अजिहीवहि अजिहीमहि | जिहीय . जिहीवहि जिहीमहि अजिहीथाः अजिहाथाम् अजिहीध्वम् | जिहीथाः जिहीयाथाम् जिहीध्वम् अजिहीत . अजिहाताम् अजिहत । जिहीत. जिहीयाताम् जिहीरन् ..
३५ भी P. ' to fear' Present वर्तमानकाल Impertect अपूर्णभूत बिभिवः- । विभिमः- .. अविभिव- । अविभिम
विभीवः विभीमः १८ अविभाव अविभीम विवि र विभिथ:- । विभिथ
अविभितम्-१ अविभितविभायः विभीथ
अविभीतम् अविभीत
विभेमि
| अविभः
बिभेति बिभीतः )
विभितः- विन्यति
अविभेत्
अविभिताम्-), आवेभयुः अविभीताम् )
Imperativo आज्ञार्थ विभयानि विभयाव विभयाम
बिभिहि-। विभितम् - । विभितबिभीहि विभीतम् । विभीत
_Potential विध्यर्थ विभियाम्-१ विभियाव- विभियामविभीयाम् विभीयाव विभीयाम विभियाः ) विभियातम्- विभियातविभीयाः विभीयानम् विभीयात विभियात्- विभियांताम्-१ विभियुः। विभीयात् विभीयाताम् (विभीयुः
बिभेतु
थिभिताम्-विभ्यतु विभीताम् ।

Page #68

सुलभधातुरूपकोशः
ददामि
ददासि
ददानि
३६ दा U. 'to give' - परस्मैपद
आत्मनेपद .. Present वर्तमानकाल दाः । ददे
दद्महे दत्यः दत्य | दत्से ददाथे दवे ददाति . दत्तः ददति । दत्ते ददाते ददते
Imperfect अपूर्णभूत० अददाम् अदद्व अदा | अददि अदद्वहि अदद्महि अददाः अदत्तम्। अदत्त अदत्थाः अददाथाम् अदद्ध्वम् अददात् अदत्ताम् अददुः । अदत्त अददाताम् अददत
Imperative आज्ञार्थ ददाव · ददाव | ददै ददावहै ददामहै देहि दत्तम् दत्त | दत्स्व ददाथाम् दद्ध्वम् ददातु दत्ताम् ददतु । दत्ताम् ददाताम् ददताम्
___ Potential विध्यर्थ दद्याम् दद्याव दद्याम ददीय ददीवहि ददीमहि
. दद्यात | ददीथाः ददीयाथाम् ददीध्वम् दद्यात् दद्याताम् दद्युः । ददीत ददीयाताम् ददीरन्
३७ U. 'to put.' परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल दधामि दध्वः दध्मः | दधे दवहे दध्महे
धत्यः . धत्य धत्से दधाथे धबे दधाति । धत्तः दधति । धत्ते दधाते दधते
Imperfect अपूर्णसूत. भदधाम् . . अदथ्य अदध्म | अदधि अदध्वहि अदध्यहि . अदधाः अधत्तम् अधत्त | अधत्थाः अदधाथाम् अधद्ध्वम् अदधात् अधत्ताम् अदधुः । अधत्त अदधाताम् अदधत
, TEETH FEEEEEEEEE
दद्या:
दद्यातम्
दधासि

Page #69

६४
दधानि
हि
दधातु
दध्याम्
दध्याः
दध्यात्
दधाव
धत्तम्
धताम्
दध्याव
दध्यातम्
दध्याताम्
परस्मैपद
नेनेज्म नेनिज्वः नेनेि नेनिक्थः ननेक्ति नेनिक्तः
सुलभधातुरूपकोशः
Imperative आज्ञार्थ
दधाम द
धत्त
दधतु
धरस्व
धत्ताम्
Potential fat
दध्याम दधीय
दध्यात
दधीथाः
दध्युः
दधीत
३८ निज् U. 'to purity '
Present वर्तमान काल
नेनिज्मः । नेनिज़े नेनिक्थ निक्षे
निजति । नेनिक्ते.
दधावहै
“दधाथाम्
दधाताम्
अनेनिजम् अनेनिज्व अनेनिज्म अनेनेक्-ग् अनेनिक्तम् अनेनिक्त अनेनेक्-ग् अनेनिक्ताम् अनेनिजुः
दधीवहि दधीमहि
दधीयाथाम् दधीध्वम्
दधीयाताम् दधीरन्
आत्मनेपद
दधाम है
धच्चम्
दधताम्
नेनिज्य हे
निजा
नेनिजाते.
नेनिज्महे
नेनिग्ध्व
निजते
Imperfect अपूर्ण भूतकाल
अननिजि अनेनिज्वहि अनेनिज्महि अनेनिक्थाः अनेनिजाथाम् अवनिश्वम् अनेनिक्त अनेनिजाताम् अनेनिजत Imperative आज्ञार्थ
नैनिग्धि नेनिक्तम् नेनिक्त नक्तु नेनिक्ताम् नेनिजतु
नेनिजानि नेनिजाव निजाम नेनिजै नेनिजावहै नेनिजामहै नेनिश्व नेनिजाथाम् नेनिग्ध्वम् नेनिक्ताम् नेनिजाताम् नेनिजताम् Potential faref
नेनिज्याम् नेनिज्याव नेनिज्याम नेनिजाय नेनिजीवहि नैनिजी महि नेनिज्याः नेनिज्यातम् नेनिज्यात नेनिजीथाः नेनिजीयाथाम् नेनिजीध्वम् नेनिज्यात् नेनिज्याताम् नेनिज्युः | नेनिजीत नेनिजीयाताम् नेनिजीरन should be similarly conjugated.
The root

Page #70

सुलभधातुरूपकोशः
३९ हु P. 'to sacrifice' Present वर्तमानकाल . .. Imperative आज्ञार्थ जुहोमि जुहुवः . जुहुमः | जुहवानि जुहवावजुवाम जुहोषि. जुहुथः जुहुथ जुहुधि जुहुतम् . जुहुत जुहोति जुहुतः जुहति । जुहोतु जुहुताम् जुहृतु ।
Imperfect अपूर्णभूत ... Potential विध्यर्थ.... अजुहवम् अजुहुव अजुहुम | जुहुयाम् . जुहुयाव- जुहुयाम अजुहोः अजुहुतम् अजुहुत | जुहुयाः, जुहुयातम् जुहुयात अजुहोत् अजुहुताम् . अजुवुः । जुहुयात् जुहुयाताम् जुहुयुः .
- ४०पृP. 'to fill" Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ पिपर्मि पिपृवः पिपृमः । पिपराणि पिपराव पिपराम पिपर्पि पिपृथः पिपृथ | पिपृहि पिपृतम् पित पिपर्ति पिपृतः · पिप्रति | पिपतु पिपृताम् पिप्रतु ... Imperfect अपूर्णभूत. • Potential विध्यर्थ । अपिपरम् अपिट्टव अपिटम | पितृयाम् पिपृयाव पिपृयाम अपिपः अपिपृतम् अपिपृत पिपृयाः पिपृयातम् पितृयात अपिपः अपिताम् अपिपरः । पितृयात् . पिट्टयाताम् पियुः
- ४११ P. “to ill Present बतमानकाल
Imperative आज्ञाथ पिपर्मि पिपूर्वः पिपूर्मः | पिपराणि पिपराव पिपराम पिपर्पि - पिपूर्यः पिपूर्थ । | पिपूर्हि पिपूर्तम् पिपूर्त पिपति पिपूर्तः पिपुरति । पिपर्तु पिपूर्ताम् पिपुरतु
Imporloct syurgato Potential facta अपिपरम् अपिपूर्व अपिपूर्म पिपूर्याम् पिपूर्याव पिपूयाम अपिपः अपिपूर्तम् अपिपूर्त पिपूर्याः पिपूर्यातम् पिपूर्यात अपिपः अपिपूर्ताम् अपिपरः । पिपूर्यात् पिपूर्याताम् पिपयुः

Page #71

सुलभधातुरूपकोशः
83 # P. to go Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ इयर्मि इयवः इयूमः इयराणि इयराव . इयराम इयर्षि इयथः इयूथ | इयहि इयतम् इयत इयर्ति इयतः इयूति | इयतु इयताम् . इयूतु
_Imperfect अपूर्णभूतकाल ___ Potential विध्यर्थ ऐयरम् ऐयव ऐयम | इय्याम् इययाव इययाम ऐयः ऐय॒तम् ऐयत . इयूयाः । इत्यातम् इत्र्यात ऐयः ऐयताम् ऐयरुः । इयूयात् इत्याताम् इयूयुः ..
. ४३ विष् U. ' to pervade' परस्मैपद
आन्मनेपद Present वर्तमानकाल वेवेष्मि विष्वः वेविष्मः । वेविषे वेविष्वहे वेविष्महे
वेविष्ट विक्षे वेविपाथे . वेविड्ढ़े वेवेष्टि वेविष्टः वेविषति । वेविटे वेविषाते वेविषते
__Imperfect अपूर्णभूत० अवेविषम् अवेविष्व अविष्म । अवेविषि अवेविष्वहि अवेविष्महि अवेवेट्-ड् अवेविष्टम् अवेविष्ट अवेविष्टाः अवेविषाथाम् अवेविड्वम् अवेवेट्-ड् अवेविष्टाम् अवेविषुः । अवेविष्ट अवेविपाताम् अवेविषत
Imporativo sramusi वेविषाणि वेविपाव वेविषाम वेविपै वेविषावहै वेविपामहै वेविति वेविष्टम् वेविष्ट
| वेविश्व वेविपाथाम् वेविडद्वम् वेवेष्टु वेविष्टाम् वेविषतु । विष्टाम् वेविपाताम् वेविषताम्
____Potential विध्यर्थ वैविष्याम् वेविष्याव वेविष्याम विषीय वेविपीवहि वेविषीमहि वेविष्याः वेविष्यातम् वेविष्यात | वेविपीथाः वेविषीयाथाम् वेविषीध्वम् वेविष्यात् वेविष्याताम् वेविष्युः । वेविषीत वेविषीयाताम् वेविषीरन्

Page #72

सुलमधातुरूपकोशः
10 obtain'
Fifth Conjugation (922# 1701)
४४ अ A. 'to pervade' Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ अनुवे अनुवहे अनुमहे | अश्नवै अश्नवावहै अदनवामहै अनपे अनुवाथे अनुष्वे अनुष्य अनुवाथाम् अदनुध्वम् अञ्जते अनुवाते अश्वते । अनुताम् अनुवाताम् अनुवताम् ___Impetect भपूर्णभूत० .
Potential विध्यर्थ आइनुवि . आइनुवहि आरनुमहि | अनुवीय अनुवीवहि अनुवीमहि आइनुयाः आइनुवाथाम् आश्रनुध्वम् | अनुवीथाः अदनुवीयाथाम् अनुवीध्वम् आदनुत . आनुवाताम् आजुवत । अनुवीत अनुवीयाताम् अनुवीरन्
. ४५माए P. 'to obtain, _____ Present वर्तमानकाल - Imperative आज्ञार्थ आप्नोमि आप्नुवः आप्नुमः आप्नवानि आमवाव आमवाम आप्नोपि आप्नुथः आप्नुथ आप्नुहि आफ्नुतम् आनुन आप्नोति आप्नुतः भाप्नुवन्ति । आनोतु आप्नुताम् आप्नुवन्तु Imperfect siguranta
Potential विध्यर्थ आनवम् आप्नुव आप्नुम |आप्नुयाम् आप्नुयाव आप्नुयाम आनोः आप्नुतम् । आप्नुत आप्नुयाः आप्नुयातम् आप्नुयात आमोत् . आप्नुताम आप्नुवन् । आप्नुयात् आप्नुयाताम् आप्नुयुः
४६ चिU. to collect, परस्मैपद
आत्मनेपद __ Present वर्तमानकाल चिनवा चिनमः) । चिनुवहे, चिनुमहे,
चिन्वः चिन्मः | चिन्वहे । चिन्महे । चिनोपि चिनुयः चिनुय चिनुषे चिन्वाथे चिनुचे चिनोति चिनुतः चिन्वन्ति चिनुते चिन्वाते चिन्वते
'चिनोमि

Page #73

६८ .
सुलभधातुरूपकोशः
अचिन्वि अनिवहि अचिन्महि ।
Impertect अपूर्णभूत. अचिनुव- अचिनुम- I n अचिनुवहि-) अचिनुमहि-) भचिनवम् अचिन्व, अचिन्म । अचिनोः अचिनुतम् अचिनुत । | अचिनुयाः अचिन्वाथाम् अचिनुध्वम् . अचिनोत् अचिनुताम् अचिन्वन् । अचिनुत अचिन्वाताम् अचिन्वत . Imporative आज्ञार्थ
. चिनवानि चिनवाव चिनवाम |चिनवै चिनवावहै । चिनवामहै. चिनु चिनुतम् चिनुत चिनुष्व चिन्वाथाम् चिनुध्वम् चिनोतु चिनुताम् चिन्वन्तु । चिनुताम् चिन्वाताम् चिन्वताम्
__Potential विध्यर्थ चिनुयाम् चिनुयाव चिनुयाम चिन्वीय चिन्वीवहि चिन्वीमाहे चिनयाः चिनुयातम् चिनुयात चिन्वीयाः चिन्वीयाथाम् चिन्वीश्वम् चिनुयात् चिनुयाताम् चिनुयुः । चिन्वीत चिन्वीयाताम् चिन्वीरन The root if P. sbould be conjugated in the same way.
४७हि with : P.' to send' Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ र प्रहिणुवः-1 प्रहिणुमः- प्रहिणवानि प्रहिणवाव प्रहिणाम अाहणाम प्रहिण्वः । प्रहिण्मः . प्रहिणोषि प्रहिणुथः प्रहिणुथ प्रहिणु । प्रहिणुतम् प्रहिणत प्रहिणोति प्रहिणुतः प्रहिण्वन्ति । प्रहिणोतु प्रहिणुताम् प्रहिण्वन्नु Imperfeet अपूर्णभूत.
Potential विध्यर्थ प्राहिणवम् I
प्राहिणुव- । प्राहिणुम-| प्रहिणुयाम् प्रहिणुयाव प्रहिण्याम
प्राहिण्व प्राहिम प्राहिणोः प्राहिणुतम् प्राहिणुत प्रहिणुयाः प्रहिणुयातम् प्रहिणुयात प्राहिणोत् प्राहिणुताम् प्राहिण्वन् । प्रहिण्यात् प्रहिण्याताम् प्रहिणुयुः
४८ दु P. 'to tease' Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ. दुनोमि दुनुवः-दुन्वः दुनुमः-दुन्मः | दुनवानि दुनवाव दुनवाम दुनोपि दुनुथः दुनुथ दुनु दुनुतम् । दुनुत दुनोति दुनुतः दुन्वन्ति । दुनोतु दुनुताम् दुन्वन्तु

Page #74

सुलभधातुरूपकोशः
Imperfect अपूर्णसूत.
Potential विध्यर्थ अदुनवम् अदुनुव,अदुन्व अदुनुम,अदुन्म | दुनुयाम् दुनुयाव दुनुयाम अदुनोः अदुनुतम् अदुनुत दुनुयाः दुनुयातम् दुनुयात अदुनोत् अदुनुताम् अदुन्वन् । दुनुयात् दुनुयाताम् दुनुयुः
४९धु U. ' to shake' . परस्मैपद
- आत्मनेपद . Present वर्तमानकाल धुनोमि धुनुवः-धुन्वः धुनुमः-धुन्मः | धुन्चे धुनुवहे,धुन्वहे धुनुमहे, धन्मह धुंनोपि धुनुथः धुनुथ धुनुपे धुन्वाथे धुनुवे धुनोति धुनुतः धुन्वन्ति . . | धुनुते धुन्वाते धुन्वते .
. Imperfect अपूर्णभूतकाल अधुनवम् अधुनुव, ) अघुनुम, | अधुनुवहि, अधुनुमहि, । अधुन्व अधुन्म)
अधुन्वहि । अधुन्महि । अधुनोः अधुनुतम् अधुनुत | अधुनुथाः अधुन्वाथाम् अधुनुध्वम् अधुनोत् अधुनुताम् अधुन्वन् । अधुनुत अधुन्वाताम् अधुन्वत
Imperative stratres थुनवानि . धुनवाव धुनवाम | धुन धुनवावहै धुनवामहै. धुनु धुनुतम् धुनुत धु नुव धुन्वाथाम् धुनुध्वम् धुनोतु धुनुताम् धुन्वन्तु । धुनुताम् धुन्वाताम् धुन्वताम्
Potential विध्यर्थ धुनुयाम् धुनुयाव धुनुयाम | धुन्वीय धुन्वीवहि धुन्वीमहि धुनुयाः धनुयातम् धुनुयात धुन्वीथाः धुन्चीयाथाम् धुन्वी चम् धुनुयात् धुनुयाताम् धुनुयुः । धुन्वीत धुन्वीयाताम् धुन्वीरन् Tho roots & U. and x 0. sbould be similarly conjuguicu.
५. P. 'to dare' Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ धृष्णोमि भृष्णुवः धृष्णुमः धृष्णवानि कृष्णवाव घृष्णवाम . कृष्णोषि धृष्णुधः धृष्णुथ | धृष्णहि शृष्णुतम् शृणुत धुणोति । ष्णुतः वृष्णुवन्ति । वृष्णोतु धृणुताम् कृणुवन्तु

Page #75

७०
सुलभधातुरूपकोशः
___Importoct अपूर्णभूत.
Potential favo अधृष्णवम् अधृष्णुव अधृष्णुम | धृष्णुयाम् धृष्णुयाव धृष्णुयाम अवृष्णोः अधृष्णुतम् अधृष्णुत धृष्णुयाः धृष्णुयातम् धृष्णुयात अधृष्णोत् अधृष्णुताम् अधृष्णुवन् । धृष्णुयात् धृष्णुयाताम् धृष्णुयुः
५१८ . 'to covor' . परस्मैपद
- आत्मनेपद .. _Present वर्तमानकाल वृणोमि शृणुवः, वृण्वः वृणुमः, वृष्म | वृष्ण्वे वृणुवहे, वृण्वहे वृणुमहे, वृण्महे वृणोषि वृणुथः वृणुथ · वृणुषे वृण्वाथे, वृणुध्वे.. वृणोति वुणुतः .. वृण्वन्ति । वृणुते वृण्वाते वृण्वते......
Imperfect अपूर्णभूतकाल . अणुव- । अवृणुम-
अवृणुवहि- अवृणुमहि-। - अण्व अवृण्म
अवृण्वहि अवृण्महि । अवृणोः अवृणुतम् अणुत अवृणुथाः अण्वाथाम् अवृणुध्वम् अवृणोत् अवृणुताम् अवृण्वन् । अवृणुत अवृण्वाताम् अवृण्वत
Imperative 3175772f वृणवानि वृणवाव वृणवाम | वृणवै घृणवावहै वृणवामहै वृणु वृणुतम् वृणुत वृ णुष्व वृण्वाथाम् वृणुध्वम् वृणोतु घृणुताम् वृण्वन्तु । वृणुताम् वृण्वाताम् वृण्वताम्
Potential.factor वृणुयाम् वृणुयाव वृणुयाम | पृण्वीय वृण्वीवहि वृण्वीमहि वृणुयाः वृणुयातम् वृणुयात वृण्वीथाः वृण्वीयाथाम् वृण्वीध्वम् वृणुयात् वृणुयाताम् वृणुयुः । वृण्वीत वृण्वीयाताम् वृण्वीरन् The root fa U. should be similarly conjugated.
५२ शक P. ' to be able' Present वर्तमानकाल Imperative आज्ञार्थ शक्नोमि शक्नुवः शक्नुमः शक्नवानि शक्नवाव शक्नवाम शक्नोपि शक्नुथः शक्नुथ शक्नुहि शक्नुतम् शक्नुत शक्नोति शक्नुतः शक्नुवन्ति । शक्नोतु शक्नुताम् शक्नुवन्तु

Page #76

सुलमधातुरूपकोशः
७१
Impertoot अपूर्णता
Potential विध्यर्य अशकनवम् अशक्नुव अशक्नुमः | शक्नुयाम् शक्नुयाव शक्नुयाम अशक्नोः अशक्तम् अशक्नुत शक्नुयाः शक्नुयातम् शक्नुयात अशक्नोत् अशक्नुताम् अशक्नुवन् । शक्नुयात् शक्याताम् शक्नुयुः
५३ ( P.' to bear' Present वर्तमानकाल
Imperative stairs शृणोमि शृणुवः, शवः शृणुमः, गृष्मः | शृणवानि गृणवाव शृणवाम शृणोषि शृणुथः शृणुथ |शृणु शृणुतम् शृणुत शृणोति शृणुतः शृण्वन्ति । शृणोतु शृणुताम् गृण्वन्तु Impertoot अपूर्णभूत
Potential retai अणुव, अशृणुम, अरणवम् । 10१५ अशृण्व
शृणुयाम शृणुयाम् अशृण्म
शृणुयाव अशृणोः अशृणुतम् अशृणुत शृणुयाः शृणुयातम् शृणुयात अशृमोत् अशृणुताम् अशृण्वन् शृणुयात् गृणुयाताम् शृणुयुः
.५४ सा P. ' to accomplish' Present वर्तमानकाल . Imperative आज्ञार्थ सानोमि साध्नुवः साध्नुमः | साध्नवानि साध्नवाव साध्नवाम साध्नोषि. साध्नुथः साध्नुथ | साध्नुहि साध्नुतम् साध्नुत सानोति साध्नुतः साध्नुवन्ति । साध्नोतु सान्नुताम् साध्नुवन्तु Imperfect अपूर्णभूत०
Potential part of असानवम् असाध्नुव असाध्नुम | साध्नुयाम् साध्नुयाव साध्नुयाम असाध्नोः असाध्नुतम् असाध्नुत | साध्नुयाः साध्नुयातम् साध्नुमात असाप्नोत् असाध्नुताम् असाध्नुवन् । साध्नुयात् साप्नुयाताम् साध्नुयुः
Seventh Conjugation (सप्तम गण).
_ ५५ तुह P. 'to kill' ___ Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्य तूंहः सः तृणहानि तृणहाव तृणहाम तृणेक्षि तृष्टः तृष्ट तृष्टि तृण्डम् तृष्ट तृणेटि तृष्टः तूंहन्ति । तृणेदु तृण्डाम् नुहन्तु
तृणझि

Page #77

७२
सुलभधातुरूपकोशः
Imperfect agurgata Potential aguranta अतृणहम् अतूंह अह्म ह्याम् तुंह्याव तुंगाम अतृणेट्-ड् अतृण्ढम् अतृण्ड ह्याः तुंह्यातम् तुंगात अतृणेट्-ड् अतृण्डाम् अहन् । ह्यात् तुंह्याताम् तुंयुः
५६ रुध् U. ' to obsruct' . परस्मैपद
- आत्मनेपद . . __Present वर्तमानकाल
.. रुणमि स्वः ध्मः . रून्धे स्वहे महे रगत्सि रूद्धः रुद्ध से स्वाथे रुन्द्ध्वे . : रुणद्धि रुद्धः स्वन्ति । द्धे याते ल्धते ।
Imporfect अपूर्णभूतकाल .. अरुणधम् अरुध्व अधम । अरुन्धि अरुन्ध्वहि अरुन्महि अरुणः-त्-द् अरुद्धम् अद्ध अरुन्धाः अन्धाथाम् अरुन्ध्वम् अरुणत्-द् अरूद्धाम् अरुन्धन् । अल्का असन्धाताम् अरुन्धत
Imporative 3 रणधानि रुणधाव रुणधाम ।रुणधै रूणधावहै रणधामहे रूद्धम्
स्त्स्व स्वाथाम् न्द्ध्वम् रुगदु रुद्वाम् धन्तु । दाम् । स्याताम् ल्धताम्
Potential faster रूभ्याम्
हव्याम धीय ल्धीवहि धीमहि रूध्याः रुध्यातम् सन्ध्यात धीथाः ल्वीयाथाम् ल्धीध्वम् स्थ्यात् थ्याताम् रूभ्युः । ल्धीत धीयाताम् धीरन्
५७ अ to anoint'' -Present वर्तमानकाल ___Imperative भाज्ञार्थ अनग्मि अभवः अज्मः अनजानि अनजाव. अदजाम अनक्षि अड्क्यः अथ | अग्धि अङ्गम् अङ्क পন্ধি আৰু অলনি। | अनक्तु . अट्टाम् अञ्जन्तु
सन्द्रि
रूद्ध
रूध्याव

Page #78

Imperfect अपूर्णमूत●
आनजम् आव
आनक्ग् आङ्कम्
आनकू-ग् आङ्काम्
The root
Present वर्तमान०
पिनष्मि
पिंष्वः
पिनाक्षे पिंटः
पिनष्टि पिष्टः पिंपन्ति
Imperative आज्ञार्थ
पिनपाणि
પાટ
पिनटु
सुलभधातुरूपकोशः
परस्मैपद
रिणच्मि रिञ्चवः रिक्षि रिक्थः
रिशक्ति रिङ्कः
अरिणचम् अरिञ्च्च
अरिणक्-ग् अरिक्ङ्कम्
अरिणक्-ग् अरिङ्काम्
Potential विध्यर्थ
विष्मः
पिंट
आम
आङ्क
आजन् अञ्ज्यात्
P. should be similarly conjugated.
५८ प ' to grind '
अञ्ज्याम्
अञ्ज्याः
पिनपात्र पिनषाम
पिंप्याव पिण्याम
पिंटम्
पिंट
पिंप्यातम् पिंप्यात
पिंटाम्
पिंपरंतु
पिंग्याताम् पिंप्युः
The root P. should be conjugated in the same way.
५९ रिच् U. ' to evacuate
अञ्ज्याव अञ्ज्याम
अञ्ज्यातम् अञ्ज्योत
अञ्ज्याताम् अयुः
Imperfect अपूर्णभूत •
अपिनाम्
अपिध्व
अमि
अपिनट् ड् अपिष्टम् अर्पिष्ट अपिनट्-ड् अपेिटाम् अपिंपन्
Potential fatef
पिंयाम्
पिंप्याः
पिंयात्
७३
आत्मनेपद
Present वर्तमानकाल
रिच्चमः 1 रिश्चे रिस्च्चहे
रिक्थ
रिक्षे
रिनाथे
रिचन्ति
रिते
रिचा
Imperfect अपूर्ण भूतकाल
अरिरुच्च
अरिङ्क
अरिचन्
रिस्च्म हे
रिध्वे
रिद्धते
अरिञ्चवहि अरिञ्चमहि
अरिचि अरिङ्क्थाः अरिचाथाम् अरिङ्ग्ध्वम् अरिङ अरिचाताम् अस्चित

Page #79

• ७४
सुलभधातुरूपकोशः
Bl I
Imperative आज्ञार्थ रिणचानि रिणचाव रिणचाम रिणवैरिणचावहै रिणचामहै. रिङ्ग्धि रितम् रिङ्करिव रिचाथाम् । रिड्ज्वम् रिणक्तु रिकाम् रिश्चन्तु । रिकाम् रिचाताम् रिचताम्
Potential विध्यर्थ रिच्याम् रिच्याव रिश्च्याम | रिञ्चीय रिञ्चीवहि रिञ्चीमहि । रिय्याः रिरुच्यातम् रिरुच्यात | रिञ्चीथाः रिञ्चीयाथाम् रिञ्चीध्वम् रिश्च्यात् रिन्च्याताम् रिरुच्युः । रिचीत रिञ्चीयाताम् श्चिीरन् The root F P. should be similarly conjugated.
६० क्षुद् U. ' to pound
Present वर्तमानकाल - परस्मैपद
आत्मनेपद क्षुणमि चन्दः चन्द्रः चन्दे चन्द्वहे . शुन्हे क्षुणत्सि सुन्त्यः क्षुन्त्य क्षुन्सेक्षुन्दाथे . शुन्चे.. क्षुणत्ति सुन्तः शुन्दन्ति । सुन्ते सुन्दाते सुन्दते
Importect अपूर्णभूतकाल अक्षुणदम् अक्षुन्द अक्षुन्छ । अक्षुन्दि अक्षुन्द्वहि · अशुन्यहि अक्षुणःअक्षुणत्-द्
६ अक्षुन्तम् अशुन्त | अक्षन्त्याः . अक्षुन्दाथाम् अशुन्दरम् अक्षुणत्-द् अक्षुन्ताम् अक्षुन्दन् । अक्षुन्त अक्षुन्दाताम् अक्षुन्दत
Imperative आज्ञार्थ क्षुणदानि क्षुणदाव क्षुणदाम । क्षुणदै क्षुणदावहे क्षुणदामहै क्षुन्द्धि क्षुन्तम् सुन्त सुन्स्व सुन्दाथाम् चन्द्ध्वम् भुगत्तु सुन्ताम् चन्दन्तु । सुन्ताम् सुन्दाताम् चन्दताम्
___Potential विध्यर्थ क्षुन्याम् चन्द्याव शुन्याम क्षुन्दीय चन्दीवहि क्षुन्दीमहि चन्द्याः
चन्द्यातम् शुन्यात शुन्दीथाः शुन्दीयाथाम्.चन्दीध्वम् क्षुन्द्यात् शुन्द्याताम् क्षुन्दुः शुन्दीत चन्दीयाताम् अन्दीरन्

Page #80

सुलभधातुरूपकोशः
६१ भिद् U. ' to split ' - परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल भिनधि भिन्द्रः भिन्नः भिन्दे भिन्द्वहे भिन्द्रहे भिनत्सि भिन्त्यः भिन्य भिन्से भिन्दा भिन्द्ध्वे भिनत्ति भिन्तः भिन्दन्ति । भिन्ते भिन्दाते भिन्दते
Imperfect अपूर्णभूत अभिनदम् . अभिन्द्व अभिन्न अभिन्दि अभिन्द्वहि अभिन्यहि अभिन:-)
- अभिन्तम् अभिन्त । | अभिन्त्थाः अभिन्दाथाम् अभिन्द्ध्वम् अभिनत्-द् अभिनत्-द् अभिन्ताम् . अभिन्दन् । अभिन्त अभिन्दाताम् अभिन्दत
Imperative stratrici भिनदानि भिनदाव भिनदाम | भिनंदै भिनदावहै भिनदामहे भिन्द्धि भिन्तम् भिन्त . भिन्त्स्व भिन्दाथाम् भिन्द्ध्वम् भिनत्तु भिन्ताम् भिन्दन्तु । भिन्ताम् भिन्दाताम् भिन्दताम्
___ Potential विध्यर्थ भिन्द्याम् भिन्द्याव भिन्द्याम | भिन्दीय भिन्दीवहि भिन्दीमहि भिन्द्याः भिन्द्यातम् भिन्द्यात भिन्दीथाः भिन्दीयाथाम् भिन्दीश्वम् भिन्द्यात् भिन्द्याताम् भिन्द्युः । भिन्दीत भिन्दीयाताम् भिन्दीरन् . : The roots खिद् A.and विद् A.should be conjugated like भिद् A.
६२ छिद् U. ' to out' परस्मैपद
आत्मनेपद • Present वर्तमानकाल छिनगि छिन्दः छिन्द्रः |छिन्द छिन्दहे. छिन्ग्रहे छिनसि छिन्यः छिन्त्य छिन्त्से छिन्दाथे : छिन्चे छिनत्ति छिन्तः छिन्दन्ति । छिन्ते छिन्दाते छिन्दते :

Page #81

सुलभधातुरूपकोशः
अच्छिनः- अन्तिम अच्छिन्त
"
थामवम्
Imperfect अपूर्णभूत अच्छिनदम् अच्छिन्द्र अच्छिन्द्र । अच्छिन्दि अच्छिन्द्वहि अच्छिन्द्रहि
.. | अच्छिन्थाः अच्छिन्दा• अच्छिन्द्. अच्छिनत्-द् आच्छन्तम् आच्छन्त अच्छिनत्-द् अच्छिन्ताम् अच्छिन्दन् । अच्छिन्त अच्छिन्दाताम् अच्छिन्दत
Imperative आज्ञार्थ छिनदानि छिनदाव छिनदाम | छिनदै छिनदावहै छिनदामहे छिन्द्धि - छिन्तम् छिन्त छिन्त्स्व छिन्दाथाम् छिन्द्ध्वम् छिनत्तु छिन्ताम् छिन्दन्तु । छिन्ताम् छिन्दाताम् छिन्दताम् .: D i Potential facto छिन्द्याम् छिन्द्याव छिन्द्याम | छिन्दीय छिन्दीवहि छिन्दीमहि छिन्द्याः छिन्द्यातम् छिन्द्यात | छिन्दीथाः छिन्दीयाथाम् छिन्दीध्वम् छिन्द्यात् छिन्द्याताम् छिन्युः । छिन्दीत छिन्दीयाताम् छिन्दीरन्
६३ हिंस P. ' to destroy' .. .. - Present वर्तमानकाल Imperative आज्ञार्थ हिनस्मि हिंस्वः हिस्मः । हिनसानि - हिनसाव हिनसाम हिनस्सि हिस्थः हिंस्थ हिन्धि हिंस्तम् हिंस्त हिनस्ति हिंस्तः हिंसन्ति । हिनस्तु . हिंस्ताम् हिंसन्तु
_Imperfect अपूर्णभूत . Potential विध्यर्थ अहिनसम् अहिंस्व अहिंस्म । हिंस्याम् हिंस्याव हिंस्याम
अहिंस्तम् अहिंस्त | हिंस्याः हिंस्यातम् हिंस्यात अहिनत्-द् अहिंस्ताम् अहिंसन् । हिस्यात् हिंस्याताम् हिंस्युः
६४ इन्ध A. 'to kindle' Present वर्तमानकाल
Imperative mini इन्धे इन्व्वहे इवहे |इनधै इनधाबहै इनधामहे इन्से इन्धाथे इन्दध्वे इन्स्व इन्धाधाम् इन्दव्यम्
इन्धाते इन्धते इन्दाम् इन्धाताम् श्यताम्
211:

Page #82

ऐन्धि
ऐन्द्राः
ऐन्द्र
Imperfect अपूर्ण सूत० ऐन्ध्वहि ऐन्महि
ऐन्धाथाम् ऐन्द्ध्वम्
ऐन्धाताम्
ऐन्धत
भुनज्मि
भुनक्षि भुनक्ति भुङ्कः
परस्मैपद
म
भुञ्ज्ञः
भुङ्क्थः
वृणक्षि
वृणक्ति
सुलभधातुरूपकोशः
इन्धीय
इन्धीथाः
इन्धीत
६५ भुज् U. ' to dine '
अभुनजम् अभुञ्ज्व 'अभुम अभुनक्-गू अभुङ्कम् अभुङ्क
अभुनक्-ग् अभुङ्क्ङ्काम् अभुञ्जन् अभुङ्क Imperative आज्ञार्थ भुनजानि भुनजाव भुनजाम भुनजै भुधि भुङ्क्तम्
भुङ्क
भुनक्तु
भुङ्काम्
भुञ्जन्तु
वृज्ञ्जः
वृक्थः
वृङ्कः
Potential त्रिध्यर्थ
Present वर्तमानकाल
भुञ्ज्मः भुञ्जे भुज्ज्वहे
भुङ्क्थ भुते भुञ्जाथे भुञ्जन्ति भुङ्क्ते भुञ्जाते Imperfect अपूर्णभूत ●
भुङ्क्ष्व
भुङ्काम्
Potential विध्यर्थ
Present वर्तमानकाल
६६ वृज् P. ' to avoid
वृज्ज्मः
त्रृक्थ
वृअन्ति
इन्धीहि इन्धीमहि इन्धीयाथाम् इन्धीध्वम्
इन्धीयाताम् इन्धीरन्
आत्मनेपद
भभुजि अभुञ्ज्वहि अभु महि अभुङ्क्थाः अभुञ्जाथाम् अभुवम् अभुजाताम् अभुञ्जत
भुञ्ज्याम् भुज्ञ्ज्याव भुञ्ज्याम
भुञ्जीय
भुञ्ज्यातम् भुञ्ज्यात
भुञ्जीथाः
भुञ्ज्याः भुञ्ज्यात् भुञ्जाताम् भुञ्ज्युः
भुञ्जीत
The roots युज् प., वृज् P. and बिजू P. should be similarly.
conjugated.
७७
भुञ्ज्महे
भुवे
भुञ्जते
भुनजावहं भुनजामहै.
भुञ्जाथाम् भुद्दग्ध्वम्
भुञ्जाताम् भुञ्जताम्
भुञ्जीवहि भुञ्जीमहि
भुञ्जीयाथाम् भुञ्जीवम्
भुञ्जीयाताम् भुञ्जीरन्
Imperfect अपूर्णभूत०
अनुणजम् अनुव
अवृणक्-ग् अङ्गम्
अवृणक्-ग् अङ्गाम्
अनुम
अवत
अञ्जन्

Page #83

सुलभधातुरूपकोशः.
Imperative animai
Potential foregraf घृणजानि वृतजाव वृणजाम | ज्याम् .ज्याव श्याम वृधि वम् वृद्धवृळ्याः ज्यातम् ज्यात घृणक्तु हाम् वृजन्तु ज्यात् वृळ्याताम् वृश्यः
Eighth Conjugation (37EH HUT):
६७ . ए. 'to do' परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल करोमि कुर्वः .
कुर्मः कुर्वे कुर्वहे कुर्महे करोषि कुरुथः . कुस्थ
कुल्थ | कुरुषे कुर्वाथे कुरुवे करोति कुरुतः कुर्वन्ति । कुरुते , कुर्वाते कुर्वते
Imporfect अपूर्णभूत० अकरवम् अकुर्व अकुर्म · | अकुर्वि - अकुर्वहि अकुर्महि अकरोः अकुरुतम् अकुरुत अकुरुथाः अकुर्वाथाम् अकुरुध्वम् अकरोत् अकुरुताम् अकुर्वन् । अकुस्त अकुर्वाताम् अकुर्वत
Imporative आज्ञार्थ - करवाणि करवाव करवाम करवै करवावहै' करवामहै कुरु कुरुतम् कुस्त कुरुष्व कुर्वाथाम् कुरुध्वम् करोतु कुस्ताम् कुर्वन्तु । कुरुताम् कुर्वाताम् कुर्वताम्
____ Potential विध्यर्थ कुर्याम् कुर्याव कुर्याग । कुर्वीय कुविहिः कुर्वीमहि कुर्याः कुर्यातम् कुर्यात | कुर्वीथाः कु याथाम् कुर्वाध्वम् कुर्यात् कुर्याताम् कुर्युः । कुर्वीत कुर्वीयाताम् कुरिन् परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल
६८ तन् U.. to spread' तनोमि तनुवः तन्वः तनुमः,तन्मः | तन्वे तनुवहे,तन्वहे तनुमहे,तन्महे तनोषि तनुथः तनुथ तनुपे तन्वाथे तनुश्चे . तनोति तनुतः तन्वन्ति । तनुते . तन्वाते तन्वते .

Page #84

सुलभधातुरूपकोशः
।
_Imperfect अपूर्णभूत. अतनुव-। अतनुम-
अतनुवहि-। अतनुमहि-) अतनवम् अतन्व अतन्म )
- अतन्वहि अतन्महि । अतनोः अतनुतम् अतनुत | अतनुथाः अतन्वाथाम् अतनुःवम् अतनोत् अतनुताम् अतन्वन् । अतनुत अतन्वाताम् अतन्वत
Imperative stratief तनवानि तनवाव तनवाम | तनवै. तनवावहै तनवामहै तनु तनुतम् तनुत तनुष्व तन्वाथाम् तनुध्वम् तनोतु तनुताम् तन्वन्तु . । तनुताम् तन्वाताम् तन्वताम्
___Potential विध्यर्थ तनुयाम् तनुयाव तनुयाम तन्वीय तन्वीवहि तन्वीमहि तनुयाः तनुयातम् तनुयात तन्वीथाः तन्वीयाथाम् तन्वीध्वम् तनुयात् तनुयाताम् तनुयुः । तन्वीत तन्वीयाताम् तन्वीरन् The root वन A. should be conjugated like तन् A.
६९ क्षण P. ' to wound' Present वर्तमानकाल Imperative आज्ञार्थ लक्षणुवः, क्षणुमः, |क्षणवानि क्षणवाव क्षणवाम
क्षण्वः क्षमः " क्षणोपि क्षणुथः क्षणुथ
क्षणु क्षणुतम् क्षणुत क्षणोति क्षणुतः "गुताक्षण्वान्त
क्षण्वन्ति क्षणोतु क्षणुताम् क्षण्वन्तु - Imperfect अपूर्णभूत०
Potential विध्यर्थ अक्षणुव.) अक्षणुमः |क्षणुयाम् अक्षणवम्
क्षणुयाव . क्षणुयाम - अक्षण्व ) अक्षम । अक्षणोः अक्षणुतम्
| क्षणुयाः क्षणुयातम् क्षणुयात
अक्षणुत । अक्षणोत् अक्षणुताम् अक्षण्वन् ।क्षणुयात् क्षणुयाताम् क्षणुयुः
The root favor should be conjugated in the same way.

Page #85

८०
परस्मैपद
सुलभधातुरूपकोशः
Ninth Conjugation ( नमव गण )
७० क्री U. to buy
Present वर्तमानकाल
क्रीणामि क्रीणीवः
क्रीणीमः
क्रीणासि क्रीणीथः
क्रीणीथ
क्रीणाति क्रीणीतः क्रीणन्ति
कीणे श्रीणीवहे
क्रीणी क्रीणाथे क्रीणीते श्रीणाते.
Imporfect अपूर्णभूत ०
परस्मैपद
क्रीणीयाम् क्रीणीयाव श्रीणीयाम कीणीयाः क्रीणीयातम् क्रीणीयात
क्रीणीयात् क्रीणीयाताम् क्रोणीयुः
अक्रीणाम् अक्रीणीव अक्रीणीम
अक्रीणि अक्रीणीवहि अक्रीणीमहि
अक्रीणाः अक्रीणीतम् अक्रीणीत
अक्रीणीथाः अक्रीणाथाम् अक्रीणीध्वम्
अक्रीणात् अक्रीणीताम् अक्रीणन् अक्रीणीत अक्रीणाताम् अक्रीणत
Imperative आज्ञार्थ
आत्मनेपद
क्रीणानि श्रीणाव क्रीणाम
क्रीण
क्रीणाव है
क्रीणाम है
क्रीणीष्व
क्रीणाथाम्
क्रीणीध्वम्
कोणीहिं क्रीणीतम् क्रीणीत क्रीणातु क्रीणीताम् क्रीणन्तु क्रीणीताम् क्रीणाताम् क्रीणताम्
Potential विध्यर्थ
क्रीणीवह
क्रीणी
क्रीणीय : क्रीणीवहि क्रीणीमहि क्रीणीथाः
श्रीणीत
The roots and should be conjugated exactly like .
७१ मी . ' to destroy '
मीनामि मीनीवः मीनासि मीनीथः
मीनाति मीनीतः मीनन्ति मीनीत
क्रीणीयाथाम् म्
• क्रीणीयाताम् क्रीणीरन्
आत्मनेपद
Prosont वर्तमानकाल
मीनीमः मीने मीनीव मीनीमहे: मीनीथ मीनीपे
मीनाथे
मीनीध्व.
मीनाते
मीनते.

Page #86

सुलमधातुरूपकोशः
Imperfect argurats अमीनाम् अमीनीव अमीनीम | अमीनि अमीनीवहि अमीनीमहि अमीनाः अमीनीतम् अमीनीत । अमीनीथाः अमीनाथाम् अमीनीध्वम् अमीनात् अमीनीताम् अमीनन् । अमीनीत अमीनाताम् अमीनत
Imperative आज्ञार्थ मीनानि मीनाव मीनाम | मीने मीनावहै मीनामहे मीनीहि मीनीतम् मीनीत । मीनीव' मीनाथाम् मीनीध्वम् मीनातु . मीनीताम् मीनन्तु . ! मीनीताम् मीनाताम् ...मीनताम्
Potential foregoi मीनीयाम् मीनीयाव मीनीयाम | मीनीय मीनीवहि मीनीमहि मीनीयाः मीनीयातम् मीनीयात | मीनीथाः मीनीयाथाम् मीनीध्वम् मीनीयात् मीनीयाताम् मीनीयुः । मीनीत मीनीयाताम् मीनीरन्
७२ सुप P. ' to stoal' Present वर्तमानकाल
Imporative अज्ञार्थ मुष्णामि मुष्णीवः मुनीमः । मुष्णानि मुष्णाव मुष्णाम मुष्णासि मुण्णायः मुष्पीथ । मुपाण मुष्णीतम् मुष्णीन मुष्णाति मुष्णीतः मुष्णन्ति । मुष्णातु मुष्णीताम् मुष्णन्तु Imperfect squirano
___Potential विध्यर्थ अमुष्णाम् अमुष्णीव अमुष्णीम | मुष्णीयाम् मुष्णीयाव मुष्णीयान अमुष्णाः अमुष्णीतम् अमुष्णीत मुष्णीयाः मुष्णीयातम् मुष्णीयात अमुष्णात् अमुष्णीताम् अमुष्णन् । मुष्णीयात् मुष्णीयाताम् मुष्णीयुः The roots gg and gu should be similarly conjugated.
७३ अश P. 'to eat" Present वर्तमानकाल
Imperative stari अनामि अश्रीवः अनीमः | अनानि अभाव अनाम अन्नासि अनीयः अत्रीय अशान अनीतम् अत्रीत अनाति अनीतः अनन्ति । अनातु अनीताम् अनन्तु

Page #87

सुलमधातुरूपकोशः
-
-
-
Impertect भपूर्णभूतकाल Potential विपर्ष आश्नाम् आश्रीव आनीम | अश्नीयाम् . अश्नीयाव अत्रीयाम आनाः मानीतम् आश्नोत.. भनीयाः अनीयातम् अनीयात मानात् मानीताम् आनन् । अश्नीयात् अनीयाताम् अधीयुः The root (il should be similarly conjugated. :
७४ भुम् P.'to agitate' Present वर्तमानकाल Imperative भाज्ञार्थ क्षुम्नामि क्षुनीवः क्षुम्नीमः । धुन्नानि शुन्नाव भुनाव सुनासि भुनीयः सुनीथ शुभाण सुन्नीतम् सुनीत क्षुम्नाति पुनीतः क्षुम्नन्ति । क्षुनातु शुनीताम् क्षुघ्नन्तु Imperfect अपूर्णभूत
Potential विध्यर्थ अक्षुम्नाम् अधुनीव अक्षुम्नीम । भुनीयाम् शुभीराव भुन्नीयाम अक्षुम्नाः अक्षुनीतम् अक्षुनीत क्षुम्नीयाः अनायातम् शुनीयात अधुनात् अक्षुनीताम् अक्षुन्नन् । खुनीयात् सुनीयाताम् अनीयुः
by Taç P. 'to pat together Present वर्तमानकाल . Imperative आज्ञार्थ अनामि प्रथ्नीवः प्रथ्नीमः । प्रथ्नानि प्रश्नाव ग्रनाम अध्नासि प्रश्नीथः अनीथ अथान अनीतम् प्रनीत प्रथ्नाति प्रथ्नीतः प्रश्नन्ति । अनातु अनीताम् अनन्तु
Importect अपूर्णभूत ___Potential विध्यर्थ अप्रथ्नाम् अप्रथ्नीव अग्रथ्नीम | प्रश्नीयाम् प्रथ्नीयाव प्रश्नीयाम अग्रथनाः अप्रनीतम् अग्रश्नीत । प्रश्नीयाः प्रथ्नीयातम् प्रथ्नीगत अप्रथ्नात् अप्रनीताम् अप्रथ्नन् । अनीयात् प्रश्नीयाताम् प्रश्नीयुः
The root APT P. should be conjugated in the same way.
अपूणभूत०

Page #88

सुलभधातुरूपकोशः
mwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww
७६ ग्रह U. 'to take' - परस्मैपद
.
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल शामि गृहीवः गृह्णीमः । गृह . गृहोवहे गृहीमहे ग्रहासि . गृहीथः गृहीथ | गृह्णोषे गृह्णाथे गृह्णीचे ग्रहाति गृहीतः गृह्णन्ति
गृह्णन्ति | गृह्णोते गृह्णाते गृह्णते
Imperfect अपूर्णभूत भगृहाम् अग्रहीव अग्रहीम | अलि अगृहीवहिं अगृह्णीमहि अगृह्णाः . अगृहीतम् । अगृहीत , अगृह्णोथाः अगृह्णाथाम् अगृहीध्वम् अगृह्णात् अगृहीताम् अगृहन् । अगृहीत अगृह्णाताम् अगृह्णत
Imperative आज्ञार्थ गृहानि गृहाव गृहाम | गृह गृह्णावहे गृह्णामहै गृहाण गृहीतम् गृहीत | गृहीव गृह्णाथाम् गृहीध्वम् गृहातु गृहीताम् गृह्णन्तु । गृहीताम् गृह्णाताम् गृह्णताम्
Potential विध्यर्थ गृहोयाम् गृहीयाव गृहन्याम | गृह्णीय गृह्णीवहि गृहीमहि गृहीयाः- गृह्णीयातम् गृहोयात | गृह्णीथाः गृहीयाथाम् गृहीध्वम् गृहोयाद गृहीयाताम् गृहोयुः । गृहोत गृहीयाताम् गृहीरन्
७७ ७. 'to know' - परस्मैपद
आत्मनेपद Prasant वर्तमानकाल जानामि . जानीवः जानीमः । जाने जानीवहे जानीमहे जानासि जानीयः जानीथ | जानी जानाथे . जानीचे जानाति जानीतः जानन्ति । जानीते जानाते . जानते
* Imperfect अपूर्णसूत. अजानाम् अजानीव अजानीम | अजानि अजानीवहि अजानीमहि अजानाः अजानीतम् अजानीत | अजानीथाः अजानाथाम् अजानीयम् अजानात् अजानीताम् अजानन् । अजानीत अजानाताम् अजानत

Page #89

सुलभधातुरूपकोशः
Imperative आज्ञार्थ जानानि जानाव जानाम | जानै जानावहै जानामहै जानीहि जानीतम् जानीत । जानीष्य जानाथाम् . जानीध्वम् जानातु जानीताम् जानन्तु । जानीताम् जानाताम् जानताम्
Potential faeri जानीयाम् जानीयाव जानीयाम | जानीय जानीवहि जानीमहि जानीयाः जानीयातम् जानीयात जानीथाः जानीयाथाम् जानीश्वम जानीयात् जानीयाताम् जानीयुः । जानीत जानीयाताम् जानीरन्
७८बन्ध P. “to tie' Present वर्तमानकाल
Imperative HETES बध्नामि बध्नीवः बध्नीमः । बध्नाति वघ्नाव वनाम: वनासि बध्नीथः वनीथ वधान बध्नीतम् वध्नीत बध्नाति · बध्नीतः वघ्नन्ति । बध्नातु. वनीताम् वध्नन्तु, ___Impertect अपूर्णभूतकाल Potential विध्यर्थ अबध्नाम् अबध्नीव अवघ्नीम | वनीयाम् . वस्नीयाव बनीयाम अबघ्नाः अबध्नीतम् अवनीत बनीयाः वध्नीयातम् बध्नीयातः अबध्नात् अबध्नीताम् अवश्नन् । बध्नीयात् वनीयाताम् वनीयुः
७९ स्तम्भू P. : to stop' Present वर्तमानकाल
Imperative strane स्तनामि स्तनीवः स्तश्रीमः । स्तनानि स्तनाव स्तनाम स्तन्नासि स्तनीयः स्तनीथ स्तभान स्तनीतम् स्तनात स्तनाति स्तश्रीतः स्तनन्ति । स्तनातु स्तनीताम् स्तनन्तु Imperfect sqaroratno
Potential विध्यर्थ अस्तनाम् अस्तन्नीव अस्त-नीम । स्तनीयाम् स्तनीयाव स्तनीयाम भस्तन्नाः अस्तीतम् अस्तीत | स्तनीयाः स्तनीयातम् स्तनीयात अस्तात् अस्तनीताम् अस्तभ्रन् । स्तनीयात् स्तनीयाताम् स्तनीयुः

Page #90

सुलभधातुरूपकोशः
पुनासि
८० पू . ' to purify' परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल 'पुनामि पुनीवः पुनीमः । पुने पुनीवहे पुनीमहे
पुनीथः पुनीथ पुनीपे पुनाथे पुनीचे पुनाति । पुनीतः पुनन्ति । पुनीते पुनाते पुनते
Imperfect अपूर्णभूतकाल अपुनाम् . अपुनीव अपुनीम . अपुनि अपुनीवहि अपुनीमहि अपुनाः अपुनीतम् अपुनीत । अपुनीथाः अपुनाथाम् अपुनीध्वम् अपुनात् अपुनीताम् अपुनन् । । अपुनीत अपुनाताम् अपुनत
Imperative 37757731 पुनानि पुनाव पुनाम पुनै पुनावहै पुनामहै पुनीहि पुनीतम् पुनीत । पुनीव पुनाथाम् पुनीश्वम् पुनातु पुनीताम् पुनन्तु । पुनीताम् पुनाताम् पुनताम्
Potential विध्यर्थ पुनीयाम् पुनीयाव. पुनीयाम । पुनीय पुनीवहि पुनीमहि पुनीयाः पुनीयातम् पुनीयात पुनीथाः पुनीयाथाम् पुनीध्वम् पुनीयात् पुनीयाताम् पुनीयुः । पुनीत पुनीयाताम् पुनीरन् ... The roots OU. and LU. should be similarly conjugated.
८१ ली P. 'to mcity ... Present वर्तमानकाल
Imperative आज्ञार्थ लिनामि ‘लिनीवः लिनीमः । लिनानि लिनाव . लिनाम लिनासि लिनीथः लिनीथ लिनीहि लिनीतम् . लिनीत लिनाति लिनीतः लिनन्ति । लिनातु लिनीताम् - लिनन्तु
Imperfect अर्णभूत. ___ Potential विध्यर्थ अलिनाम् अलिनीव अलिनीम लिनीयाम् लिनीयाव लिनीयाम अलिनाः अलिनीतम् अलिनीत लिनीयाः लिनीयातम् लिनीयात अलिनाद अलिनीताम् अलिनन् लिनीयात् लिनीयाताम् लिनीयुः

Page #91

सुलभधातुरूपकोशः
२स्तु U. ' to cover' परस्मैपद
आत्मनेपद Present वर्तमानकाल - स्तृणामि स्तृणीवः स्तृणीमः । स्तुणे स्तृणीवहे स्तृणीमहे स्तृणासि स्तृणीयः स्तृणीथ । स्तृणीपे स्तृणाथे स्तृणीध्वे स्तृणाति । स्तृणीतः स्तृणन्ति । स्तृणीते स्तृणाते . स्तृणते
Imperfect अपूर्णभूत० अस्तृणाम् अस्तृणीव अस्तृणीम | अस्तृणि अस्तृणीवहि अस्तृणीमहि अस्तृणाः अस्तृणीतम् अस्तृणीतः । अस्तृणीथाः अस्तुणाथाम् अस्तृणीष्वम् अस्तृणात् अस्तृणीताम् अस्तृणन् । अस्तृणीत अस्तृणाताम् अस्तुणत
Imperative आज्ञार्थ स्तृणानि स्तृणाव स्तृणाम । स्तृणै. स्तृणावहै स्तृणामहै स्तृणीहि स्तृणीतम् स्तृगीत | स्तृणीष्व स्तृणाथाम् स्तृणीध्वम स्तृणातु . स्तृणीताम् स्तृगन्तु । स्तृगीताम् स्तृणाताम् स्तृणताम्
Potential विध्यर्थ स्तृणीयाम् स्तृणीयाव स्तृणीयाम | स्तृणीय स्तृणीवहि स्तृणीमहि स्तृणीयाः । स्तृणीयातम् स्तृणीयात स्तृणीथाः स्तृणीयाथाम् स्तृणीध्वम् स्तृणीयात् स्तृणीयाताम् स्तृणीयुः स्तृणीत स्तृणीयाताम् स्तृगीरन् ____The roots कृ U., P., ग, P. and t P. and U. should be similarly conjugated.
८३ मृद् P. 'to ponnd' Present वर्तमानकाल ____Imperative आज्ञार्य मृद्रामि मृद्रीवः मृद्रीमः । मद्रानि मृद्राव मद्राम मृद्रासि मृद्रीथः मृद्रीय | मृदान मृद्रीतम् मृद्रीत मृद्राति मृद्रीतः मृद्रन्ति । मुद्रातु मृगीताम् मृदन्तु _Imperfect अपूर्णभूत
Potential विध्यर्थ अमृद्राम् अमृदीव अमृगीम | मृद्रीयाम् मृद्गीयाव मृद्रीयाम अमृद्राः अमृद्रीतम् अमृद्रीत मृद्रीयाः मृद्रीयातम् मृद्रीयात अमृद्रात् अद्रीताम् अमृद्न् मद्रीयात् मृद्रीयाताम् मृद्रीयुः

Page #92

सुलभधातुरूपकोशः
NOTE The following pages contain all important roots of the Becond, third, fifth, seventh, eighth and ninth conjugations, otherwise known as The Second Group of Conjugations. The different forms of those roots are arranged in ton columns :1st column gives the root, conjugation, Pada and meaning
(धातु, गण, पद आणि अर्थ); 2nd , 3rd. per. sing. of the Present, both act. & pass.
(वर्तमान काल,तृतीय पुरुष, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि); 3rd ,
of the Imperfect act. and passive.
(अनद्यतनभूत किंवा अपूर्णभूतकाल ......); of the Imperative act, and passive. (आज्ञार्थ, तृतीय पुरुष, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि);
of.the Potential act. and passive . (विध्यर्थ तृतीय पुरुष, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि); Prosont participle, act, and pass.'
(वर्तमानकालवाचक धातुसाधित विशेषण, कर्तरि व कर्मणि); „ Potential Passivo Participles.
(विध्यर्थ धातुसाधित विशेषण); 8th , Past
. (भूतकालवाचक धातुसाधित विशेषण); 9th , Ininitire or purpose (हेवर्थक धातुसाधित अव्यय) and 10th , Absolutives or gerands. (पूर्वकालवाचक धातुसाधित अव्यय).
,
..ANA

Page #93

८८
सुलभधातुरूपकोशः
Boot, conj. ' Pada and Present ! Imperfect | Imperative Potential meaning
2) वर्तमानकाल | अनयतन or | आज्ञार्थ । विभ्यर्थ धातु, गण, पद
Act. Pass. अपूर्णभूतकाल Act. - Pass./Aot. Pass.
करि कर्मणि|Act. Pass. कतरि कर्मणि करि कर्मणि अज्ज 7 F. to अनक्ति अज्यते आनक्-ग् आज्यत अनक्तु अज्यताम् अळ्यात् अज्येत
apoint अन् : P.to अनिति अन्यते आनीत् , आन्यताअनितु अन्यताम् अन्यात् अन्येत
breathe अश् 5. A. to अनुते अश्यते आशुत आश्यत अश्रुताम् अश्य- अभुवीत अश्येत got
ताम्। अश् 9. P. to अश्नाति , आश्नात् , अश्नातु , अनीयात् , आप 5 P. to आप्नोति आप्यते आप्नोत् आयत आप्नोतु आप्य- आप्नुयात् आप्येत obtain
ताम्। आस् 2 A to आस्ते आस्यते आस्त आस्यत आस्ताम् आस्य- आसीत आस्येत
eat
sit
ईडू 2 A. to ई
इ2 P. to go एति ईयते ऐत् ऐयत एतु ईयताम् इयात् ईयेत इ with अधि 2 अधीते अधीयते अध्यैत अध्ययत अधीताम् अधीय-अधीयीत अधीA. to study
.
ताम् येत इन्धू ? A. to इन्वे, इध्यते ऐन्द्ध, ऐध्यत इन्द्धाम् , इथ्य- इन्धीत दध्येत . kindle इन्धे ऐन्ध इन्धाम् ताम् ।
ईज्यते ऐट ऐड्यत ईट्टाम् ईज्य- ईडीत ईज्येत praise..
- ताम् ईश् 2. A. to ईष्टे ईश्यते ऐट ऐश्यत ईष्टाम् ईश्यताम् ईशीत ईश्येत
role * 3 P. to go इयर्ति अर्यते ऐयः आर्यत इयतु अर्यताम् इयूयात् भर्येत कृ8 U. to do करोति, क्रियते अकरोत् , अकि- करोतु, क्रियताम् कुर्यात् , क्रियेत
कुरुते अकुत यत/कुस्ताम् कुर्वात है 5 U. to kin|कृणोति, , अकृणोत्, , कृणोतु, कृणुयात, ,
अकृणुतकृणुताम् कृण्वीत फ9 U. to kill कृणाति, कीर्यते अकृणात् , अकी- 'कृष्णातु, कीर्य- कृणीयात् , कीर्यंत
अकृणीत येतं कृणीताम् ताम् कृणीत
| कृणीते

Page #94

सुलभधातुरूपकोशः
Pres. Part. Pot.Pass. वतं० धातु विशे० Part. Act. Pass./ विध्यर्थ धातु. कतरि कर्मणि विशे०
| Past Pass.| Infin. of Gerand or
Part. | Purpose Absolutive भूतकाल धातु हेत्वर्थक धातु० पूर्वकाल०धातु०
विशे० । अव्यय । अव्यय
अक्त
अनित
अजितुम्, अजित्वा, अंमत्या, अत्तुम् अक्त्वा, (व्यज्य) अनितुम् अनिवा,
(प्राण्य) अशिनुम्, अशित्वा, अष्टा
. अष्ट
अशित
अशितुम्
आशित्वा
अअत् अग्यमान अअितव्य, अक्तव्य;
| अञ्जनीय, अङ्ग्य अनत् अन्यमान अनितव्य, अननीय,
आन्य अनुवान अश्यमान अशितव्य, अष्टव्यः |
अशनीय; आश्य अश्वत् , अशितव्य,
अशनीय, आश्य आप्नुवत् आप्य- आप्तव्य, आपनीय,
मान आप्य आसोनआस्यमान आसितव्य,आसनीय,
आस्य यत् ईयमान एतव्य, अयनीय,
इत्य अधीयान अधीय-अध्येतव्य,अध्ययनीय,
मान अध्येय इन्धान इध्यमान इन्धितव्य, इन्धनीय,
आप्त
आसित
इत
अधीत
आप्तुम् आप्त्वा, (प्राप्य) आमितुम् आसित्वा,
उपास्य) एतुम् इत्वा, ( उपेत्य) अव्येतुम् अधीत्य इन्धितुम्, इन्धित्वा,
: (समिध्य) ईडितुम् इंडित्वा,
' (समीज्य) ईशिनुम् ईशित्वा
इंडित
ईशित
ईडान ईज्यमान| इंडितव्य, ईडनीय,
शान ईश्यमान ईशितव्य, ईशनीय, इयत् अयमाण अर्तध्य, अरणीय
अर्य or आर्य कुर्वत्, क्रियमाण कर्तव्य, करणीय, कुवाण
कार्य, कृत्य
ऋत
अर्तुम्
ऋत्वा ., ( समृत्य) कृत्वा ..
कर्तुम्
कृण्वत् कृण्वान
कृणत्, कीर्यमाण करितव्य, करीतव्यः
- करणीय, कार्य :
कीर्ण
, (प्रकृत्य ) करितुम् , कीर्वा, (संकीय) करीतम्
कृणान

Page #95

९०
Root, Conj. Pada and meaning धातु, गण, पद व अर्थ
की 9 U. to
सुलभधातुरूपकोशः
Imperfect
Present
Imperative
अनयतन or
Potential विध्यर्थ Pass.
वर्तमानकाल अपूर्ण भूतकाल आज्ञार्थ Act. PASS. कर्मकर्तरि कर्माणि कर्तरि कर्मणि
Act. Pass Act. कर्मणिकरि
Pass. Aot.
कर्तरि
क्रीणाति, buy क्रीणीते
की with 1 9 विक्रीणीते A. to sell
क्रीयते अक्रीणात्, अक्री- क्रीणातु, क्रीय क्रीणीयात् कीअक्रीशीत यत क्रीणीताम् ताम् क्रीणीत येत विक्री-व्यक्रीणीत व्यक्री- विक्रीणी- विक्रीय- विक्रीणीत विक्रीयते
ताम्
यत ताम् येत क्लिय 9 P. to क्लिश्नाति क्लिश्यते अक्लिदनात् अक्लि- क्लिनातु क्लिश्यताम क्लिदनीयात् क्लिश्येत
torture
श्यत
क्षिण 8 U. to क्षिणोति, क्षिप्यते अक्षिणोत्, अक्षि- क्षिणोतु क्षिप्यताम क्षिणुयात्, क्षिअक्षिणुत ण्यत क्षिणुताम् क्षिण्वीत प्येत
wound क्षिणुते
क्षुद्7 U. to क्षुणत्ति, क्षुद्यते pound क्षुते
शुभ 9 P to क्षुम्नाति क्षुभ्यते
agitate
अक्षुणत्-द्र, अक्षु क्षुणुत्त, क्षुद्यताम् क्षुन्यात्, क्षुद्येत अक्षुन्त द्यतक्षुन्ताम् क्षुदीत अक्षुम्नात् अक्षु- क्षुनातु क्षुभ्यताम् क्षुनीयात् क्षुभ्येत भ्यत | ( 2 nd sing.क्षुभाण )
खिद् 7 A. to be खिन्ते खिद्यते अखिन्त अखि- खिन्ताम् खिद्य- खिन्दीत खिद्येत displeased
द्यत
ताम्
ख्या 2 P. to ख्याति ख्यायते अख्यात् अख्यायत ख्यातु ख्यायताम् ख्यायात् ख्यायेत (अख्यान-अख्युः tell 3rd plu.) गृ9 P. with संगृणाति संगीर्यते स सम् to speak |
ते समगुणात् समगी- संगृणातु संगीर्थ- संगृणीयात् संगी
ताम्
र्यंत ग्रन्थ 9 P. to प्रध्नाति ग्रभ्यते अग्रश्नात् अप्रध्यत प्रभातु प्रथ्यताम् प्रनीयात् प्रभ्येत put together
ग्रहू 9 U. to
गृह्णाति गृह्यते take|गृह्णीते
,
अगृह्णात्, अगृ- गृह्णातु गृह्यताम् गृह्णीयात् गृह्येत अगृह्णीत ह्यत गृह्णीताम् गृह्णीत चकाम् 2 P. to चकास्ति चक्रास्यते अचकात् द् अच- चकास्तु चकास्य- चकाshine,
चका
कास्यत
ताम् स्यात् स्त चक्षू 2 A. to चष्टे ख्यायते. अचष्ट अख्यायत, चष्टाम् ख्यायताम् चक्षीत ख्यायेत, speak क्शायते अक्शायत क्शायताम् चि 6 U. to चिनोति, चीयते अचिनोत्, अची- चिनोतु, चीयताम् - चिनुयात्, चीयेत collect faga अचिनुत यत चिनुताम् चिन्वीत
क्शायेत
1

