Book Title: Sukta Ratna Manjusha Part 08 Shodshakadi Yogbindu Aadi Dwatrinshad Dwatrinshika
Author(s): Bhavyasundarvijay
Publisher: Shramanopasak Parivar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034011/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta - ratna -nidhi graMthamALA puSpa - 8 SoDazakAdi yogabiMdu Adi hAtrizat dvAmiMzikA sUtaratna-maMjUSA (sArtha) Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjJA ane AzIrvAda : siddhAMta divAkara gacchAdhipati pa. pU. A. bha. zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA. rAjaprabhAvaka pa. pU. A. bha. zrImad vijaya ratnasuMdarasUrIzvarajI ma. sA. saMpAdaka : muni bhavyasuMdaravijaya prakAzaka : zramaNopAsaka parivAra A/301, heriTeja holI epArTamenTa, javAharalAla neharu roDa, muluMDa (vesTa), muMbaI - 400080. kizorabhAI Mo. 98691 48094 shraman.parivar@gmail.com AvRtti : prathama varSa : vi. saM. 2072 (c) zramaNapradhAna the. mU. pU. (tapA.) jaina saMgha Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavodadhitrAtA saMyamadAtA grahaNa-AsevanazikSApradAtA gurudeva pravacanaprabhAvaka pa. pU. A. bha. zrI vijaya 2nasuMdarasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamajIvananI suvarNajayaMti (50 varSa) prasaMge teozrInA pAvana caraNakamalamAM sAdara samarpaNa muni bhavyasuMdaravi.. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI amadAvAda surata prakAzaka prAptisthAna zrI bAbulAla saremajI zAha siMhAcala' baMgalo, hIrA jaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda - 380005. phona. 079-2750 5720. (mo.) 94265 85904. zrI parezabhAI kAMtilAla zAha E-1/403, nIlakaMTha resiDensI, nyu kosa roDa, amarolI, surata - 394107, phona. (mo.) 93235 59466. anya sthaLo | kuriyarathI maMgAvavA mATe) bhAvezabhAI (mo.) 94288 32660 vizAlabhAI (mo.) 98985 08480 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAyano svAdiSTa nAtha sALa trANavAyu ci) zarane jIvaMta rAkhavuM aAkaya, prANa vinA manapAne ho hama zakhave, zakaya. (2jI ane majabUta vinA vRkSa dharI para kAvI. AvuM na zakaya. ne maiM na yAye svAdhyAya nA karma thavA ja nane jIrNata rAkhavuM, thAkatuM rAma. rakatAna ya zuM thAmAM te / na Ara nAnA slAyAcanA no tapa samAveza karI hoi ke ane phAA che. mATe te e dho svAdiSTa rasathALa &4 nAnA ijane 26 karI te ke jene mA paisa ene Aro thaI. beAnuM ane A zezatA raheryu na thayA vinA - ad. - Calad, pacha jeTalA zatheja 15000 jeTalA loko ane gAthAo ane emAM I lAbhaga 3000 gAthAe Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasaM0- , ce ora sabha91 25bAna) bholA l ceta 21nes sonA ago -1 2bAmA sabhA) 0 dhokA '3) 022 -pAsa la 4 .se mAtA ho. 4 0 0g 11, sabhI yo hegi sava 664 kimI RITEere maaren| svAhira 2sayA 1- 20 te 30o yA ine mana nulA ere Aweneral Tona /20vAno sA so 1-40, kAle 2d ze. RATEene 1-1 mAyA) RA-40 18 11-42 micascera P4 SO Rela he. sAne - 12-0 S10) sAla 22sAra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA guMjana... vairAgyanA upadezane. AcAranA anuSThAnone. adhyAtmanA bodhane.. dravyAnuyoganA padArthone. AtmalakSI bhAvanAone. AtmAnA vikAsakramane... yoga ane adhyAtmanA tattvone. prAkRta gAthAo ke saMskRta zlokomAM gUMthIne jJAnI mahApuruSoe ajaba-gajabano upakAra karI dIdho che. adhyAtmanI ucca bhUmikAe pahoMcelAe mahApuruSoe je nirmaLa ane durlabha zubha bhAvono sparza karyo..vairAgyanA je saMvedano anubhavyA.. Agamika - zAstrIya padArthone guru-paraMparAthI jhIlyA.. te bhAva sauMdaryane temaNe suMdara gAthAomAM ke zlokomAM maDhI lIdhuM. ATha-nava gAthAnA koI aSTakathI mAMDIne seMkaDo ane sahastrAdhika zlokothI samRddha evA virATakAya adbhuta graMtho Aje paNa upalabdha che. gAthAo kaMThastha karavAnI pAvana paraMparA cheka prabhuvIranA samayathI Aja sudhI caturvidha saMghamAM cAlI rahI che. AmarAjA pratibodhaka zrI bappabhaTTasUri ma. sA. rojanI 1 hajAra gAthA kaMThastha karatA hatA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLyuM che ke pU. AtmArAmajI ma. sA. rojanI 300 gAthA kaMThastha karatA hatA. pethaDamaMtrI rAjadarabAramAM jatA-AvatA pAlakhImAM besIne upadezamALA graMtha kaMThastha karatA hatA. Aje paNa aneka zramaNa-zramaNI bhagavaMto evA che ke jemane 5 hajAra ke 10 hajArathI paNa vadhu gAthAo kaMThastha che. zrAvaka vargamAM to be pratikramaNa ke paMca pratikramaNathI AgaLa gokhavAnuM calaNa ghaNuM ochuM che. zramaNa-zramaNI vargamAM paNa gAthAo kaMThastha karavAnI pravRttimAM oTa AvatI jAya che ane kaMThastha karyA pachI niyamita punarAvartana dvArA tene upasthita rAkhavAnuM to vadhu maMda banyuM che. gAthA kaMThastha karavAnA ane TakAvavAnA lAbho aparaMparA che. te chatAM te bAbatanI je upekSA dekhAya che tenA kAraNo tapAsIe to eka mahattvanuM kAraNa tarata UDIne AMkhe vaLage che - te che... sUtra graMthonA vizALa kada. upadezamALA graMtha vairAgyano adbhuta graMtha che. pU. gurudeva zrI vi. bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma. sA. upadezamALA kaMThastha karavAnI khAsa preraNA karatAM. paraMtu tenI 544 gAthAno AMkaDo joIne ja hiMmata bahu ochI thAya. tethI saMpUrNa graMtha gokhavAno jemane utsAha na hoya temane cUMTelI gAthAo gokhavA kahetAM. jaina sAhityamAM sAroddhAranI paNa eka suMdara paraMparA jovA maLe che. saMkSeparucivALA jIvo vizALakAya graMthanA arkane sArodvAra dvArA prApta karIne pacAvI zake. sAroddhAranI paraMparAne najara sAme rAkhIne vidvadvarya, Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakhara zAstrAbhyAsI ane adhyApanakuzala munipravara zrI bhavyasuMdaravijaya ma. sA.e graMtho kaMThastha karavAnI pravRtti jora pakaDe te umadA bhAvanAthI vizeSarUpe kaMThastha karavA lAyaka aneka graMthonI cUMTelI gAthAo saMgrahita karI che, je pustikArUpe prakAzita thaI rahI che. temanI pAse pasaMdagIno viveka khUba sAro che. coTadAra ane vizeSa upayogI gAthAone temaNe cUMTI kADhI che. te mATe temaNe kevo bhavya ane suMdara parizrama uThAvyo haze, te samajI zakAya che. mane atyaMta vizvAsa che ke temano A bhavya-suMdara parizrama lekhe lAgaze. A nAnI-namaNI pustikAonA mAdhyamathI caturvidha saMghamAM gAthAo kaMThastha karavAnI pravRtti khUba vega pakaDaze. have cAreya bAju gAthAonA ghoSa gUMjI uThaze. munizrIne hArdika dhanyavAda. - muktivallabhasUri zrAvaNa suda 1, 2072 sAbaramatI. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya jinazAsananA zrutajJAnarUpI sAgaramAM agaNita graMtharatno che, je vairAgyAdi bhAvothI jhaLakI rahyA che.. paMcama kALanA prabhAve smRtizakti ghaTatI javAne kAraNe vartamAnakAlIna zramaNo A graMthone kaMThastha karI zakatA nathI ke kaMThastha karyA pachI yAda rAkhI zakatA nathI, kAraNa ke graMtho vizALa che. AvA adbhuta graMthonA adbhuta bhAvothI alpa kSayopazamavALA zramaNo sarvathA vaMcita na rahe te mATe, A graMthonI viziSTa vairAgyAdisabhara gAthAone pasaMda karIne tenuM arthasahita prakAzana thaI rahyuM che.. pUrvakAlIna mahApuruSoe paNa AvA prayatno karyA ja che. jema ke upamiti sAroddhAra (devendrasUrijI), upamiti sAra samuccaya (vardhamAnasUrijI), kuvalayamAlA saMkSepa (ratnaprabhasUrijI), triSaSTi sArodvAra (zubhaMkarasUrijI), laghu pravacana sArodvAra (caMdraSi), samarAditya saMkSepa (pradhumnasUrijI), laghu triSaSTi (meghavijayajI), haima laghu prakriyA (maho. vinayavijayajI) vagere... jema saMkSipta te graMthothI mULa vistRta graMthonuM mahattva ghaTyuM nathI ke lopa thayo nathI; tema A saMkSipta prakAzanathI mULa graMthonA lopa thavAnI ke mahattva ghaTavAnI saMbhAvanA rahetI nathI. joke viziSTa kSayopazamavALA zramaNa bhagavaMto to saMpUrNa mULa graMtho bhaNe ja, tevI mArI khAsa bhalAmaNa che.. gAthAonI pasaMdagImAM vairAgyAdi-jananazakti uparAMta vividhatA, gokhavAnI saraLatA, arthanI subodhatA vagere najaramAM rAkhyA che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULagraMthagata kramane pradhAna na karatAM, sarakhA viSayavALI gAthAo ekasAthe Ave te rIte krama lIdho che. mULa graMthano gAthAkrama, dareka gAthAnI pUrve lakhelo che. gAthAnA aMte kramika krama Apelo che. gokhavAnI saraLatA tathA subodhatA mATe kyAMka saMdhino vigraha karyo che. saMpUrNa graMtha kaMThastha nahIM karI zakanArA zramaNa zramaNI bhagavaMto A graMthone kaMThastha kare, rAkhe, tenA artha sahita parAvartana dvArA AtmAne vairAgyAdi bhAvothI bhAvita karIne zIghra muktigAmI bane e ja A prakAzanano uddezya che.. saMpAdana-arthasaMkalanamAM koI kSati rahI hoya to jaNAvavA bahuzruta gItArthone vinaMtI che. graMthamAM jinAjJA viruddha / graMthakArazrInA Azaya viruddha kAMIpaNa pratipAdana thayuM hoya to micchA mi dukkaDam. da. bhavyasuMdaravi. vi. saM. 2072, zrA. su. 10, mahAvIranagara, hiMmatanagara. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta - ratna - nidhi graMthamALA puSpa graMtho 1. | vairAgyazatakAdi, kulako bhAga-1, kulako bhAga-2 2. | upadezamALA, puSpamALA, bhavabhAvanA 3. | prakaraNAdi, pravacana sAroddhAra, piMDavizuddhi AvazyakaniryuktiAdi, paMcavastuka, yatidinakRtya 5. | saMbodha prakaraNa, saMbodhasittari-paMcasUtra zAMta sudhArasa, prazamarati, adhyAtmakalpadruma jJAnasAra, adhyAtmasAra, adhyAtma upaniSad Adi SoDazaka Adi, yogabiMdu Adi, dvAnniza dvAaizikA vItarAga stotra, stutisaMgraha yogazAstra, yogasAra Adi, yatilakSaNasamuccaya Adi Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNa svIkArI mULa graMthonA kartA - jJAnI pUrva maharSio AzIrvAda - preraNA - protsAhana - mArgadarzana ApanArA siddhAMta divAkara gacchAdhipati pa. pU. A. bha. zrI vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA. bhavodadhitAraka gurudeva pa. pU. A. bha. zrI vijaya ratnasuMdarasUrIzvarajI ma. sA. tArkika ziromaNi pa. pU. A. bha. zrI vijaya jayasuMdarasUrIzvarajI ma. sA. suMdara prastAvanA dvArA prakAzanane alaMkRta karanAra zAsana prabhAvaka pa. pU. A. bha. zrI vijaya muktivallabhasUrIzvarajI ma. sA. gAthAonI pasaMdagI ane saMpAdanakAryamAM sahAya karanAra pa. pU. muni zrI mRdusuMdaravi. ma. sA. pa. pU. muni zrI nirmaLasuMdaravi. ma. sA. 5. jhINavaTapUrvaka arthanuM saMzodhana ane prUpharIDiMga karanArA dIkSAdAnezvarIpa. pU. A. bha. zrI vijaya guNaratnasUrIzvarajI ma. sA.nA praziSyo pU. mu. zrI tribhuvanaratnavi. ma. sA. pU. mu. zrI hitArtharatnavi. ma. sA. je prakAzanomAMthI mULapATha ane kyAMka artho paNa lIdhA che, te prakAzako ane tenA saMpAdako A badhAnI kRpA preraNA - sahAyatAnA phaLasvarUpe A kArya saMbhavita banyuM che, te sahuno huM atyaMta RNI chuM. mu. bhavyasuMdaravi. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpUrNa graMthamALAnA prakAzanano lAbha 1. zrI mahesANA upanagara jaina saMgha, mahesANA. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara jaina maMdira, mAlavIyanagara, jayapura. zrI javAharanagara je. mU. pU. jaina saMgha, goregAma (vesTa), muMbaI. 5. 6. 7. zrI dahANukaravADI mahAvIranagara the. mU. pU. jaina saMgha, kAMdivalI (vesTa), muMbaI. zrI zAMtinagara . mU. pU. jaina saMgha, mIrA roDa, ji. thANA. zrI navajIvana je. mU. jaina saMgha, navajIvana sosAyaTI, muMbaI. zrI muluMDa zve. mU.pU. jaina saMgha, jhavera roDanI zrAvikA baheno, muluMDa (vesTa), muMbaI. e jJAnanidhimAMthI lIdho che. temanI bhUri bhUri anumodanA karIe chIe. - prakAzaka 'A graMthanuM prakAzana jJAnadravyamAMthI thayuM hovAthI gRhastha rUA. 30 / jJAnakhAte cUkavyA vinA mAlikI karavI nahIM.. