Book Title: Saral Sanskritam Part 04
Author(s): Yashovijay
Publisher: Divya Darshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022984/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhuvanabhAnu saMskRta zreNi sopAna - 4 RG prayoga maMdirama Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruMjaya zaNagAra zrI AdinAtha dAdA giranAranA gaurava zrI neminAtha paramAtmA jIrAvalAnI jAna zrI jIrAvalA pArzvanAtha dAdA tribhuvana tilaka zrI mahAvIra mahArAjA zaMkhezvara zRMgAra zrI zaMkhezvarapArzvanAtha dAdA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he kalikAlasarvajJajI ! marda thI mAMDI siddham sudhImAM Ape samagra ane saMpUrNa vyAkaraNapatha gUMthI dIdho. basa ! have evA AzirvAda A bALaka upara varasAvajo ke jenAthI te vyAkaraNapatha dvArA marda thI siddham sudhImAM gUMthAyelA mokSapathane ame meLavI zakIe. mardamAM jAtane vilIna karI siddhasvarUpI banIe ! arha 'vyAkaraNajaladhi praveze nAvI zeSaM saMskRtavat siddham Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { }) VOCEY XXXX OOOOOO COOOO vilepArlAmaMDana zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha dAdA sarala saMskRtanA A pAMceya pustakonA saMpUrNa lAbhArthI zrI vilepArlA zve. mU. jaina saMgha enDa cerITIjha dhanya zrutabhakti... bhUri bhUri anumodanA... kumArapALa vI. zAha Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhuvanabhAnu saMskRta zreNi sopAna - 4 saMskRtanI sarvAMgINa saphara mATe sarala saMskRtam prayogamaMdiram mArgadarzaka parama pUjya vardhamAnataponidhi AcArya deveza zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna parama pUjya pUnA jillA uddhAraka AcArya deveza zrImad vijaya vizvakalyANasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pUjyapAda bhavoSitAraka gurudeva paMnyAsapravara zrIyazovijayajI mahArAja prakAzaka zrI divyadarzana TrasTa C/o. zrI kumArapALabhAI vI. zAha 39, kalikuMDa sosAyaTI, maphalIpura cAra rastA pAse, dhoLakA, ji. amadAvAda-387810 phona : 02714-225482 | 225738 225981 vijayazIlA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISBN 978-81-925531- 1-5 * sarala saMskRtam - prayogamaMdiram * vizeSatA : saMskRta ImArata caNavA mATe niyamonA simenTane nakkara karavA pANInuM kAma karanAra "prekTisa-abhyAsa' mATe avanavA nusakhA, taduparAMta saMskRtopayogI aneka bAbatono khajAno. * prathama AvRtti - vi.saM. 2067 * saMvardhita - saMzodhita dvitIya AvRtti - vi.saM. 2070 * mUlya -2 550/- (saMpUrNa seTanuM) * prAptisthAna - 1) prakAzaka 2) zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA zrI jaina zreyaskara maMDaLa sTezana roDa, raMga mahelanA nAke, mahesANA, uttara gujarAta - 384 001 3) paMDitavarya zrI caMdrakAMtabhAI saMghavI 6/B, azokA kompalekSa, relve garanALA pAse, pATaNa - 384 265 phona : 02766-231603 4) zrI mahendrabhAI jhaverI 502, saMskRti kompalekSa, atithi cokanI pAse, kAlAvADa roDa, rAjakoTa - 360001 (mo.) 9825168834 5) zrI zirISabhAI saMghavI 702, rAdhAkuMja, vITI skUlanI sAme, rAmacaMdra lena, malADa (vesTa), muMbaI. (mo.) 9892870790 mudrakaH kirITa grAphiksa, amadAvAda (mo.) 9898490091 tA.ka. jJAnakhAtAnI rakamamAMthI chapAyelA A pustakanI mAlikI gRhastha kiMmata cUkavyA vinA na karavI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HU jemanA sAtha, sahakAra ane sahayoga vinA A sarjananuM svapna paNa joI zakyo hota ke kema ? te Aje paNa mArA mATe praznArtharUpa te mArA sahavata zramaNa bhagavaMtonA karakamaLomAM... Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P = 2. jinazAsananA aNamola tattvo, ajoDa padArtho, anupama paramArtho ane adbhuta taka mahAnidhAna samA che. paNa e nidhAnane tALuM mAreluM che. A tALAnI cAvI eTale saMskRtabhASA. Ame ya saMskRta jevI paddhatisara, niyamabaddha ane rocaka bIjI eke ya bhASA nathI. paNa, A saMskRta bhASA thoDI aTapaTI ane agharI che. eTale ja A bhASAmAM saralatAthI praveza thaI zake te mATe AcArya vijaya zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdI varSe saMskRtabhASA bhaNavA mATe upayogI pAMca pustakono seTa prakAzita karatA ame anahada AnaMda anubhavIe chIe. navA-navA svAdhyAyo, niyamonI saraLa rajUAta ane rUpo gokhavAnI saraLa paddhatiothI A pAMceya pustaka jinazAsanamAM Adeya banaze. evI bhAvanAsaha... dvitIya AvRtti veLA.. amane atyaMta harSa che ke adhyayanazIla varge amArA prayAsane umaLakAbhera abhinaMdyo che. jenA phalasvarUpe A bIjI AvRtti prakAzita karavA jaI rahyA chIe... A ja pratibhAva banyo rahe e ja apekSA tathA AnA mAdhyame saMskRta adhyayana saraLa ane zIdhra bane e ja maMgala kAmanA... li. zrIdivyadarzana TrasTa vatI, kumArapALa vI. zAhanA praNAma Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA saMratanI mIThuM jo rasoImAM svAda bakSe che, khAMDa jo mIThAImAM mIThAza bakSe che. hRdaya jo zarIramAM / nADImAM dhabakAra bakSe che to, svAdhyAya saMyamamAM prANa bakSe che, saMskRtabhASA svAdhyAyamAM prANa bakSe che. tathA prekTisa saMskRtabhASAmAM prANa bakSe che. taravA mATenI kaLAne darzAvanArA 100 pustako vAMcI janAra mANasa jo taravA jAya to DUbI ja jAya che. kAraNa ? tenI pAse prekTikala jJAna nathI. basa, te ja rIte prekTisa karyA vinA saMskRta sAgaramAM DUbI javAya tevuM che. bhalene niyamo kaDakaDATa haze. paNa tenuM eplIkezana ja nahI phAvatuM hoya to niyama zA kAmanA? mATe jeTalI prekTisa vadhAre teTaluM saMskRta pAkuM ! prastuta pustakamAM prekTisa mATe navA - navA upAyo ajamAvyA che. chelle saMskRta vAkya saMracanA, Adhunika zabdo, citravArtA, Mind Games vagere paNa ApyuM che. cAlo tyAre saMskRtanI saphare... "DAR li. zrIbhuvanabhAnusUri janmazatAbdI varSa vi.saM. 2067 zAMba - pradyumna muktigamana dina phAgaNa suda-13 jAganAtha saMgha, rAjakoTa gurupAdapaghasaghanivAsI paMnyAsa yazovijaya (prathama AvRttimAMthI sAbhAra) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha kramAMka pATha - 1 pATha - 2 pATha - 3 pATha - 4 pATha - 5 pATha - 6 17 2) 21 24 31 33 36 44 parIkSA - 1 pATha - 7 pATha - 8 pATha - 9 pATha - 10 pATha - 11 pATha - 12 parIkSA - 2 pATha - 13 pATha - 14 pATha - 15 pATha - 16 19 ] | pATha - 17 pATha - 18 parIkSA - 3 pATha - 19 23 | pATha - 20 pATha - 21 25 | pATha - 22 47 51 57 59 62 21 64 69 73 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] pATha - 23 27 | pATha - 24 ri8 | parIkSA - 4 8O 86 87 88 90 29 | pATha - 25 30 ] pATha - 26 