Page #96

सुलभधातुरूपकोशः
। (प्रक्षित्य)
Pres. Part. Pot. Pass. Past Pass. | Infin. of Gerund or jer to nao nastop Part. Part. Parpose Absolutive |Act. Pass./ विध्यर्य धातु० भूतकाल धातु हेत्वर्थक धातु. पूर्वकाल. धातु करि फर्मणि विशे. । विशे० अव्यय अव्यय कोणत् , क्रीयमाण केतव्य, क्रयणीय, क्रीत
केतुम् क्रीत्वा क्रीणान । केय, काव्य विक्रीणान विक्रीय-विक्रेतव्य, विक्रयणीय, विक्रीत विक्रेतुम् विक्रीय | माण विक्रेय, विक्रम्य ! क्लिन्नत् क्लिश्यमान क्लेशितव्य, क्लेष्टव्यः क्लिशित, क्लिष्ट क्लेशिनुम् , शिवा,विष्य क्लेशनीय, क्लेश्य ।
. ( संक्लिश्य) क्षिण्वत् , क्षिण्य- क्षेणितव्य, | क्षित क्षेणितुम् क्षिणित्वा क्षिण्वान मान क्षेशनीय, क्षेण्य
क्षणित्वा,क्षित्वा चन्दत् , क्षुद्यमान क्षोत्तव्य, क्षोदनीय, क्षुण्ण क्षोत्तुम् श्रुत्वा अन्दान . क्षोद्य सुन्नत् क्षुभ्यमाण क्षोभितव्य, क्षोभणीय, क्षुभित, क्षुब्ध क्षोभितुम् । अभिल्वा, क्षोभ्य
क्षाभित्या, (प्रक्षुभ्य)
खित्त्वा, खेद्य
(परिविद्य ख्यात् ख्यायमान ख्यातव्य, ख्यानीय, ख्यात ख्यातुम् ख्यात्वा
। ख्येय संगृणत् संगीर्य- संगरितव्य, संगरी- संगीर्ण संगरितुम् , संगीर्य | माण तव्य;संगरणीय;संगार्य
संगरीतुम् प्रमत्. प्रथ्यमान ग्रन्थितव्य, ग्रन्यनीय, ग्रथित ग्रन्थितुम् अथित्वा, ग्रन्थि- ग्रन्थ्य
त्वा, (उद्दथ्य) गृह्णत्, गृह्यमाण ग्रहीतव्य ग्रहणीय, गृहीत ग्रहीतुम् गृहीत्वा, यहान ग्राह्य
(संगृह्य ) चकासत् चकास्य- चकासितव्य, चका- चकासित चकासितुम् चकासित्वा । मान | सनीय, चैंकास्य च. ख्यायमान- ख्यातय्य, क्शातय्य,
ख्यातुम्, ख्यानीय, यशानीय, क्षाण क्शायमान स्पेय, कोय ।
क्शात्वा चिन्वत् , चीयमान चेतव्य, चयनीय, । चित चेतुम् चित्वा, चिन्वान चेय
(संचित्य)
खिन्दानखिद्यमान खेत्तव्य, खेदनीय,
खेत्तुम,
ख्यात्वा,
कशातुम्

Page #97

सुलभधातुरूपकोशः
Hoot; Oonj.| P.
। वर्तमानकाल | अपूर्णभूतकाल |
la portoct Pada and Present
अनयतन or
Imporativo Potential meaning
| आज्ञार्थ । घातगण. पट |Act. Fas8.JAct PaggJAct. Pase.Act. Pass.
'कर्तरि कर्मणिकतर लकर्तरि कर्मणि कर्तरि फर्मणि
b
eat
Ag+
छिद् 7 U. to छिनत्ति, छिद्यते अच्छिनत्-द्, अ-छिनत्तु, छिद्यताम् छिन्यात् , छिद्येत
cut | छिन्ते अच्छिन्तच्छिद्यत छिन्ताम् .. छिन्दीत ज 2 P. to जक्षति जक्ष्यते अजक्षत् , अज- जक्षितु जश्यताम् जश्यात् जश्येत
अजीत् क्ष्यत . जाय 2 P. to bejजागति जागर्यते अजागः अजाग-जागतुजागर्यताम् जागृयात् जागर्येत &wake
यंत ज्ञा 9 U. to जानाति, ज्ञायते अजानात्, अज्ञा-जानातु, ज्ञायताम् जानीयात् , ज्ञायेत
know जानीते अजानीत यत जानीताम् जानीत जन 8 U. to तनोति, तन्यते, अतनोत्,अतन्यत, तनोतु, तन्यताम् , तनुयात् , तन्येत,
stretch तनुते तायते अतनुत अतायत तनुताम् तायताम् तन्वीत तायेत तृह 7 P. to तृणेढि तृह्यते अतृणेट- अतृह्यत तृणेदु तृह्यताम् तुंह्यात् तृोत दरिद्रा 2 P.to दरिद्राति दरिद्यते अदरि- अदरि- दरिद्रातु दरिय- दरिदि. दरिद्रयेत be poor
द्रात् यत ताम् यात्। दा 2 P. to cut दाति दायते अदात् अदायत दातुः दायताम् दायात् दायेत दा 3 U. to ददाति, दीयते अददात्, अदी- ददातु, दीयताम् दद्यात् , दीयेत
____give दत्ते अदत्त यत दत्ताम् ददीत दिद 2 U.toदग्धि, दिह्यते अधेक्-ग; आद- देग्धु, दिह्यताम् दिहात्, दिखेत
besmaar दिग्धे अदिग्ध हत दिधाम् दिहीत दु: P.to give दुनोति दूयते अदुनोत् अद्यत हुनोतु दूयताम दुनुयात् दूयेत
pain to दुइ 2 U. o दोग्धि, दुह्यते अधोक्-ग्, अदु- दोग्धु, दुह्यताम् दुह्मात् , दुह्येत
milk दुग्धे अदुग्ध हतदुग्धाम् .. दुहीत दृ9 P. to tos: दृणाति दीर्यते अदृणात् अदीर्यतरणातु दीर्यताम् दृणीयात् दीर्येत द्विष् 2 U. to द्वेष्टि, द्विष्यते अद्वेट्-ड्, अद्वि- द्वेष्ट, द्विष्यताम् द्विष्यात् , द्विध्येत ।
अद्विष्ट' ध्यतद्विष्टाम् द्विषीत

Page #98

सुलभधातुरूपकोशः
| Pres. Part. Pot. Pass. वर्त० धातु विशे० Part. jAct. Pass. विध्यर्थ धातु० कतरि कर्मणि विशे०
Past Pass. Infin. ot | Gerund or I Part. Parpcse: Absolutive भूतकाल०धातु हेत्वर्थक धातु पूर्वकाल. धात.
विशे० अव्यय अव्यय
छेनुम्
छित्त्वा
.ज्ञात
तत
छिन्दत्, छिद्य- छत्तव्य, छेदनीय, | छिन्न छिन्दान मान छेद्य जक्षत् जक्ष्यमाण जक्षितव्य, जक्षणीय, जक्षित जक्षितुम् ! जक्षित्वा
जक्ष्य जाग्रत् जागर्य- जागरितव्य, जाग | जागरित जागरितुम् जागरित्वा, माण, रणीय, जागर्य |
(प्रजागर्य) जानत् , ज्ञायमान ज्ञातव्य, ज्ञानीय, ज्ञेय
ज्ञातुम् __ ज्ञात्वा, जानान
(विज्ञाय) तन्वत् , तन्यमान, तनितव्य, तननीय,
तनितुम् तनित्वा, तला तन्वान तायमान तान्य
( वितत्य) हत् तृह्यमाण, तर्हितव्य, तहणीय, तृहित तर्हितुम् तर्हित्वा ।
तह दरिद्रत् दरिद्रय-दरिदितव्य,दरिद्रणीय, दरिद्रित
दरिद्रितुम्
दरिदित्वा 1 माण दरिद्रेय . दात् दायमान दातव्य, दानीय, देय दात
दातुम् दात्वा . ददत् , दीयमान ,
दत्वा, (प्रदाय) दिहत्, दिलमान देग्यव्य, देहनीय,
देग्धुम्
दिग्ध्वा,
(संदिह्य) दुन्वत् . दूयमान दोतव्य, दवनीय,
दुत्वा दव्य, दाव्य दुहत, दुहमान दोग्धव्य, दोहनीय,
दुग्ध्वा दोह्य
( संदुह्य ) णत् दीर्यमाण दरितव्य, दरीतव्य;
दरितुम्,
"दीवा, दारणीय, दार्य
दरीतुम् (विदार्य) द्विषत्, द्विध्यमाण द्वेष्व्य, द्वेषणीय, द्विष्ट
द्विष्ट्वा, द्विषाण द्वष्य
(विद्विष्य) * नि+दा-नीत, निदत्त ; आ+दा-आत्ता उपा+दा-उपात्त; अप+दा-अवत्त, अवदत्त.
दत्त*
दोतुम्
दोग्धुम्

Page #99

९४
सुलभधातुरूपकोशः
Koot, Ooaj.
Present Pada and
Imperfect | अनयतन ॥
Imperativo Potential meaning
. अपूर्णभूतकाल. आज्ञार्थ | विध्यर्थ धातु, गण, पद Aot. Pass. A
Act. Pass.JAck Pase.Act. Pass. कर्तरि कणिक
कर्तरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि
वर्तमानकाल
था 3 U. to दधाति, धीयते अधात् , अधी-दधातु, धीय- दध्यात्, धीयेत hold धत्ते
अधत्त यत/धत्ताम् ताम् दधीत । धु 5 U. to धुनोति, धूयते अधुनोत्, अधू- धनोतु, धूयताम् धुनुयात्, 'धूयेत
shakeyga अधुनत यत/धनुताम् धुन्चीत ५5 U. " धूनोति, , अधूनोत्, , धूनोतु, धूनुयात्, ,
- धूनुते अधूनुतधूनुताम्धू न्वीत धू 9 U. to धुनाति, अधुनात्, , धुनातु, , . धुनीयात्, ,
___shake|धुनीते अधुनीत धुनीताम् धुनीत धृष 5 P.to. धृष्णोति धृष्यते अधृष्णोत् अधृष्यत धृष्णोतु धृष्यताम् वृणुयात् धृप्येत
dare निज् 3 U. to नेनेति, निज्यते अनेनेक्-ग,अंनि-नेनेक्तु, निज्य- नेनिज्यात्, नि
purity ननिके अनेनित ज्यतानेनिकाम् ताम् ननिजीत ज्येत निङ्ग्? A.with|प्रणिक्के प्रणि- प्राणित प्राणि- प्रणि- प्रणि- प्रणिश्रीत प्रणि
o to wasbl ज्यते ज्यत ङ्क्ताम् ज्यताम् ज्यत नु 2 P.to नौति नूयते |अनौत् अनूयत नौतु । नूयताम् नुयात् नयेत
praise पा2 P. to पाति पायते अपात् अपायत पातु पायताम् पायात् पायेत
protect पिष् 7 P. to पिनष्टि पिष्यते अपिनट्-डुअपि-पिनष्टु पिघ्य- पिंष्यात् पिष्येत
ध्यत
ताम्। पुष् 9 P.toपुष्णाति पुष्यते अपुष्णात् अपुष्यतपुष्णातु पुष्यताम् पुष्णीयात् पुष्येत
noariab पू° U.to पुनाति, पूयते अपुनात् , अपूयत पुनातु, प्यताम् पुनीयात्, पूयेत
purity पुनीते अपुनीत पुनीताम् पुनीत पृ3 P. to in पिपर्ति प्रियते अपिपः अप्रियत पिपतु प्रियताम् पिपृयात् प्रियेत पृच् ? A. with|संपृक्ते संपृच्यते समपृक सम- संपृक्ताम् संपृच्य-संपृचीत संपच्येत , सम् to come
पृच्यत ताम् . in contact
grind

Page #100

सुलभधातुरूपकोशः
| Pros. Part. | Pot. Pass. वर्न धातु विशे० Part. Act. Pass. विध्यर्व पातु. करि कर्मणि विशे.
Past Pars. Infio. of Gerond or
Part. Parpnee | Absolntive भूतकाल धातु हेत्वर्थक धातु०पूर्वकाल. धातु.
विश० अव्यय । अन्यय
दधत्, धौवमान धातव्य, धानीय; दवान
धेय धन्वत. धूयमान धोतव्य, धवितव्य; धुन्वान । धवनीय, धाव्य
धातुम् हित्वा,
(संधाय ) धोतुम् or | धुत्वा धवितुम् । (विधुत्य)
धूत्वा, विधूय)
धन्वान
धर्पिता, (प्रधृष्य)
REEEEEEEEEEEEEEE
पता
उनद,
धूत्वा धुनान कृष्णुवत् धृष्यमाण धार्षितव्य, धर्षणीय, धर्षित, धृट । धर्षितुम्
धृष्य निनिजत्, निज्य- | नेकव्य, नेजनीय,
! निक्त
नक्तम्
निकवा, निनिजान मान नेज्य
(अवनिज्य) प्रणि- प्रगिज्य- प्रणिजितव्य, प्रणित्र
प्रणिजितुम् प्रणिज्य जान मान नीय, प्रणिञ्जय . नुवत् नूरमान नवितव्य, नवनीय,
नवितुम्
नुत्वा . . नव्य or नाव्य
(प्रणुत्य) पात् पायमान पातव्य, पानीय,
पातुम् । पात्वा पेय पिंथन पिश्यमाण पेटय्य, पेपणीय,
। . पेय पुष्णत् . पुष्यमाण पोपितव्य पोषणीय, पुपित पोषितुम् पुषित्वा
- पोष्य . पुनत, पूयमान पवितव्य, पवनीय,
पवितुम्खा , पविला पव्य or पाध्य पिप्रत् प्रियमाण पर्तव्य, परणीय, |
पतुम् पार्य or पृत्य संपृवान संपृच्य- संपर्चितन्य, संपर्च-/
संपृच्य मान नीय, संपy
पेट्रम्
विष्टा,
। ( मंपिष्य)
प्रत्ता

Page #101

९६
Root, Conj Pada and
meaning धातु, गण, पद व अर्थ
प्लुष 9 P. to
imperfect
Presen
अनयतन or
वर्तमानकाल अपूर्णभूतकाल Pass. | Act. Pass. कर्मणि कर्तरि
Act. कर्तरि
q9 P. to fill quifa
मी 9 U to love प्रीणीते
burn
सुलभधातुरूपकोशः
पृच्7P.with सम् संपूणक्ति संपृच्यते समवृणक्-ग् सम- संपृणक्त
to associate!
पृच्यत
3 P. to fill पिपर्ति पूर्यते अपिपः अपूर्यंत विपर्तु
""
प्रीणाति, प्रीयते
लुष्णाति लभ्यते
Imperative आज्ञार्थ
Act.
कर्मणि कर्तरि
ब्रू 2 U. to त्रवीति, उच्यते opeak आह; व्रते भजू 7 P. to भनक्ति भज्यते
break भा 2 P. to shine
भिद् 7 . to
"
fear
भुज्यते
भुज् 7 P to en-भुनक्ति, joy; A.to eater * to bear बिभर्ति, विभृते मन्धू 9 P. to मध्नाति मध्यते
म्रियते
churn
Potential विध्यर्थ
Pass. Act. कर्मणिकरि
ताम्
पूर्यताम् विपर्यात् पर्यंत
अपृणात्
पृणातु
पृणीयात्
अप्रीणात् अप्री- प्रीणातु, प्रीय प्रीणीयात्, प्रीयेत अप्रीणीत यत प्रीणीताम् ताम् प्रीणीत अनुष्णात् अलभ्यत पुष्णातु लुष्यताम् पुष्णीयात्येत
Pass.
कर्मणि
संपृच्य - संपृच्यात् संपृ
च्येत
39
भिनत्ति, भिद्यते अभिनत्-इ, अभि- भिनत्तु, अभिन्त द्यत भिन्ताम् भी 3 P. to बिभेति भीयते अविभेत् अभीयत विभेतु
oplit भिन्ते
प्सा 2 P. to प्साति प्सायते अप्सात् अप्सायत सातु प्सायताम् सायात् सायेत devour
बन्धू P. to वध्नाति बध्यते अवघ्नात् अवध्यत वनातु बध्यताम् वनीयात् बध्येत
tie
""
अत्रवीत्, औच्यत त्रवीतु, उच्यताम् त्र्यात, उच्येत अभूत ताम् बीत अभनक् ग् अभ- भनक्तु भज्यताम् भञ्ज्यात् भज्येत
ज्यत
भाति भायते अभात् अभायत भातु भायताम् भायात् भायेत
भिद्य- भिन्द्यात् भिद्येत ताम् भिन्दीत
भीयताम् विभियात्, भी विभीयात् अभुनक्-ग, अभु-भुनक्तु, भुज्यताम् भज्यात्, भुज्ये अभुङ्क ज्यत भुङ्क्तान् भुञ्जीत अबिभः, अधि- बिभर्तु श्रिय विभुयात् श्रिये अविभृत यत विभृताम् तामूं विभ्रीत अमनात् अमध्यत मनातु मध्यताम् मभीयात् मध्येत
"

Page #102

सुलमधातुरूपकोशः
.२७
Part.
Pot. Pass. वन धानु० विशे० Part. |Act. Pass./ विध्ययं धातु. कतरि कर्मणि विशे०
|Past Pass.| Infin.ot | Gerund er ___Part. | Purpose | Absolutive भूतकाल०धातु० हेत्वर्थक धातु पूर्वकाल. धातु.
अव्यय
अव्यय
वि
संपचत संपच्य- संपर्चितव्य. संपर्च- संपृक्त | संपर्चितुम् | संपृच्य
माननीय, संपर्थ्य | पिपुरत् पूर्यमाण परितव्य, परीतव्य, पूर्ण or पूर्त परितुम् or
परीतुम् (प्रपूर्य)
पूनी,
परणीय, पार्य |
प्रीणत्, प्रीयमाण प्रेतव्य, प्रयणीय,
प्रेतुम्
प्रेय
पुणत् पुष्यमाण लोषितव्यं, लोषणीय,
ग्लोपितुम्
प्रीला (संप्रीय) प्लुपित्वा,
लोषित्वा प्सातुम् । प्सावा
शेष्य
सात् प्सायमान सातव्य, सानीय,
प्सेय बधत् वध्यमान बन्दव्य, बन्धनीय,
बन्य ब्रुवत्, उच्यमान| वकव्य, वचनीय,
वाच्य भजत् भज्यमान भक्तव्य, भजनीय,
भहस्य मात्. भायमान भातव्य, भानीय,
A
मन
.
वद्धा,
(निवध्य) वक्तम । उक्त्वा ,
(प्रोच्य) भक्तुम् भक्त्वा भड्क्त्वा
(विभज्य) भातुम्
भाखा,
(विभाय) भेत्तम् ।
(संभिद्य)
भीत्वा,
(संभीय) भोक्तम् । मुक्त्वा ,
(उपभुज्य) भर्तुम् ।
भृत्वा,
(संभृत्य) । मन्धितुम् | मन्यित्वा
भित्त्वा,
भेतुम्
भिन्दत् ,भियमान भेतव्य, मेदनीय, मिन्दानं
भय . विभ्यत् भीयमान भेतव्य; भयनीय, राजा, मुग्यमान भोजव्य, भोजनीय,
मान,मोम्पmjayable वित्रत, श्रियमाण भर्तव्य, भरणीय, | मृत। वित्राण
प्रत्य मात् मन्यमान मन्धितल्य, मन्यनीय, मन्धित
राधान

Page #103

सुलभधातुरूपकोशः
Rout, Uonj. Pore.
Importect : Pada and | Pront
अनयतन or | Imporative i Potential meaning I.पतमानकाल | अपर्णतकाल | आज्ञार्थ । विध्यर्थ
Act. Pass. Act Pass. Act. Pass. Act. Paso. व अर्थ' कतार कर्मणिकर्तरि कर्मणिकर्तरि कर्मणि करि कर्मणि
मा 3 A. to मिमीते मीयते अमिमीतअयित मिमीताम् मीय- मिमीत मीयेत measure
. ताम् मी 9 U, to मीनाति, , अमीनात्, , मीनातु, मीनीयात् , ,
destroy मीनीने अभीनीत मीनीताम्मीनीत मुग 9 P. to 'मुष्णाति मुप्यते अमुष्णात् अमु. मुष्णातु मुप्यताम् मुष्णीयात् मुल्येत - steali
यत मृ2 P. toमार्टि मृज्यते अमा- अमृ- 'मार्ट मृज्यताम् मृज्यात् मृज्येत . wipo
ज्यत मृद 9 P. to मृद्राति मृद्यते अमृद्रात् अमृद्यत मद्रातु नृद्यताम् मृगीयात् मृद्यत
pound या 2 P. to go याति यायते अयात् अयांयत यातु यायताम् यायात् यायेत यु : I. to 'योति यूयते अयोत् अयूयत यौतु . यूयताम् युयात् - यूयत
10
bi
दु: C. to युनाति, अयुनात्, , युनातु, , युनीयात, ,
अयुनीत युनीताम् , युनीत पुजा . to युक्ति, युज्यते अयुनक्-ग; अयु-युनत्तु, युज्य- युध्यात् , युवेत
join युइत्ते. अयुक्त ज्यत युताम् ताम् युतीत स2 P. to राति रायते अरात् अरायत रातु रायताम् रायात रायत
नि: U. to रिक्ति, रिच्यते अरिणक्-ग अरि- रिणक्तु, रिच्य- रियात , रिच्येत ____evacuate रित्ते अरिक्त च्यत रिक्ताम् ताम् रिमीत
2 P. to रौति, स्यंत अरौत् , अख्यत रौतु, स्यताम् स्यात् , ख्येत make noise रवीति अरवीत्र वीतु हवींयात् रुद्? P. to रोदिति रयते अरोदीत् , अद्यत रोदितु स्वताम् स्यात् स्वेत ___..weepi
अरोदत् । रु7 . to रुगद्धि, रुध्यते अरुणत्-द्, अरु-रुणद्ध, रुध्यताम् हव्यात्, सभ्येत ____obstruct हे
अरुन्द्ध ध्यत रद्धाम्न्धीत ला 2 P.toलाति लायत अलात् अलायत लातु लायताम् लायात् लायेत take; to give

Page #104

सुलभधातुरूपकोशः
Part.
B
Pres. Part. Pot. Pags. वर्न० धात विशे० Part. |Act. Pass. विध्यर्थ धातु. करि कर्मणि विशे०
Parpo:
.0
Past Pass. Infin. of Gerund or
Absolutive भूतकाल०धातु० हेत्यर्थक धातु० | पूर्वकाल धानु. विशे० अव्यय
अव्यय
मिमान मीयमान मातव्य, मानीय, ।
मित
मातुम्
मेय
मीनत्
,
मातुम्
"
मित्वा, (उन्माय)
मीत्वा, (प्रमाय) मुपित्वा, (संमुख्य) मार्जित्वा,
मोषितुम्
मार्जितुम्,
माटुंम्
मृष्ट्या
मर्दितुम
यातुम्
मृदित्वा, (संमृद्य)
यात्वा, (प्रयाय)
युत्वा, (संयुत्य)
यवितुम्
मुष्णत् मुध्यमाणामोपितव्य, मोषणीय,
मोष्य मृजत् , मृज्यमान मार्जितव्य, मार्टव्यः । मार्जन्मार्जनीय मृज्य,माये मृगत् मृद्यमान मर्दितम्य, मर्दनीय, |
मृद्य यात् यायमान यातव्य, यानीय,
. येय युवत् यूयमान यवितव्य, यवनीय,
यव्य, याव्य युनत् , , योतव्य, यवनीय,
यव्य, याम्य युञ्जत् , युज्यमान योक्तव्य, योजनीय, युआन योग्य, नियोज्य रात् . रायमाण रातव्य, राणीय, रेय रिश्चत् , रिच्यमान रेक्तव्य, रेचनीय, रिधान
रेच्य स्वत् स्यमाण रवितव्य, खणीय,
| ख्य, राव्य रुदत् रुद्यमान रोदितव्य. रोदनीय,
योतुम्
योक्तुम्
। युक्त्वा , (प्रयुज्य) रात्वा
रातुम् रेक्तुम्
रिक्त्वा,
_
रवितुम् .
रोदितुम्
। (अतिरिच्य)
रुत्वा , (विस्त्य) रुदित्वा, (विस्य) रुवा, (संरुभ्य)
लावा, । (आलाय)
रोद्भुम्
_
रूधत्, रुध्यमान रोद्धव्य, रोधनीय, धान
रोध्य लात् लायमान लातव्य, लानीय,
लेय
लातुम्

Page #105

१००
Root, Conj. Pada and meaning धातु, गण. पद व अर्थ
लिहू U. to
lick
सुलभधातुरूपकोशः
Imperfect
Present
अनद्यतन or
वर्तमानकाल अपूर्ण भूतकाल
Pass. Act. कर्मणिकरि
Act.
कर्तरि
ली 9 P. to melt
लू 9 U. to cut लुनाति, लुनीते
वन् 8 A to वनुते beg
वशू 2 P. to वष्टि
wish
यसू 2 A 40 वस्ते
dress वा 2 P. to
blow
विज् 3 U. to वेवेक्ति,
separate बिदू 2 P. to
लेढि
लीढे
लिनाति लीयते
लूयते
अलुनात्, अलूयत लुनातु, लूयताम् लुनीयात्, लयंत अलुनीत लुनीताम् लुनीत अवनुत अवन्यत वनुताम् वन्यताम् वन्वीत वन्येत
वन्यते
उश्यते अवट्-ड् औश्यत वटु
उश्यताम् उश्यात् उभ्येत
वस्यते अवस्त अवस्यत वस्ताम् व्रस्यताम् वसीत वस्येत
वेत्ति, know वेद
विद् 7 A to विन्ते discuss
विष् 3 U. to वेवेष्टि, surround a 5 U. to
वाति वायत अवात् अवायत वातु वायताम् वायात् वायेत
विज्यते
विद्यते
अवेवक्- ग्, अवि- वेवेक्तु, विज्यताम् वविज्यात्, विज्येत अवविक्त ज्यत वविक्ताम् विविजीत अवेत् द् अविद्यत वेत्तु विद्यताम् विद्यात् विद्येन विदां करोतु
अविन्तं विन्ताम् विन्दीत
वृ9 A. to serve, वृणीते to worship वृज् 2 A to वृक्त
avoid बृज् 7 P. to वृणक्ति
shun
लिह्यते अलेटू-डू, अलिह्यत लेढु, लिह्यताम् लिह्यात् लिह्येत लीढाम् लिहीत
अलीढ अलिनात् अलीयत लिनातु लीयताम् लिनीयात् लीयेत
"3
बृणोति, त्रियते cover a
| Act.
pass.
कर्मणिकरि
Imperative आकार्य Pass. Act. Pass. कर्मणि कमर कर्मणि
ار
22
ور
विष्यंत अववेट्-डू, अवि- वेवे, विष्यताम् वेविष्यात विष्ध्येत अवेविष्ट यतविम् वैविपीत अवृणोत्, अत्रि- वृणोतु त्रियताम् वृणुयात्, अवृणुत यत वृणुताम् वृण्वीत अवृणीत वृणीताम् वृणीत
त्रियेत
वृज्यते अवृक्त अवृज्यत वृक्ताम् वृज्यताम् वृजीत वृज्येत
"
Potential विध्यर्थं
"
"
23
"
""
अवृणक्-ग्,, वृणक्तु - वृज्यात्,”

Page #106

मुलभधातुरूपकोशः
१०१
सनीय | -
लून
| Pres. Part. Pot. Pags. Past Pass. Infin. ot Gerund or वन धातु विशे Part.
Part, | Purpuro Absolutive Ant. Pass.
विध्यर्थ धातु भूतकाल धातु० हत्वर्थक धातु पूर्वकाल० धातु० करि फणि विशे० । विशे० । अव्यय अध्यय लिहत् , लिझमान लेढव्य, लेहनीय, लीढ लेहुम्लीहा, लिहान . लेह्य .
... (आलिा ) लिनत् लीयमान लेतव्य, लातव्य;
लेतुम् , लातुम् लीया,(विलीय. . लयनीय, लेय .
विलाय) लुनत् , लूयमान लवितव्य, लवनीय,
लवितुम् लून्या, लुनान लव्य, लाव्य ।
: (अवट्य) वन्वान वन्यमान वनितव्य, वननीय,
वनितुम् । वनित्या, वत्वा | वान्य उशत् उदयमान वशितव्य: वशनीय, वशित वशितुम् वशित्वा
वाश्य वसान वस्यमान वसितव्य, वसनीय, वसित
वसितुम्
वसित्वा, । वास्य
(उद्धम्म) वात् यायमान वातव्य, वानीय, वेय वात
वातुम् :
वात्या,
(निवाय) वेविजत् , विज्य- वेक्तव्य, वजनीय, । विक्त वेतम् . विक्वा, वेविजान मान वेज्य
( विविज्य) विदत् , विद्यमान वेदितव्य, वेदनीय, विदित वेदितुम् . विदित्वा, विद्वम् . वेद्य
(संविद्य) विन्दान , वेत्तव्य, वेदनीय, वैद्य वित्त, विन वेतुम् विन्या येविषत् , विष्य- वेष्टव्य, वेषणीय, वेष्य
वेम् - विद्या वैविपाण माण वृण्वत् , त्रियमाण वरितव्य, वरीतव्य;
वरितम्,. वृत्वा, वृण्वान वरणीय; वार्य, वृत्य |
वरीतुम् (अनुवृत्य) वृणान , जान युज्यमान वर्जितव्य, वर्जनीय,
वर्जितुम् वर्जिया .
ज्य
राजत्
,

Page #107

१०२
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Oonj.|
erfect Pada and | Present
Imperative Potential
न । meaning I.वर्तमानकाल | अपूर्णतकाल आज्ञार्थ | विध्यर्थ
Lot. Pass. धातु, गण, पद
JAct: Pass./Aot. Pags.
Pass. व अर्थ कतार कर्मणिकरि कणि कतरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि वृ 9 U. toवृणाति, वूर्यते अवृणात्, अर्यंत वृणातु, वूर्यताम् वृणीयात् , वूयंत chod
अवृणीत वृणीताम् वृणीत शक 5 P. to शक्नोति शक्यते अशक्नोत् अश-शनोतु शक्यताम् शक्नुयात् शक्येत
be able शास् 2 P. to शास्ति शिष्यते अशात्-द् अशि- शास्तु शिष्यताम् शिष्यात् शिष्येत
क्यत
govern
ध्यत
शास् with आ आशास्ते आशा-आशासत आशा-आशा- आशास्य-आशासीत आशा
2 A. to wish स्यते | स्यत स्ताम् । ताम् स्येत शिप् ? P.to शिनष्टि शिष्यते |अशिनट्-ड् अशि-शिनष्ट शिष्यताम् शिष्यात् शिप्येत distinguish
ध्यत शी* A. to lie|शेते शय्यते अशेत अशय्यत शेताम् शय्यताम् शयीत शय्येत
o down श्रा 2 P. toश्राति श्रायते. अधात् अायत धातु श्रायताम् श्रायात् धायेत . coo! श्री 9 U. toश्रीणाति, श्रीयते अश्रीणात्, अश्री- श्रीणातु, श्रीय-श्रीणीयात्, श्रीयेत
cook श्रीणीते अश्रीणीत यत श्रीणीताम् ताम् श्रीणीत श्रु 5 P. to शृणोति श्रूयते अशृणोत् अश्रूयत शृणोतु थ्रयताम् शृणुयात् श्रूयेत
hear थस् 2 P. to श्वसिति श्वस्यते अश्वसीत, अश्व-श्वसितु श्वस्यताम् वस्यात् श्वस्येत
breathe
--
-
-
" असन
-
-
- - LE
सुनुताम्
साधू 5 P.to सानोति साध्यते असाधोत् असा सानोतु साध्यताम् साप्नुयात् साध्येत
accomplish सु 5 U. to ex- सुनोति, सूयते असुनोत् ,असूयत सुनोतु, सूयताम सुनुयात् , सूयेत
tract सू2 A. to सूते , असूत , सूताम् , सवात ,
give birth to स्तम्भ 9 P. to स्तनाति स्तभ्यते अस्तनात् अस्त-स्तनातु स्तभ्य-स्तनी- स्तभ्येत stop |
भ्यत ताम यात्

Page #108

सुलभधातुरूपकोशः
१०३
| Pres. Part.! Pot. Pass. | Past Pass. | Infin. of | Gorund or वतं. धातु विशे P art. | Part. Purpose ! Absolutive Act. Pass./ विध्यर्थ धातु० भूतकाल०धातु हेत्वयंक धातु पूर्वकाल धातु. कतरि कर्मणि विशे. विशे० अव्यय अव्यय
पूर्ण
वरितुम् , वरीतुम् शनुम्
शक्त
णत्, वूर्यमाण वरितव्य, वरीतव्यः ।
यूवी ऋणान
वरणीय; वार्य शकुवत् शक्यमान शक्तव्य, शकनीय,
दशकवा शक्य शासत् शिष्यमाणा शासितव्य, शासनीय,
शासितुम्
शागिन्या, शिष्य .
शिष्टा
(अनुशिय) आशासान आशा-आशासितव्य, आशा- आशासित । आशामितुम् आशाम्य
स्यमान सनीय, आशास्य । शिपत् शिष्यमाण शेष्टव्य, शेपणीय, शिष्ट शेठम् शिष्टा, शेय
. (विशिय) शयान शव्यमान शयितव्य, शयनीय, शयित शयितुम् .. यित्वा,
| . • शेय आत् प्रायमान धातव्य, पाणीय,
श्रातुम् श्रात्य
.
..
श्रेय .'
अनुम्
. श्रीया
श्रीगत, श्रीयमाण श्रेतव्य, श्रयणीय, धीत श्रीमान श्रेय ग्वत् धृयमाण श्रोतव्य, श्रवणीय, श्रुत
" श्रव्य, श्राव्य असन् सत्यमान श्वसितव्य, श्वसनीय । असित,
वास्य (आश्वस्त,
| विश्वस्त)
साद्ध
सुत
प्रतिश्रुग्य असितम्। सित्वा,
(आयत्य
विश्वस्य) सादुम् ! साड्या , .
(प्रमाय) : मुवा,
(प्रसुत्य) सोतुम् , सूत्वा सवितुम् (प्रसूय) स्तम्भितुम् लम्भिवा,
स्तम्या, (विम्म)
सानुवत् साध्य- साव्य, साधनीय
.मान साध्य सुन्वत् , सूयमान सोतव्य, सवनीय, सुन्वान । सव्य, साव्य सुवान | सोतव्य, सवितव्यः ।
सवनीय; सव्य, साव्य स्तन्नत् स्तभ्यमान स्तम्भितव्य, स्तम्भ
। नीय, स्तम्भ्य
मोतुम्
सूत
स्तब्ध

Page #109

१०४.
सुलभधातुरूपकोशः ..
Pada and | वर्तमानकाल . अपूर्णभूत
Root, Oodji
Imperfoet Presont
| अनयतन or Imperative | Potential पतमानकाल | अनिकाल
आज्ञाथ meaning
विध्यय Act. Pass. Act. Pass.
Act. Pas:. Act. धातु, गण, पद
Pass. कतरि कणि कतरि कणिकतरि कर्माण करि कणि
.Act.
धातु, गणतमानकाल
माण करि ।
स्वीते
_cover|स्तृणुते
यत
स्त 20.to. स्तति, स्तयते अस्तीत्, अस्तू- स्तोतु, स्तूयताम् स्तुयात्, स्तूयेत praise Fraila
अस्तवीत् यत स्तवीतु स्तुवीयात् अस्तुत, स्तुताम्, स्तुवीत . .
अस्तुवीत स्तुवीताम् । स्तु 5 U. to तृणोति, स्तयते अस्तृणोत्, अस्त-स्तृणोतु, स्तय- स्तृणुयात् , स्तर्यंत
अस्तृणुत यत स्तृणुताम् ताम् स्तण्वीत. स्त 9 U.. स्तृणाति, स्तीर्यते अस्तृणात् , अ. स्तृणातु, स्तीर्य- स्तुणीयात् , स्ती.
coverस्तृणीते अस्तृणीतस्तीर्यत स्तुगीताम् ताम् स्तृणीत . येत प्रा2 P.toनाति नायते अनात्-द् अन्ना- स्नातु. नायताम् नायात् नायेत
bathel स्नु 2 P.tpोति स्नूयते अन्नात् पस्नूयतात्रौतु स्न्यताम् स्नुयात् स्तूयेत
hor स्वप् 2 P.to स्वपिति सुप्यते अस्वपीत् , अस स्वपितु सुप्यताम् स्वप्यात् सुप्येत sleep
अस्वपत् प्यत हन् १U.. हन्ति, हन्यते अहन् , अहन्यत हन्तु, हन्यताम् हन्यात्, हन्यत kiहत
अहत . हताम्ब्रांत हा 3 P.to जहाति हीयते अजहात् अहीयत जहातु हीयताम् ब्रह्मात् हीयत
abandon हा 3 A. to go|जिहोते हायते अजिहीत अहायत जिहीताम् हाय- जिहीत हायेत हि 5 P. to go|हिनोति हीयते अहिनोत् अहीयताहिनोतु हीयताम् हिनुयात् होयत दु 3 P.toजुहोति हूयते अजुहोत् अहूयत/जुहोतु हूयताम जुहुयात् हूयेत
sacrifice हु2 A. toहुते यते अहुत अयत हुताम् इयताम् हुवीत येत
conceal ही 8 P.toजिहेति हीयते अजिहेत् अहोयत जिहेतु हीयताम् जिहीयात् होयत
blusb

Page #110

Pres, Part. धर्म• धातु० त्रिशे० Act. Pass कर्तरि कर्मणि
सुलभ धातुरूप कोशः
Pot. Pass. Part.
विध्यर्थ धातु विशे०
स्तुवत् स्तूयमान स्तोतव्य, स्तवनीथ, स्तुत्य
स्तुवान
>
›
स्तृण्वत् स्तर्य- स्तर्तव्य, स्तरणीय, स्तृण्वान माण स्तार्य स्तृणत् स्तीर्थ- स्तरितव्य, स्तरीतव्यः स्तृगान माण स्तरणीय; स्तार्य स्नात् स्नायमान स्नातव्य, स्नानीय, स्नेय स्नुवत् स्नूयमान स्त्रवितव्य, स्त्रवनीय, स्त्रव्य, स्वपत् सुप्यमान स्वप्तव्यं, स्वपनीय,
स्नाव्य
स्वप्य
ज्ञान
घ्नत् हन्यमान हन्तव्य, हननीय, घात्य, वध्य जहत् हीयमान हातव्य, हानीय,
जिहान हायमान
हिन्वत् हीयमान हेतव्य, हयनीय, हेय जुहत् हूयमान होतव्य, हवनीय,
हव्य, हाव्य हुवान हूयमान होतव्य, हवनीय, हव्य, हाय |जिहियत् हीय हेतम्य, हयणीय,
माण
हेय
ལ་
स्तृत
स्तीर्ण
Past Pass. Infin. of Part. Purpose भूतकाल० धातु० हेत्वर्थक धातु • पूर्वकाल• धातु • त्रिशे०
अव्यय
अव्यय
स्तुत
स्तोतुम्
स्नात
स्नुत
सुप्त
हत
हीन
हान
हित
हुत
हुत
हीत, हीण
wwwNNNNI
स्तर्तुम्
स्तरितुम्,
स्तरीतुम्
स्नातुम्
स्नवितुम्
स्वप्तुम्
हन्तुम्
हातुम्
""
१०५
हेतुम्
होतुम्
होतुम्
हेतुम्
Gerund or Absolutive
स्तुत्वा, ( अभिष्टुत्य )
स्तृत्वा,
( विस्तृत्य )
स्तीर्त्वा, ( विस्तीर्थ ) स्नात्वा,
( प्रम्नाय ) स्नुत्वा,
( अपस्तुत्य ) सुवा,
( प्रसुप्य )
हत्वा
( निहृत्य )
हित्वा
( विहाय )
हावा
हिरवा,
( प्रहित्य )
हुत्वा,
( प्रहुत्य )
हुत्वः,
( अपहृत्य )
हीत्वा ( प्रहीय )

Page #111

वन्द्या सरस्वती देवी यामहं प्रणतः सदा । अध्यापकस्य चाध्येतुः शुभं कुर्यामिरन्तरम् ।।
END

Page #112

Explanation of Grammatical Terms BOOt-यातु. Conjugation-Tण. Terminations-प्रत्यय. Present Tense-मानकाल. Imperfect Tense-अनद्यतनभूतकाल.. Imperative food-आज्ञार्य. Potential food-विध्यर्थ. Present Participle-वर्तमानकालवाचक धातुसाधित विशेषण. PotentialPassive Participle-विध्यर्थ धातुसाधित विशेषण. Ininitive ot Purpose हेत्यर्थक धातुसाधिन अव्यय. Gerand or Absolutive-पूर्वकालवाचक धातुसाधिन अन्यय. Non-conjugational Tenses-गणनिरपेक्ष काल. Perfect Tense-परोक्षभून काल. Aorist-सामान्यभूत काल. . First Future अनयनन भविष्य काल. Second Future-सामान्य भविष्य Conditional Mood-क्रियातिपयर्थ. Benedictivo Mood-आशीर्वादार्थ. Causal-प्रेरणार्थक (धातु ). Desiderative-इच्छार्थक (धातु ). Frequentative-पोनःपुन्यार्थक किंया अनिशयार्थक (घात). Perfect Participle परोक्षभून धातुसाधित विशेषण. Future Participle-भविष्यकालवाचक धातुसाधित विशेषण.

Page #113

1
Chapter 1.
List of irregular roots with different forms
Chapter 11.
The Perfect:
Chapter III.
Contents
Terminations
Table showing वेटू, अनिट् and सेंट् roots and कारिकाs of सेंद्र, अनिद्र & वेट् roots
Roots fully conjugated in the Ferfect (alphabetically arranged)
The two Futures and the Conditional:
Chapter IV.
(1) The 1st or Periphrastic Future: Terminations.
...
(1) The Aorist
(2) The Benedictive
62
Roots fully conjugated (alphabetically). 62-78 (2) The 2nd or Simple Future:Terminations:
Roots fully conjugated (alphabetically) 79-82 (3) The Conditional Mood: Terminations
Roots fully conjugated (alphabetically) 83-86 87-94
87
88
90
91
93
(3) The Desiderative (4) The Frequentative (5) The Causals An exhaustive list of roots giving the forms of the non-conjugational Tenses and Mcods
****
***
Pages
1-15
2-15
16-61
16
...
17-21
22-61
62-96
95-169

Page #114

सुलभधातुरूपकोशः
PART III
Chapter I This chapter gives in the following pages the list of all irregular roots that are not included in Parts I and II. The different forms of the roots are given in ten different columns. The columps give in order: (1) Root, conjugition, Pada and meaning
(धातु, गण, पद आणि अर्थ); (2) Present 3rd person singular active and passive
(वतेमानकाल, तृतीय पुरुष, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि); (3) Imperfect, rd person singular active and passive
(अनद्यतनभूत किंवा प्रथमभूत काल तृतीय पुरुप, ए. व. कर्तरि व कर्मणि); (4) Imperative 3rd person singular, active and passive
(आज्ञार्थ, तृतीय पुरुष, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि); (5) Potential 3rd person singular active and passive
(विध्यर्थ, तृतीय पुरुष, एकवचन, कर्तरि व कर्मणि); (6) Present participles, active and passive
(वर्तमानकालवाचक धातुसाधित विशेषण, कर्तरि व कर्मणि); ..(7) Potential passive participles
(विध्यर्थ धातुसाधित विशेषण); (8) Past passive participles
(भूतकालवाचक धातुसाधित विशेषण); (9) Infinitives of purpose
( हेत्वर्थक धातुसाधित अव्यय) and (10) Gerunds or absolutives . (पूर्वकालवाचक धातुसाधित अव्यय).

Page #115

सुलभधातुरूपकोशः ..
Root, Con
Present
Imperfect Pada and |
13TTAGET or
puruEVO Colonial meaning
पर्तमानकाल
काल | प्रथमभत काल आज्ञार्थ विध्यर्थ पाण पट Act. rass. Act. Pass Act. Yase.Act. Pass.
'कर्तरि कर्मणि कतर कर्मणिकर्तरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि
-
earn
procureति -ते
-
अ 1 P. to अक्षति अक्ष्यते आक्षत् आश्यत अक्षतु अश्य- अक्षेत. अश्येत __pervade :
ताम! ,, 5 P. ,, अणोति ,, आश्णोत् , अशोतु , अणुयात्. ,, अ— 1 P. to अर्जति अज्यते आर्जत् आयंत अर्जतु अज्यताम् अर्जेत् अज्र्येत ., 10 U. to अर्जय- , आर्जयत्-त ,, अर्जयतु. , अर्जयेत्-त ,,
ताम् मई 10 U. to अहयति. अद्यते आईय- आयंत अर्हयतु, अद्यताम अर्हयेत-त अर्खेत deserve ते त्-त
ताम् + 1 P. to go; ऋच्छति अर्थते आर्छत् आयत कच्छतु अर्यताम ऋन्छेत् अर्येत
to get मज 1 A. to अर्जते ऋज्यते आर्जत आज्यंत अर्जताम् ऋज्य-अर्जेत ऋज्येत go; to gain
-
ताम् कम् 1 A.to de- कामयते काम्यते, अका- अकाम्यत, काम- काम्यताम् कामयेत काभ्येत, gire; to lovel कम्यते मयत अकम्यत यताम् कम्यताम कम्येत कृत् 6 P. कृन्तति कृत्यते अकृन्त- अकृत्यत कृन्ततु कृत्यताम् कृन्तत् कृत्येत to out
त् । क 6 P. किरति कीर्यते अकिरत् अकीर्यत किरतु कीर्यताम किरेत् कीर्यंत
to scatter मत 10 U. to कीर्तय- कीर्त्यते अकीर्त- अकीयं-कीर्तयतु, कोयं-कोर्तयेत् , कीत्येत
celebrate ति, ते यत् ,प्त त ताम् ताम् त कम्1 & 4 P.to कामति, क्रम्यते अक्रामत् , अक्र कामतु, कम्यताम् कामेत्, क्रम्येत walk, to step काम्यति अक्राम्यत् म्यताकाम्यतु काम्येत् , 1 A., क्रमते , अक्रमत , क्रमताम् , कमेत "
क्लम् 1&4P.to क्लामति, क्लम्यते अक्लामत , अक्क-क्लामतु, क्लम्य-कामेत् , क्लस्येत
be fatigued क्लाम्यति अकाम्यत् म्यत काम्यतु ताम् काम्येत् खिद् 6 P. to be खिन्दति खिद्यते अखिन्दत् अखि-खिन्दतु खिद्य-खिन्देत् खिधेत displeased
ताम् ।

Page #116

Pres. Part. वर्त० धातु विशे० | Act. Pass. कर्तरि कर्मणि
अक्षत अक्ष्यमाण अक्षितव्य, अष्टव्य; अक्षणीय; अक्ष्य
""
Irregular Difficult Roots
Past Pass.
Part.
Pot. Pass. Part.
विध्यर्थ धातु विशे०
अणुवत्
अर्जत् अर्ण्यमान अर्जितव्य, अर्जनीय, अर्जित
अ
अर्जयितव्य
"
,
"1
अर्जयत् अर्ज मा
अर्हयत्, अर्ह्यमाण अर्हयितव्य, अर्हणीय, अर्हित
अ
अर्हयमाण ऋच्छत् अर्यमाण अर्तव्य, अरणीय,
आर्य
39
ऋज्य
काम- काम्यमान कामयितव्य, कमियमान कम्यमान तव्य; कमनीय; काम्य कृन्तत् कृत्यमान कर्तितव्य, कर्तनीय,
क
भूत काल ०
धातु ० विशे०
در
अष्ट
क्रम्य
कन्तव्य, 35
"
ऋत,
अर्जमान ऋज्य · अर्जितव्य, अर्जनीय, ऋजित
मान
"
कृत्त
कीर्ण
किरत् कीर्यमाण करितव्य करीतव्यः करणीय कार्य
कीर्तयत् कीर्त्य - कीर्तयितव्य, कीर्त- कीर्तित मान मान नीय कीर्त्य क्रामत्, क्रम्यमाण क्रमितव्य, क्रमणीय,
,
काम्यत्
क्रममाण
ऋण
कान्त
क्रान्त
"9
लामत्, लम्यमान लमितव्य, क्लमनीय, क्लान्त
क्लाम्यत् लम्य खिन्दत् खिद्यमान खेत्तव्य, खेदनीय
खन
खेद्य
अक्षितुम्
अष्टुम्
Infini. of
Purpose हेत्वर्थक धातु० पूर्वकाल० धातु ०
अव्यय
अव्यय
"
Gerund or Absolutive
"
अक्षित्वा,
३
""
अर्जितुम् अर्जिला, ( उपाय)
अर्जयितुम्
अर्जयित्वा
अर्हयितुम्
अर्हयित्वा
अर्तुम्
ऋत्वा, ( समृत्य )
अजिंतुम्
अर्जित्वा
कामयितुम्, कामयित्वा कान्त्वा, कमितुम्
कमित्वा, (संकाम्य) कर्तित्वा, (उत्कृत्य )
कर्तितुम्
करितुम्
कीर्तयितुम्
क्रमितुम्
अष्ट्वा
करिया, करीत्वा,
( प्रकीर्य ) कीर्तियित्वा
( संकीर्त्य ) कमिला,
""
क्रान्त्वा,
कन्त्वा, ( संक्रम्य )
क्लमितुम्
क्लमित्वा, क्लान्त्वा
खेत्तम् खित्त्व, (परिखिद्य )

Page #117

सुलभधातुरूपकोशः Root, Oudj.
Iw periodo Pada and Present
अनद्यतन or
Imperative Potential meaning | वतमानकाल
प्रथमभूत काल -
___ आज्ञार्थ विध्यर्य . धातु, गण, पद
Aot. Pass. Act. Pass. अर्थ 'करि कर्मणि करि करि कर्मणि कर्तरि कर्मणि
Act.
Pass. Act.
Pass.
111P to गोपा- गोपा- अगोपा- अगोपा-गोपा- गोपाय्य-गोपा- गोपा. protectl यति य्यते, यत् य्यत यतु . ताम् | येत् य्येत,
गुप्यते गुप्यत गुप्यताम् . गुप्येत गुह 1 U. to co-गृहति-ते गुह्यते अगृहत् , अगुह्यत गृहतु, गुह्यताम् गृहेत्-त गुह्येत ver; to hide
अगृहत गहताम् घ्रा 1 P. toजिघ्रति घ्रायते अजिघ्रत् अघ्रायत जिघ्रतु घ्रायताम् जिप्रेत् घ्रायेत
___smell चम् with आ आचा- आच-आचा- आच-आचा- आच-आचा- आच
1P. to sip | मति म्यते, मत् म्यत मतु . म्यताम् मेत् म्येत चित् 10 A. चेतयते चेत्यते अचेत- अचे. चेतय- चेत्य-चेतयेत.. चेत्येत to think
यत त्यतताम् ताम् को 4 P. to cut; यति छायते अच्छय- अच्छा-छयतु छायताम् च्येत् छायेत to move
त् यत ज 4 P. toजीर्यति जीर्यते अजीर्यत् अजीर्यत जीर्यतु जीर्यताम् जीर्येत् जीर्यंत
grow old ज्या 9 P. to जिनाति जीयते अजि अजी-जिनातु जीयतामजिनीयात् जीयेत become old
नात् यत तक्ष 1 & 5 P. तक्षति, तक्ष्यते अतक्षत् ,अतक्ष्यत/तक्षतु, तश्यताम् तक्षेत्, तक्ष्येत to chop off, तक्ष्णोति अतक्ष्णोत् . तक्ष्णोतु तश्णुयात्
to pare तपू 10 U. ताफ्यति, ताप्यते अताप- अताप्यत तापयतु,ताप्यताम् तापयेत्, ताप्येत
to heat ते यत्, त ताम् तम् 4 P. ताम्यति तम्यते अता- अत-ताम्यतु तम्यताम् ताम्येत् तम्येत to desire
| म्यत् म्यत . तृ 1 P. to be|तर्पति तृप्यते अतर्पत् अतृप्यतातर्पतु तृप्यताम् तत् तृप्येत ** satisfied , 4 P. , तृप्यति , अतृप्यत् , तृप्यतु , तृप्येत् . .. 10 U. ,, तर्पयति, तर्पत अतर्प- अतर्यत तर्पयतु, तताम् तर्पयेत्, तर्यंत
| यत्, त ताम् । त.

Page #118

Irregular Difficult Roots
| Pres. Part. | वर्न० धातु विशे० Act. Pass. कर्तरि कर्मणि
Past Pot. Pass. It Infini. ot | Gerund or Part.
Part. Purpose | Absolutivo विध्यर्थ धातु
भूतकाल हत्वथक धातु पूर्वकाल. धात विशे०
अव्यय
धातु विशे०
अव्यय
गोप्तुम्
गहा
गोपा- गोपाय्य- गोपायितव्य, गोपि- गोपायित, गोपायितुम् । गोपायित्वा, | यत् मान, तव्य, गोप्तव्य; गोप- गुप्त गोपितुम्, गोपित्वा, गुपित्वा, गुप्यमान नीय; गोप्य ।
गुप्त्वा गृहत्, गुह्यमान गृहितव्य, गोढव्य; गूढ गहितुम्, | गुहित्वा, गहित्वा, गृहमान गृहनीय; गुह्य ।
गोदुम् जिवत् घ्रायमाण घातव्य, घ्राणीय, | घ्रात, घ्रातुम् घ्रात्वा, (विघ्राय)
घ्राण आचा- आचम्य- आचमितव्य, आच-| आचान्त आचमितुम् आचम्य मत् मान मनीय, आचाम्य चेतय- चेत्यमान चेतयितव्य, चेतनीय, चेतित । चेतयितुम् चेतयित्वा मान
चेत्य छयत् छायमान छातव्य, छानीय, |छित, छात छातुम् छात्वा, छित्वा
। . छेय जयित् जीर्यमाण जरितव्य, जरीतव्य; जीर्ण
जरितुम्,
| जरित्वा, जरीत्वा, जरणीय; जाय।
जरीतुम्
| (अनुजीर्य) जिनत् जीयमान ज्यातव्य, ज्यानीय, जीन ज्यातुम् जीत्वा, (प्रज्याय)
ज्येय तक्षत्, तक्ष्यमाण तक्षितव्य, तटव्य; तष्ट तक्षितुम्, तक्षित्वा, तष्ट्वा, तपशुवत् तक्षणीय, ताक्ष्य
संतक्ष्य
तष्टुम्
तापयितुम्
तापयत्, ताप्य- तापयितव्य, तापनीय, तापित
मान मान. तप्य ताम्यत् तम्यमान तमितव्य, तमनीय, तान्त
| तम्य तर्पत् तृप्यमान तर्पितव्य, तर्पणीय, तपित
तमितुम्
तापयित्वा, (संताप्य) तमित्वा, तान्त्वा, (संतम्य) तपित्वा
तर्पितुम्
तृप्यत् , तर्पितव्य, ततव्य,
प्रप्तव्य, &c. तर्पयत्, तर्यमाण तर्पयितव्य, &c. | °माण
तर्पितुम्, | तर्पित्वा, तृप्त्वा, तर्तुम् , त्रप्तुम् । (संतृप्य) तर्पयितुम् तर्पयित्वा

Page #119

सुलभधातुरूपकोशः
Root, Con].
Present.
meaning
Act.
Pass. Act.
PasBSR
कर्मणि कतार
का
-
imperfect Pada and |
Potential | अनद्यतन or ] वर्तमानकाल | TES
आज्ञार्थे | विध्यर्थ: धातु, गण, पद
H Act. Pase. Act. Pass.
कर्मणि व अर्थकतार कमाण करि कर्मणि कर्तरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि तर्ज 10 A. - तर्जयते तय॑ते अतर्ज- अतयंत तर्जय- तय॑- तर्जयेत तयेत to menaco
। यत ताम् ताम् यम् 1 & P. ति, त्रस्यते असत् , अत्र- सतु, प्रस्यताम् त्रसेन्, त्रस्येत ____to fear त्रस्यति । अत्रस्यत् स्यत त्रस्यतु त्रस्येत् बुद्ध 6 & 4 P. त्रुटति, त्रुट्यते अत्रुटत् , अत्रु- त्रुटतु, त्रुट्यताम् त्रुटेत् , त्रुट्येत to cut चट्यति अ त्रट्यत
अत्रुट्यत् ट्यत त्रुट्यतु व्यतात्रट्यत ।।
त्रुट्येत् दम् 4 P. दाम्यति दम्यते अदा- अदम्यतादाम्यतु दम्यताम् दाम्येत् . दम्येत
to tame
.
.
दिव् 4 . दीव्यति दीव्यते अदी- अदीव्यत दीव्यतु दीव्यताम् दीव्येत् दीव्येत
to play दृप् 1 P.. दपति... दृप्यते अदर्पत् अदृप्यत दर्पतु दृप्यताम् दत् दृप्येत , * to light ,, 4 P. to be दृप्यति , अदृप्यत् , दृप्यतु दृप्येत् ,
proud ,, 10 . दर्पयति-ते दर्यते अदर्प- अदयंतादर्पयतु, दर्प्यताम् दर्पयेत्-त दर्येत to light
यत्-त . ताम् । दो 4 P. to cut;|द्यति दीयते अद्यत् अदीयत द्यतु दीयताम् द्येत् दीयेत
to mow दं 1 P. to दशति दश्यते अदशत् अदश्यत दशतु दस्यताम् दशेत् दस्येत bite; to sting , 10 A. , दंशयते दंश्यते अदं- अंदश्यतदंशय- दंश्यताम् दंशयेत दंश्येत
शयत
ताम् । धू 6 P. धुवति धूयते अधुवत् अधूयत/धुवतु धूयताम् 'घुवेत् धूयेत
to shake धूप 1 P. to धूपा- धूपाय्यते, अधू-अधूपाय्यत, धूपा-धूपाय्यताम् ,धूपा- धूपाय्येत,
fumigate | यति धूप्यते पायत् अधूप्यत यतु धूप्यताम् येत् धप्येत ध्मा 1 P. धमति मायते अधमत् अध्यायत धमतु ध्मायताम् धमैत् मायेत । ____to blow नद् 1 P. नदति नद्यते अनदत् अनद्यतानदतु नद्यताम् नदेन नयेत
to sourd

Page #120

Irregular Difficult Roots
Past
देवितुम्
Pres. Part. Pot. Pass.
| Pass Infini. of Gerund or वतं० धातु विशे० Part.
| Part Purpose | Absolutive Act. Pass. विध्यर्थ धातु
| भूतकाल हेत्वर्थक धातु पूर्वकाल. धातु कर्तरि कर्मणि
विशे० धात विशे०
अव्यय तर्जयमान तय॑- तर्जयितव्य. तर्जनीय, तर्जित । तर्जयितुम् तर्जयित्वा, (संतज्ये
मान तज्य त्रसत्, त्रस्यमान त्रसितव्य, वसनीय, त्रस्त त्रसितुम् त्रसित्वा, (संत्रस्य) त्रस्यत् .
वास्य त्रुटत्, त्रुट्यमान त्रुटितव्य, त्रुटनीय,। त्रुटित त्रुटितुम् । त्रुटित्वा त्रुट्यत्
त्रुट्य दाम्यत् दम्यमान दमितव्य, दमनीय, दमित, दमितुम् दमित्वा, दान्त्वा
दम्य . दान्त दीव्यत् दीव्यमान देवितव्य, देवनीय, यून, यूत
देवित्वा, इत्वा, dou Gambling
(आदीव्य) दर्पत् दृप्यमान दर्पितव्य, दर्पणीय, | पित दर्पितम् दर्पित्वा
दृप्य दृप्यत् , दर्पितव्य, दप्तव्य, दर्पितुम्, दर्पित्वा, दृप्रवा द्रप्तव्य, etc.
दप्तुम् , द्रप्तुम् (संदृप्य ) दर्पयत् , दर्यमाण दर्पयितव्य, etc. दर्पयितुम्
दर्पयित्वा दर्पयमाण द्यत् दीयमान दातव्य, दानीय, दातुम् दित्वा, (अवदाय)
। देय दशत् दश्यमान दंष्टव्य, दंशनीय,
दंष्टुम्द ष्ट्या, (उपदश्य) . दंश्य देशयमान दंश्य- दंशयितव्य, etc. दंशयितुम् । दंशयित्वा
. .मान धुवत् धूयमान धुवितव्य, धुवनीय, धूत धुवितुम् . धूत्वा, (विधूय)
धाव्य धूपा-धूपाय्यमान,धूपायितव्य,धूपितव्य; धूपायित,। धूपायितुम्, धूपायित्वा, धूपित्वा |येत् धूप्यमान धूनीय, धूप्य । धूपित धूपितुम् धमत् मायमान ध्यातव्य, ध्मानीय, ध्मात ध्मातुम् मात्वा, (आध्माय)
ध्येय नदत् नद्यमान नदितव्य, नदनीय, | नदित नदितुम् नदित्वा, (प्रणद्यः)
..
. नाद्य

Page #121

सुलभधातुरूपकोशः
Dralse
.
Pada and" | Prcount | Imperfect | Imporative Potontial rreaning | वर्तमानकाल | अनद्यनन or | आज्ञर्थ | विध्यर्थ:
Act. Pass.| प्रथमभूत काल |Act. Pass./Act. Pass. अर्थ
कर्तरि कर्मणि Act. Pase. करि कर्मणि करि कर्मणि नू 6 P. toनुवति नूयते अनुवत् अनूयत नुवतु नूयताम नुवत् नयेत पण 1 10. to पणा- पणा- अपणा- अपणा- पणा- पणाय्य- पणा- पणाpraise | यति, य्यते, यत्, प्यत, यतु. ताम् . येत्, य्यत् ,
पणते .पण्यते अपणत अपण्यत पणताम् पण्यतामपणेत पण्येत पिश 6 U. to पिंशति-ते पिश्यत अपि. अपि- पिंशतु, पिश्यतामपिशेत्-त पिश्येत shape
शत-त श्यत पिंशताम् पन 1 P.10 पर्चति पृच्यते अपर्चत् अपृच्यत पर्चतु पृच्यताम पर्चेत् पृच्येत
binder , 10 U. ,, पर्चयति-ते पर्यते अपर्च- अपर्यंत पर्चयतु, पर्य- पर्चयेत्-त पर्यंत
यत्-त . ताम् ताम भम् 10 A. भर्त्सयते भय॑ते अभर्स- अभ- भर्सय. भयं भर्स्येत भत्स्येत to reprovo
- यत स्यंत ताम् ताम भ्रंश 4 P. toभ्रश्यति भ्रश्यते अन- अभ्र- भ्रश्यतु दृश्यताम भ्रस्येत् भ्रश्येत fall down
श्यत् श्यत
. भ्रम 4 P. to भ्राम्यति भ्रम्यते अधा- अभ्र- भ्राम्यतु भ्रम्य- भ्राम्येत् भ्रम्येत roam
म्यत म्यत ताम् भ्रज 6 U. भृन्नति, भृज्यते अभृ. अभ्- इज्जतु, भृज्ज्य- भृज्जेत्-त भृज्येत ___to parch | °ते जत्त ज्ज्यत °ताम् । ताम भ्रा 1 & 4 A. भ्राशते, भ्रादयते अघ्राशत, अभ्रा- भ्राशताम् , घाश्य भ्राशेत, भ्रादयेत
to shine भ्राश्यते अधाश्यत श्यत भ्रादयताम् तामघाश्येत म्लास 1 & लाशते, भ्लाश्यते अभ्ला- अम्ला- भ्लाश- भ्लाश्य- भ्लाशेत, भ्लाश्येत ___4 A. , मलाश्यते शत, श्यत ताम् ताम् भ्लाश्येत
अभ्लायत भ्लाश्यताम् । मस्ज़ 8 P. मज्जति मज्ज्यते अम- अम- मज्जतु मज्ज्य- मज्जेत् मज्येत _ to plunge
| जत् ज्यत ताम प्रा 1 P. to मनति म्रायते अमनत् अनायत मनतु नायतामामनेत् नायेत
मृन् 1 P. to मार्जति मृज्यते अमा- अमृ: मार्जतु मृज्यतामामार्जेत् मृज्येत wipe off
। जेत् ज्यत

Page #122

Irregular Difficult Roots
विशे०
पणितुम्
Past | Pres. Part. | Pot. Pass.
Pass.
| Infin. of Gerund or não ulao nastol Part. Part| Purpose Absolutive Act. Pass. विध्यर्थ धातु
हेत्वर्थक धातु कतरि
| भूतकाल
पूर्वकाल धातु कर्मान
अव्यय
धातु०विशे० अव्यय नुवत् नूयमान नुवितव्य, नुवनीय, | नूत नुवितुम् नृत्वा, (परिणय)
नाव्य पणायत्, पणाय्य-पणायितव्य,पणितव्य, पणायित, पणायितुम्, पणायित्वा, पणित्वा पणमान मान, पणनीय; पणाय्य, । पणित
पण्यमान पाण्य पिंशत् , पिश्यमान पेशितव्य, पेशीय, | पिशित पेशितुम् पिशित्वा, पेशित्वा पिंशमान
पेश्य पर्चत् पृच्यमान पर्चितव्य, पर्चनीय, पर्चितुम् पर्चित्वा, (संपृच्य)
पृच्य पर्चयत् ,पर्यमान, पर्चयितव्य, etc. पर्चयितुम् पर्चयित्वा, (संपर्य) पर्चयमान भसंय- भयं- भर्सयितव्य, भर्त्स- भसित भर्सयितुम् __ भर्त्सयित्वा, मान मान - नीय, भयं
(निर्भर्त्य) भ्रश्यत् भ्रश्यमान भ्रंशितव्य, भ्रंशनीय,
भ्रंशित्वा, भ्रष्टवा भ्रंश्य भ्राम्यत् भ्रम्यमान भ्रमितव्य, भ्रमणीय, भ्रान्त | भ्रमितुम् भ्रमित्वा, भ्रान्त्वा, भ्रम्य
(संभ्रम्य) भृज्जत् भृग्यमान भ्रष्टव्य, भटव्य; भृज- 'भृष्ट भ्रष्टुम् , भटुंम् भृष्टा, (संभृज्ज्य) | -माननीय, भ्रज्ज्य, भयं | भ्राशमान, श्राश्य-नाशितव्य. भ्राशनीय, भ्राशित | भ्राशितुम् भ्राशित्वा धाश्यमान मान भ्राश्य लाश- भ्लाश्य- भ्लाशितन्य, भ्लाश- | भ्लाशित | भ्लाशितुंम् भ्लाशित्वा मान, मान नीय, भ्लाश्य भ्लाश्यमान मज्जत् मज्ज्यमान, मतव्य, मज्जनीय,
मङ्गुम् मडक्त्वा , मज्ज्य
(निमज्ज्य) मनत् नायमान नातव्य, मानीय,
नातुम्नात्वा, (आम्नाय) मार्जत् मृज्यमान मार्जितव्य, मार्टव्य;
| मृष्ट मार्जितुम्, । मार्जिवा, मृष्टवा मार्जनीय, मृज्य
माष्टुम्
भ्रंशितुम्
मग्न
माता
प्रेय

Page #123

१०
सुलभधातुरूपकोशः Root, Conj.| praan
lmperfect Pada and resont अनयतन or
Imperative Potential meaning . ! नर्तमानकाल
प्रथमभूत काल
आज्ञार्थ. विध्यर्थ धातु, गण, पE Act. Pass./
SS. Act. Pass Act. Pass. Act. Pass. ____व अर्थकतार कमाण कतरि कर्मणि कतरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि
|
यम् 1 P. to : यच्छति यम्यते अय. अय- यच्छतु यम्यताम यच्छेत् यम्येत restrain
च्छत् म्यत यम् with सम् संयसति, संयस्यते समय- समय- संयः संयस्य-संयसेत् , संयस्येत ___1 & 4 P. संयस्यति सत्, स्यत सतु ताम् संयस्येत् to strive
समयस्यत् संयस्यतु । युज् 1 P. to योजति युज्यते अयोजत् अयुज्यत योजतु युज्यताम् योजेत् युज्येत
restrain युज् 10 U. योजयति.योज्यते अयोज- अयो-योजयतु, योज्य- योजयेत् , योज्येत
___to bind, ते यत्, त ज्यत ताम् ताम् त रअ 1 U. toरजति-ते रज्यते अरजत्. अर-रजतु, रज्यताम् रजेत्-त रज्येत become red,
त उयत रजताम् । " 4 U.to beiरज्यति-ते . ,, अरज्यत्-त , रज्यतु, . ', रज्येत्-त , attached to
रज्यताम् . . रि 6 P. to go; रियति रीयते अरियत् अरीयत रियतु रीयताम् रियेत् रीयेत
to move रिच् 1 P. to रेचति रिच्यते अरेचत् अरिच्यत रेचतु रिच्यताम् रेचेत् रिच्येत
separate .. 10 U. ,, रेचयति-ते रेच्यते। अरेचय- अरे- रचयतु, रेच्य- रेचयेत्-त रेच्येत
त्-त. च्यत ताम् . ताम् | लग् 184U. लपति-ते. लप्यते अलप- अल लपतु- लग्य- लपेत्-त, लष्येत ___to long for लष्यति-ते -त, ध्यत ताम्, ताम् लष्येत्-त
अलष्यत्-त लष्यतु-ताम् लिए 6 U. to लिम्पति-ते लिप्यते अलिम्प- अलि- लिम्पतु, लिप्य- लिम्पेत्-त लिप्येत _anoint
त्-त प्यत ताम् ताम् . टुप् 4 P. to be लुप्यति लुप्यते अलुप्यत् अलुप्यत लुप्यतु लुप्यताम् लुप्येत् लुप्येत
confused ,, 6U. लुम्पति-ते , अलुम्पत्-त , लुम्पतु-°ताम् ,, लुम्पेत्-त .,
to cut यप् 1. U. वपति-ते उप्यते अवपत्-त औप्यत वपतु- उप्य- वषेत्-त उप्येत - to sow
ताम् ताम् .