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakAdi sUtaratna-mUMjUSA (sArtha) : AdhAragraMthakartA : sUripuraMdara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha : SoDazakAdi sUkta - ratna - maMjUSA (sAthe) AdhAragraMtha : aSTaka, SoDazaka, dharmabiMdu, zAstravArtA samuccaya AdhAragraMthakartAH sUripuraMdara zrI haribhadrasUrIzvarajI ma. sA. arthasaMkalana : pU. mu. zrI bhavyasuMdaravi. ma. sA. arthasaMzodhana : dIkSAdAnezvarI pa. pU. A. bha. zrI vijaya guNaratnasUrIzvarajI ma. sA.nA praziSya... pa. pU. mu. zrI hitArtharatnavi. ma. sA. : saMskRta, gujarAtI viSaya : aneka bhASA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabiMdu 2 dharmabinduH dharma ~~~ 3 dhanado dhanArthinAM proktaH, kAminAM sarvakAmadaH / dharma evApavargasya, pAramparyeNa sAdhakaH // 1 // dharma ja, dhananA icchukane dhana ApanAra, indriyanA viSayonA icchukane sarva sAmagrI ApanAra ane paraMparAe mokSano sAdhaka kahyo che. ane zreSTha dharmazcintAmaNiH zreSTho dharmaH kalyANamuttamam / hita ekAntato dharmo, dharma evAmRtaM param // 2 // 1 dharma ja zreSTha ciMtAmaNi, uttama kalyANa, ekAMta hita amRta che. yat kiJcana zubhaM loke, sthAnaM tat sarvameva hi / anubandhaguNopetaM, dharmAdApnoti mAnavaH // 3 // A jagatamAM je kAMI zubhasthAna che, te badhuM mANasa dharmathI ja anubaMdha sAthe pAme che. vacanAd yadanuSThAnaM, aviruddhAd yathoditam / maitryAdibhAvasaMyuktaM, taddharma iti kIrtyate // 4 // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakAdi sUkta- ratna - maMjUSA aviruddha evA jinavacanane anusarIne je rIte zAstramAM kahevAyuM hoya te rIte thatuM ane maitrI vagere bhAvathI yukta evuM je anuSThAna, te dharma kahevAya che. durlabhaM prApya mAnuSyaM, vidheyaM hitamAtmanA / karotyakANDa eveha, mRtyuH sarvaM na kiJcana // 5 // durlabha manuSyapaNAne pAmIne AtmAe hita ja karavA jevuM che. mRtyu acAnaka ja badhuM hatuM na hatuM karI nAMkhe che. bIjanAze yathA'bhUmau, praroho veha niSphalaH / tathA saddharmabIjAnAM, apAtreSu vidurbudhAH // 6 // bIjano nAza thAya to athavA bhUmi ujjaDa hoya to UgADavAnI mahenata niSphaLa jAya. tema apAtramAM saddharmarUpa bIja UgatuM nathI, ema paMDito kahe che. na sAdhayati yaH samyag, ajJaH svalpaM cikIrSitam / ayogyatvAt kathaM mUDhaH, sa mahat sAdhayiSyati ? // 7 // je ajJAnI, karavA iccheluM nAnuM paNa kArya sArI rIte karato nathI; te mUDha (saMyama jevuM) moTuM kArya kaI rIte karaze ? kAraNa ke ayogya ja che. abodhe'pi phalaM proktaM, zrotRRNAM munisattamaiH / kathakasya vidhAnena, niyamAcchuddhacetasaH // 8 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabiMdu zrotAne jJAna na thAya to paNa, zuddha bhAvavALA vaktAne to upadeza ApavAthI niyama phaLa maLe tema jinezvaroe kahyuM nopakAro jagatyasmin, tAdRzo vidyate kvacit / yAdRzI duHkhavicchedAd, dehinAM dharmadezanA // 9 // A jagatamAM tenA jevo koI upakAra nathI, jevI jIvonA duHkhano nAza karanAra dharmanI dezanA che. bAhubhyAM dustaro yadvat, krUranakro mahodadhiH / yatitvaM duSkaraM tadvat, ityAhustattvavedinaH // 10 // jema krUra magaramacchovALo mahAsAgara hAthethI taravo duSkara che, tema sAdhupaNuM paNa tenA jevuM duSkara che, tema tattvajJAnIo kahe che. bhavasvarUpavijJAnAt, tadvirAgAcca tattvataH / apavargAnurAgAcca, syAdetannAnyathA kvacit // 11 // saMsAranA svarUpanA jJAna, tenAthI vAstavika vairAgya ane mokSanA anurAgathI ja e saMyama pALI zakAya, anyathA nahIM. uktaM mAsAdiparyAya-vRddhyA dvAdazabhiH param / tejaH prApnoti cAritrI, sarvadevebhya uttamam // 12 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poDazakAdi sUkta- ratna- maMjUSA kahyuM che ke - mahinA vagere paryAyanI vRddhithI bAra mahine saMyamI sarva devothI paNa zreSTha evuM teja (tejovezyAnuM sukha) prApta kare che. - zAhRvArtAsamuccaya: - 3 duHkhaM pApAt sukhaM dharmAt, sarvazAstreSu saMsthitiH / na vartavyamata: pApaM, vyo gharmasazcaya: rUA pApathI duHkha ane dharmathI sukha maLe, e sarva zAstromAM kahyuM che. mATe pApa karavuM nahIM ane dharmano saMgraha karavo. 7 upadezaH zubho nityaM, darzanaM dharmacAriNAm / sthAne vinaya ityetat, sAdhusevAphalaM mahat // 14 // haMmezAM sAro upadeza maLe, dharmIonA darzana thAya, yogyanI sevA thAya. A badhA sAdhunI sevAnA phaLa che. 8 maitrI bhAvayato nityaM, zubho bhAvaH prajAyate / tato bhAvodakAjjantoH, dveSAgnirupazAmyati // 15 // maitrIbhAvanA bhAvanArane sadA zubha bhAva utpanna thAya che. ane te zubha bhAvarUpa pANIthI jIvano dveSarUpI agni zAMta thaI jAya che. 9 azeSadoSajananI, niHzeSaguNaghAtinI / AtmIyagrahamokSeNa, tRSNA'pi vinivartate // 16 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstravArtAsamuccaya A mAruM che' evA parigrahathI mukta thavAthI sarva doSonuM janmasthAna ane sarva guNonI nAzaka tRSNA paNa nAza pAme che. 12 anityaH priyasaMyogaH, iheAzokavatsalaH / anityaM yauvanaM cApi, kutsitAcaraNAspadam // 17 // priyano saMyoga anitya che ane anya jIvo para) IrSA ane (viyogamAM) zoka laIne Ave che. yauvana paNa anitya che ane asadAcAranuM kAraNa che. 13 anityAH sampadastIvra-klezavargasamudbhavAH / anityaM jIvitaM ceha, sarvabhAvanibandhanam // 18 // tIvra kaSAyo karIne meLavelI saMpatti paNa anitya che ane sarva vastunA AdhArabhUta jIvana paNa anitya ja che. - rASTrapram -- 4/6 dharmArthaM yasya vittehA, tasyAnIhA garIyasI / / prakSAlanAddhi paGkasya, dUrAdasparzanaM varam // 19 // dharma karavA mATe jene dhana kamAvAnI icchA che, tene to dhananI anicchA ja vadhu sArI che. kAdavathI kharaDAIne tene dhovA karatAM to dUra rahevuM - na aDavuM vadhu sAruM che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 SoDazakAdi sUkta - ratna - maMjUSA ~~~~ paccakkhANa ~~~~~ 8 / 1 apekSA cAvidhizcaivApariNAmastathaiva ca / pratyAkhyAnasya vighnAstu, vIryAbhAvastathA'paraH // 20 // apekSA, avidhi, apariNAma ane utsAhano abhAva - A badhA paccakkhANa karavAmAM vighnabhUta che. 8/8 jinoktamiti sadbhaktyA, grahaNe dravyato'pyadaH / bAdhyamAnaM bhaved bhAva - pratyAkhyAnasya kAraNaM // 21 // dravyathI lIdheluM (arthAt vizuddha nahIM tevuM) paccakkhANa paNa 'A paramAtmAe kahyuM che' evI zubha bhaktinA kAraNe tenI dravyatA bAdhyamAna thaIne bhAvapaccakkhANanuM kAraNa bane che. jJAna ~ 9/ 2 viSakaNTakaratnAdau, bAlAdipratibhAsavat / viSayapratimArUM svAt, tandreyatvAdyavem ArA jhera, kAMTA ke ratnamAM bALakane thatA jJAna jevuM, heyopAdeyatAnA jJAna vinAnuM viSayapratibhAsa jJAna che. (bALaka jhera vagerene jue che, paNa tene heyarUpe jANato nathI.) 1/3 nirapekSapravRtttAvi-ti metavuvAdbhutam / ajJAnAvaraNApAyaM, mahA'pAyanibandhanam // 23 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTakaprakaraNa 9 te (viSayapratibhAsa jJAna) ajJAnAvaraNanA kSayopazamathI (arthAt mohanIyanA udaya sahaSkRta jJAnAvaraNanA kSayopazamathI) thAya che. niSThura pravRtti tenuM liMga che ane mahAnukasAnanuM kAraNa che. 1/4 pAtApiratantrasya, taddoSAvAvasaMzayam / anarthAdyAptiyuktaM, cAtmapariNatimanmatam // 24 // sadAcArathI thatA patanane parAdhIna vyaktinuM te pApapravRttimAM (anAcAramAM) nukasAna che, tevA nizcayapUrvakanuM ane te nukasAnathI yukta jJAna AtmapariNatimat jJAna che. 9/5 tathAvidhapravRttyAdi - vyaGgyaM sadanubandhi ca / jJAnAvaraNahrAsotthaM, prAyo vairAgyakAraNam // 25 // te (AtmapariNatimat jJAna) jJAnAvaraNanA kSayopazamathI utpanna thanAruM che, tevA prakAranI (DaMkha sahitanI pApa)pravRttithI oLakhAtuM, sadanubaMdhavALuM ane prAyaH vairAgyanuM kAraNa bane che. 9/6 svasthavRtteH prazAntasya taddheyatvAdinizcayam / tattvasaMvedanaM samyak yathAzaktiphalapradam // 26 // svastha vartanavALA ane prazAMta jIvanuM heyopAdeya vagerenA nizcayavALuM jJAna tattvasaMvedana che ane te zakti mujaba phaLadAyaka che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poDazakAdi sUkta- ratna- maMjUSA 9/7 nyAyyAdau zuddhavRttyAdi-gamyametat prakIrtitam / sajjJAnAvaraNApAyaM, mahodayanibandhanam // 27 // te (tattvasaMvedana) sajJAnAvaraNa(mohanIyanA kSayopazama yukta jJAnAvaraNa)nA kSayopazamathI janya che. nyAyI mArganA zuddha AcaraNathI jaNAnAruM ane mahAn udayanuM kAraNa che. 24/7 cittaratnamasakliSTa, AntaraM dhanamucyate / yasya tanmuSitaM doSaiH, tasya ziSTA vipattayaH // 28 // asaMkliSTa cittarUpI ratna e AMtarika saMpatti che. jenI te saMpatti doSoe corI lIdhI che, tene to vipattio ja bAkI rahI che. - vairAgya - 10/2 iSTetaraviyogAdi-nimittaM prAyazo hi yat / yathAzaktyapi heyAdAvapravRttyAdivarjitam // 29 // je prAyaH iSTaviyoga-aniSTasaMyogAdinA kAraNe utpanna thayeluM, zakti anusAra heyanivRtti ke upAdeyapravRttithI rahita che.. 10/3 udvegakRdviSAdADhyaM, AtmaghAtAdikAraNam / ArttadhyAnaM hyado mukhyaM, vairAgyaM lokato matam // 30 // uga karAvanAruM, viSAda bharapUra, AtmahatyA vagerenuM kAraNa che, te mukhyarUpe to ArtadhyAna che, paNa lokavyavahArathI vairAgya manAya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTakaprakaraNa 9 10/6 bhUyAMso nAmino baddhA, bAhyenecchAdinA mI / AtmAnastadvazAt kaSTaM bhave tiSThanti dAruNe // 31 // jIvo ghaNAM che, pariNAmI che. bAhya icchA vagerethI baMdhAyelA che ane tenA kAraNe dAruNa saMsAramAM duHkhapUrvaka rahe che... 10 / 7 evaM vijJAya tattyAga-vidhistyAgazca sarvathA / vairAgyamAhuH sajjJAnasaGgataM tattvadarzinaH // 32 // e pramANe jANIne te(icchAdi)nA tyAganA prayatna ane sarvathA tyAgane tattvajJAnIo sajJAna yukta vairAgya kahe che. ~~~ tapa ~~~~ 11/1 duHkhAtmakaM tapaH kecit, manyante tanna yuktimat / rmAvyasvarUpAvuM, vIvavuM:havat rUrUA keTalAka tapane karmodayarUpa mAnIne baLada vagerenA duHkhanI jema duHkharUpa mAne che, te yogya nathI. 11 / 5 manaindriyayogAnAM, ahAnizcoditA jinaiH / yato'tra tat kathaM tvasya yuktA syAd duHkharUpatA ? // 34 // jinezvaroe ahIM (tapamAM) mana-indriya ane yoganI ahAni ja kahI che, to pachI tenI duHkharUpatA zI rIte saMgata thAya ? Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakAdi sUkta- ratna - maMjUSA 11/6 yA'pi cAnazanAdibhyaH, kAyapIDA manAk kvacit / vyAdhikriyA samA sA'pi, neSTasiddhyA'tra bAdhanI // 35 // anazana vagere tapathI je kAMI thoDI zarIra pIDA kyAreka thAya che, te paNa rogane dUra karavAnI cikitsAkriyAmAM thatI pIDA jevI che. te (zarIra pIDA) iSTa (karmanAza)ne siddha karanAra hovAthI ahIM tapane upAdeya mAnavAmAM bAdhaka nathI. 11/7 dRSTA ceSTArthasaMsiddhau, kAyapIDA hyaduHkhadAH / ratnAdivaNigAdinAM, tadvadatrApi bhAvyatAm // 36 // ratna vagerenA vepArI vagerene iSTa prayojananI siddhimAM thatI zarIra pIDA duHkhadAyaka nathI thatI te dekhAya che ja. te ja rIte tapamAM paNa samajavuM. 11/8 viziSTajJAnasaMvega-zamasAramatastapaH / kSAyopazamikaM jJeyaM, avyAbAdhasukhAtmakam // 37 // eTale tapa viziSTa jJAna-saMvega ane zama pradhAna che, kSAyopathamika che ane avyAbAdha sukharUpa che; ema jANavuM. - bhikSA - 5/2 yatiAnAdiyukto yo, gurvAjJAyAM vyavasthitaH / sadA'nArambhiNastasya, sarvasampatkarI matA // 38 // je yati dhyAnAdi yukta che, gurvAjJAne pALanAra che, sadA AraMbharahita che, tene sarvasaMpankarI bhikSA manAI che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTakaprakaraNa 5/3 vRddhAdyarthamasaGgasya, bhramaropamayA'TataH / gRhidehopakArAya, vihiteti zubhAzayAt // 39 // bALa-vRddha-glAna mATe, gRhastha ane potAnA zarIra para upakAra mATe, "bhagavAne kahyuM che' evA zubhAzayathI, bhramaranI jema thoDuM thoDuM laIne pharanAra anAsaktane sarvasaMpankarI bhikSA 6/6 vibhinnaM deyamAzritya, svabhogyAd yatra vastuni / saGkalpanaM kriyAkAle, tad duSTaM viSayo'nayoH // 40 // rAMdhavA samaye potAnA mATenI vastu karatAM ApavA mATenI vastuno judo saMkalpa hoya to te duSTa che. e A beno (duSTa-aduSTano) viSaya che. (aduSTano viSaya AgaLa kahe che.) 6/7 svocite tu yadArambhe, tathAsaGkalpanaM kvacit / na duSTaM zubhabhAvatvAt, tacchuddhAparayogavat // 41 // potAnA mATe ja je rAMdhavA vagere AraMbha karAya che, temAM kyAreka lAbha levAno je saMkalpa karAya che, te zrAvakanA bIjA zuddha yogonI jema zubha bhAva hovAthI duSTa nathI. - sUkSmabuddhi - 21/1 sUkSmabuddhyA sadA jJeyo, dharmo dharmANibhirnaraiH / anyathA dharmabuddhyaiva, tadvighAtaH prasajyate // 42 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakAdi sUkta- ratna - maMjUSA dharmArthI jIve haMmezAM sUkSmabuddhithI dharma jANavo, nahIM to dharma karavA jatAM adharma thaI jAya che. 21/2 gRhItvA glAnabhaiSajya-pradAnAbhigrahaM yathA / tadaprAptau tadante'sya, zokaM samupagacchataH // 43 // glAnane auSadha lAvI ApavAno abhigraha karIne tevo avasara ja na maLatAM aMte zoka pAmanAra sAdhunI jema. (dharma karavA jatAM adharma thaI jAya.) - guruparataMtratA - 22/1 bhAvazuddhirapi jJeyA, yaiSA mArgAnusAriNI / prajJApanApriyA'tyarthaM, na punaH svAgrahAtmikA // 44 // je mArgAnusArI che, atyaMta prajJApanIyatA yukta che, potAnI vAta paranA AgrahavALI nathI, te ja kharI bhAvazuddhi che. 22/4 na mohodriktatA'bhAve, svAgraho jAyate kvacit / guNavatpAratantryaM hi, tadanutkarSasAdhakam // 45 // mohanA ubharA vinA kyAreya potAnI vAtano Agraha Avato nathI. guNavAnunI parataMtratA e moha/svAgrahanA nAzano upAya che. 22/5 ata evAgamajJo'pi, dIkSAdAnAdiSu dhruvam / kSamAzramaNahastenetyAha sarvasu karmasu // 46 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTakaprakaraNa 13 eTale ja jJAnI paNa dIkSA ApavA vagere sarva kAryomAM haMmezAM "pUrvamahApuruSonA hAthe (huM dIkSA vagere ApuM chuM)" ema kahe che. - zAsanahIlanA - 23/1 yaH zAsanasya mAlinye-'nAbhogenApi vartate / sa tanmithyAtvahetutvAd, anyeSAM prANinAM dhruvam // 47 // je anAbhogathI paNa zAsanahIlanA kare che, te anya jIvone nizcitapaNe mithyAtva pamADavAnuM kAraNa hovAthI.. 23/2 badhnAtyapi tadevAlaM, paraM saMsArakAraNam / vipAkadAruNaM ghoraM, sarvAnarthavivardhanam // 48 // te mithyAtvane ja bAMdhe che, je saMsAranuM sauthI moTuM kAraNa che, ghora-dAruNa vipAkavALuM che, sarva anarthone vadhAranAra che. 23/3 yastUnnatau yathAzakti, so'pi samyaktvahetutAm / anyeSAM pratipadyeha, tadevApnotyanuttaram // 49 // je zAsananI yathAzakti unnati kare che, te paNa bIjAne samyaktanI prAptimAM kAraNa banavAthI zreSTha evA te ja samyaktane pAme che. 24/8 dayA bhUteSu vairAgyaM, vidhivad gurupUjanam / vizuddhA zIlavRttizca, puNyaM puNyAnubandhyadaH // 50 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poDazakAdi sUkta- ratna- maMjUSA jIvadayA, vairAgya, guruvarganuM vidhivat pUjana, zuddha sadAcArapAlana - e puNyAnubaMdhI puNyanA kAraNo che. - pokezavaprazaraNam -- - dezanA - 1/14 yadbhASitaM munIndraiH, pApaM khalu dezanA parasthAne / unmArganayanametad, bhavagahane dAruNavipAkam // 51 // jinezvaroe kahyuM che ke parasthAna dezanA (apAtrane ke eka jIvane yogya dezanA bIjA jIvane) karavI te pAparUpa che. te bIjAne unmArge caDAvavArUpa hovAthI saMsAramAM bhayaMkara phaLane ApanAra che. 2/2 bAhyAcaraNapradhAnA, kartavyA dezaneha bAlasya / svayamapi ca tadAcAraH, tadagrato niyamataH sevyaH // 52 // bALane bAhya AcaraNa jemAM pradhAna hoya tevI dezanA karavI ane pote paNa tenI sAme te AcAranuM avazyapaNe pAlana karavuM. 