31 | pATha - 27 32 pATha - 28 33 ] pATha - 29 34 ] pATha - 30 pATha - 31 36 ] pATha - 32 37 | parIkSA - 5 90 93 95 dvitIyA# 111 113 115 115 115 121 125 128 3i8 | pATha - 1 | pATha - 2 (4) | pATha - 3 41 | pATha - 4 42 | pATha - 5 parIkSA - 1 44 pATha - 6 45 | pATha - 7 46 pATha - 8 pATha - 9 48 / pATha - 10 48 / pATha - 11 pa0 | pATha - 12 51 | pATha - 13 52 pATha - 14 pATha - 15 54 parIkSA - 2 13) 133 135 138 14 142 144 146 148 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 'pada 154 156 159 55 | pATha - 16 pATha - 17 pa7 | pATha - 18 pATha - 19 pa9 pATha - 20 60. pATha - 21 61 | pATha - 22 62 | pATha - 23 63 | pATha - 24 161 164 166 169 172 175 178 182 184 186 ?? | ra0 188 64 | pATha - 25 65 parIkSA - 3 66 pATha - 26 67 pATha - 27 pATha - 28 pATha - 29 OO ] pATha - 30 pATha - 31 pATha - 32 [73] pATha - 33 74 pATha - 34 75 | parIkSA - 4 19) 7i1 |. 192 72 194 196 198 2OO 208 220 78 224 76 | saMskRta vAkya saMracanA aneka prakAre lakhAtA zabdonI yAdI ubhayaliMgI zabdonI yAdI Adhunika ane vyavahAropayogI zabdo |80 | citra vArtA - 1 81 | citra vArtA - 2 Mind Games 79 ] 234 249 257 2 | 265 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aiM namaH // Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // pATha - 1 (1) khUTatI vigato pUro H : naM.1 rUpa 1. | namAmi 2. patAmaH 3. | rakSAma: 4. | vani 5. | vasAmi 6. carAmaH 7. | nIvAva: 8. | tyanAmi 9. | hAva: (2) joDakAM joDo : artha | mULadhAtu | puruSa | vacana pratyaya ame badhAM rasoI karIe chIe. huM choDuM chuM. ame be carIe chIe. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. (3) rUpa vaDe khAlI jagyA pUro : : 1. vAva: 2. patAmi 3. huM vasuM chuM. ame be bhaNIe chIe. ame badhAM bALIe chIe. ame be jIvIe chIe. huM rahyuM chuM. ame badhAM paDIe chIe. sarala saMskRtam - 4 tyajAmaH - - / -- 1 7 B vas rakSa jIv pac ma daha mi pat va tyaj ma paTh ma car mi - - - -- -- - - O T 4. pami 5. va va -- pada D pra.pu.dvi.va. pra.pu.e.va. pra.pu.ba.va. pra.pu.e.va. pra.pu.e.va. pra.pu.ba.va. pra.pu.dvi.va. pra.pu.hi.va. pra.pu.ba.va. pacAmaH UpATha - 1/1 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 16--2 ............. (1) saMskRtanuM gu4rAtI ro : 1. AvAM kSayAvaH / / 4. AvAM nindAvaH / | 7. vayaM jemAmaH / 2. ahaM nyaami| | 5. AvAM jpaavH| | 8. AvAM tyajAvaH / 3. vayaM patAmaH / / 6. vayaM smarAmaH / / 9. vayaM vasAmaH / gu4rAtInuM saMskRta ro :1. mame the pU0 meM chIme. | 6. sabhe 44 45 meM chI. 2. huM 5 chu. 7. Iboj 7. 3. eMtha6 2yo dhuM. 8. abhe chome chIme. 4. ameve yA samechA. | 9. huM vasuMdhuM. 5. huM kSaya pA, dhuM. (3) 'asmad' / 35thI pAlI 40yA pUro :1. .................. japAmaH / / 9. ................. bhaNAvaH / .................. jyaami| | 10. patAvaH / bhavAmaH / | 11. tyjaami| sraavH| dahAmaH / smarAmi / vasAvaH / kSayAmaH / | 14. ............ zaMsAmi / ................ jemaami| | 15. ............. nayAmaH / ............... nayAvaH / / 16. .................. sarAmaH / (4) poTAnI nizAnI 42. poTuMDAya to sudhAro : 1. vayaM jpaavH| 17. vayaM jemAmaH / / 13. AvAM vasAmaH / 2. ahaM jayAmaH / | 8. ahaM nyaami| | 14. ahaM bhaNAmaH / 3. vayaM bhvaavH| 9. AvAM bhaNAmaH / | 15. AvAM smarAmi / 4. AvAM sarAmi / | 10. AvAM patAmaH / / 16. vayaM jemAvaH / 5. AvAM smarAmaH / 11. ahaM tyjaavH| | 17. AvAM nayAvaH / 6. ahaM kSayAvaH / | 12. vayaM dhaami| | 18. ahaM kSayAmaH / * * * sa28 saMskRtam - 4 . 