Page #124

Irregular Difficult Roots
F.. Pres. Part. Pot. Pass.
Infini. of Gerund or
Pass. वर्न० धातु० विशे० ' Part.
Part. Purpose
Absolutive Act. Pass./ विध्यर्थ धातु.
| भूतकाल हत्वथक.धातु पूर्वकाल धातु कर्तरि कर्मणि विशे० धात विशे० अव्यय ।
अव्यय यच्छत् यम्यमान यन्तव्य, यमनीय, यत यन्तुम् | यत्वा (नियम्य, यम्य
नियत्य) संयसत् , संयस्य- संयसितव्य, संयस- संयस्त ।
संयसितुम्
संयस्य संयस्यत् मान | नीय, संयास्य ।
युक्त्वा, (नियुज्य)
योजयित्वा (नियोज्य) रङ्क्त्वा, रक्त्वा, (अनुरज्य)
रित्वा
योजत् युज्यमान योक्तव्य, योजनीय युक्त । योक्तुम्
। योज्य, योग्य योजयत् , योज्य- योजयितव्य, योज- योजित योजयितुम्
°मान मान | नीय, योज्य रजन, रज्यमान रक्तव्य, रजनीय, रक्त रक्तुम् रजमान
रज्य रज्यत्- , | मान रियत् रीयमाण रेतव्य; रयणीय, रेय. रेचत् , रिच्यमान रेक्तव्य, रेचनीय, रचयत् , रेच्यमान रचयितव्य, रेचनीय, रेचयितुम्
मान लपत्, लयमाण लषितव्य, लषणीय, लषितुम् °माण
लाष्य लव्यत् , °माण लिम्पत् , लिप्य- लेप्तव्य, लेपनीय, ! | °मान मान लेप्य लुप्यत् लुप्यमान लोपितव्य, लोपनीय,
लोपितुम् | सोप्य लुम्पत्- , लोप्तव्य, ,
रेक्तुम्
रिक्त्वा
रेचित
रेचयित्वा
लषित्वा, (अभिलष्य) लिप्त्वा,(संलिप्य) लुप्त्वा, लुपित्वा,
लोपित्वा लुप्त्वा, (विलुप्य) | उप्वा, प्रोप्य
लोप्तुम्
°मान
विपत्- उप्यमान वप्तव्य, वपनीय,
यप्तुम्
°मान
वाप्य

Page #125

सुलभधातुरूपकोशः Root, Uonj.
Imperfect Pada and Present
अनयतन or
Imperative Potential meaning | बर्नमानकाल |
प्रथमभन काल आज्ञार्थ विध्यर्थ धातु, गण, पद धात AT JAct. Pas..ACEPHATAct. Pass.JAot. Pass.
व अर्थकतार कमणिकरि कर्मणिकरि कर्मणिकरि कर्मणि यद् 1 U. वहति-ते उह्यते अवहत्-त बातावहतु, उह्मता- वहेत्-त उह्येत to bear
°ताम् . म् विच्छू 6 P. to विच्छा- विच्छ्य- अविच्छा- अवि-विच्छा- विच्छ्य- विच्छा- विच्छये-. go; to move| यति ते, | यत् च्छ्य त यतु ताम्, येत् त,
विच्छा- अवि- विच्छा- विच्छा
य्यते च्छाय्यत ग्यताम् | विद् 10 A. वेदयते वेद्यते अवेदयत अवेद्यत वेदयताम्वेद्यताम् वेदयेत वेद्येत
__to feel | पृ 1 U. वरति-ते प्रियते अवरत्-तअप्रियता वरयतु- त्रिय- वरेत्-त. त्रियेत to cover
ताम् ताम्। ,, 10 U. , वारयति-ते वार्यते अवार- अवा- वारयतु, वार्यताम् वारयेत्-त वार्येत
यत्-त र्यत वारयताम् . वृजू 1 P. to वर्जति वृज्यते अवर्जत् अवृज्यत वर्जतु वृज्यताम् वर्जेत् वृज्येत
avoid ,, 10 U.,, वर्जयति-ते वय॑ते अवर्ज- अव- वर्जयतु, वय॑ताम् वर्जयेत्-त. वयेत
यत्-त ज्यंत वर्जयताम् घृष् 1 P. वर्षति वृष्यते अवर्पत् अवृष्यत वर्षयतु वृष्यताम् वर्षेत् वृष्येत
to rain वे 1 U. वयति-ते ऊयते अवयत्-त औयतावयतु, ऊयताम् वयेत्-त ऊयेत weave
| °ताम् व्यच 6 P. to विचति विच्यतेअवि- अवि- विचतु विच्यताम् विचेत् विच्येत deceive
चत् च्यत। व्यध् 4 P. to विध्यति विध्यते अवि- अवि. विध्यतु विध्यताम् विध्येत् विध्येत strike
ध्यत् ध्यत व्ये 1.U. व्ययति-ते वीयते अव्यय- अवी व्ययतु, वीय- व्ययेत्-त वीयेत . to covor
त्-त यत | °ताम् ताम् | बन 6 P. वृश्चति वृश्च्यते अवृश्च- अबृ. वृश्चतु वृश्च्यताम् वृश्चेत् वृश्च्येत to cut
त् प्रच्यत शद् 1 P. to शीयते शद्यते अशीयत अशद्यत शीयताम्शद्यताम् शीयेत् शतद्ये
perish

Page #126

Pres. Part. वर्त० धातु० विशे० | Act. Pass कर्तरि कर्मणि
Irregular Difficult Roots
Pot. Pass. Part.
विध्यर्थ धातु० विशे०
l'ast
Pass.
Part.
भूतकाल०
| धातु ० विशे० |
वहत् उद्यमान वोढव्य, वहनीय, वाह्य ऊढ, (उदूढ) |
वोढुम्
वहमान
विच्छा- विच्छय - विच्छितव्य, विच्छा - विच्छित, विच्छितुम्, यत् मान, यितव्य, विच्छनीय, विच्छायित विच्छायितुम् विच्छ्य
विच्छा
य्यमान |
वेदयमान वेद्यमान वेदयितव्य, वेदनीय, वेदित वेद्यं
वरत् त्रियमाण वरितव्य, वरीतव्य; वरणीय नृत्य, वार्य
वृत
वरमाण
वारयत्, कार्यमाण वारयितव्य, वारणीय, वारित
वारयमाण
वार्य वर्जत् श्रृज्यमान वर्जितव्य, वर्जनीय,
व्याच्य
विध्यत् विध्यमान व्यद्धव्य; व्यधनीय,
वृज्य
वर्जयत्, वर्ज्य मान वर्जयितव्य, वर्जनीय, वर्जित वर्जयमान वर्पत् कृष्यमाण वर्णितव्य, वर्षणीय,
वृज्य
ध्याध्य व्ययत् वीयमान ध्यातव्य, व्यानीय, व्ययमान व्येय वृश्चत् गृश्यमान वश्चितव्य, व्रष्टव्य; वचनीय, व्रश्च्य शीयमान शद्यमान शक्तव्य, शदनीय,
शाय
वृक्त
घृष्ट
Iufi.i. of
Purpose हेत्वर्थक धातु०
अव्यय
उत
वृष्ट्वा वर्षित्वा,
वृष्य वयत्, ऊयमानवातव्य, वानीय, वेय वियमान
( प्रवृष्य ) उत्वा, (प्रवाय)
वातुम्
विचत् विध्यमान व्यचितव्य, व्यचनीय, विचित
व्यचितुम् विचित्वा, (विविच्य )
विद्ध
व्युगुम्
विवा, (आविव्य)
वीत
व्यातुम्
वीवा, (संव्याय, परिवीय, परिव्याय)
घृक्ण वश्वितुम् व्रष्टुम् श्रित्वा, (संश्च्य)
"
शत्त्वा, (आशा)
शन
१३
Gerund or Absolutive
पूर्वकाल • धातु ०
अव्यय
ऊड्ढा, ( प्रोह्य )
विच्छित्वा विच्छायित्वा
वेदयितुम्
वेदयित्वा
वृत्वा, (अनुवृत्य )
वरितुम्, वरीतुम्
वारयितुम् वारयित्वा, (निवार्य)
वर्जितुम्
वर्जयितुम्
वर्षितुम्
शतुम्
वर्जित्वा
वर्जयित्वा

Page #127

१४
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj.1
Imperfect Pada and Present अनद्यतन or
| Iuperative | Potential meaning वर्तमानकाल प्रथमभूत काल
आज्ञार्थ | विध्यर्थ . JAot. Pass
rass.Act. धातु, गण, पद
Pass. Act. Pass.|Act. Pass. व अर्थकतार कमेणि कर्तरि कर्मणि कतरि कर्मणि कर्तरि कर्मणि शो 4 P. to श्यति शायते अश्यत्' अशायत स्यतु शायताम् श्येत् शायेत
whet . श्वि 1 P. to go;श्वयति शूयते अश्वयत् अशयतश्वयतु शयताम् श्वयेत् शूयेत
to swell ष्ठिवू 1 P. to टीवति टीव्यते अष्टीवत् अष्टीव्यत टीवतु टीव्यताम् टीवेत् टीव्येत
spit out ,, 4 P., टीव्यति , अष्टीव्यत् , टीव्यतु , टीव्येत् ,
सज 1 P..to सजति सज्यते असजत् असज्यत सजतु सज्यताम् सजेत् . सज्येत
cling to सरल 1 U. 10 सज्जति-ते सज्ज्य-असज्जत्, अस-सज्जतु, सज्ज्य- सज्जेत् , सज्ज्यgo: to move ते ०त ज्ज्यत ताम् ताम् त ताम्
P. to सहति सह्यते असहत् असह्यत सह्तु सह्यताम् सहेत् सात
forbear ,, 10 U.,, साह- साह्यते असाहयत्, असा-साहयतु, साह्य- साहयेत्-त साह्येत
| यति-
ते त ह्यत ताम् ताम्। सिव 4 P. to सीव्यति सीव्यते असी- असी- सीव्यतु सीव्य- सीव्येत् सीव्येत
व्यत् व्यतः . ताम्। स 1 P. to run धावति वियते अधावत् अनियत धावतु वियताम् धावेत् त्रियेत
SOW
सो 4 P. to put स्यति सीयते अस्यत् असीयत स्यतु सीयताम् स्येत् सीयेत ___an end to स्व 1 A. to स्वजते स्वज्यते अस्व- अस्व- स्वज- स्वज्य- स्वजेत स्वज्येत embrace
। जत ज्यत ताम् ताम्

Page #128

Irregular Difficult Roots
| Pres. Part.. वन० धातु विशे० Act. Pass.. कतरि कर्मणि
Pot. Pass.
Part. विध्यर्थ धातु
विशे०
भात
last Pass.
Infini. of Gerund or Part.
| Purpose Absolative भतकाल हत्वधक धातु पूर्वकाल० धात. धात विशे० अव्यय
अव्यय
भूतका
श्यत् . शायमान शातव्य, शानीय, शेय शित, शात शातुम् शात्या, शित्वा,
(निशाय ) श्वयत् . शूयमान श्वयितव्य, श्वयनीय, शून। श्वयितुम् वयित्वा, (उच्छ्य)
श्रेय टीवत् टीव्यमान वितव्य, देवनीय, ट्यूत वितुम विका, प्यूत्वा, ठेव्य
(निष्टीव्य) टीव्यत् ॥ " सजत् सज्यमान सदव्य, सञ्जनीय, सक्त , सक्त्वा, (आसज्य)
सज्य सज्जत् , सज्य- सज्जितव्य, सजनीय, सजित
सन्जित्वा | मान मान सज्ज्य - सहत् सामान महितव्य, सहनीय, सहित सहितुम् सहित्वा, (उत्सह्य)
साह्य . साहयत् , साह्य- साहयितव्य, साहनीय, साहित । साहयितुम् । साहयित्वा | °मान मानसाह्य । सीव्यत् सीव्यमान सेवितव्य, सेवनीय, सेवितुम् ! सेवित्वा, स्यूत्वा,
(आसीव्य) धावत् स्त्रियमाण. सर्तव्य, सरणीय, .
सायं, मृत्य स्यत् सीयमानः सातव्य, सानीय, सित सातुम् सित्वा, (अवसाय)
सेन्य
स्मृत्वा
सेय
स्वज- स्वज्य. स्वतव्य, स्वननीय, स्वक्त मान मान स्वज्य
स्वमुम् स्वक्त्वा, स्वक्त्वा,
. (परिष्वज्य )

Page #129

Chapter II
www
The Perfect The first two parts of this book are devoted to the conjugational tenses and moods. The first chapter of this third part is a supplement to them. This chapter and the next faw, however, deal with the non-conjugational tenses and moods, viz. the Perfect, the two Futures, the Conditional, the Aorist, the Benedictive, the Desiderative and the Frequentative.
The Perfect is divided into two kinds: (1) The Redaplicated Perfect and ( 2 ) The Periphrastic. Perfect. The Reduplicated Perfect: .
Terminations Parasmaipada. .Atmanepada 1st Per. 31 a 15 de 2nd Per. o apyg (:) a
. 3rd Per. 3 84 (:) 3 (2 g Mà ở .
N. B. The terminations printed in bold type are strong.
Note :-Generally the seven terminations beginning with CODsonants are preceded by the augment.
Roots that do not admit of z are called hag ( 45+5) those that admit of $ are called (+58); those that admit of optionally are called ag (9+ ). Thas for the purposes of the non-conjugational tenses and moods, all roots are divided into three classes, viz. siz, az and ac. .
The following table will distinctly show what some are अनिद्, सेट् or वेद

Page #130

Perfect
ROOTS
Primitive
Derivativo (Set)
of ono syllable
(बद्, जि)
of more than one syllable
(दरिदा, जागृ) (Set )
ending in a vowel (जि)
ending in consonants (वद्)
-
0
Roots in others स्मृ 1 F., सू Roots in कारिका others Roots in
दन्ते..etc. ( Anit) 4&2A., शक्ल, पच् etc. (Anit) (Set ) कारिका स्वरतिः (Set) 55&9U.(Va)
___ etc. (Va) - There are three कारिकाs, oni of set (सेट) roots, another of ant ( अनिट् ) roots, and a third one of cet (वेट्) roots. . They are given in order as followe :1 The कारिका of सेट roots
. ऊदृदन्तर्योति-रु-क्ष्ण-शी-स्नु-नु-क्षु-श्वि-डीङ्-भिभिः ।
दृभ्यां च विनैकाचोऽजन्तेषु निहताः स्मृताः ।। . [ऊत्-त्-अन्तः (विना)=(except) those that end in long : and long . यु' P. (यौनि ) to join (जोडणें ). क्ष्णु 2 P.(क्ष्णोति) to whet, sharpen (धार लावणे). स्लु P. (स्रोनि ) to drip, to fall in drops (थेंब थेंब गळणे). क्षु 2 P. (क्षौति) to sneeze; to cough (शिंकणे; खोकणे). वि 1 P.(यति) to grow, increase ( वाढणें ). डी ... डी 1A., वृङ् . . वृ9 A.and ञ् i... 5 U. विना-excepting these. एकाचः (एक+ अचू a vowel) those with one rowel. अजन्नेषु (अ+अन्त)-mong those that end in a vowel. निहताः स्मृताःare regarded as anit ) 2 The कारिका of अनिट roots
सक्नु पच् मुचि रिच वच् विच् । सिच् प्रच्छि त्यज् निजिर्भजः। भञ्ज भुज् भ्रस्ज् मस्जि यज् युज् रुज्।र विजिर स्वनि-सङ्ग्-सृजः॥ अद् क्षुद् खिद् छिद् तुदि नुदः । पद्यभिद् विद्यतिर्विनन् । शसदी विद्यतिः स्कन्दि । हदी क्रुध् क्षुधिबुध्यती ॥

Page #131

सुलभधातुरूपकोशः
बन्धियुधिरुधी राधि । व्यधुशुधः साधिसिध्यती। मन्यहन्नाप क्षिप छुपि तप । तिपस्तृप्यतिप्यती ॥ लिए लुप वा शप् स्वप् सृपि यम् । रभ लभ् गम् नम् यमो रमिः।
कुशिदेशिदिशी दृश् मृश् । रिशु रुशंलिश विश स्पृशः कृषिः ॥ विष् तुप द्विप दुर पुष्य पिप विष् । शिप शुष् ग्लिप्यतयो घसिः। वसतिर्दहदिहिंदुही, नह मिह मह लिह वहिस्तथा। अनुदात्ता हलन्तपु धातयो व्यधिकं शतम् ॥
For the sake of inetre we find in this Kārikā some roots with added on to them, some with conjugational signs suitixel to them, while there are others whose pres. 3rd per. sing. forms are given. These are 102 (प्रधिकं शतम् ) roots. They are हलन्त (हल a consonant+अन्त ) i. e. ending in a consonant, and are अनुदान i. c. अनिद.
The following are some of the play roots that are difficult to understand:
रिच 70.or 1 P. (रिणक्ति, रिड्ने or रेचति) to empty (रिकामा करणे). विन्: 87 U. (वयक्ति-विक्के, विनक्ति-
विके) to separate (निराका करणं, विभाग).
निज ( 3 U. नेनेति-निते) to wash (धुणे ). - भञ्ज् : U. (भनक्ति) to break (मोडणे).
भ्रम् 6 5. (भजति-1 ) to fry ( नळगें, भाजणें ).
F, ST ( P. (FAMA) to destroy; afllict with disease; bend, ( नाश करण; रोग होणे ; वांकणे ).
र 1 & 4 U. (रजनि-'ते, रज्यति-ते) to dye; become red (रंगविण; लाल हांग ).
सज्ज 1 P. (सजनि) to stick or adhere to (चिकटून राहणें ). क्षुद् 7 U. (शुणनि-शुन्त ) to trample under foot (पायांनी तुडवणे ).
खिद् 6 P.; 4 & TA. (खिन्दति खिद्यते, विन्ते ) to strike, aflict (मारणे, दुखविणें )..
छिद् 7 U. (छिननि-चिन्ते ) to cut off (छेदणे, कापून टाकणे)..
नुद 6 U. (नुदति-ते) to push; to dispel (ढकलगें; नाहीसे करणे).
विद् 4 A. 6 7 A. (विद्यते, विन्ते) to be; to reason (असणे; विचार करणें ).

Page #132

A
Perfect
१९
शद्
1P. & 4 A. (शदति, शीयते) to go ; to decay (जाणे; सुकून जागें). स 1 or 6 P. ( सीदति ) to sit ( बसणें ).
स्विद् + P. ( स्त्रियति) to sweat ( घाम येणें ).
स्कन्दू
11. ( स्कन्दति ) to lonp; drop. ( उडी मारणें; गळणें ). हदू 4. ( हदते ) to void excrement (शौचाला जाणें ). क्षु 4 P ( क्षुध्यति ) to be hungry ( भूक लागणें ).
7 . ( रुणद्धि, रुन्द्धे ) to obstruct ( अडथळा करणें ). रामू -1 & P. ( राध्यति, राध्नोति ) to propitiato; to kill. करणे ; टार करण ).
इजा
शुधू + P. ( शुध्यति ) to become pure ( शुद्ध होणें ). साधू 5 P. (साप्नोति ) to complete ( पुरा करणें ). छुप् P. (चुनि) to touch ( स्पर्श करणें ).
तबू 1 P. & 4 P. (तपति, तप्यति ) to shine ; to hurt ( प्रकाशणे; इजा करणें ).
तिपू 1 A. ( तेपते ) to sprinkle ; leak ; protect ( शिंपडणे; गळणे; रक्षण करणें ).
लिए 6 U. (लिम्पति - ते ) to anoint. ( लेप करणे, फांसणें ).
लुप् 4 P. & 6 U. ( हप्यति; लुम्पति - ते ) to confound ; to break, destroy. (गोंधळवणे; मोडणें ).
सृप् 1 P. ( सर्पति ) to creep ; to go ( रांगणे; जाणें ).
यभू 1 P. (यमति) to cohabit ( संयोग होणें ).
यम् 1 P. ( यच्छति ) to check ; to offer. ( ताब्यांत टेवणें; देणें ). 1P. ( कोशति ) to cry ( ओरडणें ).
कुश
देश 1 P. ( दशति ) to bite, sting ( चावणे, डसणें ).
रिशू 6 P. (रिशति ) to tear ( फाडणें ).
शू 6 P. (रुशति ) to hurt ( इजा करणें ).
लिग् 6P. ( लिशति ) to go to hurt ( जाणे; इजा करणें ). वि 1 . ( त्वेषति - °ते ) to shine ( चकाकणें ). पिष 7 P. (पिना) to pound, crush (पीट करणें ). विष 3 U. (वेष्टि-वेविटे ) to surround ( घेरणें ).
शिप 7 P. ( शिनष्टि) to leave as a remainder ( बाकी राहणें ). घम् 1 & 2 P. (घसति, घस्ति) to devour ( अधाशीपणानें खाणें ). 4. (नह्यति - ते ) to tie, bind ( बांधणें ).
नहू
मिह 1 P. ( मेहति ) to make water ( लघ्वी करणें ) ]

Page #133

सुलभधातुरूपकोशः
The कारिका of धेट roots
स्वरतिः सूयते सूते पञ्चमे नवमे च धूत्र । तनक्तिईश्चतिश्चान्तावनक्तिश्च तनक्तिना ॥१॥ मार्टि मार्जति जान्तेषु दान्ती क्लियति स्वन्दते । रंध्यतिः सेधतिर्धान्ती पान्ताः पश्चय कल्पते ॥२॥ गोपायतिस्तृप्यतिश्च त्रपते दृप्यतिम्तथा। मान्ती शाम्यति क्षमतेऽश्नुत किनाति नश्यति ॥३॥ शान्तास्त्रयोऽथाक्षतिश्च निष्कुष्णातिश्च तक्षतिः । वक्षतिश्व पकारान्ता ह्यथ हान्ताश्च गाहते ॥४॥ पदद्वये गृहतिश्व कारोपान्य गर्हते। तृहतिवृंहतिद्रुह्यतया बृहतिमुह्यती ॥५॥ स्तृहति ब्रिाति स्नुह्यत्येते वेदका हि धातवः ।
अजन्तानां तु थल्येव वेट् स्यादन्यत्र सर्वदा ॥६॥ The vet roots are the following : स्ट 1 P. (स्वरनि ) to sound (आवाज करणे). मू- 4 A. (मृते, मृयते ) to bring forth (प्रसवणे). 456 9 U. (धूनोनि, धूनुते, धनानि, धूनीते) to shake ( हालविण). तञ्च 7 P (तनक्ति) to contract ( संकुचित होणे). वरच 6 P. (वृश्चति ) to eat (कापणे ). अज 7 P. (अनक्ति) to anoint (फांसणे). त 7 P. (ननक्ति) to contract, to shrink (आंग्युड होणे).
मृज् 152 P. (माति, मार्टि) to sound; to wash off (आवाज करण: धुवून काढणे.
क्विद् 4 P. (क्लियनि) to become wet (ओला होणे) स्यन्द 1 A. (स्यन्दने ) to 00ze (पाझरणे). रथ 4 P. (रध्यति ) to hurt (इजा करणे ). सिध 1 P. (सेधति ) to go (जाणे) कूप 1 A. ( कल्पने ) to be able (शकणे, समर्थ असणे) गुप 1 P. (गोपायति ) to guard (ग्क्षण करणे). तृप 4 P. (तृप्यनि) to be pleased (मंदष्ट होणे). व 1 A. (त्रपते) to be ashamed. (लाजन होणें )... . दृप 4 P. (दृप्यति ) to be proud (गर्विष्ठ होणे).

Page #134

Perfect
२१
क्षम् 1 A. & 4 P. (भमने, साम्यति) to permit; to pardon. (परवानगी देणे; क्षमा करणे).
असू 5 A. (अश्नुते ) to pervade (व्यापणे). लिश 9 P. (क्लिभाति ) to torment (दुःख देणे). नश् 4 P. (नश्यनि) to perish (नाश पावणें ). अक्ष 1 P. (अक्षनि) to rench; to pervade. (पोहोचणें ; व्यापणें ). कुष् with निस् (निष्कुष्णानि ) to draw out. (चाहेर काढणें ). तक्ष 1 P. (नक्षति ) to chop, cut off (कापणे, तासणें ). वक्ष 1 P. (त्वक्षति ) to hev, peel ( कापणे, सोलणें ). गाह 1 A. (गाहने ) to dive or plunge into (बुडी मारणे). गुह 1 U. (गृहति-°ने) to cover, hide (झांकणे, लपवणें ). गई 1 A. (गहने) 10 blame (निंदणें, दोष देणें ).
तृह 6 P. (तृहति) and तुंह 6 P. (हति ) to hurt, to kill ( अपाय करणे, टार मारणे ).
द्रुह 4 P. (द्रुह्यति ) to bear malice or hatred (द्रोह किंवा द्वेष करणे). वृह 6 P. (बृहति) to grow ( वाढणे). मुह . P. ( मुह्यति ) to faint (पूच्छा येणें ). स्तृह 6 P. (स्तृहनि) to 'strike, to kill (मारणे, ठार मारणे). बिह 4 P. (नियति ) to feel affection for, to love (प्रेम करणे ).
स्नुह 4 P. (स्नुह्यति ) to vonnit (ओकणे). The Periphrastic Perfect (आम्-युक्त परोक्षभूत ):- It is necessarily formed of (i) all roots beginning with a long coucl except 37 or 31, or with a short vowel followed by a conjunct consonant; s.g. ईक्ष, ईड, ई, ऊह etc. except मच्छ; (ii) all roots of the 10th conjugation, l'ausals and other Derivative Terbs and roots of more than one syllable; e. g. तड्, मारय् , निती , चकास् , except ऊर्थ ; (iii) दय् , अय् , आम् and काम.
It is optionally formed of (१) दरिद्रा, जाग, उम्, and विद् ; (२) भी, भू. ही and हु; (३) धूप, गुप्, पन्, पण, विच्छ, कम् and ऋज.
It is formed by adding 379 to the root and then appending the forms of कृ, भू and अस् 'to be'. परस्मैपदी roots take पर० forms of the anxiliary verbs, while आत्मनेपदी roots take the आत्म० forms of p only and the grewo forms of 3# and .

Page #135

सुलभधातुरूपकोशः
आनक्ष
आनक्षथुः
:
or,
Roots fully conjugated in alphabetical order :? अक्ष 1 & P. to pervade | ५ अन्तु 1 P. to bind (बांधणे) (व्यापणं)
आनन्त अनिन्तिव आनन्तिम । आनक्षिव- । आनक्षिम- आनन्तिथ आनन्तथुः आनन्त
आनश्व आनश्म आनन्त . आनन्ततुः आनन्तुः आनक्षिथ )
६ अय् 1 A. (P. also. with उद्)
आनक्ष आनष्ट
to go (जाणे). . आनक्ष आनक्षतुः आनशुः अयाचके अयाचकृवहे अयाचकृमहे २ अज् 1 P. to go; to drive
अयाचकृपे अयाचकाथे अयाचकृढ़े (जाण: हांकणं) अयाचके अयाचकाते अयाश्चक्रिरे : विवाय विव्यिव । विव्यिम
or विवय आजिव आजिम
अयामास अयामासिव अयामासिम विवयिथ )
अयामासिथ अयामासथुः अयामास विवेथ विव्यथुः विव्य अयामास अयामासतुः अयामासुः आजिथ ) विवाय विव्यतुः विव्युः
| अयाम्बभूव अयाम्वभूविव अयाम्बभूविम
अयाम्बभूविथ अयाम्बभूवथुः अयाम्बभूव ३ अन् 7 P. to anoint
अयाम्बभूव अयाम्बभूवतुः अयाम्बभूवुः __ (मावणे, लेपणे)
७ अई 1 P. to aflict (दुःख देणे ) आनजिव । आननिम आनन आनञ्च आनम
आनई आनर्दिव आनर्दिम
आनर्दिथ आनर्दथुः आनर्द आनक्थ"
आनद आनर्दतुः आनः
! ८अश् P. to eat (खाणे) आन आननतुः आन ः
| आश आशिव आशिम अंद: P. to eat (ग्वाणे)
| आशिथ आशथुः आश आद आदिव आदिम
| आश आशतुः आशुः आदिव आदथुः आद.
5 A. to pervade (व्यापणे). आद. आदतुः आदुः
आनशे आनशिवहे. (आनशिमंहor (optionally) ।
आनवहे । आनदहे. जघास जघस जक्षिव जक्षिम
आनशिप,
(आनशिध्वे. जांगथ - जक्षयः जक्ष
आनआनशाथ आनइंद जघान जातुः जनः । आनशे आनशाते आनशिरे
आनजिथ
आननथः
आनन

Page #136

Perfect
२३
९अस 4 P. to throw (फेंकणे).: १२६ 1 P. to go (जाणे) (N. B. अस् is conjugated in the .. Perfect when it belongs to
इयाय-इयय इयिव इयिम the tth conj. only.)
| इययिथ इयेथ इयथुः इय आस आसिव आसिम
इयाय इयतुः इयुः आसिथ आसथुः आस
इP. to go (जाणे) आस आसतुः आसुः इयाय-इयय ईयिव ईयिम Atm.
इययिथ-इयेथ ईयथुः ईय आसे आसिवहे आसिमहे
इयाय . ईयतुः ईयुः आसिपे आसाथे आसिध्वे आसे आसाते . आसिरे
१३ इ with अधि 2 A. to study
(अभ्यास करणे ) .. १० आए 5 P. to obtain (मिळणे)
| अधिजगे अधिजगिवहे अधिजगिमहे आप आपिव' आपिम
अधिजगिपे अधिजगाथे अधिजगिचे आपिथ
अधिजगे अधिजगात अधिजगिरे आपथुः · आप आप . आपतुः आपुः ..
2 P. to remember (लक्षांत टेवणं) ११ आस् 2 A. to sit ( बसणे) अधीयाय अधीयिव अधीयिम आसाञ्चके आसाञ्चकृवहे आसाञ्चकृमहे | अधीययिथ अधीयेथ अधीयथुः अधीय आसाञ्चकृपे आसाञ्चकाथे आसाञ्चकृत अधीयाय अधीयतुः अधीयुः आसाच्चके आसाञ्चकाते आसाञ्चक्रिरे
१४ इन्ध् 7.A. to kindle (पेटविणे) sor आसामास आसामासिव आसामासिम
इन्धाश्चक्र )इन्धाञ्चकृवहे )इन्धाञ्चकृमहे आसामासिथ आसामासथुः आसामास
| इन्धामास इन्धामासिव इन्धामासिम
इन्धाम्बभूव) इन्धाम्वभूवित्र) इन्धाम्बभूत्रिम आसामास आसामासतुः आसामासुः इन्धाचकृपे इन्धाञ्चकाथे इन्धाश्कृट्वे or
| इन्धामासिथ इन्धामामथुः (इन्धामास आसाम्बभव आसाम्वभू. आसाम्वभू- इन्धाम्वभू- (इन्वाम्बभूवथुः (इन्धाम्बभूव आसाम्बभूव विव विम विथ ) आसाम्बभ-) आसाम्बभः) इन्धाञ्चक्रे )इन्धाञ्चक्राते )इन्धाञ्चक्रिरे ... विय क्थुः आसाम्बभूव ।
| इन्धामास इन्धामासतुः इन्धामासुः आसाम्बभूव आसाम्बभूवतुः आसाम्बभूवुः । इन्धाम्बभूव) इन्धाम्बभूवतुः)इन्धाम्बभूवुः

Page #137

सुलभधातुरूपकोशः
.mmmmmmm १५ इए 6 P. to wish (इच्छिणे)
or इयेष ईषिव ईपिम ईशाम्बभूव ईशाम्बभूविव ईशाम्बभूविम इयेषिथ ईशयः ईष ! ईशाम्बभूविय ईशाम्बभूवथुः ईशाम्बभूव इयेप ईषतुः ईषुः ईशाम्बभूव इशाम्बभूवतुः इशाम्बभूवुः ६ई 2 P. to shine ( प्रकाशणे), । १९ उक्ष 1 P. to sprinkle 4 A. to go (जाणे)
(शिंपडणे) . अयामास अयामासिव अयामासिम उक्षाशकार-)उक्षाचकृव ।उक्षाचकृम अयामासिथ अयामासथुः अयामास ।
कर। अयामास अयामासतुः अयाम'सुः
उक्षामास (उक्षामासिव (उक्षामासिम
उक्षाम्बभूव )उक्षाम्बभूविव) उक्षाम्वभूविम १७ ईक्ष 1 A. to sco (पाहणें )
उक्षाचकर्थ )उक्षामक्रयुः )उक्षाञ्चक ईक्षायके )ईक्षाञ्चकृवहे )ईक्षाचकृमह उक्षामासिथ उक्षामासथुः उक्षामास इक्षामास इक्षामासिव ईक्षामासिम उक्षाविभूविथ) उक्षाम्वभूक्थुः)उक्षाम्बभूव ईक्षाम्बभूव )ईक्षाम्बभूविव) ईक्षाम्बभूविम . उक्षानकार )उक्षाञ्चक्रतुः )उक्षाञ्चक्रुः ईक्षाचकृषे )ईक्षाञ्चकाथे )ईक्षाचकृढ़े उक्षामास उक्षामासतुः उक्षामासुः ईक्षामासिथ ईक्षामासथुः ईक्षामास । उक्षाम्बभूव )उक्षाम्बभूवतुः) उक्षाम्बभूवुः ईक्षाम्बभूविथ)ईक्षाम्बभूवथुः)ईक्षाम्बभूव २० उत्य् 1 P. to go (जाणे) ईक्षाश्चक्रे )ईक्षाञ्चक्राते ईक्षाञ्चकिरे इक्षामास ईक्षामासतः ईक्षामासः उवोख ऊखिव . ऊखिम ईक्षाम्बभूव ) ईक्षाम्बभवतुः)ईक्षाम्बभवुः । उवोखिथ. ऊखतुः ऊख १८ ईश2 A. to be master of . उवाख ऊखतुः ऊचुः (धनी असणे ); to rulo २१ उन्द 7 P. to wot (भिजविण )
(अधिकार चालविणे) उन्दावकार। उन्दाञ्चकव उन्दाञ्चकृम ईशायके ईशाञ्चकवहे ईशाञ्चकृमहे -कर) ईशामकृष ईशाधनाथे ईशाचकृढ़े उन्दासकर्थ उन्दाञ्चक्रथुः उन्दाञ्चक ईशाचक्र ईशाञ्चक्रांत ईशाञ्चक्रिरे उन्द्राञ्चकार उन्दाञ्चक्रतुः उन्दाञ्चक्रुः
or ईशामास ईशामासिव ईशामासिम उन्दामास उन्दामासिव उन्दामासिम ईशामासिथ ईशामासथुः ईशामास । उन्दामासिथ उन्दामासथुः उन्दामास ईशामास ईशामासतुः ईशामासुः । उन्दामासं उन्दामासतुः उन्दामासुः
or

Page #138

or
"उन्दाम्बभूव उन्दाम्बभूविव उन्दाम्बभूविम उन्दाम्बभू-/
विथ उन्दाम्बभूवथुः उन्दाम्त्रभूव उन्दाम्बभूव उन्दाम्बभूवतुः उन्दाम्बभूवुः २२ उप् 1 P. to burn ( जाळणे ); to punish (शिक्षा करणें )
ऊपिव
ऊपिम
उवांव
ऊपथुः
ऊब
डवोपिथ उवोप ऊषतुः ऊषुः
Perfect.
ऊर्णुनावऊर्णुनव
or
ओपामास ओपामासिव ओपामा सिम ओपामासिथ ओपामासः ओपामास ओपामास ओयामासतुः ओपामासुः | एवाबके
एवा
२३ ऊर्णु 2 U. to cover (आच्छादणें )
Parasta.
ऊर्णुनुविव ऊर्णुनुविम
ऊर्णुनुविध) ऊर्णुनुवथुः ऊर्णुनुव
ऊनवि
ऊर्णुनाव ऊर्णुनुत्रतुः ऊर्णुनुवुः
.1.m.
ऊर्णुनुत्रे ऊर्णुनुविवहे ऊर्णुनुविमहे
(ऊर्णुनुविश्वे
ऊर्णुनुविषे ऊर्णुनुवाथ
(ऊर्णुनुबिदे
ऊर्णुनुव
ऊर्णुनुवाते
ऊर्णुनुविरे
२४ ऋ 1. P. to go ( जाणें ); 3 P. to get (मिळविणें ); : P. to injure ( इजा करणें )
आखि
आरिम
आरथुः
आर
आरतुः आरुः
आर
आरिथ
आर
२५
२५ ऋच्छ् P. to become hard ( कठीण होणे ), to go ( जानें ) आनच्छे आनच्छिव आनच्छिम आनच्छिथ आनथुः आनच्छे आनर्च्छ आनच्छेतुः आनच्छुः २६ ऋज् 1 A. to acquire (मिळविणें) आवृजे आवृजिवह आवृजिमहे आसृजिप आनुजाये आजिव आनुजाते
आवृजे
आवृजिरे
२७ एच् 1 A. to increase (वाढ) एधाञ्चके एवाकुव एवाचकमहे एवाचकाथ एवाकडे एवाचकांत एवाचकिरे
or
एधामास एवमासिव एवामासिम एवामासिथ एवामासथुः एवामास एवामास एवामासतुः एवामासुः
or
धाम्बभूव एवाम्बभूवि एवाम्बभूविम एवाम्बभूविथ एवाम्बभूवधुः एधाम्बभूव एधाम्बभूव एवाम्बुभूवतुः एवाम्बभूवुः २८ कथ् 10 U. tell ( सांगणे ) कथयात्रकार-)
० - कथयाञ्चकृव कथवाचक्रम
कर)
कथयाच्चकर्थ कथयाञ्चक्रथुः कथयाञ्चक
कथयाञ्चकार कथयाञ्चक्रतुः कथयाञ्चकुः
or
कथयामास कथयामासिव कथयामासिम कथयामासिथ कथयामासः कथयामास
कथयामास कथयामासतुः कथयामासुः

Page #139

सुलभधातुरूपकोशः
or
___ भूविथ कासाम्बभूवथुः कासाम्वभूव
Itm.
निश्चुकाषिथ निश्चकुपथुः , निश्चुकुप
or कथयाम्बभूव "" विवर भविम | कासाम्व- (साम्भवथः कासाम्वभव
कथयाम्वभू-) (कथयाम्ब- | कासाम्बभूव कासाम्बभविव कासाम्वभूविम कथयाम्बभू- कथयाम्व. कयास्वभव विथ भवः कथयाम्बभूव कासाम्बभूव कासाम्वभवतुः कासाम्बभूवुः
३१ कुद् 6 P. to bend (वांकविणे) कथयाम्बभूव कधयाम्बभूवतुः
चुकोट चुकुटिव चुकुटिम
चुकुटिथ चुकुटथुः चुकुट .. कथयाञ्चके कथयाञ्चक्रवहे कथयाञ्चकमहे चुकाट चुकुटतुः चुकुटुः कथयाञ्चकृषे कथयाञ्चकाथे कथयाचकडे ३२ कुष् with निर 9 P. to expel
(हांकून लावणे) कथयाचक्रे कथयाचकाते कथयाचक्रिरे ।
निश्चुकुपित निश्चुकुपिम २९ कम 1 A. to desire; to lova 14 निश्चुकुष्व निश्चुकुष्म .. (इच्छिण; प्रेम करणें ).
निश्चुकोष्ठ (नकुलपयुः, निश्कुप चकमे चकमिवहे चकमिमहे ।
निश्चुकोप निइचुकुपतुः निश्चुकुपुः चकमिपे चकमाथे चकमिध्वे
३३ क 8 U. to do (करणें ); चकमे चकमाते चकमिरे
5 U. to kill (ठार मारणे)
Parasm.. कामयाञ्चक्रे कामयाञ्चकृवहे कामयात्रकृमहे |
चकार-चकर चकृत चकम
चकर्थ चक्रथुः चक्र कामयाञ्चकृषे कामयाञ्चक्राथे कामयाञ्चकृद्ध ।
चकार चक्रतुः चकः . कामयाञ्चके कामयाचकात कामयावकिरे ।
.ltm.
चक्रे चकृवहे चकृमहे ३० कास् 1 A. to cough (खोकणे)
चकृये चक्रार्थ चकृढ़े कासाञ्चक्रे कासाञ्चकृवहे कासाञ्चकृमहे
चक्रे चक्राते चक्रिरे कासाञ्चकृष कासाधनाथे कासाचकृढ़े
३४ कृ with सम् 8 U. to perform कासाश्चक्रे कासाञ्चक्राते कासाञ्चक्रिरे | purificatory rites (संस्कार करणे); or
to decorato (भूषविणे)
सञ्चस्कार- सञ्चंस्करिव सञ्चस्करिम कासामास कासामासिव कासामासिम
सञ्चस्कर " कासामासिथ कासामासथुः कासामास । सच्चस्करिथ सञ्चस्करथुः सञ्चस्कर कासामास कासामासतुः कासामासुः । सञ्चस्कार सञ्चस्करतुः सञ्चस्करः
or

Page #140

Perfect
२७
dtm.
or सबस्करे सवस्करिवहे सञ्चस्करिमहे | कल्पयामास कल्पयामासिव कल्पयामासिन सञ्चस्करिपे सञ्चस्कराथें इस समान
(सञ्चस्करिश्वे-! कल्पयामासिथ कल्पयामासथुः कल्पयामास
ढ़े कल्पयामास कल्पयामासतुः कल्पयामामु सवस्करे सञ्चस्कराते सञ्चस्करिरे
or
) कल्पयाम्ब-) कल्पयाम्ब[ N. B. 'स is prefixed to the कल्पयाम्बभूव
S भविंव ) भविम roots to lo' after the prepositions सम , परि or उप, when
कल्पयाम्ब- कत्श्याम्ब-)
. भविथ it means to decorate or collect'.7
स कल्पयाम्बभव भविथ ) भवथुः
कल्पयाम्भत कल्पयाम्ब.) कल्पयाम्ब३५ रुप (क्टप) 1 A. to be
9 भूवतुः) - fit for ( योग्य असणे), to
भूवुः .
lum. .. produce (उत्पन्न करणे)
कल्पयाञ्चके कल्पयाञ्चकृवहे कल्पयाञ्चकृमहे . चालपे चक्लपिबहे (चक्लूपिमहे (चक्लवहे
कल्पयाञ्चकृषे कल्पयाञ्चकाथे कल्पयाञ्चकृढ़े
चक्लप्महे । चक्लुपिये ।
कल्पयाञ्चके. कल्पयाश्चक्राते कल्पयाञ्चक्रिरे चक्लप्ये टपाथ चलवे . ३६ रुप 1 P. & 6 U. to drag. चक्ट्रप चक्लुपाते चक्लुपिरे
| along (ओढणे); to plough
| (नांगरणे) [7. B. ल is substituted for
Parasm. Tort for p in tho caso.
|चकर्ष चकृषिव कृषिन - of the verb कृस् ]
चकथि चकृषथुः चकृप 1 P. to be able (योग्य असणे)
चकर्ष चकृषतुः चकृपः
dtm. चकल्पचकल्पिव चक्रल्पिम | चकषे चकृषिवहे चकृषिमहे चकल्पिथ चकल्पथुः चकल्प
|चकृपिपे चकृयाथे . चकृषिश्वे चकल्प चकल्पतुः चकल्पुः
चहरे चकृपाते. चकृपिरे 10 Parasm..
३७ की 9 U. to buy ( विकत घेणे) कल्पयाञ्चकार- कल्पयाञ्चकृव कल्पयाञ्चकृम
Parasm.
चिक्राय-विक्रय चिक्रियिव चिक्रियिम कल्पयाञ्चकर्थ कल्पयाचक्रथुः कल्पयाक चिक्रयिथ-चिक्रेथ चिक्रियथः चिक्रिय कल्पयाञ्चकार कल्पयाचक्रतुः कल्पयाञ्चक्रुः । चिक्राय चिक्रियतुः चिक्रियुः
चक्लप) चक्लपिध्ये

Page #141

nwomare
.
.m.
२८
सुलभधातुरूपकोशः
| 1 A. to endure ( सहन करणे ) चिक्रिये चिकित्यवहे चिक्रियिमहे .
चक्षमे चक्षमिवहे. ) चक्षमिमहेचिक्रियिपे चिक्रियाथे चिक्रियिध्वे-ढे चक्षण्वहे चक्षण्महे चिक्रिये चिक्रियाते चिक्रियिरे चक्षमिपे-
चक्षमिध्वे
चक्षमाथे (चक्षमिध्वे
२८ क्रुध 4 P. to be angry
चुक्रोध चुक्रुधिव चुक्रुधिमचक्षमे चक्षमाते . . चक्षमिरे. चुक्रोधिथ चुक्रुधथुः चुक्रुध । ४३ क्षिप् 4 P. & 6 U. ' चुक्रोध चुक्रुधतुः चुकुधुः . to throw (फेंकणे) ३९ क्रुश् 1 P. to cry ( रडणें );
___Parasm. . to call (बोलावणे) | चिक्षेप चिंक्षिपिव चिक्षिपिम चुक्रोश चुक्रुशिव . चुकुशिम चिक्षेपिथ चिक्षिपथुः चिक्षिप चुक्रोशिथ चुक्रुशधुः चुक्रुश चिक्षेप चिक्षिपतुः चिक्षिपुः चुक्रोश चुक्रुशनुः चुक्रुशुः । . Atm. ४० किद 4 P. to be wet (ओले होणे) चिक्षिपे चिक्षिपिवहे चिक्षिपिमहे चिक्लंद र चिक्किदिव- ) चिनिदिम- चिक्षिपिपे विक्षिपाथे चिक्षिपित्वे
५ चिकित चिक्लिम चिक्षिपे चिक्षिपात चिक्षिपिरे चिकत्या ५. चिकिदथः चिकिद ४४ क्षु 2 P. to sneeze (शिंकणे ):
. to cough (खोकणे) चिक्केद चिक्लिदतुः चिक्लिदुः चुक्षाव, चुक्षवचुभुविव चुभुविम ११ किश) P. to allict (क्लेश देणे) 'चुक्षविथ चुभुवयुः चुभव
चिकिशिव- चिक्लिशिमचलश चिलिश्च चिक्किदम
चुक्षाव चुचवतुः चुक्षुत्रुः ४५क्षुद् 7 U. to pound ( कुटणे)
Parasm. चिलटाल चिक्लेश चितिशतुः चिक्लिशः ।।
चुक्षोद चुक्षुदिव चुचदिम
चुक्षोदिथ ४२ क्षम 4 P. to forgive(क्षमा करणे)
चु दथुः चुक्षुद . चक्षाम- ) चक्षमिव. ) चक्षमिम
चुक्षोद चुक्षुदतुः चु दुः चक्षम चिक्षण्व चक्षण्म
___Atm. चक्षमिथ- ...
चुक्षुदे चुक्षुदिवहे चुक्षुदिमहे चक्षन्थ हलमायुः चक्षम
चुक्षुदिये चुक्षुदाथे । चुक्षुदिवे चक्षाम चक्षमतुः चक्षमुः चुक्षुदे त्रुक्षुदाते नुक्षुदिरे
चिकेशिथ- विक्शित्रुः चिलिश

Page #142

Perfect
२९
nomenorrenAAAAA
.४६ क्षुः 4 P. to be hungry । ५० गद् 1 P. to speak (बोलणे) (भूक लागणे)
जगाद-जगद जगदिव जगदिम नुक्षोध चुक्षुधिव चुढधिम जगदिथ जगदथुः जगद चुक्षोधिय चुक्षुधथुः चुक्षुध जगाद जगदतुः जगदुः चुक्षोध चुक्षुधतुः चुक्षुधुः । १७६शु 2 P. to sharpen (धार लावणे) ५१ गम् ! P. to go (जाणे) चुदणाव-चुक्ष्णव चुक्ष्णुविव चुणुविम जगाम-जगम जग्मिव जग्मिम चुक्ष्णविथ... चुक्ष्णुवथुः चुक्ष्णव . जगमिथ-
जग्मथुः जग्म
जगन्य चुक्ष्णाव चुणुवतुः चुणुवुः ।।
जगाम जग्मतुः जग्मुः ४८ खन् 1 U. to dig (खणणे) Parasm.
५२ गम् with सम् 1 A. to join ब्रखान-चखन चख्निव चख्निम
(एकत्र होणे) चखनिय चस्नथुः चादन . सन्नम्मे सअग्मिवहे सञ्जग्मिमहे चखान चाइनतुः चख्नुः सअग्मिषे सञ्चग्माथे सञ्जग्मिध्ये Atm.
सञ्जग्मे सञ्जग्माते सञ्जग्मिरे चाहने चख्निवहे चहिनमहे चन्दिनथे । चखनाथे चरिनवे
५३ गाहू 1 A. to bathe (स्नान करणे); चहने चनाते . चग्दिनरे
to churn (घुसळणे) १९ खिद् 6 P. to strike (मारणं); (जगाहिवहे (जगाहिमहे 4 &7 A. to suffor pain
जगाहहे जगाह्महे (दुःख सोमणे)
जगाहिपे र जिगाहिध्वे-३ .: Parasm.
जघाक्षे जगाहाय जघाढ़े चिखेद चिखिदिव चिखिदिम
जगाहे जगाहाते जगाहिरे चिखेदिय विखिदथुः चिखिद ५४ गुप् 1 P. to protect (रक्षण करणे) चिखेद चिखिदतुः चिखिदुः Atm
जुगोप जुगुपिव-जुगुप्व जुगुपिमचिखिदे चिखिदिवहे चिखिदिमहे जुगोपिथ-2 चिखिदिये चिखिदार्थ चिखिदिश्वेजगोप्य (उपयुः जुगुप चिखिदे चिखिदाते चिखिदिरे जुगोप जुगुपतुः जुगुपुः

Page #143

सुलभधातुरूपकोशः
गोवा
जगृहाणे (जगृहिवे-दे
InteR
or
। ५६ गृह 1 A. to take (वेणे) . गोपायांचव गोपायांचकृम जपो जगृहिवहे )जगृहिमहेकार-कर "
जगहहे जगृह्महे गोपायांच-गापायांचायुः गोपायांचक्र
| जगृहिणे कर्थ
जवृक्ष हा जिघृढ़ गोपायांच-गोपायांचक्रतुः गोपायांचक्रुः
जगृहे जगृहाते . जगृहिरे कार
१५७ ग्रन्थ P.to arrange (जुळविणं)
(जग्रन्थिव (जग्रन्थिमगोपायामा-) गोपायामा
| जग्रन्थिथ- (जग्रन्ययुः
or
गोपायामा- । जग्रन्थ-ग्रेथ रथिव थिम गोपायामास सिवसिम - गोपाया- गोपायामासथुः गोपायामास गोपायामास गोपायामासतुः गोपायामासुः ५८ ग्रह 9 U. to take (वणे)
ग्राथंथ
or
भविथ । भवथः गापायांवभूव
मासिथ " | जग्रन्थ-ग्रेथ जग्रन्थतुः प्रेथतुः जग्रन्युः-प्रेयुः
। 1 . Parasm. गोपायां- ) गोपायांव- ) गोपायांव- | जग्राह-जग्रह जगृहिव' जगृहिम बभूव भूविव भविम जग्रहिथ जगृहथुः . जगृह गोपायांव-) गोपायांव-
जग्राह जगृहतुः जगृहुः
· Atm. गोपायांवभव गोपायांवभवतुःगोपायांबभूवुः | जगृह जगृहिवह जगृहिमह ५५ गुह 1 P. & A. to conceal | जगृहिपे जगृहाथे जगृहिवे-दे (झांकून टेवणे)
जगृहे जगृहाते जगृहिरे Parasm.
| ५१ ग्लै 1 P. to be exhausted जुगूहू जुगुहिब-जुगुह्र जुगुहिम-जुगुह्म (थकणे, म्लान हाण)
जग्लौ जग्लिव जग्लिम.
जग्लिथ- - जुगृह जुगुहतुः जुगुहुः Atm.
जग्लो जग्लतुः जग्लुः
६० चकास् 2 P.toshine (प्रकाशणे) जुगुहहे जुगुह्महे
चकासाच-) चकासाच-चकासाञ्चकम जुगुहिपे- (जुगुहिश्व-दे
कार-कर कृव)
रजुपुढे चकासाचकर्थ चकासाचक्रथुः चकासाञ्चक जुगुहे जुगुहाते जुगुहिरे | चकासान्चकार चकासाचक्रतुः चकासाञ्चक्रुः
जुगूहिथ जगहथः
जुगोठ (गृहयुः
जुगुह
जुगुह ।
जग्लाथ
जग्लथुः जग्ल
जुगुहिमहे
उ
जुगुहें ?जुगुहिवहे-
जुधुक्षे (जुगृहाथ

Page #144

Perfect
३१
or
आचविशथ आचक्शथुः आचा
or
चमिथ
or
Parasm. चकासामास चकासामासिव चकासामासिम
आचक्शौ आचविंशव आचविशम चकासामा-) चकासामा चकासामास आचक्शाथमिथ सयुः चकासामास चकासामासतुः चकासामासुः
आचक्शी आचक्शनुः आचक्शुः
Atin. चकासाम्ब-) चकासाम्ब-)चकासाम्व
आचक्शे आचक्शिवहे आचक्शिामहे भूव) भूविव) भविम,
- आचविशषे आचक्शाथे आचकिशवे चकासाम्य-) चकासाम्ब-) चकासाम्ब- . भूतिय भूवथुः । भूव ।
आचशे आचरशांत आचकिशरे वकासाम्ब-) चकासाम्ब-) चकासाम्य- . ६२ चन 1 P. to eat (खाणे)
Parasn. भूव ) भवतुः) भूवुः
चचाम-चचम चेमिव चेमिन .६१ चक्ष with आ A. to tel! .
चेमथुः चेम - (मांगणें)
चचाम चेमतुः चेमुः आचचक्षे आचचक्षिवहे आचचलिमेह
३३ चर् 1 P. to walk (चालणें ) आचवक्षिपे आचचक्षाथे आचचक्षिवे
.. चचार-चचर चरिख चरिम आचवले आचचक्षात आचाक्षर चेरिथ चेरथुः चेर
चचार चरतुः चेरुः V. B. या and क्शा are snb
६४ चलू 1 P. to shake (हालणे) stituted for चक्ष optionally चचाल-चचल चेलिव चलिम Trhich are both Parasm.& Atm. चेलिथ चेलथुः चेल Parasm.
चचाल चेलतुः चेलुः आचायौ आचहियव आचन्दियम
६५चिU. to collect (गोळा करणे) आचायाथ-)
Parasm.
। चिचाय-चिचय )चिच्यिव) चिच्यिम आचाहयौ आचायतुः आचड्युः चिकाय-चिकय चिक्यिव) चिक्यिम Atm.
चिच येथ-चिथ) चिच्यथुः। चिच्य आचख्ये आचख्यिवहे आचख्यिमहे चिकायथ-चिकथ) चिक्यथुः चिक्य आचहियपे आवख्याथे आचख्यिध्वे-डे चिचाय ) चिच्यतः) चिच्यः आचस्ये आचख्याते आचख्यिरे ! चिकाय चिक्यतुः चिक्युः
आचदिय आचख्यथुः आचख्य

Page #145

| wbu
चोरयाच- चोरयाचकृव चोरयाञ्चकम
कार-कर
।
il ili ili
सुलभधातुरूपकोशः Aim.
|६७ छिद् 7 U. to split, to divide चिच्य चिन्यिवहे चिच्यिमहे
(छेदणे, विभागणे.) चिक्य चिक्यिवहे चिक्यिमहे
Parasm.
चिच्छेद चिच्छिदिव चिच्छिदिम चियिषे (चिक्याथे चिक्यिध्वे हे चिच्छेदिथ चिच्छिदथुः चिच्छिद . चिच्ये चिच्यांत चियिरे
| चिच्छेद चिच्छिदतुः विच्छिदुः । विक्ये. चिक्याते चिक्यिरे
___Atm.. . ६६ चुर 10 U. to steal (चोरणे) | चिच्छिदे चिच्छिदिवहे चिच्छिदिमहे ___Parasm... | चिच्छिदिषे चिच्छिदाथे चिच्छिदिध्ये
| चिच्छिदिषे चिी | चिच्छिदे चिच्छिदाते चिच्छिदिरे
६८ छुए 8 P. to touch (स्पर्श करणे) चोरयायकर्थ चोरया चक्रथुः चोरयाचक्र
चुच्छोप चुच्छुपिव चुच्छुपिम... चोरयाञ्चकार चोरयाचक्रतुः चौरयाञ्चक्रुः
चुच्छोपिथ चुच्छुपथुः चुच्छुप Atm.
चुच्छोप चुच्छुपतुः चुच्छुपुः चोरयाञ्चक्रं चोरयाचकृवह चोरयाचकृमहे | | ६९ जन 4 A, to be born (जन्मण) चौरयांश्चकृपे चोग्यासक्राथे चोरयाञ्चकृट्वे जज्ञ . जज्ञिवहे जज्ञिमहे चारयाचक्रे चोरयाञ्चक्रात चोरयाञ्चक्रिरे | जज्ञिषे जज्ञाथे जज्ञिध्ये
जज्ञे जज्ञाते जज्ञिरे चारयामास चारयामासिव चोरयामासिम | ७० जम् 1 A. to yawn; to gape चारयामासिथ चोरयामासथुः चोरयामास
(जांभई देणे) चारयामास चोरयामासतुः चोरयामासुः जजम्भे जजम्भिवहे जजम्भिमहें or
जजम्भिप जजम्भाथे जजम्भिध्वे
जजम्भे जअम्भाते जजम्भिरे चोरयाम्ब- ) चोरयाम्व-) चोरयाम्बभू- भूव) भूविव विम ७१ जागृ2 P. to be awake चारयाम्व- ) चोरयाम्ब-) चारयाम्ब
(जागे असणे) - भूविध) भूवथुः । भूव | जजागार-गर जजागरिव जजागरिम चोरयाम्ब- ) चोरयाम्ब- 1 चोरयाम्ब- जजागरिथ जजागरथुः जजागर
भूव ) भवतुः । भवुः । जजागार जजांगरतुः ‘जजागरुः
or

Page #146

Perfect
३२
NAAAAAAAAAA.
or.
Atm. जागरामास जागरामासिव जागरामासिम जारयाचके जारयाचकृवहे जारयाचकृमहे जागरामासिथ जागरामासथुः जागरामास | जारयाचकृये जारयाञ्चकाथे जारयाञ्चकृढ़े जागरामास जागरामासतुः जागरामासुः जारयाञ्चके जारयाञ्चकाते जारयाञ्चक्रिरे
or
७४ ज्या 4 P. to overpower जागराम्य- जागराम्ब- जागराम्ब
to oppress (जुलूम करणे): भव) भूविव" भविम
to grow old (वृद्ध होणे) जागराम्ब-) जागराम्ब- जागराम्ब
भविथ भवथुः । भवजिज्यौ जिज्यिव जिज्यिम जागराम्ब-) जागराम्ब- जागराम्ब
पथ जिज्यथुः जिज्य भव ) भवतुः) भवुः जिज्याथ । ७२ जि 1 P. to conquer (जिंकणे)
जिज्यौ जिज्यतुः - जिज्युः जिगाय-जिगय जिग्यिव. जिग्यिम ७५ डी 1 & 4 A. to hy ( उडणें ; जिग्यथुः . “जिग्य डिज्ये डिज्यिवहे डिडियमहे
डिज्यिप डिब्याथ डिचिव जिगाय जिग्यतुः जिग्युः ।।
डिड्य डिड्यात डिड्यिरे ७३ [ 1, 4 &9 P; 10 U. __to grow old (वृद्ध होणे) ७६ तक्ष 1 P. to mako thin जजार- जजरिव- जजरिम- __(पातळ करणं); to eat (खाणे) जजर जेरिख जेरिम
ततक्ष ततक्षिव-ततश्व ततक्षिम-ततश्न
ततक्षिय-ततष्ठ ततक्षथः ततक्ष जरिथ · जेरथुः .
ततक्ष. ततक्षतुः ततः
जजरिथ-
जजरथुः-
जजर-जेर
जजार
जजरतुः- जजरुः-जेरुः
(जेरतुः
ततच
तितचिव-. तितथिम
७७ तञ्च 7 P. to shrink (आटणे ) ___ 10 Parasm. जारयायकार
ततञ्च्च (ततञ्च्म तारयाचकृव जारयाञ्चकृम °कर S"
ततञ्चिथ- । ततन जारयावकर्य जारयाचक्रतुः जारयाञ्चक जारयायकार जारयाचक्रतुः जारयाचक्रुः । ततब ततचतुः ततञ्चुः
| ततङ्मथ (ततचथुः ततत्र

Page #147

सुलभधातुरूपकोशः .
ततञ्ज
७८ तङ्ग 7 P. to shrink (आटणे)
Atm. ततनिव- । ततलिम- तेने तेनिवहे तेनिमहे
तितज्च तितज्म तेनिपे , तेनाथे तेनिध्वे नन्निथ- रेत ततजथुः ततन्ज
तेने तेनाते तेनिरे ततक्य
८१ तप 1 P. to heat (नापणे); तता ततनतुः ततजुः
___to shine (प्रकाशणे); 4 A. ७९ तडू 10 U. to beat (मारणे) !
to rule ( अधिकार चालविणे.) Parasın.
Parasm. ताडयाच- ताडयाचकृव ताडयाचनम तताप-ततप तेपिव तेपिम कार-कर ताडयाञ्चकर्थ ताडयाञ्चक्रथुः ताडयाचक तापयन्ततप्य तपथुः ।
तेपिथ-ततप्थ तेपथुः तेप .. ताडयाञ्चकार ताडयाचक्रतः ताडयाचक्रः तताप तेपतुः तेपुः Atm.
. Atm. .. ताडयाञ्चके ताडयाञ्चकृवहे ताडयाचकृमहे तेपे . पिवहे तेपिमहे । ताडयाञ्चकृषे ताडयाञ्चक्राथे ताडयाञ्चकृढे तेपिपे । तेपाथे तेपिधे ताडयाचके ताडयाञ्चकाते ताडयाश्चक्रिरे तेपे . तेपाते तेपिरे । or
१८२तम् 4 P. to desire (इच्छा करणे) ताडयामास ताडयामासिव ताडयामासिम तमाम-तसम तेमिव तमिम ताडयामासिथ ताडयामासथुः ताडयामास तेमिथ तेमथुः तेम ताडयामास ताडयामासतुः ताडयामासुः तमाम तेमतुः तेमुः
or ताडयाम्ब-) ताडयाम्ब- ) ताडयाम्ब
८३ तिए 1 A. to drop, to ooze भूव , भूविव ) भूविम
- (पडणे, गळणे )
तितिपे ताडयाम्व- ताडयाम्व
तितिपिवहे तितिपिमहे ताडयाम्बभूव तितिपिपे तितिपाथे तितिपिच्च भूविथ ) भूवथुः ॥
तितिपे तितिपाते तितिपिर __ . भूव) भवतुः )" ८० तन् 8 P. & A. to stretch
(इजा करणे) (पसरणे, ताणणे)
Parasm. ____Parasm. ततान-ततन तेनिव तेनिम
तुतोद तुतुदिव तुतुदिम . तेनिथ तेनथुः
तेन
| तुतोदिय तुतुदयः तृतुद न तेनतुः तेनुः तुनाद तुदतुः । तुतुदुः
ताडयाम्य- ताड़यारताडयाम्बभूवुः
त
6 U. to inflict pain on