2/7 madhyamabuddhestvIryAsamiti-prabhRti trikoTiparizuddham / AdyantamadhyayogaiH, hitadaM khalu sAdhusadvRttam // 53 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakaprakaraNa 15 madhyamabuddhine Adi-madhya-aMtamAM hitakara, trikoTiparizuddha evuM IryAsamiti vagere sAdhujIvana kahevuM. 2/8 aSTau sAdhubhiranizaM, mAtara iva mAtaraH pravacanasya / niyamena na moktavyAH, paramaM kalyANamicchadbhiH // 54 // (te A pramANe ) parama kalyANane icchanArA sAdhuoe pravacananI ATha mAtAne, mAtAnI jema kadI choDavI nahIM. 2/1 tatsavI savA, sAdhorniyamAnna bhavabhayaM bhavanti / bhavati ca hitamatyantaM, phaladaM vidhinA''gamagrahaNam // 55 // aSTa pravacanamAtAthI sadA yukta sAdhune saMsArano bhaya kadI lAgato nathI ane te sAdhunuM vidhipUrvakanuM AgamagrahaNa phaLadAyaka thAya che, ane atyaMta hitakara thAya che. 2/10 gurupAratantryameva ca, tadbahumAnAt sadAzayAnugatam / paramaguruprApteriha bIjaM, tasmAcca mokSa iti // 56 // vaLI (madhyamabuddhine kahevuM ke, guru paranA bahumAnapUrvaka, sadAzaya yukta gurupArataMtra e paramaguru(bhagavAna)nI prAptinuM kAraNa che, ane tenAthI mokSa thAya che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poDazakAdi sUkta- ratna- maMjUSA 2/12 vacanArAdhanayA khalu dharmaH, tadbAdhayA tvadharma iti / idamatra dharmaguhyaM, sarvasvaM caitadevAsya // 57 // (paMDita jIvane ApavAno upadeza -) vacananI ArAdhanAthI ja dharma che ane tenI virAdhanAthI adharma che. A ahIM dharmanuM rahasya (saMkSepa) che. ane A ja tenuM sarvasva (vistAra) paNa che. 2/14 asmin hRdayasthe sati, hRdayasthastattvato munIndra iti / hRdayasthite ca tasmin, niyamAt sarvArthasaMsiddhiH // 58 // bhagavAnanuM vacana hRdayamAM hoya to kharekhara to bhagavAna ja hRdayamAM che; ane bhagavAna hRdayamAM hoya to niyama badhA kArya siddha thAya che. - praNidhAnAdi Azayo - 3/7 praNidhAnaM tatsamaye sthitimat, tadadhaH kRpA'nugaM caiva / niravadyavastuviSayaM, parArthaniSpattisAraM ca // 59 // praNidhAna e dharmasthAnanI prApti sudhI rahenAruM, nIcenA (guNahIna) jIvo para karuNA yukta, niSpApa vastunA viSayavALuM ane paropakAra jemAM pradhAna che, tevuM che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakaprakaraNa 3/8 tatraiva tu pravRttiH, zubhasAropAyasaGgatA'tyantam / adhikRtayatnAtizayAd, autsukyavivarjitA caiva // 60 // te ja dharmasthAnamAM pUrNa prayatnapUrvaka zubha-zreSTha upAyothI yuktatA ane phaLanI utsukatAno abhAva e pravRtti Azaya che. 3/9 vighnajayastrividhaH khalu, vijJeyo hInamadhyamotkRSTaH / mArga iha kaNTakajvara-mohajayasamaH pravRttiphalaH // 61 // vidanajaya hIna-madhyama-utkRSTa ema traNa prakArano, mArgamAM kaMTaka-javara-mohanA jaya jevo, pravRttirUpa phaLavALo che. 3/10 siddhistattaddharmasthAnAvAptiH, iha tAttvikI jJeyA / adhike vinayAdiyutA, hIne ca dayAdiguNasArA // 62 // guNAdhika para vinayavALI ane hanaguNI para dayA vagerevALI (jenuM praNidhAna karyuM hatuM, te te dharmasthAnanI tAtvika prApti, te siddhi jANavI. 3/11 siddhezcottarakAryaM viniyogo-'vandhyametadetasmin / satyanvayasampattyA, sundaramiti tatparaM yAvat // 63 // siddhi pachInuM kArya te viniyoga che. te hote chate, paraMparAnI prAptithI te dharmasthAna zreSTha (saMpUrNa) na bane tyAM sudhI akhaMDa rahe che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakAdi sUkta - ratna - maMjUSA 3/12 AzayabhedA ete, sarve'pi hi tattvato'vagantavyAH / bhAvo'yamanena vinA, ceSTA dravyakriyA tucchA // 64 // A (praNidhAnAdi) badhA vAstavika rIte AzayanA bhedo che, e ja bhAva che. enA vinAnI kriyA, tuccha dravyakriyA che. dharmasiddhi 18 4/2 audAryaM dAkSiNyaM, pApajugupsA'tha nirmalo bodhaH / liGgAni dharmasiddheH, prAyeNa janapriyatvaM ca // 65 // audArya, dAkSiNya, pApanI jugupsA, nirmaLa bodha ane prAyaH lokapriyatA, A badhA dharmasiddhinA liMga che. 4/2 tannAsya viSayatRSNA, prabhavatyuccairna dRSTisaMmohaH / arucirna dharmapathye, na ca pApA krodhakaNDUtiH // 66 // tethI (dharma siddha thavAthI) ene viSayatRSNA parAjita karatI nathI. dRSTisaMmoha thato nathI. hitakara evA dharmamAM aruci thatI nathI ane pApI krodharUpa khujalI thatI nathI. jinamaMdiranirmANa ~~~ 6/6 tatrAsanno'pi jano 'sambandhyapi dAnamAnasatkAraiH / kuzalAzayavAn kAryo, niyamAd bodhyaGgamayamasya // 67 // tyAM (derAsaranI bhUmimAM) najIkanA loko, je koI saMbaMdhI nathI, temane paNa dAna-mAna-satkArathI zubhAzayavALA karavA. e niyamathI temane samyagdarzananuM kAraNa che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakaprakaraNa 6/16 yatanAto na ca hiMsA, yasmAdeSaiva tannivRttiphalA / tadadhikanivRttibhAvAd, vihitamato'duSTametad // 68 // jinamaMdiranirmANamAM yatanA hovAthI hiMsA nathI. kAraNake te hiMsA tenAthI adhika hiMsAthI aTakAvanAra hovAthI vAstavamAM hiMsAthI nivRtta karAvanAra che. tethI ja jinamaMdiranirmANa zAstramAM aduSTa kahevAyela che. - jina-stuti - 9/6 piNDakriyAguNagataiH, gambhIrairvividhavarNasaMyuktaiH / 3nAzayavizuddhinanaa:, saMvevAparAya: purve: ddazA (bhagavAnanI stuti) bhagavAnanA zarIra-sAdhanA ane guNanA viSayavALA, gaMbhIra arthavALA, vividha zabdovALA, Azayane zuddha karanArA, saMvegabharapUra, pavitra... 9/7 pApanivedanaga|H, praNidhAnapurassarairvicitrAthaiH / askhalitAdiguNayutaiH, stotraizca mahAmatigrathitaiH // 70 // potAnA pApanuM nivedana karanArA, judA judA arthavALA, aalita vagere zabdoccAranA guNopUrvaka ane ekAgratA bolAyelA, gItArtha mahApuruSoe racelA stotrothI (karavI.) - lokottaratattva - 5/13 nyAyAttaM svalpamapi hi, bhRtyAnuparodhato mahAdAnam / dInatapasvyAdau, gurvAjJayA dAnamanyattu // 71 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakAdi sUkta- ratna - maMjUSA nyAyapUrvaka meLaveluM thoDuM paNa, Azritone pIDA na thAya te rIte, dIna-du:khI ke supAtrane, guruvarganI anujJAthI apAya te mahAdAna che; bAkI badhuM sAmAnya dAna che. 5/14 devaguNaparijJAnAt, tadbhAvAnugatamuttamaM vidhinA / syAd AdarAdiyuktaM, yat tad devArcanamiSTam // 72 // devanA guNane jANIne, te guNanA upayogapUrvaka, temanA pratyenA bahumAnathI yukta, vidhipUrvaka, uttama evI je pUjA thAya; te kharI devapUjA che. 5/15 evaM gurusevAdi ca, kAle sadyogavijavarjanayA / ityAdikRtyakaraNaM, lokottaratattvasaMprAptiH // 73 // ema yogya avasare, zubha yogone hAni na pahoMce te rIte gurusevA vagere kAryo karavA te lokottaratattvanI prApti che. - zAstra-bahumAna - 6/5 zAstrabahumAnataH khalu, sacceSTAtazca dharmaniSpattiH / parapIDAtyAgena ca, viparyayAt pApasiddhiriva // 74 // zAstra paranA bahumAna, parapIDAnA tyAga ane sa&iyAthI dharma siddha thAya che, UMdhuM karavAthI pApanI siddhinI thAya tema. 7/13 AgamatantraH satataM, tadvadbhaktyAdiliGgasaMsiddhaH / ceSTAyAM tatsmRtimAn, zastaH khalvAzayavizeSaH // 75 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakaprakaraNa je Agamane parataMtra che, jJAnI paranI bhakti vagere rUpa cihnavALo che, kriyA karatI vakhate zAstrane yAda karanAra che; tevo AzayavizeSa prazasta che. - prIti vagere anuSThAno - 10/3 yatrAdaro'sti paramaH, prItizca hitodayA bhavati kartuH / zeSatyAgena karoti yacca, tat prItyanuSThAnam // 76 // jyAM utkRSTa prayatna che. kartAnA hitane lAvanArI prIti che ane bIjA kAryonA tyAgapUrvaka kare che, te prIti anuSThAna che. 10/4 gauravavizeSayogAd, buddhimato yad vizeSatarayogam / kriyayetaratulyamapi, jJeyaM tad bhaktyanuSThAnam // 77 // kriyAthI prIti-anuSThAna jevuM hovA chatAM, buddhimAnuM vyaktine vizeSa bahumAnanA kAraNe je viziSTa yogavALuM che, te bhakti anuSThAna che. 10/6 vacanAtmikA pravRttiH, sarvatraucityayogato yA tu / vacanAnuSThAnamidaM, cAritravato niyogena // 78 // sarvatra aucityapUrvaka vacanAnusArI je pravRtti, te vacanAnuSThAna che. te niyamathI cAritradharane ja hoya che. 10/7 yattvabhyAsAtizayAt, sAtmIbhUtamiva ceSTyate sdbhiH| tadasaGgAnuSThAnaM, bhavati tvetattadAvedhAt // 79 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poDazakAdi sUkta- ratna- maMjUSA atizaya abhyAsanA kAraNe je AtmasAt thaI gayuM hoya te rIte sAdhuo je kare che, te asaMgaanuSThAna che, ane te vacanAnuSThAnanA saMskArathI thAya che. - pAMca prakAranI kSamA - 10/10 upakAryapakArivipAkavacana-dharmottarA matA kSAntiH / Adyadvaye tribhedA, caramadvitaye dvibhedeti // 40 // upakArI-apakArI-vipAka-vacana ane dharma e padothI yukta kSamA che. pahelA be (prIti-bhakti) anuSThAnamAM (pahelA) traNa prakAranI ane chellA be (vacana-asaMga) anuSThAnamAM (chellA) be prakAranI hoya che. -- zuzruSA - 10/14 zRNvannapi siddhAntaM, viSayapipAsA'tirekataH pApaH / prApnoti na saMvegaM, tadA'pi yaH so'cikitsya iti // 8 // atizaya viSayatRSNAnA kAraNe je pApI siddhAMta sAMbhaLatI vakhate paNa saMvega na pAme, te asAdhya che. 10/15 naivaMvidhasya zastaM, maNDalyupavezanapradAnamapi / kurvannetad gururapi, tadadhikadoSo'vagantavyaH // 82 // AvA jIvane arthamAMDalImAM besavA devuM paNa sAruM nathI. tema karanAra gurune te (ziSya) karatAM paNa adhika doSa lAge, tema jANavuM. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazaprakaraNa 11 / 1 zuzrUSA cehAdyaM liGgaM khalu varNayanti vidvAMsaH / tadabhAve'pi zrAvaNaM, asirA'vanikUpakhananasamam // 83 // vidvAno zuzrUSAne (jJAnanuM) paheluM liMga kahe che. tenA abhAvamAM paNa saMbhaLAvavuM te pANI vagaranI jamInamAM kUvo khodavA jevuM (nirarthaka) che. 12/3 yo niranubandhadoSAt, zrAddho'nAbhogavAn vRjinabhIruH / 23 gurubhakto graharahitaH so'pi jJAnyeva tatphalataH // 84 // je anubaMdha vagaranA (jJAnAvaraNa karmarUpa) doSanA kAraNe ajJAnI che, paNa zraddhAyukta che, pApabhIru, guruno bhakta ane pakaDathI rahita che, te jJAnI ja che. kAraNake jJAnanuM phaLa tene maLe che. 12/4 cakSuSmAnekaH syAd, andho'nyastanmatAnuvRttiparaH / gantArau gantavyaM prApnuta etau yugapadeva // 85 // eka dekhato hoya, bIjo tene anusaranAra AMdhaLo hoya; e baMne musApharo, potAnI maMjhile sAthe ja pahoMce che. 12 / 5 yasyAsti satkriyAyAM itthaM sAmarthyayogyatA'vikalA / gurubhAvapratibandhAd, dIkSocita eva so'pi kila // 86 // jenI A pramANe guru paranA bhAvabahumAnanA kAraNe sAmarthyathI sankriyAnI pUrNa yogyatA che, te paNa dIkSAne yogya ja che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakAdi sUkta- ratna - maMjUSA ~ sAdhuThiyA - 13/1 guruvinayaH svAdhyAyo, yogAbhyAsaH parArthakaraNaM ca / itikartavyatayA saha, vijJeyA sAdhusacceSTA // 87 // guruvinaya, svAdhyAya, yogAbhyAsa, parArthakaraNa ane itikartavyatA A badhA sAdhunA AcAra jANavA. 13/2 aucityAd guruvRttiH, bahumAnastatkRtajJatAcittam / AjJAyogastatsatyakaraNatA, ceti guruvinayaH // 87 // aucityapUrvakanuM guru paranuM bahumAna, guru pratye kRtajJatAthI yukta citta, gurvAjJAnuM zravaNa ane tenuM pAlana e guruno vinaya 13/5 vihitAnuSThAnaparasya, tattvato yogazuddhisacivasya / bhikSATanAdi sarvaM, parArthakaraNaM yatehUyam // 89 // je zAstrokta anuSThAnamAM rata che, tAttvika yogazuddhithI yukta che, te sAdhunuM sarva bhikSATana vagere kArya, parArthakaraNa ja ___ - bhaiyAhi bhAvanA - 4/15 parahitacintA maitrI, paraduHkhavinAzinI tathA krunnaa| parasukhatuSTirmuditA, paradoSopekSaNamupekSA // 10 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakaprakaraNa 25 bIjAnA hitanI ciMtA te maitrI che. bIjAnA duHkhanA vinAzanI ciMtA te karuNA che. bIjAnA sukhamAM AnaMda te muditA che ane bIjAnA doSonI upekSA te upekSA che. 13/9 upakArisvajanetarasAmAnya-gatA caturvidhA maitrI / mohAsukhasaMvegAnyahitayutA caiva karuNeti // 91 // upakArI-svajana-itara ane sAmAnya viSayaka cAra prakAranI maitrI che. moha-asukha-saMvega ane anyahitayukta e cAra prakAranI karuNA che. 13/10 sukhamAtre saddhetau, anubandhayute pare ca muditA tu / karuNA'nubandhanirveda-tattvasArA hyupekSeti // 12 // sukhamAtra-saddhatu-anubaMdhayukta sukha ane utkRSTa sukhamAM ema cAra prakAranI muditA che. karuNA-anubaMdha-nirveda ane tattva jemAM pradhAna che, evI cAra prakAranI upekSA che. 13/15 siddhAntakathA satsaGgamazca, mRtyuparibhAvanaM caiva / duSkRtasukRtavipAkA-locanamatha mUlamasyApi // 13 // siddhAMtakathA, satsaMga, mRtyunuM paribhAvana, duSkata-sukRtanA vipAkonuM Alocana e(guruvinaya)nuM mULa che. - khedAdi ATha doSo - 14/3 khedodvegakSepotthAna-bhrAntyanyamudrugAsaGgaiH / yuktAni hi cittAni, prabandhato varjayen matimAnaH // 14 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 SoDazakAdi sUkta - ratna - maMjUSA kheda-udvega-kSepa-utthAna-bhrAnti-anyamud-ruN ane AsaMga doSathI yukta cittone prayatnapUrvaka varjhavA. 