2. 0416 - 1/2 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) saMskRtinuM gujarAtI karo - 1. vaye chIma: | | 4. nRtyasiT | 1. AvAM vAtAva| 2. mahaMtuSyAmi ! | 5. mahuM pivAmA | 8. vaye muhyaH: I 3. kRdhyathA | 6. navAM nazyAva: | 9. gatpati | gujarAtInuM saMskRta karo:1. tame be jamo cho. 6. huM pUjA karuM chuM. 2. tame be muMjhAo cho. 7. tame be prazaMsA karo cho. 3. tuM namana kare che. 8. tuM rAMdhe che. 4. tame badhAM bALo cho. 9. tame badhAM choDo cho. 5. tuM rakSaNa kare che. (3) mane oLakhI batAvo :- (jyAM zakya che tyAM mammad nA rUpo lakhavA) 1. mud - varta. kA. pra. pu. ddhi. va. = 2. drA - varta. kA. dri. pu. e. va. = 3. narazuM - varta. kA. pra. pu. e. va. = 4. Daa - varta. kA. pra. pu. ba. va. = 5. puN - varta. kA. dvi. pu. dvi. va. = rUpa pUrA karo - 1. tuSyAmi ......... .. ..... ....... ..... ............... ...... | 5. ........ ....... ........ krudhyasi ... tiSThatha jalpAmaH 3. ... chAva:...... ki sarala saMskRtam -4 * 30 upATha - 1/34 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pA6 - (1) saMskRtanuM gu42rAtI 2 : 1. AvAM zAmyAvaH / / 6. ahaM lubhyAmi / 2. tvaM krudhysi| 7. AvAM nazyAvaH / 3. yuvAM puSyathaH / 8. yuvAM kSubhyathaH / 4. tvaM tudasi / 9. yuvAM muhyathaH / 5. yUyaM nRtyatha / (2) gu42|tiinuN saMskRta ze : 1. 5 . / 6. sabhe mApAme chIme. 2. sabhe madha tAme chIme. 7. tuM kSaya pAme che. 3. sabhele bhIme chI. | 8. sabhecA vizrAMti me chIme. 4. huM hepAI dhuM. 9. tame ghai ist thAma cho. 5. tame pdhaaninch| 42 cho. / (3) pAlI 42yA pUro :- (asmad / yuSmad n| 35thI) 1. ..... japasi / 7. ..... jIvathaH | 13. ..... namasi __2. ..... milAmi | 8. ..... paThasi | 14. ..... lubhyAmi 3. ..... likhAvaH | 9. ..... dahatha | 15. ..... spRzAvaH 4. ..... sRjAmaH | 10. ..... rakSAmi | 16. ..... likhathaH ..... zrAmyAmi | 11. ..... vadAmaH kRSatha 6. ..... carAvaH / 12. ..... vasathaH / 18. ..... nindasi (4) 52-poTAMnI nizAnI 22. poTuMDoya to sudhAro : 1. AvAM tuSyasi - .......... | 9. tvaM dizAvaH 2. vayaM muhyathaH - .......... 10. yuvAM kRSAmaH - 3. AvAM lubhyatha - 11. yUyaM tudAmi 4. ahaM kSubhyathaH 12. yuvAM bhavAvaH 5. vayaM mAdyasi 13. tvaM nayAmi 6. tvaM zAmyAmaH 14. yUyaM tiSThAmaH - ...... 7. yUyaM milAmi | 15. tvaM kRSAvaH 8. vayaM sidhyatha | 16. AvAM sRjasi - ........ sa21 saMskRtam - 4 .4 pA6 - 1/4 - .......... Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) saMskRtanuM gubharAtI puro : 1. vayaM kSAmyAmaH / 2. saH daNDayati / 3. tau sidhyataH / 4. yUyaM cintayatha / 5. ahaM kRSAmi / (2) gu4rAtInuM saMskRta ro : 1. tuM sneha re che. 2. tame je paDo cho. pATha - pa bhaNAvaH yacchAmi gacchanti sarala saMskRtam - 4 6. saH varNayati / 7. tvaM sarasi / 8. tvaM pIDayasi / 9. te jemanti / 3. huM kutuM chaM. 4. tame jaghAMsaha bharakho cho. 5. te sabha re che. (3) jAsI 4gyA pUro :- (asmad, yuSmad, tat nA 35thI) 1. vadasi 9. khAdasi 2. 