Page #148

तुतुदें तुतुदिपे
तुतुदे
तोप
तोपिथ
तुतोष
८५ तुष् + P. to be satisfied.
( संतोष पावणें )
तुतपिव
ततर्द
ततर्दिथ
ततर्द
Atm.
तुतुदिव हे
तुतुदाथे
तुतुदाते
ततर्प
ततपिंथ
ततर्थ
तुतुपथुः
तुतुपतुः
तत्रप्थ
ततर्प
८६ तृद् 7 U. to kill ( मारणें ),
to disregard (अनादर करणें )
Parasm.
ततृदिव
ततृदथुः
ततृदतुः
Atm.
तुतुदिमहे
तुतुदिध्वे
तुतुदिरे
नुनुपिम
तुतुप
तुतुषुः
ततृदिमहे
ततृदे ततृदिव तनृदिपेतत्तदार्थ
ततृदिध्वं
तनृदे तदाते तनृदिरे
ततृदिम
ततृद
ततृदुः
८७ तृप् 4, 5, & 6 P. to be gratified or satisfied ( संतुष्ट होणें )
Perfect
तनृपतुः
ततृपिव-ततृप्व {ततृपिम
(ततृष्म
तनृपथुः तनृप
ततृपुः
૮. तृह P. to kill ( टार मारणें )
ततृहिव-ततृह्न ततृहिम-ततृह्य
तनृहथुः
तनृह
तनुहतुः
ततृहुः
८९ तूंह P. to kill ( ठार मारणें )
ततूंह
तनुंवि-तनुं तनुंहिम-)
ततंह्म)
तत
ततर्हिथ )
तत
ततर्ह
ततृहिथ ) ततृण्ठ)
ततूंहथुः
तह
तह ततूंहतुः
ततॄंदुः
९० तॄ 1 P. to swim ( पोहणें ), to
cross over ( ओलांडून जाणे )
तंतार-ततर वि
तेरिथ
तेरथुः
ततार
तेरतुः
तत्याज )
तत्यज
९१ त्यज् 1 P. to abandon
( त्याग करणें )
तत्यजिव
तेरिम
तर
तिरुः
तत्य जिथ )
तत्यजथुः
तत्यत्रथ)
तत्याज तत्यजतुः तत्यजुः
त्रेपे
पिव
पिपे से पाथे
त्रिपाते
तत्यजिम
९२ त्रप 1 A.to be ashamed (लाजणें )
त्रेपे
पिमहेत्रेप्महे
पिवेत्रेचे
३५
तत्यज
त्रेपिरे

Page #149

६
सुलभधातुरूपकोशः
..
..
दम्भयाच- दम्भयाञ्चकृव दम्भयात्रकृम
९३ वस् 1 P. to tremblo । ९८ दम्भ 5 P. to impose upon
( भयाने कापणे) न (फसविणे, लबाडी करणे) तत्रास-) तत्रसिव-) तत्रसिम-)
ददम्भ ददम्भिवो ददम्भिम तत्रस, सिव) सिम)
| देभ देभिव ।. देभिम तत्रसिथ-) तत्रसथुः) -
है तत्रस-त्रेस | ददम्भिथ) ददम्भथुः) ददम्भ सिथ) त्रेसथुः
देभिथ ) देभथुः । देभ . तत्रास तत्रसतुः-त्रेसतुः तत्रसुः-त्रेसुः
| ददम्भ) - ददम्भतुः। ददम्भुः ९४ वट 4 & 6 P. to break, toदेभ देभतुः । देभुः
snap ( मोडणे, तुटणे) तुत्रोट तुत्रुटिव तुत्रुटिम
- 10 U. to propel (प्रेरणा करणे) तुत्रुटिथ तुत्रुटथुः
Parasm. तुत्रुट तुझेट तुत्रुटतुः तुत्रुटुः SY FACT 1 P. to make thin । कार-कर
(पातळ करणे) . दम्भयाचकर्थ दम्भयाश्चक्रथुः दम्भयाचक तत्वक्ष ।
तत्वक्षिव-) तत्वक्षिम-) दम्भयायकार दम्भयाचक्रतुः दम्भयायः
तत्वव) तत्वश्म) . . Atm. तत्वक्षिय-) तत्वष्टा
१ तत्वक्षथुः तत्वक्ष तत्वक्ष तत्वक्षतुः तत्वक्षः ९६ त्विष् 1 U. to shine (प्रकाशणे) : दम्भयांच- यामा (दम्भयानParasm.
कृपयायकारकडे तित्वेष तित्विपिव तित्विपिम . दम्भयाचक्रे दम्भयाचक्रात दम्भयानकिर तित्वेपिथ तित्विषथुः तित्विष ९९ दय़ 1 A. to havo compassion तित्वेष तित्विपतुः तित्विपुः
(दया करण) Atm.
। दयायके दयाञ्चकृवह दयाञ्चकृमहे तिविपे तित्विषिवहे तित्विपिमहे
दयाञ्चकृपे दयाञ्चक्राथे दयायकृढ़ तित्विपिधे तित्विषाथे तित्विपिध्वे ।
दयाञ्चके दयाञ्चक्राते दयाञ्चक्रिरे तित्विषे तिविपाते तित्विपिरे
or ९७ दद् 1 A. to give ( देणे ) दददे दददिवहे दददिमहे दयामास दयामासिव दयामासिन दददिषे दददाथे दददिवे दयामासिथ दयामासथुः दयामास ददद दददाते दददिरे । दयामास दयामासतुः दयामासुः
दम्भयाञ्चक्रे दम्भयाञ्चकृवहे (दम्भयाञ्च

Page #150

Perfect
or
| १०४ दिश् 6 P. & A. to show दयाम्बभूव दयाम्वभूविव दयाम्ब विम
( दाखविणे ) दयाम्वभू
Parasm. दयाम्बभुवथुः दयाम्वभूव
| दिदंश दिदिशिव दिदिशिम दयाम्बभुव दयाम्बभूवतुः दयाम्बभूवुः | दिदेशिथ दिदिशथुः दिदिश १०० दरिद्रा 2 P. to be poor
दिदेश दिदिशतुः दिदिशुः
Atm. (गरीय होणे) ददरिद्री . ददरिद्रिव ददरिदिम
दिदिशे दिदिशिवहे दिदिशिमहे इदरिद्रिय ददरिद्रथुः ददरिद्र
दिदिशिये दिदिशार्थ दिदिशिष्चे दरिद्री ददरिद्रतुः ददरिदुः
| दिदिशे दिदिशाते दिदिशिरे
१०५ दिह 2 U. to smear or. दरिद्राञ्च- )
( बाढणे, लपणे ) कार कर दरिद्राञ्चकृत दरिद्राञ्चकृम
Parasm. दरिद्राञ्चकर्थ दरिद्राञ्चक्रथुः दरिद्वाञ्चक दिदेह दिदिहिव दिदिहिम दरिदाञ्चकार दरिदाञ्चकत्रुः दरिद्राञ्चकः दिदेहिथ दिदिहथुः दिदिह
| दिदेह दिदिहतुः दिदिहुः १०१ दल् 1 P. to break ( मोइ0)
Atm. ददाल-ददल देलिव देलिम दिदि दिदिहिवहे दिदिहिमहे देलिथ देलथुः देल
दिदिहिये दिदिहाथे दिदिहिवे-दे दाल-दलतुः दलुः दिदिहे. दिदिहाते दिदिहिरे । १०२ दंश 1 P. to bite ( चावणे) १०६ दुप 4 P. to blame (दोष देणे) ददंश ददंशिव ददंशिम
दुदाप दुदुपिंव दुदुपिम ददंशिय- १ ददयाथुः
का दुदोषिय
ददंश - ददंष्ट
दुदुपथुः दुदुप १५
दुदोष दुद्रुपतुः दुदुपुः ददंश ददंशतः ददंशः
१०७ दुह 2 U. to milk (धार काढणे); - १०३ दह 1 P. to burn 1 P. to kill ( ठार मारण) (जळणे, जाळणे)
Parasm. ददाह-ददह देहिव देहिम । दुदोह दुदुहिव दुदुहिम देहिय-ददग्ध देहथुः देह दुदोहिथ दुदुहथुः दुदुह ददाह देहतुः देहुः । दुदाह दुदुहतुः दुदुहुः

Page #151

सुलभधातुरूपकोशः
कोशः
..
Atm. .
११३ द्रुह P. to bear hatred दुदुहे दुदुहिवहे दुदुहिमहे
(द्वेष करणे) दुहिषे दुदुहाथे दुदुहिध्वे-दे | दुद्रोह • दुद्रुहिव-दुद्रुह दुद्रुहिम-दुद्रुहः दुहे दुदुहात दुदुहिरे
दुद्रोहिथ-) १०८ प 4 P, to be proud
| द्रोग्ध- दुगुहथुः दुद्रुह
| द्रोढ) (गर्विष्ठ होणे); to rejoice
(आनंद पावणे) | दुद्रोह दुद्रुहतुः दुहुः . . ददर्प ददृपिव-दाव ददृषिम-दाम ११४ दिप 2 P. & A. to hate ददर्पिथ- )
(देष करणे) ददर्थ- ददृपथुः ददृप
___Parasm
दिद्वेष दिद्विषिव दिद्विपिम ददर्प ददृपतुः दहपुः दिद्वेषिथ दिद्विपथुः . दिद्विर १०९ दृश् 1 P. to see (पहाणे ) | दिद्वेष दिद्विपतुः दिद्विपुः
___Atm. ददर्श ददृशिव ददृशिम ददर्शिथ- )
दिद्विषे दिद्विपिवहे दिद्विपिमद दशथुः ददृश . । दिद्विषिषे दिद्विषाथे दिद्विपिश्वे ददर्श दशतुः ददृशुः दिद्विषे . दिद्विपाते दिद्विपिरे
११०८9 P. to toar ( फाडणें) | ११५५ (धु) 5& 9 U. & 6 P. ददार-ददर ददरिख-ददिव ददरिम-ददिम to shako ( हालविणे ) ददरिथ ददरथुः-दद्रथुः ददर-दद्र
Parasm. ददार ददरतुः-दद्रतुः ददरुः-दुः
' दुधाव-दुधव दुधुवित्र पर
दुधुविम १११ युत् 1 A. to shino (प्रकाशणे) दिद्युते दिलतिवहे दिद्युतिमहे दुधाव दुधुवतुः दुधुवुः दिद्युतिपे दिद्युताथे दिद्युतिध्वे ।
| [But 2nd pers. ging. of 6 P. दिद्युते दिद्युताते दिद्युतिरे
has दुथुविध] ११२ तु 1 P. to go (जाणे)
. Atm. दुद्राव-दुद्रव दुद्रुव दुद्रुम दु धुवे दुधुविवहे दुधुविमह दुद्राथ दुद्रुक्थुः दुद्रुव दुधुविष दुधुवाथे दुधुविश्व दुद्राव दुद्रुवतुः दुद्रुवुः
दुधुवाते. दुश्रुविरे
। दुविथ-) दुधुवयुः
| दुधोथ
खुक्थुः
दुधुव
दुधुवे

Page #152

Perfect
10 U. to shake, to agitate
Atm. Parasm.
धूपयाञ्चक्रे धूपयाञ्चकृवहे धूपयाञ्चकृमहे धूनयाच.)
६ धूनयाचकृव धूनयाञ्चकृम धूपयाश्चकृपे धूपयाञ्चकाथे धूपयाञ्चकृढ़े कार-कर धूनयाचकर्थ धूनयाञ्चक्रथुः धूनयाञ्चक
धूपयाञ्चक्रे धूपयाञ्चक्राते धूपयाञ्चक्रिरे
१९७५ 1 U. to hold (धरणे); धूनयानकार धूनयाञ्चक्रतुः धूनयाञ्चक्रुः
1. A. to destroy ( नाश करणे); Atm.
G A. to live, to exist (जगणे) धूनयाञ्चके धूनयाञ्चकृवहे धूनयाञ्चकृमहे
Parasm. धूनयाञ्चकृषे धूनयाञ्चकाथे धूनयाञ्चकद्दे दधार-दधर दधिव दध्रिम धूनयाञ्चक्रे धूनयाचक्राते धूनयाञ्चक्रिरे
धर्थ दध्रथुः दन (V. B. The roots धू and पी.
दधार दधतुः दध्रुः insert a before the z of
___ Atm. ___the tenth conj. and
दः दधिवहे दधिमहे ___causals.] ११६ धूप 1 P. to heat (तापवणे);
| दध्रिपे दध्राथे दध्रिवे-ढे to famigate (धुरी घालणे); 10 U. दध्र दधाते दधिरे
to shine; to speak. . ११८धे 1 P. to suck, to . 1Parasm. .
drink (igo ) दुधप . दुधुपिव दुधुपिम दधी दधिव दधिम दुधूपियः . दुधुपथुः दुधुप
दधिथ-दधाथ दधथुः दध दुधप .. दुधुपतुः दुधुपुः दधौ दधतुः दधुः or
११९ नद् 1 P. to dance ( नाचणे)
नाट-ननट नेटिव नेटिम
नेटिथ नेटथुः नेट धूपायाचकर्थ धूपायाञ्चक्रथुः धूपायाञ्चक
| ननाट नेटतुः नेटुः धूपायाञ्चकार धूपायाञ्चक्रतुः धूपायाञ्चक्रुः
____ 10 U. to speak (बोलणे) 10 Parasm.
Para:m.
नाटयाञ्च, नाटयाचकृव नाटयाञ्चक्रम कार-कर
कार-कर धूपयाञ्चकर्थ धूपयाञ्चक्रथुः धूपयाञ्चक्र नाटयाञ्चकर्थ नाटयाञ्चक्रथुः नाटयाञ्चक्र धूपयावकार धूपयाचक्रतुः धूपयाञ्चक्रुः नाटयाञ्चकार नाटयाञ्चक्रतुः नाटयाचक्रुः
घपायाच-). कार कर पायाञ्चकृव धूपायाञ्चकृम
भूपयाचा
पयायव धुपयायक्रम

Page #153

सुलभधातुरूपकोशः
..................amaan
Atm.
। १२३ नश1.P.to attain (मिळविणे) नाटयाञ्चक्रे नाट्याञ्चकृवहे नाटयाञ्चकृमहे| 4 P. to perish ( नाश पावणे) नाटयाञ्चकृष नाटयाञ्चकाथे नाटयाञ्चकृढे ननाश-नना नेशिव-नेश्व नेशिम-नेदम नाटयाचक्र नाटयाचकाते नाटयाञ्चक्रिरे । नेशिथ-ननष्ठ नेशथुः नेश १२० नद् 1 P. to sound inarti- ननाश नेशतुः नशुः culately ( अव्यक्त आवाज करणे) १२४ नह 4 U. to.tie, to bind ननाद-ननद नेदिव नेदिम
. (बांधणे). ..
Parasm. नदिय नदथुः नेद
| ननाह-ननह नेहिव हिम ननाद नेदतुः नेदुः
नेहिथ-ननद्ध नेहथुः नह। 10 U. to shine (प्रकाशणे); ननाह नेहतुः . ___to speak ( बोलणे)
नहुः
. Atm.. __Parasm.
नहे. नेहिवहे नेहिमहे नादयाञ्च-) - कार-कर नादयाञ्चकृव नादयाञ्चकृम | नेहिपे नेहाथे नेहिवे-दे
| नेहे. नेहाते हिरे नादयाचकर्थ नादयाञ्चक्रथुः नादयाञ्चक नादयाञ्चकार नादयाञ्चक्रतुः नादयाञ्चक्रुः
१२५ निज 3 U. to purity (पवित्र
करणे, शुद्ध करण) Atm.
Parasm. नादयाचक्र नादयाचकृवहे नादयाञ्चकमहे
निनेज निनिजिव निनिजिन नादायाचकृपे नादयाञ्चक्राथे नादयाञ्चकृढ़े .
कद निजिथ निनिजथुः निनिज नादयाञ्चके नादयाञ्चक्राते नादयाश्चक्रिरे
निनेज निनिजतुः- निनिजुः १२१ नन्द 1 P. to be glad .
Atm. (आनंद होणे)
निनिजे निनिजिवह निनिजिमहे ननन्द ननन्दिव ननन्दिम
निनिजिषे निनिजाथे निनिजिचे ननन्दिथ ननन्दथुः ननन्द | निनिजे निनिजाते निनिजिरे ननन्द ननन्दतुः ननन्दुः १२६नी 1 U. to carry (वाहून नेणें) १२२ नम् 1 P. to bow
Parasm. ( नमस्कार करणे). | निनाय-निनय निन्यिव निन्यिम ननाम-ननम नमिव नमिम नेमिथ-ननन्य नेमथुः
१ निन्यथुः निन्य
निनेथ नेम
: ननाम नेमतुः
| निनाय निन्यतुः निन्युः
नेमुः

Page #154

Perfect
४१
निन्ये
पणायाच. णायाञ्चकृव पणायाञ्चकृम
___Atm.
|१३१ पद 1 P. to learn (शिकविणे) निन्यिवहे निन्यिमहे | पपाठ-पपट पेटिव पेठिम निन्यिपे निन्याथे निन्यिध्वे-ढे पेठिथ पेठथुः पेठ निन्ये निन्याते निन्यिरे पपाट पेठतुः १२७नु P. to praiso (स्तुति करणे) १३२ पण 1 P. to praise ( स्तुति नुनाव नुनव नुनुविव नुनुविम करणं), 1 A. to bet, to gamble
(पणास लावणे) नुनविथ नुनुवथुः नुनुव
Parasm. नुनाव . नुनुवतुः नुनुवुः । १२८ नुद् 6 U. to drive, to push HT
कार-कर on ( हांकणे, ढकलणे)
पणायाञ्चकर्थ पणायाञ्चक्रथुः पणायाञ्चक्र Parasm. . नुनाद नुनुदिव
पणायाञ्चकार पणायाञ्चक्रतुः पणायाञ्चक्रुः नुनुदिम ।
___ Atm. नुनोदिथ नुनुदथुः । नुनुद।
पेणे पेणिवहे पेणिमहे नुनोद नुनुदतुः नुनुदुः
पेणिये पेणाथे पेणिध्वे ____ Atm.
पेणे पेणाते पेणिरे नुनुदे नुनुदिवहे नुनुदिमहे
। १३३ पत् 1 P. to fall ( पडणे); नुनुदिपे नुनुदाथे नुनुदिवे
| 4 A. to rule ( अधिकार चालविणे ); नुनुदे . नुनुदाते : नुनुदिरे
10 U. to go (जाणे) १२९ नू 6 P. to praiso (स्तुति करणे)
Parasın. नुनाव-नुनव नुनुविव नुनुविम पपात-पपत पतिव पेतिम नुनविय नुनुवथुः नुनुव प तिथ पेतथुः पेत नुनाव नुनुवतुः नुनुवुः पपात पेततुः पेतुः १३० पच् 1 U. to cook (शिजविणे)
___Atm. .. Parasm.
पेतिवहे पहिमहे पपाच-पपच पेचिव पेचिम
पेतिषे पेताथे . पेतिधे पेचिथ-पपक्य पेचथुः पेच
पेते पेताते पेतिरे पपाच पेचतुः . पेचुः
10 Parasm.
पतयाञ्च-) • पेचे पेचिवहे पेचिमहे
पतयाञ्चकृत पतयाञ्चकृम
कार-कर) पचिो पेचाथे पेचिश्वे पतयाञ्चकर्थ पनयाञ्चक्रथुः पतयाञ्चक पेचे पेचाते
पतयाञ्चकार पतयाचक्रतुः पतयाञ्चक्रुः
Atm.
पचिरे

Page #155

सुलभधातुरूपकोशः
or
। १३६ पिए 7 P.to grind (पीट करणे). पातयाञ्च
पिपेष पिपिषिव पिपिपिम पातयाञ्चकृव पातयाञ्चकृम कार-कर
| पिपषिय विषिषथुः पिपिप पातयाञ्चकर्थ पातयाचक्रथुः पातयाचक्र पिपेष पिपिषतुः पिपिपुः पातयाञ्चकार पातयाचक्रतुः पातयाञ्चक्रुः १३७ पुष 4 P. to nourish (पोसणे) . Atin.
पुपोष पुपुषिवपुपुषिम पतयाचक पतयाञ्चकृवहे पतयाञ्चकृमहे
पुपोषिथ पुपुपथुः पुपुप । पतयाञ्चकृपे पतयाञ्चकाथे पतयाञ्चकृढ़े
पुपोष पुपुषतुः पुपुपुः पतयाचक्रे पतया चक्राते पतयाञ्चक्रिरे
| १३८ पृ6 A. to be busy (उद्योगांत
असणे ); 3 P. to bring (आणणे); . or.
to fill (भरणे); 9 P. to protect पातयाञ्चक पातयाचकृवहे पातयाञ्चकृमहे | (रक्षण करणे); 5 P. to delight पातयाञ्चकृपे पातयाञ्चकाथे पातयाञ्चकृट्वे . (आनंद येणे) पात्याञ्चक्रे पातयामकाते पातयाञ्चक्रिरे
Parasm.
| पपार-पपर पप्रिव .. पत्रिम . १३४ पद् 1 A. to go (जाणे )
पपर्थ पप्रथुः पत्र पेदे : पेदिवहे
पप्रतुः । पाः पपार पेदिमहे
Atm. पेदिपे पदाथे पदिश्वे
| पत्रे पप्रिवहे , पप्रिमहे पदे पेदाते पेदिरे
| पप्रिषे पप्राथे ' पत्रिध्व-पप्रिट्टे १३५पन 1 P. & A. to praise | पत्रे पनाते -पपिरे (स्तुति करणे )
१३९ 3 & 9 P. to fill ( भरणे ) Parasm.
to complete (पुरा करणे) पनायाञ्च-)
पपार-पपर पपरिव-पप्रिव पपरिम-पप्रिम पनायाचकृव पनायाञ्चकृम कार-कर)
| पपरिथ पपरथुः-पप्रथुः पपर-पत्रं पनायाञ्चकर्थ पनायाचक्रथुः पनायाचक्र
पपार पपरतुः-पप्रतुः पयरः-पाः पनायाञ्चकार पनायाञ्चक्रतुः पनायाञ्चक्रुः
। १४० प्याय् & प्यै 1 A. to gror
(वाढणे); to swell ( फुगणे) Atm.
| पिप्ये पिप्यिवहे पिप्यिमहे पन पनिवहे पेनिमहे
पिप्यिपे
(पिप्यिश्वपेनिषेपेनाथे पेनिध्वे
पिप्यितु पने.. पेनाते . पेनिरे | पिप्ये पिप्याते पिप्यिरे

Page #156

· Perfect
innnnn.
पाण
पफणतुः- ).
वभाज- । बभज)
जिव
मंजिम
Car is substituted for aqliq in the
Atm. Perfect and the Frequentative.] | वुवुधे बुबुधिवह बुधिमहे १४१ प्रच्छ 6 P. to ask (विचारणे) वुवुधिषे बुबुधार्थ अधिव पप्रच्छ पच्छिव पच्छिम । बुबुधे युवुधात युधिर पप्रच्च्यिा ) पप्रटी 1 १ पप्रच्छथुः पप्रच्छ । १४६ बहू 1 & 9 P. to grou
(वाढणं) पप्रच्छ पप्रच्छतुः पप्रच्छुः वह ववृहिव-ववृह वहिम-बबृह्म १४२फण 1 P. to go (जाणे) । ववर्हिथ-बबई बहथुः बवृद्ध
पफणिव, पफणिम- वह ववृतुः ववृहुः
फेणिव फेणिम १४७ भज् 1 U. to worship पफणिथ- पफणथ:- )
(पूजा करणे) ... फणि फंगथुःS.
Parasm. पाणफणतुः
पफणु:-फेणः १४३ फल 1 P.. to bear fruit भेजिथ-)
(फळ येणे) पफाल-पफल फलिव । फेलिमवभाज मंजतुः मंजः
Atm. फलिथ फेलथुः फेल
भेजे जिवहे भेजिमंह पफाल फलनुः फेलुः
भेजिपं भेजार्थ जिव १४४ बन्न 9 P. to bind (बाधणे) जे भेजात भेजिर वबन्ध ववन्धिव ववन्धिम
१४८ भन्न 7 P. to break (मोडणे) बन्धिय- )...
to destroy ( नाश करण )
वभन्न भन्निव वनिस वबन्ध ववन्धतुः वबन्धुः
वभन्निथ- सा वभन्न १४.बुध 1 U. &4 A. to know वभक्थ । (जागणे)
वभावभन्नतुः वभञ्जः
१४९ भग 1 P. to speak ( बोलणें) बुबोध बुबुधिव बुधिम बभाण-वभण वभाणिव वमणिम बुयोधिय बुबुधथुः बुद्ध वभणिथ भणथुः चर्मण युबोध . बुधतुः बुबुथुः ।वभाण बभणतुः बभणुः
। वभस्थ
भजयुः
भेज
।
... क्वन्द्ध विवन्धथुः यवन्ध
Parasm.

Page #157

४४
सुलभधातुरूपकोशः ..
___Atm.
विभाय- विस्यिव विभ्यिम
२५० भिद् | P.& 7 U. to break, | cut into parts (मोडणे, तुकडे करणे) | विभयाम्ब-) विभयाम्ब-1 विभयाम्बParasm.
भूव) भूविवाभूविम
विभयाम्ब-) विभयाम्व-भाव बिभेद ... विभिदिव बिभिदिम
भूविथ) भूवथुः विभेदिय . विभिदथुः विभिद
| विभयाम्ब ) विभयाम्वविभेद विभिदतुः विभिदुः
भूव) भूवतुः
विभयाम्वभवः
| १५२. भुज 6 P. to bend (कविणे); विभिदे विभिदिवहे विभिदिमहे | 7 P. to protect ( रक्षण करणे); विभिदिषे विभिदाथे विभिदिध्वे ___-7A. to eat (खाणे) बिभिदे बिभिदाते बिभिदिरे
___Parasm.
बुभाजबुभुजिव. बुभुजिम १५१ भी P. to fear (भिणें )
वुभोजिथ बुभुजथुः बुभुज
बुभोज बुभुजतुः बुभुजुः विभय .
' Atm.. . . विभयिथविभथ
| बुभुजे बुभुजिवहे बुभुजिमहे विभाय विभ्यतुः विभ्युः
वुभुजिपे बुभुजाथे बुभुजिये
बुभुजे बु जाते बुभुजिरे or
१५३ भू 1 U. to be (असेणे, होणे) कार-कर मार
Parasm. विभयाञ्चकर्थ विभयाञ्चक्रथुः विभयाचक्र । बभूव वभूविव वभूविम विभवाञ्चकार विभयाञ्चक्रतुः विभयाञ्चक्रुः वभूविथ वभूवथुः वभूव
बभूव बभूवतुः बभूवुः । विभयामास विभयामासिव विभयामासिम
Atm. बिभया-) विभया) विभयामास
| वभूवे वभूविवहे वभूविमहे मासिथ) मासथुः
| वभूविषे वभूवार्थ र
विभूविध्वे.
बभूविढे विभयामास मासतुः
बभूवे वभूवाते वभूविरे
विभयाञ्च- विभाञ्चकव विभयाञ्चकृम .
or
विभया-) विभयामासुः

Page #158

Perfect
४५
वत्राम-वभ्रम श्रेमिव मिम) बभ्रमिथ-) वज्रमथुः, बत्रम-प्रेम
वभ्रमतुः
वज्रमुः-भ्रमः
१५४ भू 1 & 3 U. to nourish, | १५५ भ्रम् 1 & 4 P. to wander · to support (पोसणे)
(भटकणे ) Parasm.
.... वभ्रमिव-) बत्रामम.) वभार-वभर वभृव बभृम वर्थ वघ्युः वत्र
भ्रमिथ) मथुः वभार वक्रतुः बभ्रुः
बत्राम or
प्रेमतुः मन्त्रा १ बिभराञ्चकृव विभराञ्चकृम
34€ TEST 6 U. to bake, to fry कार-कर)
(भाजणें ) विभराधकथं विभराचक्रथुः विभराञ्चक
Parnym.
वज )वभर्जिव वर्जिम विभराबकार विभराञ्चक्रतुः विभराचक्रुः ।
.वभ्रज्जवजिव विजिम or
वभर्जिथ- ) विभरामास विभरामासिव विभरामासिम वभष्ट । वनजथः । बभर्ज विभरामासिथ विभरामासथुः बिभरामास बभ्रजिथ- (वभ्रनथुः बिज्रन विभरामास विभरामासतुः विभरामासुः
.वभर्ज वभर्जतुः ।वभर्जुः विभराम्ब-) विभराम्ब)
वन विभ्रमतुः वभ्रः
- Atin. भूविव) भूविम)
वर्जे वभर्जिवहे वभर्जिमहे
| वने (बभ्रज्जिवह विनिमहे भूविथ भूवथुः।
वभर्जिपे · ) वभ थे । वभजिष्य विभराम्बभूव विभराम्ब
र विभराम्बभूवुः बभ्रज्जिपे विध्रनाथ वजिवे भूवतुः)
वभर्ने )वभजीत वजिर Atm.
बभ्रज्जे विभ्रनांत वजिरे ववहे वभूमहे २५७ भ्राज् 1 A. to shine वभूपे वभ्राथे वभृढ़े
(प्रकाशणे) . वधाते. वत्रिरे | वभ्राजे ) वभ्राजिवह ) वभ्राजिमहे
भ्रेजे भ्राजेवहे भ्रजिमहे
वत्राजिपे । वज्राजाथे वाजिश्वे विभंराच विभराञ्चकृवहे बिभराकृमहे श्रेजिपे भ्रजाथे जिवे विभाञ्चकृप विभराञ्चक्राथे बिभराञ्चकृत वभ्राजे वभ्राजाते वभ्राजिरे विभराञ्चक्रे विभराचक्राते बिभराञ्चक्रिरे । श्रेजे जाते . श्रेजिरे
विभराम्ब-) विभराम्ब-, विभराम्बभूव
बत्रे

Page #159

सुलभधातुरूपकोशः
ममथ ममज्जथुः ममज्ज
१५८ प्राशु 1 A. to shine १६२ मस्ज 6 P. to sink (बुडणे) (प्रकाशणे)
___to bathe (स्नान करणे) वत्राशे बधाशिवहे । बञाशिमहे
ममज्ज “ममन्जिव ममज्जिम .. भ्रशे शिवहे प्रेशिमहे ! ममाजय भमजयः ममज वाशिषे बभ्राशाथे ।वभ्राशिवे श्रेशाथे
ममज्ज श्रेशिषे शिध्वे ।
. ममजतुः . . ममज्जः वाशेवघाशाते वाशिरे । १६३ मि 5 P. & A. to throw
(फैकणे); मी P. & A. destroy प्रेशे धेशाते शिरे
(नाश करणे) १५९ भ्लाश 1 A. to shine
Parasm. (प्रकाशणे)
। ममौ
मिम्यिव मिम्यिम वालाशे वलाशिवहे ) वभ्लाशिमहे । मामय मिम्यथुः मिम्य भ्लेशे लेशिवहे भ्लेशिमहे । ममाथ) व लाशिषे बालाशाथे ) वभ्लाशिध्वे
ममौ .. मिभ्यतुः. मिम्बुः
Atm. भ्लेशिषे शाथे लेशिध्वे
मिम्ये मिम्यिवहे मिम्यिमहे वलाशे वालाशाते )वलाशिरे ।
मिम्यिवे) भ्लेशेभ्लेशाते भ्लेशिरे | मिम्यिपे मिम्याथे
मिम्यिदे १६० मद् 4 P. to be glad मिम्ये मिम्याते मिम्यिरे (आनंदित होणें ); to be drunk
। १६४ मिह 1 P. to sprinkle (उन्मत्त होणे)
(शिंपडणें ) - ममाद-ममद मेदिव मेदिम
मिमेह मिमिहिव मिमिहिम मेदिय मेदधुः मेद । मिमहिथ मिमिहथुः मिमिह ममाद मेदतुः मेदुः मिमेह मिमिहतुः मिमिहुः १६१ मन् 4 A. to think
१६५ मुन् 6 U. to release, leave (विचार करणे)
(सुटका करणे, सोडणें ).
Parasm. मेने मेनिवहे . मेनिमहे
मुमोच मुमुचिव मुमुचिम . मनिपे मेनाथे मेनिध्वे मुमोचिथ मुमुचथुः मुमुच मेने मेनाते मेनिरे मुमोच मुमुचतुः मुमुचुः

Page #160

मुमुचें
मुमुचिषे
मुमुचे
मोह
मोहिथ -
९६६ सह 4 P. to be foolish
( मूर्ख बनणें )
मुमुह-मुमु
मुमोग्य)
मोह
Atm.
मुमुचिवहे मुमुचिमहे मुमुचाथे मुमुचिध्व मुमुचाते मुमुचिरे
मुमुहथुः
+
Perfect
मत्रथुः
मम्रतुः
मुमुहिम
मुमुह्म
मुमुह
मुमुहतुः
मुमुहुः
१६७ मृ 6 P. to die ( मरणें )
ममार-ममर मत्रित्र
मत्रिम
म
ममार
मम्र
मनुः
|
१६८ मृज् 2 P. & 10 U to wipe off, to cleanse (पुसणे, साफ करणें ); 1 P. to sound ( बाजविणें )
प्रेममार्जिव ) ममार्जिव
ममृजिव
ममृजिम
ममार्ज
ममृज्व
ममृज्म
नमाजिंध ) ममार्जधुः (ममार्ज
ममृज
ममा ) ममृजथुः ममार्जतुः ) ममार्जुः ममृजतुः ममृजुः
मार्ज
or
मार्जयाञ्चकृव मार्जयाञ्चक्रम
मार्जयाञ्चक्रे
कृवहे)
भाजयाच )
मार्जयाच
काभ्रे) मार्जयाय - ( मार्जयाज - ) काते ) क्रिरे)
मार्जयाक
6
१६९ मृश् P. to touch स्पर्श करणें ), to consider (विचार करणं) ममर्श
शिव
ममृशिम
. ममर्शिय
ममृशथुः
ममृश
ममर्श
ममृशतुः
नमृशुः
१७० यज् 1 U. to sacrifice, to worship (हवन करणे, पूजा करणें ) इयाज- इयज ईजिव
ईजिम
इयजिथ इयर इंजथुः
ईज
ईंजतुः
ईजुः
इयाज
ईजे
ईजिपे
ईजे
येते
येतिपे
येते
ईजिमहे
ईजिवे
ईजिरे
१७१ यत् 1 A to strive
( प्रयत्न करणें )
Atm.
मार्जयाच ) मार्जया -
क्रमहे)
मार्जयाकडे
मार्जया)
कार-कर)
मायाक
मार्जयाच ) क्रथुः)
मार्जयाक
मार्जयाचकार मार्जयाच्चक्रतुः मार्जयाञ्चकुः | ययाभ
Atm.
ईजिवहे
येभिथ )
ययन्त्र)
ईजाये
ईजाते
४७
येतिरे
१७२ यभू 1 P. to cohabit
(मैथुन करणें )
येतिवहे येतिमहे
येतार्थ
येतिध्वे
येताते
ययाभ-ययभ येभित्र
येभयुः
येभतुः
येभिम
येभ
येभुः

Page #161

४८
सुलभधातुरूपकोशः
ययन
ररजिथ-) रथः
ररड्क्य
रजथुः
रक्ष
रञ्ज
१७३ यम् 1 P. to check (दामणे ।। १७८ र 1 & 4 U. to dye ययाम-ययम येमिव येमिम
(रंगविणे)
Parasm. यमिथ-) । येमथुः येम
ररजिव ररनिभ ययाम • येमतुः येमुः १७४ यस् 4 P. to endeavour
ररजतुः . रञ्जः (प्रयत्न करणे)
___Atm. ययास-ययस येसिव येसिम
ररले ररअिवहे. ररधिमहे येसिथ येसथुः येस
| ररञ्जिपे ररजाथे ररनिध्वे ययास येसतुः येसुः
| ररले जाते ररञ्जिरे १७५ यु 2 P. to join (जोडणे); ___9U. to bind ( बांधणे)
| १७९ रध् 4 P. to hurt (इजा करणे)
to cook (शिजविणे) .. युयाव-युयव युयुविव युयुविम
ररन्ध ररन्धिव-रेश्व ररन्धिम-रेम, युयविथ युयुवथुः युयुव
रन्धिथ-ररद्ध ररन्धथुः रन्ध युयाव युयुवतुः युयुवुः ।
| रन्ध ररन्धतुः रन्धुः १७६ युज् 1 P. to bind (बांधणे);
१८० रम् 1 A. to begin 4 A. to think (विचार करणे );
(मारंभ करणे) 7P. & A. to join (जाडणे) र रोभिवहे रोभिमहे Parasm.
रेभिपे रेभाथे रेभिवे युयोज युयुजिव युयुजिम युयोजिथ
रेभाते । रेभिरे युथुजथुः युयुज
१८२ रम् 1 ... to sport युयोज युयुजतुः युयुजुः
(कीडा करणे ) Atm.
| रेमे रेमिवहे रेमिमहे. युयुजे युयुजिवहे युयुजिमहे
| रेमिपे रेमाथे रेमिध्ये युयुजिपे युयुजाथे युयुजिवे
रेमे रेमाते मिरे युयुजे युयुजाते युयुजिरे
। १८२ रस् 1 P. to sound १७७ युर । A. to fight ( लढणे) ! (आवाज करण) युयुधे युयुधिवहे. युयुधिमहे | रास-ररस रेसिव रेसिम युयुधिपे युयुधाथे युयुधिष्वे । रोसिथ रेसथुः . रेस युयुधे युयुधाते युयुधिरे । रास रेसतुः.. रेमः

Page #162

10 T. to taste ( चव घेणें )
Parasm.
रसयाच
कार-कर)
रसयाञ्चकर्थ रसयाञ्चक्रथुः रसयाञ्चक
रसयाञ्चकार रसयाञ्चक्रतुः रसयाच्चकुः
Atm.
| रसयाश्च कृ} रसयाञ्चक्रमहे
रसयाच
रसयाञ्चकृरे रसयाञ्चक्राभ्रे रसयाञ्चकड़े
रसयाच.
रसयाच}
रराज
रराज
राजे
तेजे
१८३ राज्] 1 U. to shine
(प्रकाश).
Parasm.
राजध- रराजथु:
रेजिथ
राजिवे
• रसयाञ्चकृव रसयाञ्चकृम
रेजिपे
राजे
रंजे
क्राते)
रराजित्र- (रराजिमरेजिव
Perfect
- रसयाञ्चक्रिरे
रेजथुः राज-रेज
} राजन अतुः रराजः-रेजुः
रेजतुः)
रराजाथे
रेजाथे
Atm.
राजिवहे । रराजिमहे
रेजिवहे रेजिमहे
रजिष्वे
रेजिध्वे
र जाते ( रराजिरे
४९
१८४ राधू 5 f. to kill ( टार मारणें ); to accomplish (मिळविणे ); 4 P. to grow ( वाढणें )
Parasm.
रेजिम रिश्च
रराध
रेविथ
रराध
रराध
रराधिथ
रराध
रिरेचिथ
रिश्च
रेधिव
रेघथुः
रेधतुः
रिरिचे
रिरिचिषे
रिरिचे
4 Parasm.
राधिव
रराधथुः
रराधतुः
१८५ रिच् 1 P. to separate (निराळे करणें ); 7 P. & A. to purge (रेच होणें )
Parasm.
रेधिम
रेध
रेधुः
रराधिम
रराध
रराधुः
रिरिचिव रिरिचिम
रिस्चियुः रिरिच
रिरिचतुः
रिरिचुः
1
Atm.
रिरिचिव हे रिरिचिमहे
रिरिवाथे
रिरिचिध्वे
रिरिचाते रिरिचिरे
१८६ रिशू 6P to kill ( ठार मारणें )
रिरेश
रिरेशिय
रेश
रिरिशिम
रिरिशिव रिरिशथुः रिरिश रिरिचतुः रिरिशुः

Page #163

सुलभधातुरूपकोशः
रूविपे
१८७ रु 2 P.to sound (लानि करणे); | १९१ रुह 1 P. to grow ( seed) 1 A. to go (जाणे)
(पर उगवणे). Parasm.
रुरोह रुरुहिव रुहिम सराव-रुव रुरुविव रुरुविम रुरोहिथ रुरुहथुः रुरुह रविथ रुस्वथुः रुरुष । रुरोह रुहतुः माहुः सराव रुस्वतुः रुवुः
१९२ लग 1 P. to touch Atm
(चिकटणे, लागणे) रुस्खे रुरुविवहे रुरुविमहे ललाग-ललग लेगिव लेगिम
स्वाथे रुमविश्वे-ढे लेगिथ लेगथुः लंग मरने वाते . रुरुविरे ललाग लेगतुः लंगुः १८८ रुज् 6 P. to break ( मोडणे ) १९३ लए 1 P. to speak ( बोलणे) राज रुरुजिव लजिम ललाप-लल्प लेपिव लेपिम रोजिथ रुजथुः रुज लेपिथ लेपथुः लेप सरोज रुजतुः रुजु ललाप , लेपतुः लेपुः
१८९ रु 7 U. to oppose १९४ लम् 1 A. to obtain . (अडथळा करणे)
(मिळविणे)
| लेभे लेभिवहे लेभिमहे Parasm. स्रोध रुरुधिव रुधिम
लेभिपे , लेभाथे लेभिवे
लेभे लेभाते लेभिरे स्रोधिथ रुरुधथुः रुरुध स्रोध रुरुधतुः रुरुधुः
१९५ लए 1 & 4 U. to wish
(इच्छा करणे) Atm.
Parasm. रूधे रूधिवहे रुधिमहे
ललाष-ललष लेषिव । लेषिम रुरुधिषे । रुरुधाथे रुधिध्वे
लेषिय लेषयुः लेय रुरुधे रुरुधाते रूधिरे
ललाष लेषतुः लेषुः १९० रुसू 8 P. to kill (ठार मारणे) ___Atm. स्त्रोश रुरुशिव शिम
लेषिवहे लेपिमहे स्टोशिय ख्शथुः श। लेषिषे लेषाये लेपिध्वे सोश यातुः रुशुः
लेषाते लेपिरे

Page #164

Perfect
---
१९६ लिए 0 U. to smoar |
Atm. . (अंगास लावणे)
लिलिहे लिलिहिवहे लिलिदिमहे Paragm.
लेलिहिषे लिलिहाथे लिलिहिध्वे-द्वे लिलेप लिलिपित्र लिलिपिम | लिलिहे लिलिहाते लिलिहिरे लिलपिथ लिलिपथु लिलिप
१९९ ली A. & 9 P. to adhere लिलेप लिलिपतुः लिलिपुः
(चिकटणे) ___Atm.
Parusm लिलिपे लिलंपिवहे लिलिपिमह लिलाय-लिलय- ललित लिलियम लिलिपिषे लिलिपाथे लिलिपिध्वे ललौ । लिलिपे लिलिपाते लिलिपिरे । | लिलयिथ- )
लिलेथ लिल्यथुः लिल्य १९७लिश 4 A. to decrease ललिथ-ललाथ.) (कमी होणे); 6 P. to go (जाणे) | लिलाय-ललौ लिल्यतुः लिल्युः Parasm.
Atm. लिलेश लिलिशिव लिलिशिम लिये लिल्यिवहे लिलियमहे लिलेशिथ लिलिशथुः लिलिश · लिल्यिपे लिल्याथे लिल्यिध्वे-दे लिलेश लिलिशतुः लिलिशुः लिल्ये लेल्याते लिल्यिो Atm.
। २०० लुप् 6 P. & A. to cut लिलिशे, लिलिशिवहे लिलिशिमहे
(कापणे) लिलिशिषे लिलिशाथे लिलिशिध्वे
Parasm. लिलिशे . लिलिशाते लिलिशिरे
लुलोप लुलुपिव लुलपिम १९८ लिह? P. & A. to taste लुलोपिथ लुलुपथुः लुलुप (चव घेणे)
लुलोप लुलुपतुः लुलुपुः
Atm. लिव्ह. लिलिहिव लिलिहिम लुलुपे । लुलुपिवहे लुलुपिमहे रिलेहिय लिलिहथुः लिलिह लुलुपिषे । लुलुपाथे लुलुपिध्वे . बोलेह लिलिहतुः लिलिहुः । लुलुपे लुलुपाते लुलुपिरे
.
.
Parasm.

Page #165

५२
२०१ बच् ( also for ) 2 P. & !
A. to speak ( बोलणें )
Parasm.
ऊचिन
वाच उवच ऊचित्र
वविध
ऊत्रथुः
उवक्थ
वाच. ऊचनुः
कचे
कचित्रे
खने
वन-वन
ऊविहे
ऊब थे
ऊबाते
Atm.
२०२ वद् 1 I to speak ( बोलणें )
वाद-उवद ऊदिव
ऊदिम
वदथ ऊधुः
ऊद
वाद
ऊदतुः
ऊदुः
२०३ बन् 1 P. to sound
( आवाज करणें )
निव
ववानथ
ववनथुः
ववान ववनतुः
वनिम
ववन
ववनुः
8 A. to beg ( याचना करणें )
वाप - उप ऊपिव
Taपथ
उवप्थ
उपाव
उपाप
सुलभधातुरूपकोशः
करने ववनिवह वन
यवनिये
वनाथे
वत्रनिध्ये
वदने
चवनाते ववनिरे
~
ऊत्र
२०४ व 1P & A to
shear (कारण)
l'arasm.
ऊचुः
ऊपथुः
ऊचिमहे
ऊचिध्वे
ऊचिरे
ऊपतुः
ऊपिम
ऊप
ऊषुः
ऊपे
ऊपिषे
ऊपे
उत्रश)
२०७ व
उवास
२०५ म् 1 P. to vomit ( ओकणं ).
ववाम-वत्रम वत्र मित्र
aaभिम
aaमिथ वत्रमथुः
वत्रम
ववाम वत्रमतुः
वत्रमुः
२०६ वशू 2 P. to wish (इच्छिणे )
उवाश
ऊशित्र
ऊशिम
उवसिथ
ऊपिवहे
ऊपाथे
ऊपति
उवशिथ
ऊराथुः
ऊश
उक्ाश ऊशतुः ऊशुः
उनस
Atm.
उवास
उवस्थ)
ववसे
ववसिपे
ववसे
पिमहे
ऊप
ऊपर
1 P. to dwell ( राहणें ).
(ऊविव ऊपिम
(ऊपथुः
ऊचतुः
ऊषुः
2 A. to dress, to put on
( कपडे घालणें )
वसिहे
वनसाथे
ववसाते
ऊप
ववसिमहे
वत्रसिध्वे
ववसिरे
२०८ बहू 1 U. to carry, to blow, flow (वाहणें, नेणें )
Parasm.
उवाह - उवह
ऊहि ऊहिम.
उवहिथ उवोढ ऊहथुः कह
उवाह
ऊहतुः
ऊहुः

Page #166

उहे
ऊहिषे
कहे
Atm.
ऊहिवहे ऊहिमहे
ऊहाथे
ऊहिध्वे द्वे
ऊहाते
ऊहिरे
२०९ बिच 7 U. to divide
(निराळे करणें )
Parasm.
विवच
विविचिव
विवेचिथ विविचथुः
विवेच विविचतुः
Perfect
4
विविचिम
विविच
विविचुः
Atm.
विविचे त्रिविविवहे विविचिमहें
विविचिषे विविचाथे
विविचे विविचात
विच्छयाञ्चक्रे
विच्छयाञ्चकृषे
विच्छयाञ्चक्रे
विविचिध्वे । विवेज विविचिरे
कृम
विच्छायाच्च - विच्छावाच) विच्छायाश्चकार-कर) कृब ) विच्छायाञ्च- विच्छायाञ्च । विच्छाकर्थं क्रथुः ) याश्चक्र विच्छायाच ) विच्छायाञ्च - ( विच्छाऋतुः ) कार )
याञ्चकुः
विवेजिथ
२१० त्रिच्छ " P. to go, to move | विवेज
( जाणे, हालणे ) ; 10 U to shine, to speak (प्रकाशणं, बोलणें ). 6 Parasma.
10 Parasm.
कृम
विच्छयाञ्च-) विच्छयाञ्च-) विच्छयाञ्चकार-कर) कृत्र } विच्छाच ) वि-छपाञ्च -) विच्छ कर्य
क्रथुः
याञ्चक
विच्छयाथ-} विच्छयाच } विच्छा
ऋतुः
विविजे
विचिषे
विविजे
२११ विज् 3 . ( with वि ) to separate ( निराळा करणें ) ; 6A. & 7 P. ( with उद् ) to tremble ( कपर्णे ) Parasm.
५३
Atm.
विच्छयाश्च-) विच्छयाञ्चकृवहे. कृमहे
विवेद
विवेदिथ
विवेद
विच्छयाञ्च-) विच्छयाछकाथे) कृढ़े
विच्छयाच) विच्छयाचक्राते)
क्रिरे
विविजिव विविजिम
विविजथुः विविज
विविजतुः विविजुः
Atm.
विविजिव हे विविजिमहे
विविजाथे
विविजिध्वे
विविजाते
विविजिरे
२१२ विदू 2 P. to know (जाणणें )
6 P. to get ( मिळणें )
विविदिव
विविदथुः
विविदतुः
or
विविदिम
विविद
विविदुः
विदाञ्चकार-(विदाञ्चकृत्र विदाञ्चकृम कर)
विदाञ्चकर्थ विदाञ्चक्रथुः विदाञ्चक याञ्चकुः | विदाञ्चकार विदाञ्चक्रतुः विदाञ्चकुः

Page #167

vvvvvvvw
or
सुलभधातुरूपकोशः xommmmmm
Atm. विदामास विदामासिव विदामासिम | विविषे विविषिवहे विविपिमहे विदामासिथ विदामासथुः बिदामास विविषिषे - विविधाथे विविषिध्वे विदामास विदामासतुः विदामासुः । विविषे विविपाते विविपिरे or
२१५ 6 U.. to choose (पसंत विदाम्बभूव विदाम्बभूविव विदाम्यभूविम | करणे); 9 A. to worship विदाम्बभूविथ विदाम्बभूवथुः विदाम्बभूव
(पूजा करणे) .
Parasm. विदाम्बभूव विदाम्बभूवतुः विदाम्बभूवुः
ववार-ववर वश्व वयम 4 A. to be ! असणे); 7 A. to
ववस्थि-ववर्थ वत्रथुः _consider (विचार करणे)
वत्र । विविद विविदिवहे विविदिमहे
| ववार वक्रतुः वत्रुः
. Atm विविदिपे विविदाथ विविदिष्य
वो , ववृवहे महे विविद विधिदाते विविदिरे
ववृषे ववाथे वडे ____ 10 A. to feel (जाणवणे)
| वने वनाते वत्रिरे वेदया चक्रे वेदयाचकृवहे वेदयाचकृमहे
| २१६ वे 1 P. & A. to weave वेदयाचकृपे वेदयाचक्राथे वेदयाञ्चकृढ़े
|
(विणणे ) वेदयाचक्रे वेदयाचनाते वेदयाञ्चक्रिरे 1 . Parasm. २१३ विश् 6 P. to enter ववौ वविव वविम (प्रवेश करणे)
वविय-ववाथ ववथुः वव विवेश विविशिव विविशिम ववौ ववतुः वयुः विवेशिथ विविशथुः विविंश
Atm. विवेश विविशतुः विविशुः
| ववे वविवहे वविमहे २१४ विप् 1 P. to sprinkle
वविषे ववाथे वविध्वे-दे (शिंपडणे); 3 U. to pervade ववे
विरे (व्यापणे); 9 P. to soparate [वयू is optionally substituteri (निराळे करणे)
___ford in the Perfect] Parasm.
Parasm. विवेष विविपिन विविपिम उवाय-उवय ऊयिव-ऊविव ऊयिम-ऊविम विवपिथ विविषथुः विविष ऊवयिथ ऊययुः-ऊवथुः ऊय-ऊव विवेप विविपतुः विविपुः । उवाय जयतुः-ऊवतुः ऊयुः ऊचुः
ववाते

Page #168

Perfect
वव्रश्च
। वश्चिव- ववधिम
शेकिन
Atm.
Atm. - कृयिवहे. ऊयिमहे विव्ये विव्यिवह विव्यिमहे
विवहे) अविमहे वियिषे विव्याथे विव्यिध्वे-दे ऊपिपे-ऊविपेऊयाथे उवाथे कायय विव्ये विव्याते विव्यिरे ज्ये-ऊवे ऊयाते-ऊवाते ऊयिरे-बिरे २२१ वश्च 6 P. to cut, to tear
(नोडणे, कापणे) २१७ व्यच 6 P. to cheat, to deceivo (फसविणे)
ववइच) वव्रश्च्म विविचिव विविचिम वव्रश्चिय-वज्रष्ट वव्रश्चयुः ववश्व विव्यच
वश्व वनश्चतुः वश्चुः विव्यचिय विविचथुः विविच
| २२२ शक् P. to be able ( समर्थ कियाच विविचतुः विक्चुिः
__ असणे) १८व्यथ् 1 A. to be aflicted शशाक ..
(दुःखी होणे) किव्यथे विव्यथिवहे विव्यथिमहे विव्यथिये विव्यथाथे विव्यथिचे शशक्थ किव्यथे. विव्यथात विव्यथिरे . शशाक शेकतुः शेकुः
२१९ व्या 4 p. to pierceto ! २२३ शद 1 & 6 P. to perish .. strike (टोचणे, जखमी करण)
(नाश पावणे)
| शशाद- शेदिव शेदिम विव्यध
शश
शशत्व विव्याध विविधधुः विविधुः ।
| शशाद शेदतुः शेदुः । २२० ये 1 P. & A. to cover
२२४ शप् 1 & 4 P. & A. to
Gurse ( शाप देणे) (आच्छादणे)
Parasm ___ Parasm.
शशाप- कोपिव शेपिम
शशक शिकिव
शेकिथ-
कथा
शेक
विव्याध-विविधिव विविधिम
विविषिय-विविधयः । विविध
शेदिथ-
शेदयः
शेद
विव्या विविधयः .
किल्याव- वियिव
विव्यिम
शशप
विव्यिम
विव्ययं पायव
शेपिथ- शेपथुः
शशी शशाप शेपतुः ।
विव्ययिय विव्ययुः विव्य विव्याय विव्यतुः विव्युः
शेप

Page #169

सुलभधातुरूपकोशः
Atm.
। २३० शुष् P. to dry (मुकणे) शेपे शेपिवहे शेपिमहे । शुशोष शुशुषिव शुशुपिम शेपिषे शेपाथे शेपिध्वे शुशोषिय शुशुषथुः शुशुष शेपे शेपाते शेपिरे शुशोष शुशुषतुः शुशुपुः २२५ शम् 4 P. to pacify | २३१ P. to kill, to tear (शान करणे)
( मारणे, फाडणें ) .
शशरिव.) शशरिमशशम
शशार-शशर
शधिव) . शश्रिम शेमिथ शेमथुः शेम शशाम शेमतुः शेमुः
शशर-शश्र
शश्रथु) २२६ शस् : P. to kill (टार मागणे)
शशाम-
मोमिव
शेमिम
शशरिथ
शशग्थुः-)
| शशार
शशास
शशस्तुः). __ शश्रतु,
शशः-शत्रुः
शशस शशासव
शशसिम
| शश्रन्थ-Jथ शान्यव) शश्रन्थिम
२३२ अन्य 9 P. to liberate; to शशसिथ शशसथुः शशस ___string ( मोकळे करणे ; गुंफणे) शशास शशमतुः शशसुः २२७ शिष् 1 P. to kill ( ठार
4 थि) धिम मारणे); 7 P. to d stingnish | शश्रन्थिथ-) शत्रन्यथु-) (फरक मागणे)
है शबन्य-श्रेय शिशेष शिशिपिव शिशिषिम शिशेपिथ शिशिपथुः शिशिष
.. शश्रन्थ-श्रेथ शअन्धः शश्रन्थःश्रेयुः शिशेष शिशिपतुः शिशिषुः २३३ श्रि 1 P. & A. to serve २२८ शी? A. to sleep
(काम करणे) (निजणे, झेप घेणे)
Parasm. शिश्ये शिश्यिवहे शिश्यिमहे शिधाय-) शिथियिव शिथियिम शिश्यिषे शिश्याथे शिशिध्वेढे । शित्रय) शिश्ये शिश्याते शिक्षियरे . | शियिथ शिश्रियथः शिश्रिय २२९ शुध् 4 P. to become शिश्राय शिधिपतुः शित्रियः pure ( शुद्ध होणे)
Atin. शुशोध शुशुधिव शुशधिम शिधिये शिथियिवहे शिप्रियिमह शुशोधिय शुशुधथुः शुशुध । | शिश्रिीयपे शिश्रियाथे . शिश्रियिध्वे-दे शुशोध शुशुधतुः - शुशुधुः शिश्रिये शिश्रियाते शिश्रियिरे

Page #170

Perfect
५७ .
शिश्वाय- विथिव शिश्वियिम
Atm
२३४ श्रु 1 P. to hear (ऐकणे) | २३९ साधू 5 P. to accomplish शुश्राव-शुश्रव शुश्रुव शुश्रुम
(संपादन करणे) शुश्रोथ शुध्रुवथुः शुध्रुव ससाध ससाधिव ससाधिम शुश्राव शुश्रुवतुः शुश्रुवुः ससाधिथ ससाधथुः ससाध - २३५ श्लिए 4 P. to embrace
ससाध ससाधतुः ससाधुः (आलिंगन देणे)
| २४० सिच 6 U. to sprinkle शिश्लेप शिश्लिपिव शिश्लिषिम
(शिंपडणे) शिश्लेपिथ शिश्लिषथुः शिश्लिष
Parasm. शिश्लेप शिश्लिपतुः शिश्लिषुः सिपेच सिषिचिव सिषिचिम २३६ श्चि 1 P.t grow; to swell सिपेचिथ सिषिचथुः सिषिच (वाढणे, फुगणे)
| सिषेच सिषिचतुः सिषिचुः शिश्वय
___Atm. शिश्वयिथ शिश्वियथुः शिश्विय सिपिचे सिषिचिवहे सिषिचिमहे शिवाय शिवियतुः शिश्वियुः सिपिचिपे सिषिचाथे सिषिचिध्ये or
सिषिचे सिषिचात सिषिचिरे शुशाव-शुशव शुशुविव शुशुश्मि । शशविथ शुशुक्थुः शुशुव
२४१ सिधु 1 P., to command
२४१ सिधु ।, ' शुशाव. शुशुवतुः शुशुवुः
(आज्ञा करणे); to go ( जाणे); to
move ( हालणे) २३७ सञ्ज 1 P. to cling (चिकटणें)| ससस ससजिव ससजिम
सिषिधिव- ) सिषिधिम.
सिषेध ६ सिषिव सिषिम ससजिथ- )
है ससजयुः ससञ्ज - ससञ्जय ससन्न
सिषेद्ध) साप ससअतुः ससञ्जः
| सिषेध सिषिधतुः सिषिधुः २३८ सद् 1 & 6 P. to wither
सकुन जाणे) ___4 P. to succeed ( साधणे ) ससाद-ससद सेदिव सेदिम सिषेध सिपिधिव सिषिधिम सेदिथ-ससत्य सेदथुः सेदसिषेधिथ सिविधथुः सिषिध ससाद सेदतुः सेदुः सिषेध सिषिधतुः सिषिधुः
सिधिय- सिविधथुः सिषिध

Page #171

सुलमधातुरूपकोशः
- पस्कन्ध पस्कन्दथुः चस्कन्द
Atm.
२४२ & A to give birth | २४६ स्कन्द 1 P.to go (जाणे) to (प्रमवणे ; 6 P. to impal स्कन्द चस्कन्दिव चस्कन्दिम
(प्रेरणा करणे)
Parasm. सुषाक्-मुषव सुपुक्वि सुषुविम चस्कन्द चस्कन्दतुः चस्कन्दुः मुघुविथ सुपुक्थुः सुषुव | २४७ स्त .& A. to praise मुंपाव सुपुवतुः सुपुवुः
(स्तुति करणे).
Parasm.
तयाक्-तुश्च तुटुव तुष्टुम सवे सुपुविवहे सुषुविमहे तोय तुष्टवथुः तुध्रुव मुघुविधे सुपुवाये सुषुविध्वे दे तुटव तुष्टुवतुः मुघुवे मुपुवाते. मुपुविर
Atm. २४३८ 1P. to go | तुष्टुवे तुष्टुवहे तुष्टुमहे ससार-ससर समृव ससम | तुष्टषे तुष्टवाथे तुझे ससर्थ समथुः मत्र तुष्टुवे ... तुष्टुवात नविरे समार सस्रतुः सखुः . २४८ स्तु 5 P. & A. to cover
(भाच्छादणे) २४४ संज् 6 P. to leave ( सोडणें)
__Param. ससर्ज समृजिव समृजिम तस्तार- । ससधिसस्रष्टा इससृजथुः ससृज
तस्तथ तस्तस्थुः तस्तर समर्ब समजतुः समजुः तस्तार तस्तरतुः तस्तक
Atm. . 4 A..to let loose (मोकळे करणे)
तस्तरे तस्तरिवहे तस्तरिमहे संसृजे समृजिवहे सजिमहे तस्तरिखे तस्तराये तस्तरिये दे समृजिषे समजाथे समृजिये
तस्तरे तस्तराते तारे समजे समजाते समृजिरे
२४९ स्तुह 6 P. to kn (टार मारणे) २४५ सप्! P.to crawl, to go (संगणे, जाणे)
तस्तृह) तस्तृा. मसर्प समृपिव समृपिम
| तस्तर्हियससषि समृपयुः समुप
तस्त: खसर्प समुपतुः सम्पुः तस्तई तस्तृहतुः तस्तूहः
तस्तरिम
तस्तरतिस्तखि
तस्तह
तस्तृहिव- । तस्तृहिम

Page #172

Perfeot
.www
nonnnnnnnnnnnnnnnnnnn
सस्मार-)
२५० स्तु 9 P. & A. to cover | २५४ स्पृश् 6 P. to touch (आच्छादणे)
(म्पर्श करणे) Parasm.
पस्पर्श पस्पृशिव पस्पृशिम तस्तार-तस्तर तस्तरिव तस्तरिम ।
पस्पर्शिथ पस्पृशथुः पस्पृश तस्तरिय तस्तरथुः तस्तर
पस्पर्श स्पृशतुः पस्पृशुः तस्तार . तस्तरतुः तस्तरुः ।
२५५ स्फुट 6 P. to break, to split.
(फुटणे, तुकडे करणे ) Atm.
पुस्फोट गुम्फुटिव पुस्फुटिम तस्तो तस्तरिवहे तस्तरिमहे
पुस्फुटिथ पुस्फुटथुः पुस्फुट तस्तरिपे तस्तराथे तस्तरिध्व-पुस्फोट पुस्फुटतुः पुस्फुटुः तन्तर तस्तराते तस्तारर २५६ स्म 1 P. to remember २५१ विह 4 P. to love (पीति करणे) (लक्षात ठेवणे) सिणिहिव) सिष्णिहिम । सस्मारव सस्मरिम
सस्मर) सह सिष्णिहसिष्णिह्म
सस्मर्थ सस्मरथुः सस्मर मिष्णेहिथ ) .. मिाणेद सिणिहथुः सिप्णिह
सस्मार सस्मरतुः सम्मरुः सिप्रोग्य )
२५७ स्यन्द 1 A. to sprinkle, सिष्णेह सिष्णिहतुः सिष्णिहुः
to ooze (शिंपडणे, पाझरणे)
ही सस्यन्दिवहे सस्यन्दिमहे. २५२ स्नु 2 P. to drop (पायरणे ) सत्यद सस्यन्दहे सस्यन्द्महे मुष्णाव-सुष्णव सुष्णुविव सुष्णुविमसस्यन्दिषे ) . ) सस्यन्दिध्वे
सस्यन्त्से तत्वदाय सस्यन्द्रे
सुप्णुव सुष्णाव . सुष्णुवतुः सुप्णुवुः सस्यन्दे सस्यन्दाते सस्यन्दिरे
२५८ म्यम् 1 P. to sound. २५३ स्नुह 4 P. to vomit (ओकणे)! (ओरडणे, आवाज करणे). र सुष्णुहिव ) सुष्णुहिम ) ! सस्याम-) सस्यमिव-) सस्यमिम
- सुप्णुह ) सुप्णुह्म.. सस्यम) स्यमिव ) स्यमिम मुष्णोहित )
सस्यमिथ-) सस्यमथुःसुप्णोदं सुष्णुहथुः सुप्णुह मुष्णोध )
सस्यमतुः- ) सस्यमुः
सस्याम मुष्णोइ सुष्णुहतुः सुष्णुहुः ।
स्येमतुः) स्येमुः
सणावय
-Hcथ.
स्थमिथ) स्यमयः। सस्यम-स्येम.