14/4 khede dAdaryAbhAvAt, na praNidhAnamiha sundaraM bhavati / etacceha pravaraM, kRSikarmaNi salilavajjJeyam // 95 // khedadoSa hoya to dRDhatAnA abhAvanA kAraNe suMdara praNidhAna nathI thatuM. ane ahIM (dharmamAM) praNidhAna, khetImAM pANInI jema pradhAna che. 14/5 udvege vidveSAd, viSTisamaM karaNamasya pApena / yogikulajanmabAdhakaM, alametad tadvidAmiSTam // 96 // udvegadoSa hoya to arucinA kAraNe pApI vaDe anuSThAnanuM karavuM, veTha UtAravA jevuM thAya che. jJAnIo tene yogIonA kuLamAM janma thavAmAM pratibaMdhaka mAne che. 14/6 kSepe'pi cAprabandhAd, iSTaphalasamRddhaye na jAtvetat / nAsakRdutpATanataH, zAlirapi phalAvahaH puMsaH // 97 // kSepadoSa hoya to niraMtara - dhyAnapUrvaka na karavAthI anuSThAna iSTa phaLane ApanAra nathI thatuM. vAraMvAra ukheDavAthI zAlivRkSa paNa mANasane phaLa ApatuM nathI. 14/7 utthAne nirvedAt, karaNamakaraNodayaM sadaivAsya / atyAgatyAgocitaM, etattu svasamaye'pi matam // 98 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazaprakaraNa 23 utthAnadoSa hoya to kaMTALAne kAraNe anuSThAnanuM karaNa paNa bhaviSyamAM akaraNane lAvanAruM thAya che. AvuM karaNa, jainazAsanamAM paNa, tyAgane ucita hovA chatAM nahIM tyajAtuM jaNAvyuM che. 14/8 bhrAntau vibhramayogAt, na hi saMskAraH kRtetarAdigataH / tadabhAve tatkaraNaM, prakrAntavirodhyaniSTaphalam // 99 // bhrAntidoSa hoya to bhramanA kAraNe karyuM ke na karyuM tenA viSayanA saMskAra paDatA nathI. ane saMskAranA abhAvanA kAraNe tenuM karaNa, je prayojana mATe karAya che tenuM virodhI - aniSTa phaLane ApanAra che. 14/9 anyamudi tatra rAgAt, tadanAdaratA'rthato mahA'pAyA / sarvAnarthanimittaM mudviSayavRSTyaGgArAbhA // 100 // anyamud doSa hoya to anya kArya para rAga hovAthI arthApattithI karAtA kArya para mahAnukasAnakArI anAdara che, je sarva anarthanuM kAraNa ane jenA para rAga che te kArya para paNa aMgAranI vRSTi jevo che. 14/10 ruji nijajAtyucchedAt, karaNamapi hi neSTasiddhaye niyamAt / asyetyananuSThAnaM, tenaitad vandhyaphalameva // 101 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakAdi sUkta - ratna - maMjUSA rugdoSa hoya to anuSThAnamAMthI anuSThAnapaNuM ja nIkaLI javAthI tenuM karaNa iSTasiddhi niyamathI karAvatuM nathI. eTale tenuM e ananuSThAna che. ane eTale phaLa vagaranuM che. 14/11 AsaGge'pyavidhAnAd, 28 asaGgasaktyucitamityaphalametat / bhavatISTaphalamuccaiH, tadapyasaGgaM yataH paramam // 102 // AsaMgadoSa hoya to paNa anuSThAna niSphaLa che. kAraNake saMga karavAnuM vidhAna zAstramAM nathI, saMgarahita satata pravRttinuM vidhAna che. atyaMta asaMga anuSThAna ja viziSTa iSTaphaLa ApanAruM che. - zruta-ciMtA-bhAvanA jJAna ~~~ 11/7 vAkyArthamAtraviSayaM, koSThakagatabIjasaMnibhaM jJAnam / zrutamayamiha vijJeyaM, mithyA'bhinivezarahitamalam // 103 // jeno viSaya mAtra vAkyano artha che, khoTI pakaDathI rahita che, te zrutamaya jJAna koThAramAM rahela bIja jevuM jANavuM. 11/8 yattu mahAvAkyArthajaM, atisUkSmasuyukticintayopetam / udaka iva tailabindu:, visapi cintAmayaM tat syAt // 104 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazakaprakaraNa je mahAvAkyArthathI thAya, sUkSma tArkika vicAraNAthI yukta hoya te ciMtAmaya jJAna, pANImAM phelAtA telanA TIpAMnI jema vistaratuM che. 11/9 aidamparyagataM yad, vidhyAdau yatnavat tathaivoccaiH / etattu bhAvanAmayaM, azuddhasadratnadIptisamam // 105 // je aidaMparyarUpa viSayavALuM che, vidhiniSedhamAM pravRttinivRttirUpa atyaMta prayatnavALuM che, te bhAvanAmaya jJAna azuddha satnanA teja jevuM che. - Agama - 16/12 aidamparyaM zuddhayati, yatrAsAvagamo suparizuddhaH / tadabhAve taddezaH, kazcit syAdanyathAgrahaNAt // 106 // jyAM audaMparya zuddha che, te Agama parizuddha che. aidaMparya zuddha na hoya to viparIta samajaNanA kAraNe te Agamano eka deza (naya) che (Agama nathI). 16/13 tatrApi na dveSaH kAryo, viSayastu yatnataH mRgyaH / tasyApi na sadvacanaM, sarvaM yat pravacanAdanyat // 107 // temAM paNa dveSa na karavo; paNa te kaI apekSAno viSaya che, te prayatnapUrvaka vicAravuM. tenuM paNa je sarvacana che te badhuM jinavacanathI bhinna nathI. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 SoDazakAdi sUkta - ratna - maMjUSA 16/14 adveSo jijJAsA, zuzrUSA zravaNabodhamImAMsAH / parizuddhA pratipattiH, pravRttiraSTAGgikI tattve // 108 // adveSa, jijJAsA, zuzraSA, zravaNa, bodha, mImAMsA, zuddha pratipatti ane pravRtti - Ama tattvamAM pravRttinA ATha aMga che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu yogadaSTisamuccaya sUta-sna-maeNjUSA (sArtha) : AdhAragraMthakartA : sUripuraMdara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : yogabiMdu - yogadRSTi samuccaya sUkta - ratna - maMjUSA (sArtha) AdhAragraMtha : yogabiMdu, yogadRSTi samuccaya AdhAragraMthakartA : sUripuraMdara zrI haribhadrasUrIzvarajI ma. sA. arthasaMkalana : pU. mu. zrI bhavyasuMdaravi. ma. sA. arthasaMzodhana * dIkSAdAnezvarI pa. pU. A. bha. zrI vijaya guNaratnasUrIzvarajI ma. sA. nA praziSya... pa. pU. mu. zrI hitArtharatnavi. ma. sA. : saMskRta, gujarAtI : yoga graMtha bhASA viSaya Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu - yAvi: - 1 natvA''dyantavinirmuktaM, zivaM yogIndravanditam / yogabinduM pravakSyAmi, tattvasiddhyai mahodayam // 1 // yogIndro vaDe paNa namaskAra karAyelA ane anAdianaMta evA paramezvarane namaskAra karIne, tattvanI siddhi mATe mahAlAbhakArI evA yogabiMdune kahIza. - yogamAhAbhya - rU7 yoT: vanyata: zreSTha, yorfzcantAmaLi: : | yo: pradhAne ghamari, yoga: siddhaH svayaM: rA yoga zreSTha kalpavRkSa che. yoga zreSTha ciMtAmaNi che. yoga badhA dharmomAM zreSTha che. yoga mokSano svayaMvara che. 38 tathA ca janmabIjAgniH, jaraso'pi jarA parA / duHkhAnAM rAjayakSmA'yaM, mRtyormRtyurudAhRtaH // 3 // yoga, janmarUpa bIjane bALI nAkhanAra agni; vRddhAvasthAno nAza karanAra zreSTha "jarA'; duHkhono nAza karanAra kSayaroga ane mRtyuno paNa aMta karanAra kahevAyo che. 39 kuNThIbhavanti tIkSNAni, manmathAstrANi sarvathA / yogavarmAvRte citte, tapazchidrakarANyapi // 4 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA tapane toDI nAkhanArA evA kAmadevanA tIkSNa zastro paNa yogarUpa bakhtarathI AvarAyelA citta sAme buTTA thaI jAya che. 41 malinasya yathA hemnoH, vahneH zuddhirniyogataH / yogAgnezcetasastadvad, avidyAmalinAtmanaH // 5 // jema azuddha suvarNanI paNa agnithI niyamA zuddhi thAya che, tema avidyA(kusaMskArothI malina thayela svarUpavALA cittanI yogarUpI agnithI nizcitapaNe zuddhi thAya che. 52 kiJcAnyad yogataH sthairya, dhairyaM zraddhA ca jAyate / maitrI janapriyatvaM ca, prAtibhaM tattvabhAsanam // 6 // vaLI yogathI sthiratA, avicalitatA, zraddhA, maitrI, lokapriyatA ane kSayopazamathI thatuM pratibha-tattvajJAna thAya che. 53 vinivRttAgrahatvaM ca, tathA dvandvasahiSNutA / tadabhAvazca lAbhazca, bAhyAnAM kAlasaGgataH // 7 // ane AgraharahitapaNuM, iSTa-aniSTa para samabhAva, iSTa-aniSTanA bhedano ja abhAva, kALane anurUpa bAhya sAmagrInI prApti... 54 dhRtiH kSamA sadAcAro, yogavRddhiH zubhodayA / AdeyatA gurutvaM ca, zamasaukhyamanuttaram // 8 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu vairya, kSamA, sadAcAra, zubha udayavALI yoganI vRddhi, lokomAM AdeyatA, gaurava ane uttama prazamasukha (yogathI maLe 509 putradArAdisaMsAraH, puMsAM sammUDhacetasAm / viduSAM zAstrasaMsAraH, sadyogarahitAtmanAm // 9 // mUDha jIvone to patnI-putrAdi saMsAra che. sadyoga vinAnA vidvAnone to zAstra ja saMsArarUpa che. 412 AgamenAnumAnena, dhyAnAbhyAsarasena ca / tridhA prakalpayan prajJAM, labhate yogamuttamam // 10 // Agama, tarka, dhyAnano abhyAsa ema traNa rIte prajJAne vadhArato uttama yogane pAme. - bhavAbhinaMdI - 87 kSudro lAbharatirdIno, matsarI bhayavAn zaThaH / ajJo bhavAbhinandI syAt, niSphalArambhasaGgataH // 11 // bhavAbhinaMdI jIva tuccha, sAmagrInI prAptimAM ja AnaMda mAnanAro, lAcAra, IrSyALu, bhayabhIta, kapaTI, mUrkha ane niSphaLa kArya karanAro hoya. 88 lokArAdhanahetoryA, malinenAntarAtmanA / kriyate satkriyA sA'tra, lokapaktirudAhRtA // 12 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA malina aMtaHkaraNathI lokone khuza karavA mATe je sankriyA karAya te ahIM lokapaMkti kahevAyela che. 89 36 bhavAbhinandino loka - paGktyA dharmakriyAmapi / mahato hInadRSTyoccaiH, durantAM tadvido viduH // 13 // bhavAbhinaMdI jIva lokapaMktithI je dharmakriyA kare che, tene jJAnIo kaTu vipAkavALI kahe che; kAraNake mahAn dharmane paNa tuccha kIrtyAdi mATe kare che. 90 dharmArthaM lokapaGktiH syAt, kalyANAGgaM mahAmateH / tadarthaM tu punardharmaH, pApAyAlpadhiyAmalam // 14 // gItArtha mahAtmAo (zAsana prabhAvanA vagere) dharma mATe lokapaMkti Adare to kalyANanuM kAraNa bane. alpabuddhivALA lokapaMkti mATe dharma Acare to pApa mATe thAya. - yoga-pUrvasevA 109 pUrvasevA tu tantrajJaiH, gurudevAdipUjanam / sadAcArastapo muktyadveSazceha prakIrtitA // 15 // zAstrajJAnIoe guru-deva vagerenI pUjA, sadAcAra, tapa ane mukti-adveSane yoganI pUrvasevA kahI che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu - guruvargano vinaya mAtA pitA kalAcArya, eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopaveTTAro, guruvai: satAM mata: sAddA mAtA, pitA, laukika zikSaka ane temanA bhAI-bahena vagere, vaDIla vRddho ane dharmanA upadezaka - A badhAne sajjano 'guru' mAne che. 110 39 112 pUjanaM cAsya vijJeyaM, trisandhyaM namanakriyA / tasyAnavasare'pyuccaiH, cetasyAropitasya tu // 17 // temane traNa kALa namaskAra, teonI anupasthitimAM manathI yAda karIne paNa namaskAra e temanuM pUjana jANavuM. 113 abhyutthAnAdiyogazca tadante nibhRtAsanam / nAmagrahazca nAsthAne, nAvarNazravaNaM kvacit // 18 // teo AvatAM UbhA thavuM, temanI pAse namratApUrvaka vartavuM, ayogya sthAne nAma na levuM, temanI niMdA kyAreya na sAMbhaLavI... 114 tyAgazca tadaniSTAnAM tadiSTeSu pravartanam / aucityena tvidaM jJeyaM, prAhurdharmAdyapIDayA // 19 // temane aNagamatuM tyAgavuM, gamatuM karavuM, dharmane bAdhA na pahoMce tema aucityapUrvaka A badhuM pUjArUpa jANavuM. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA 115 tadAsanAdyabhogazca tIrthe tadvittayojanam / tadvimbanyAsasaMskAra, UrdhvadehakriyA parA // 20 // temanA Asana vagere na vAparavA, temanuM dhana tIrthasthAnamAM vAparI nAkhavuM, temanI pratimA sthApIne pUjA karavI, aMtimasaMskAra uttama rIte karavA. dAna ~ 121 pAtre dInAdivarge ca dAnaM vidhivadiSyate / poSyavargAvirodhena, na viruddhaM svatazca yat // 21 // supAtra ane dIna-duHkhIne, potAnA Azritone takalIpha na paDe te rIte, dharmavirodhI na hoya tevuM, vidhipUrvakanuM dAna mAnya che. 122 vratasthA liGginaH pAtraM, apacAstu vizeSataH / svasiddhAntAviroghena, vartane ye vaiva di ArA vratanuM pAlana karanAra vezadhArIo supAtra che, temAM svayaM na rAMdhanArA ane potAnA zAstraviruddha AcaraNa kadI na karanArA vizeSathI supAtra che. 123 dInAndhakRpaNA ye tu, vyAdhigrastA vizeSataH / ni:svA: yiAntarAzavatA, to~ hiMmauna: raphA lAcAra, aMdha, garIba, rogI, nirdhana, kAma karavA mATe azakta - A badhA dIna che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu 36 125 dharmasyAdipadaM dAnaM, dAnaM dAridryanAzanam / janapriyakaraM dAnaM, dAnaM kIrtyAdivardhanam // 24 // dAna dharmanuM paheluM pagathiyuM che, garIbInuM nAzaka che, lokapriya banAvanAra che, kIrti vagere vadhAranAra che. -sahAyAra - 126 lokApavAdabhIrutvaM, dInAbhyuddharaNAdaraH / kRtajJatA sudAkSiNyaM, sadAcAraH prakIrtitaH // 25 // lokaniMdAno Dara, dIna-duHkhInA uddhAramAM prayatna, kRtajJatA bhane sukSiSya - mA sahAyAra che. 127 sarvatra nindAsantyAgo, varNavAdazca sAdhuSu / ApadyadainyamatyantaM, tadvat sampadi namratA // 26 // sarvatra niMdAno tyAga, sAdhunI prazaMsA, ApattimAM mahInatA bhane samRddhimA namrata.... 128 prastAve mitabhASitvaM, avisaMvAdanaM tathA / pratipannakriyA ceti, kuladharmAnupAlanam // 27 // avasara hoya tyAre ja ane alpa bolavuM, jevuM hoya te bolaj, joDaM ung, sadhabharnu sana 2... 129 asadvyayaparityAgaH, sthAne caitatkriyA sadA / pradhAnakArye nirbandhaH, pramAdasya vivarjanam // 28 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA khoTA kharcA na karavA, yogya sthAne kharca karavo, (Atmahitakara)pradhAna kAryone mahattva ApavuM, pramAdano tyAga karavo. 