10. dahanti 3. 11. bhavatha 4. 12. arcathaH 5. pazyataH 13. saranti 6. tiSThati 14. 7. nayAmaH 15. 8. calatha (4) nIyenA adhUrA 35o pUrA uro :1. arcAmi 6. te pUbha ure che. 7. huM huM chaM. 8. teso bhaya ure che. 9. tekho siMye che. 2. ****** druhyatha siJcAmi druhyatha pATha- 1/5 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) khUTatI vigato pUro naM. dhAtu gaNa pada pratyaya puruSa vacana rUpa 1. 2. |niha| 3. 4.|vad 5. 6. |sidh 7. | muha 8. 9.| p : sarala saMskRtam - 4 3 3 2 1 1 2 pIDayati nodhata: artha tame be pUcho cho. huM Ubho rahuM chuM. sarvanAmanA rUpo tau yuvAm saMskRtanuM sauMdarya... mitro ! saMskRtanI sarvoparitA ane koyaDA ityAdi bahuupayogI vigato A kolamamAM joI gayA. have saMskRtanA suvAkyo ApaNe joIzuM. nIce ja anuvAda Apyo haze... paraMtu te joyA vinA artha karavA prayatna karazo... adhyAtma ane nItizAstra ityAdino suMdara bodha maLI jaze. pATha - 1/5 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pA6-6 (1) saMskRtanuM gu4AtI ro : 1. ekatra yUyaM lupyatha / | 6. ahaM pIDayAmi / 2. atra vayaM zuSyAmaH / | 7. tvam icchsi| 3. atra saH tolayati / 8. vayam aTAmaH / 4. ekatra te zocanti / / 9. vayaM jayAmaH / 5. yatra sa: bhUSayati tatra eva saH corayati / gujarAtInuM saMskRta karo :1. tuM gusso 73 cha. 6. sabhe siddha thame chIme. 2. tame ghai pAvo cho. 7. tebho zAMta thAya che. 3. te droDa 42 che. | 8. tame jamaNo cho. 4. tuMdhyAM nAye cha ? / 9. tame ghai i31 thAmo cho. 5. abhe se muza thame chIme. (3) // 2 // moTAnI nizAnI 4. moTuM Doya to sudhArIne izathI al: 1. vayaM bhavati 6. yuvAM likhataH / 11. te tolayatha 2. yuvAM bhaNataH | 7. vayaM spRzasi | 12. vayaM bhUSayasi 3. saH tiSThAvaH | 8. tau pRcchathaH / 13. te milAmaH 4. tvaM zAmyanti | 9. ahaM varNayanti | 14. yUyaM lupyatha 5. AvAM sidhyati / 10. yUyaM corayataH / 15. ahaM ruSyati (4) bhane momo :- (bhUdhAtu, , 56, kyana, puruSa, artha, 11, pratyaya yA sAthe, asmad / yuSmad / tat n| 35o 55 5.) 1. arcAvaH / 6. kRSasi 11. japataH 2. zaMsathaH 7. dizataH ___12. dahanti 3. druhyanti 8. icchAmi 13. calAmi 4. kRSAmaH 9. sAntvayatha 14. bhUSayathaH 5. tudati / 10. milAmaH / 15. harataH sa28 saMskRtam - 4 *7. 16 - 1/83 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) khUTatI vigata pUro H naM. | dhAtu | gaNa 1 tR 2 3 4 5 6 7 8 19 |10| daz 11 ruS kSubh 12 13 | AE 14 15 : (6) rUpa pUro 1. bhavAmi pada | sAdo artha puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana 1 ra sarala saMskRtam - 4 tolavuM vicAravuM sarjavuM pIvuM laI javuM .. 2 3 2 3 2 1 3 1 2. dhAvAmi zaMsasi tiSThasi harataH vizata: yacchatha pATha - 1/6 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che sarala saMskRtam - 4 Q. 1 mane oLakhAvo :| krama rUpa pada @manocana yAne parIkSA - 1) [pATha: 1 thI 6]. [Marks * 100] (A). [25] pratyaya | puruSa vacana | gaNa | mULadhAtu | artha | kALa | sarvanAmanA + Adeza rUpo "ma | 1 | 1 | 1 | nam | huM namuM chuM | vartamAnakALa him paramaipada | namAmi tyajasi paThataH jalpAvaH zaMsati smarathaH 7 | yacchasi 8 | pazyanti 9 | IchIma: 10 sniAtha: 11) sigvAmi ja parIkSA-13 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA 35. pada pratyaya | | pada | pratyaya puruSa vacana gaNa Savacana | gaNa I kALa mULadhAtu | artha | kALa | sarvanAmanA + Adeza rUpo sarala saMskRtam - 4 spRzathaH mAdyataH taranti 15 phugAma: sAntvayati 17 poSayataH 18 mavAva: 0 100 18/ muhyathaH 20 mUkti 21| vintayAmi 22 pIDayatha: 23 vayanti. 