Page #173

सुलभधातुरूपकोशः
२५९ बु 1 P. to go (जाणे) । २६४ स्ट 1 P. to sound स्राव-मुस्रव सुघुव मुजुम
(आवाज करणे) मुस्रोथ सुनुवथुः सुस्रुव
| सस्वार-सस्वर सस्वरिख सस्वरिम मुखान सुनुवतुः सुनुवुः
सस्वरिथ-सस्वर्थ सस्वरथुः सस्वर २६० स्वञ् 1 A. to embrace
सस्वार सस्वरतुः । सस्वरुः . (आलिंगन देणे) २६५ हन् 2 U. to kill (टार मारणे) सस्वा सस्वाचिवहे सस्वञ्जिमहे
Perasm. सस्वजे सस्वजिवहे सस्वजिमहे | जघान-जघन जन्निन· जनिम सस्वञ्जिपे )सस्वनाथे । सस्वमिध्ये जघनिथ-जघन्य जनयुः जन्न सस्वजिषे सत्वजाथे सिस्वजिवे जघान जनतः जनुः सस्वजे सस्वजाते ।सस्वजिरे
. Atm. . सस्वजे सिस्वजाते सस्वजिरे जन्ने जप्निवहे जनिमहे २६१ स्वन् ! P. to sound जनिषे जनाथे जनिचे
(आवाज करणे) जघ्ने जनाते जमिरे सस्वान ) सस्वनित्र ) सस्वनिम
| REFIE 5 P. to go, to grow सस्वन स्वेनित्र । स्वेनिम
(जणें बाढों) सस्वनिय ) सस्वनथुः । सस्वन
जिघाय-जिघय जिध्यिव जिध्यिम स्वेनिथ स्वेनथुः । स्वेन
जिघयिय-जिषेयं जिघ्यथुः जिघ्य सस्थनतुः । सस्वनुः सस्वान
स्वेनतुः । स्वेनुः २६२ स्वप् 2 P. to sleep (झोप घेणे) २६७ हु 3 P. to sacrifice
(होम करणे) सुप्वाप-सुष्वप सुपुपित्र सुषुपिम
जुहाव-जुहव जुहुविव जुहुविम सुप्वपिथ-सुष्वप्थ सुषुपथुः सुषुप जहविथ-जुहोय जुहुवयुः जुहुव मुष्वाप सुषुपतुः सुषुपुः ।।
जुहाव जुहुवतुः जुहुवुः २६३ स्विद् 4 P. to perspire (घाम येणे)
जुहवाञ्चकार-) . सिष्वेद सिबिदिव सिविदिम सिष्वेदिय सिविदथुः सिविद जुहवाञ्चकर्थ जुवाञ्चक्रथुः जुहवाञ्चक सिध्वेद सिविदतुः सिप्विदुः जुहवाञ्चकार जुहवाचक्रतुः जुहवाञ्चक्रुः
OF
न
कर
गुहवाचकृव जुहवामकृम

Page #174

Perfect
or
or
जुहवाम्बभूव
भूवि
भूविम
or जुहवामास जुहवामासिव जुहवामासिम | जिह्रयामास जिह्रयामासिव जिहयामासिम जुवामासिथ जुहवामासथुः जुहवामास जिहशमाअहवामास जुवामासतुः जुहवामासुः ।
HD जियामासथुः जियामास
सिथ)
| जिहयामास जिह्वयामासतुः जिहूयामासुः - जुहवाम्ब० जुहवाम्ब
or
| जिहयाम्व- जियाम्व-) जिह्याम्बनुहवाम्ब- जुवाम्ब- ) ...
भूव) भूवित्र भूविम ___ भूविथ) . भूाथुः हवाम्यत्र
| जिह्याम्ब- जिड्याम्यजुवाम्य- समाजभव:
जिह्याम्बभूवः बुहवाम्बभूव भात जुवाम्बभूवुः
| भूपिय) भूवशु "
जिहूयाम्य- जिहयाम्ब२६८ ह 1 U. by carry, to steal
भूव) भूवतुः। (न, चोरणे)
। २७० व 1 U. to call, to chalPrastm. . बहार-जहर जहिर जहिम
lenge ( बोलावणे, आह्वान करणे )
l'aranı. वहर्थ जहथुः जडू
| जुहाव-जुड्व जुहुविव जुहुविम बहार जहू तुः · जगुः । जुहविथ-)
__Atm. बड़े जहिवहे. जहिमहे
जुहाव . जुहुवतुः जुहुवुः बहिये जदथे जाहवे-
___Atm. बढ़े. जहाते जहिरे | जुहुवे जुहुविवहे जुहुविमहे २६९ ही 3 P. to be ashamei जुहुविषे. जुहुवाथे जुहुविध्वे-ढ़े. (नानगे)
जुहुवे जुहुवाते जुहुविरे जय जिहिन्यिव जिहियिम २७१ ज्ञा P. & A. to know
(जाणणे) Parasm.
जुहोथ
जुहुक्थुः
जुहुव.
बिहायथ- जिहियथुः जिहियजनी
जिडेथ जिहियथुः जिकिर
जज्ञिव
जज्ञिम
जज्ञ
or
जिह्वाय जिहियतुः जिहियुः जशिथ-जज्ञाथ जज्ञथुः ।
जज्ञौ जज्ञतुः जजुः जिहूयाञ्च- जियाञ्चकृव जिहयाञ्चकृम
Atm.
जज्ञिवहे जज्ञिमहे जिहूयाञ्चकर्थ जिहयाञ्चक्रथुः जिहूयाञ्चक्र जज्ञिषे जज्ञाथे जज्ञिवे बिहूयाञ्चकार जिहूयाचक्रतुः जियाञ्चकु: i) जज्ञे
जज्ञाते
লজিং

Page #175

सुलमधातुरूपकोशः
ता
Chapter III The (two) Futures and the Conditional There are two varieties of the Future in Sanskrit:-(1) The First or Periphrastic Future, and (2) The Second or Simple Future. The forins of tho Conditional are obtained by prefixing the augment 3 and applying the terminations of the Imperfect, as is done in the first conjugation, to the base of the Second Future. First or Periphrastic Future (प्रथम भविष्य)
TÈRMINATIONS Parasm.
Atm. तास्मि तास्वः तास्मःताहे तास्वहे तास्महे तासि तास्थः तास्थ | तासे, तासाथे तावे.
तारी तारः ता तारौ तारः । Important roots fully conjugated :१ अक्ष 1 P. to occupy
३ अङ्ग 7 P: to anoint ( व्यापणे)
(माखणे, फासणे) अक्षितास्मि) अक्षितास्त्रः) अक्षितास्मः अष्टास्मि अष्टास्वः अष्टास्मः । | अजितास्मि) अनितास्वः) अजिताम्मः अक्षितासि । अक्षितास्थः) अक्षितास्थ | अङ्क्तास्मि ) अङ्क्तास्वः , अक्तास्मः अयासि (अटास्थः अष्टास्थ . अनितासि ) अनितास्य:) अनितास्थ अक्षिता अक्षितारौ । अक्षितारः
| अतासि । अङ्क्तास्थः । अङ्क्तास्थ अ अटारौ अटारः
अनिता ) अजितारौ । अनितारः २ अज् 1 P. to go (जाण) । | अक्ता , अङ्क्तारौ अक्तारः अजितास्मि ) अजितास्वः । अजितास्मः वेतास्मि वितास्वः वितास्मः । ४ अद् : P. to eat (खाणे) अजितासि ) अजितास्थः) अजितास्थ अत्तास्मि अत्तास्वः अत्तास्मः वेतासि वेतास्थः । वेतास्थ ।
| अत्तासि अत्तास्थः अत्तास्थ अजिता ) अजितारी ) अजितारः | वेता वेतारौ वतारः । अत्ता अत्तारौ अत्तारः

Page #176

First Future
६३
५ अशू 5 A to pervade ( व्यापणें ) | १० ई 1 A to see (पाहणे, बघणें )
ईक्षितास्त्र हे ईक्षितास्महे ईक्षितासाथे ईक्षिताये दक्षितारौ ईक्षितारः
अशिताहे
टा
अशिता से
अटासे
अशिता
अष्टा
ܪ
आशतास्त्रहे) अशितास्महे अष्टास्महे
आप्तास्मि
आप्तासि
आप्ता
अशितासाथे) अशिताध्वे अष्टाध्वे
अष्टासा
अशितारौ ) अशितारः
}
हे अशारी
६ आप् P. to obtain ( मिळविणं )
अष्टारः
आप्तास्वः
आप्तास्मः
आप्तास्थ
आप्तास्थः . आप्तारो
आप्तारः
इ 2 P. to go ( जागें )
एतास्मि एतास्त्रः
एतासि
एता.
एतास्थः
एतारौ
तास्मः
एतास्थ
एतारः
८ इ with अधि ? A. to study ( अभ्यास करणे.)
अध्येता हे अध्येतास्वहे अध्येतास्महे अध्येता से अध्येतासाथे अध्येताध्वे
अध्येता
अध्येतारौ अध्येतारः
९ इष 6P to wish ( इच्छिणें )
एपितास्मि । एषितास्वः । एवितास्मः एटास्मि । एष्टास्वः
एटास्मः
एपितासि एषितास्थः । एषितास्थ एस
एपिता
एटा
एष्टास्थः एटास्थ
एपितारौ ) एषितारः
एटारौ
} एटारः
ईक्षिताह ईक्षित से
इंजिना
११ ऊर्णु 2 U. to cover (आच्छादणें )
ऊर्णव
ऊर्णवि- ऊर्णवितास्मः
ऊर्णुवितास्म
) ऊर्णवितास्थ
• ऊर्णुवितास्थ
तास्मि
नास्वः
ऊर्णुवितास्मि तास्वः
ऊर्णुवि
ऊर्णवितासि ऊर्णवि
तास्थः ऊर्णुवितासि (ऊर्णुवि
तास्थः
ऊर्णविता ऊर्णवितारौ ) ऊर्णवितारः ऊर्णुविता ) ऊर्णुवितारौ ) उर्णुवितारः
१२ कम 1 A to love, to desire ( प्रेम करणें )
कामयिताहे ) कामयिता- ) कामयितास्भ हे स्वहे कमिता ) कमिताव ) कमितास्महे कामयितासे.) कामयिता - ) कामयिताध्वे
सा
कमिता ) कमितासाथे) कमिताध्वे कामयिता | कामयितारौ ) कामयितारः कमिता कमितारौ कमितारः
१३ कुट् 6 P. to be crooked ( वक्र होणें )
कुटितास्मि कुटितास्वः कुटितास्मः कुटितासि कुटितास्थः कुटितास्थ कुटिता
कुटितारौ कुटितारः

Page #177

सुलभधातुरूपकोशः १४ कुर with निर 9 P. to draw
out (हेर काढगें) कीहे एक स्त्रहे । कास्महे निष्कोषि- )निष्कोधि- "निष्कोषि
ऋष्टाहे ऋष्टास्वह ऋष्टास्महे तास्मि तास्वः तास्मः
कष्टीसें । कटासाधे । कष्ट धे निष्कोष्टास्मि)निष्कोष्टास्वः )निष्कोष्टास्मः
ऋष्टासे ऋष्टासाथे. कटाचे निष्काषि निष्कोषि- )निष्कोषितास्थ
की ) कसरी ) कारः . तासि तास्थः
का ऋटारी कटारः निष्कोष्टांस)निष्कटस्थः)निष्कोष्टस्थ । १७ 6 P to throw; 90.to निष्कोपिता ) निष्कापि- ) निष्कोषितारः
- kill ( रंग) ताग
करितास्मि ) करिता ः ) करिताम्मः निष्कोष्टा. निष्कोटरी निष्कोष्टारः
| करीतास्मिकरीता वः) करीनाम:
करितासि ) करिताग्यः) करितास्थ - १५ क 8 U. to do ( करणे ) करीतासि । करीता यः। कराता-य
Parasm. करिता करितारी ) करितारः कर्तास्मि . कर्तास्वः। कर्ता:मः करीता करीतारौ ) करीतारः कर्तासि कर्नास्थः कर्तास्थ
२८ कुएं | A. to b.: able
(समर्थ अम) . कर्ता . कर्तारौ कर्तारः .. कल्पिताहे ) कल्पिता वो) कपितामहे Atm.
कल्प्ताहे कप्ता हस्ता महे कर्ताहे कर्तास्सहे. कर्नास्महे कल्पितासे । कल्पितास थे) कल्पिताध्ये कसे कर्तासाथे कर्ताध्य कल्प्तासे कल्प्त साथे ) सप्ताचे कर्ता कर्तारौ कर्तारः कल्पिता ) कल्पितारी ) कल्पितारः
कल्प्ता कस्ता कस्तारः २६ रुष् 1 P. & 6 U. to plough,
or to draw ( नांगरणे, रेषा काढणे) । कल्प्तास्मि कल्प्तास्वः कस्तास्मः Parasm.
कल्तासि कप्तास्थः कल्प्तास्थ कास्मि ) कास्वः ) कास्मः कल्प्ता कप्तारी कल्प्तारः ऋष्टास्मि ऋटास्वः । कटास्मः ! १९ क्रुर 4 P. to be angry कासि ) कष्टीस्थः । कर्टास्थ
(रागावणे) ऋटासि टास्थः । ऋटास्थ कोद्धास्मि कोद्धास्वः कोद्धास्मः का ) कटारी ) कीरः । कोद्धासि क्रोद्धास्थः कोद्धास्थ ऋटा कटारी टारः । कोद्धा क्रोद्धारौकोद्धारः
Paran

Page #178

First Future
1911. ll.
२० कु 1 P. to cry (ओरडणे) २३ गम् 1 P. to go (जाणे) क्रोष्टास्मि . क्रोटास्वः कोष्टास्मः । गन्तास्मि गन्तास्वः गन्तास्मः कोष्टासि कोष्टास्यः कोष्टास्थ गन्तासि गन्तास्थः गन्तास्थ कोष्टा कोष्टारौ कोष्टारः गन्ता गन्तारौ गन्तारः २१ क्वि0 P. to torment । २४ गम् with सम् A. to meet (बास देणे)
(एकत्र येणे) क्लेशितास्मि । क्लेशितास्वःोक्लेशितास्मः । संगन्ताहे संगन्तास्वहे संगन्तास्महे क्लेटास्मि क्लिंटास्वः क्लेष्टास्मः | संगन्तासे संगन्तासाथे संगन्तावे क्लेशितासि क्लेशितास्थः क्लेशितास्थ संगन्ता संगन्तारौ संगन्तारः क्लेष्टासि क्लेष्टास्थः एक्लंटास्थ
२५ ग्रह 9 U. to take (घेणे) क्लेशिता क्लेशितारौ ।क्लेशितारः ।
Parasm. लेटा लेटारौ श्लेष्टारः २२ क्षम् 1 A. & 4 P. to endure |
..ग्रहीतास्मि ग्रहीतास्वः ग्रहीतास्मः
| ग्रहीतासि ग्रहीतास्थः ग्रहीतास्थ (सहन करणे) Parasm.
ग्रहीता ग्रहीतारौ ग्रहीतारः क्षमितास्मि) क्षमितास्वः। क्षमितास्मः
___Atm. क्षन्तास्मि । क्षन्तास्वः क्षन्तास्मः | ग्रहीताहे ग्रहीतास्वहे ग्रहीतास्महे क्षमितासि ) क्षमितास्थः) क्षमितास्थ ग्रहीतासे ग्रहीतासाथे ग्रहीतावे क्षन्तासि क्षन्तास्थः । क्षन्तास्थ ग्रहीता ग्रहीतारौ ग्रहीतारः क्षमिता । क्षमितारौ । क्षमितारः
|२६ गाह 1 A. to stir (हालवणे); क्षन्ता क्षन्तारौ क्षन्तारः ।
| to churn (मंथन करणे); to bathe
(नान करणे) अमिताहे । क्षमितास्वहे) क्षमितास्महे गाहिताहे )गाहितास्वहे) गाहितास्महे. क्षन्ताहे क्षन्तास्वहे । क्षन्तास्महे
| गाढाहे गाढास्वहे गाढास्महे क्षमितासे ) क्षमितासाथे) क्षमितावे | गाहितासे ) गाहितासाथे) गाहिताचे क्षन्तासे । क्षन्तासाये । क्षन्ताध्ये | गाढासे गाढासाथे गाढावे क्षमिता । क्षमितारौ । क्षमितारः | गाहिता गाहितारौ ) गाहितारः क्षन्ता क्षन्तारौ क्षन्तारः गाढा गाढारी गाढारः
Atm.

Page #179

६६
सुलभधातुरूपकोशः
२७गुप् 1 P. to protect ( रक्षण करणे)। ३० घस् 1 P. to eat (खाणे) गोपायि गोपायि- गोपायितास्मः | घस्तास्मि घस्तास्वः यस्तास्मः
तास्मि / तास्वः गेििपतास्मि गोपितास्वः (गोपितास्मः
| घस्तासि घस्तास्थः घस्तास्थ गोप्तास्मि )गोप्तास्वः ) गोप्तास्मः
| घस्ता घस्तारौ घस्तारः गोपायि- गोपायि- गोपायितास्थ |३१ चि 5 U. to collect (गोळा करणे) तासि । तास्थः
Parasm. .. गोपितासि (गोपितास्थः (गोपितास्थ
चेतास्मि चेतास्वः चेतास्मः गोप्तासि ) गोप्तास्थः ) गोप्तास्थ
चेतासि चेतास्थः चेतास्थ गोपायिता )गोपायितारी) गोपायितारः गापिता गोपितारौ गोपितारः
| चेता चेतारी चेतारः गोप्ता गोप्तारी ) गोप्तारः
Atm. २८ यह 1 U. to cover, to hide | चेताहे : चेतास्वहे चेतास्महे (आच्छादणे, झाकणे) | चेतासे चेतासाथे चेतावे Parasm.
चेता चेतारौ चेतारः गृहितास्मि । गृहितास्वः गहितास्मः गोढास्मि गोढास्त्रः (गोढारमः
|३२ चैत् 6 P. to kill (हिंसा करणं); गहितासि । गृहितास्थः ) गहितास्थ
to bind ( बांधणे ) गोढासि. गोढास्थः गोढास्थ
चर्तितास्मि चर्तितास्वः चर्ततास्मः गृहिता गृहितारौ ) गृहितारः चर्तितासि चर्तितास्थः चर्तितास्थ गोढा गोढारी गोढारः । चर्तिता चर्तितारी चर्तितारः ___Atm.
| ३३छद् 7 U. to shine ( प्रकाशण); गृहिताहे गृहितास्वहे गृहितास्महे
___to play ( खेळणे) गोढाहे गोढाम्बहे गोढास्महे
Parasm. गृहितासे गृहितासाथे ) गृहिताध्ये
छर्दितास्मि छर्दितास्वः छर्दितास्मः गोढासे गोढासाथे गोढावे गृहिता । गृहितारौ ) गुहितारः
| छर्दितासि छर्दितास्थः छर्दितास्थ गोढा गोढारौ गोढारः ।
छर्दिता छर्दितारौ छर्दितारः २९ गै1 P. to sing ( गाणे) |
Atm. गातास्मि गातास्वः गातास्मः छर्दिताहे छर्दितास्वहे छर्दितास्महे गातासि मातास्थः गातास्थ | छर्दितासे छर्दितासाथे छर्दिताचे गाता गातारी गातारः छर्दिता छर्दितारी छर्दितारः

Page #180

First Future
६७
.wwwwwwwwwwwwwww...
३४ जागृ2 P. to be awake
Atm. (जागे असणे)
| तर्दिताहे तर्दितास्वहे तर्दितास्महे जागरितास्मि जागरितास्वः जागरितास्मः |
तर्दितासे तर्दितासाथे तर्दितावे जागरितासि जागरितास्थः जागरितास्थ
तर्दिता तर्दितारौ तर्दितारः जागरिता जागरितारौ जागरितारः
३५ डी 4 A.. to fly ( उडणें ) ३९ तृप 4 P. to be pleased डयिताहे डयितास्वहे डयितास्महे
(संतुष्ट होणे ) डयितासे डयितासाथे डयिताचे | तर्पितास्मि )तर्पितास्वः तर्पितास्मः इयिता डयितारौ डयितारः तप्तास्मि तप्तस्विः तस्मिः ३६ तक्ष 1 P. to pare; to cover | त्रप्तास्मि )प्रप्त स्वः )त्रप्तास्मः
(नासणे ; झाकणे) तर्पितासि )तर्पितास्थः )तर्पितास्थ तक्षितास्मि । तक्षितास्वः तक्षितास्मः | तासि तप्तस्थिः तप्तास्थ तष्टास्मि तिष्टास्वः तष्टास्मः । त्रप्तासि त्रप्तास्थः )त्रप्तास्थ तक्षितासि । तक्षितास्थः) तक्षितास्थ तर्षिता तर्पितारौ )तर्पितारः तष्टासि तथास्थः तटास्थ . तप्त तीरी तप्तारः तक्षिता तक्षितारी )तक्षितारः ।। त्रप्ता )त्रप्तारी )त्रप्तारः तष्टातटारौ तिष्टारः ।
४० तृह 6 P. to hurt, to kill ३७ तञ्च 7 P. to shrink, to
(मारणे, हिंसा करणे) ___contract ( संकोच पावणे) तचितास्मि ) नञ्चितास्वः । तञ्चितास्मः | तर्हितास्मि । तहितास्त्रः । तर्हितास्मः तङ्कास्मि तिङ्कास्वः ततास्मः तास्मि तास्वः तात्मः तचितासि । तचितास्थः । तच्चितास्थ
। तहितासि तर्हितास्थः । तर्हितास्थ तङ्कासि तङ्कास्थः तङ्कास्थ । | तासि तस्थिः ति स्थ तचिता तश्चितारौ । तञ्चितारः तर्हिता तर्हितारौ । तर्हितारः तता तारौ तिङ्कारः | तर्दा तीरौ तारः ३८ तृद् 7 U. to kill (टार मारणे); to disregard ( न जुमानणे)
४१ त्यज् 1 P. to abandon Parasm.
(त्याग करणे ) तर्दितास्मि तर्दितास्वः तर्दितास्मः त्यक्तास्मि त्यक्तास्वः त्यक्तास्मः तर्दितासि तर्दितास्थः तर्दितास्थ | त्यक्तासि त्यक्तास्थः त्यक्तास्थ तर्दिता तर्दितारौ तर्दितारः त्यक्ता त्यक्तारौ त्यक्तारः

Page #181

सुलभधातुरूपकोशः
४२ त्र 1 A. to be ashamed, to
Atm. be modest ( लज्जा वाटणे, लाजणे) | दाताहे दातास्वहे दातास्महे पिताहे बापतास्वहे ) त्रपितास्महे | दातासे दातासाथे दाताचे. त्रप्ताहे. त्रिप्तास्वहे त्रिप्तास्महे दाता दातारी . दातारः त्रपितासे । त्रपितासाथे) पिताध्वे
४७ दी 4 A. to perish त्रप्तासे । त्रप्तासाथे । त्रप्तावे
(नाश पावणे) .. अपिता ) त्रपितारौ ) त्रपितारः
दाताहे दातास्वहे दातास्महे त्रप्ता त्रप्तारौ । त्रप्तारः
दातासे दातासाथे दाताध्वे 83 1 A. to protect, to दाता दातारौ दातारः preserve ( पालन करणे, संभाळगे)
४८ दृए 4 P. to be glad ( आनंद वाताहे त्रातास्वहे त्रातास्महे पावणे ); to be proud (गर्विष्ठ होणे) वातासे यातासाथे त्राताध्चे
दर्पितास्मि )दर्पितास्वः दर्पितास्मः त्राता त्रातारौ त्रातारः
दप्तास्मि दप्तास्वः दप्तास्मः ४४ दह 1 P. to burn (जळणे)
द्रप्तास्मि )द्रप्तास्वः )द्रप्तास्मः
दर्पितासि )दर्पितास्थः )दर्पितास्थ दग्धास्मि दग्धास्त्रः दग्धास्मः दर्तासि दप्तीस्थः दप्तीस्थ दग्धासि दग्धास्थः दग्धास्थ द्रप्तासि )द्रप्तास्थः )द्रप्तास्थ दग्धा दग्धारौ दग्धारः दर्पिता दर्पितारौ दर्पितारः ४५ दरिद्रा 2 P. to be poor
दप्ती .. दप्तारौ दप्तारः (गरीब असणे)
द्रप्ता . )द्रप्तारौ )दप्तारः दरिद्रितास्मि दरिद्रितास्वः दरिदितास्मः
। ४९ दृश् 1 P. to see (पाहणे ) दरिद्रितासि दरिदितास्थः दरिद्रितास्थ
दष्टास्मि द्रष्टास्वः दटास्मः दरिद्रिता दरिद्रितारौ दरिद्रितारः
द्रष्टासि द्रष्टास्थः द्रष्टास्थ
द्रष्टा द्रटारौ द्रटारः ४६दा 3 U. to give (देणे)
५० दो 4 P. to cut, to mow Parasm.
(कापणे) दातास्मि दातास्वः दातास्मः दातास्मि दातास्वः दातास्मः दातासि दातास्थः दातास्थ दातासि दातास्थः दातास्थ दाता दातारौ दातारः दाता दातारौ दातारः

Page #182

First Future
६९
५१ देश 1 P. to bite, to sting ५४ 6 P. to shake ( हालवणे )
( डसणें )
-टास्मि
दंष्टासि
ठा
दंष्टास्मः
टास्वः
दंष्टास्थः दंष्टास्थ
टारौ
दंष्टारः
५२ द्रुहू 4. P. to boar hatred ( द्रोह करणें )
दोहितास्मि )ोहितास्वः द्रोहितास्मः द्रोग्वास्मि (द्रोग्धास्वः द्रोग्धास्मः द्रोढास्मि द्रोढास्वः ) द्रोढास्मः
द्रोहितासि ) दोहितास्थः ) द्रोहितास्थ द्रोग्वासि द्रोग्धास्थः द्रोग्धास्थ दोहासि ) द्रोढास्थः द्रोढास्थ
द्रोहिता ) द्रोहितारौ
द्रोग्बा
द्रा
दोग्धारौ २) द्रोढारौ *५३ धू 5 & 9 U. to shake (हालवर्षे)
Parasm.
द्रोहितारः द्रोग्धारः ) द्रोढारः
धविता से
धोता
चवितास्मि ) धवितास्वः ) धवितास्मः श्रोतास्मि धोतास्त्रः धोतास्मः भवितासि ) ववितास्थः / धवितास्थ धोतासि धोतास्थः धोतास्थ घविता ) धवितारौ धोतारौ
"
धोता
धवितारः धोतारः
Atm.
धावताहे ) धवितास्त्र हे ) धवितास्महे
धोता हे
श्रोतास्वहे ) धोतास्महे
धवितासाथे । धविताध्वे धोतासाथे धोताध्वे
धविता ) धवितारौ ) धवितारः
श्रोता
धोतारौ धोतारः
घुवितास्मि धुवितास्त्रः धुवितास्मः धुवितासि धुवितास्थः धुवितास्थ धुवितारौ धुवितारः
धुविता
५५ धूप 1P. to heat, to fumigate ( तापवणे, धुरी देणें )
धूपायि ) धूपायि ) धूपायि
तास्मि तास्त्रः तास्मः धूपितास्मि ) धूपितास्वः ) धूपितास्मः धूपाथि धूपायि ) धूपायितास्थ ) तासि तास्थः
धूपितासि ) धूपितास्थः ) धूपितास्थ धूपायिता (धूपायितारौ ) धूपायितारः धूपिता धूपितारी धूपितारः
५६ नग् 4 P. to perish, tc disappear (नाश पावणें )
नशितास्मि । नशितास्त्रः ) नशितास्मः नंष्टास्मिनंास्त्रः ) नंटास्मः नशितासि नशितास्थः ) नशितास्थ नंष्टासि ) नंष्टास्थः ) नंटास्थ नशिता नशितारौ नशितारः नंटारौ · नंटारः
नंटा
५७] नहू 4 UT. to tie, to bind
( बांधणे )
Parasın.
नास्मि
नद्वासि
नद्धा
नद्धास्वः
नद्वास्थः
नद्वारौ
नद्धास्मः
नद्धास्थ
नद्धारः

Page #183

सुलभधातुरूपकोशः
. Atn.
। ६२ पच् 1 U. to cook, to ripen नद्धाहे नद्धास्वहे नद्धास्महे
(शिजविणे, पिकविणे)
Parasm. नद्धासे नद्धासाथे नद्धावे ।
पक्कास्मि पक्कास्वः पक्तास्मः नद्धा नद्धारौ नद्धारः
पक्तासि पक्कास्थः पक्तास्थ ५८ नी 1 U. to load, to carry
पक्ता पक्कारी पक्कारः (नेणे)
Atm. Parasm.
पक्काहे पक्तास्वहे पक्तास्महे नेतास्मि नेतास्वः नेतास्मः पक्तासे पक्कासाथे पक्तावे नेतासि नेतास्थः नेतास्थ पक्ता पक्तारी पक्कारः नेता नेतारौ नेतारः
६३ पण् 1 A.to praiso ____Atm.
(स्तुति करण ) नेताहे नेतास्वहे नेतास्महे
Parasm. नेतासे नेतासाथे नेताध्वे पणायितास्मि पणायितास्वः पणायितास्मः नेता नेतारौ नेतारःपणायितासि पणायितास्थः पणायितास्थ
पणायिता पणायितारौ पणायितारः ५९ नु 2 P. to praise, to extol (स्तुति करणे)
पणिताहे पणितास्वहे पणितास्महे नवितास्मि नवितास्वः नवितास्मः पणितासे पणितासाथे पणिताध्ये नवितासि नवितास्थः नवितास्थ पणिता पणितारौ पणितारः नविता नवितारौ नवितारः. ६४ पद 4 A to go (जाणे, चालणे) ६० नू 6 P. to praise (स्तुति करणे) पत्ता पत्तास्वहे पत्तास्महे नुवितास्मि नुवितास्वः नुवितास्मः पत्तासे पत्तासाथे पत्ताध्ये नुवितासि नुवितास्थः नुवितास्थ पत्ता पत्तारौ पत्तारः नुविता नुवितारौ नुवितारः ६५ पन् 1 A. to praiso
(स्तुति करणे) ६१ नृत् 4 P. to dance ( नाचणें ) ।
Parasm. नर्तितास्मि नतितास्वः नर्तितास्मः पनायितास्मि पनायितास्वः पनायितास्मः नर्तितासि नर्तितास्थः नर्तितास्थ पनायितासि पनायितास्थः पनायितास्थ नर्तिता नर्तितारौ नर्तितारः पनायिता पनायितारौ पनायितारः
___Atm.

Page #184

First Future
७१
www.nrnwrom
_Atm.
Atm पनिताहे पनितास्त्रहे पनितास्महे
| भोकाहे भोक्तास्वहे भोक्तास्मह
भोक्तासे भोक्तासाथे भोक्तावे पनितासे पनितासाथे पनिताध्वे
भोक्ता भोक्तारौ भोक्तारः पनिता पनितारौ पनितारः
७० भू 1 P. to be ( होणे, असणे) ६६ प्रच्छ 6 P. to ask (विचारणे)
भवितास्मि भवितास्वः भवितास्मः प्रटास्मि प्रष्टास्वः प्रष्टास्मः
भवितासि भवितास्थः भवितास्थ प्रटामि प्रटास्थः प्रष्टास्थ
भविता भवितारौ भवितारः प्रष्टा प्रष्टारौ प्रष्टारः ।
७१ भ्रस्ज् 6 U. to cook (शिजवणे ) ६७ बन्ध9 P. to bind, to fasten
Parasm. (बांधणे)
भ्रष्टास्मि भ्रष्टास्त्रः भ्रष्टास्मः बन्दास्मि वन्द्धास्वः वद्धास्मः । भर्टास्मि भीस्वः (भीस्मः चन्द्रासि चन्द्धास्थः वन्द्वास्थ भ्रष्टासि भ्रष्टास्थः । भ्रष्टास्थ बन्दा चन्द्धारी - वन्द्धारः भष्टांसि भीस्थः भीस्थ
भ्रष्टा भ्रष्टारौ । भ्रष्टारः ६८ भन्ज 7 P. to break, to split.
25 भी भष्टीरौ भारः (मोडणे)
Atm. भङ्गास्मि भतास्वः भतास्मः भतासि भतास्थः भङ्गास्थ
भ्रष्टाहे भ्रष्टास्वहे । भ्रष्टास्महे
भष्टीहेभ स्वहे भीस्महे भङ्का भतारौ भङ्कारः
भ्रष्टासे भ्रष्टासाथे । भ्रष्टाध्वे ६९भुज 7 P to protect, to enjoy | भट से भीसाथ भ ध्वे (रक्षण करणे, उपभोगणे); Atm. to भ्रष्टा भ्रटारौ भ्रष्टारः
eat (खाणे); 6 P to bend, भीभीरौ भीरः ___ to curve (किवणे)
७२ मन् 4 A. to know, to think Parasm.
(जाणणे) भोक्तास्मि भोक्तास्त्रः भोक्तास्मः ।
| मन्ताहे मन्तास्वहे मन्तास्महे भोक्तासि भोक्तास्थः भोक्तास्थ
मन्तासे मन्तासाथे मन्ताध्व भोक्ता भोकारौ भोक्तारः मन्ता मन्तारौ मन्तारः

Page #185

७२
७३ मि or मी 5 U. to throw ( फेकणें ); 9 U. to kill ( मारणें )
Parasın
मातास्मि मातास्वः
मातास्मः
मातासि मातास्थः मातास्थ
माता
मातारौ
मातारः
माताह
माता से
सुलभधातुरूपकोशः
+
Atm.
७५ मुहू
मातास्व
मातासाथे मातावे
मातारौ
मातारः
मातास्महे
मोक्तास्मि मोक्तास्वः मोक्तास्मः मोक्तामि मोक्तास्थः मोक्तास्थ मोता मोतारी भोक्तारः
Atm.
मोक्ता मोक्तास्त्र हे मोक्तास्महे मोक्तासे मोक्तासाथे मोक्ता मोक्ता मोक्तारौ मोक्तारः
4 P. to faint, to swoon ( वेडा होणें )
७६ मस्ज् 6 P. to sink ( बुडणें )
मङ्कास्मि
माता
७४ मुच् 6 U. to release ( सोडणें, |मार्जिता मुक्त करणं ) Parasm.
मा
मोहितास्मि ) मोहितास्त्रः ) मोहितास्मः मोदास्मि मोदास्वः मोटास्मः मोग्वास्मि ) मोग्धास्वः ) मोग्वास्म मोहिनासि ) मोहितास्थः ) मोहितास्थ मोहासि > मोडास्थ: मोढास्थ मोग्वासि मोग्वास्थः ) मोग्वास्थ मोहिता ) मोहितारों ) मोहितारः मोढारः
मोढा
मोग्धा
मोढारी 1) मोग्वारौ मोग्धारः
| मङ्कासि
मङ्का
७७ सृज् 1 P. to adorn ( सुशोभित करणें); ± P. to cleanse (शुद्ध करणें )
मार्जितास्मि ) मार्जितास्वः ) मार्जितास्मः मास्मि ) मास्वः मास्मः
मार्जितासि ) मार्जितास्थः) मार्जितास्थ मासि मास्थः मास्थ
टासि
मङ्कास्त्रः
मङ्कास्थः
मङ्कारौ
म
७८ सृश् 6 P. to touch, to consider ( स्पर्श करणे, विचार करणे ) मस्मि ) माटी स्वः । मष्ट स्मः भ्रष्टास्मि
मष्टास्वः
भ्रष्टास्मः
म्रष्ठा
यष्टास्मि
यष्टासि
यष्टा
यष्टा
या
यष्टा
मङ्कास्मः
मङ्कास्थ
मङ्कारः
मार्जितारौ ) मा जतारः } माहीत मारौ
मस्थः
टास्थः
मरौ
· भ्रष्टारौ
७९ यज् 1 U. to worship
( पूजा करणें )
Parasm.
यष्टास्थः
रौ
Atm.
मस्थ
मास्थ
याव
यासा
मरः
भ्रष्टारः
यष्टास्वः यष्टास्मः
यष्टास्थ
यष्टारः
यष्टास्महें
यावे
यष्टारः

Page #186

८० यु P. to mix, soparato
A
^ (मिसळणे, निराळा करणें )
यवितास्मि यवितास्वः
यवितासि यवितास्थः
यविता
यविता
८१ र
रङ्कास्मि
रङ्कासि
रङ्का
रङ्काहे
रङ्का से
रहा
1 & 4 U to dye
( रंग देणें )
Parasm.
Atm.
}
रङ्कास्त्रः
रङ्कास्मः
रङ्कास्थः रङ्कास्थ
रङ्कारौ
रङ्कारः
रङ्कावहे
रङ्कासाथे
रङ्कारौ
• रेपिता
रेटा
First Future
यवितास्मः
यवितास्थ
यवितारः
८२ रघ् 4 I’. to kill, to cook ( मारणे, शिजवणें )
रधितास्मि ) रथितास्वः ) रधितास्मः
रवास्मि । रद्धास्वः
रद्धास्मः
रधितासि ) रधितास्थः
रवितास्थ
रद्धासि
रविता
रद्धा
रद्धास्थः
रवितारौ
रङ्कास्महे
रङ्काध्वे
रङ्कारः
रद्वारौ
रद्धास्थ
रवितारः
रद्धारः
८३ रिपू 1 & 4 P. to kill, to injure ( मारणें, दुखवणें )
}
पितास्मि ) रेवितास्वः ) रेपितास्मः
रेटा स्मि
पतासि ) रेपितास्थः ) रेषितास्थ रेटास्थः
रेटांसि
रेटस्थ
} रेवितारौ
} रेवितारः
७३
८४ रुप् 1 & 4 P. to kill, to hurt ( हिंसा करणे, इजा देणें )
रोपितास्मि ) रोपितास्वः ) रोषितास्मः रोटास्मि ) रोष्टास्त्रः f रोष्टास्मः रोपितासि ) रोपितास्थः ) रोषितास्थ रोष्टास्थः रोष्टास्थ
रोष्टा से
} रोवितारौ } रोवता
रोपिता
रोटा
८ लभ् 1 A to get ( मिळणें )
लब्धाहे
लव्धास्महे
व्यासे
Ta
लव्धारः
लवा
८६ लिहू 2 U. to lick ( चाटणें )
Parasm.
हास्मि
लेखासि
लेटा
लव्धास्वहे
लवासाथे
लारौ
लेटा
लेडासे
लेडा
लेढास्त्रः
लेढास्थः
लेटारौ
Atm.
लेटास्मः
लेढास्थ
लेखारः
लेखाव
लेटासाथ लेढावे
लेटारौ
लेढारः
दास्महे
८७ ली 1 P. to melt ( वितळवणे
लेतास्मि
लेतास्त्रः
लेतास्मः
लेतासि
लेतास्थः लेतास्थ
लेता
लेतारौ
लेतारः

Page #187

७४
सुलभधातुरूपकोशः
.८८ ली P. to ndhuro to । ९२ वस् 4 P. to fix, to bo (चिकटून असणे)
| straight (निश्चल होणे, सरळ होणे) लातास्मि लातास्वः लातास्मः । | वसितास्मि वसितास्वः वसितास्मः लेतास्मि लेतास्वः लेतास्मः वासितासि वसितास्थः वासितास्थ लातासि )लातास्थः ) लातास्थ | वसिता वसितारौ वसितारः लेतासि लेतास्थः लेतास्थ
९३ वस् 2 A. to dress (फपडे घालणे) लाता. लातारी लातारः वसिताहे वसितास्वहे . वसितास्महे लता लेतारी लेतारः | वसितासे वसितासाथे वसितावे ८९ ली 4 A. to stick वसिता वसितारौ वसितारः (लागून राहणे)
९४ वह 1 U. to bear, to. carry लाताहे लातास्वहे ) लातास्महे
(वाहणे, वाहून नेणें ) .. लेताहे लितास्वहे लेतास्महे
. Parasm.. लातासे लातासाथे । लाताध्वे
| वोढास्मि । वोढास्त्रः वोढास्मः .. लेतासे. लेतासाथे लेतावे
वोढासि वोढास्थः वोढास्थ लाता ) लातारी लातारः
| वोढा वोढारौ वोटारः लेता लेतारौ लेतारः
Atm. .
| वोढाहे वोढास्वहे वोढास्महे ९० लुम् 1 & 4 P. to covet
वोढासे वोढासाथे वोढाध्ये (लोभ करणे)
वोढा वोढारौ वोढारः लोभितास्मिोलोभितास्वः) लोभितास्मः | ९५ विच्छ 6 P. to go, to move लोब्धास्मि लोव्यास्त्रः । लोब्धास्मः
- (जाणे, चालणें ) लोभितासि ) लोभितास्थः) लोभि गस्थ विच्छायि- विच्छाथि- विच्छायिलोधासि लोधास्थः । लोव्धास्थ तास्मि तास्वः। तास्मः लोभिता लोभितारौ ) लोभितारः विच्छि- (विच्छितास्वः (विच्छितास्मः लोधा लोब्यारी लोब्धारः तास्मि) )
| विच्छायि- )विच्छायि- )विच्छायि९१ वस् 1 P. to dwell, to live
तासि तास्थः। तास्थ (राहणे, वसति करणे)
विच्छितासि )विच्छितास्थः)विच्छितास्थ वस्तास्मि वस्तास्वः वस्तास्मः ।
विच्छायिता) विच्छायि- )विच्छायिवस्तासि वस्तास्थः वस्तास्थ
ह तारौ तारः वस्ता वस्तारौ वस्तारः विच्छिता )विच्छितारौ ) विच्छितारः

Page #188

९६ विजू 7 U. to separate, to divide ( निराळे करणे, विभागणे ) Parasm.
वक्तास्मि वेतास्वः वेक्तास्मः
वक्तासि वेक्तास्थः वेक्तास्थ
वेक्ता
बेकारी
वेक्तारः
वेताहे
वेक्तासे
वक्ता
First Future
Atm.
वेक्तास्वहे वेक्तास्महे
वेतासाथे वेताध्वे
वेक्तारौ
वेक्तारः
९७ त्रिद् 2 P. to know, to learn ( जाणणं, शिकणे )
वेदितास्मि वेदितास्वः वेदितास्मः वेदितासि वेदितास्थः वेदितास्थ वेदिता वेदितारौ वेदितारः
९८ विदू 6 U. to get, to obtain ( मिळणे, संपादणे )
वेदितास्मि ) वेदितः स्वः ) वेदितास्मः वेत्तास्मि वित्त 'स्वः । वेत्तास्मः वेदितासि ) वेदितास्थः ) वेदितास्थ वैत्तासि वेत्तास्थ वेदिता. वेदिता ) वेदितारः वेत्ता वेत्तारौं वेत्तारः
वेत्ताहे
वेत्ता से
वेत्ता
९९ बिंदू 4 A. to bo, exist (असणें ); 7 A. to consider, to discuss
( विचार करणें )
वेत्तावदे
वेत्तासा
वेत्तारौ
वेत्तास्महे
वेत्तावे
वेत्तारः
१०० वि 11 to sprinkle (र्शिণ-डणें ); 9 P. to separate (निराळा
करणें )
वेष्टास्मि
वेष्टासि
वेष्टास्वः
वेटास्थः
वेष्टारौ
वरिता
वरीता
७५
१०१ U. to choose (निवड करणें ) ; 9A to serve ( सेवा करणे ).
Parasm.
वरितास्मि ) वरितास्त्रः ) वरिताम्मः वरीतास्मि ) वरीतास्वः ) वरीतास्मः वरितासि ) वरतास्थः ) वरितास्त्र वरीतासि ) वरीतास्थः ) वरीतास्थ वरिता
वरीता
) वरितारौ
) वरीतारौ
व्यद्धा स्मि
व्यद्धासि
व्यद्धा
वेटास्मः
वेष्टास्थ
वेष्टारः
Atm.
वरिताहे ) वरितास्त्र हे ) वरितास्महे वरीताहे.) वरीतास्त्रहे ) वरीतास्महे वरितासे ) वरितासाथे ) वरिताचे वरीतासे ) वरीतासाथे ) वरीताचे
वरितारः
वरीतारः
वरितारौ ) वरितारः वरीतारौ ) वरीतारः
१०२ व्यधू 4 P. to strike, to stab ( मारणें, मांसकर्णे )
व्यद्धास्त्रः
व्यद्धास्मः
व्यद्धास्थः
व्यद्धास्थ
व्यद्धारा व्यद्धारः

Page #189

सुलभधातुरूपकोशः
-
१०३ ब्रम् ( P. to cut, to tear | १.७शि 7 P.to distinguish (कापणे, चिरणे)
from (फरक दाखविणे) अषितास्मि धितालः धितास्मः शेटास्मि शेष्टास्वः शटास्मः अयामि प्रयास्वः त्यास्मः | शिष्टासि शेष्टास्थः शेटास्थ वश्चितासि धितास्पः श्चितास्य शेष्टा शेष्टारौ शेष्टारः मथासि टास्थः अष्टास्थ
| १०८शी 2 A. to lie down अश्चिता प्रथितारौ श्चितारः । (निजणे, पडणे) ऋायरी टारः
|शयिताहे शयितास्वहे शयितास्महे १०४ शक्5 P. to be able शयितासे शयितासाथे शयिताध्वे
(समर्थ असणे) शयिता शयितारौ शयितारः शकास्मि शकास्वः शकास्मः १०९ शिU.to serve (सेवा करण) शक्कासि शक्तास्थः शक्तास्थ
Parasın. शका शकारी शक्तारः
श्रयितास्मि श्रयितास्वः श्रयितास्मः १०५शन 4 U. to endure, to be श्रयितासि श्रयितास्थः श्रयितास्थ
. able (सोसणे, समर्थ होणे) श्रयिता श्रयितारौ श्रयितारः शकितास्मि शकितास्वः शकितास्मः
Atm. शक्कास्मि शकास्वः शक्तास्मः . श्रयिताहे श्रथितास्वहे धायितास्महे शकितासि शकितास्थः शकितास्थ श्रयितासे अयितासाथे श्रयिताश्वे शक्कासि शकास्यः शिकास्थ .श्रयिता अयितारौ श्रयितारः शकिता शकितारौ शकितारः १२० श्र1 P. to hear, to obex शका शिकारौ शक्तारः । (ऐकणे, आज्ञा पाळणे) १०६ शिष् 1 P. to kill (ठार मारणे) श्रोतास्मि श्रोतास्वः श्रोतास्मः
श्रोतासि श्रोतास्थः श्रोतास्थ शेषितास्मि शेषितास्वः) शेषितास्मः
श्रोता श्रोतारी श्रोतारः शेष्टास्मि शेटास्वः शेष्टास्मः शेषितासि शोषतास्थः । शेषितास्थ | श्रु with सम् Atm. शेटासि शिष्टास्थः शिष्टास्थ संश्रोताहे संश्रोतास्वहे संश्रोतास्महे शेषिता शेषितारौ शेषितारः संश्रोतासे संश्रोतासाथै संयोताध्वे शेयशेधारौ शिष्टारः । संश्रोता संश्रोतारी संश्रोतारः

Page #190

First Future
७७
१११ वि 1P. co go, to grow, | ९१५ मू 6 P. to impol (चेतविणे )
to swell (जाणे, वाढणे, फुगणे) सवितास्मि सवितास्वः सवितास्मः श्वयितासि श्वयितास्वः श्वयितास्मः । | सवितासि सवितास्थः सवितास्थ श्वयितासि श्वयितास्थः श्वयितास्थ सविता सवितारी सवितारः शयिता श्वयितारौ वयितारः
११६ सृज् 6 P. to let loo3e, to. ११२ सह 1 A. to endure (सहन
produce (विसर्जन करणं, उत्पत्ति करणे)
करण); 4 A. to be abandoned सहिताहे सहितास्वहे ) साहितास्महे
( सोडला जाणे) सोढाहे सोढास्त्र सोढास्महे
Parasm. साहितासे ) सहितासाथे) सहितावे सोडासे सोढासाथे सोढाचे स्रष्टास्मि साटास्वः पटास्मः सहिता )सहितारौ ) सहितारः स्रष्टासि स्रष्टास्थः स्रष्टास्थ सोढा सोढारौ सोढारः स्रष्टा बटारौ स्रटारः ११३ सिच 6 U. to sprinkle
Atm. (शिंपडणे)
स्रष्टाहे स्रष्टास्वहे स्रष्टास्महे Parasm.
स्रष्टामे स्रष्टासाथे नावे मेक्तास्मि सेक्तास्त्रः सेक्तास्मः
वटा सटारो बटारः मेंक्तासि सेक्तास्थः सेक्तास्थ सेक्ता सेक्तारी सेक्तारः
। ११७ सृप 1 P. to go, to creep.
(जाणे, सरपटणें ) Atm. मेक्ताहे सेक्तास्वहे . सेक्तास्महे
सप्तास्मिः ) सप्तास्त्रः सप्तस्मिः मेक्तासे, मेक्तासाथे सेक्ताचे
| सप्तास्मि सप्तास्वः विप्ताम्मः
सप्तासि ) सप्तास्थः सप्तास्थ सेक्ता सेक्तारी सेक्कारः ।
सप्तासि सप्तास्थः वप्तास्थ ११४ सू2 & 4 A. to give birth
सप्त सप्तीरौ ) सप्तारः to (जन्म देणे )
स्रप्ता सप्तारी सप्तारः सोताहे सोतास्वहे सोसास्महे सविताहे
११८ स्कन्द 1 P. to go, to dry सवितास्वहे सवितास्महे मोतासे सोतासाथे ) सोताध्वे ।
(आणे, सुकवणें ) सवितासे सवितासाथे) सविताचे | स्कन्तास्मि स्कन्तास्त्रः स्कन्ताम्मः • सोता. मोतारौ ) सोतारः स्कन्तासि स्कन्तास्थः स्कन्तास्थ सविता । सवितारौ सिवितारः | स्कन्ता स्कन्तारौ स्कन्तारः

Page #191

७८
Atm.
सुलभधातुरूपकोशः ११९ स्तु 5 U. to spread ( पसरणे)। १२२ स्पृश् 6 P. to touch Parasm.
(स्पर्श करणे) स्तस्मि स्तस्विः स्तस्मिः स्प्रष्टास्मि ) स्प्रष्टास्वः ) स्प्रष्टास्मः स्ततांसि स्तस्थिः स्तर्तास्थ स्पास्मि , स्पर्शस्वः । स्पर्टीस्मः स्तर्ता . स्तर्तारौ स्तरिः स्प्रष्टासि । स्पष्टास्थः । प्रष्टास्थ
स्पर्टासि स्पास्थः । स्पास्थ
स्प्रष्टा ) स्प्रष्टारौ ) स्प्रष्टारः स्त हे स्तस्विहे स्तर्तास्महे
|
स्प स्परौ पारः स्तर्तासे स्तर्तासाथे स्तावे स्तर्ता स्तर्तारौ . स्तरिः | १२३ स्यन्द् 1 A. to ooze (झिरपण) १२० स्निह 4 P. to feel affection | स्यन्दिताहे )स्यन्दिता- )स्यन्दितास्महे.
-
स्वहे _ for (प्रेम करण)
| स्यन्ताह )स्यन्तास्त्रहे )स्यन्तास्महे स्नेहितास्मि) स्नेहितास्वः ) स्नेहितास्मः
| स्यन्दितासे )स्यन्दिता- )स्यन्दिताध्ये स्नेढास्मि स्नेढास्वः स्नेढास्मः'
S साथे स्नेग्धास्मि ) स्नेग्धास्वः ) स्नेग्धास्मः
| स्यन्तासे )स्यन्तासाथे )स्यन्ताध्वे स्नेहितासि ) स्नेहितास्थः) स्नेहितास्थ स्नेढासि स्नेढास्थः स्नेढास्थ ।
स्यन्दिता । स्यन्दितारौ ) स्यन्दितारः स्नेग्धासि ) स्नेग्धास्थः) स्नेग्धास्थ
| स्यन्ता स्यन्तारौ स्यन्तारः स्नेहिता ) स्नेहितारौ ) स्नेहितारः
२२४ स्ट 1 P. to sound, to praise स्नेढा नेढारौ स्नेढारः स्नेग्धा ) स्नेग्धारौ ) स्नेग्धारः
(आवाज करणे, स्तुति करणे )
स्वास्मि स्त्रास्त्रः । स्वस्मिः १२१ स्नु 2 P. to drip, trickle
| स्वरितास्मि स्विरितास्वः स्वरितास्मः . (पाझरणे)
स्वर्तासि स्वास्थः स्वास्थ स्नवितास्मि सवितास्त्रः नवितास्मः
स्वरितासि स्वरितास्थः स्वरितास्थ नवितासि नवितास्थः नवितास्थ स्वा स्वर्तारौ स्वर्तारः स्नविता नवितारौ नवितारः स्वरिता स्वरितारौ चरितारः

Page #192

Second Future
७२
AAAAAAAAAAAAAAA.
स्यामि स्यसि
Second Future (द्वितीय भविष्य)
TERMINATIONS Parasm.
Atm. स्थानः स्यामः | स्ये स्यावहे स्यामहे स्यथ: स्यथ
स्से स्येथे स्यध्वे स्थति स्यतः स्यन्ति स्पते स्येते स्यन्ते Troportant roots fully conjugated :- १ 8 U. to do ( करणे) |
Atm. Parasm. : कल्पिथ्ये कल्पिघ्यावहे) कल्पिष्यामहे करिष्यामि करिष्यावः करिष्यामः कल्प्स्ये कल्प्स्यावहे ) कल्स्यामहे करिष्यसि करिष्यथः करिप्यथ । कल्पिष्यसे ) कल्पिप्येथे ) कल्पिध्यध्वे करिष्यति करिष्यतः करिष्यन्ति कल्पस्यसे । कल्प्स्येथे कल्प्स्यध्वे - Atm.
कल्पिष्यते । कल्पिष्यते । कल्पिष्यन्ते करिष्ये करिप्यावहे • करिष्यामहे ।
कल्प्स्यते । कल्पयेते कल्प्स्यन्ते करिष्यसे करिष्यथे करिप्यध्वे ४ गम् 1 P. to go ( जाणे ) करिष्यते करिष्येते करिष्यन्ते गमिष्यामि गमिष्यावः गमिष्यामः
२ क 6 P. to cut ( कापणें ) गमिष्यसि गमिष्यथः गमिष्यथ कामि ) कावः । कामः | गमिष्यति गमिष्यतः गमिष्यन्ति कर्तिप्यामि कर्तिष्यावः किर्तिष्यामः
। ५ग्रह 9 U. to take ( घेणे ) कय॑सि ।कय॑थः )कय॑थ ।। कतिप्यसि कर्तिप्यथः । कतिष्यथ
Parasm. कस्थति । कय॑तः । कय॑न्ति । ग्रहीष्यामि ग्रहीष्यावः ग्रहीष्यामः कतिष्यति कर्तिष्यतः किर्तिष्यन्ति ग्रहीष्यसि ग्रहीष्यथः ग्रहीष्यथ ३क्ला 1 A. to be able (समर्थ असणे) ग्रहीष्यति ग्रहीष्यतः ग्रहीष्यन्ति Parasm. .
Atm. कल्प्स्यामि कल्पस्यावः कल्प्स्यामः ग्रहीष्ये ग्रहीष्यावहे ग्रहीष्यामहे कल्प्स्यसि कल्प्स्यथः कल्पस्यथ ग्रहीष्यसे ग्रहीध्येथे ग्रहीष्यध्चे कल्स्यति कल्प्स्यतः कल्प्स्यन्ति 'ग्रहीष्यते प्रहीष्येते ग्रहीष्यन्ते

Page #193

सुलभधातुरूपकोशः
६ घस् । P. to eat ( खाणे) ९ तृद् 7 U. to kill ( मारणे),
to disregard (अवमान करणे) पत्स्यामि घत्स्यावः घत्स्यामः
Parasm. चम्यसि घत्स्यवः घत्स्यथ
तस्यामि ) तावः) तामः धत्स्यति घत्स्यतः घत्स्यन्ति
तर्दिष्यामि तर्दिष्यावः तर्दिष्यामः ७चत P. to kill, to hurt तय॑सि । तस्य॑थः ) तय॑थ
(मारणे, इजा करणे) | तर्दिष्यसि । तर्दिष्यथः तर्दिष्यथ चामि चावः । चामः | तत्स्यति । तस्य॑तः । तत्स्यन्ति चर्तिध्यामि चर्तिष्यावः चर्तिष्यामः तर्दिष्यति । तर्दिष्यतः तर्दिष्यन्ति
Atm. . . चय॑सि । चय॑थः । चय॑थ चर्तिष्यसि । चर्तिध्ययः चर्तिष्यथ
तत्र्ये । तस्यावहे ) तामहे चय॑ति ) चय॑तः ) चय॑न्ति
तर्दिष्ये । तर्दिघ्यावहे) तर्दिध्यामहे चर्तिष्यति । चर्तिध्यतः चर्तिव्यन्ति तत्स्से तत्स्येथे ) तय॑वे
.तर्दिष्यसे तर्दिध्येथे तर्दिष्यध्वे ८ छद 7 U. to shine, to play. | तस्यते ) तत्स्येते ) तय॑न्ते (प्रकाशणे, खेळणे) तर्दिष्यते । तर्दिष्येते । तर्दिष्यन्ते Parasm.
18o Fear 6 U. to give, to grant छामि । छावः । छामः
(देणे)
. Parasm. छर्दिष्यामि) छर्दिष्यावः) छर्दिष्यामः .
| देक्ष्यामि "देश्यावः देश्यामः छय॑सि । छय॑थः । छय॑थ ।।
देक्ष्यसि देश्यथः देश्यथ छर्दिध्यसि ) छर्दिष्यथः । छर्दिष्यथ
| देक्ष्यति . देक्ष्यतः देश्यन्ति उर्त्यति ) छस्य॑तः । छयन्ति
Atm. छर्दिष्यति । छर्दिप्यतः छदिष्यन्ति देध्ये देश्यावहे देश्यामहे ___Atm.
देश्यसे देयेथे देक्ष्यवे छथै ) छावहे । छयामहे देक्ष्यते देयते देश्यन्ते छदिये । छर्दियावहे छर्दियामहे ११ दुह 2 U. to milk (दूध काढणे) छपसे ) छत्स्येथे ) छस्य॑वे
Parasm. छर्दिष्यसे । छर्दिष्येथे । छर्दिष्यध्वे धोक्ष्यामि धोक्ष्यावः धोक्ष्यामः गम्यते । छम्यते ) छम्यन्ते धोक्ष्यसि धोक्ष्यथः धोक्यथ छर्दियते दियिते । छर्दियन्ते धोक्ष्यति धीश्यतः धोक्ष्यन्ति

Page #194

Second Future
Atm.
। १७ लम् 1 A. to got, to obtain धोये . धोक्यावहे धोश्यामहे
(मिळणे) धोक्ष्यसे धोक्ष्येथे धोक्ष्यचे लस्ये लप्स्यावहे लप्स्यामहे धोक्ष्यते धोश्येते धोक्ष्यन्ते लप्स्यसे लप्स्येथे लास्यध्वे
१२ दृश् 1 P. to see (पाहणे) लस्यते । लप्स्यते लप्स्यन्ते द्रश्यामि दृश्यावः द्रक्ष्यामः १८ वर 1 P. to dwell, to live द्रक्ष्यसि द्रक्ष्यथः द्रक्ष्यथ
(राहणे, वसति करणे) दक्ष्यति द्रक्ष्यतः द्रक्ष्यन्ति
वत्स्यामि वत्स्यावः वत्स्यामः १३ नश 4 P.to perish (नाश पावणे) | वत्स्यसि वत्स्यथः वत्स्यथ नशिप्यामि । नशिघ्यावः । नशिष्यामः । वत्स्यति वत्स्यतः वत्स्यन्ति नझ्यामि निझ्यावः निझ्यामः २९ वह 1 U. to bear, to carry नशिष्यसि )नशिष्यथः ।नशिष्यथ
( वाहून नेणें) नश्यसि नियथः निझ्यथ
Parasm. नशियति ) नाशष्यतः । नशिष्यन्ति वक्ष्यामि वक्ष्यावः वक्ष्यामः नश्यति नझ्यतः नश्यन्ति वक्ष्यसि वक्ष्यथः वक्ष्यथ
१४ नृत् 4 P.to dance (नाचणे) वक्ष्यति वक्ष्यतः . वक्ष्यन्ति नामि ) नावः नामः .
Atm. नर्तियामि निर्ति यावः निर्तिम्यामः
वक्ष्ये वक्ष्यावहे वक्ष्यामहे नस्यसि ) नस्य॑थः नय॑थ । नर्तिप्यसि. नर्तिध्ययः नर्तिघ्यर्थ
। वक्ष्यसे वक्ष्येथे . वक्ष्यध्वे नय॑ति । नस्य॑तः ।नयन्ति | वक्ष्यते . वक्ष्येते वक्ष्यन्ते नर्तिप्यति नतिष्यतः निर्तिप्यन्ति २० वृत् 1 A. to be, to happen
१५भू 1 P. to be (होणे, असणे) (असणे, घडणे); 4 A. to choose 'भविष्यामि भविष्यावः भविष्यामः to elect (निवड करणे). भविष्यसि भविष्यथः भविष्यथ । [N. B. The roots वृत्, वृथ्, भविष्यति भविष्यतः भविष्यन्ति
| गृध and स्यन्द, are optionally
Parasmaipadi in the Second १६ मस्ज 6 P. to bathe (नान
Future, Conditional and Desi. करणे), to purity (पवित्र होणे)
derative. These roots do not मझ्यामि मझ्यावः मझ्यामः
admit ç before the Parasınaiमङ्क्ष्यसि मझ्यथः मझ्यथ padi terminations in these मक्ष्यति मझ्यतः, मझ्यन्ति : tenses. ]

Page #195

सुलभधातुरूपकोशः ..
Atm.
Parasm. | २४ सृप 1 P. to crawl; to creep वामि वावः वामः
(जाणे, सरणे) वय॑सि वय॑थः वय॑थ सामि ) सावः सामः वय॑ति वय॑थः वस्य॑न्ति स्रफ्यामि स्रप्स्यावः सिफ्स्यामः ____Atm.
सय॑सि । सय॑थः । सर्व्यथ वर्तिध्ये - वर्तिघ्यावहे वर्तिष्यामहे स्रप्स्यसि स्रप्स्यथः सिप्स्यथ वर्तिष्यसे वर्तिध्येथे वर्तिध्यध्वे सर्व्यति सस्य॑तः । सय॑न्ति वर्तिष्यते वर्तिव्येते वर्तिव्यन्त स्रप्स्यति स्रप्स्यतः सप्स्यन्ति २१ वृध 1 A. to increase, to | २५ स्यन्द् 1 A. to ooze ( गळणे) grow ( वाढणे)
Parasm. Parasm. वामि वावः वामः
| स्यन्स्यामि स्यन्स्यावः स्यनस्यामः वय॑सि. वय॑थः वय॑थ
| स्यन्स्यसि स्यन्स्यथः स्यन्त्स्यथ वय॑ति वय॑तः वय॑न्ति स्यन्स्यति स्यनस्यतः स्यन्त्स्यन्ति
Atm. वर्धिष्ये वर्धिष्यावहे वर्धिष्यामहे
स्यन्स्ये स्यन्त्स्यावहे । स्यनस्यामहे वर्धिष्यसे वर्धिष्येथे वर्धिष्यध्वे
| स्यन्दिध्ये स्यन्दिष्यावहे स्यन्दिष्यामहे वर्धिष्यते वर्धिष्येते वर्धिष्यन्ते
स्यन्स्यसे । स्यन्स्येथे ।स्यन्त्स्यध्वे २२ शक 1 P. to be able (समर्थ असणे)
स्यन्दिष्यसे "स्यन्दिष्येथे "स्यन्दिष्यध्वे शक्ष्यामि शक्ष्यावः शक्ष्यामः ।
स्यन्त्स्यते )स्यन्स्यते )स्यन्स्यन्ते शक्ष्यसि शक्ष्यथः शक्ष्यथ | स्यन्दिष्यते "स्यन्दिप्येते स्यन्दिष्यन्ते शक्ष्यति शक्ष्यतः शक्ष्यन्ति
। २६ हन् 2 P.( & A.) to kill २३ शृध 1 A. to treak wind .
(टार मारणे) (अपाद वायु सोडणे)
Parasm. Parasm.
हनिष्यामि हनिष्यावः हनिष्यामः शामि शावः शामः ।
हनिष्यसि हनिष्यथः हनिष्यथ शस्यसि शस्य॑थः शय॑थ ।। शस्यति शय॑तः शय॑न्ति हनिष्यति हनिष्यतः हनिष्यन्ति ____ Atm.
___Atm. शर्धिष्ये शर्धिष्यावहे शर्धिष्यामहे | हनिध्ये हनिष्यावहे हनिध्यामहे शर्धिष्यसे शर्धिष्येथे शर्धिष्यध्वे हनिष्यसे हनिध्येथे हनिष्यध्वे शर्धिष्यते शर्धिष्यते शर्धिष्यन्ते । हनिष्यते हनिष्येते . हनिष्यन्ते
11

Page #196

Conditional
Parasm.
स्याव
स्याम
Conditional (संकेतार्थ) TERMINATIONS
Atm. स्यम्
स्ये स्यावहि स्यामहि स्यः स्यतम् स्यत . स्यथाः
स्यध्वम् स्यत् स्यताम् स्यन्
स्यत स्येताम् स्यन्त Tinportant Roots fully Conjugated
१६ 2 P. to go (जाणं) ४ कप (क्लप) 1 A. to be able ऐष्यम् ऐप्याव ऐयाम .
(समर्थ असणे).
अकल्स्यम् अकल्प्स्याव अकल्पस्याम ऐष्यः ऐष्यतम् ऐष्यत
अकल्स्यः अकल्स्यतम् अकल्प्स्यत ऐध्यत् ऐष्यताम् ऐष्यन् अकल्प्स्यत् अकल्प्स्यताम् अकल्प्स्यन्
or २z with अधि - A. to study | अकल्स्ये अकल्स्या- अकल्प्स्या.. (अभ्यास करणे)
। वहि महि अव्यये )अध्यैप्यावहि)अध्यष्यामहि अकल्पिध्ये (अकल्पिष्या-(अकल्पिष्याअध्यगीध्ये अध्यगीध्या अध्यगीष्या
) वहि) महि .. ) वहि) महि | अकल्प्स्य- )अकल्प्स्ये- )अकल्स्यध्वम् अध्यैप्यथाः)अध्येप्येथाम् )अध्यैप्यध्वम्
| थाः। थाम् । अध्यगीष्य-अध्यगीध्ये- अध्यगोष्य
| अकल्पि- (अकल्पिध्ये- (अकल्पिध्यध्वम् ___थाः) थाम् ) ध्वम | यथाः) थाम् ।)
| अकल्प्स्यत अकल्प्स्ये- अकल्स्यन्त अध्यैष्यत अध्यध्येताम् )अध्यैष्यन्त
। ताम्। अध्यगीप्य-अध्यगीध्ये- अध्यगोध्यन्त अकल्पियत अकल्पिध्ये-(अकल्पिप्यन्त .. त) . ताम् )
) ताम्) ३ रुत् 6 P. to cnt ( कापणे ) ५चत् 6 P. to hurt, to kill
(इजा करणे) . अकय॑म् ) अकाव अकाम
| अचय॑म् । अचाव अचाम अकर्तिष्यम् । अकर्तिष्याव) अकर्तिष्याम अचर्तिष्यम् अचर्तिष्याव अचर्तिघ्याम अकस्यः ।अकय॑तम् अकय॑त । अचयः ।अचय॑तम् अवय॑त अकर्तिप्यः अकर्तिप्यतम् अकर्तिष्यत अचर्तिष्यः ।अचतिष्यतम् अचर्तिप्यत अकय॑त् । अकय॑ताम् अकय॑न् अचय॑त् अचय॑ताम् अचय॑न् अकर्तिष्यत् अकर्तिष्यताम् अकर्तिष्यन् । अचतिष्यत् अचर्तिष्यताम् अचर्तिष्यन्

Page #197

सुलभधातुरूपकोशः
६ छ । U. tor shine (प्रकाशणं.)।
A tin. Parasw अच्छत्स्य॑म् )अच्छाव )अच्छामत
ह. अतत्स्यें )अतविहि)अतामहि अच्छर्दि... अच्छर्दि. अच्छर्दि-
- अतर्दिप्ये अतर्दिया- अतर्दिष्या.
ता प्यम् ) प्याब )
. ) याम ।
वहि) महि अच्छयः अच्छय॑तम् )अच्छयंत अतत्स्येथाः )अतत्स्ये- अतत्स्यध्वम् अच्छदिप्यः अच्छर्दिय- अच्छर्दियत,
। थाम् । तम )
अताद- (अतर्दिप्ये- (अतर्दियधम अच्छयत् )अच्छम्यताम अच्छयन ध्यथाः) थाम् ) अच्छर्दि अच्छदिप्य-अच्छर्दि- अतत्स्यंत )अतत्स्येताम् )अतय॑न्त प्यत्) ताम् । ध्यन् अतर्दियत अतर्दिप्ये- अतर्दिप्यन्त Atm.
' ताम् ) अच्छम्र्थे अच्छावहि) अच्छा - 1 to verish (नाशपापण
महि । अच्छदिये (अच्छदिया- (अच्छदि. अनशिप्यम् ) अनशिप्याव अनशियाम
) वहि) प्यामहि अनङ्मयम् ) अन्झ्याव अनङ्मयाम अनं. अच्छस्य- अच्छी - अनशिप्यः )अनशिष्य- अनमियत ल्यथाः। थाम्ब म्
तम् । अच्छदि- (अच्छदिये- (अच्छर्दिय- अनड्क्ष्यः ) अनशतम)अनझ्यत __यथाः) थाम् ) वम् अनशिष्यत् अनशिप्य- अननियन् अच्छीत )अच्छम् अच्छम्यत .
( ताम! ( ताम् । अनझ्यत् (अनझ्य- (अनश्यन् अच्छदि- (अच्छदिये-(अच्छदिष्यन्त ) ताम् )
यतः). ताम) ७ तृद् 70. to kill (टार मारणे )
१नी 1 U. to leail (नेणे) Para:m.
Parasm. . अतम्यम् अनन्याय अताम अनेध्यम अनेल्याव अनन्यान अतदियम् अनर्दियाच अनादियाम अनेभ्यः अनन्यतम् अनयत अतः अनय॑तम् )अनाम्यंत अनेप्यत् अनेप्यताम् अने यन् अतर्दियः अतर्दिय-अतर्दियत
) तम् ) अनयंत )अतःभ्यताम) अनस्य॑न्
अनेष्ये अ
अनेप्यावहि अनेयांमहि अतार्दियत् अतर्दिय- अतर्दियन् ।
अनेप्यथाः अनन्यथाम् अनायवम् ) नाम)
अनेप्यत अन येताम् अने यन्त
Atm.