130 lokAcArAnuvRttizca sarvatraucityapAlanam / pravRttiihita neti, prAgai: TaLatarapi ArA ziSTAcAranuM pAlana karavuM, aucityanuM pAlana karavuM, prANAMte paNa niMgha kAryo na karavA. (A badho sadAcAra che.) 118 sarvAn devAn namasyanti, naikaM devaM samAzritAH / jitendriyA jitakrodhA, durgANyatitaranti te // 30 // ro je eka ja devane pakaDI na rAkhe, paNa badhA devane name; tevA paNa indriya ane kaSAyane jItelA loko durgama saMsArane tarI jAya che. viSAdi pAMca anuSThAna ~~~~ 156 viSaM labdhyAdyapekSAta, idaM saccittamAraNAt / mahato'lpArthanAjjJeyaM, laghutvApAdanAt tathA // 31 // labdhi vagerenI icchAthI je anuSThAna karAya te saccittane haNavAthI, mahAna dharmane tuccha labdhi vagere mATe karIne halako banAvavAthI 'viSa' jANavuM. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu 41 157 divyabhogAbhilASeNa, garamAhurmanISiNaH / etad vihitanItyaiva, kAlAntaranipAtanAt // 32 // devatAI sukhanI icchAthI thatA anuSThAnane uparokta rIte ja bhavAMtaramAM nukasAnakArI hovAthI paMDito "gara' kahe che. 158 anAbhogavatazcaitad, ananuSThAnamucyate / sampramugdhaM mano'syeti, tatazcaitad yathoditam // 33 // anAbhogavALAnuM anuSThAna ananuSThAna kahevAya che. tenuM mana zUnya hovAthI AvuM kahevAyuM che. 159 etadrAgAdidaM hetuH, zreSTho yogavido viduH / sadanuSThAnabhAvasya, zubhabhAvAMzayogataH // 34 // anuSThAnano rAga hoya to, zubhabhAvano aMza hovAthI yoganA jANakAro tene sadanuSThAnano zreSTha hetu kahe che. 160 jinoditamiti tvAhuH, bhAvasAramadaH punaH / saMvegagarbhamatyantaM, amRtaM munipuGgavAH // 35 // bhagavAne kahyuM che mATe karavAnuM che tevA zreSTha bhAvavALuM ane atyaMta saMvegathI yukta anuSThAnane munIzvaro "amRta" kahe che. ~ sabhyaSTi ~ 203 bhinnagranthestu yatprAyo, mokSe cittaM bhave tanuH / tasya tatsarva eveha, yogo yogo hi bhAvataH // 36 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA bhinnagraMthika jIvanuM mana prAyaH mokSamAM hoya che. saMsAramAM zarIra ja hoya che. eTale tenI badhI ja kriyA e nizcayanayathI yoga che. 42 204 nAryA yathA'nyasaktAyAH, tatra bhAve sadA sthite / tadyogaH pApabandhazca tathA mokSe'sya dRzyatAm // 37 // jema parapuruSamAM Asakta strInuM mana sadA parapuruSamAM hovAthI (potAnA patinI sevA kare tyAre paNa) parapuruSano ja saMbaMdha gaNAya ane pApano ja baMdha thAya; tema bhinnagraMthika jIvanuM mana mokSamAM hovAthI saMsAranA kAryo paNa nirjarA ja karAve. 253 zuzrUSA dharmarAgazca, gurudevAdipUjanam / yathAzakti vinirdiSTaM, liGgamasya mahAtmabhiH // 38 // jinavacana sAMbhaLavAnI icchA, zruta-cAritra dharmano rAga, zakti anusAre deva-gurunI bhakti e mahAtmAoe samyagdarzananuM liMga kahyuM che. - anuSThAnazuddhi 211 viSayAtmA'nubandhaistu, tridhA zuddhamudAhRtam / anuSThAnaM pradhAnatvaM jJeyamasya yathottaram // 39 // anuSThAnane viSaya, svarUpa ane anubaMdha ema 3 prakAre zuddha kahyuM che ane te traNenI uttarottara pradhAnatA jANavI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 yogabiMdu 212 AdyaM yadeva muktyarthaM, kriyate patanAdyapi / tadeva muktyupAdeya-lezabhAvAcchubhaM matam // 40 // mokSa mATe je parvata parathI jhaMpApAta karavo vagere karAya te paheluM(viSayazuddha) jANavuM.. te mokSanI AMzika icchA hovAthI zubha manAyuM che. 213 dvitIyaM tu yamAdyeva, lokadRSTyA vyavasthitam / na yathAzAstrameveha, samyagjJAnAdyayogataH // 41 // samyajJAna vagere na hovAthI zAstrane nahIM anusaranAruM evuM lokavyavahArathI yama-niyamAdinuM pAlana te bIjuM (svarUpazuddha) anuSThAna che. 214 tRtIyamapyadaH kintu, tattvasaMvedanA'nugam / prazAntavRttyA sarvatra, dRDhamautsukyavarjitam // 42 // tattvasaMvedanajJAnathI yukta, sarvatra upazamabhAvapUrvaka ane phaLanI jarApaNa utsukatA vinAnuM yama-niyamanuM pAlana trIjuM (anubaMdhazuddha) anuSThAna che. 215 AdyAnna doSavigamaH, tamobAhulyayogataH / tadyogyajanmasandhAnaM, ata eke pracakSate // 43 // ajJAnanI bahulatAnA kAraNe pahelA(viSayazuddha)thI doSanAza nathI thato. keTalAka ema kahe che ke - tenAthI doSanAza mATenA janmanI prApti thAya. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA 217 dvitIyAd doSavigamo, na tvekAntAnubandhanAt / gurulAghavacintAdi, na yattatra niyogataH // 44 // guru-lAghavanI vicAraNA na hovAthI bIjA(svarUpazuddha)thI thato doSanAza ekAMte sAnubaMdha nathI hoto. 219 tRtIyAd doSavigamaH, sAnubandho niyogataH / gRhAdyabhUmikA''pAta-tulya: kaizcidudAhRtaH // 45 // trIjA (anubaMdhazuddha)thI thato doSanAza niyamA sAnubaMdha hoya che. keTalAka tene makAnanA pAyAnI zarUAta jevo gaNe che. 148 sacceSTitamapi stokaM, gurudoSavato na tat / bhautahanturyathA'nyatra, pAdasparzaniSedhanam // 46 // moTA doSavALa, nAnuM sAruM kArya kare topaNa te satkArya nathI. jema ke bhauta saMnyAsIne mAranAra bhIlanuM tenA pagane nahIM aDavArUpa satkArya. 144 ata eva ca zastrAgni-vyAladurgrahasannibhaH / zrAmaNyadurgraho'svantaH, zAstra ukto mahAtmabhiH // 47 // eTale ja ayogya rIte sAdhu banavuM, te zastra-agni ke sarpane ayogya rIte pakaDavA jevuM azubha pariNAmavALuM zAstromAM mahAtmAoe kahyuM che. 1. AdyabhUmikA''pAtaH - dRDhapIThabandhaprArambhaH iti TIkAyAM / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu - zAstramAhAmya - 225 pApAmayauSadhaM zAstraM, zAstraM puNyanibandhanam / cakSuH sarvatragaM zAstraM, zAstraM sarvArthasAdhanam // 48 // zAstra pAparUpI roganuM auSadha che, puNyanuM kAraNa che, badhuM ja jonArI AMkha che, sarva prayojanonuM sAdhana che. 228 yasya tvanAdaraH zAstre, tasya zraddhAdayo guNAH / unmattaguNatulyatvAt, na prazaMsA''spadaM satAm // 49 // jene zAstra para Adara nathI tenA zraddhA vagere guNo pAgalanA (zUravIratAdi) guNonI jema sajjanone prazaMsanIya nathI. 229 malinasya yathA'tyantaM, jalaM vastrasya zodhanam / antaHkaraNaratnasya, tathA zAstraM vidurbudhAH // 50 // pANI jema atyaMta melA vastrane sApha karanAra che; tema zAstra aMtaHkaraNarUpI ratnane zuddha karanAra che, tema paMDito kahe che. 230 zAstre bhaktirjagadvandyaiH, mukterdUtI paroditA / atraiveyamato nyAyyA, tatprAptyAsannabhAvataH // 51 // jagabhUjya paramAtmAe zAstra paranI bhaktine muktinI zreSTha dUtI kahI che. eTale ahIM(caramAvartamAM) ja mokSa najIka hovAthI zAstrabhakti hovI tarkasaMgata che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA 231 tathA''tmaguruliGgAni pratyayastrividho mataH / sarvatra sadanuSThAne, yogamArge vizeSataH // 52 // badhA anuSThAnomAM AtmA(pote), guru ane bAhya zukana ema traNa prakArano (jenAthI kAryasiddhino nizcaya thAya te) pratyaya kahyo che. yogamArgamAM te vizeSathI jANavo. adhyAtmAdi pAMca yogo adhyAtmaM bhAvanA dhyAnaM, samatA vRttisaMkSayaH / mokSeNa yojanAd yoga, eSa zreSTho yathottaram // 53 // adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya e mokSanI sAthe joDI ApavAthI uttarottara zreSTha yoga che. 358 aucityAd vRttayuktasya vacanAt tattvacintanam / maitryAdisAramatyantaM, adhyAtmaM tadvido viduH // 54 // aucityapUrvakanA AcaraNavALAnuM, maitrI vagere bhAvo jemAM pradhAna hoya tevuM ane jinavacanane anusaratuM tattvaciMtana te adhyAtmayoga che, tema jJAnIo kahe che. 46 31 360 abhyAso'syaiva vijJeyaH pratyahaM vRddhisaGgataH / mana:samAdhisaMyuta:, pauna:puncena bhAvanA roja vRddhi pAmato, mananI samAdhithI yukta evo vAraMvArano adhyAtmano abhyAsa te bhAvanAyoga jANavo. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu / yogadaSTi samuccaya 41 362 zubhaikAlambanaM cittaM, dhyAnamAhurmanISiNaH / sthirapradIpasadRzaM, sUkSmAbhogasamanvitam // 56 // sthira dIpaka jevA, sUthama vicAraNA yukta ane eka ja viSayamAM rahelA zubha cittane paMDito dhyAnayoga kahe che. 364 avidyAkalpiteSUccaiH, iSTAniSTeSu vastuSu / saMjJAnAt tadvyudAsena, samatA samatocyate // 57 // kusaMskAranA kAraNe iSTa ane aniSTa manAyela vastuomAM samyajJAnathI ISTAniSTatvano tyAga karIne samatvanI bhAvanA te samatAyoga che. 366 anyasaMyogavRttInAM, yo nirodhastathA tathA / apunarbhAvarUpeNa, sa tu tatsaMkSayo mataH // 58 // parapadArthanA saMyogajanya vikalpono have pharI na thavArUpe je nirodha, te vRttisaMkSayayoga manAyo che. ~~ yogadRSTisamuccayaH - natvecchAyogato'yogaM, yogigamyaM jinottamam / vIraM vakSye samAsena, yogaM tadRSTibhedataH // 59 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA ayogI(mana-vacana-kAyAnA yogathI rahita) ane yogIo ja jenA svarUpane jANI zake che tevA vIra jinezvarane icchAyogathI namaskAra karIne saMkSepathI yogane, tenI dRSTinA bhedathI kahIza. - icchAdi traNa yoga - kartumicchoH zrutArthasya, jJAnino'pi pramAdataH / vikalo dharmayogo yaH, sa icchAyoga ucyate // 60 // jeNe zAstrArtha sAMbhaLyo che tevA, ane karavAnI icchAvALA jJAnIno paNa pramAdathI je apUrNa dharmayoga, te icchAyoga kahevAya. 4 zAstrayogastviha jJeyo, yathAzaktyapramAdinaH / zrAddhasya tIvrabodhena, vacasA'vikalastathA // 61 // zakti mujaba apramatta ane zraddhAyuktano, UMDA jJAnapUrvakano zAstrAnusArI saMpUrNa yoga, te zAstrayoga jANavo. 5 zAstrasandarzitopAyaH, tadatikrAntagocaraH / zaktyudrekAd vizeSeNa, sAmarthyAkhyo'yamuttamaH // 12 // jenA upAya zAstramAM batAvyA che, paNa zaktinI prabaLatAne kAraNe jenuM svarUpa zAstrano viSaya banatuM nathI, te uttama sAmarthya yoga che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 49 - pahelI dRSTi - yogabIja - 23 jineSu kuzalaM cittaM, tannamaskAra eva ca / praNAmAdi ca saMzuddhaM, yogabIjamanuttamam // 63 // vItarAga para zubha citta, temane namaskAra ane praNAma e zreSTha zuddha yogabIja che. 25 upAdeyadhiyA'tyantaM, saMjJAviSkambhaNAnvitam / phalAbhisandhirahitaM, saMzuddhaM hyetadIdRzam // 64 // atyaMta upAdeyabuddhithI, saMjJAonA nirodhathI yukta ane phaLanI icchA rahita evuM A (yogabIja) saMzuddha che. 26 AcAryAdiSvapi hyetad, vizuddhaM bhAvayogiSu / vaiyAvRttyaM ca vidhivat, zuddhAzayavizeSataH // 65 // bhAvayogI evA AcArya vagerene viSe paNa A (zubhacitta, namaskAra vagere) ane viziSTa zuddha AzayathI vidhipUrvaka vaiyAvacca e paNa vizuddha yogabIja che. 27 bhavodvegazca sahajo, dravyAbhigrahapAlanam / tathA siddhAntamAzritya, vidhinA lekhanAdi ca // 66 // sahaja bhavavairAgya, dravya-abhigrahonuM pAlana, zAstranA vidhipUrvaka lekhana vagere paNa yogabIja che. (samyagdarzana vinAnA abhigraho dravyaabhigraha jANavA.) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA - caramAvarta - 32 duHkhiteSu dayA'tyantaM, adveSo guNavatsu ca / aucityAt sevanaM caiva, sarvatraivAvizeSataH // 67 // duHkhI jIvo para atyaMta dayA, guNavAna para adveSa ane sarvatra aucityapUrvakanuM vartana (caramAvartanA lakSaNo che.) - bIjI dRSTi - guruparataMtratA - 68 nAsmAkaM mahatI prajJA, sumahAn zAstravistaraH / ziSTAH pramANamiha tad, ityasyAM manyate sadA // 68 // amArI buddhi TUMkI che ane zAstrono vistAra ghaNo moTo che, eTale ziSTa puruSo je artha kare te pramANa che, e mujaba AmAM(bIjI dRSTimAM) mAne che. - trIjI dRSTi - zuzruSA -- 52 kAntakAntAsametasya, divyageyazrutau yathA / yUno bhavati zuzrUSA, tathA'syAM tattvagocarA // 69 // suMdara patnIyukta yuvAnane divya gAyana sAMbhaLavAnI jevI icchA hoya tevI AmAM(trIjI dRSTimAM) tattva sAMbhaLavAnI icchA hoya. 53 bodhAmbhaHsrotasazcaiSA, sirAtalyA satAM matA / abhAve'syAH zrutaM vyarthaM, asirA'vanikUpavat // 70 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 51 A zuzruSA, bodharUpI pravAha mATe pAtALajharaNA jevI manAI che. tenA abhAvamAM sAMbhaLavuM nakAmuM che, pANI vinAnI jamInamAM kUvo khodavAnI jema. 54 zrutAbhAve'pi bhAve'syAH, zubhabhAvapravRttitaH / phalaM karmakSayAkhyaM syAt, parabodhanibandhanam // 71 // A zuzruSA hoya to sAMbhaLavA na maLe to paNa zubhabhAvanA kAraNe zreSTha jJAnanA kAraNabhUta karmakSayarUpa phaLa to maLe ja. - cothI dRSTi - dharmadaDhatA - 58 prANebhyo'pi gururdharmaH, satyAmasyAmasaMzayam / prANAMstyajati dharmArthaM, na dharma prANasaGkaTe // 72 // A(cothI dRSTi)mAM niHzaMkapaNe dharma prANa karatAM paNa vadhu vahAlo lAge. dharma mATe prANa tajI de; paNa prANa bacAvavA dharma na choDe. 59 eka eva suhRd dharmo, mRtamapyanuyAti yaH / zarIreNa samaM nAzaM, sarvamanyat tu gacchati // 73 // ekamAtra dharma ja mitra che, je maryA pachI paNa sAthe Ave che. bAkI badhuM to zarIranI sAthe ja nAza pAme che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA - mithyAtva - 79 janmamRtyujarAvyAdhi-rogazokAdyupadrutam / vIkSamANA api bhavaM, nodvijante'timohataH // 74 // saMsArane janma-jarA-mRtyu-vyAdhi-roga-zoka vagerethI pIDita jovA chatAM, atyaMta mohanA kAraNe (jIvo) virakta thatA nathI. 80 kukRtyaM kRtyamAbhAti, kRtyaM cAkRtyavat sadA / duHkhe sukhadhiyA''kRSTA, kacchUkaNDUyakAdivat // 75 // (temane) duSkArya, satkArya lAge ane satkArya, duSkArya lAge che. khujalInA rogIne khaMjavALamAM sukha lAge tema duHkhamAM sukhabuddhithI kheMcAya che. 81 yathA kaNDUyaneSveSAM, dhIrna kacchUnivartane / bhogAGgeSu tathaiteSAM, na tadicchA parikSaye // 76 // jema khujalIvALAne khaMjavALavAnuM mana thAya, khujalInA nivAraNanuM nahIM, tema A jIvone bhogasAmagrInuM mana thAya che, bhogecchAnA nAzanuM nahIM. 