24 harAva: | 25 susa parIkSA-12 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q.1 mane oLakhAvo : ripha sarala saMskRtam - 4 krama gujarAtI artha (B). [50]. mULadhAtu+ | rUpa | pada | pratyaya | puruSa vacana | gaNa | kALa | ama/yuH/ Adeza tat nA rUpo * - | che 0 11 0 2 ja 1 1 0 te be rakSaNa kare che. 3 | teo bole che. | tame be vaso cho. 5 |te badhAM care che. | ame be cAlIe chIe. 7 | huM jIvuM chuM. 8 te be bALe che. 9 tuM rAMdhe che. 10| tame badhAM pharo cho. 11] teo niMdA kare che. 12| ame be arcana karIe chIe. ja parIkSA-1che Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sarala saMskRtam 4 7 12 7 parIkSA-1 krama | gujarAtI artha 13, ame badhAM jApa karIe chIe. 14 te jIte che. 15 te badhAM sarake che. 16 tame kSaya pAmo cho. 17| huM jamuM chuM. 18 19 te laI jAya che. ame badhAM bolIe chIe. 20 ame be UbhA rahIe chIe. 21 tame be pIvo cho. 22| tame badhAM jamo cho. 23 te krodha kare che. 24 tame be poSaNa karo cho. 25 te badhAM nAce che. mULadhAtu+| rUpa | pada Adeza pratyaya | puruSa | vacana gaNa kALa | amar/yuSpad/ tat nA rUpo Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama gujarAtI artha mULadhAtu+] rUpa | pada pratyaya | puruSa vacana | gaNa ] kALa | ama/yuSya/ Adeza ta nA rUpo chesarala saMskRtam - 4 te be nAza pAme che. | teo badhAM khuza thAya che. ame be bhegA thaIe chIe. 29 te be lakhe che. tame be sarSo cho. - 13 0 ame be khetI karIe chIe. 33 tame badhAM paDo cho. 34|ame badhAM lobha pAmIe chIe. 35 te khaLabhaLe che. 36 tuM siddha thAya che. 30| tuM thAke che. huM parIkSA-1che Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sarala saMskRtam - 4 7 14 7 parIkSA-1 krama | gujarAtI artha 38 tame be zAMta thAo cho. 39 tuM bodha pAme che. 40 te be doDe che. 41 huM vAvuM chuM. 42 tuM droha kare che. 43 huM kSamA karuM chuM. 44 tuM Icche che. 45 tuM pUche che. 46tame be kaho cho. 47 teo daMDe che. 48 te zoka kare che. 49| ame badhAM corI karIe chIe. 50 tuM tole che. mULadhAtu+| rUpa| pada Adeza pratyaya | puruSa| vacana gaNa kALa amad/yuSma tat nA rUpo Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q.2 jAtI 4gyA pUro : (A) asmad / yuSmad / tat nA 3pothI mAsI 4gyA pUro : 1. nayati 6. 2. pibAva: 7. 3. nRtyatha 8. 4. lubhyAmi 9. bodhathaH 5. (B) kauMsamAM Apela dhAtu vAparI khAlI jagyA pUro H 1. 2. te vayaM 3. yUyaM 4. tau 2. (sic) / 5. yuvAM (pracch) / (C) 35o dvArA pAsI 4gyA pUro : 1. zocAmi zocathaH gacchasi (tR) / (iS) / (h) / 2. tvaM nazyAvaH / 3. ahaM druhyAmaH / 4. te zrAmyasi / 5. yuvAM dizathaH / sarala saMskRtam - 4 Q.3 jarA poTAnI nizAnI ro : (A) joDhuM hoya to 'dhAtu' sudhAro : 1. vayaM krudhyAmi / gacchanti 6. 7. 6. ahaM 7. 8. 9. 