Page #198

Conditional
१० नृत् 4 P. to dance ( नाचणे) १३ लभ 1 A. to get ( मिळणे ) अनत्स्य॑म् ) अनाव ) अनाम अलपस्ये अलप्स्यावहि अलप्स्यामहि अनतिष्यम् अनतिघ्याव) अनर्तिध्याम । अलप्स्यथाः अलप्स्येथाम् अलप्स्यध्वम् अनद्यः )अनस्य॑तम् अनयंत अलप्स्यत अलप्स्येताम् अलप्स्यन्त अनर्तिध्यः अनतिष्य- अनतिष्यत १४ लिह' U. to lick ( चाटणें ) ) तम् )
Parasm. अनय॑त् )अनर्त्यताम् )अनय॑न् अलेक्ष्यम् अलेल्याव अलेक्ष्याम अनतिष्यत् अनर्तिष्य- अनर्तिध्यन् अलेक्ष्यः अलेक्ष्यतम् अलेक्ष्यत ___ ताम् )
| अलेक्ष्यत् अलेक्ष्यताम् अलेश्यन्
___ Atm. ११ बुए 1 U. to know (जाणणे)
अलेक्ष्ये अलेक्ष्यावहि अलेक्ष्यामहि Parasm.
अलेक्ष्यथाः अलेक्ष्येथाम् अलेक्ष्यध्वम् अबोधिष्यम् अबोधिघ्याव अयोधिष्याम
अलेक्ष्यत अलेक्ष्येताम् अलेक्ष्यन्त अवोधिघ्यः अवोधिष्यतम् अवोधिष्यत
१५ वस् 1 P. to dwell (राहणे) अवोधिष्यत् अवोधिष्यताम् अवोधिष्यन्
| अवत्स्यम् अवत्स्याव अवस्याम Atm:
अवत्स्यः अवत्स्यतम् अवत्स्यत अवोधिष्ये अवोधिष्यावहि (अवोधिध्या- अवत्स्यत् अवत्स्यताम् अवत्स्यन्
महि १६ वह 1 U. to bear ( नेणें ) अवोधिष्य-) अवोधिष्ये- (अवोधिष्य
Parasm. था:) थाम् ध्वम् अवश्यम् अवश्याव ' अवश्याम अवोधिष्यत अयोधिध्येताम् अवोधिष्यन्त । अवक्ष्यः । अवक्ष्यतम् अवक्ष्यत १२ 1 P.( & A.) to be (होणे) | अवक्ष्यत् अवश्यताम् अवक्ष्यन् Parasm.
Atm.
अवश्ये अवक्ष्यावहि अवक्ष्यामहि अभविष्यम् अभविष्याव अभविष्याम !
अवक्ष्यथाः अवक्ष्येथाम् अवक्ष्यध्वम् अभविष्यः अभविष्यतम् अभविष्यत
| अवक्ष्यत अवक्ष्येताम् अवक्ष्यन्त अभविष्यत् अभविष्यताम् अभविष्यन्
। १७ वृत् 1 A. to be ( असणे ) Atm.
Parasm. अभविष्ये अभविष्यावहि अभविष्यामहि . अवय॑म् अवाव अवस्याम अभविष्यथाः अभविष्येथाम् अभविष्यवम् अवद्मः अवय॑तम् अवय॑त अभविष्यत अभविष्येताम् अभविष्यन्त : अवस्य॑त् अवत्स्य॑ताम् अवय॑न्

Page #199

सुलभधातुरूपकोशः
. Atm.
or अवर्तिपो अवतियावहि अवर्तिप्यामहि | अशर्धिप्ये
4. वहि महि अवर्तिप्यथाः अवर्तिध्येथाम् अवर्तिष्यध्वम् अशर्धि- अशर्धिध्ये- अशर्धिष्यध्वम् अवर्तिध्यत अवर्तिप्येताम् अवर्तिप्यन्त । यथाः, थाम् ।
| अशर्धिष्यत अशर्धिप्ये- अशर्धिष्यन्त २८ वृध 1 A. to grow ( याढणे)
" ताम्, ' Parasm.
२० स्यन्द् 1 A. to ooze ( गळणें ) अवस्य॑म् अवयाव अवाम | अस्यन्त्स्यम् अस्यन्त्स्याव अस्यन्स्याम अवयः अवय॑तम् अवय॑त
अस्यन्त्स्यः अस्यन्स्यतम् अस्यन्त्स्यतं अवय॑त् अवय॑ताम् अवय॑न्
अस्यन्त्स्यत् अस्यन्तस्यताम् अस्यन्त्स्यन्
or Atm.
अस्यन्स्ये अस्यन्स्या-) अस्यन्त्स्याअवर्धिष्ये अवधियावति अवधियामादि
वहि महि
अस्यन्दिष्ये (अस्यन्दि- (अस्यन्दिप्याअवधिप्येथाः अवर्षिष्येथाम् अवर्धिष्यध्वम् ।
) घ्यावहि) महि अवर्धिप्यन अवधिप्येताम् अवधिप्यन्त ! अस्यन्त्स्य- अस्यन्त्स्ये- अस्यन्त्स्यध्वम्
थाः। थाम् । १९ शुध 1 A. to break wind अस्यन्दि- (अस्यन्दि- (अस्यन्दिप्य(वायु सोडणे)
यथाः) 'ध्येथाम् ) वम् अशस्य॑म् अशत्स्याव अशाम अस्यन्स्यत) अस्यन्त्स्ये- अस्यन्त्स्यन्त अशर्त्यः अशय॑तम् अशय॑त । अस्यन्दि- (अस्यन्दिध्ये-(अस्यन्दि
। ताम् । अशय॑त् अशस्य॑ताम् अशय॑न् । प्यत) ताम्) प्यन्त
Note:-The passive forms of the Conditional are obtained by applying to the conditional base Atmanepada torminations.

Page #200

Aorist
Chapter IV The Aorist, Benedictive, Desiderative,
Frequentative and Causals (1) Aorist (aira T ) :
There are three tenses and moods oply viz. the Imperfect, the Conditional and the Aorist t) at take the augment 2 or 371 prefixed to their formg. The students can very well recognise the forme of the Imperfoct and of the Conditional as they are fully dealt with in the foregoing portion of this book. Those forms of the roots, therefore, that are neither Imperfect nor Conditional and liave the auginent prefixed to tbem can be safoly takon ns Aorist foring. The number and the person of the Aorist forin can also be rocóunised with little offort as their endings are generally similar to those of the Imperfect.
The exhaustive list given at the end of this part supplies both the active and Passivc 3rd person singular forms of the Aorist. If the students go through them carefully, they can easily recognise any Aorist form.
Note that short ş is the termination of the Passive Aorist third person singular. A few forms of the Causal Aorist should be noted :
91 TT I ET-—3PETITI 3 312ZN 13714— AT I 37-1997 357—3HTE I
TIŠEGE I 7ef A.- deni Some irregular forms of the Cansal Horist :
स्तु-अतुष्टवत् । हु–अजूहवत् ।
373999 or STIWITEI यत्-अववर्तत् or अवीवृतत् । 791_37959817 Or 31962RTI I

Page #201

cc
( 2 ) Benedictive ( आशीर्वादार्थ ) :
याः
सुलभधातुरूपकोशः
कॢप्— अचकल्पत् ०१° अचीकृपत । कृत — अचिकीर्तत " अचीकृतत् ।
भ्राज् - अवभ्राजत or अविभ्रजन् ।
श्लाघ्— अशश्लाघत् । सेव् - असिपेवत् ।
स्मृ - असस्मरत् । स्पृह् - अपस्पृहत् ।
इ with अधि - अध्यापिपत् 07 अध्यजीगपत् ।
घा - अजिघ्रपत् n. अजिव्रिपत् ।...
पा- अपीप्यत् । श्वि अशिश्वयत् 07 अश्शवत् । स्था— अतिष्टिपत् । स्वप्— असषुपत् । -अज्रहवत् 07" अजुहावत् ।
Parasm.
यासम यास्व याम्म
यास्तम् यास्त
यास्ताम् यासुः
यात्
The Benedictive Mood is used very rarely in classical literature, its purpose being served by the Imperative and Potential moods. It is used to express desire, hope or blessing.
Terminations
Illustrations :
चीयात
Parasın.
क्रियासम् क्रियास्व क्रियास्म
क्रियाः
क्रियास्तम् क्रियास्त क्रियास्ताम् क्रियासुः
क्रियात्
•
-:
१ 8 U. to go
Parasm.
चीयासम् चीयास्व चीयास्म
'चीयाः
चीयास्तम् चीयास्त
चीयास्ताम् चीयासुः
सीय
सीष्टाः
सीट
कृपीय
कृपीष्टाः
कृपीष्ट
२ चि 5 U. to collect
चेपीय चंपीष्ठाः
चेपीष्ट
wwwwww.
Atm.
सीवहि सीमहि सीयास्थाम् सीध्वम्
सीयास्ताम् सीरन्
Atm.
कृषीवहि
कृपीमहि
कृपया स्थाम् कृषी म्
कृपीयास्ताम् कृपीरन्
Atm.
पीवहि चेपीमहि चेपीयास्थाम, चेपीदम्
चेपीयास्ताम् चेपीरन्

Page #202

३ स्मृ 1 P. to remember.
Benedictive Mood
स्मयसम् स्मर्यास्व
स्मर्यास्म
स्मर्याः
स्मर्यास्तम् स्मर्यास्त
स्मर्यात् स्मर्यास्ताम् स्मर्यासुः
५ हा 3 P. to abandon
हे सायम्
हेयास्त्र
हेयास्म
हेयाः
हेयास्तम् हेयास्त
हेयात् हेयास्ताम् हेयासुः
हूयासम्
हूया:
हूयात्
उद्यासम्
उद्याः
उद्यात्
४ हा 3 A. to go
हासीय
हासीष्टाः
हासीष्ट
उद्यास्व उद्यास्म
उद्यास्तम् उद्यास्त उद्यास्ताम् उद्यासुः
७ 1 U. to call
Parasm.
हूयास्त्र हूयास्म हासीय हूयास्तम् हूयास्त
हासीष्टाः
हूयास्ताम् हूयासुः
ह्रासीष्ट
८ बद् 1. P. to speak
६ स्था 1 P. to stand
स्थेयासम् स्थेयास्व स्थेयास्म स्थेयाः 1. स्थेयात्
स्थेयास्तम् स्थेयास्त स्थेयास्ताम् स्थेयासुः
८९
हासीमहि
हासी ह हासीयास्थाम् हामीध्वम् हासीयास्ताम् हासीरन्
शूयासम्
शूयाः
शृयात्
९ श्वि 1 P. to increase
Atm.
हासौवहि ह्रासीमहि हासीयास्थाम् ह्रासीध्वम्
ह्रासीयास्ताम् ह्रासीरन्
शूयास्व शूयास्म
शूयास्तम् शूयास्त
शूयास्ताम् शूयासुः
Note that: (i) The Parasmaipada terminations here are added to the base of a root obtained in the same way as before the of the passive voice.
: ( ii) The roots मा, स्था, गे, पा ' to drink', दा ( also दो ), धा (also थे ), सो and हा ' to abandon ', which change their final vowel to in the the passive voice, change the same to g in the Benedictive Mood ( Parasmaipada ).
(iii) Final 3 as well as, and a changeable to when preceded by a conjunct consonant, is changed to or remains ranchanged ; eg . ज्ञा-ज्ञायात् or ज्ञेयात्.
The students should refer to the list given at the end for the Benedictive forms of different roots.

Page #203

सुलभधातुरूपकोशः
The Passive Benodictire is formed simply by appending Atmanepada terminations. All roots that end in vowels and the roots and at may optionally form their Passive base. Thus
नी-नेपोष्ट or नायिंपीष्ट । दा-दासीष्ट or दायिपीट । लू-लविषीष्ट or लाविषीष्ट । हृ-हृषीष्ट or हारिषीष्ट। ग्रह-ग्रहीषीष्ट प्राहिषीष्ट। हन्-वधिपीष्ट Or घानिपीष्ट । दृशू-दृक्षीट or दर्शिपीष्ट ।
(3.) Desiderative (इच्छार्थक):
A Desiderative form may be derived from a root of any of the ten conjugations as well as from a causal. The Desiderativo verb mny bo conjugated in all the lenscs and monils and gunerally takes tho game Pada as tho root. It donotes that a person or thing wishes (or is about) to perform the action expressed by the • root ; e. g. विवदिषति (from वद् ) - ho desires to speak', ho is about to speak'.
In literature the only forms of the Desiderative verbs that are met with are the active forms of the Present and Imperfect tenses. Present and Past participles and also nouns denoting the action or the agent, derived from Desiderative verbs are also frequently used.
Formation:-The Desiderative base is obtained by adding # to the root and then re-duplicating it. In the case of the roots of the tenth conjugation and Causals the root is taken with the 377 attached to it. " Set roots take the augment 3 before the ; anit roots do not take it; while reț roots take it optionally. ____ Tllustrations:-वच्-विवक्षति । भिद्-विभित्सति । पा-पिपासति । युध्-युयुत्सते । नी–निनीषति । गै-जिगासति । दिश्-दिदिक्षति । मृप्-मिमर्पिपति । कृ-चिकीर्षति । भृ-भूर्पति । स्तु-तिस्तीर्पति । दीप्दिदीपिपते । ग्रह-जिवृक्षति। गुह-जुघुक्षति। भू-भूषति । दम्भ-धिप्सति,

Page #204

Frequencative
९१
धीप्सति । स्त्रप् - सुषुप्सति । ह्वे – जुहूषति । सिव् — सिषेविषति । द्रुह् - धुक्षति, दुदुद्दिषति, दुद्रोहिषति । मुह् — मुमुक्षति, मुमुहिपति, मुमोहिषति । etc.
Irregularities :— जि - जिगीषति । हन्– जिघांसति । द्युत् – दिद्युतिपते, दिद्योतिपते । मा — मित्सति - ते । दा - दित्सति । धा- वित्सति । रभ् रिप्सते । लभ्- लिप्सते । शक्― शिक्षति | पत्— पित्सति, पिपतिपति । पद् पिन्स । आप्— ईप्सते । तन्— तितनिषति, तितंसति, तितांसति । प्रति+इ— प्रतीविषति । इ 'to go ' - जिगमिषति । अधि + इ - अधिजिगांसते । हिजिधीपति । नृत् — विवृत्सति, विवर्तिषते । ज्ञा - जिज्ञासते । etc.
For the Desiderative forms of other roots (3rd per. sing. Present) students should consult the list given at the end of this part.
Note (1) Desiderative nouns denoting the act or action:These are formed by adding to the Desiderative base ;e. g. desire, to drink', i. c. thirst; desire to know', i. e. curiosity; desire to do '; - desire to eat', i. e. hunger; and so on.
(2) Desiderative nouns These are obtained by siderative base to 3; e. g. faning: 'desirous of going', ing (the sea).
6
denoting the agent of the action:changing the final a of the De:-' one desirous of drinking';. (int) aag: desirous of cross
( 4 ) Prequentative ( पौनःपुन्यार्थक or अतिशयार्थक ):
A Frequentative verb may be derived from any root of the first nine conjugations which has only one syllable and which begins with a consonant. It shows that a person or thing does the action denoted by the verb frequently or repeatedly.
The Frequentative base is obtained in two ways each requiring a peculiar reduplication of the root. When the base ends it is conjugated in the Atmanepada only, but otherwise. it is conjugated in the Parasmaipada and in various ways.
in
པ,

Page #205

सुलभधातुरूपकोशः
Frequentative verbs are of very rare occurrence in literature. Hence only those forms of the Frequentative are given below as are met with in literature:
९२
अद्— अटाट्यते । कृ——–चेक्रीयते, चर्कर्ति ।
क्रम् - चंक्रम्यते, चंक्रमीति ।
गम् — जंगम्यते, जंगमीति ।
चुर्―― चंचूर्यते, चंचुरीति । जन्— जंजन्यते or जाजायते ।
जंजनीति or जंजन्ति । जप्— जंजप्यते, जंजपीति । ज्वलं—– जाज्वल्यते, जाज्वलीत ततीर्यते, तातरीति । दंशू — दंदश्यते, दंदशीति । दह् — दंदह्यते, दंदहीति ।
दा - देदीयते, दादाति । दीपू — देदीप्यते, देदीपीति ।
द्युत् — दद्युत्यते देतीति । पा—पेपीयते, पापाति । प्रच्छ्―― परीपृच्छ्यते, पाप्रच्छीति । फल्— पंफुल्यते, पंफुलीति । बुधू - वोवुध्यते, बोधीति । भिद्वेभिद्यते, वेभिदीति । भ्रम् — वंभ्रम्यते, वंभ्रमीति ।
।
मृ— मेत्रीयते, मरीमति । यज्—यायज्यते, यायजीति । रट्―रारय्यते, रारटीति । —– रोरूयते, रोरवीति ।
स्व — रोरुच्यते, रोरुचीति । रुद्र - रोयते, रोरुदीति । लिहू — लेलिह्यते, लेलिहीति । लुप् — लोलुप्यते, लोलुपीति ।
लुभ्― लोलुभ्यते, लोलुभीति । वद्वावद्यते, वावदीति । वृत् — वरीनृत्यते, वरीवर्ति 0 वरीवृतीति । व्रज् — वात्रज्यते; वात्रजीति ।
शुच् — शोशुच्यते, शोशुचीति । शुभ् — शोशुभ्यते, शोशुभीति । सद् — सासद्यते, सासदीति ।
सृ - सेम्लीयते, सरीसति । सृप्— सरीसृप्यते, सरीसृपीति । स्मृ—सास्मर्यते, सास्मरीति । स्वप्— सोधुप्यते, सास्वपीति । हन्— जेघ्नीयते or जघन्यते । जंघनीति or जयन्ति ।
If the students carefully follow the instructions and study the important forms given above, there will be no difficulty for them to recognise any Frequentative form.
In the conjugational tenses and moods the Frequentative base is conjugated as if it were a root of the third conjugation.

Page #206

Causal
(5) Causal (प्रेरणार्थक ):
Causal forms are obtained from any root belonging to any one of the ten conjugations. They can be conjugated in all the tenses and moods.
The list of roots given at the ond of this part gives the Causal forms of the Present 3rd per. sing. of all the roots. A few important forms, however, are given below with their formation.
Formation :-The causal base is made up by adding 379 to the root, as in the case of roots of the tenth conjugation, before the terminations are applied to them. The causals of the roots. of the 10th conjugation are the same as the primitive. The Crusul forms generally take cither Pavin.
The Causals of some roots are conjugnted in the Parasmaipada only it. g. नदा, जन, इ with अधि, बुध 4 A., युध, दु and स्नु, and roots meaning · to sivailow ' and ' to move'.
"The Causa!s of some roots are inostly conjugated in Atmanepade: e.g: पा to drink.', दम्, यम् with आ, मुह with परि, धे, रुन् , बम् 1 P., वद् with अभि and'नृत् .
Some important & irregular Causal forms:चि-वापयति-ते । चाययति-त। ली 9 P.-लापयति-ते। स्फुर-फारयनि-ने। कोरयति-ते। भी-भाययति--ते। आरम-आरम्भयति-ते। ..
वि+स्मि-विस्मापयते। लम्-लम्भवति ।
स्काय-फावयति-ते। ऋ-अपयनि-ने।
शद्-शातयति-ते।
रुह रोहयति-ते । रोपयति-ते । हो-पान-ते।
को-कापयति-ने दः-दापयति-ते।
इ with अधि 'to study' पा: P.-पालयनि-ने।
अध्यापयति-ते। पा:-पाययति-त। इ ' to go' मयति-ते . शो-शाययति-ते।
इwith अघि to remember'हे-हाययति-ते। ..
अधिगमयति-ते।

Page #207

१४
सुलभधातुरूपकोशः
हन्–घातयति-ते
| कम्-कामयते। धू-धूनयति-ते।
यम्-यामयति। आर-जागरयति-ते दरिद्रा-दरिद्रयति-ते।
शम्-शमयति । ग्लै-लपति, ग्लापयति । नम्-नमयति, नामयति । ना-नपयति, स्नापयति । । ध्वन्–वनयति, ध्वानयंति। ..
.N. B. The passive of the Causals, their present and past participles, their gorunds and their infinitives are formed exactly in the same way as those of the roots of the tenth conjugation.

Page #208

NOTE The following pages contain an EXHAUSTIVE LIST OF ROOTS usually met with in classical literature. The different forms of the roots are given in eleven columns running over two pages. The columns give in order:(1) The root, conjugation, Pada and meaning
(धातु, गण, पद व अर्थ ); (2) Perfect 3rd per. sing. (active)
(द्वितीय भूत तृ. पु. एक व. कर्तरि ); (3) First Future 1st per. sing. ( active )
(प्रथम भविष्य प्र. पु. एकव. कतरि ); (4) Second Future 3rd per. sing. ( active)
(द्वितीयभविष्य तृ. पु. ए. व. कर्तरि ); (5) Conditional 3rd per. sing. ( activo )
. ( क्रियातिपत्त्यर्थ तृ. पु. एकव. कर्तरि ); (6) Aorist 3rd per. sing. (.act. and pass.).
(तृतीयभूत तृ. पु. एकव. कर्तरि व कर्मणि ); (7) Benedictive 3rd per. sing. ( active)
(आशीर्वादार्थ तृ. पु. ए. व. कर्तरि ); (8) Desiderative 3rd per. sing. (active)
(इच्छार्थक तृ. पु. ए. व. कर्तरि); ( 9 ) Perfect Participles ( active ) ..' (परोक्षभूत धातुसाधित विशेषण कर्तरि ); (10) Future Participles ( active)
(भविष्यकालवाचक धातुसाधित विशेषण कर्तरि ); (11) Cansal Pres. 3rd per. sing. (active)
(प्रेरणार्थक वर्तमानकाळ तृ. पु. एकव. कर्तरि ). Mark that the letter v. & or a. printed in italics at the beginning of a root indicates whether the root is vet, set or anit.
v

Page #209

सुलभधातुरूपकोशः
Oonditional
Root, Conj. Pada and moaning
Perfect 3rd per.
First Second Future Future lat per. | 3rd per. sing. ** sing.
3rd per.
sing.
sing.
-
५. अक्ष 1 &5P. | आनक्ष अक्षितास्मि, अक्षिष्यति, आक्षिष्यत्, to pervade
अष्टास्मि अक्ष्यति आक्ष्यत् 5. अज् 1 P. to. go विवाय
वेतास्मि, वेष्यति, .
अवेष्यत्,
| अजितास्मि अजिष्यति आजिष्यत् १. अञ्ज 7 P. आनज अञ्जितास्मि- अजिष्यति
आजिष्यत्to anoint
अतास्मि अड्क्ष्यति आड्झ्यत् 5. अट् 1 P.
आट अटितास्मि अटिष्यति आटिष्यत् to wander s. अण 4 A. | आणे ..
अणिताहे : अणिष्यते आणिश्यत to breathe 1. अद 2 P. to eat आद, जघास अत्तास्मि अत्स्यति । आत्स्यत् s. अन् : P.
आन. अनितास्मि अनिष्यति आनिष्यत् to breathe 5. अम् 1 P.
आम अमितास्मि । अमिष्यति आमिप्यत् to move इ. अय् with उद् उदयांचके उदयिताहे उदयिष्यते उदायिप्यत
1 A. to rise s. अचं 1 P.
आनर्च अर्चितास्मि अर्चिष्यति आर्थिप्यत् to worship 5. अ 1 P.
आनर्ज आर्जितास्मि अर्जिप्यति आर्जिष्यत् to earn ., 10 U. ,,
अर्जयांचकार- अर्जयितास्मि-अर्जयिष्यति-ते आर्जयिष्यत्-त
अर्जयांचके अर्जयिताहे ४. अर्थ 10 A. अर्थयांचके . अर्थयिताहे अर्थयिष्यते आर्थयिष्यत
to request .. अई 1 P. to go ; आनद अदितास्मि अदिप्यति आदिध्यत्
to beg , 10 . अर्दयांचकार- अर्दयितास्मि- अर्दयिष्यति-ते आर्दयिष्यत्-त to afilict
चक्रे ताह
SANLASARARITTEN

Page #210

Roots with Important Forms
-
Bene- Desidera- Perfect Future Aorist laictise tive 3rd sing. 3rd per.] 3rd per. Participle | Participle
Oausal
Pres. 3rd per.
Act. Pass."
| sing.
sing.
|
sing.
अक्ष्यत्
वंप्यत्
आक्षीत् आक्षि अक्ष्यात् अचिक्षिषति आनश्वस् अक्षिष्यत्, अक्षयति-ते
अचिक्षति अवपात्, अवायवीयात विवीषति, विव्यिवस्,
वाययति-ते आजीत्
अजिजिपति आजिवस् अजिष्यत् आजीत् आजिअज्यात् अनिजिषति आजिवस् अञ्जिव्यत्, अञ्जयति-ते
अझ्यत् आटीत आटिअट्यात् अटिटिषति आटिवस् । अटिष्यत् आटयति-ते आणिष्ट आणि अणिषीष्ट अणिणिषते आणान अणिष्यमाण आणयति-ते अघसत् आदिअद्यात् . जिघत्सति आदिक्स् , अत्स्यत् आदयते
जक्षिवस् आनीत् आनि अन्यात् अनिनिषति आनिवस् अनिष्यत् आनयति-ते आमीत् आमि अम्यात् अमिमिपति आमिवस् अभिप्यत् आमयति-ते उदायिष्ट उदायि उदायिषीष्ट उदयियिषते उदयांचक्राण उदयिष्यमाण उदाय
यति-ते आचीत् आर्चि अात् अचिंचिषति आनर्चिवस् अर्चिष्यत् अर्चयति-ते आर्जीत् . आनिभात् अर्जिजिषति आनर्चस् अर्जिष्यत् अर्जयति-ते आर्जि- , भात्- अर्जिजयि- अर्जयांचकृवस् , अर्जयिष्यत्- | , जत-त अर्जयिषीष्ट पति-तेभिर्जयांचक्राण अर्जयिष्यमाण आथित. आर्थि अर्थयिषीष्ट अर्तिययिषते अर्थयांचक्राण. अर्थयिष्यमाण अर्थयते आदीत् आदिभात् अदिदिषति आनईस् अर्दिष्यत् अर्दयति-ते आदि । अर्थात्- अर्दिदयि- अर्दयांचकृवस्-अर्दयिष्यत्दत- अर्दयिषीष्ट पति-ते. चक्राणांअर्दयिष्यमाण
अदयिषी
७

Page #211

सुलमधातुरूपकोशः
Root, Conj.
Pada and meaning
Perfect 3rd per. sing.
First Future 1st per. _sings
second Future 3rd per. sing.
Conditional 3rd per. sing.
I
|
चक्र
।
अष्टाहे
६. अई 1 P. . आनहअर्हितास्मि अर्हिष्यति आर्हिप्यत्
to deserve , 10 U. , अर्हयांचकार- | अर्हयितास्मि- | अर्हयिष्यति-ते आहयिष्यत्-स
। ताहे 8. अन् 1 P. आवअवितास्मि अविष्यति आविष्यत्
to protect ७. अश 5 A. to get| आनशे | अशिताहे, अशिष्यते, आशिष्यत,
| अक्ष्यते - आश्यत s. ,, 9 P. to eat आश अशितास्मि |अशिष्यति आशिष्यत् ७. अस् 2 P.to be | वभूव भवितास्मि । भविष्यति अभविष्यत् ५. ,, 4 P. आसअसितास्मि असिष्यति आसिप्यत्
to throw ... a. आप 5 P. आप आप्तास्मि आफ्स्यति आप्स्यत्
to obtain 5. आस् 2 A. to sit आसांचके आसिताहे आसिध्यते आसिप्यत
a. इ2 P. to go
इयाय
एतास्मि
एष्यति
ऐष्यत् ।
a.s with अधि 2 A. अधिजगे
to study 4. इ with उद् 1 P. उदियाय
to rise ...इन्ध 7 A. इन्धांचके
to kindle ४. इश् 6 P. to wish| इयेप
अध्येताहअध्येष्यते अध्यप्यत,
अध्यगीयत उदेतास्मि उदेष्यति उदेष्यत् | इन्धिताहे इन्धिष्यते ऐन्धिप्यत
पषितास्मि, एपिप्यति ऐषिप्यत् __एटास्मि | अन्वेषितास्मि | अन्वेषिष्यति मन्वैपिष्यत्
4. इम् 4 P. withअनु अन्वियेप
to search

Page #212

. Roots with Important Forms
forint
Bene Desiden
Porfect
Future
Causal
tive
| Bene- |Desidera- Portect Future dictive
Pres. 3rd sing 3rd per. 3rd per. i Participle Participle Act. Pass. |sing. | sing. "
sing.
ging. आहीत् आर्हि अर्थात् अर्जिहिपति आनर्हस् अहि यत् अर्हयति-ते आणि आर्हि अात्- भर्जिहयि- अयांचकृवस्- अर्हयिष्यत्- अर्हयति-ते हत्-त अहयिपीट | पति-ते चक्राण °माणः । आवीत् आवि अव्यात् अविविपति आविवस् अविष्यत् आवयति-ते आशिष्ट, आशि अशिपोष्ट, अशिशिपते आनशान अशिष्यमाण, आशयति-ते ___आप्ट अक्षीष्ट
। अक्ष्यमाण आशीत् , अस्त्रात् अशिशिपति आशिवस् अशिष्यत् : आशयति अभूत् अभावि भूयात् भूपति बभूवस् भविष्यत् भावयति-ते आस्थत् आसि : अस्यात् असिसिपति आसिवस् असिष्यत आसयति-ते आपत् . आपि आप्यात् ईप्सति । आपिवम् आप्स्यत आपयति-ते आमिष्ट आसि । आसिपीष्ट आसिसिपते आसांचक्राण आसिष्यमाण आंसयति अगात् अगायि ईयात् जिगमिपति ईयिवम् एष्यत • गमयति-ते (प्रतीपिपति)
प्रत्याय यति ते अध्यष्ट, अध्य- अध्येषीष्ट अधिजिगांसते अधिजगान । अध्येष्यमाण अध्यापयति अव्यगीर गायि उद्गात् उदगायि उदीयात् उदियीपति उदीयिवस् । उदेभ्यत उदायय
ति-ते ऐन्धिष्ट ऐन्धि इन्धिपीष्ट | इन्दिधिषते इन्धांचक्राण इन्धिष्यमाण इन्धयति-ते ऐपीत् ऐपि इष्यात् । एषिपिषति | ईपिवस्ए पिष्यत् एषयति-ते अन्वैषीत् अन्वैषि अन्विष्यात् अन्वेषिषि- अन्वीपिवस् अन्वेषिष्यत् अन्वेषयपति
निते

Page #213

१००
मुलभधातुरूपकोशः.
Root, Conj. Pada and meaning
Perfect 3rd per.
sing.
First Second Future Future 1st per, | 3rd per.
sing.
Conditional 3rd per.
sing.
|
ging.
1
उदेताहे
उदेप्यते
उदेण्यत
at with.उद 4 A. उदयांचके
to rige ...1 A. to soc| ईक्षांचक्रे
ईक्षिताहे
ईक्षिप्यते . . ऐक्षिप्यत
to throw
७. ई2 A.to praise ईडांचके ईडिताहे ईडिष्यते ऐडिष्यत ७. ईर with उद् 1 P. उदीरांचकार | उदीरितास्मि | उदीरिष्यति | उदैरिष्यत्
to utter .. ? A. ईशांचके । | ईशिताहे ईशिष्यते शिष्यत
to rule 5. इंह 1A ईहांचके इंहिताहे' ईहिष्यते ऐहिष्यत
to encoavour ७. उर 1 P. to go | उवोख ओखितास्मि | ओखिष्यति । औलिप्यत् .. उज्य 6 P. उज्झांचकार | उज्झितास्मि | उज्झिष्यति औज्झिध्यत् ७. उष् 1 P. to burn उवोष, ओपितास्मि ओषिष्यति औषिष्यत्
ओषांचकार 4.21 P.to go आर अर्तास्मि अरिष्यति. आरिप्यत् ऋजू 1 A. आनृजे | अर्जिताहेअर्जिष्यते आर्जिष्यत् ।
to acquire | *. ऋ with सम् 4 P. समानर्ध समर्धितास्मि | समर्धिष्यति । समाधिष्यत्
to prosperi .. ए 1 A. to grow एधांचके एधिताहे एधिष्यते ऐधिष्यत 1. कत्यू 1 A. चकत्थे कत्यिताहे कत्यिष्यते अकत्यिष्यत
to praiso . कर 10.U. कथयांचकार- कथयितास्मि- कथयिष्यति-ते. अकथयिष्यत्-त
to tell कथयांवक्रे

Page #214

Roots with Important Forms
१०१
Aorist 3rd sin
Bene- | Desidera- | dictive tive 3rd per. 3rd per.
Perfect,
Causal Future
Pres. Participle Participle
| 3rd per. Participle Participle
____sing.
Act. Pass.
sing. | sing.
उदैट उदैषिउदेपोष्ट उदियोषते "उदयांचक्राण उदेश्यमाण उदायय
ति-ते ऐक्षिष्ट ऐक्षि ईक्षिषीष्ट ईचिक्षिषते ईक्षांचक्राण ईक्षिष्यमाण ईक्षयति-ते ऐडिष्ट ऐडिईडिपीट ईडिडिपते ईडांचक्राण ईडिष्यमाण ईडयति-ते उदरीत् उदौरे उदीर्यात् उदीरिरिषति उदीरांचकृवस् उदीरिष्यत् उदीरयति-ते ऐशिष्ट ऐशिईशिषीष्ट इशिशिषते ईशांचक्राण ईशिष्यमाण ईशयति-ते ऐहिष्ट ऐहिईहिषीष्ट ईजिहिषते ईहांचकाण इंहिष्यमाण ईहयति-ते औखीत् खि उख्यात् ओचिखिषति ऊखिवस् ओखिष्यत् ओखयति-ते औझील औज्झि उज्झ्यात् उजिझिषति उज्झांचकृवस् उज्झिष्यत् उज्झयति-ते औषीत् । औषि उष्यात् ओषिषिषति ऊपिवस्, ओषिष्यत् ओषयति-ते
ओषांचकृवस् आपीत् आरिअर्यात् अरिरिषति आरिखस् अरिष्यत् अर्पयति-ते आर्जिट' आणि अर्जिषीष्ट अर्जिजिषते आनृजान अर्जिध्यमाण अर्जयति-ते समा(त् समाधिसमृध्यात् समर्दिधिषति, समानर्वस् समर्धिष्यत् समर्धयति | समीसति
| -ते ऐधिष्ट ऐधि एधिषीट एदिधिषते एघांचक्राण एधिष्यमाण एधयति-ते अकत्पिष्ट अकत्यिकत्थिषीष्ट चिकत्थिषते चकत्थान कथिष्यमाण कथयति-ते अक्क अकाथिकभ्यात्, चिकथयिष- कथयांचकृवस्- कथयिष्यत्- कथयति-ते
| कथयिपी/ ति-ते । चकाण कथयिष्यमाण

Page #215

१०२
मुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. Pada and meaning
Perfect 3rd per. sing.
First Futuro 1st per. sing.
Second Futuro 3rd per.
Conditional
3rd por. ___sing.
___ging.
-
5. कम् 1 A: to love|चकमे . कामेताहे कमिप्यते अकमिष्यत
, 10 A. ,, कामयांचक्रे कामयिताहे कामयिष्यते अकामयिष्यत 5. कम्प् 1 A, चकम्प .. कम्पिताहे कम्पिष्यते अकम्पिध्यत
to shake 5. कस with वि 1 P. विचकास विकसितास्मि | विकसिष्यति व्यकसिप्यत्
to open ७. काङ्क्षा 1 P. चकाङ्क काङ्कितास्मि । कातिव्यति अकातिप्यत्
to long for ७. काश.with s 1 A.प्रचकाशे प्रकाशिताहे प्रकाशिष्यते प्राकाशिश्यत
to shine 5. कास् 1 A. कासांचके कासिताहे कासिप्यते अकासिष्यत
___to. cough 5. कुप 4 P. चुकोप कोपितास्मि कोपिप्यति अकोपिष्यत्
to be angry 5. कुम 4 P. चकोसोसितास्मि | कोसिष्यति अकोसिप्यत्
to embrace : कृ 5 छ. to kill चकार, चक्रे कर्तास्मि, कर्ताहे करिष्यति-ते . अकरिप्यत्-त ___& 8 U. to do ७. कृत् 6 P. to cut |चकर्त क र्तितास्मि कतिष्यति, अकर्तिप्यत्,
कर्त्यति अकर्त्यत् a. कृष् 1 P. चकर्ष कस्मि, कयंति,क्रक्ष्यति अकमंत्, to draw कष्टास्मि
| अऋक्ष्यत्
9411EL LLL
a.6P.
to plongh |
चकृपे
कष्टीहे, ऋष्टाहे कश्यते, ऋक्ष्यते ! अकयत्,
अश्यत

Page #216

Roots with Important Forms
१०३
Perfect
Future
| Bene-Desidera. Aorist
dictive tive 3rd sing
3rd per. 3rd per. Act. Pass. 19
| sing. | sing.
Oaugal
Pres. 3rd per.
sing.
Participle Participle
मत
ति-ते
अचक- अकामि कमिपीष्ट चिक्रमिषते चकमान कमिष्यमाण कामयति-ते अचीकमत ,, कामयिषीष्ट चिकामयिषते कामयांचक्राण कामयिष्यमाण कामयति-ते अकम्पिष्ट अकम्पि कम्पिषीष्ट चिकम्पिषते चकम्पान कम्पिध्यमाण कम्पयति व्यकसीत, व्यका- विकस्यात् विधिकसिषति विचकस्वस् । विकसिष्यत् विकासयव्यकासीत् सि अका- अकाझि कायात् चिकातिषति चकावस् | काङ्किष्यत् काश्यति-ते प्राकाशिष्ट प्राकाशि प्रकाशिषीष्ट प्रचिकाशिषते प्रचकाशान प्रकाशिष्यमाण प्रकाशयति अकासिष्ट अकासि कासिषीष्ट | चिकासिषते कास'चक्राण | कासिष्यमाण | कासयति-ते अकुपत् अकोपि कुप्यात् चुकोपिषति, चुकुप्वस् | कोपिष्यत् कोपयति-ते
चुकुपिषति अकुसत् अकोसि कुस्यात् चुकुसिषति, चुकुस्वस् | कोसिष्यत् कोसयति-त
चुकोसिषति मकापीत् ,अकारि क्रियात्, चिकीर्षति-ते चकृवस, चक्राण करिष्यत्, कारयति-ते अकृत कृषीष्ट
करिष्यमाण भकतीत् अति कृत्यात् चिकतिषति, चकृवस् कतिप्यत्, | कर्तयति-ते
|चिकृत्सति भकार्धात् ,अकर्षि कृष्यात् | चिकृक्षति चकृष्वस्
कय॑त् ,
कर्षयति-ते अकाक्षीत्,
ऋक्ष्यत् माक्षत्
कर्त्यत्
कक्षीष्ट
चकृषाण
कर्यमाण, ऋक्ष्यमाण

Page #217

१०४
सुलभधातुरूपकोशः
Ropt, Conj. Pada and meaning.
Perfect 3rd per !
First | Future 1st per. |
Second
Conditional
... Future
3rd per. 3rd per. sing.
I sing.
|
sing.
sing..
६. कृ8 P. to strew| चकार
करितास्भि, करिष्यति, अरिप्यत्, करीतास्मि करीष्यति . . अकरीष्यत्
s.,, 9 U. to kill चकार, चकरे करितास्मि-तोहे | करिष्यति-ते अकरिष्यत्-त
करीतास्मि-ताहे करीप्यति-ते अकरीष्यत्-त
8. कृत् 10 U. . कीर्तयांचकार- कीर्तमितास्मि- कीर्तयिष्यति-ते अकीर्तयि. to celebrate . चक्रे ताहे
| ष्यत्-त ५. कृप 1 A. चकूपे कल्पिताहे, 'कल्पिष्यते, अकल्पिप्यत, to be able करताहे. कल्स्य ते,
अकल्स्य त, कल्प्स्यति
अकल्प्स्य
त्
to play
कम् 1 U., 4 P. चक्राम, चक्रमे ऋमितास्मि, क्रमिष्यति, अक्रमिष्यत्, to walk; to step
क्रन्ताह कंस्यते अक्रस्यत a.की 9U. to buy चिकाय, क्रेतास्मि, ऋष्यतिते अकेष्यत्-त
चिक्रिये
क्रेताहे. अ. क्रीड् 1 P. चिक्रीड क्रीडितास्मिक्रीडिष्यति अक्रीडिष्यत् , with सम् संचिक्रीडे |संक्रीडिताहे | संक्रीडिष्यते । समक्रीडिष्यत
1A. " a. क्रुधू 4 P. चक्रोध कोद्धास्मि क्रोत्स्यति अक्रोत्स्यत्
to be angry a. कुंग 1 P. चुक्रोश क्रोष्टास्मि क्रोक्ष्यति अक्रोक्ष्यत्
to cry out क्लम् 1 &4 P. चक्काम क्लमितास्मि क्लमिष्यति अक्लमिष्यत्
to be exhausted ७. क्लिद् 4 P. चिक्लेद क्लेदितास्मि, क्लेदिष्यति, भक्लेदिष्यत्, to be wet
क्लेत्तास्मिक्लेत्स्यति अक्लेत्स्यत्

Page #218

Roots with Important Forms
१०५
Futuro
Future | Causal
Pres.
Beno- Desidora perfet Aorist
Perfoct dictive tive 3rd sing• 3rd per.] 3rd per. Participle | Participle |
3rd per. sing.
Act. Pass.
sing.
sing.
अकारीत् अकारि कीर्यात् चिकरिपति चिकीर्वम्
कारयति-ते
| करिष्यत्, करीष्यत्
क्रमिष्यत् ,
ऋष्यत्,
अकारीत्, ,, कीर्यात्, चिकरिषति-ते चिकीर्वम् , करिष्यत्-°माण , अकरिष्ट- करिषीष्ट चिकरीषति-ते, चकिराण करीष्यत्-'माण अकरीष्ट अकीष्ट चिकीर्षति-ते। अचिकी- अकीर्ति कीर्त्यात् , चिकीर्तयि- कीर्तयांचकृवस् कीर्तयिष्यत्- कीर्तयति-ते तत्- त कीर्तयिषीष्ट पति-ते कीर्तयांचक्राण ष्यमाण अचीकृतत्-त अकुपत् , अकल्पि कल्पिषीष्ट, चिकल्पिषते, चकूपान कल्पिष्यमाण, कल्पयति-ते अकल्पिष्ट, कुप्सीष्ट चिकृप्सते,
कल्स्यमान, अकृप्त चिकृप्सति
कल्प्स्य त् अक्रमीत्, भकमि म्यात्, चिक्रमिषति, चक्रण्वस् ,
क्रमयति-ते अस्तकंसीष्टचिकंसते चक्रमाण कंस्यमान अपीत्, अक्रायि क्रीयात् चिक्रीपति-ते चिक्रीवस् ,
क्रापयति-ते अकेष्ट क्रेषीष्ट
चिक्रियाण ऋष्यमाण अक्रीडीत् अक्रीडि क्रोड्यात् चिक्रीडिषति | चिक्रीडस् क्रीडिष्यत् क्रीडयति-ते समक्रीडिष्ट सम- संक्रीडिषीष्ट संचिक्रीडिषते) संचिक्रीडान संक्रीडिष्यमाण संक्रीड
.. यति-ते अनुधत् अक्रोधि कुष्यात् चुकुत्सति चुक्रुध्वस् कोत्स्यत् क्रोधयति-ते अक्षत् अक्रोशि क्रुश्यात् चुक्रुक्षति चुकुश्वस् कोक्ष्यत् क्रोश्यति-ते अलमत् अक्लाम क्लम्यात् चिक्लमिषति चक्लन्वस्
क्लमयति-ते अक्लिदत् अक्लेदि विद्यात् चिक्लिदिपति, चिक्लिद्धस् क्लदिष्यत्, क्लेदयति-ते
चिक्लेदिषति, चिकित्सति

Page #219

सुलभधातुरूपकोशः
. First Future
|
Second Future
Root, Conj. Pada and meaning
Perfect 3rd per. _sing.
Oondition al | 3rd per.
| 1st per.
I
3rd per. I
sins.
|
sing.
f
sing.
5. क्लिन्द 1U. चिक्किन्द, क्लिन्दितास्मि क्लिन्दिष्य- अक्लिन्दि_to lament चिक्लिन्दे ताहे ति-ते यत्-त
५. क्लिश् 9 P. चिश क्लिर्शितास्मि, क्लेशिष्यति, to torture
लेष्टास्मिलक्ष्यति अलेक्ष्यत् s. ,, 4 A. , चिक्लिशेक्लेशिताहे लेशिष्यते । अग्लेशिष्यत ७. क्वथ् 1 P. to boil चक्वाथ कथितास्मि क्वयिष्यति अक्वयिष्यत्
७. क्षण 8 U.
to wound
चक्षाण, चक्षणे' क्षणितास्मि, क्षणिष्यति-ते अक्षणिप्यत्-त
°ताहे।
चक्षमे
४. सम् 4.P. चक्षामक्षमितास्मि, क्षमिप्यति अक्षमिष्यत्, to forgive
क्षन्तास्मिक्षस्यति अक्षस्यत् ५. क्षम् 1 A.
क्षमिताहे; क्षमिष्यते, अक्षमिष्यत, to forgive ! क्षन्ताहे क्षस्यते | अक्षस्यत ७. अल् 10 U. क्षालयांचकार, क्षालयितास्मि, क्षालयिष्यति-ते अक्षालयिto wash off चक्रे . ताहे
प्यत्-त ४. hि 1, 5 & 6 P. चिक्षाय क्षेतास्मिध्य ति अक्षेष्यत्
to kill; to dwell १. क्षिप 6 U. चिक्षेप, क्षेप्मास्मिक्षेप्स्यति-ते । अक्षेप्स्यत्-त
____to throw चिक्षिप क्षेप्ताहे a. क्षुद् 70 चुक्षोद, क्षोत्तास्मि, क्षोत्स्यति-ते अक्षोत्स्यत्-त
to pound चुक्षुदेोत्ताहे
४. शुध् 4 P.
'tu bu hungry ७. शुभ 4 P.
to be agitated
चुक्षोधातास्मि क्षोत्स्यति अक्षोत्स्यत् । चुक्षाभ क्षोभितास्मि |क्षोभिध्यति. अक्षोभिष्यत्

Page #220

Roots with Important Forms
१०७
| Bene- | Desidera-| Aorist
Perfect | dictivel tive |
Future | 3rd sing. 3rd per. 3rd per. Participle Participle Act. Pass.
sing. sing.
Causal
Pres. 3rd per. sing.
अक्लिन्दीत् अक्लि- क्लिन्द्यात् चिक्लिन्दिष- चिक्लिन्द्वस, क्लिन्दिष्यत्, क्लिन्दअक्लिन्दिष्ट ‘न्दि क्लिन्दिषीष्ट ति-ते | चिक्लिन्दान क्लिन्दिष्यमाण यति-ते. अग्लक्षीत् , अक्लेशि क्लिश्यात् चिक्लिशिपति, चिग्लिस्वस् । क्लेशिष्यत्, क्लेशयति-तेः अनिक्षत् चिक्लेशिपति,
क्लेश्यत् चिफ्लिक्षति अग्लेशिष्ट , क्लेशिषीष्ट चिक्लिशिपते, चिक्लिशान क्लेशिष्यमाण
चिक्लेशिपते अक्कथीत् अक्काथि क्वथ्यात् चिक्कथिषति चक्कथ्वस् | कथिष्यत्वाथयति-ते. अक्षणीत् अक्षाणि क्षण्यात् , चिक्षणि- चक्षण्वस, क्षणिष्यत् , क्षाणयति-ते. अक्षणिष्ट, क्षणिपोष्ट । पति-ते चक्षणान क्षणिष्यमाण अक्षत अक्षमत् अक्षमि क्षम्यात् . चिक्षमिषति, चक्षण्वस् क्षमिष्यत् , क्षमयति-ते चिक्षसति
क्षस्यत् अक्षमिष्ट, अक्षमि क्षमिषीद, चिक्षमिषते, चक्षमाण क्षमिष्यमाण, क्षमयति-ते अक्षस्त क्षसीष्ट चिक्षसते
क्षस्यमान अचिक्ष- अक्षालि क्षाल्यात्, चिक्षालयि- क्षालयांचकृवसु, क्षालयिष्यत् , क्षालयति-ते लन्- त क्षालयिषीष्ट पति-ते चक्राण क्षालयिष्यमाण अक्षेपीत् अक्षायि क्षीयात् चिक्षीषति चिक्षिवस् क्षेष्यत् क्षाययति-ते. अक्षप्सीत् ,अक्षेपि| क्षिप्यात्, चिक्षिप्सति-ते चिक्षिप्वस् , क्षेप्स्य त्, क्षेपयति-तेः . अक्षिप्त क्षिप्सीष्ट
चिक्षिपाण
क्षेप्यमान अक्षुदत, अक्षोदि क्षुद्यात्, चुक्षुत्सति-ते चुक्षुद्धस्, क्षोत्स्यत्, क्षोदयति-ते अक्षौत्सीत्, क्षत्सीष्ट
चुक्षुदान क्षोत्स्यमान । अनुषत् अक्षौधि क्षुध्यात् चुक्षुत्सति चुक्षुध्वस् ,
क्षोधयति-ते
चुक्षुधान अनुमत् अक्षोभि क्षुभ्यात् चुक्षुभिषति, चुक्षुभ्वस् क्षोभिष्यमाण क्षोभयति-ते
चुक्षोभिषति

Page #221

१०८
Root, Conj. Pada and meaning
सुलभधातुरूपकोशः Perfect
First Second
Future Future 3rd per.
1st per. <3rd per. sing. sing.
Conditional
3rd per. | sing.
sing.
5. सुम् 9 P. . चुक्षोभ | क्षोभितास्मि |क्षोमिष्यति अक्षोभिण्यत्
to be agitatod १. 1P. चक्षी क्षातास्मिक्षास्यति अक्षास्यत्
to wear out इ. क्षण.P.
चुक्ष्णावगवितास्मि - क्ष्णविष्यति | अक्ष्णविष्यत् to sharpen ७. स्वन् 1 U. चखान, चख्ने खनितास्मि, खनिष्यति-ते अखनिष्यत्-त to dig
"ताहे ७. स्वाद् 1 P. चखाद खादितास्मि खादिष्यति अखादिष्यत्
to eat a. खिद् 4 &7 A. | चिखिदे खेत्ता खेत्स्यते अखेत्स्यत to be distressed
, 6 P. , चिखेद खेत्तास्मि खेत्स्यति अखेत्स्यत् ७. खेल 1 P. चिखेल खेलितास्मि खेलिष्यति अखेलिप्यत्
to sport . ख्या* 2 P. to tell * 5. गण 10 U. गणयाञ्चकार गणयितास्मि, गणयिष्यति-ते अगणयिto count | चके ताहे
ध्यत्-त 5. गद् 1 P.
गदितास्मि गदिष्यति अगदिष्यत् to speak a. गम् 1 P. to go जगाम गन्तास्मि गमिष्यति अगमिष्यत् a. गम् with सम् । संजम्मे संगन्ताहे संगस्यत समगस्यत
1 A. to join ७. ग 1 P. जगर्न गर्जितास्मि गर्जिष्यति अगजिष्यत्
to roar
जगाद
* This root is wanting in the non-conjugational tenses and

Page #222

Roots with Important Forms
१०९
Aorist
Bene- dictive
Desidora.
tive
Perfect
3rd sing. 3rd per. 3rd per. Act. Pass.
ging. | sing.
Causal Future !
Pres. | 3rd per.
Participle Participle
sing.
वीत्
अक्षोभीत् क्षुभ्यात् चुक्षोभिपति चुक्षुभ्वस् क्षोभिष्यमाण क्षोभयति-ते
अक्षोभि अक्षा- अक्षायि क्षायात् , चिक्षासति चक्षिवस् क्षास्यत् क्षपयति-ते
मीत क्षयात् । अक्ष्णा- अश्गावि, क्ष्णूयात् चुक्ष्णूषति चुणुवस्ण विष्यत् क्षणावय
ति-ते अखनीत् अखानि खन्यात्, चिखनिषति-ते, चख्निवस् , खनिष्यत्, खानयति-ते. अखानीत्, खायात;
चाटनान | खनिष्यमाण अखनिट खनिपोष्ट अखा- अखादि| खाद्यात् | चिखादिपति चखाद्वस्खादिष्यत् खादयति। अखित्त अखेदि खित्सीष्ट चिखित्सत चिखिदान । खेत्स्यमान खेदयति-ते. अखैत्सीत् ., खिद्यात् चिखित्सति. चिखिद्वस् खेत्स्यत् अखेलीत् अखेलि खेल्यात् चिखेलिपति चिखेल्वम् खेलिष्यत् खेलयति
दीत
काण
ज्यमापन
अजीग- अगणि गण्यात्, जिगणयि. गणयाचकृवस्, गणयिष्यत्, गणयति-ते णत्- त गणयिषीष्ट पति-ते अजगणत-त अगदीत्, अगादि गद्यात् जिगदिषति | जगद्वस गदिष्यत् गादयति-तें अगादीत् अगमत् अगमि गम्यात् जिगमिषति जग्मिवस्, गमिष्यत गमयति-ते
जगन्वस
संगस्यमान
समगस्त समगमि संगसीट, | संजिगंसते संजम्मान समगस्त . संगसीष्ट मगीत् अगजि मात् जिगार्जियति जगज़स्
संगमय
ति-ते गर्जयति-ते -
गर्जियत्
moods.

Page #223

११०
।
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. | Pada and meaning
Perfoct 3rd per..
First Second
oonditional Future Futuro
| 3rd per. 1st per. | 3rd per. | I sing.
| sing.
sing.
.. गई 10. जगई, जगहें | गर्हितास्मि, गर्हिप्यति-ते अगर्हिष्यत्-त । to censuro
गर्हिताहे ,, 10 U. , गर्हयाञ्चकार, गर्हयितास्मि, गर्हयिष्यति-ते अगहयिष्यत्-त
___ के ताहे. s. गट 1 P.. | जगाल गलिताकि गलिष्यति अगलिप्यत्
to drop ७. गल्भ् with 1 A. प्रजगल्भे प्रगल्भिताहे प्रगभिष्यते प्रागल्भियत ।
to swagger १. गाह 1,A. जगाहें गाहिताहे, गाहियते, अगाहियत् , to bathe in
गाढाहे घाश्यते अघाश्यत 5. गुञ्ज 1.P. toजुगुन | गुञ्जितास्मि गुजिप्यति अगुनिष्यत् ____ hum, to buzai 1. गुप् 1 P.. . | जुगोप | गोपितास्मि, गोपिप्यति, अगापिप्यत्,
गोप्तास्मि गोप्स्यति अगोफ्स्यत्
to.prot
ecti
४. ग्रह 1 U. ... जुगृह, जुगुहे | गृहितास्मि, । गृहिष्यति-ते अगृहिष्यत-त to conccal
ताहे घोक्ष्यति-तें अघाश्यत्-न
गोढास्मिन्हे ६. गृध 4 P. toजगईगर्धितास्मि गर्षिप्यति अगधिप्यत् . covet; to desire :. गृह 1 A: to जगृहे गर्हिताहे, गर्हिष्यते, अगर्हियत, : .. spurns to seizeji
गढीहे घयते अघयत। 5. ग 6 P.
.. जगार, जगाल गरितास्मि, गरिष्यति, अगरिष्यत् to swallow
गरी; गलि. गरी'; गलि- अगरी अगलि
तास्मि, गली- यति, गली ध्यत्, अगली ... 9 P. to speak जगार गरितास्मि, गरिष्यति, . अगरिष्यत्, ..
| गरी गरी अगरी'
... गे 1 P. to sing जगौ
गातास्मिगास्यति ।
अगास्यत्

Page #224

Roots with Important Forms
१११
Bene- Desidera- Aorist
dictive tive 3rd sing. 3rd por. 3rd per. Act. Pass.
sing. sing.
Perfect | Future
Causal
| Pres. Participle Participle
3rd per.
अगहीत्, अगहि गीत् , जिगह- जगह्रस्, गर्हिप्यत्, गर्हयति-ते अगहिट गर्हिपीट | पति-ते जगहोणगर्हिष्यमाण अजगर्हत्-त , गात्, जिगहयि- गर्हयाचकृवस् , गर्हयिष्यत्,
गर्हयिपीष्ट पति-ते अक्राण प्यमाण अगलीत् अगालि गल्यात् जिगलिपति जगल्वस्ग लिष्यत् गालयति
पते
जुगुहान
प्रागल्भिष्ट प्रागल्भि प्रगल्भिपीष्ट प्रजिगल्भि- प्रजगल्भान | प्रगभिप्यमाण प्रगल्भ
यति-ते अगाहिट, अगाहि गाहिषीष्ट, जिगाहिपते, जगाहान गाहिष्यमाण, गाहयति-ते अगाडघाक्षीष्ट जिघाक्षते
घाक्ष्यमाण अगुलीत् अगुजि गुज्यात् जुगुजिषति जुगुञ्चस् गुजिष्यत् गुञ्जयति-ते अगो- अगोपि गुप्यात्
जुगोपिषति, जुगुप्वस् गोपिष्यत्, गोपयति-ते प्सीत् जुगुप्सति ।
गोप्स्यत् जुगुपिषति अगृहत् , अगहि| गुह्यात्, जुधुक्षति-ते जुगुहस् , गूहिष्यत्-°माण गूहयति-ते अघुक्षत्-त गूहिपीष्ट,
घोक्ष्यत्, अगृहिट, अगूढ घुक्षीष्ट
। घोक्ष्यमाण भगृधत् अगधि गृध्यात् जिगर्धिषति जगृथ्वस् गर्धिष्यत् गर्धयति-ते अगर्हिष्ट; अगहि गर्हिषीष्ट, जिगर्हिषते, जगृहाण गर्हिष्यमाण, गर्हयति-ते अक्षत क्षीष्ट | जिघृक्षते
घlमाण अगारीत्,अगारि, गीर्यात् जिगरिषति, जगर्वस .
गरिष्यत्, गरी- गारयति, भगालीत् अगालि जिगलियति जगल्बस् ध्यत् ,गलिप्यत्, गालयति
__गलीष्यत् अगारीत् अगारि , जिगरिषति, जगर्वस् गरिष्यत्, गारयति-ते जिगरीषति,
गरीष्यत् जिगीर्पति अगासीत् अगायि गेयात् जिगासति जगिवस् गास्यत् गापयति-ते

Page #225

११२
सुलभधातुरूपकोशः
Second Fature
Root, Oonj Pada and meaning
Perfect 3rd per. sing.
First Future lot per.
sing:
| 3rd per.
sing.'
Conditional
3rd per. ___sing.
४. प्रन्यू 9 P. to put जग्रन्थ
together ७. प्रम् 1 A. to eat जग्रसे
ग्रन्थितास्मि ग्रन्थिष्यति प्रसिताहे सिध्यते
| अग्रन्थिष्यत् अग्रसिप्यत
७. ग्रह 9 U. to take जग्राह, जगृहे ग्रहीतास्मि,
ग्रहीष्यति-ते
अग्रहीष्यत्-त
ग्लातास्मिग्लास्यति
अग्लास्यत्
a. ग्लै 1 P. to be : जग्लौ
languid
म 1 P. to cat - घस्तास्मिघत्स्यति अघत्स्यत् 1. घुष 1 P. जुघोप घोषितास्मि घोषिष्यति अघोषिष्यत्
to declare ,, 10 U. घोपयाचकार, घोषयितास्मि, घोपयिष्यति-ते अघोपयिष्यत्-त __to proclaim चके ४. प्रा 1 P.to smell जत्रौ त्रातास्मि घ्रास्यसि अघ्रास्यत
5. चकार 2 P. चकागाञ्चकार चकासितास्मि | चकासिष्यति | अचकासिष्यत्
to shine ६. चश् ? A. to tell चचक्षे, चख्यौ, ख्यातास्मि-हे ख्यास्यति-ते अख्यास्यत्-त
चक्शौ, चख्ये क्शातास्मि हे शास्यति-ते अक्शास्यत्-त चशे
७. चम् 1 P to eat
चचाम
5. चर 1 P. to go
चचार
चमितास्मि चमिष्यति अचमिष्यत् चरितास्मि चरिष्यति अचरिष्यत् चलितास्मि. चलिष्यति... अचलिष्यत्
चचाल
5. चल 1 P.
to shake

Page #226

Roots with Important Forms
११३
Bene- Desidera. Aorist
dictive tive 3rd sing.
| 3rd per.| 3rd per. Act. Pass.
sing. sing.
Causal Perfect Future
___ Pres. Participle | Participle
3rd per.
_sing.
न्थिष्यत् । ग्रन्थयति-ते
अग्रन्थीत् अग्रन्थि अभ्यात् जिग्रन्थिषति जग्रथ्वस्ग्र अप्रसिष्ट अग्रासि ग्रसिषीष्ट | जिग्रसिपते जनसान ।
शिष्यमाण | ग्रासयति
ग्रहीष्यत्,
ग्राहयति-ते
अग्रहीत् , अग्राहि गृह्यात्, | जिघृक्षति-ते जगृहस् , अप्रहिष्ट ग्रहीषीष्ट
जगृहाण भग्ला- अग्लायि ग्लायात्, जिग्लासति | जग्लिवस् सीत् ग्लेयात्
ग्रहीष्यमाण ग्लास्यत्
(प्र) ग्लाप
यति-ते | ग्लपयति-ते
अघसत् अघासि
- जिघत्सति जक्षिवस्
घत्स्यत्
भघुपत्, अघोषि घुष्यात्, जुघोषिषति, जुघुप्वस् घोपिप्यत् घोपयति-ते अघोषीत् घोष्यात् । जुघुषिपति । अजघुपत्-त ,, घोषयिषीष्ट जुघोप- . घोपयाञ्चकृवस, घोपयिष्यत् .
विपति-ते चक्राण घोपयिष्यमाण अघ्रात्, अघ्रायि | प्रेयात्, | जिघ्रासति | जनिवस्वास्यत् घ्रापयति-ते अघ्रासीत् घायात् अवका- अच- चकास्यात् चिचकासि- चकासाचकृवस् चकासिष्यत् | चकासयसीत् कासि । पति अस्मत्त,अख्यायि, ख्यायात, | चिख्यास-चचक्षाण, च-ख्यास्यत्- ख्यापयमक्शा- अक्शाथि ध्येयात्,
ति-ते ख्यिवस,चविश- °मान ति-ते सीत् । स्यासीष्ट, अशास्त कशायात्
वस्, चख्यान, | क्शास्यत्- क्शापयक्यात, चक्शान
मान शासष्ट
ति-ते अचमीत अचामि चम्यात् चिचमिषति । चेमिवस्च मि यत् चामयति
ति-ते
चरिष्यत्
| चारयति-ते
भचारीत् अवारि चर्यात् चिचरिषति | चेरिवस् अबालीत् अवालि चल्यात् | चिचलिषति चेलिवस्,
चलिग्यत्
| चलयति, (चालयति)

Page #227

११४
Root, Conj. Pada and meaning
4 चि 5 U. to collect
3. चित् 10 A
to regain life
3. fra 10 U
to contemplate
10 U.
to drive * चुर 10 U.
to steal * छद् 10 U.
s. चुदू
Perfect 3rd per.
sing.
सुलभधातुरूपकोशः
First Future 1st per.
sing.
to cover
4. छिंदू 7 U. to cut | चिच्छेद,
चिच्छिदे
3. जक्ष 2 P. to eat | जजक्ष
3. जन् 4 A. to be जज्ञे
born
| चिचाय, चिच्ये चेतास्मि चिकाय, चित्रये
चेतयाच्चक्रे
अचेतयिष्यत
चिन्तयाञ्चकार, चिन्तयितास्मि चिन्तयिष्यति- अचिन्तथिचक्रे 'ताहे चोदयाञ्चकार, चोदयितास्मि | चोदयिष्यति - ते अचोदयिचक्रे 'ताहे
ष्यत्-त
प्यत्-त
व्यत्-त
चोरयाञ्चकार, चोरयितास्मि चोरयिष्यति - ते अचोरयिचक्रे 'ताहे छादयाञ्चकार, छादयितास्मि, छादयिष्यति - ते अच्छादयि' चक्रे 'ताहे छेत्तास्मि, | छेत्ताहे
छेत्स्यति ते
जक्षितात्म जक्षिष्यति
अजक्षिष्यत्
जनिताहे जनिष्यते
अजनिष्यत
जपितास्मि जपिष्यति अजपिष्यत्
जल्पितास्मि जल्पिष्यति अजल्पिष्यत्
जागरितास्मि जागरिष्यति अजागरिष्यत्
जेतास्मि जेष्यति अजेष्यत्
जिवितास्मि जीविष्यति अजीविष्यत्
5. जपू 1 1 P. to mut- जजाप ter, to meditate s. जल्पू 1 P.
to prattle
8. जागृ 2 P. to be | जजागार,
awake जागराञ्चकार जिगाय
जजल्प
4. जि 1 P.
to conquer • जीवू 1 P. to live जिजीव
Second Future 3rd per.
sing.
| चेतयिता हे
चेष्यति ते
Conditional 3rd per. sing.
अचेष्यत्-त
| चेतयिष्यते
यत्-त अच्छेत्स्यत्-त

Page #228

Roots with Important Forms
११५
Bone- Desidera.
Perfect
Aorist 3rd sing. Act. Pass.
Causal Pres.
dictive
3rd sing.
Srd per. 3rd per.
tive) Porfect Future
Participle Participle
3rd per. sing.
din
अचैपात्,अचायि चीयात्, चिचीपति-ते चिच्यिवस्, चेष्यत्, चाययति-ते अचेष्ट चेषीष्ट |चिकीषति-ते चिक्यिवस्, चि-| चेष्यमाण
चष्यमाण । चापयति-ते
ন, দ্বিার अचीचि- अचेति चेतयिषीष्ट चिचेतयिषते चेतयाञ्चक्राण चेतयिष्यमाण चेतयते
तत अचिचि-अचिन्ति चिन्त्यात्, चिचिन्तयिः चिन्तयाञ्चक- चिन्तयिष्यत् , चिन्तयन्तत्-
त चिन्तयिषी पति-ते वस्, चक्राण °ष्यमाण ति-ते अच्चु- अचोदि चोद्यात् चुचोदाय-चोदयाञ्चक- चोदयिष्यत्, | चोदयति-ते दत्- त चोदयिषीष्ट पति-ते वस्, चक्राण °ध्यमाण अच्चु- अचोरि चोर्यात्, चुचोरयि- चोरयाञ्चक- चारयिष्यत्, चोरयति-ते रत- त चोरयिषीष्ट, पति-ते वस्, °च्चक्राण प्यमाण। अचि- अच्छादि छाद्यात् चिच्छादयि- छादयाञ्चक- छादयिष्यत्, छादयति-ते स्छदत्-त छादयिषीष्ट पति-ते वस् , चक्राण °ध्यमाण अच्छत्सीत्, अ- छिद्यात्, चिच्छित्स- चिच्छिद्वस , छेत्स्यत्, छेदयति-ते अच्छिदत्, च्छेदि छित्सीष्ट । ति-ते चिच्छिदान छेत्स्यमान
अच्छित्त
अजनिष्ट
अजक्षात् अजाक्षि जक्ष्यात् जिजक्षिषति जजश्वस् जक्षिष्यत् जक्षयति अजनि, अजनि जनिषीष्ट | जिजनिषते |जज्ञान जनिप्यमाण जनयति अजपीत् , अजापि जप्यात् जिजपिषति जेपिवस्ज पिष्यत् जापयति-ते अजापीत् अजल्पीन अजल्पि जल्प्यात् | जिजल्पिषति जजल्वस्ज ल्पिष्यत् जल्प.
यति ते अजा- अजा- | जागर्यात् |जिजागरि- जजागृवस् , जागरिष्यत् जागरगरीत् गारि पति जजागर्वस्
यतिते । अजैषीत् अजायि जीयात् जिगीषति-ते जिगिवस् जेष्यत् जापयति-ते अजीवीत् अजीवि जीव्यात् जिजीविषति जिजीव्वस् जीविष्यत् जीवयति-ते

Page #229

११०
सुलभधातुरूपकोशः
-
-
-
Root, Conj. Pada and meaning
Perfect 3rd per.
First Futuro 1st per. ___sing.
Second Conditional Future | 3rd Per. 3rd per. sing: sing. |
|
sing.
1
. जुम्भ 1 A. to
yawn; to open 1. ज 189 P.
to grow old ,, 4 P. "
जजृम्भे जम्भिताहे जृम्भिष्यते |अम्भिव्यत जजार जरितास्मि, जरिष्यति. अजरिष्यत.
___ जरीतास्मि जरीष्यति अजरी " जारयाञ्चकार, जारयितास्मि, जारयिष्यति-ते अजारके ताहे
यिष्यत्-त जज्ञौ, जज्ञे ज्ञातास्मि, ज्ञास्यति-ते अज्ञास्यत्-त
ज्ञाताहे .
,, 10 U. ,
1. ज्ञा 9 U.
to know
अज्यास्यत्
s. ज्या 9 P. to be. | जिज्यौ ज्यातास्मि ज्यास्थति — come old; decay १. ज्वल 1 P. जज्बालअलितास्मि ।ज्वलिष्यति
to shine
अज्वलिष्यत्
5. डी 1 & 4 A. डिड्ये डयिताहेडयिष्यते अडयिष्यत
to fis' s. ढोक 1 A. डढौके ढौकिताहेढौकिष्यते । अढौकिग्यत
to approach ५. नश् 1 P.to pare | ततक्ष तक्षितास्मि, तक्षिष्यति, अतक्षिष्यत्,
तष्टास्मि तक्ष्यति अतक्ष्यत् | ताडयाञ्चकार, ताडयितास्मि, ताडयिष्यति-ते अताडयिto beat | चके ताहे |
प्यत्-त ७. तन् 80. | ततान, तेने तनितास्मि-हे | तनिष्यति-ते अतनिष्यत्-त
to spread
न 100
७. तन्व् 10 A.
to govern
तन्त्रयाचके तन्त्रयिताहे |तन्त्रयिष्यते - अतन्त्रयिष्यल.