84 baDizAmiSavat tucche, kusukhe dAruNodaye / saktAstyajanti sacceSTAM, dhigaho ! dAruNaM tamaH // 77 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya mAchalI pakaDavAnI galamAM rahela mAMsa jevA tuccha, kaTu vipAkavALA kharAba sukhamAM Asakta thaIne satkAryane choDI de che. aho ! ghora ajJAnane dhikkAra ho ! pAMcamI dRSTi - vairAgya 153 bAladhUlIgRhakrIDA - tulyA'syAM bhAti dhImatAm / tamogranthivibhedena, bhavaceSTA'khilaiva hi // 78 // 53 A(pAMcamI dRSTi)mAM ajJAnarUpa graMthino bheda thavAthI saMsAranI badhI kriyA, bALakanI dhULamAM ghara banAvavAnI ramata jevI jJAnIne lAge. 154 mAyAmarIcigandharva-nagarasvapnasaMnibhAn / bAhyAn pazyanti tattvena, bhAvAn zrutavivekataH // 79 // zrutajJAnajanita vivekanA kAraNe bAhya badhA padArthone hakIkatamAM mAyAjaLa (jhAMjhavAnA jaLa), gaMdharvanagara ke svapra jevA AbhAsika mAne. 158 dharmAdapi bhavan bhogaH, prAyo'narthAya dehinAm / candanAdapi sambhUto, dahatyeva hutAzanaH // 80 // dharmathI maLatI paNa bhogasAmagrI, jIvane prAyaH nukasAnakArI thAya che. caMdanamAMthI pedA thayela agni paNa bALe ja che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA 159 bhogAt tadicchAviratiH, skandhabhArAnupapattaye / skandhAntarasamAropaH, tatsaMskAravidhAnataH // 8 // sAmagrI bhogavavA dvArA tenI icchAno nAza karavo te eka khabhAno bhAra UtAravA bIjA khabhA para mUkavA jevuM che. kAraNake bhogathI tenA(rAganA) saMskAra paDe che | vadhe che. 163 mAyA'mbhastattvataH pazyan, anudvignastato dhruvam / tanmadhyena prayAtyeva, yathA vyAghAtavarjitaH // 82 // mAyAjaLa(pANI jevuM dekhAya, paNa hoya nahIM te)nI vAstavikatA jANanAra vyakti, tenAthI gabharAyA vagara nizcitapaNe jarA paNa aTakyA vagara temAMthI cAlI ja jAya. 164 bhogAn svarUpataH pazyan, tathA mAyodakopamAn / bhuJjAno'pi hyasaGgaH san, prayAtyeva paraM padam // 83 // tema mAyAjaLa jevA bhogone svarUpathI jonAra, tene bhogavavA chatAM anAsakta rahIne mokSane pAme che. 170 sarvaM paravazaM duHkhaM, sarvamAtmavazaM sukham / etaduktaM samAsena, lakSaNaM sukhaduHkhayoH // 84 // parAdhIna badhuM duHkharUpa che. svAdhIna badhuM sukharUpa che. sukha-duHkhanuM A saMkSepathI lakSaNa kahyuM che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 171 puNyApekSamapi hyevaM sukhaM paravazaM sthitam / tatazca duHkhamevaitat, tallakSaNaniyogataH // 85 // Ama, puNyathI maLatuM sukha paNa parAdhIna che e nakkI thayuM. ane tethI temAM du:khanuM lakSaNa hovAthI te duHkha ja che. 109 saMsAriSu hi deveSu, bhaktistatkAyagAminAm / tadatIte punastattve, tadatItArthayAyinAm // 86 // deva banavA icchanAra saMsArI devonI bhakti kare. saMsArane taravA icchanArA, saMsArane pAra UtarelA paramatattvanI ja bhakti kare. 87 55 kadAgraha ~~ bodharogaH zamApAyaH zraddhAbhaGgo'bhimAnakRt / kutarkazcetaso vyaktaM, bhAvazatruranekadhA // 87 // kutarka e jJAna mATe roga che, zamane nukasAnakArI che, zraddhAno ghAtaka che, abhimAna karAvanAra che, spaSTa rIte ja cittano aneka prakAre bhAvazatru che. 88 kutarke'bhinivezastad, na yukto muktivAdinAm / yuktaH punaH zrute zIle, samAdhau ca mahAtmanAm // 88 // mATe mokSArthIne kutarkano Agraha yogya nathI. mahAtmAne zruta, zIla ane samAdhino Agraha yogya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 146 grahaH sarvatra tattvena, yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA 121 mumukSUNAmasaGgataH / muktau dharmA api prAyaH, tyaktavyA kimanena tat ? // 89 // mumukSuone kyAMya paNa Agraha vAstavika rIte yogya nathI, kAraNake mokSamAM to (kSAyopazamika) dharmo paNa lagabhaga choDavAnA che. to pachI Agraha zA mATe ? anuSThAna Ara: varane prIti:, avina: sampannagama: | jijJAsA tajjJasevA ca, sadanuSThAnalakSaNam // 90 // Adara, karavAmAM AnaMda, vighnano abhAva, lAbhanI prApti, jijJAsA, jJAnInI sevA... A badhA sadanuSThAnanA lakSaNa che. 119 indriyArthAzrayA buddhiH, jJAnaM tvAgamapUrvakam / sadanuSThAnavaccaitad, asaMmoho'bhidhIyate // 91 // indriyathI jaNAtA arthamAM thAya te buddhi. AgamAnusAre thAya te jJAna. te ja jJAna sadanuSThAnayukta hoya to asaMmoha kahevAya che. 120 ratnopalambhatajjJAna- tatprAptyAdi yathAkramam / hovAharanuM sAdhu, zeyaM vuchyAvisiddhaye // 2 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya ratna dekhAvuM, tene oLakhavuM ane tene meLavavuM vagere anukrame buddhi, jJAna ane asaMmohanI siddhimAM sarasa udAharaNo 122 buddhipUrvANi karmANi, sarvANyeveha dehinAm / saMsAraphaladAnyeva, vipAkavirasatvataH // 13 // buddhipUrvakanA sarva kAryo kaTu vipAkavALA hovAthI jIvane saMsAra vadhAranArA ja che. 123 jJAnapUrvANi tAnyeva, muktyaGgaM kulayoginAm / zrutazaktisamAvezAd, anubandhaphalatvataH // 14 // jJAnapUrvakanA kAryo, zrutajJAnanI zakti sAthe bhaLavAthI tenI paraMparA cAlavAthI kulayogIone mokSanuM kAraNa bane che. 124 asaMmohasamutthAni, tvekAntaparizuddhitaH / nirvANaphaladAnyAzu, bhavAtItArthayAyinAm // 15 // asaMmohathI thayelA kAryo, ekAMta zuddhinA kAraNe mokSArthIne zIdhra mokSa ApanArA che. 148 parapIDeha sUkSmA'pi, varjanIyA prayatnataH / __ tadvat tadupakAre'pi, yatitavyaM sadaiva hi // 16 // sUkSma parapIDA paNa prayatnapUrvaka varjavI. te ja rIte bIjA para upakAra karavAmAM sadA prayatna karavo. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 yogabiMdu Adi sUktaratnamaMjUSA 149 guravo devatA viprA, yatayazca tapodhanAH / pUjanIyA mahAtmAnaH, suprayatnena cetasA // 97 // mAtA-pitA, deva, laukika zikSaka ane tapasvI sAdhuo - A badhA mahAtmAonI bhAvathI prayatnapUrvaka pUjA karavI. - yogInA prakAro - 208 ye yoginAM kule jAtAH, taddharmAnugatAzca ye / kulayogina ucyante, gotravanto'pi nApare // 18 // jeo yogInA kuLamAM janmyA che, ane jeo te kuLanA AcArothI yukta che; teo kuLayogI kahevAya che. bIjA (kuLAcArathI rahita) kuLavAna hoya to paNa kuLayogI kahevAtA nathI. 209 sarvatrAdveSiNazcaite, gurudevadvijapriyAH / dayAlavo vinItAzca, bodhavanto jitendriyAH // 19 // A kuLayogIo sarvatra dveSa rahita, guru-deva-zikSakane priya, dayALu, vinIta, jJAnI ane jitendriya hoya che. 210 pravRttacakrAstu punaH, yamadvayasamAzrayAH / zeSadvayArthino'tyantaM, zuzrUSAdiguNAnvitAH // 10 // vaLI, pravRttacakrayogIo be yama (icchA-pravRtti)vALA hoya che; pachInA be yama(sthiratA-siddhi)nI atyaMta icchAvALA ane zuzruSAdi(zravaNa-bodha vagere) guNayukta hoya che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya - yamanA pAMya prA2 - 213 tadvatkathAprItiyutA, tathA'vipariNAminI / yameSvicchA'vaseyeha, prathamo yama eva tu // 101 // yamavALAnI kathAmAM AnaMdathI yukta ane avicalita evI ahiMsAdi yamanI icchA e pahelo "icchA" yama jANavo. 214 sarvatra zamasAraM tu, yamapAlanameva yat / pravRttiriha vijJeyA, dvitIyo yama eva tat // 102 // sarvatra upazamapradhAna evuM yamanuM pAlana, te bIjo 'pravRtti'yama evo. 215 vipakSacintArahitaM, yamapAlanameva yat / tat sthairyamiha vijJeyaM, tRtIyo yama eva hi // 103 // vidananA DarathI rahita je yamanuM pAlana te "zairyayama vo. 216 parArthasAdhakaM tvetat, siddhiH zuddhAntarAtmanaH / acintyazaktiyogena, caturtho yama eva tu // 104 // zuddha aMtarAtmAnuM, aciMtya zaktinA prabhAve bIjAne paNa yogI banAve tevuM yamapAlana, te cotho "siddhiyama jANavo. 20 prayANabhaGgAbhAvena, nizi svApasamaH punaH / vighAto divyabhavataH, caraNasyopajAyate // 105 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabiMdu Adi sUkta- ratna - maMjUSA prayANa aTakatuM na hovAnA kAraNe, devanA bhavathI thato cAritrano abhAva, (musApharImAM) rAtanA ArAma karavA jevo che. (pachInA bhave pharI prApta thAya.) - traNa avaMcaka - 217 sadbhiH kalyANasaMpannaiH, darzanAdapi pAvanaiH / tathAdarzanato yoga, AdyAvaJcaka ucyate // 106 // kalyANane pAmelA ane darzanathI paNa pavitra karanArA saMto sAthe tevA prakAranA (pavitra karanArA) darzana dvArA yoga thavo, te pahelo yogAvaMcakayoga che. 218 teSAmeva praNAmAdi-kriyAniyama ityalam / kriyA'vaJcakayogaH syAt, mahApApakSayodayaH // 107 // temane ja praNAma vagere kriyAno niyama te mahApApano kSaya karanAra kriyAvaMcakayoga che. 219 phalAvaJcakayogastu, sadbhya eva niyogataH / sAnubandhaphalAvAptiH, dharmasiddhau satAM matA // 108 // saMto dvArA dharmasiddhinA viSayamAM niyamAM sAnubaMdha phaLanI prApti e phalAvaMcakyoga manAyo che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAtrizat dvAbiMzikA sUta-tna-mUMjUSA (sArtha) : AdhAragraMthakartA : mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : dvAtriMzad dvAtriMzikA sUkta - ratna - (sArtha) AdhAragraMtha : H dvAtriMzad dvAtriMzikA prakaraNa graMthakartA * maho. zrI yazovijayajI mahArAjA arthasaMkalana arthasaMzodhana graMtha bhASA viSaya maMjUSA : pU. mu. zrI bhavyasuMdaravi. ma. sA. : dIkSAdAnezvarI pa. pU. A. bha. zrI vijaya guNaratnasUrIzvarajI ma. sA.nA praziSya... pa. pU. mu. zrI hitArtharatnavi. ma. sA. : saMskRta, gujarAtI : aneka viSayono saMgraha Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAmiMzikA sUktaratnamaMjUSA - dAna - 1/1 aindrazarmapradaM dAnam, anukampAsamanvitam / bhaktyA supAtradAnaM tu, mokSadaM dezitaM jinaiH // 1 // anukaMpAthI yukta dAna svarganA sukho ApanAra che ane bhaktipUrvakanuM supAtradAna mokSa ApanAra che, ema jinezvaroe kahyuM che. 1/20 bhaktistu bhavanistAra-vAJchA svasya supAtrataH / tayA dattaM supAtrAya, bahukarmakSayakSamam // 2 // supAtra dvArA potAnA saMsAranA nAzanI icchA e bhakti che. te bhaktipUrvaka supAtrane ApeluM dAna ghaNAM karmano kSaya karavA samartha che. 1/7 kSetrAdi vyavahAreNa, dRzyate phalasAdhanam / nizcayena punarbhAvaH, kevalaH phalabhedakRt // 3 // vyavahAranayathI kSetra, kALa vagere phaLamAM kAraNa banatA dekhAya che. nizcayanayathI to mAtra bhAva ja phaLamAM taphAvata karanAra kAraNa che. 1/8 kAle'lpamapi lAbhAya, nAkAle karma bahvapi / vRSTau vRddhiH kaNasyApi, kaNakoTirvathA'nyathA // 4 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA yogya kALe kareluM nAnuM kArya paNa lAbha mATe thAya. akALe kareluM moTuM kArya paNa lAbha mATe na thAya. varasAda thayo hoya to vAvelA eka bIjanI paNa vRddhi thAya, anyathA karoDo bIja vyartha jAya. - praNidhAnAdi Azayo - 10/11 praNidhAnaM kriyAniSTham, adhovRttikRpA'nugam / paropakArasAraM ca, cittaM pApavivarjitam // 5 // nIcenI kakSAmAM rahelA para karaNAvALuM, paropakAra jemAM pradhAna che tevuM ane kriyAmAM raheluM pAparahita citta te praNidhAna 10/12 pravRttiH prakRtasthAne, yatnAtizayasambhavA / anyAbhilASarahitA, cetaHpariNati sthirA // 6 // prakRti dharmasthAnamAM niSThApUrvakanA prayatnathI utpanna thatI, bIjA kAryanI icchA vinAnI sthira citta pariNati e pravRtti che. 10/13 bAhyAntarvyAdhimithyAtva-jayavyaGgyAzayAtmakaH / kaNTakajvaramohAnAM, jayairvighnajayaH samaH // 7 // bAhya pratikULatA, AMtarika roga ane mithyAtva paranA vijayathI jaNAto AzayarUpa vinajaya - kaMTaka, tAva ane mohanA jaya jevo che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAmiMzikA sUktaratnamaMjUSA 10/14 siddhistAttvikadharmAptiH, sAkSAdanubhavAtmikA / kRpopakAravinayAnvitA hInAdiSu kramAt // 8 // sAkSAt anubhava rUpa, hIna-samAna-adhika para anukrame karuNA-upakAra(sahAya)-vinayathI yukta evI tAttvika dharmanI prApti te siddhi che. 10/15 anyasya yojanaM dharme, viniyogastaduttaram / kAryamanvayasampattyA, tadavandhyaphalaM matam // 9 // bIjAne dharmamAM joDavArUpa viniyoga siddhi pachInuM kArya che, ane paraMparA calAvavA dvArA te nizcitapaNe phaLa ApanAra che. 10/16 etairAzayayogaistu, vinA dharmAya na kriyA / pratyuta pratyapAyAya, lobhakrodhakriyA yathA // 10 // A Azayo vinAnI kriyA dharma mATe nathI thatI, UlaTI lobha-krodhathI thatI kriyAnI jema nukasAna karanAra thAya che. 10/16 zirodakasamo bhAvaH, kriyA ca khananopamA / bhAvapUrvAdanuSThAnAd, bhAvavRddhirato dhruvA // 11 // bhAva e pAtALajharaNA jevo che, kriyA khodavA jevI che. eTale bhAvapUrvaka kriyA karavAthI nizcitapaNe bhAvanI vRddhi thAya che. 10/16 maNDUkacUrNasadRzaH, klezadhvaMsaH kriyAkRtaH / tadbhasmasadRzastu syAd, bhAvapUrvakriyAkRtaH // 12 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA mAtra kriyAthI thayela kaSAyano nAza, deDakAnA cUrNa jevo (pharI utpanna thAya tevo) che. bhAvapUrvakanI kriyAthI thayela kaSAyanAza deDakAnI bhasma jevo (pharI utpanna na thAya tevo) che. - guNAnurAga - 3/30 guNI ca guNarAgI ca, guNadveSI ca sAdhuSu / zrUyante vyaktamutkRSTa-madhyamAdhamabuddhayaH // 13 // guNI, guNarAgI ane sAdhu para guNadveSI e anukrame utkRSTa-madhyama-adhama buddhivALA kahyA che. 32/5 sajjanasya viduSAM guNagrahe, duSaNe nivizate khalasya dhIH / cakravAkadRgaharpateryutau, ghUkadRk tamasi saGgamaGgati // 14 // jema cakravAkanI dRSTi sUryaprakAzamAM ane ghuvaDanI dRSTi aMdhakAramAM zaktimAnuM bane che tema sajjananI buddhi vidvAnonA guNanA grahaNamAM ane durjananI buddhi doSanA grahaNamAM pravarte che. 5/4 aprIti va kasyApi, kAryA dharmodyatena vai / itthaM zubhAnubandhaH syAd, atrodAharaNaM prabhuH // 15 // dharmamAM udyata vyaktie koIne aprIti thAya tevuM na karavuM, to ja zubha anubaMdha thaze. ahIM (aprIti nivAravA vihAra karI janAra) prabhu vIranuM udAharaNa samajavuM. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAviMzikA sUktaratnamaMjUSA - jinamahattva - 4/20 aparastvAha rAjyAdi-mahA'dhikaraNaM dadat / zilpAdi darzayaMzcArhan, mahattvaM kathamRcchati ? // 16 // bIjo kahe che . rAjya vagere moTA adhikaraNa(pApa sAdhana)ne ApanArA, zilpa vagere batAvanArA arihaMtamAM mahAnapaNuM zI rIte ghaTe ? 4/21 tannetthameva prakRtAdhikadoSanivAraNAt / zaktau satyAmupekSAyA, ayuktatvAnmahAtmanAm // 17 // te barAbara nathI, kAraNake e rIte ja (rAjya ApavA, zilpa batAvavA vagerethI ja) moTA doSanuM nivAraNa zakya hatuM. ane mahAtmAo (moTA doSanA nivAraNanI) zakti hovA chatAM upekSA kare, te yogya nathI. 4/22 nAgAde rakSaNAyeva, gAdyAkarSaNe'tra na / doSo'nyathopadeze'pi, sa syAt paranayodbhAvanAt // 18 // sarpa vagerethI rakSaNa karavA mATe khADAmAMthI kheMcavAmAM (kadAca vAge to paNa) jema doSa nathI, tema AmAM (rAjya pradAna vageremAM) paNa nathI. bAkI to upadeza ApavAmAM paNa (prabhune) doSa lAgaze, kAraNake temAMthI ja anyadarzano utpanna thayA. 4/28 arhamityakSaraM yasya, citte sphurati sarvadA / paraM brahma tataH zabda-brahmaNaH so'dhigacchati // 19 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA jenA cittamAM sadA "aham" evA akSaro sphare che, te zabdabrahmathI parabrahma(mokSa)ne pAme che. 4/29 sArametanmayA labdham, zrutAbdheravagAhanAt / bhaktirbhAgavatI bIjaM, paramAnandasampadAm // 20 // zratarUpI samudranA maMthanathI mane sAra e maLyo ke bhagavAnanI bhakti parama AnaMda(mokSa)rUpI saMpattinuM kAraNa che. 1/31 zubhayoge'pi yo doSo, dravyataH ko'pi jAyate / kUpajJAtena sa punaH, nAniSTo yatanAvataH // 21 // zubha yogamAM dravyathI je koI paNa doSa thAya che, te yatanAvALAne nukasAnakAraka nathI. ahIM kUvo khodavAnuM dRSTAMta jANavuM. 14/27 AtmaneSTaM gururbrate, liGgAnyapi vadanti tat / tridhA'yaM pratyayaH proktaH, sampUrNa siddhisAdhanam // 22 // potAnI icchA che, guru kahe che, bAhya zukano paNa anukULa che. A traNa prakArano pratyaya siddhinuM saMpUrNa kAraNa kahevAyo che. - maMdamithyAtva - 20/31 mithyAtve mandatAM prApte, mitrAdyA api dRSTayaH / mArgAbhimukhabhAvena, kurvate mokSayojanam // 23 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAtriMzad dvAtriMzikA sUktaratnamaMjUSA mithyAtva maMda thayA pachI, mArgAbhimukhatA AvavAthI mitrAdi dRSTio mokSa tarapha laI jAya che. 20/32 prakRtyA bhadrakaH zAnto, vinIto mRduruttamaH / sUtre mithyAdRgapyuktaH, paramAnandabhAgataH // 24 // eTale ja zAstramAM svabhAvathI bhadrika, zAMta, vinIta, namra ane uttama (saMtoSI) mithyAtvIne paNa paramAnaMdavALo kahyo che. samyaktva -- /? lakSyane pranthimevena, samyavRtti: svatantrata: / zuzrUSAdharmarAgAbhyAm, gurudevAdipUjayA // 25 // 69 graMthibheda thavAthI (1) jinavacana zravaNanI icchA, (2) cAritradharmano rAga ane (3) guru-devanI bhaktithI, samyagdaSTi Agamokta rIte oLakhAya che. 15/2 bhogikinnarageyAdi - viSayAdhikyamIyuSI / zuzrUSA'sya na supteza - kathA'rthaviSayopamA // 26 // bhogIne kinnaronA saMgItamAM hoya tenA karatAM paNa adhikatAne prApta karanArI jinavacananA zravaNanI zuzruSA samakitIne hoya; sUtelA rAjAne vArtA sAMbhaLavAnI icchA jevI na hoya. 15/3 aprApte bhagavadvAkye, dhAvatyasya mano yathA / vizeSadarzino'rtheSu prAptapUrveSu no tathA // 27 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA pahelA nahIM sAMbhaLelA bhagavAnanA vacanamAM tenuM (samakitInuM) mana jevuM lAge che, tevuM pUrve anekavAra prApta karelA dhana-indriyanA viSayo vageremAM lAgatuM nathI; kAraNake baMne vacceno pharaka te jANe che. 15/4 dharmarAgo'dhiko bhAvAd, bhoginaH stryAdirAgataH / pravRttistvanyathA'pi syAt, karmaNo balavattayA // 28 // bhogIne strI vagereno rAga hoya tenA karatAM paNa adhika cAritradharmanI icchA bhAvathI hoya. (cAritra mohanIya)karma baLavAna hoya to pravRtti saMsAranI paNa hoya. 15/5 tadalAbhe'pi tadrAga-balavattvaM na durvacam / pUyikAdyapi yad bhukte, ghRtapUrNapriyo dvijaH // 29 // cAritranI prApti na thavA chatAM teno baLavAna rAga hovo azakya nathI. jema ghebara khUba bhAvatA hoya tevo brAhmaNa paNa (ghebara na maLe to) lUkhuM-sUkuM khAya che. 15/6 gurudevAdipUjA'sya, tyAgAt kAryAntarasya ca / bhAvasArA vinirdiSTA, nijazaktyanatikramAt // 30 // samakitI bIjA kAryanA tyAgapUrvaka, atyaMta bahumAna pUrvaka, potAnI zakti gopavyA vinA guru-devanI bhakti kare tema kahyuM che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA 15/11 taptalohapadanyAsa-tulyA vRttiH kvacid yadi / ityukteH kAyapAtyeva, cittapAtI na sa smRtaH // 31 // jo kyAreka te(samakitI) pApapravRtti kare to te tapelA loDhA para paga mUkavA jevI icchA vinAnI hoya tema kahyuM che. eTale te kAyapAtI hoya, cittapAtI nahIM. 15/29 mithyAdRSTigRhItaM hi, mithyA samyagapi zrutam / samyagdRSTigRhItaM tu, samyag mithyeti naH sthitiH // 32 // mithyAdRSTinuM sabhya zrata paNa mithyA che ane samakitInuM mithyAzruta paNa samyagu che, evI ApaNI mAnyatA che. - cAritra - 17/30 aucityena pravRttyA ca, sudRSTiryatnato'dhikAt / palyopamapRthaktvasya, cAritraM labhate vyayAt // 33 // samakitI jIva aucityapUrvakanI pravRtti ane niSThApUrvakanA prayatnathI, palyopamapRthakta jeTalI karmasthitino nAza karIne cAritra pAme. 17/31 mArgAnusAritA zraddhA, prAjJaprajJApanAratiH / guNarAgazca liGgAni, zakyArambho'picAsya hi // 34 // (1) mArthAnusAritA, (2) zraddhA, (3) jJAnInA hitavacanamAM ruci, (4) guNAnurAga ane (5) zakyano AraMbha e cAritradharanA liMga che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA 28/3 yasya kriyAsu sAmarthya , syAt samyag gururAgataH / yogyatA tasya dIkSAyAm, api mASatuSAkRteH // 35 // jene guru paranA rAgathI kriyAmAM samyaka sAmarthya che, tevA mASatuSa jevA paNa dIkSA mATe yogya che. ~ bhAvasAdhu ~ 27/2 pRthivyAdIMzca SaTkAyAn, sukhecchUnasukhadviSaH / gaNayitvA''tmatulyAn, yo mahAvratarato bhavet // 36 // pRthvIkAya vagere SaTkAyanA jIvone potAnA jevA ja sukhane icchatAM, duHkhane na icchatAM gaNIne je mahAvratamAM rata 24... 27/5 na yazcAgAmine'rthAya, sannidhatte'zanAdikam / sAdharmikAn nimantryaiva, bhuktvA svAdhyAyakRcca yaH // 37 // bhaviSya mATe je AhArAdino parigraha na kare, sAdharmika sAdhuone AmaMtrIne ja pachI gocarI vApare ane vAparIne svAdhyAya 43... 27/6 na kupyati kathAyAM yo, nApyuccaiH kalahAyate / ucite'nAdaro yasya, nAdaro'nucite'pi ca // 38 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAbiMzikA sUktaratnamaMjUSA vAtacItamAM je gusse na thAya, moTethI jhaghaDo na kare, jene ucita kAryamAM anAdara(upekSA) ke anucita kAryamAM Adara (icchA) na hoya... 27/7 AkrozAdIn mahAtmA yaH, sahate grAmakaNTakAn / na bibheti bhayebhyazca, smazAne pratimAsthitaH // 39 // je mahAtmA Akrozavacano vagere indriyanA pratikULa viSayo sahana kare, smazAnamAM pratimAmAM raheto paNa koI paNa prakAranA bhayathI Dare nahIM... 27/8 AkraSTo vA hato vA'pi, luSito vA kSamAsamaH / vyutsRSTatyaktadeho yo-'nidAnazcAkutUhalaH // 40 // Akroza karAye chate, lAkaDIthI marAye chata ke kapAye chate paNa je pRthvInI jema sahana kare; zarIra paranI mamatA ane tenI vibhUSA jeNe tajI dIdhI che, je niyANA ane kutUhala vagarano che... 27/6 yaza nirmabhAvena, zAthe roSepastute | jAnAti pudgalAnyasya', na me kiJcidupaplutam // 41 // je mamatA vinAno hovAthI zarIramAM roga vagere Ave to "zarIrarUpa pugalathI bhinna evA mArA AtmAnuM kaMI bagaDayuM nathI", ema vicAre. 1. punAcastha = pukUlAt fmannI | Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAtriMzad dvAtriMzikA sUktaratnamaMjUSA 27/12 ajJAtoJchaM caran zuddhaM, alolo'rasagRddhimAn / RddhisatkArapUjAzca, jIvitaM yo na kAGkSati // 42 // 4 'sAdhu AvavAnA che', tevI khabara nathI tevA gharomAMthI ja nirdoSa gocarI lenAra, lolupatA ke svAdanI Asakti vinAno, Rddhi, sanmAna, pUjA ke asaMyata jIvananI je icchA na kare... 27 / 13 yo na kopakaraM brUyAt, kuzIlaM na vadet param / pratyekaM puNyapApajJo, jAtyAdimadavarjitaH // 43 // je bIjAne gusso Ave tevuM na bole, bIjAne 'tuM kuzIla che' tevuM na kahe, badhA puNya-pApanA phaLa che tevuM jANanAra, jAti vagerenA madathI rahita... 27 / 15 udvego hasitaM zoko, ruditaM kranditaM tathA / yasya nAsti jugupsA ca, krIDA cApi kadAcana // 44 // udvega, hAsya, zoka, rudana, AkraMda, jugupsA ane krIDA jene kadI na hoya... 27 / 16 idaM zarIramazuci, zukrazoNitasambhavam / azAzvataM ca matvA yaH, zAzvatArthaM pravartate // 45 // zukra-zoNitathI utpanna thayeluM A zarIra azuci ane anitya che" ema mAnIne je zAzvata evA mokSa mATe puruSArtha kare... Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA 27/17 sa bhAvabhikSurbhetRtvAd, AgamasyopayogataH / bhedanenogratapasA, bhedyasyAzubhakarmaNaH // 46 // te AgamanA upayogathI, ugra tapa vaDe, nAza karavA yogya evA azubhakarmano nAza karato hovAthI bhAvasAdhu che. 27/23 saMvego viSayatyAgaH, suzIlAnAM ca saGgatiH / jJAnadarzanacAritrArAdhanA vinayastapaH // 47 // saMvega, indriyanA viSayano tyAga, suzIla sAdhuno saMga, zAna-zana-yAtrinI ArAdhanA, vinaya, ta5.. 27/24 kSAntirdivamRjutA, titikSA muktyadInate / Avazyakavizuddhizca, bhikSoliGgAnyakIrtayan // 48 // kSamA, namratA, sa2NatA, sahiSNutA, nimitA, mahInatA, zuddha Avazyaka kriyA. A sAdhunA liMgo kahelA che. 28/14 indriyANAM kaSAyANAM, gRhyate muNDanottaram / yA ziromuNDanavyaGgyA, tAM saddIkSAM pracakSate // 49 // indriya ane kaSAyanA muMDana pachI, mAthAnA muMDanathI oLakhAtI je dIkSA levAya che, te saddIkSA kahevAya che. 28/17 zarIreNaiva yudhyante, dIkSApariNatau budhAH / durlabhaM vairiNaM prApya, vyAvRttA bAhyayuddhataH // 50 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA dIkSA aMtaramAM pariNata thayA pachI bAhya yuddhathI aTakelA evA jJAnIo, durlabha vairI evA zarIrano bheTo thatAM tenI sAthe ja yuddha kare che. 28/19 zarIrAdyanurAgastu, na gato yasya tattvataH / teSAmekAkibhAvo'pi, krodhAdiniyataH smRtaH // 51 // jeno zarIra vagere parano rAga paramArthathI gayo ja nathI, teo ekalA rahe to paNa krodhAdi kaSAyo niyamA thavAnA che. 28/22 sakpratipattirdi, mamatAvAsanAtki | asaGgapratipattizca, muktivAJchA'nurodhinI // 52 // Asakti sahita (zarIranI) kALajI, mamatA-vAsanArUpa che. Asakti vinAnI zarIranI kALajI mokSanI icchAne kAraNe levAya che. (kAraNake zarIra paNa mokSanuM sAdhana che.) 28/24 nAratyAnandayorasyAm, avakAzaH kadAcana / pracAro bhAnumatyabhre, na tamastArakatviSoH // 53 // jema sUrya hoya tyAre AkAzamAM aMdhakAra ke tArAno prakAza phelAto nathI tema sAdhune (samatA hovAthI) arati ke AnaMdanI zakyatA ja nathI. - zithilAcAra - 2/7 gRhatyAgAdikaM liGgaM, bAhyaM zuddhi vinA vRthA / na bheSajaM vinA''rogyaM, vaidyaveSeNa rogiNaH // 54 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA AMtarazuddhi vinA gRhatyAga vagere bAhya liMga vyartha che. auSadha vinA mAtra vaidyanA vezathI rogI sAjo nathI thato. darzayadbhiH kulAcAra-lopAdAmuSmikaM bhayaM / vArayadbhiH svagacchIya-gRhiNaH sAdhusaGgatim // 55 // kulAcAranA lopamAM durgatino bhaya dekhADanArA, potAnA gacchanA zrAvakone (anya)sAdhuonA satsaMgathI aTakAvanArA... 3/10 dravyastavaM yatInAmapyanupazyadbhiruttamam / vivekavikalaM dAnam, sthApayadbhiryathA tathA // 56 // sAdhuone paNa dravyastava sAruM(upAdeya) mAnanArA, jema tema karIne vivekarahita dAnane paNa kartavyarUpe siddha karanArA... 3/11 apuSTAlambanotsiktaiH, mugdhamIneSu mainikaiH / itthaM doSAdasaMvignaiH, hahA ! vizvaM viDambitam // 57 // apuSTa AlaMbanoe apavAda AcaranArA, mugdha zrAvakone mAchImAranI jema phasAvanArA asaMvignoe A rIte doSothI AkhI duniyAmAM trAsa phelAvyo che. 3/12 apyeSa zithilollApo, na zrAvyo gRhamedhinAm / sUkSmo'rtha ityado'yuktaM, sUtre tadguNavarNanAt // 58 // gRhasthone sUma artha na kahevo" Avo zithilono pralApa ayogya che, kAraNake zAstramAM zrAvakanA guNa (tnI sAhitya - artha bhaNelA) kahyA che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA 3/15 samudAye manAg doSa-bhItaiH svecchAvihAribhiH / saMvignairapyagItArthaiH, parebhyo nAtiricyate // 59 // samudAyamAM saMbhavita AMzika doSothI DarIne svataMtra vicaratAM saMvigna evA paNa agItArtho, asaMvigno karatAM jarApaNa sArA nathI.. 