8. saH 9. tvaM AvAM 3. bhavasi * 150 tau spRzatha / AvAM pazyathaH / saH likhataH / yUyaM tudanti / [42] icchataH siJcAmaH [41/2] [bhUjadhAtu khAyesa che.] (kSi) / pRcchasi tolayanti (pA) / (kSam) / (ghuS) / [6] [5] parIkSA-1 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (B) khoTuM hoya to svar / yuSpad/ tat nA 'rUpa' sudhAro H - 1. ahaM pRSThanti / 6. sUyaM zoSAmi / 2. AvAM puSyathaH / 7. 3. vayaM mUSati / 8. 4. dvaM vinayataH / 5. yuvAM varNayAva: / 9. sa: sAnvatti / tau varAma: / te patha / AtmAjJAnabhavaM duHkham, sarala saMskRtam - 4 AtmajJAnena hanyate // [yogazAstra] zarIra - vastra vacce jeTaluM spaSTa bhedajJAna che teTaluM spaSTa zarIra - AtmA vacce bhedajJAna thatA ja tamAma duHkho nAza pAmI jAya che. artha - AkhAya jagatanA duHkhanuM mULa kAraNa AtmAnuM ajJAna, AtmAnA aparokSa spaSTa anubhavano abhAva. AnAthI utpanna thayela duHkha AtmAnA abhrAMta sAkSAtkArathI ja haNAya che. 0 16 7 n [5] parIkSA-1 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pATha - 7 ] (1) saMskRtinuM gujarAtI karo :- (saMdhi chUTI pADIne) 1. tevA: nayatvesurAna | | 6. te tu nina na niti | 2. vaye revaM thayAma: | | 7. vaye sukhyAma: | 3. zAMtimadra: nitaM pazyati ! | 8. nina: vi rakSetyavAn | 4. tapuSya: gina pRcchati ! | 9. aham naiva muhyAmi, na sarvatra ! 5. hevI DraSyata: | (2) khUTatI vigata pUro :naM. mULadhAtu liMga artha vibhakti nAma e. va. | kiM. va. ba.va. parvata dezam jina dhannAjI kRtapuNyau | asura zAlibhadram (3) kartA vAkya hoya to karmavAkya banAvo, karma vAkya hoya to kartA vAkya banAvoHnaM. saMskRta kartAvAkya gujarAtI kartAvAkya saMskRta karmavAkya gujarAtI karmavAkya 1 vRttapuSya: pazyati kRtapuNya juve che. vRktapuSya pazyati kRtapuNyane juve che. dAnavo daDe che. mAnavaM bhakSayati dhanyanI pUjA kare che. devaH kathayati bhagavAna prazaMse che. zAlibhadraM namati dhanyane kSamA kare che. 9 | mAnava: pIpati hai sarala saMskRtam - 4 - 17 * pATha - 1/08 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : kartA karma (4) kartA - karmane chUTA pADo: [Note :- "bhagavAnanI pUjA kare che' - A vAkyamAM dekhItI rIte koIne ne lAgyo nathI. mATe koI karma na kahevAya. paNa vAstavamAM bhagavAna karma che. jayAre AvuM vAkya Ave tyAre "nI' ane "kare kADhI nAMkhI "bhagavAnane pUje che A rIte vAkya banAvavuM. have bhagavAna e karma! AnI vizeSa samajaNa mATe A ja pustakamAM saMskRta vAkya saMracanA prakaraNa jovuM. A vAta dhyAnamAM rAkhI nIcenA praznonA javAbo Apajo .] naM. gujarAtI vAkya saMskRta vAkya 1 |te mArI niMdA kare che. ahaM devaM pazyAmi 3 vRkSane tame be sajAvo cho. mAnavaH jinaM kathayati |asura vRkSanuM bhakSaNa kare che. AvAM vRkSaM gaNayAvaH 7 | bhagavAna devone kahe che. dhanyaH kRtapuNyaM kathayati 9 | zAlibhadra bhagavAnanI prazaMsA kare che. (5) saMdhi karo : 1. parya+jhamasyau | 6. dharma + 3padezaH | ii. banma + alpaH 2. tu + us: 7. 35 + ti 12. zramau + arvati 3. te + parva | 8. kavi + parva 13. Teva + za: 4. nara + rUdraH | 9. sau + ti | 14. mAnava + rUzvata: 5. zveta + rUtyuH | 10. kukSI + avatara! 15. zai + mAM saMdhi chUTI pADo - 1. pratIti | | 4. nanaivivu 2. matkRSama: | 5. ninA rUchataH 3. tarajvapi A sarala saMskRtam - 4 - 180 upATha - 1/99 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) je vilatinA 3yo sajI pAsI 4gyA pUro :(jadhAM zabdonA 3po 'jina' pramANe yAsaze.) 