Page #230

Roots with Important Forms
९१७
Perfect
Causal Future !
Pres.
Bene- | Desidera- Aorist
dictive tive 3rd sing 3rd per. 3rd per. Act. Pass.
| siog. sing.
Participle ! Participle 3rd per.
Participle ! Particip
sing.
जरिष्यत् ,
अजरत्,
"
"
अज- अजृम्भि जृम्भिपीष्ट | जिजृम्भिपते जजृम्भान जृम्भिध्यमाण जृम्भम्भिट
यति-ते अजारीत् अजारि जीर्यात् जिजरिषति,
जारयति-ते जिजरी०,
जरीष्यत् जिजीर्षति
जरयति-ते " अजारीत अजीजरत्-त,, जार्यात् , | जिजार- जारयाञ्चकृवस् , जारयिष्यत् , जारयति-ते
| जारयिषीष्ट यिषति, ते | चक्राण | °ध्यमाण अज्ञा- अज्ञायि ज्ञायात्, | जिज्ञासते जज्ञिवस्,
ज्ञास्यत्,
ज्ञापयति-ते
शाप सीत् , ज्ञेयात, (अनुजिज्ञा-| जज्ञान ज्ञास्यमान पयति-ते अज्ञास्त ज्ञासीष्ट । सति) अज्या- अज्यायि जीयात् जिज्यासति | जिज्यिवस् ज्यास्यत् ज्याप
यति-ते अज्वा- अज्वालि ज्वल्यात् जिज्वलिपति जज्वल्वस् ज्वलिण्यत् (प्र)ज्वलय. लीत् अज्वलि
ति-ते, ज्वा
लयति-ते अडयिष्ट अडायि| डयिपीट | डिडयिपते डिब्यान डयिष्यमाण. | डाययति-ते अढौकिष्ट अढौकि ढौकिषीष्ट बुढौकिषते पुढौकानढौकिप्यमाण | ढोकयति-ते
सीत्
· अतक्षीत् , अतक्षिण तक्ष्यात् । | तितक्षिपति, ततश्वस् | तक्षिप्यत् , तक्षयति-ते अताक्षीत् .. तितक्षति
तक्ष्यत् अतीतड- अताडि| ताड्यात्, तिताडयि- | ताडयाञ्चकृवस् | ताडयिष्यत् , ताडयति-ते
त- त ताडयिषीष्ट पति-ते. चक्राण ताडयिष्यमाण | अतनीत , अतानि तन्यात् , तितंसति-ते, तेनिवस्, तनिष्यत् , तानयति-ते भता. अत- तनिषीष्ट तितांसति-ते, तेनान
°ध्यमाण निष्ट, अतत
तितनिषति-ते अतत- अतन्त्रि तन्त्रयिषीष्ट तितन्त्रयिषते तन्त्रयाचक्राण तन्त्रयिष्यमाण तन्त्रयते न्यत

Page #231

सुलभधातुरूपकोशः
not, Donj.
Root, Oonj. | Perfect | Pada and meaning eing.
Srd per.
First Future 1st per. sing.
Second Future 3rd per.
sing.
| Conditional
3rd per. sing.
|
तताप
a. 1P.
तप्तास्मि तप्स्यति अतप्स्यत्. to heat "4 A. to rule तपे | तप्ताहे तप्स्यते अतप्स्यतः s.तम् 4P.to desire; तताम .तमितास्मि तमिष्यति अतमिप्यत्
to be exhausted ७. न— 1 P. ततर्जतर्जितास्मि
अतर्जिव्यत् to menace , 10 A. , तर्जयाके तर्जयिताहेतर्जयिष्यते अतर्जयिष्यत
s. ताय 1 A. तताये तायिताहेतायिष्यते अतायिष्यत
to spread a. तुद् 6 U. तुतोद, तुतुदे तोत्तास्मि, तोत्स्यति-ते अतोत्स्यत्-त . to pain
तोत्ताहे ४. तुल् 10 U. | तोलयाञ्चकार, तोलयेतास्मि तोलयिष्यति-ते अतोलयिto woigh । के ताहे।
गत-त 4. सुषु 4 P. to be | तुतोष तोटास्मि तोश्यति अतोश्यत्
pleased ७. नूद् 7 U. ततर्द, ततृदे तर्दितास्मि तर्दिष्यति-ते अतर्दिप्यत्-त to destroy
तस्य॑ति-ते . अतय॑त्-त
७. तृप 4 P. to be | ततर्प
.. satisfied
तर्पितास्मि,
| तर्पिष्यति, तप्तास्मि, तपय॑ति, त्रप्तास्मि त्रस्यति तर्पितास्मि तर्पिष्यति तर्षितास्मि तर्षिष्यति
अतर्पिध्यत्, अतयंत्, अत्रप्स्यत्
१., 5 & 6 P., ततर्प १. तुषु 4 P. to be | ततर्ष
thirsty , P. to kill | ततह
अतर्पियत् अतर्षिष्यत्
तर्हितास्मि, तर्हिष्यति, ... अतर्हिष्यत्, तास्मि तक्ष्यति | अतयंत्

Page #232

Roots with Important Forms
११९
Bono. Desidera. Áorist
dictive tive 3rd sing. ord per 3rd per. Act. Pass."
sing.
l'erfect Future Participle Participle
Oausal
Pres. 3rd per.
| sing.
sing.
अता- अतापि, तप्यात् । तितप्सति तेपिवस् तप्स्य त्
तापयति-ते प्सीत् अतपि अतप्त , तप्सीष्ट तितप्सते तेपान। तप्स्यमान अतमत् . अतमि तम्यात् |तितमिषति तेमिवस् तमिप्यत्त मयति-ते
अतांज| तज्योत् तितर्जिषति ततर्चस्त र्जिष्यत् तर्जयति-ते अततर्जत , तर्जयिपीष्ट तितर्जयि- तर्जयाचक्राण | तर्जयिष्यमाण ,
। पति-ते अतायिष्ट, अतायि तायिपीष्ट | तितायिपते ततायान ... तायिष्यमाण ताययति-ते अतायि अतीत्सीत् अतोदि तुद्यात्, | तुतुत्सति-ते तुतुद्वग् , | तोत्स्यत्, तोदयति-ते अतुत्त तुत्सीष्ट ।
तोत्स्यमान अततुः अतोलि तोल्यात् , तुतोलयि- तोलयाञ्चकृवस तोलयिष्यत्, तोलयति-ते ल-त तोलयिपीष्ट पति-° ते चक्राण प्यमाण अतुपत् अतोपि तुष्यात् तुतुक्षति तुतुप्वस् | तोश्यन् | तोपयति-ते
तुतुदान
तयित्-ध्यमाण तर्दयति-ते तय॑त्तय॑मान
अतीत्, अतर्दि तृद्यात्, तितर्दिषति-ते ततृतस् ,
तर्दिषीष्ट, तितृत्सति-ते ततृदान अतर्दिष्ट . तृत्सीष्ट अतृपत्, अतर्पि तृप्यात् तितर्पिषति, ततृप्वस् । अतीत्,
तितृप्सति अत्राप्सीत्, अतपत्.ि मतपति , तृप्यात् । तितर्पिपति अतृक्षत् अपि तृष्यात् तितर्षिषति ततृप्वस्
तर्पिष्यत् , त- तर्पयति-ते य॑त् , त्रप्स्यत्
तपिण्यत् तर्पियत्
तर्पयति-ते तहयति-ते
मतहीत्, अतर्हि तृवात् भवृक्षत्
तितर्हिपति, ततृहस् |तितृक्षति
| तर्हिप्यत् , तयेत्

Page #233

१२०
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. Pada and meaning
Perfect 3rd per.
sing.
First Futuro Ist per. sing.
Second Futuro 3rd per. ____ sing.
Conditional
3rd per ____sing.
I
.. तृह 7 P: to kill ततर्ह
। अतर्हिष्यत्
७. तुंह 6 P. to kill ततुंह
| तर्हितास्मि तर्हि यति तृहितास्मि, तृहिण्यति, तृण्डामि
| तृड्क्ष्यति तरितास्मि. तरिप्यति, तरीतास्मि तरीप्यति
.तृ 1 P. to cross | ततार
अतुंहीत्, अतृक्षीत् अतरिष्यत् , अतरीष्यत्
4. त्यज् 1 P. तत्याज त्यक्तानि त्यक्ष्यति अत्यक्ष्यत्
to abandon ७. व 1 A. to be पे त्रपिताहे; पिप्यते, अत्रपिध्यत, ashamed
त्रप्ताहेत्रप्स्यतअत्रप्स्यत त्रस् 4 P. to fear; तत्रास त्रसितास्मि वसिष्यति - अनसिन्यत्
to tremble त्रुटू 4 & 6 P. तुत्रोट त्रुटितास्मि त्रुटिप्यति अत्रुटिष्यत्
to cat a. 1 A. तो त्राताहेत्रास्यते
to protect 5. वर 1 A. तत्वरे त्वरिताहेत्वरिष्यते अत्वरिष्यत
to hurry .. दण्ड् 10 C. दण्डयाञ्चकार दण्डयितास्मि, दण्डयियति-ते अदण्डto fine °चके ताहे
| यिष्यत्-त . दम् 4 P. ददाम दमितास्मि दमिप्यति अदमिष्यत्
to tame * दम्भ 6 P.
। ददम्भ, देभ | दम्भितास्मि । दम्भिष्यति अदम्भिण्यत् to deceive
अत्रास्यत
७. दर 1 A. to feel दयायकेदयिताहेदयिष्यते अदयिष्यत
pity | • दरिद्रा 2 P. ददरिद्री, दरिद्रितास्मि दरिद्रिष्यति । अदरिद्विष्यत्
to be poor | दरिद्राञ्चकार

Page #234

Roots with Important Forms
१२१
-
Aorist 3rd sing. Act, Pass.
Bede. Desideral Perfect Futuro dictive tive 3rd per. 3rd per. Participle Participle sing. sing.
Causal
Pres. 3rd per
sivg.
अतीत् अनहि तृह्यात् तितर्हिषति । ततृहम् ताहियत तहयति-ते अहीत् , अहि, तृह्यात् तिहिपति, नहम् हि यत्,
तुंहयति-ते. तितृक्षति
त्यत् अतारीत् अतारि तीर्यात् तितीर्पति, तितार्य | तरिष्यत् , तारयति-ते तितरिपति,
तरीयत् तितरीपति अत्या- अत्याजि त्यज्याल् । तित्यक्षति . तत्यज्वम् त्यक्ष्यत् त्याजय
ति-ते अत्रपिष्ट, अनापि, त्रपिपीष्ट, तित्रपिपते, पाण त्रीपश्यमाण, पयति-ते अत्रतत्रप्सीष्ट तित्रप्सते.
त्रस्यमान अत्रसीत् , अत्रासि, त्रस्यात् तित्रसिपति नत्रस्वम् , मिप्यत्
सिवम् अत्रुटीत् अनोटि त्रुट्यात् त्रुटिपति तुत्रुट्वस् त्रुटि यत् त्रोटयति-ते अन्नास्त. अत्रायि वासीट तित्रासते तत्राण त्रास्यमान त्रापयति-ते अत्वरिष्ट अत्दारि, त्वरिपीष्ट तित्वरिपते | तत्वराण . त्वरिष्यमाण | त्वरयति-ते
त्रासयति-ते
अत्वरित
अदद- अदण्डि दण्ड्यात्, दिदण्ड- दण्डयाकृवस , दण्डयिप्यत्, दण्डयति-ते ण्डत्- त दण्डयिपीष्ट यिपति-ते । चक्राण प्यमाण अदमत् अदमि, दम्यात् दिदमिषति | देमिवस् दमिष्यत् दमयते
अदामि अद- अदम्भि दभ्यात् धिप्सति, ददम्भ्यस् दम्भिप्यत् दम्भयति-ते
धीप्सति,
देभिवस्
दिदम्भिषति अदयिष्ट अदायि दयिपीष्ट दिदधिपते दयाचक्राण दयिष्यमाण दाययति-ते अदरिद्रीत् ,अदार- दरिद्यात् दिदरिद्रासति, दरिद्रवस् , दरिद्रिष्यत् दरिद्रयति-ते भदरिद्रासीत् दायि दिदरिदिपति दरिद्राञ्चकृवस्

Page #235

१२२
सुलभधातुरूपकोशः
Root, bonj. | Perfect Pada and 3rd per. meaning | sing.
First Future 1st per. sing.
Second Future 8rd per. sing.
Conditional
3rd per. ___sing.
'ताहे
.. दलू 1P.
। ददाल | दलितास्मि दलिष्यति अदलिष्यत् to break a. दंश 1 P. to bite | ददंश दंष्टास्मि | दक्ष्यति अदक्ष्यत्' a. दह 1P. to burn| ददाह दग्धास्मि
धक्ष्यति
अधक्ष्यत् ४. दा 1 P. to give | ददो | दातास्मि दास्यति. | अदास्यत्
2P. to cut | 3 U. to give | ददौ, ददे दातास्मि, दास्यति-ते अदास्यत्-त
| दाताहे दाग 1 U. ददाश, ददाशे दाशितास्मि दाशियति-ते अदाशिष्यत्-त
. to give .. दिव 4 P. to play| दिदेव देवितास्मि देविष्यति . अदेविष्यत् ८. दिश् 6U. दिदेश, दिदिशे देष्टास्मि, देक्ष्यति-ते अदेयत्-त to point out
देष्टाहे १. दि 2 U.. दिदेह, दिदिहे देग्धास्मि, क्ष्यति-ते अधक्ष्यत्-त to anoint
देग्धाहे *..दी 1 A. to por- दिदीक्ष दीक्षिताहे दीक्षिष्यते अदीक्षिप्यत
form a sacrifice .. दीपू 4 A. दिवीपे दीपिताहे दीपिष्यते अंदीपिष्यत
to shine a. दु 5 P. to give | ददाव दोतास्मिदोष्यति अदो यत् . a. दुम्.4 P. to be | ददोप दोष्टास्मि दोश्यति | अदोश्यत् bad or corrupted १. दुइ ? U. दुदोह, दुदुहे | दोग्धामि, धोक्ष्यति-ते अधोक्ष्यत्-त to milk
दोग्धाहे "दू 4 A.
दविताहे दविष्यते
अदविष्यत to suffer pain । दृ with आ 6 A. आदद्वे आदतीहे आदरिष्यते । आदरिष्यत
to honour
pain to

Page #236

Roots with Important Forms
१२३
Bene- Desidera. Aorist
dictive tive 3rd sing.
| 3rd per. 3rd per. Act. Pass.
sing. sing.
Oausal Perfect Future
Pres.
3rd per. Participle Participle
___sing.
ददिवस् ,
दश्यत् ,
अदालीत् अदालि, दल्यात् दिदलिपति देलिवस्द लिप्यत् दलयति-ते __ अदलि
दालयतिते अदाड्डीत् अदंशि दश्यात् दिदङ्गति देशिवस् दयत् दंशयति-ते अधाक्षीत् अदाहि दह्यात् दिधक्षति । देहिवस् धक्ष्यत् दायति-ते अदात् अदायि देयात् दित्सति
ददिवस दास्यत्
दापयति-ते अदासीत् , दायात् दिदासति अदात् , , देयात्, दित्सति-ते
दास्यत्, अदितदासीष्ट
ददान दास्यमान अदाशीत अदाशि दास्यात् , दिदाशि- ददाश्वस् ,
दाशिष्यत्,
| दाशयति-त अदाशिष्टदाशिषीष्ट पति-ते ददाशान ___°ध्यमाण अदेवीत् अदेवि दीव्यात् । दिदेविपति, दिदिव्यस् | देवियत्
देवयति-ते दुघुपति अदि. अदेशि दिश्यात् , दिदिक्षति-ते| दिदिश्वस् ,
देशयति-ते क्षत्-त दिक्षीष्ट
दिदिशान देश्यमाण अधिक्षत्-त अदेहि दिह्यात् , दिदिक्षति-ते दिदिवस,
धेश्यत्,
देहयति-ते अदिम घिमीर
दिदिहान धक्ष्यमाण अदीक्षिप्ट अदीक्षि दीक्षिपीट ! दिदीक्षिषते | दिदीक्षाण दीक्षिप्यमाण दीक्षयति-ते अदीपि, अदीपि दीपिषीष्ट | दिदीपिपते | दिदीपान दीपिष्यमाण दीपयति-ते अदीपिष्ट अदापीत् अदावि दूयात् दुपति | दुदुवम् दोष्यत् दावयति-ते अदुषत् अदोपि दुष्यात् दुदुक्षति दुदुष्वस् | दोश्यत्
| दूषयति-ते
दोपयति-ते अधुक्षत्- अदोहि दुह्यात्, दुधुक्षति-ते | दुदुहम्,
दोहयति-ते अदुग्ध धुक्षीष्ट
दुदुहान धोक्ष्यमाण दविषीष्ट
| दुदुवान दविष्यमाण दावयति-ते
धोक्ष्यत् ,
अदविट.
भारत आदारि आदृषीष्ट
आदिदरिषते आदद्राण
आदरिष्यमाण आदारय
ति

Page #237

१२४
सुलभधातुरूपकोशः
Conditional
Root, Conj. | Perfect Pada and | 3rd por. meaning ! sing.
First Futuro 1st per. sing.
Second Future 3rd per. - sing.
|
3rd per. sing.
|
ददर्प
दर्पितास्मि, दप्तास्मि,
७. दृप 4 P.
to be proud a. दृशू 1 P. ददर्श
to see .9 P. to tear | ददार
दर्पघ्यति, अदर्पियत् , दयंति, अदय॑त् , द्रप्स्यति । अद्रप्स्यत् . यति । अद्रक्ष्यत्
दप्तास्मि
द्रष्टास्मि
दरितास्मि, दरीतास्मि
दरिष्यति, दरीष्यति
अदरिष्यत् । अदरीष्यत्
दास्यति
अदास्यत्
१. 1 P. ददौ
to purify 1. दो 4 P. to cuti
योतिष्यते
युत् 1 A. दिद्युते योतिताहे
अद्योतिप्यत to shine a.lP. to go दुद्राव द्रोतास्मिद्रोष्यति अद्रोष्यत् . द्रुह 4 P. द्रोह दोहितास्मि, द्रोहिष्यति, अद्रोहियत, io boar latrod
द्रोग्यास्मि, धोक्ष्यति अधोक्ष्यत्
द्रोढास्मि . द्विष् 2 . दिद्वेष,
द्वेष्टास्मि,
द्वेश्यति-ते अद्वेश्यत्-त ___to rup | दिद्विपे द्वष्टाहे a. धा 3 U. to hola| दधौ, दधे धातास्मि, धास्यति-ते अधास्यत्-त
धाताहे 5. धात् 1 . दधाव, दधावे धावितास्मि, धाविष्यति-ते अधाविष्यत्-त .
धाविताहे १. धि 6 P. to hold दिधाय धेतास्मिधेष्यति अधेष्यत् . .नीर with अब 10 अवधीरयाञ्च- | अवधारयिता- अवधीरष्यति, अवाधारयिU. to disregard/ कार, चक्रे स्मि, °ताहे
प्यत्-ता
to run

Page #238

Aorist 3rd sing. Act. Pase.
Roots with Important Forms
Bene
dictive
""
3rd
per.
sing.
अट्टपत् अददृियात्
अदत्
अात् अदासीत्
अदर्शत्, अदर्शि दृश्यात् अद्राक्षीत् अदारीत् अदारिदीर्यात्
Desidora -
tive
अद्योतिष्ट अत् अद्राविद्र्यात्
अद्रुहत् अद्रोहि ह्यात्
3rd per. eing.
Perfect Future
Participle Participle
दिदृक्षते ददृश्वस्
दिदरिषति, दिदीर्घस् दिदरीपति, दिदीर्पति
अदासीत् अदायिदायात्
दिदासति ददिवस्
अदात्
देयात्
दित्सति
अयुतत् अद्योति द्योतिषीष्ट दिद्युतिपते दियुतान
दियोतिपते
दुहूप्रति
दुद्रुवस्
दुदु हस्
| दिदर्पिषति, दट्टवस् दिप्सति
"
दुद्रोहिपति, दुदुहिपति, दुध्रुक्षति
दिद्विक्षति - ते दिद्विष्वस् दिद्विपाण |धित्सति-दधिवस्
अद्विक्षत्-त अद्वेषि द्विष्यात्,
ટ્વિક્ષૌટ अधात्, अधायि धेयात् धासीष्ट अधावीत, अधाविधाव्यात् दिधाविपतिते दबाव्वस्,
अधित
दधान
अधाविष्ट
अवैषीत्
,
,
धाविषीष्ट दधावान धीयात् दिधीपति दिधिवस्
दर्पिष्यत् दर्पयति-ते
दत्
द्रप्स्यत्
द्रक्ष्यत्
दरिष्यत्,
दरीण्यत्
दास्यत्
"
१२५
Causal Pres. 3rd per. sing.
वेदयत्, द्वेक्ष्यमाण
दर्शयति-ते
दारयति
(दरयति - ते)
दापयति-ते
13
द्योतिष्यमाण द्योतयति-ते
दोष्यत्
| द्रावयति
द्रोहियत्,
द्रोहयति
धोदयत्
| द्वेपयति-ते
धास्यत्,
धापयति-ते
धास्यमान
धाविष्यत् धावयति-ते
धाविष्यमाण
वेष्यत् | धाययति-ते
अवादि अवा- अवधीयीत् अवदिधीरयि- अवधीरयाञ्चकृ- अवधीरयिष्यत् अवधीरयधीरत्-त वीरि । अवधीरषति - ते वस् ०ञ्चक्राण
०ध्यमाण ति-ते
रिषीट

Page #239

१२६
सुलभधातुरूपकोशः
Root,.Oonj.
Pada and meaning
Porfoct 3rd per.
First Second Tuturo Future 1st per. | 3rd per.
Conditional 3rd per. sing.
___sing..
__ging.
sing.
4. धु 5 U. .
दुधाव,
to shake s.धू 1 U. "
धोतास्मि, धोष्यति-ते | अधोष्यत्-त धोताहे धवितास्मि, धविष्यति-ते | अधविष्यत्-त धविताहे धोतास्मि-हे धोष्यति-ते । अधोध्यत्-त धवितास्मि-हे | धविध्यति-ते | अधविष्यत्-त
५.,, 5 & 9U."
,
s. , 6 P. दुधाव धुवितास्मि धुविष्यति । अधुविष्यत् 5. ,, 10 U., धूनयाञ्चकार | धूनयितास्मि-धूनयिष्यति-ते | अधूनयिष्यत्-त
°चके ताह धावयाञ्चकार, धावयितास्मि- धावयिष्यति-ते अधावयि
चके ताहे 5. धूर 1 P. to hoat | दुधूप, धूपितास्मि, धूपिष्यति, · अधूपिष्यत् ,
धूपायाञ्चकार | धूपायितास्मि धूपायिष्यति अधूपायिष्यत्
___ध्यत्-त
a. धृ 1U. to hold दधार,
| धर्तास्मि,
धरिष्यति-ते | अधरिष्यत्-त
धाहे
a. 6 A. to exist aid धर्ताहे धरिष्यते अधरिष्यत् 5.,,100.
धारयाधकार, धारयितात्मि, धारयिष्यति, | अधारयिष्यत् , to hold
चके
ताहे ध्यते | 5. धृषु 5 P. to dare| दर्ष धर्षितास्मि धर्मिष्यति | अधर्षिष्यत् ४.धे 1 P. to suck दधौ धातास्मि । धास्यति अधास्यत्
दध्मौ
मातास्मि
अध्मास्यत्
१. ना 1 P.
to blow 1. धै 1 P.
to think off ७. ध्वन् 1 P.
to sound
मास्यति ध्यास्यति
दथ्यो
| ध्यातास्मि
अध्यास्यत्
| दध्वान
| ध्वनितास्मि ध्वनिष्यति
| अध्वनिष्यत्

Page #240

Roots with Important Forms
१२७
-
-
Perfect
Future
Bene- DesideraAorist
dictive tive 3rd sing. Act. Pass..
3rd per. 3rd per. i sing. | sing.
Causal
pres. 3rd per. sing.
Participle Participle
धोष्यत्,
अधोत्र
दुधुवान
अधौषीत् ,अधावि धूयात्, दुधूषति-ते | दुधुवस्,
धावयति धोपाष्ट
धोष्यमाण अधावीत् , धूयात्,
धविष्यत् , अधविष्ट धविपीष्ट
धविष्यमाण अधावीत् धूयात्
धोयत् ,धोध्य- धूनयति, अधविट, धविषीष्ट,
माण,विष्यत्, धाक्यति अधोष्ट धोषीष्ट
धविष्यमाण अधुवीत् , धूयात् दुधूपति
| दुधुवस् धुविष्यत् धावयति अधु- अधूनि धुन्यात्, दुधूनयिपति- धूनयाञ्चकृवम्, धूनयिष्यत्, धूनयति-ते
नत- त धूनयिषीष्ट ते चकाण °ष्यमाण अदूध- अधावि धान्यात् | दुधावयि- धावयाचकृवस , धावयिष्यत् , धावयति-त वत्-त धावयिपीट पति-ते 'चक्राण °ष्यमाण अधूपीत्, अधूपि, धूप्यात्, | दुधूपिषति, दुधुप्वस् , धूपिष्यत् , धूपयति-ते, अधूपा- अधूपायि धूपाय्यात् | दुधूपायिषति धूपायाञ्चकृवस् धूपायिष्यत् धूपाययति-ते
यीत्
धारयति
अधापीत् अधारि ध्रियात्, दिधीषेति-ते | दधृवस्, धरिष्यत्, अधृतधृषीष्ट
द ध्राण धरिष्यमाण अधृत धृ षीष्ट दिधरिषते । दध्राण धरिष्यमाण बदीध- अधारि धार्यात् दिधारयिष- धारयाच्चकृवस् धारयिष्यत्, रत-त धारयिपीट ति-ते चक्राण धारयिष्यमाण अधर्षीत् अधर्षि धृष्यात् दिधर्षिषति दधृष्वस्
धर्षियत्
धर्षयति-ते
धापयते
अपात्, अधायि धेयात् धित्सति दधिवस्धास्यत् अश्यत, मधामीत अध्यासीत् भष्माय मायात्, दिध्मासति दभिवस ध्मास्यत् . अध्या- अध्यायि ध्यायात्, दिध्यासति | दध्यिवस् ध्यास्यत्
मापयति-ते
ध्यापयात-त
सीत्
अवनीत,अध्वानि धन्यात् |दिष्यनिषति | दध्वन्वस् अध्वानीत्
ध्वनिष्यत्
ध्वनयति-ते ध्वानयति-ते.

Page #241

सुलभधातुरूपकोशः
.
Root, Conj. Pada and meaning
Perfect 3rd per. sing.
First Futuro 1st per.
| Socond
Future +3rd per.
sing.
Conditional
3rd per.
____sing.
_sing.
ननाद
घस् 1 A..
ध्वंसिताहे वसिष्यते अध्वंसिष्यत to fall down *. नद् 1P
नदितास्मि नदिष्यति अनदिप्यत् to sound ..नन्द 1 P. | ननन्द | नन्दितास्मि नन्दिष्यति अनन्दिष्यत्
to be glad ७. नन 1P. ननाम | नन्तास्मिनस्यति अनस्यत्
to bow to ५. नर 4 P. ननाश नशितास्मि, नशिष्यति, अनशिष्यत्, to perish
नष्टास्ति नश्यति अनझ्यत् 4. नहू 4 P. to tie; ननाह, | नद्धास्मि-हे नत्स्यति-ते अनत्स्यत्-त
____to bind नेहे ४. नाट् 10 U. to act| नाटयाञ्चकार, नारयितास्मि, | नाटयिष्यति-ते अनारयिष्यत्-त
dramatically a. निज 3 U.toनिनेज, निनिज नेक्कास्मि, नश्यति-ते अनेक्ष्यत्-त wash; to purify
"'"
नेताहे
.. नि ? A. , | निनिळे निजिताहे निजिष्यते अनिजिभ्यत *. निन्द् 1 P. निनिन्द | निन्दितास्मि, निन्दिप्यति अनिन्दिप्यत्
to censure 4. नी 1 U. to lead| निनाय,निन्ये नेतास्मि, नेष्यति, नेष्यते अनेष्यत्,
नेताहे
अनेष्यत १. नु2 P. to praise| नुनाव | नवितास्मिनविष्यति अनविष्यत् नुद् 6 U. नुनोद, नुनुदे |नोत्तास्मि, नोत्स्यति-ते अनोत्स्यत्-त to drive
| नोत्ताहे ३. नृत् 4 P. ननत नर्तितास्मि नर्तिध्यति, अनर्तिध्यत्, to dance
| नय॑ति अनय॑त् a. पच 1 U.to cook पपाच, पेचे पक्कास्मि, पक्ष्यति-ते अपक्ष्यत्-त
पक्काहे

Page #242

· Roots with Important Forms
१२९
| Bene- | Desidera- Perfect | Future
Causal Aorist dictive tivo
Pres. 3rd. sing• 3rd per.] 3rd per. Participle | Participle
3rd per. Act. Pass.| | sing. : sing.
___sing. अध्वसत् , अध्वंसि त्वंसिपीष्ट | दिध्वंसिपते दध्वसान ध्वंसिष्यमाण ध्वंसयति-ते अवसिष्ट अनदीत , अनादि नद्यात् निनदिपति | नेदिवस् । नदिष्यत्नादयति-ते. अनादीत् अनन्दीत् अनन्दि नन्द्यात् । निनदिपति ननन्दुस् । नन्दिष्यत् नन्दयति
नशिष्यत् ,
अनंसीत् अनामि, नम्यात् जिनंसति नेमिवस् । नस्यत् नमयति-ते अनंस्त
नामयति-ते अनशत् अनाशि नस्यात् । निनशिपति, नेशिवस् ।
नाशयति निमङ्कति
नझ्यत् अनात्सीत् अनाहि नयात् | निनत्सति-ते नेहिवस् , नेहान, नत्स्यत्, नाहयति-ते. अनद्धनत्सीष्ट
नत्स्यमान अनीन- अनाटि नाट्यात्, निनाटयप- नाटयाचकृवस् , नाटयिष्यत् , नाटयति-ते टन-त नाटयिपीष्ट तिते चक्राण अनिजत् , अनजि निज्यात् , निनिक्षति-ते निनिज्वस्
नजयति-ते अनक्षीत्, निक्षीष्ट
निनिजान
नेक्ष्यमाण अनिक्त अनिधिष्ट अनिजि निजिपीष्ट निनिजिपते निनिआन । निजिष्यमाण निञ्जयति-ते
प्यमाण नेक्ष्यत् ,
निन्दिध्यत् निन्दयति-ते
नेष्यत्, नेष्यमाण
नाययति-ते.
नुनूषति
नविष्यत्
अनि. अनिन्दि निन्द्यात् | निनिन्दिपति निनिन्द्वस् न्दीत् अनैपीत् , अनायि नीयात्, | निनीषति-ते निनीवस्, अनेट नेपोष्ट
निन्यान अनावीत् अनावि नूयात्
नुनुवस् अनौरसीत् , अनोदि नुद्यात्, नुनुत्सति-ते नुनद्वस्, अनुत्तनुत्सीष्ट
नुनुदान अनीत् अनति नृत्यात्
निनृत्सति अपाक्षीत् ,अपाचि पच्यात् पिपक्षति-ते पेचिवस् , अपक्त
पेचान
नोत्स्यत्, नोत्स्यमान
नावयति-ते. नोदयति-ते
निनतिषति, नन्द्वस्
नतिष्यत् ,
नर्तयते
नय॑त्
पक्ष्यत्,
पाचयति-ते
पक्ष्यमाण

Page #243

१३०
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Cos Pada and meaning
Perfect 3rd por. sing.
First Futuro 1st per. sing.
| Second
Future
3rd per. I sing.
Conditional
3rd per. I sing.
-
5. पट ! P. पाठ पठितास्मि । पठिप्यति । अपटिप्यत्
to rend 5. पण 1 P. to praise पणायाचकार | पणायितास्मि पगायिष्यति । अपणायिप्यत्
(also पन्) 5. ,, 1 A. to betणे पणिताहे
अपणिप्यत ७. पत् 1 P. to fall ! पपात
पतितास्मि पतिप्यति - अपतिष्यत् a. पद 4 A. to go पेदे पत्ताहे पत्स्यते | अपत्स्यत
q: 1 P. to drink a
पातास्मिपास्यति
अपास्यत्
2 P. to protect ..
७. पार 10 U.
पारयाञ्चकार, पारयितास्मि, पारयिष्यति-ते अपारयिष्यत्-त to surmount चकेताहे. . पाल 10 U. पालयाञ्चकार, पालयितास्मि, पालयिष्यति-ते, अपालयिto protect च "ताहे.
प्यत्-त 4. पिम् 7 P..पिपेष पेष्टास्मि पेक्ष्यति अपेक्ष्यत्
to grind 5. पी 10 -U. पीड्याचकार, पीडयितास्मि, पीडयिष्यति-ते अपीडयिto give pain to
। प्यत्-त 159 P. पुपोष पोषितास्मि. पोषिष्यति । अपोषिष्यत
to nourish a. ,, 4 P. ,
| पोष्टास्मि पोक्ष्यति । अपोक्ष्यत् 5. पू 1 A. & 9 U. पुपाव, पवितास्मि, पविष्यति-ते | अपविष्यत् to purify 999
पविताहे ३. पृज् 10 U.
पूजयाञ्चकार, पूजयितास्मि, । पूजयिप्यति-ते. अपूजयिto adore
ताह
| . व्यत्-त

Page #244

Roots with Important Forms
१३१
Perfect
Futore
| Bune- DesideraAoristi
dictive tive 3rd sing. 3rd per. 3rd per. Act. Pass.
sing.
I sing.
Causal
Pres. 3rd per.
Participloi-Participle
___sing.
अपटीत् , अपाटि पट्यात् पिपठिपति मिठिवस् पठिष्यत् । पाठयांत-ले अपाटीत् अपणा- अप- पणाय्यात् पिपगायिपति पणायाञ्चकृत्वम् पणायिष्यत् पणायीत् णायि
ययति-ते अपणिय अपाणि पणिपीट पिपणिपंत पेणान पणिप्यमाण | पाणयति-ते अग्मन् अपानि पन्यात । पिपतिपति, पतिवस्प तिप्यत् पातयति-ते
पित्सति अपादि अपादि, पसीट पित्सतेपेदान पत्स्यमान पादयति-ते अपात् अपायि पेयात् पिपासति । पपिवस् पास्यत् पाययति-ते अवासोत् , पायात् ,
पालयति-ते अपवार- अपारि पार्यात् , पिपारथिप पारयाचकृवस्, पारयिष्यत्, पारयति-ते
त्-त पारयिपीटति-ते . चक्राण प्यमाण अपीपल अपालि पाल्यात् , पिपालयिप- पालयाञ्चकृवम् , पालयिष्यत् , पालयति-ते
त-त. पालयिपीट नि-ते काण °ष्यमाण | अपियत् अपेपि पिप्यात् पिपिक्षति । पिपिप्वर पेक्ष्यत् पेपयति-ते अपिपी- अपीडि पीड्यात् , पिपीडयिष- पीडयाञ्चकृवस, पीडयिष्यत्, पीडयति-ते इत्-त, पीडायपीट ति-ते °श्चक्राण प्यमाण अपीपिडत्-न । अयोधीत अपोषिः पुण्यात पुपुषिपति, पुपुष्वस् .. पोषिप्यत् पयति-ते
पुपोपिपति अपुपत्... पुपुक्षति
पोश्यत् अपावीत् , अपावि पूयात्, पुपूपति-तै | पुपुवस् पविष्यत् , पावयति-ते अपविष्टपविपीष्ट
पुपुवान पविष्यमाण अपपुज- अपूजि: पूज्यात्, पुपूजयिष- पूजयाञ्चकृवस्, पूजयिष्यत् , पूजयति-ते
पूजयिपीट ति-ते- चक्राण प्यमाण
illiiiiiiiii

Page #245

सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. Pada and meaning
First Perfect Future | 3rd per. - 1st per. |
sing. i sing.
Second Future 3rd per. sing. sing.
Conditional | 3rd per.
sing.
I
sing.
!
-
5. पूर 4 A. to fill | पुपूरे पूरिताहे पूरिष्यते . अपरिप्यत , 10 U. , पूरयाञ्चकार, | पूरयितास्मि, पूरयिष्यति-तै अपूरयिष्यत्-त
°ञ्चके
ताहे 4. पृ 3 P. to fill | पपार पर्तास्मि परिष्यति अपरिष्यत् a. q with sê and 371 29190 | व्यापोहे - व्यापरिष्यते । व्यापरिष्यत
6 A. to be busy ३. पृच 2 A. to come| पचे | पर्चिताहे पर्चियते अपर्चियत in contact with ,,1& 7 P. ,, पपर्च पर्वितास्मि पर्चिष्यति अपर्चिप्यत् ,, 10 U. , पर्चयाञ्चकार, पर्चयितास्मि, पर्चयिष्यति-ते अपर्चयिप्यत्
°चके ताहे 1.43 & 9 P. पपार परितास्मि, परिष्यति, अपरि यत्, to fill
परीतास्मि परीष्यति अपरीष्यत्
१. प्याय 1 A. . पिप्ये प्यायिताहे प्यायिष्यते. अप्यायिपत.
to grow; to swelly a. प्रचन्द्र 6 P. पप्रच्छ प्रटास्मि प्रक्ष्यति अप्रक्ष्यत्
to ask १. प्रथ् 1 A. to be- पप्रथे प्रथिताहे प्रथिष्यते अप्रथिष्यत
come famous ,, 10 U. प्रथयाञ्चकार, प्रथयितास्मि | प्रथयिष्यति-ते अप्रथयिष्यत्
to publish °चके ताहे a. पी 9U. | पिप्राय, पिप्रिये प्रेतास्मि, प्रेताहे प्रेष्यति-ते अप्रेष्यत्-त
to please ७. 10 U. प्रीणयाञ्चकार, प्रीणयितास्मि प्रीणयिष्यति-ते अप्रीणयि.
प्यत्-त १. प्लुट i & 9 P. पुलोष शोषितास्मि लोषिष्यति . अलोपिप्यत्
to burn

Page #246

· Roots with Important Forms
Perfect
J Bene- Aorist dictive 3rd sing. 13rd per. Act. Pass.
sing.
Desidera
tive 3rd per. sing.
Causal Future
Pres. Participle 3rd per.
Participle
Participle
Participle
_sing.
अपूरिष्ट, अपरिपरिपीट, पुपूरिपते पूराण परिप्यमाण पूरयति-ते अपपुरत्-त , पूर्यात्, पुपूरयिप- पूरयाञ्चकृवस् पूरयिष्यत् , ,
पूरयिपीट - ति-ते चक्राण °ध्यमाण अपापात् अपारि प्रियात्पु पर्पति पपृवस्प रिष्यत् पारयति-ते व्यात व्यापारि व्यापूपीट व्यापुपूर्वते व्यापप्राण व्यापरिष्यमाण व्यापारय
ति-ते अपर्चिष्ट अपर्चि पर्चिपीष्ट . पिपर्चिपते पचान पर्चिष्यमाण पर्चयति-ते अपचीत् , पात् ; पिपर्चिषति पः-वस्प र्चिष्यत्
पृच्यात् अपपर्चत्-त, ,, पर्यात् , पिपर्चयिप- पर्चयाञ्चकृवस् , पर्चयिष्यत् , अपृचत्-त पर्चयिपीट ति-ते चक्राण ___ प्यमाण अपारीत् अपारि पुर्यात् पिपरिपति, पुपूर्वस परिष्यत् , पारयति-ते पिपरीपति,
परीष्यत् । पुपुर्पति अप्यायि, अप्यायि प्याग्निपीट पिप्याथिपते | पिप्यान प्यायिष्यमाण प्याययति-ते अप्रा. अप्रच्छि पृच्छयात् पिच्छिप- पप्रच्छुस्प्र यत् प्रच्छयति-ते क्षीत
ति-ते अप्रथिष्ट अप्रथि, प्रथिपीष्ट पिप्रथिपते पप्रथान प्रथिष्यमाण प्रथयति-ते
...'अप्राथि .. अपप्र- अमाथि प्रथ्यात्, | पिप्रथयिप- प्रथयाञ्चकृवस् , प्रथयिष्यत्, प्रथयति-ते “ थत्- त प्रथयिषीष्ट तिते चकाण 'ध्यमाण अप्रैपीत्, अग्रायि प्रीयात्, पित्रीपति-ते पिप्रीवस् , प्रेष्यत्. प्रीणयति-ते अप्रेट प्रेपीष्ट
पिप्रियाण प्रेष्यमाण अपिनीयतू- त प्रीव्यात, पिप्रणायिप-प्रीणयाचवस, प्रीणयिष्यत ।
प्रीणयिषीष्ट तिते चकाण °ध्यमाण अपोपीत् अटोपि प्लुष्यात् । पुप्लुषिपति, पुप्लुष्वस्लोषिष्यत् लोपयति-ते
पुरोपिषति

Page #247

१३४ ।
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Oonj. Pada and meaning
Perfect 3rd per. sing.
First Future 1st per. ___sing.
Second
Iconditionall Future
3rd per. 3rd per.
sing. sing.
४. प्ता P. पप्सौ
to devour 5. फण 1 P. to go पफाण
.. फल 1P. पफाल
to bear fruit a. बन्ध 9 P. ववन्ध
to tie ३. बाधू 1 A. क्वाधे
to oppress 5. बुध 1 U..
बोध. to know बुबुधे
सातास्मि सास्यति | अप्सास्यत् | फणितास्मि फणिप्यति | अफणिप्यत् . | फलितास्मि । फलिप्यति
अफलिप्यत् बन्द्वास्मि भत्स्यति अभन्स्यत् वाधिताहेयाधिप्यते अबाधिप्यत वोधितास्मि, योधिप्यति-ते | अवाधिष्यत्-त
°ताहे
१. बुध 4 A. to be | बुबुधे बोद्धाहे भोत्स्यते अभोत्स्यत
awake a. 2 0. उवाच, ऊचे वक्तास्मि, वक्ष्यति, अवश्यत् , to speak
वक्ताहे वक्ष्यते अवल्यत 5. भक्ष 10 U.
| भक्षयाञ्चकार, भक्षयितास्मि, भक्षयिष्यति-ते अभक्षto eat चके ताहे
'यिष्यत्-त १. भजू 1 U. वभाज, भेजे भक्तास्मि, भक्ष्यति, । अभश्यत्-त
to worship | भक्ताहे भक्ष्यते । s, 10 U. | भाजयाञ्चकार, भाजयितास्मि, भाज- | अभाजto bestow चके ताहे | यिष्यति-ते
| यिष्यत्-त a. भञ् 7 P. वभन्न भङ्गास्मि भक्ष्यति । | अभड्झ्य त्
to break . भण् 1 P. वभाणभणितास्मि भणिष्यति अणिध्यत्
to speak
भन्दिताहे
भन्दिष्यते
अभन्दिश्यत
.. मन्द् 1 A. to be | यभन्दे
prosperous!

Page #248

Roots with Important Forms
१३५
-
-
-
. . : Beno-Desidera.
Oansal Aorist dictive
Perfect Future tive
| Pres. 3rd sing. 3rd per. 3rd per. Participle | Participle Act. Pass."
| 3rd per. . sing. sing. 1
sing. असा- अप्सायि सायात् , पिप्सासति पप्सिवस् प्सास्यत् सापयति
सीत् सेयात् अफणीत्,अफाणि फण्यात् पिकणिपति पकवस् , फणिध्यत्फ णयति-ते अफाणीत्
फेणिवस् अफालीत् अफालि फल्यात् । पिफलिपति फेलिवस् | फलिष्यत् फालयति-ते
अभा- अवन्धि यथ्यात् विभन्त्यति ववश्वस्भ न्स्यत् वन्धयति-ते ममीत अबाधिष्ट अवाधि वाधिपीट विवाधियते ववाधान वाधिष्यमाण वाधयति-ते अबुधत् , अवोधि बुध्यात्, बुबुधिपति-ते बुबुध्यस् , बोधिष्यत् , बोधयति-ते अबोधीत् , वाधिपीट, बुयोधिपति-ते, बुबुधान। वोधिप्यमाण अबाधिष्ट अबुद्ध, अबोधि भुत्सीट बुझत्सते . बुयुधान भात्स्यमान बोधयति अवोधि अवा. अवाचि उच्यात् . विवक्षति-ते । अचिवम्, वक्ष्यत्,
वाचयति-ते चत्-त . वक्षीष्ट
ऊचान | वक्ष्यमाण अवभ- अभक्षि भक्ष्यात्, विभक्षयि-भक्षयाञ्चकृवस् , भक्षयिष्यत् , भक्षयति-ते क्षत्- न मक्षयिपीष्ट पति-ते 'चक्राण प्यमाण अभासीत् अभानि भज्यात् , विभक्षति-ते भेजिवस, भक्ष्यत् , भाजयाते-ते अभक्त . . भक्षीष्ट
भेजान भक्ष्यमाण अबी., भाज्यात्, विभाजयि-भाजयाञ्चक- भाजयिध्यत्, , भजत्-त भाजयिपीट पति-ते । वस् , चक्राणध्य माण अभा. अभजि, भज्यात् विभङ्कति वभज्यस् भझ्यत् भञ्जयति-ते ड्डीत् अभाजि अभणीत् अभाणि भण्यात विभणिपति वभण्वस्भ णिष्यत् भाणयति-ते अभाणीत्
अभन्दिष्ट अभन्दि भन्दिपीष्ट विभन्दिपते वभन्दान
भन्दिप्यमाण भन्दयति-ते

Page #249

सुलभधातुरूपकोशः
Root, Oonj. Pada and meaning
Perfect 3rd per. ___sing.
First Future 1st per. sing.
Second |
Conditional Future
| 3rd per. 3rd per.
_sing. sing.
I
भसयिताहे भर्त्सयिष्यते । अभर्त्सयिष्यत
, मर्म 10 A. .. भत्सयाचके
to reprove a. मा2 P. to shinel वभौ
भातास्मि
भास्यति
अभास्यत् '
.. भाज् 10 U. भाजयाञ्चकार, भाजयितास्मि भाजयिष्यति-ते. अभाजto distribute चक्रे ताहे !
यिष्यत्-त .. मा 1 A. वभापे
| अभाषिभ्यत to speak | ६. भाम् 1 A. वभासे भासिताहे भासिध्यते अभासियत
to shine .. भिक्षु 1 A. to beg, विभिक्षे भिक्षिताहे भिक्षिष्यते, · अभिक्षिष्यत
for; to ask a.भिद् 7 U. to split; विभेद, विभिदे भेत्तास्मि, भेत्स्यति-ते . अभेत्स्यत्-त S to separate
| भेत्ताहे 1. भी 3 P to tear | विभाय, भेतास्मि भेष्यति अभेप्यत्
विभयाञ्चकार | 4. भुज् 7 P.to enjoy बुभोज, भोक्तास्मि, भोक्ष्यति-ते अभोश्यत्-त
,7A. to eat बुभुजे भोक्ताहे s. 1 P. to be वभूव भवितास्मि भविष्यति अभविष्यत् १. भूषु 10 U. | भूपयाञ्चकार, भूषयितास्मि, भूषयिष्यति, अभूपयिष्यत्-त to adorn
°ताहे 4. भू 1 U. to ill;
भर्तास्मि, भरिष्यति-ते | अभरिष्यत्-त to support वत्रे भाहे 3 U. "
-
चका
वभार,
विभराञ्चकार
अमितास्मि
भ्रमिष्यति-ते अभ्रमिष्यत्
अ. भ्रम् 1 & 4 P. ।वभ्राम,
to roam about 5. भ्रंश 1 A. to tan वभ्रंशे
शिताहे भ्रंशिप्यते अंशिय्यत

Page #250

Roots with Important Forms
| Bene-Desidera-
Cansal
Perfect Aoriat
Future | dictive tive
Pres. 3rd sing. 3rd per. 3rd per. Participle i Participle
3rd p Act. Pass. | sing. sing. 1
sing.
अवभ- अभसि भसंयिपीष्ट विभत्सयिपते भत्, प्राञ्चक्राण भर्त्सयिष्यमाण भसयते
संत अभासीत् अभायि भायात् विभासति-ते बभिवस् भास्यत् भापय
ति-ते अवभा- अभाजि भाज्यात् , विभाजयि- भाजयाञ्चक- भाजयिष्यत्, भाजयति-ते जत्- त भाजयिपीट पति-ते वस , चक्राण प्यमाण | अभापिष्ट अभापि भापिषीष्ट विभापिषते वभाषाणभाषिष्यमाण भापयति-ते
अभासिष्ट अभासि भासिपीष्ट | विभासिपते वभासान
भासिष्यमाण | भासयति-ते
अमित
भित्मीर
अभिक्षिष्ट अभिक्षि भिक्षिषीष्ट विभिक्षिषते विभिक्षाण भिक्षिप्यमाण | भिक्षयति-ते अभिदत, अमेदि भिद्यात् , विभित्सति-ते विभिद्वस् , भेत्स्यत्, भेदयति-ते अभिसीन
• विभिदान भेत्स्यमान अभपीत् अभायि भीयात् । विभीपति विभीवस् , | भेष्यत् भाययति,
मापयते, | विभयाञ्चकृवस्
भीषयते अभीक्षीत् , अभो- भुज्यात्, वुभुक्षति-ते बुभुज्वस् , भोक्ष्यत् भोजयति-ने अभुक्त, जि भुक्षीष्ट
वुभुजान भोक्ष्यमाण अभूत् अभावि भूयात् बुभूपति.
भविष्यत् भावयति-ते अत्रुभूप. अभूषि भूध्यात्, वुभूपयिपति- भूषयाञ्चकृवस् भूषयिष्यत्, भूषयति-ते
त्-त . . भूपायपीट ते चकाण °प्यमाण अभापति, अभारि घ्रियात् बुभूपति-ते विभृवस्, भरिष्यत्, भारयति-ते अभृत भृपीष्ट विभरिपति-ते वभ्राण भरिष्यमाण
बभूवस
| विभराञ्चकृवस् ।
०च्चक्राण अत्रमीत् ; अभ्रमि भ्रम्यात् विभ्रमिपति बभ्रंवस् , भ्रमिष्यत् भ्रमयति, अभ्रमत्.
भ्रामयति अभ्रंशत्, अभ्रंशि भ्रंशिपीष्ट विभ्रंशिपते वभ्रशानभ्रंशिष्यमाण भ्रंशयति-ते भनंशिष्ट
भ्रमिवस्
-
-

Page #251

१३८
सुलभधातुरूपकोशः
-
Root, Conj. Pada and meading
Perfect 3rd per. sing.
First Second
Joonditional Future Futuro 1st per. | 3rd per.
| 3rd per.
sing. ___sing.
sing.
5. भ्रंश 4 P. to tall | वभ्रंश भ्रंशितास्मिनंशिष्यति अभ्रंशिष्यत ४. भ्रस्ज् 6U. वभ्रन्न, वमज भ्रटास्मि-
हे नश्यति-ते, अभ्रक्ष्यत्-त to parch वचन्ने, वभर्ने भस्मि -हे भक्ष्यति-ते अभयत्-त
___ to think
.. भ्राज 1 A. वभ्राजे, भेजे भ्राजिताहे भ्राजिष्यते । अभ्राजिष्यत
to shine इ. भ्राश् 1 A. वभ्राशे, धेश नाशिताहे नाशिप्यते अवाशिष्यत
____to glitter: ४. श्लाश् 1 A.विलाशे, भ्लेशे भ्लाशिताहे · लाशिष्यते अभ्लाशिष्यत
to shine | . मद् P. to beममाद मदितास्मि मदिप्यति अर्मादप्यत
glad | a. मन् 4 A. भेने मन्ताहेमस्यते अमंस्यत s, A. to
| मनिताहे मनिप्यते, अमनियत know; to think ६. मन्व् 10 A. मन्त्रयाश्चक्र | मन्त्रयिताहेमन्त्रयिष्यते । अमन्त्रयिष्यत
to coosult ७. मन्यु 9 P. ममन्य मन्यितास्मि । मन्थिष्यति अमन्थिप्यत्
___to churn! a. महज 6P. to be ममज्न
मङ्गास्मि मझ्यति
अमझ्यत् drowned; bathe a. मा 2 P. ममा मातास्मि मास्यति अमास्यत्
to measure . . 3 A... ममे । माताहे मास्यते अमास्यत 5. मार्ग 10 U. . मार्गयाञ्चकार, मार्गयितास्मि, मार्गयिप्यति-ते अमार्गयि- . to seek के
प्यत्-त मी 9 U. to kill ममी, मिभ्ये मातास्मि, मास्यति-ते अमास्यत्-त
माताहे.
ताह

Page #252

•
Roots with Important Forms
१३९
| Bene- Desidera- Aorist
Perfect Future dictive tive 3rd sing.
3rd per. 3rd per. Act. Pass.
in partinin
Participle Participle , sing. sing.
Causal
Pres. 3rd per. sing
-
अभ्रशत् अभ्रंशि भ्रदयात्- विभ्रंशिपति । वज्रश्वस भ्रंशिष्यत् भ्रंशयति-ते अभ्रासीत्,अभ्रजि, भृज्ज्यात्, विचक्षति-ते वभवस् अभाक्षीत् ,अभर्जि भ्रक्षीष्ट, विभक्षति-ते वभ्रज्ज्वम् , भ्रश्यत् , भ्रज्जयति-ते अभ्रट, भीष्टचिनजिपति-ते बभीन, भ्रश्यमाण, भजयति-ते अभष्ट
बिभर्जिपति-ते वनजान भर्यत् , भर्यमाण अत्राजिप्ट अभ्राजि भ्राजिपीष्ट विभ्राजिपते वभ्राजान, ब्राजिप्यमाण भ्राजयति-ते
श्रेजान अघ्राशिट अभ्राशि भ्राशिपीट विभ्राशिपते वभ्राशान, . भ्राशिष्यमाण भ्राशयति-ते
धेशान अभ्ला- अभ्लाशि भ्लाशिपीट विश्लाशिपते वभ्लशान, भ्लाशिष्यमाण भ्लाशः शिष्ट
भ्लेशान
यति-ते अमदीत् , अमदि मद्यात् मिमदिपति मेदिवस् मदिष्यत् मदयति-ते, अमादीत् अमादि
मादयति-ते अमंस्त अमानि मंसीप्ट मिमंसते . मेनान मंस्यमान मानयति-ते
मज्जयति-ते
अमत, , मनिपोष्ट | मिमनिपते
मनिष्यमाण अमनिष्ट अमम- अमन्त्रि मन्त्रयिपीट मिमन्त्रयिपते मन्त्रयाचक्राण. | मन्त्रयिष्यमाण मन्त्रयति-ते न्त्रत अमन्थीत् अमन्थि मन्थ्यातू मिमन्थिपति | ममथ्वस् मन्थिष्यत् मन्थयति-ते अमासीत् अमज्जि मज्ज्यात् मिमङ्कति ममज्ज्वस् मङ्यत् अमासीत् अमायि मेयात् । मित्सति ममिवस् ।
मास्यत्
| मापयति-ते अमास्त , मासीट मित्सते ममान
मास्यमान अममार्ग- अमार्गि मार्यात् , मिमायि- मार्गयाञ्चकृवस मार्गयिष्यत् , मार्गयति-ते
त- त मार्गयिपीष्ट पति-ते। चक्राण प्यमाण अमासीत्,अमायि मीयात् , मित्सति-ते मिमीवस्मास्यत्, मापयति-ते अमास्त मासीट .
निम्यान मास्यमान

Page #253

१४०
सुलभधातुरूपकोशः
-
Root, Conj. | Perfect Pada and
3rd per. meaning
siog.
First Future 1st per. sing.
Second Future 3rd per. sing.
Conditional | 3rd per.
_sing.
3. भीलू 1 P. to close मिमील | मीलितास्मि मीलिव्यति अमीलिष्यत्
(the oyes) 4. मुन् 6U. मुमोच, मोकास्मि, मोक्ष्यति-ते अमोक्ष्यत्-त .
to release मुमुचे। मोक्ताहे 5. मुद् 1 A मुमुदे मोदिताहे मौदिप्यते अमोदिप्यत
to rojuice ७. मुर्छ 1 P. मुमूर्छ मूछितास्मि मूछि यति अमूछिप्यत्
to faint मुगु 9 P. मुमोष मोपितास्मि । मोपियति । अमौषिप्यत्
to steal 1. मुद् 4 P. मुमोह मोहितास्मि, मोहिष्यति, अमोहिप्यत्, to be silly
मोडास्मि, मोक्ष्यति अमोक्ष्यत्
मोग्धास्मि . ! . a. F 6 A. to dio ममार
मास्मि मरिष्यति । अमरिष्यत् 5. मृग 10 A. मृगयाञ्चके मृगयिताहे मृगयिष्यते अमृगयिष्यत
to seek .भृज् 2 P.
ममार्ज
मार्जितास्मि, मार्जिष्यति, अमार्जिध्यत्, to cleanse
मास्मि मायति अमायत s. ,, 10 U. मार्जयाञ्चकार, मार्जयितास्मि, मार्जयिष्यति-ते, अमाजयिष्यto wipe off चक्रे ताहे
त-त 5. मृद 9 P. to pound ममर्द मर्दितास्मि मर्दिष्यति । अमदिव्यत् 4. मृशू 6.P. toममर्शमास्मि, मध्यति, अमयत, touch; to reflect
म्रष्टास्मि म्रक्ष्यति अम्रक्ष्यत्
5. मृप 10 U. मर्पयाञ्चकार, | मर्पयितास्मि । मर्पयिप्यति-ते अमर्पयिष्यत्-त to forgive
ताहे .प्रा 1P. मनी प्रातास्मिनास्यस्ति अनास्यत् .
to repeat a. ग्लै 1 P. to tade; मम्लौम्लातास्मि म्लास्यति । | अम्लास्यत्
to be sad

Page #254

.
Roots with Important Forms
988
Aorist
Bene- Desidera
dictive tive 3rdrsing. Act. Pass. 8: 3rd per. 3rd per.
eing. sing.
Causal Perfect Future
Pres. Participle Participle
| 3rd per.
sing.
मोक्ष्यत् ,
अमीलीत् अमीलि मील्यात् । मिमीलिपति मिमीत्वस्मीलिप्यत् । मीलयति-ते अमुचत् , अमोचि मुच्यात् , मुमुक्षति-ते मुमुच्चस्
मोचयति-ते अमुक्तमुक्षाट मोक्षतेमुमुच्चान मोक्ष्यमाण अमोदिष्ट अमोदि, मोदिपीट मुमुदिपते, मुमुदान । मोदिष्यमाण मोदयति-ते
मुमोदिपते अम्- अमछि मूर्छयात् मुमूछिपति मुमर्छस् मूछियत् मर्छयति-ते अमोपीत् अमोषि मुष्यात् । मुमुपिषति, मुमुप्वस् | मोपिष्यत् | मोषयति-तेः
मुमोपिषति अमुहत् अमोहि मुह्यात् । मुमुहिधनि, मुमुहस्
मोहिष्यत् ,
मोहयति-ते मुमोहिपनि,
(परिमोहयते) .. ममक्षति । अमृत अमारि मृघीष्ट मुमूर्पति ममृवस् । मरिष्यत्मारयति-ते अममृगत अमृगि मृगयिपीट मिमृयिंपते मृगयाश्चक्राण मृगयिष्यमाण मृगयति-ते
मोक्ष्यत्
अमाजी , अमा- मृज्यात् मिमार्जिपति, ममृज्वस्मार्जिष्यत् , मार्जयति-ते अमाक्षात जिमिमक्षति
मायत् अममार्जत्-त ,, माात् , मिमार्जयिप-मार्जयांचकृवस्, माजयिष्यत् , अमीमृजत्-
त मार्जयिपीट ति-ते चक्राण प्यमाण अमदात् अमर्दि मृद्यात् मिमर्दिषति ममृद्वस्म दिव्यत् मर्दयति-ते अमृक्षत् : अमर्शि मृश्यात मिमक्षति ममृश्वस्म यत्, मर्शयति-ते अमाक्षीत्,
म्रक्ष्यत् अम्राक्षात् अमीमृपत्-तअम- मात्, मिमर्षयिष-मर्षयांचकृवस् , मर्षयिष्यत्, मर्षयति-ते अममर्थत-त पिं मर्पयिपीष्ट ति-ते चक्राण °ध्यमाण अन्नासीत् अनायि नायात् । मिनासति । मनिवस् नास्यत् नापयति-ते
मेयात् अम्ला- अम्ला- म्लायात्, मिम्लासति मम्लिवस् म्लास्यद् म्लापयति-ते सीत् यि म्लेयात्