3/17 gItArthapAratantryeNa, jJAnamajJAninAM matam / vinA rakSaMAdhAram, nya: pathi zartha vranet ? I6 nA ajJAnIone gItArthanA pAtaMtryathI ja jJAna manAyeluM che. dekhatAnA sahArA vinA AMdhaLo kaI rIte mArga para cAle? 3/28 tasyAnonAnaM teSAM, zuddho cchAmipyo ! I viparItaphalaM vA syAd, naubhaGga iva vAridhau // 61 // gItArthapAtaMtryanA tyAgathI teo(svachaMdavihArIo)nA nirdoSa gocarI vagere AcAra paNa aho ! niSphaLa ke viparIta phaLavALA thAya. dariyAmAM nAva tUTI javAnI jema. 3/19 abhinnagranthayaH prAyaH, kurvanto'pyatiduSkaram / bAhyA ivAvratA mUDhA, dhvAMkSajJAtena darzitAH // 2 // (A svacchaMdavihArIone) atiduSkara tapa vagere karavA chatAM paNa, prAyaH abhinnagraMthika, anyadarzanIonI jema viratirahita ane kAgaDAnA daSTAMtathI ajJAnI kahelA che. (paMcAzaka - 11/38) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAviMzikA sUktaratnamaMjUSA 96 - saMvijhapAkSika - 3/21 ye tu svakarmadoSeNa, pramAdyanto'pi dhArmikAH / saMvignapAkSikAste'pi, mArgAnvAcayazAlinaH // 63 // je potAnA karmane vaza thaIne pramAda karatA hovA chatAM dhArmika buddhivALA che, te saMvignapAkSiko paNa mArganI pAchaLa cAlanArA(anusaranArA) che. 3/22 zuddhaprarUpaNaiteSAM, mUlamuttarasampadaH / susAdhuglAnibhaiSajya-pradAnAbhyarcanAdikAH // 64 // zuddha prarUpaNA temano mULaguNa che. susAdhuone bimArImAM auSadha lAvI ApavA, temanI pUjA vagere temanA uttaraguNa che. 3/23 AtmArthaM dIkSaNaM teSAM, niSiddhaM zrUyate zrute / jJAnAdyarthA'nyadIkSA ca, svopasampacca nAhitA // 65 // zAstramAM temane potAnI sevA mATe koIne dIkSA ApavAno niSedha karelo che; paNa jJAnAdinA avyavaccheda vagere mATe bIjAne dIkSA ApavI ke upasaMpadA svIkAravI ahitakara nathI. 13/6 gurudoSavataH svalpA, satkriyA'pi guNAya na / bhautahanturyathA tasya, pAdasparzaniSedhanam // 66 // moTA doSavALAnI nAnI salkiyA guNa mATe na thAya. jema bhauta saMnyAsIne mAranArA(bhIla)nI tenA pagane na aDavArUpa salkiyA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA 2/8 gurudoSakRtAM vRttam, api tyAjyaM laghutyajAm / jADyatyAgAya patanaM, jvalati jvalane yathA // 17 // sUkSma doSone tajanArA ane moTA doSo AcaranArAnuM AcaraNa ThaMDI UDADavA mATe saLagatA agnimAM paDavA jevuM tyAjya che. 2/16 etenaivopavAsAdeH, vaiyAvRttyAdighAtinaH / nityatvamekabhaktAdeH, jAnanti balavattayA // 68 // eTale ja, vaiyAvacca vagerene ghaTADanAra upavAsa vagere karatAM ekAsaNAM vadhu sArA hovAthI tene nitya karavAnA kahyA che. 7/29 yatnato jIvarakSA'rthA, tatpIDA'pi na doSakRt / apIDane'pi pIDaiva, bhavedayatanAvataH // 19 // prayatnapUrvaka jIvarakSA karavAmAM te jIvane pIDA thAya to paNa doSa na lAge. ayatanAvALo pIDA na Ape to ya pIDA (karavAmAM thato doSa) thAya. 7/30 rahasyaM paramaM sAdhoH, samagrazrutadhAriNaH / pariNAmapramANatvaM, nizcayaikAgracetasaH // 70 // samagra zratane dhAraNa karanArA, nizcayanayathI ja vicAranArA sAdhunuM A parama rahasya che ke pariNAma e ja pramANa (karmabaMdhAdinuM kAraNa) che. (bAhya kriyA nahIM). Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAmiMzikA sUktaratnamaMjUSA 7/31 tiSThato na zubho bhAvo, hyasadAyataneSu ca / gantavyaM tat sadAcAra-bhAvAbhyantaravartmanA // 7 // (hiMsA vagere rU5) azubha sthAnamAM rahenArane zubha bhAva thato nathI. eTale sadAcAra ane zubhabhAvarUpa AtyaMtara mArge cAlavuM. 8/28 hiMsyakarmavipAke yada, daSTAzayanimittatA / hiMsakatvaM na tenedaM, vaidyasya syAd riporiva // 72 // maranArA jIvanuM AyuSyakarma pUruM thatAM ja te mare che. paNa temAM mAranArano duSTa Azaya nimitta bane che. tenAthI ja te hiMsaka kahevAya che. eTale ja zatrunI jema vaidya (tenI davAthI dardI marI jIya to paNa) hiMsaka nathI banato. (kAraNake mAravAno Azaya nathI hoto). - mArga - 3/1 mArgaH pravartakaM mAnaM, zabdo bhagavatoditaH / saMvignAzaThagItArthAcaraNaM ceti sa dvidhA // 73 // pravRtti karAvavAmAM hetubhUta pramANa (jJAnanuM kAraNa) e mArga che. te (1) bhagavAnanuM vacana ane (2) azaTha saMvigna gItArthonuM AcaraNa, ema be prakAre che. rU/ra dvitIyAnA iMnta !, prathamasyANanAra: ! jItasyApi pradhAnatvaM, sAmprataM zrUyate yataH // 74 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA bIjA (saMvijJAcaraNarUpa) mArgano anAdara karAya to pahelA(bhagavAnanA vacana)no paNa anAdara ja che; kAraNake vartamAnamAM jIta (AcaraNa rUpa mArga)nuM pradhAnapaNuM kahevAya 3/3 anumAya satAmuktAcAreNAgamamUlatAm / pathi pravartamAnAnAM, zakyA nAndhaparamparA // 75 // saMvignanA AcaraNathI "A AgamamAM kahyuM haze evuM anumAna karIne te mArga para cAlanArA sajjano AMdhaLuM anukaraNa karI rahyA che tevI zaMkA na karavI. rU/, niSedha: sarvathA nAsti, vidhirvA sarvathA''game / Aya vyayaM ca tulayet, lAbhAkAGkSI vaNig yathA // 76 // AgamamAM sarvathA niSedha ke vidhAna nathI. naphAnA icchuka vepArInI jema lAbha-nukasAnane sarakhAvIne pravRtti-nivRtti karavA. 3/6 pravAhadhArApatitaM, niSiddhaM yanna dRzyate / ata eva na tanmatyA, dUSayanti vipazcitaH // 77 // eTale ja je paraMparAthI cAlatuM hoya ane AgamamAM niSiddha na hoya, tenuM jJAnIo svamatithI khaMDana karatA nathI. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMzad dvAmiMzikA sUktaratnamaMjUSA -- upadeza - 9/16 stokasyApi pramAdasya, pariNAmo'tidAruNaH / varNyamAnaH prabandhena, nirvejanyA rasaH smRtaH // 78 // thoDA paNa pramAdano ati dAruNa vipAka vistArathI varNavavo e nirvedanI kathAno rasa che. 2/24 vacanArAdhanAd dharmo-'dharmastasya ca bAdhanAt / dharmaguhyamidaM vAcyaM, budhasya ca vipazcitA // 79 // vacananI ArAdhanAthI dharma ane tenI virAdhanAthI adharma thAya - dharmanuM A rahasya paMDita kakSAnA jIvane jJAnIe kahevuM. 2/28 Adau yathArUci zrAvyaM, tato vAcyaM nayAntaram / jJAte tvekanaye'nyasmAt, pariziSTaM pradarzayet // 8 // pahelA ruci pramANe saMbhaLAvavuM, pachI bIjA nayanI (viruddha) vAta karavI. eka nayanuM jJAna hoya to bIjA nayathI bAkInuM jaNAvavuM. 2/29 saMvignabhAvitA ye syuH, ye ca pArzvasthabhAvitAH / muktvA dravyAdikaM teSAM, zuddhoJchaM tena darzitam // 81 // eTale ja je saMvignabhAvita che ane je pArthasthabhAvita che, temane dravyAdi apavAdane choDIne nirdoSa gocarI kahevAnuM jaNAvyuM che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA (saMvinrabhAvito nirdoSa gocarI jANe che, temane dravyAdi apavAda jaNAvavAnA che. pArthasthabhAvito apavAda jANe che, temane nirdoSa gocarI jaNAvavAnI che.) 2/30 durnayAbhiniveze tu, taM dRDhaM dUSayedapi / duSTAMzachedato nAGghI, dUSayed viSakaNTakaH // 82 // (zrotAne) durnayanI pakaDa hoya, to tenuM Akramaka khaMDana paNa kare. duSTa aMzane kApI nAkhavAthI ja jherI kAMTo baMne pagamAM jhera phelAvato nathI. 2/31 jAnAti dAtuM gItArtho, ya evaM dharmadezanAm / kalikAle'pi tasyaiva, prabhAvAd dharma edhate // 83 // je gItArtha A rIte dharmadezanA ApI jANe che, tenA prabhAvathI ja kalikALamAM dharma vadhe che. 3/1 vidhinA kathayan dharma, hIno'pi zrutadIpanAt / varaM tu na kriyAstho'pi, mUDho dharmAdhvataskaraH // 84 // vidhipUrvaka dharma kahenAra, AcAramAM hIna hoya to paNa jJAnane zobhAvanAra hovAthI sAro che. AcArano pAlaka evo paNa je ajJAnI ane dharmamArgano lopaka che, te sAro nathI. 2/3 anugrahadhiyA vaktuH, dharmitvaM niyamena yat / bhaNitaM tattu dezAdi-puruSAdividaM prati // 85 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA upakAra karavAnI buddhithI bolanArane je niyama dharmIpaNuM batAvyuM, te deza-kALa-puruSa vagerene jANanAra vaktA mATe ja che. 2/5 ajJAtavAvivekAnAM, paNDitatvAbhimAninAm / viSaM yad vartate vAci, mukhe nAzIviSasya tat // 86 // vANIno viveka na jANanArA ane potAne paMDita mAnanArAnI vANImAM je jhera che, te sarpanA mukhamAM paNa nathI. 3/26 mArgabhedastu yaH kazcid, nijamatyA vikalpyate / sa tu sundarabuddhayA'pi, kriyamANo na sundaraH // 87 // svamatithI je koI mArgano bheda vicArAya che, te sArA AzayathI karAya to paNa sAro nathI. - yogamAhAsya - 26/1 zAstrasyopaniSad yogo, yogo mokSasya vartanI / apAyazamano yogo, yogaH kalyANakAraNam // 48 // yoga zAstrono sAra che, mokSano mArga che, duHkhano nAzaka che, sukhanuM kAraNa che. 26/2 saMsAravRddhirdhaninAM, patradArAdinA yathA / zAstreNApi tathA yogaM, vinA hanta ! vipazcitAm // 89 // dhanavAnane jema patnI-putrAdithI saMsAra vadhe che, tema are ! zAstrathI paNa paMDitono saMsAra vadhe che, jo yoga na hoya to. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA 26/29 yogaspRhA'pi saMsAra-tApavyayatapAtyayaH / mahodayasarastIra-samIralaharIbhavaH // 10 // yoganI icchA paNa mahodayarUpI sarovaranA kinAre vAtA pavananI laharIthI thatAM saMsAranA tApanuM zamana karanAra evA grISmaRtunA aMta jevI che. - vinaya - 29/1 karmaNAM drAga vinayAd, vinayo viduSAM mataH / apavargaphalADhyasya, mUlaM dharmatarorayam // 11 // karmano jhaDapathI nAza karato hovAthI vidvAnoe "vinaya' evuM nAma ApyuM che. e mokSarUpa phaLathI lacelA dharmarUpI vRkSanuM mULa che. 29/4 abhigrahAsanatyAgau, abhyutthAnAJjaligrahau / kRtikarma ca zuzrUSA, gatiH pazcAcca sammukham // 12 // (1) gurue kaheluM karavAnI icchA, (2) gurune Asana ApavuM, (3) UbhA thavuM, (4) hAtha joDavA, (5) vaMdana karavuM, (6) sevA, (7) jatA hoya to pAchaLa javuM, (8) AvatA hoya to sAme javuM. 29/5 kAyiko'STavidhazcAyaM, vAcikazca caturvidhaH / hitaM mitaM cAparuSaM, bruvato'nuvicintya ca // 13 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA A ATha prakArano kAyika vinaya che. hitakara, pramANasara, kaThora nahIM tevuM ane vicArIne bolavuM te cAra prakArano vAcika vinaya che. 29/6 mAnasazca dvidhA zuddha-pravRttyA'sannirodhataH / chadmasthAnAmayaM prAyaH, sakalo'nyAnuvRttitaH // 94 // zuddha pravRtti ane asathI nivRtti e be prakArano mAnasika vinaya che. A badho vinaya prAyaH chadmasthone, anyone (guNAdhikane anusaravAthI hoya che. 29/7 arhatsiddhakulAcAryopAdhyAyasthavireSu ca / TUT--di-dharma-jJAna-jJAni-ga[idhvapi zekA (1) arihaMta, (2) siddha, (3) kuLa, (4) AcArya, (5) upAdhyAya, (6) sthavira, (7) gaNa, (8) saMgha, (9) kriyA, (10) dharma, (11) jJAna, (12) jJAnI ane (13) gaNi. 29/8 anAzAtanayA bhaktyA, bahumAnena varNanAt / dvipaJcAzadvidhaH prokto, dvitIyazcaupacArikaH // 16 // e teranI anAzAtanA, bhakti, bahumAna ane anumodanArUpa bAvana prakArano bIjo aupacArika vinaya kahyo 29/9 ekasyAzAtanA'pyatra, sarveSAmeva tattvataH / anyo'nyamanuviddhA hi, teSu jJAnAdayo guNAH // 17 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA ahIM ekanI AzAtanA paNa vAstavika rIte badhAnI AzAtanA che. kAraNake temanAmAM jJAnAdi guNo paraspara saMkaLAyelA 29/10 nUnamalpazrutasyApi, gurorAcArazAlinaH / hIlanA bhasmasAt kuryAd, guNaM vahnirivendhanam // 98 // ochuM bhaNelA evA paNa AcArasaMpanna gurunI hIlanA paNa guNane bALI nAkhe che, jemAM agni iMdhaNane bALe tema. 29/11 zaktyagrajvalanavyAla-siMhakrodhAtizAyinI / anantaduHkhajananI, kIrtitA guruhIlanA // 19 // bhAlAnI aNI, agni, sarpa ane siMhanA krodha karatAM paNa gurunI hIlanA adhika-anaMta duHkhanI janaka kahI che. 29/12 paThed yasyAntike dharma-padAnyasyApi santatam / kAyavAGmanasAM zuddhyA, kuryAd vinayamuttamam // 100 // jenI pAse dharmazAstro bhaNIe, temano paNa satata manavacana-kAyAnI zuddhipUrvaka vinaya karavo. 29/13 paryAyeNa vihIno'pi, zuddhajJAnaguNAdhikaH / jJAnapradAnasAmarthyAda, ato ratnAdhikaH smRtaH // 101 // eTale ja paryAyamAM nAnA evA paNa zuddhajJAnarUpI guNamAM je adhika che, temane jJAna ApavAnI zaktinA kAraNe ratnAdhika kahyA che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdiMza dvAbiMzikA sUktaratnamaMjUSA 89 29/17 vinayena vinA na syAd, jinapravacanonnatiH / patha:sevaM vinA vivI, vadhe te muvi pApa: ?li2 02aaaa vinaya vinA jinazAsananI unnati na thAya. zuM dharatI para pANInA siMcana vinA vRkSa vadhe kharuM ? 29/18 vinayaM grAhyamANo yo, mRdUpAyena kupyati / uttamAM zriyamAyAntI, daNDenApanayatyasau // 103 // mRdu upAyo vaDe vinaya karAvAto paNa je gusse thAya, te AvI rahela lakSmIne lAkaDI mArIne pAchI kADhI rahyo che ! 29/13 itthaM ca vinayo mukhyaH, sarvAnugamazaktitaH / miSTAnneSviva sarveSu, nipatannikSujo rasaH // 104 // A pramANe sarva guNomAM anugata hovAthI vinaya, sarva mIThAImAM paDatAM zeraDInA rasa(sAkara ke goLa)nI jema mukhya che. 29/29 zrutasyApyatidoSAya, grahaNaM vinayaM vinA / yathA mahAnidhAnasya, vinA sAdhanasannidhim // 105 // vinaya vinA, zrutanuM grahaNa paNa atyaMta doSa mATe thAya che. jema yogya sAdhano pAse na hoya to mahAnidhAnanuM grahaNa karavA jatAM nukasAna thAya tema. 29/30 vinayasya pradhAnatva-dyotanAyaiva parSadi / tIrthaM tIrthapatirnatvA, katArtho'pi kathAM jagau // 106 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAmiMzad dvAciMzikA sUktaratnamaMjUSA vinayanI pradhAnatA batAvavA ja katArtha evA tIrthakare paNa samavasaraNamAM tIrthane namaskAra karIne dezanA ApI. 29/31 chidyate vinayo yaistu, zuddhauJchAdiparairapi / tairapyagresarIbhUya, mokSamArgo vilupyate // 107 // nirdoSa gocarI vagere zuddha AcAravALA paNa jeo vinayano nAza kare che, teo sAme caDIne mokSamArgano nAza kare 32/32 yatra syAdvAdavidyA paramatatimiradhvAntasUryAMzudhArA, nistArAt janmasindhoH zivapadapadavI prANino yAnti yasmAt / asmAkaM kiJca yasmAd bhavati zamarasainityamAkaNThatRptiH, jainendra zAsanaM tad vilasati paramAnandakandAmbuvAhaH // 108 // jemAM (1) paramatarUpI ghora aMdhakAranA nAzaka sUryakiraNonI zreNi jevI syAdvAdanI vidyA che; (2) jenAthI jIvo saMsArasamudrathI tarIne siddhipadavIne pAme che; vaLI (3) jenAthI amane prazamarasathI sadA AkaMTha tRpti thAya che; te paramAnaMdarUpI mULa mATe pANInA pravAha samAna jinazAsana zobhe che.