Page #255

१४२
सुलभधातुरूपकोशः
-
Root, Conj.
Pada and meaning
Perfect 3rd per. sing.
First Second lei;
Conditional | Future ! Futere 1st per. | 3rd per.
3rd per. I sing. sing.
_sing.
-
a. यज 1U.. इयाज, यथास्मि, यस्यति-ते अयक्ष्यत् त
to worship ईजे यष्टाहे . यत् 1 A. येते यतिताहे यतिप्यते । अयतिप्यत .
to strive 5. यन्व् 16 U. to re- यन्त्रयांचकार, यन्त्रयितास्मि, यन्त्रयिष्यति-ते अयन्त्रयिय. strain; confine । ताहे
त्-त 5. यम् 1 P.to check; ययामयन्तास्मियस्यति । अयंस्यत्
to rufrain .. यम् 4 P.
ययास यसितास्मि यसिप्यति अयसिप्यत् to strive 5. या 2 F. to go ययौ यातास्मियाम्यति । अयास्यत्
याच 1 U. to beg: ययाच, | याचितास्मियाचिष्यति-ते अयाचिष्यत्-त ययाचे
ताहे 8.g2 P. to join 7711 यवितास्मि । यविष्यति अयविष्यत् a. ,, 9 U. to bind युयाव, योतास्मि, योध्यति-ते अयोप्यत् त
योताहे १. युज 1 P. युयोज। योक्तास्मि योदयति अयोश्यत
to rostruin 1, 4A. ko concen- युयुजे योक्ताहे योश्यते अयोक्ष्यत
trate the mind , TU. to join युयोज, युयुजे योक्तास्मि-हे । योश्यति-ते अयोश्यत्-त 5. , 10 U. to bind| योजयांचकार, योजयितास्मि । योजयिष्यति- अयोजयिष्य
चक्र ताहे
°ते त्-त a. युध 4 A. युयुधे योद्धाहे योत्स्यते अयोत्स्यत
to fight .. र 1 P.
रक्षितास्मि रिक्षिष्यति अरक्षिप्यत् to protect

Page #256

· Roots with Important Forms
१४३
Parfect
Future :
Bene- Desidern- Aorist
| dictivo tivo 3rd sing. 3rd per. 3rd per. Act. Pass.
sing. sing.
Causal
Pres. 3rd per.
Parucinlo Participle
_sing.
अयाक्षीत् , अया- इज्यात्, यियक्षति-ते । ईजिविस, अयट जिः यक्षाष्ट
जान अयतिट अयाति यतिपीट यियतिपते येतान
यक्ष्यत , याजयति-ते यश्यमाण नियमाण यातयति-ते
अययन्त्र- अय- यन्यात् , यियन्त्रयिष- यन्त्रयांच- यन्त्रयिष्यत् , यन्त्रयति-ते
तत् त्रि यन्त्रयिपीट ति-ते वस्, चक्राण प्यमाण । अयंसीत् अयामि यम्यात् यियंसति येमिवस्य स्यत् यामयति-ते अयसत् अयासि यस्यात् यियसिपति येसिवस् यसिष्यत् यासयति-ते,
(आयासयते) अयासीत् अयायिः यायात् . यियासति । यथिवस्यास्यत् यापयति-ते अयाचीत अयाचि याच्यात 'यियाचिप- ययाच्वस् , याचिायत, याचयति-ते अयाचिष्ट याचिपीट ति-ते ययाचान प्यमाण अयावीत् अयावि यूयात् युयूपति, युयुवस् यविष्यत्यावयति-ते
यियविपति अयौपीत्, ,, यूयात् युयूयति-ते युयुवस् ,
योप्यत्, अयोट योषीष्ट
युयुवान
योध्यमाण अयौंक्षीत् अयोजि युज्यात युयुक्षति युयुज्वस् योक्ष्यत् । योजयति-ते अयुक्त ... युक्षीष्ट युयुक्षते युयुजान योश्यमाण अयुजत्, , युज्यात्, युयुक्षति-ते युयुज्वस् ,
योश्यत् , अयोक्षीत् ,अयुक्त युक्षीष्ट
युयुजान
| योक्ष्यमाण अयुयु- अयोजि योज्यात् , युयोजयिष- योजयांचकृवस, योजयिष्यत्, ,, । जत्-त योजयिपीष्ट ति-ते °चक्राण °ष्यमाण। अयुद्ध अयोधि युत्सीष्ट युयुत्सते युयुधान योत्स्यमान योधयति अरक्षीत् . अरक्षि रक्ष्यात् ।रिरक्षिपति ररवस् । | रक्षिष्यत् रक्षयति-ते

Page #257

१४४
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Oonj. | Pada and meaning
Perfect 3rd per.
First Future 1st per. __sing.
Second Future 3rd per. sing.
Conditional 3rd per. sing.
sing.
चके
७. रच 10 U. रचयांचकार; रचयितास्मि, रचयिष्यति- अरचयिष्यत्-त to arrange 1
ताहे . ते रज&4U.to dye; ररज, रङ्गास्मि, रयति-ते अरझ्यत्-त । __to be attached | ररखे 5. स्ट् 1 P. to roar |रराट |रटितास्मि रटिष्यति अरटिप्यत् V. V 4 P. to hurt TTT रधितास्मि, रधिष्यति, | अरविष्यत्,
रद्धास्मिरत्स्यति अरत्स्य त् ४. रभू 1 A. to be रेभे धाहेरप्स्यते अरप्स्यत
engaged in 4. रम् 1 A.
रन्ताहे रस्यते | अरंस्थत to sport १. रा2 P.to give |ररी रातास्मि .रास्यति . अगस्यत
5. राज् 1 U.
to chine |रराजे, रेजे 1. राधू 4 P. to grow रराघ ,,5 P. to acconplish; to kill
राजितास्मि राजिष्यति-ते अराजिप्यत् राद्धास्मि रात्स्यति अरात्स्यत्
॥. रिच 7 U.
to empty
रिच, रिरिचे रक्तास्मि,
रेक्ताहे
रक्ष्यति-ते
अरेक्ष्यत्-त
1.2 P. to sound सराव 8. रुच 1 A. हवे
to shine 5. रुद् ? P. to weep, सरोद
रवितास्मिरविष्यति रोचिताहे रोचिष्यते
अरविष्यत् | अरोचिप्यत
.
रोदितास्मि रोदिष्यति अरोदिष्यत् रोद्धाहे . रोत्स्यते .. अरोत्स्यत
१. रुध 4 A. to de. | साधे
sire; to obey

Page #258

.
Roots with Important Forms
१४५
Aorist 3rd sing. Act. Pass.
•
Bene- Desideradictive tivo 3rd per. 3rd per. sing. | sing.
Perfect Future Participle Participle
Causal
Pros. 3rd per. sing.
अररचत्-त अरचि रच्यात्, । रिरचयिष- रचयाञ्चकृवस् , रचयिष्यत् , रचयति-ते रचयिपीष्ट ति-ते चक्राण °ध्यमाण
रअयति-ते अरावीत् , अरन्जि रज्यात्, रिङ्क्षति-ते ररज्वस्
रक्ष्यत्,
| (also रजयअरहरीष्ट
रड्क्ष्यमाण अरटीत् , अराटि रट्यात् |रिरटिपति रेटिवस् रटिष्यत् राटयति-ते अराटीत् अरधत् अरन्धि रध्यात् रिरधिषति, | ररन्ध्व स्
रविष्यत् ,
रन्धयति-ते रिरत्सति
रत्स्यत् अरब्ध अरम्भिा रप्सीष्ट रिप्सते रेभाण रप्स्यमान | रम्भयति-ते अरस्त अरामि रसीष्ट रिसते रेमाण रंस्यमान
रमयति-ते
जिव
°ष्यमाण
अरागीत अरायि रायात् . रिरामति ररिवस् रास्यत् | रापयति-ते अराजीत्, अराजि राज्यात्, रिराजि
रराज्वम्,
राजिष्यत्,
| राजयति-ते भराजिष्ट राजिपीष्ट पति-ते
| रराजान, रेजान अरात्सीत् अराधि राध्यात् |रिरात्सति |रराध्वस् | रात्स्यत् राधयति-ते
(रित्सति-wi- रराध्वस्,
shes to kily| रेधिवस् अरिचत्, अरेचि रिच्यात्, रिरिक्षति-ते रिरिच्चस्, रेक्ष्यत्, रेचयति-ते अक्षीत् , रिक्षीष्ट
रिरिचान | रक्ष्यमाण अरिक्त अरावीत् अरावि रूयात् रूपति रुखस् रविष्यत् रावयति-ते अश्चत् , अरोचि रोचिपीष्ट रुरुचिपते, रुचान रोचिष्यमाण | रोचयते अरोचिष्ट
सरोचिषते अरुदत् , अरोदि रद्यात् रुरुदिषति रुष्टस् | रोदिष्यत् रोदयति | अरोदीत् । अरूद्ध. अरोधि त्सोष्ट रुत्सते रुवान रोत्स्यमान रोधयति-ते

Page #259

१४६
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. Pada and menning
Perfect 3rd per. sing.
First Second Future Future 1st per. | 3rd per. sing. +
sing.
Conditional 3rd per.
sing.
८. 7 U.to oppose) रुरोध, रुरुधे रोद्धास्मिन्हे
रोत्स्यति-ते
अरोत्स्यत्-त
१. रुइ 1 P. to grow| रुरोह रोढास्मि रोश्यति
from secd 5. रूप 10 U. to 800; रूपयाञ्चकार, रूपयितास्मि. | रूपयिष्यति.
to consider a. 1P.th sound) ररौ रातास्मि · रास्यति
अरोक्ष्यत् अरूपयिष्यत्
चक
अरास्यत् ।।
१. लक्ष 10 U. लक्षयाञ्चकार. | लक्षयितास्मि, लक्षयिष्यति, अलक्षयिष्यत्to observe
चक्र . "ताहे ध्यते 5. लग 1 P. to come| ललाग लगितास्मि लगिष्यति अलगिष्यत्
in contact 5. लङब 1 A. to go; ललझे
अलविध्यत to fast s. लप् 1 P. to talk; ललाप
लपिष्यति अलपिप्यत् to whisper ७. लम् 1 A. to get; लेभे
लधाहे लप्स्यते | अलपस्यत to obtain ७. लम्ब् 1 A. to fall| ललम्बे लम्विताहे लम्बिध्यते . अलम्बिष्यत
5. लम् 1 & 4 U. to ललाप,
wish; to long for लये
लपितास्मिलपिष्यति ते । अलपिप्यत्-त
| अलजिष्यत
६. लज्ज 6 A. to be ललने
ashamed a. ला 2 P. to take; ललौ
to give ७. लिव 8 P.to write लिलेख
| लज्जिताहे लातास्मि
लज्जिष्यते लास्यति लेखिष्यति
अलास्यत् - अलेखिष्यत्
| लेखितास्मि

Page #260

Roots with Important Forms
9819
Perfect
Future | Pres.
Oausal
Lorist 3rd sing. Act. Pass.
Bede. Desidera- dictive tive 3rd per. 3rd per. sing. | sing.
Participle
Participle
3rd per. sing.
रोत्स्यत्,
अरुधन, अरोधि रुध्यात्, रुत्सति-ते ध्वस्,
रोधयति-ते अरौत्सीत् , मीष्ट
हरुधान
रोत्स्यमान अरुद्ध अरुक्षत् अरोहि रूह्यात् रक्षति अरक्षत्
रुरुहस्रोश्यत् रोहयति-ते,
रोपयति-ते अरुरूपत्- अरूपि रूप्यात् , रूपयि- 1 रूपयाचकृवस् , रूपयिष्यत्, | रूपयति-ते त रूपयिपीष्ट पति-ते- 'चक्राण प्यमाण अरासीत् अरायि रायात् • रिरासति . ररिवस् . रास्यत् रापयति-ते
°ध्यमाणा
अलल. अलक्षि लक्ष्यात्, | लिलक्षयि- लक्षयाशकृवस् , लक्षयिष्यत्, लक्षयति-ते .. क्षत्-त लक्षयिषीष्ट
अपि पति-ते
पति-ते "चक्राण अलगीत् अलागि लग्यात् लिलगिपति लेगिवस्ल गिष्यत् लगयति-ते अलशिष्ट अलति लड्डियोष्ट | लिलहिपते ललवान लविष्यमाण लक्षयति-ते. अलपीत्, अलापि, लम्यात् । लिलपिपति | लेपिव लपिष्यत् लापयति-ते अलापीत् अलब्ध अलाभि लप्सीष्ट लिप्सते लेभान .. | लप्स्यमान लम्भयति-ते
(प्र) अलम्भि अलम्विष्ट अलम्बि लम्विनीष्ट लिलम्विषते ललम्वान लम्बिष्यमाण लम्बयति-ते
लषिष्यत्,
°ध्यमाण
लापयति-ते
लज्जिध्यमाण लज्जयति
अलपीत् , अलापि लष्यात्, | लिलषिषति | लेषिवस् , अलापीत्, लपिपीष्ट
लेषाण अलपिष्ट अलज्जिष्ट अलज्जि लज्जिषीष्ट लिलज्जिषते ललजान अलासीत् अलायि लायात् । लिलासति | ललिवस् अलेखीत् अलेखि लिख्यात् लिलिखिषति, लिलिल्वस्
लास्यत्
लापयति-ते (लालयति-ते -to melt) | लेखयति-ते
लेखिष्यत्
.
.लिलेखिपति

Page #261

१४८
सुलभधातुरूपकोशः
-
Root, Oonj. Pada and meaning
Perfect 3rd per.
First Future 1st per. sing.
Second Conditional Future
| 3rd per. | 3rd per.
sing. ____sing..
sing.
लेप्तास्मि,
लेप्स्यति-ते
| अलेप्स्यत्-त
लेताहे
लेढास्मि,
a. लिप् 6 U. to be | लिलेप,
smeared a. लिह 20. toलिलेह, ___taste; to lick लिलिहे 4. ली9 P. toलिलाय, adhere; to melt/ ललौ
लेक्ष्यति-ते
अलेक्ष्यत्-त
लेढाहे | लेतास्मि, लातास्मि
अलेष्यत् ,
लेव्यति, लास्यति
अलास्यत्
मलाप,
, 4 A. to clingi लिल्ये लेताहे, लाताहे| लेष्यते
अलेव्यत, : to stick
| लास्यते
अलास्यत s. टुट् 4 P..to.roll; लुलोट | लोटितास्मि. लोटिष्यति. अलोटिष्यत्
to wallow .. हट् 1 A. to लु लटे . | लोठिताहेलोठिष्यते । अलौठिप्यत
oppose; to resista 5. टुप् 4 P. to be लुलोप लोपितास्मि लोपिष्यति अलोपिष्यत्
disturbed a., 6 U. to cut लु लोप्तास्मि, लोप्स्यति-ते अलोप्स्यत्-त
लोप्ताहे • टुभ् 1, 4 & 6 P.
लुलोभ लोभितास्मि, लोभिष्यति अलोभिष्यत् to covet
लोव्यास्मि s..लू 9 0. लुलाव, लवितास्मि, लविष्यति-ते अलविण्यत्-त to lop off
- ताहे। 5. लोक् 1 A. लुलोके लोकिताहे लोकिप्यते अलोकिष्यत
___to see 5. ,, 10 U. to लोकयाचकार, लोकयितास्मि, लोकयिष्यति-ते अलोकयिष्य__speak, to shine
त्-त a. वच् ? P. to उवाच वक्तास्मि. वक्ष्यति अवक्ष्यत् ।
speak; to read .. वञ्च 10 A. वञ्चयाञ्चके वञ्चयिताहे वञ्चयिष्यते अवश्चयिष्यत
to deceive

Page #262

Roots with Important Forms
१४९
-
Perfect
Future
| Bene- DesideraAorist
dictive tive 3rd sing. 3rd per. 3rd per. Act. Pass.
sing. sing.
Causal
Pres. 3rd per.
Participle
Participle
sing.
लेपयति-ते
अलिपत्-त अलेपि लिप्यात्, लिलिप्सति-ते लिलिप्वस्, लेफ्स्यत् , अलिप्त लिप्सीष्ट
लिलिपान लेप्स्यमान अलिक्षत्-न अलेहि लिह्यात्, लिलिक्षति-ते लिलिहस, । लेश्यत् , अलीढलिक्षीट
लिलिहान लेक्ष्यमाण अलैयीत् , अलायि लीयात् लिलीपति लिलीवस् अलासीद
लास्यत्
लेहयति-ते
लेष्यत्,
लालयति-ते लाययति-ते लापयति-ते लीनयति-ते
लेष्यमाण, लास्यमान लोटिष्यत्
लोटयति-ते
लोटिप्यमाण लोठयति-ते
लोपिध्यत्
लोपयति-ते
अलेप्ट, लेपोष्ट, लिलीपते | लिल्यान अलास्त लासीष्ट अलुटत् अलोटि लुट्यात् । लुलुटिषति, लुलटस्
लुलोटिषति अलुटत, अलोठि, लोठिपीट लुलुठिपते लुलुठान अलोठिष्ट
लुलाठिपते अलुपत् अलोपि लुप्यात् । लुलुपिषति, लुलुप्वस्
लुलोपिपति अलुपत् लुप्यात्, लुलुप्सति-ते लुलुस्वस, अलुप्त लुसीष्ट
लुलुपान अलोभीत् अलोभि लुभ्यात् लुलुभिषति, लुलुभ्वस्
लुलोभिषति अलावीत्.,अलावि लूयात् , लुलूषति-ते लुलूवस्, अलविष्टलविषीष्ट
लुलुवान अलोकिष्ट अलोकि लोकिपीष्ट लुलोकिषते | लुलोकान
लोप्स्यत् , लोप्स्यमान लोभिष्यत्
लोभयति-ते
लावयति-ते
लविष्यत्, लविष्यमाण | लोकिष्यमाण
लोकयति-ते
अलुलोकत्-त ,, लोक्यात् , लुलोकयिष- लोकयाञ्चकृवस, लोकयिष्यत् ,
लोकयिपीट ति-ते चक्राण °ष्यमाण अवोचत् अवाचि उच्यात् विवक्षति ऊचिवस् वक्ष्यात्
वाचयति-ते
अवचत्-त अवञ्चि वञ्चयिपीष्ट विवञ्चयिषते वञ्चयाञ्चक्राण
वञ्चयिष्यमाण वञ्चयति-ते

Page #263

सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. . Perfect Pada and 3rd per. meaning sing.
First Future 1st per. sing.
Second Future 3rd per. sing.
Conditional ___3rd per. | sing.
1. बद् 1 P
| उवाद | वदितास्मि वदिष्यति | अवदिष्यत् to speak 5. वन् 8 A. to beg; ववने वनिताहे वनिष्यते अवनिष्यंत
to request 5. वन्द्1 A. ववन्दे | वन्दिताहे वन्दिप्यते अवन्दिष्यत
to saluto १. वपु 1 U. to sov उवाप, वप्तास्मि, वस्यति अवप्स्यत्-त
ऊपे वप्ताहे 5. वम् 1 P. | ववाम वमितास्मि वमिष्यति अवमिप्यत्
to vomit ७. वर्ण 10 U. वर्णयाञ्चकार, वर्णयितास्मि, वर्णयिष्यति-ते अवर्णयिष्यत्
to describe ३. व 1 A. ववले व लिताहे वलिष्यते अवलिष्यत · to cover 5. वश 2 P. |उवाश | वशितास्मि वशिष्यति अवशिष्यत्
to wish a. वम् 1 P. उवास वस्तास्मि वत्स्यति | अवत्स्यत्
to dwell s. , 2 A. | ववसे वसिताहे वसिष्यते अवसिष्यत
to dress a. वह 1 U. to bear; उवाह, वोढास्मि, वक्ष्यति-ते | अवक्ष्यत्-त ____to carry; flow ऊहे बोढाहे a. वा 2 P. to go ववो वातास्मि वास्यति अवास्यत् i to blow
७. वाग्छ 1 P. ववाञ्छवाञ्छितास्मि वाञ्छिष्यति अवाञ्छिव्यत्
to desire ७. विच्छ 8 P. to go ; विविच्छ, विच्छितास्मि | विच्छिन्यति, अविच्छिष्यत्
to move विच्छायाञ्चकार विच्छायितालिम विच्छायियति अविच्छायिष्यत्

Page #264

Roots with Important Forms
१५१
Aorist 3rd sing. Act. Pass.
Bene Desidera- Parte
Perfect dictive 1 tive 3rd per 3rd per.
Participle sing. sing.
Osusal Future
Pres. Participle
3rd yer. | sing.
| वदिष्यत्वादयति-ते
अवादीत् अवादि उद्यात् विवदिपति | ऊदिवस अवनिष्ट, अवानि वनिपीष्ट विवनिपते | ववनान अवत अवन्दिष्ट अवन्दि वन्दिषीष्ट विवन्दिषते ववन्दान
वनिष्यमाण वानयति-ते
वन्दिष्यमाण
वन्दयति-ते
वप्स्य
त् ,
अवाप्सीत् अवापि उप्यात्, विवप्सति-ते ऊपिवस , .
| वापयति-ते . अवप्तवासीष्ट
ऊपान वास्यमान अवमीत् अवामि वम्यात् । विवमिषति वववस्
वमिष्यत्
| वामयति-ते .
(वमयति-ते) अववर्ण- अवणि वर्ध्यात्, विवर्णयिप- वर्णयाचकृवस् , वर्णयिष्यत् , वर्णयति-ते.
त्- त वर्णयिपीष्ट ति-ते चक्राण प्यमाण अवलिष्ट अवालि वलिपीष्ट विवलिप- ववलान वलिष्यमाण ' वालयति-ते.
ति-तेअवशीत् , अवाशि उदयात् विवशिषति | ऊशिवस् वशिष्यत् वाशयति-ते अवाशीत् अवा- अवासि उष्यात् विवत्सति ऊपिवस् वत्स्यत्
वासयति-ते त्सीत् अवसिष्ट, वसिपीष्ट विवसिपते ववसान वसिपीष्ट
वसिष्यमाण
सीत्
अवाक्षीत् , अवाहि उह्यात्, विवक्षति-ते ऊहिवस्
वक्ष्यत् ,
| वाहयति-ते अवोढ वक्षीष्ट
ऊहान वक्ष्यमाण अवा- अवायि वायात विवासति वविवस् वास्यत् वापयति-ते
(वाजयति-ते
be shakes) अवा- अवाञ्छि वाञ्च्यात् विवाञ्छिपति ववाञ्छस् वाञ्छिश्यत् वाञ्छछीत्
यति-ते . । भवच्छीत्,अविच्छि| विच्छ्यात्, विविच्छियति विविच्छस विच्छिध्यत्, विच्छयति-ते, अविच्छा- अवि-विच्छाय्यात् विविच्छा- विच्छायाञ्चक- विच्छायिष्यत् विच्छाययीत् च्छायि यिषति वस्
यति-ते

Page #265

सुलभधातुरूपकोशः
Root; Oonj.
Pada and meaning
Perfect 3rd per.
sing.
First Future 1st per. sing.
Second Future 3rd per.
Conditional | 3rd per.
sing.
I
___sing.
वक्तास्मि, व ताहे
वेश्यति-ते
4. विज् 3 U. विवेज,
to separate विविजे
अवेक्ष्यत्-त
8., 6 A.to fear विविजे :विजिताहे विजिप्यते अविजिष्यत ..,7P. विवेज विजितास्मि | विजिष्यति अविजिप्यत्
to tremble 1. विडम्बू 10 U. विडम्वयाचकार, विडम्वयि- .विडम्वयिष्यति, अविडम्वयिष्यत् |
to imitate | चके तास्मि, ताहे ते त ..विद् 2 . विवेद, वेदितास्मि वेदिष्यति अवेदिष्यत्
to know विदाञ्चकार । 4. 24 A. to be; & विविदेवताहे वेत्स्यते । अवेत्स्यत्
7 A. to discuss 0.76 U. to get 3 विवेद, वेत्तास्मि-हे. वेत्स्यति-ते, · अवेत्स्यत्-त,
to obtain विविदे वेदितास्मि-हे | वेदिष्यति-ते अवेदिष्यत्-त विद् 10 A.to feel, वेदयाचके वेदयिताहे वेदयिष्यते अवेदयिष्यत
to experience १. विश्6 P. विवेशवेष्टास्मिवेक्ष्यति अवेक्ष्यत्
to ent a. वि 3 U. विवेष,
वेक्ष्यति-ते अवेक्ष्यत्-त to pervade | विविषे .5 U. to cover; ववार, ववेवरितास्मि-हे वरिष्यति-ते, अवरिष्यत्-त, to choose
वरीतास्मि-हे वरीष्यति-ते । अवरीप्यत्-त
वेष्टाहे
8., 10 U. वारयाञ्चकार, वारयितास्मि, वारयिष्यति-ते अवारयिष्यत्-त
to conceal .. वृञ् 1 & 7 P.to/ ववर्ज वर्जितास्मि वर्जिष्यति अवर्जिष्यत् . avoid; to sban 124वजे वर्जिताहे वर्जिष्यवे अवजिष्यत
to abandon

Page #266

-
Roots with Important Forms
Causal
Future
Perfect
| Bene- | Desidera Aorist
dictive tive 3rd sing. Act. Pass.
3rd per. 3rd per. " sing. sing.
Perfect ! Future Pree.
3rd per. Participle Participle o
sing.
अविजत् , अवेजि, विज्यात्, विविक्षति-ते विविज्चस्, वेश्यत्, वैजयति-ते अवैक्षीत् , विक्षीष्ट
विविजान वेक्ष्यमाण अविक अविजिष्ट ., विजिषीष्ट विविजिपते विविज्ञान विजिष्यमाण वेजयति अविजीत् , विज्यात् विविजिपति विविज्वस् विजिप्यत् ,
अविविड- अवि-विडम्व्यात्, विविडम्वयि- विडम्बयाचकृ- विडम्बयिप्यत् , विडम्बम्वत्-त डम्बि विडम्बयिषीष्ट पति-ते| वस , चक्राण प्यमाणः यति-ते अवेदीत् अवेदि विद्यात विविदिपति- विविद्वस, वेदिष्यत् । वेदयति-ते
ते विदांचकृवस् । अवित्त , वित्सीष्ट विवित्सते. विविदानवेत्स्यमान
अविदत्, ,, विद्यात्, विवित्सति-ते विविद्वस, वेत्स्यत् , °मान , अवित्त, वित्सीष्ट, विविदिपति-ते विविदान वेदिप्यत्,'माण अवेदिष्ट वेदिपीष्ट विवेदिपति-ते अवीविदत् अवेदि, वेदयिपीट विवेदयिषते वेदयाचक्राण वेदयिष्यमाण वेदयते अविक्षत् अवेशि विश्यात् । विविक्षति | विविश्वस् वेश्यत् वेशयति-ते
अविषत्, अवेषि विष्यात्, विविक्षति-ते विविष्वस्, वेश्यत्, वेषयति-ते अविक्षत् . विक्षीष्ट ।
विविपाणवेश्यमाण अवारीत् अवारि त्रियात्, विवरिषति-ते, ववस, वरिष्यत्, माण; वारयति-ते अवरिष्ट, वरिषीष्ट, विवरीषति-ते वाण वरीष्यत्,°माण . अवरीष्ट अवृत वृषीष्ट वुवूपति-ते अवीवरत्-त , वार्यात्, विवारयिषति- वारयाबकृवस्, वारयिष्यत्, वारयति-ते
वारयिषीष्ट ते| चक्राण वारयिष्यमाण , अवर्जीत् अवर्जि ज्यात् । विवर्जिषति ववृञ्चस्व र्जिष्यत्
अवर्जिष्ट वर्जिषीष्ट विवर्जिषते । वजान वर्जिन्यमाण
वजान

Page #267

१५४ .
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. Pada sad meaning
Perfect 3rd per. sing.
Future
First
Second Conditional Future
| 3rd Per. ist per. | 3rd per.
| sing. — sing. L. sing. |
ज़ 10 U. वर्जयाञ्चकार, | वर्जयितास्मि, वर्जयिष्यति-ते अवर्जयिष्यत्-त
to avoid चके ७. वृत् 1 A.to be ; to ववृते वर्तिताहे वर्तिप्यते, अवर्तिप्यत, _happens to act.
वय॑ति
| अवय॑त् s. 1 A. to grow; ववृधे वर्धिताहे वर्धिष्यते, . अवर्धिष्यत, to increase
वय॑ति अवय॑त् 5. वृए 1 P. to rain; ववर्ष वर्पितास्मि वर्विष्यति अवर्षिष्यत्
to strike 5. वू.9 U to choose ववार, वत्रे वरितास्मि-हे वरियति-ते अवरिष्यत्-त
वरीतास्मि-हे वरीध्यति-ते अवरीष्यत्-त
a. वे 1 U. to weave| उवाय, ववौ । वातास्मि, वास्यति-ते. अवास्यत्-त
ऊये, ऊव, ववे वाताहे । s. वेप 1 A.
वेपिताहे वेपिष्यते । अपिप्यत to tremble 5. वेष्ट 1 A. विवेष्ट वेष्टिताहे वेष्टिप्यते । अवेटिध्यत
to surround 5. व्यय 1 A.to fear; विव्यथे व्यथिताहे व्यथिध्यते अव्यथिष्यत
to be disquieted a. व्यध 4 P. toविव्याध व्यद्धास्मि व्यत्स्यति अन्यत्स्यत्
strike; to hurt | a. व्ये 10 विव्याय, व्यातास्मि-हे व्यास्यति-ते अव्यास्यत्-त
___to cover विव्ये s. ब्रज् 1 P. to go वत्राज जितास्मि ब्रजिष्यति अजिष्यत्. ... वश्च 6 P.to cut; ववश्व वञ्चितास्मि, वश्विष्यति, अवश्चिष्यत्, to tear; to wound
ऋष्टास्मिक्ष्यति अत्रक्ष्यत् ६. बीइ 4 P. to be विवीड वीडितास्मि वीडिष्यति अत्रीडिष्यत्
ashamed a. शक् 5 P. शशाक शक्कास्मि शक्ष्यति अशझ्यत्
to be able

Page #268

Aorist 3rd sing. Act. Pass.
Roots with Important Forms
Bene- Desideradictive
tive 3rd per. sing.
>
3rd per. sing.
अवीवृजत-त वर्ज्यात्, विवर्जयिवर्जयिपीष्ट | पति
अववर्जत्-त
अवृतत् अवर्तिवर्तिपीष्ट विवर्तिपते,
अवर्तिष्ट अवृधत्, अवर्धि वर्धिषीष्ट
ra अवर्षीत् अवर्षि वृष्यात्
Perfect Future
Participle Participle
वर्जयाञ्चकृवस् वर्जयिष्यत् ● चकाण ●ध्यमाण
ववृतान
वधान
विवृत्सति विवर्धिपते,
| विवृत्सति
विवर्षिषति ववृध्वस्
अवारीत्, अवारि वूर्यात् अवरिष्ट, वरिपीष्ट, अवरीष्ट अचूर्ट वूपष्ट अवासीत्, अवायि ऊयात्
अवास्त
वासीष्ट
अवेपिट अवेपि वेपिपीष्ट
विवेपिपते विवेपान
अवेष्टिष्ट अवेष्टि वेष्टिपीष्ट विवेष्टिषते विवेष्टान
अव्य- अव्यथि, व्यथिषीष्ट विव्यथिषते विव्यधान थिष्ट अव्याथि
अव्या- अव्याधि विध्यात् विव्यत्सति विविध्वस् त्सीत्
."
अय्यासीत्, अब्दायिवीयात् अव्यास्त व्यासीष्ट अत्राजीत् अत्राजि व्रज्यात् अत्राचीत्, अत्रश्चि वरच्यात्
वित्रजिपति वऋज्वस् विप्रश्चिषति, वत्रश्च्चस्
अत्राक्षीत्
वित्रक्षति
अवीडीत् अवीडि वीड्यात् विव्रीडिषति विव्रीडस्
अशक्त् अशा कि शक्यात् शिक्षते
शेकिवस्
विवरिषति ते वुवृर्वस, विवरीपति-ते, ववुराण वुवूषति
विवासति - ते ऊविवम्, वविवम्, वास्यत्,
ऊयान,
ऊवान, ववान
विव्यसति - ते विव्यिवस् विव्यान
sing.
वर्जयति-ते
वर्तष्यमाण वर्तयति-ते
वर्त्स्यत् वर्धिष्यमाण, वर्धयति - ते
१५५
Causal
Pres.
3rd
वर्त्स्यत् वर्षिष्यत् वर्ष
वास्यमान विपिष्यमाण
व्यत्स्यत्
per.
वरिष्यत्, माण वारयति - ते वरीष्यत्, 'माण
व्यास्यत्,
व्यास्यमान
वजिष्यत् वश्चिष्यत्,
वाययति-ते
वेपयति
वेष्टिष्यमाण | वेष्टयति-ते
व्यथिष्यमाण व्यथयतिः
व्याघ
यति-ते.
व्याय
यति - ते
वाजयति ते
व्रश्चयति-ते
वक्ष्यत्
व्रीडिष्यत् व्रीडयति-ते
शक्यत् शाकयति-ते.

Page #269

१५६
सुलभधातुरूपकोशः
-
-
Root, Oon) Pada and meaning
Perfect | 3rd per.
siog.
First Future 1st per.
Second Future 3rd per. sing..
Conditional
3rd per. |. sing.
sing.
|
.. शङ्क 1 A.
शशङ्केशङ्किताहेशङ्किष्यते अशतिष्यत . to suspect .. शट् 10 U. शाठयाचकार, शाठयितास्मि, शाठयिष्यति-ते अशाठयिto defraud
ध्यत्-त .a. शद् 1 .toशशाद शत्तास्मि शत्स्यति । अशत्स्यत्
perish; to go
०ताहा
अशप्स्यत्-त
१. शप् 1 U. to शशाप, शेपे शप्तास्मि, शप्स्यति-ते curse; to swear
| शप्ताहे ... शम् 4 P.
शमितास्मि. शमिष्यति .. . to pacify १. शस् 1 P. to kill | शशास शसितास्मि शसिष्यति
হাৱাৰ
अशमिष्यत् अशसिप्यत् अशंसिष्यत्
शंसितास्मि शंसिष्यति
३. शंम् 1 P. to शशंस
praise; to hurt . शंस् with आ 1A. आशशंसे to desire; to bless .. शास् 2 P. शशास।
to govern 6. शास् with आ 2 A. आशशासे to bless; long for
| आशंसिताहे | आशंसिष्यते आशंसिष्यत शासितास्मि शासिष्यति अशासिप्यत् आशासिताहे आशासिष्यते आशासिष्यत
शिक्षिताहे शिक्षिष्यते
अशिक्षिष्यत
अशेक्ष्यत्
४. शिक्ष 1 A. शिशिले
to learn .. शिम् 7 P. शिशेष
to distinguish ..शी2 A. to sloop; शिष्य
___to lie.down १. शुन् 1P.to regret| शुशोच
to grieve for
शेष्टास्मि शेक्ष्यति शयिताहेशयिष्यते
अशयिप्यत . अशोचिष्यत्
शोचितास्मि शोचिष्यति

Page #270

Roots with Important Forms
Oausal
Perfect
Future
Bene- Desidera-1 Aorist
| dictive tive 3rd sing. | 3rd per. 3rd per. Act. Pass. sing. | sing.
Pres.
| 3rd per. Participle
Participle
sing.
अशङ्किष्ट अशक्ति शकिपीष्ट | शिशङ्किपते | शशङ्कान
शङ्किष्यमाण शङ्कयति-ते
अशीश- अशाठि शाटयिपीष्ट शिशाट- शाठयाञ्चकृवस् , शाठयिष्यत्, शाठयति-ते ठत्-त
। यिषति-ते चक्राण °ष्यमाण अशदत् अशादि शद्यात् शिशत्सीत | शेदिवस् शत्स्यत् शातयति-ते.
(शादयति-ते
causes
___togo) अशाप्सीत् , अशाप शप्यात् , शिशप्सति-ते शेफ्विस् शप्स्यत् | शापयति-ते. अशप्तशप्सीष्ट अशमत् अशमिः शम्यात् शिशमिपति | शेमिवस् शमिष्यत् शमयति-ते
शामयति-ते. अशसीत् । अशासि शस्यात् शिशरािषति | शशस्वस्
शासयति-ते अशासीत् अशंसीत् अशंसि शस्यात् शिशंसिपति शशस्वस् शंसिष्यत् शंसयति-तेः आशंसिष्ट आशंसि आशंसिपीट आशिशंसि- आशशसान आशंसिष्यमाण आशंसयअशिषत् अशासि शिष्यात् शिशासिषति शशास्वस् शासिष्यत् शासयति-ते. आशा- आशासि आशासि- आशिशासि- आशशासान आशासिष्यमाण आशासय सिट पोष्ट पते
तिते
ति-तें
अशिक्षिष्ट अशिक्षि, शिक्षिपीष्ट | शिशिक्षिषते शिशिक्षाण | शिक्षिष्यमाण | शिक्षयति-त अशिषत् अशेपि शिघ्यात् शिशिक्षति शिशिष्वस् शेक्ष्यत् शेषयति-ते अशयिष्ट अशायि शयिपीष्ट शिशयिषते शिश्यानशयिष्यमाण | शाययति-ते अशोचीत् अशोचि शुच्यात् शुशुचिपति, शुशुच्चस्. शोचिष्यत् शोचयति-ते

Page #271

१५८
सुलमधातुरूंपकोशः
Root, Conj. | Perfect Pada and | 3rd per. moaning sing.
First
Second Future Future 1st per. | 3rd per. sing. I sing.
Conditional 3rd per. sing.
शोद्धास्मि
शोत्स्यति
अशात्स्यत्
शोभिताहे
शोभिष्यते
अशोभिष्यत
७.शुधू 4 P.
शोध to becomo puro .. शुभ 1 A. शुशुभे
to shine 2. JT 4 P. 10 dry yanta .. 9 P. to tear शशार
to pieces
।
शोष्टास्मि
a. शो 4 P. to whet शशी
शोश्यति अशोक्ष्यत् शरितास्मि, शरिष्यति, | अशरिष्यत् शरीतास्मि | शरीष्यति
अशरीष्यत् शातास्मि
अशास्यत् | श्रमितास्मि श्रमिष्यति अमिप्यत् श्रातास्मि श्रास्यति । अत्रास्यत्
3. 98 4 P. to be FATA
wearied १. आ 2 P. to cook शत्रौ
श्रयितास्मि
श्रयिष्यति-ते अश्रयिष्यत्-त
।
ताहे
श्रेताहे
5.Cि1U.to depend शिवाय, ___upon ; to serve शिश्रिये । a.श्री 9U. to cook;
to dress . a. श्रु 5 P.to शु भ्राव
hear; to obey 8. ला IA.to prai- शश्लाघे
se; to be proud of . a. Pe 4 P. शिष्टेप
____to embrace... ७. श्वस् 2 P.to brea- शश्वास
the; to respiro . .वि 1P. to go; to| शिवाय,
grow; to swell शुशाव
| घेतास्मि, श्रेष्यति-ते अश्रेष्यत्-त श्रोतास्मि श्रोष्यति । अश्रोष्यत् श्लाषिताहे लाधिष्यते अश्लाघिष्यत श्लेष्टास्मि । श्लेक्ष्यति
अलेक्ष्यत् श्वसितास्मि श्वसिष्यति । अश्वसिष्यत्
श्वयितास्मि श्वयिष्यति
अश्वयिष्यत्

Page #272

Aorist 3rd sing. Act. Pass.
अशुधत अशोधि अध्यात्
अशुभत्, अशोभि शोभिपीष्ट अशोभिष्ट
Roots with Important Forms
Bene- Desidera dictive tive
अपत् अशोपि शुप्यांत् अशारीत् अशारि शीर्यात्
अशात्, अशायि शायात् अशासीत्
अश्रमत् अश्रमि श्रम्यात्
Porfect
Future
3rd per. 3rd per. Participle Participle sing. sing.
अश्रासीत् अश्रायि श्रायात्,
श्रेयात्
यत्-त
अपीत्
अशिथि - अधायि श्रीयात् श्रयिषीष्ट
श्रीयात्, श्रेपीष्ट
""
अट
अत् अश्रावि श्रूयात्
अश्वत्, अश्वायि
अश्वयीत् अशिश्वियत्
1
शुशुत्सति । शुशुध्वस्
शुशुभिवते, शुशुभान शुशोभिते
शूयात्
शशुक्षति शुशुवस् शिशरिपति, शिशीर्वस्; शिशरीषति, (शशिराण, . शिशीर्षति । शिशिराण ) शिशासति शशिवस्
शिश्रमिपति शश्रंवस्
शिश्रासति शश्रिवस्
शुश्रूपते | (प्रतिशुश्रूषति
अल-अश्लाघिश्लाघिपीष्ट | शिश्लाघिषते शश्लाघान
शिश्रीपति ते शिश्रिवस्, शिश्रयिपति-ते शिश्रियाण शिश्रीपति ते शिश्रीवस् शिश्रियाण
शुश्रूवस्
घिट
अलित्, अश्लेपि श्लिष्यात् शिश्लिक्षति शिश्लिष्वस् अलित्
अश्वमीत् अश्वासि श्वस्यात्
शिश्वसिति शश्व स्वस्
शिश्वयिपति । शिश्विवस्,
शुशुद
१५९
Causa) Pres. 3rd per.
sing.
| शात्स्यत् शोधयति-ते
शोभिध्यमाण शोभयति-ते
शोदयत् शोषयति-ते शरिष्यत्,
शरीष्यत्
शारयति
शाययति
श्रमयति-ते
(श्रामयति-ते)
श्रपयति-ते,
(आपयति-ते
causes to
शास्यत्
श्रमिष्यत्
श्रास्यत्
sweat)
श्राययति-ते
श्रयिष्यत् 'प्यमाण श्रेष्यत्,
श्रेष्यमाण
श्रोष्यत्
श्रावयति ते
श्लाघिष्यमाण | श्लाघयति-ते
श्लेषयति ते
श्वासयति-ते
श्वाययति-तं, शावयति ते
श्लेश्यत्
श्वसिष्यत्
श्वयिष्यत्
"

Page #273

१६०
Root, Conj. Pada and
meaning
s. 181 & 4 P.
तिष्टेव
to spit out
1P. to cling ससञ्ज
a.
to; to adhere to
a. सद् 1 P. to go ; ससाद to break
s. सरज् 1 U. to g०; ससज्ज to become ready ससज्जे
s. सह 1 A. to suf - | सेहे fer; to forbear
a. साधू 5 P.
to accomplish 5. सान्त्व 10 U.
to appease
Perfect 3rd por.
sing.
a. सिच् GU.
. सिधू 1 P. to regulate
hoo 4 P. to succeed; be finished
ससाध
सिपेच,
to sprinkle | सिपिचे
सिपेध
सुलभधातुरूपकोशः
First Future 1st per.
sing.
| टेवितास्मि
सङ्कास्मि
""
s. सिव् 4 P. to sew; सिंषेव
to stitch
Second Future 3rd per.
sing.
ष्टेविष्यति
संक्ष्यति
सान्त्वयांचकार, सान्त्वथितास्मि, सान्त्वयिष्यति असान्त्वयिष्य
' चक्रे
'ताहे
त्-त
c. सु 1 & 2 P.
to produce a. " 5 U. to churn; to distil ( अभिपुपाव
सेकास्मि
सेकाह
सेवितास्मि, सेधिष्यति,
सेवास्मि
सेत्स्यति
सेद्धास्मि
| सेत्स्यति
सेवितास्मि
सेविष्यति
सुपाव
सोतास्मि
सोष्यति
सुपाव, सुपुत्रे | सोतास्मि - हे सोष्यति - ते
Conditional 3rd por. sing.
| सत्तास्मि
सत्स्यति
असत्स्यत्
सज्जितास्मि सज्जिष्यति ते असज्जिष्यत्-त
सज्जिताहे
सहिष्यते
असहिष्यत
सहिता, सोढाहे.
साद्धास्म सात्स्यति असात्स्यत्
सेक्ष्यति ते
| अष्टेविष्यत्
असक्ष्यत्
असेक्ष्यत्-त
असेविष्यत्,
असेत्स्यत्
असेत्स्यत्
असे विध्यत्
असोध्यत्
असोष्यत्-त

Page #274

Roots with Important Forms
Bene. Desidera. Aorist
Causal Perfect dictive
Future tive
Pres. 3rd sing. 3rd per. 3rd per. Participle Participle Act. Pass.|
3rd per. sing. sing.
___sing. अष्टेवीत् अष्टेवि टीव्यात् तिटेविषति, तिष्टिव्वस्टे विष्यत् ठेवयति
तुपयूषति असाङ्कीत् असजि सज्यात् | सिसङ्कति, ससवस्स ड् यत् सञ्जयति-ते.
। अभिषिष
। इति असदत् असादि सद्यात् सिषत्सति सेदिवस् सत्स्यत् | सादयति-ते
(निषदिवस् ) असज्नीत्, असाज सज्ञ्यात् . सिसज्जिप- | ससज्ज्वस् सजिष्यत्, सज्जयति-ते असजिट सजिपीट ति-ते ससज्जान सज्जिप्यमाण असहिष्ट असाहि, सहिपीष्ट सिसहिपते सेहान . साहित्यमाण साहयति-ते
असात्सीत् असाधि साध्यात् | सिपात्सते | ससाध्वस्
सात्स्यत् .
| साधयति-ते
असमा- असा- सान्त्व्यात् | सिसान्त्वयि- सान्त्वयांच- सान्त्वयिष्यत् , सान्त्वयति-तेः त्वत्-त न्वि सान्त्वयिषीष्ट पति-ते. वस्, चक्राण माण
असिच- असेचि सिच्यात्, सिसिक्षति-ते सिपिच्चस्, सेक्ष्यत् सेचयति-ते
| सिक्षीष्ट (अभिपिषि- सिषिचान सेक्ष्यमाण असिक्त
| क्षति-ते ) असि. असेधि सिध्यात् सिसिधिषति, सिपिध्वस् सेधिष्यत्, सेधयति-ते धत् सिसेधिपति,
सेत्स्यत् सिषित्सति असिधत् , , सिषित्सति
| सेत्स्यत्
साधयति-ते
(सेधयति-ते असे- असेवि सीव्यात् | सिसेविषति, सिषिव्वस् सेविष्यत् । | सेवयति-ते वीत्
सुस्यूपति असावीत् ,असावि सूयात् ससूषति सुषुवस् | सोष्यत् सावयति-ते. असौपीन् असावीत् , , सूयात्, सुसूपति-ते | सुषुवस् ,
सोध्यत्, असोट सोपीष्ट
सोष्यमाण
सुषुवाण

Page #275

सुलभधातुरूपकोशः
Conditional
First Second Root, Conj. | Perfect Pada and
| Future Future
3rd per. | 1st por. | 3rd per. meaning.. -: sing..
sing.
| sing..
|
3rd per. sing.
सोप्यते,
असोध्यत,
त्-त
असप्स्य
त्,
.. 2 &4 A. . | सुपुत्र सोताहे, to bring forth
| सविताहे सविप्यते असविष्यत .... 6 P..to impel सुपाव सवितास्मिसविष्यति असविष्यत् । 5. सूच 10 U.toसूचयांचकार, | सूचयितास्मि, सूचयिष्यति- असूचयिष्य_betray; to espy चक्रे °ताहे. . . ३. मुद् 10 . सूदयांचकार, सूदयितास्मि, सूदयिष्यति-ते असूदयिष्यto strike |.. चक्रे ताहे।
त्-त ... सृl P. to go; ससार सर्तास्मि सरिष्यति असरिष्यत्
to move ... सृज् 6 P. toससर्ज | स्रष्टास्मि . स्रक्ष्यति अवश्यत् ___leave; to creato 4. सृप 1 P. to go ; ससर्प | सप्र्तास्मि,
| सर्व्यति, to creep
खप्तास्मि सप्स्यति
अन्त्रप्स्यत् .. सेव ! A. to serve; सिपेवे
सेविताह
सेविप्यते असंविष्यत to worship .a. सो 4 P. to put | ससौ सातास्मि सास्यति ' असास्यत्
ap ond to ... स्खलू 1 P. toचस्खाल स्खलितास्मि स्खलिष्यति । अस्खलिप्यत्
slip; to stumble ... स्लन् 1P. .तस्तान स्तनितास्मि स्तनिष्यति अस्तनिष्यत्
to thunder .. स्तभु 1 A. to तस्तम्भ स्तम्भिताहे स्तम्भिप्यते अस्तम्भिष्यत
stop%3 to hinder .5 & 9 P. , तस्तम्भ स्तम्भितास्मि स्तम्भिष्यति अस्तम्भिध्यत्
.a. स्तु 2 U. तुटाव,
to praise .a. स्तु 5 U. तस्तार,
to cover तस्तरे
स्तोतास्मि, स्तोप्यति-ते अस्तोप्यत्-त स्तोताहे स्तर्तास्मि, स्तरिष्यति-ते अस्तरिष्यत्-त स्तर्ताहे

Page #276

.
..
Roots with Important Forms
Bene-Desidera-/ Aorist Jdictive
Perfect Future
tive 3rd sing. 13rd per. 3rd per. Act. Pass.
Farticiple Participle 5. sing. | ging.
Causal
Pres. 3rd per.
sing.
सुपुवाण
असेट, असावि सीपोट, मुसूपते
सोप्यमाण, सावयति-ते असाविष्ट सविपोष्ट
सविष्यमाण असावीत् ,सूयात् सुसूपति | सुपूवस् । सविष्यत् असूसु. असूचि सूच्यात्, सुसूचयि- . सूचयांचकृवस् , सूचयिष्यन् , सूचयति-ते चत्-त सूचयिपीष्ट पथि-ते. चक्राण प्यमाण असूपु- असूदि मुद्यात्, सपूदयि- . सूदयांचकृवस् , सूदयिष्यत्, सूदयति-ते दत्- त
सूदयिपीष्ट पति-ते चक्राण °ध्यमाण असा- असारि त्रियात् सिसीपति । ससृवस्स
सरिप्यत्सारयति-ते
रिप्यत् । पति अस्रा- असजि सृज्यात् सिसृक्षति ससृज्वस् सभ्यत् सर्जयति-ते
क्षीत् अस्पत् असपि मृप्यात् सिप्सति | समृप्वस् सय॑त्, सर्पयति-ते
स्रप्स्य त् . असेविष्ट असेवि सेविपीष्ट सिसेविपते सिपेवाण सेविष्यमाण | सेवयति-ते असात् , असायि सेयात् सिपासति । ससिवस्
| सास्यत् साययति-ते अस्खा- अस्खलि स्खल्यात् | चिस्खलिपति चस्खल्वस् स्खलिष्यत् स्खलयलीत् , अस्खालि .
ति-ते अत्तनीत, अस्तनि, स्तन्यात् तिस्तनिषति तस्तन्वस् । स्तनिष्यत् स्तनयति-ते अस्तांनीत् अस्तानि... अस्त- अस्तन्भि स्तम्भिषीष्ट तिस्तम्भिपते तस्तभान स्तम्भिष्यमाण स्तम्भय. भिष्ट .
। ति-ते. अस्तभत्, , स्तभ्यात् | तिस्तम्भि- तस्तभ्वस् | स्तम्भिष्यत् । , अस्तम्भीत् अस्तापात, अस्तावि स्तूयात् , तुषति-ते तुष्टुवस, स्तोष्यत्, स्तावयति-ते अस्तोष्ट स्तोपोष्ट
तुवान स्तोष्यमाण अस्तापति, अस्तारि स्तर्यात्, तिस्तीर्ष- उस्तृवस् स्तरिष्यत् , स्तारयति-ते अस्तृत, स्तृषीष्ट, ति-ते तस्तराण
ध्यमाण अस्तरिष्ट
असासों
पति

Page #277

.. सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. . Pada and
meaning
Perfect | 3rd per.
First second Future ! Futare 1st per. | 3rd per. sing. sing.
Conditional | 3rd per.
_sing.
sing.
s. स्तृ 9 U. तस्तरे
___to cover!
स्तरितास्मि-हे स्तरिष्यति-ते अस्तरिष्यत्-त स्तरीतास्मि-हे | स्तरीष्यति-ते अस्तरीष्यत्-त
अस्थगिप्यत्
७. स्थग 1 P. toतस्थाग . स्थगितास्मि स्थगिष्यति
cover; to hide a. स्था 1 P. to तस्थौ स्थातास्मि स्थास्यति
stand; to be . स्ना2 P. to bathe सस्नी स्नातास्मि , स्नास्यति
| अस्थास्यत्
अस्नास्यत्
५. स्निह 4 P. to feel सिष्णेह
_affection for .
s. स्नु P. to distil, सुष्णाव
to ooze i . स्नुह4P.
to yoinit
सुष्णो
स्नेहितास्मि, स्नेहिष्यति, अस्नेहिष्यत् , स्नेढास्मि, स्नेक्ष्यति अस्नश्यत् स्नग्धास्मि । स्नवितास्मि । स्नविष्यति अस्नविष्यत् स्नोहितास्मि, स्नोहिप्यति, अम्नाहियत् , स्नोढास्मि स्नोक्ष्यति अस्नोक्ष्यत् स्नोग्धास्मि स्पन्दिताहे स्पन्दिष्यते अस्पन्दिप्यत स्पर्धिताहे स्पर्धिष्यते अस्पर्धिष्यत स्प्रष्टास्मि, प्रक्ष्यति, अस्प्रक्ष्यत् , स्पर्टस्मि स्पति अस्पयत्
७. स्पन्द 1 A. पस्पन्दे
to throb ७. स्पर्ध 1 A. to envy; पस्पर्धे
to, vie with 5. स्पृश 6 P. पस्पर्श
to touch
s. स्पृह 10 U.
to desire s. स्फ य 1 A.
to grow
| स्पृहयांचकार, स्पृहयितास्मि, स्पृहयिष्यति- अस्पृहयिष्यत्-त
चक्रे ताहे| परफाये स्फायिताहे | स्फायिष्यते अस्फायिष्यत

Page #278

.
.. Roots with Important Forms
Future
Causal
i
| Bener Aorist
dictive 3rd sing. 3rd per. Act. Pass.
| sing.
Pres.
Desidera-| Perfect
tive 3rd per. Participle Participle sing.
3rd per.
sing.
प्र
अस्तारीत् ,अस्तारि स्तीर्यात् तिस्तरिपति-ते तिस्तीर्वस्, स्तरिष्यत्- माण स्तारयति-ते अस्तरिष्ट, स्तरिपोष्ट तिस्तरीपति-ते, तस्तिराण स्तरीष्यत्-माण अस्तरीष्ट, स्तीपाष्ट तिस्तीर्पति-ते अस्तीर्ट अस्थ- अस्थमि, स्थग्यात् |तिस्थगिपति तस्थग्वस् स्थगिष्यत् स्थगयति-ते . गीत् अस्थागि अस्थात् अस्थायि स्थयातू तिष्टासति । तस्थिवस् स्थास्यत् स्थापयति-ते अन्ना- अनायि सायात् , सिनासति सनिवस् नास्यत् नापयति-ते, सीत्स्यात्
नपयति-ते अम्नि- अनेहि निह्यात् सिग्निहिषति, सिष्णिहस स्नेहिष्यत्, स्नेहयति-ते सिनेहिपति,
स्नेश्यत् सिमिक्षति अन्ना- अनावि स्नूयते ।
नविष्यत्नावयति-ते. वीत अस्नुहत् अस्नोहि स्नुह्यात् । सुस्नुहिपति, सुष्णुहस् स्नोहिण्यत्, स्नोहयति-ते सस्नोहिपति,
स्नोक्ष्यत् मुस्नुक्षति । अस्प- अस्पन्दि स्पन्दिषीष्ट पिस्पन्दिपति पस्पन्दान .. स्पन्दिष्यमाण स्पन्दयति अस्पर्धिष्ट अस्पर्धि स्पर्धिषीष्ट पिस्पर्धिषते पस्पर्धान । स्पर्धिष्यमाण स्पर्धयति-ते
सुष्णुवस
अस्पृक्षत्, अस्पर्शि स्पृश्यात् | पिस्पृक्षति | पस्पृश्वस् स्त्रक्ष्यत्, स्पर्शयति-ते अस्पाक्षात्,
स्पयंत् अस्पाक्षीत् अपस्पृ. अस्पृहि स्मृह्यात्, पिस्पृहयिष- स्पृहयांचकृवस् , स्पृहयिष्यत्, स्पृहयति-ते हत्-त स्मृहयिषीष्ट ति-°ते चक्राण | °ध्यमाण अस्फा- अस्फायि स्फायिषीष्ट पिस्फायिषते पस्फायान स्फायिष्यमाण स्फावयविष्ट
. ति-ते

Page #279

१६६
.
सुलभधातुरूपकोशः
First
Root, Conj.
Padaroj
Perfect 3rd per. sing.
second loonditional 1 Future
| 3rd per. | 3rd per.
sing. ___sing.
Future 1st per. sing.
Meaning
*. स्फुट 6 P.toपुस्फोट • burst; to blow स्फुर 6 P. पुस्फोर
to throh 4. स्मि 1 A. सिमिये
to smile
| स्फुटितास्मि स्फुटिष्यति अस्फुटिष्यत् | स्फुरितास्मि स्फुरिष्यति अस्फुरिष्यत् स्मेताहे स्मेष्यते । अस्मेष्यत .
4. स्मृ 1 P. to re- | सस्मार ...
member 11. स्यन्द 1 A. | सस्यन्दे
to come
स्मास्मिस्मरिष्यति अस्मरिष्यत् स्यन्दिताहे, स्यन्दिष्यते, अस्यन्दिप्यत, स्यन्ताहे
अस्यन्त्स्यत
अस्यन्स्यत् | संसिताहे खंसिष्यते असंसिध्यत
.. संम् 1 A. to fall, सनसे .
down a. 1 P. to flow | सुस्राव
अस्रोष्यत्
अस्वझ्यत
| स्वताहे स्वझ्यते स्वनितास्मि स्वनियति स्वप्तास्मि स्वप्स्यति
अस्वनिष्यत्
1. बन 1 A. . | सस्वजे,
to embrace सस्वजे ७. म्वन् 1 P. सस्वान
to sound a. स्वपू2 P. सुष्याप
to.sleep स्वाद 1 A. सस्वादे
to taste ४. स्त्र 1 P. to sound, सस्वार
to pain a. हन् ! P. to kill; जघान
to go , with
आ आजने
अस्वप्स्यत् अस्वादिभ्यत
स्वादिताहे स्वादिष्यते
स्वरितास्मि, स्वरिष्यति स्वास्मि हन्तास्मि हनिष्यति आहन्ताहे. आहनिष्यते
अस्वरिष्यत् अहनिष्यत् आहनिष्यत
2A.
,

Page #280

Roots with Important Forms
Causal
Perfect
Future
Pres.
| Bene- DesideraAorist
dictive tive Act. Pass."
• eing. | sing.
3rd sing.
3rd per.| 3rd per.
Participle
Portin
Participle Participle 3rd por.
| sing.
अस्यन्त
अस्फु- अस्फोटि स्फुट्यात् | पुस्फुटिपति पुस्कुदस्स्फु टिष्यत् स्फोटयटीत्
ति-ते अस्फु. अस्फोरि स्फूर्यात् | पुस्फुरिपति | पुस्फुर्वम् स्फुरिष्यत् स्फोरयति-ते रीत्
स्फारयति-ते अस्मेष्ट अस्मायि| स्मेपीष्ट सिष्मयिपते | सिमियान स्मष्यमाण स्माययति-ते
(वि)स्माप
। यति-ते अस्मा- अस्मारि स्मर्यात् समर्पते । सस्मृवस् . स्मरिष्यत् स्मारयति-ते पत्ि अस्यदत् , अस्य- स्यन्दिष्टि, सिस्यन्दिषते, सस्यन्दान स्यन्दिष्यमाण, स्यन्दयअस्यन्दिष्ट, न्दि स्यन्सीष्ट | सिस्यन्त्सते,
स्यन्तस्यमान, ति-ते सिस्यन्त्सति
स्यन्स्यत् अवसत् , अखंसि संसिपीष्ट सिस्रंसिपते | सस्रसान संसिष्यमाण संसयति-ते अत्रंसिष्ट. असुनुवत् अस्रावि स्यात् मुषंति मुसुवस्
स्रोष्यत् स्रावयति अस्वल अस्वजि स्वकीष्ट | सिस्वकते । संस्वजान स्वक्षयमाण स्वत्रयति-ते अस्वनीत् अस्वानि स्वन्यात् | सिस्वनिपति सस्वन्वस् स्वनिष्यत् स्वानयति-ते अस्वानीत् अस्वा- अस्वापि सप्यात् सुषुप्सति । पुषुप्वस् स्वप्स्यत् स्वापयति-ते
सीत् अस्वा- अस्वादि स्वादिषीष्ट सिस्वादिषते सस्वादान स्वादिष्यमाण स्वादयति-ते
दिष्ट अस्वारीत्, अस्वारि| स्वर्यात् विस्वरिषति, सस्वस् । स्वरिष्यत् स्वारयति-ते अस्वापत्
सुसूति अवधीत् अघानि, वध्यात् जिघांसति जघन्वस्, हनिष्यत् घातयति-ते
· अवधि
आहत, आघानि, आवधिपीट आजिघांसते आजधान भावधिट आवधि
आहनिष्यमाण आघात
। यति-ते

Page #281

१६८
सुलभधातुरूपकोशः
Root, Conj. Pada and meaning
Perfect 1 3rd per.
Secondo
Oonditional Future
First Future 1st per.
sing.
3rd por.
3rd per.
ging.
I
sing.
sing.
जहो
हास्यति
३. हम 1 P.. | जहास हसितास्मि हसिष्यति | अहसिष्यत्
to laugh a. हा 3 P.to
हातास्मि
अहास्यत् abandon A. ,, 3 A. to go
हाताहे हास्यते | अहास्यत a. हि 5 P. to go, | जिघाय हेतास्मिहेष्यति अहेप्यत्
to increase 5. हिंन्त्र 7 P. to kill; जिहिंस हिंसितास्मि हिसिष्यति अहिंसियत्
to hurt 5. हिण्ड् 1 A. | जिहिण्डे हिण्डिताहे हिण्डिष्यते अहिण्डिध्यत
to wander a. हु 3 P. जुहाव, होतास्मि होप्यति अहोप्यत्
to sacrifice | जुहवाञ्चकार १. दृ 1 U. to take | जहार, हर्तास्मि, | हरिष्यति-ते अहरिष्यत्-त
away जहे हताहे 5. हा 1 &4 P.. जहर्ष हर्पितास्मि हर्पिष्यति अर्पियत
to be glad 5. हे 1 A. जिहेपे
अहेपिष्यत to neigh ४. हु 2 A. to con- जिह्रवे होताहेहोष्य अहोप्यत
ceal s. हम् 1 P. जह्रास ह्रसितास्मि हसिष्यांत अहसिप्यत्
to diminish a. ही 3 P. to blush| जिह्राय, हतास्मिहेन्यति अहेप्यत्
जिह्रयाञ्चकार 5. द्वाद् 1 A. to be | जिह्लादेहादिताहे हादिप्यते अह्लादिष्यत
हेपिताहे
glad
a.
हास्यति-ते
अहास्यत्-त
स. हे 1 U. to call जुहाव, जुहुवे हातास्मि,
| हाताहै

Page #282

Roots with Important Forms
Perfect
Future
| Bene. Desidera Aorist
dictive tive 3rd sing. 3rd per. 3rd per. Act. Pass.
. sing. sing.
Causal
Pres. 3rd per.
sing.
Participle Participle
अहास्त
अहसीत् अहासि| हस्यात् जिहसिपति जहस्वस् । हसिष्यत् हासयति-ने अहासीत् अहायि हेयात् जिहासति जहिवम् हास्यत् हापयति-ते
| जिहासते जहान हास्यमान अहेपीत् , हीयात् जिघीपति जिनिवस् हेष्यत् हाययति-ते अहिंसीत् अहिंसि हिंस्यात् |जिहिंसिपति जिहिंस्वस् हिसिष्यत् हिंसयति-ते अहिडिट अहिण्डि, हिण्डिपीट जिहिण्डियते जिहिण्डान हिण्डिष्यमाण | हिण्डयति-ते अहोपात् अहावि हयात् । जुहूपति जुहुवस्, होयत् . हावयति-ते
जुहवांचकृवस् अहापात्, अहारि ह्रियात्, जिहीर्षति ते
जहवस्, जहाण
°ध्यमाण अहर्षीत् , अहर्पि हृष्यात् | जिहर्षिषति | जहष्वस्
हर्षयति-ते अहृपत् अहेपिष्ट अहेवि हेपिपीष्ट | जिहेपिषते | जिहेषाण हेषिष्यमाण हेपयति-ते अहोष्ट अह्रावि होषीष्ट जुहूपते जुह्ववान | ह्रोष्यमाण हावयति-ते अहसीत् , अहासि हस्यात् जिहसिपति | जहस्वस् हसिप्यत् हासयति-ते. अहैयीत् अह्रायि हीयात् जिह्रीपति जिह्रीवस्, हेष्यत् | हेपयति-ते
जिहयांचकृवस् अह्लादिष्ट अलादि ह्लादिपीष्ट जिलादिपते जलादान । ह्लादिप्यमाण लादयति-ते अहृत्-त, अहायि हूयात् , जुहूपति-ते बहुवस्, हास्यत्,
| हाययति-ते अहास्त हासीष्ट
जुहुवान ह्रस्यमान
हारयति ते
अहत

Page #283


Page #284
_