1. 2. 3. zramaNa = sAdhu (puM.) u. la. - P. Pa. - pavana = pavana (puM.) khe. va. zramaNaH u. la. - R. Pa. - (8) bheDA bheDo : u. la. - Pa. Pa. - mAnava = bhAeAsa (puM.) (A) 1. manviti 2. manvRti 3. devA iSyataH khe. va. pavanam khe. va. 4. gacchatyasurAn 5. gacchatAsurAn 6. rakSatyAvAm 7. rakSata AvAm 8. manyatyAtmAnam 9. deveSyataH 10. manyatayAtmAnam sarala saMskRtam - 4 dvi.va. dvi.va. dvi.va. mAnavau (B) rakSati + AvAm manyate + AtmAnam gacchatA + asurAn rakSate + AvAm * 180 manu + iti manyati + AtmAnam gacchati + asurAn deva + iSyataH manu + Rti devau + iSyataH ja.va. ja.va. ja.va. pATha - 1/7 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 416 -8 (1) saMskRtanuM gusarAtIrI :- (saMghi chUTI 4050 artha 42vo.) 1. naivAhamapriyaM vdaami| 2. udadhiH kssubhyti| 3. yatiH na zrAmyati, kintu tuSyati / 4. sUryaH auSadhIn sRjti| 5. AzA yuvAM tyajati, kintvAzAM yuvAM na tyajathaH iti naiva samyak / 6. vayaM kSetraM kRSAmaH, pazcAd vapAmaH, pazcAt siJcAmaH, tataH coJchAmaH / 7. munI AcarataH pazcAd vadataH / 8. chAtrAH samyak paThanti / 9. zramaNAH dayAM na tyajanti / (2) saMghirI : 1. zAlA + icchati | 4. muni + iti / 7. munI + api 2. jetR + AjJA 5. zAle + atra | 8. AkAze + asti 3. garjati + api | 6. vane + aham | 9. sadA + Rte (3) 52 poTAnI nizAnI ro :- (vimati moTI Doya to supArI..) 1. auSadhiH tvaM khaadsi| 6. te yatayaH ArAdhanA prruupynti| 2. vRkSaM kSubhyati / 7. adharmaM na spRhayAmaH asmAn / 3. munI jinaH pRcchtH| | 8. narakaH cintayanti tAn / 4. zramaNAH alaGkArAH parityajanti / 9. udadhiM taM pazyati / 5. zAlibhadram AzAH parityajati / pApI 42yA pUro :- (asmad / yuSmad / tat n|| 3pothI) 1. ...... vimRzAmaH / 4. ...... snihyasi ___ 2. ...... iSyAmi / 5. ...... jIvati 3. ...... uJchanti / *** . 20. ** A28 saMskRtam - 4 pA - 1/8 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 416 - 6 (1) saMskRtanuM gu4rAtI ro : 1. IzvarAd mahAvIrAd gautamaH paThati, gautamAt te janAH paThanti / 2. kRSIvala icchayA kRSati khanitreNa kSetram / 3. zaThassUdo naiva samyak pacati / 4. duHkhena kampate sa kintvasatyamapriyaM cA'pi vadati / 5. prabalAd duHkhAd api dharmo rakSati, tasmAd vayaM dharmaM naiva tyajAmaH, tatazca dharmo'smAn naiva tyajati / 6. ArAdhanAyai vayaM japAmaH / 7. vayaM yatIn spRhayAmaH pUjayAmazca, te dharmaM kathayanti / 8. mahAvIro'stIzvarastasmAt atra tatra sarvatra taM dhanairalaGkAraizca janAH pUjayanti / 9. kintu sa mahAvIrastAn necchati, sa naiva krudhyati, lubhyati, mAdyati vA / sukhaM ca yacchati, tataH sa mahAvIra Izvaro'sti / (2) bhane mogalI :- (A) (sa25 vimati hoya to o59 me 15vI.) na. zabdarUpa mULazabda liMga vibhakti vacanavibhaktinuM artha nAma jinena jina puMlliMga 3 | 1 | 729 bhagavAnathA dezena dhanyAH zAlibhadrAn kRtapuNyam asurAbhyAm 7 apriyebhyaH 8 adhamaH narakAn | 10 sUryam sa21 saMskRtam - 4 . 21 . 418 - 1/B Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zabdarUpa mULazabdanuM liMga vibhakti vacanavibhaktinuM artha nAma ifpavanAnuM 12 takra: 13zramaNAya 14vanAt 15|lTkhyAmu 16]dhane: 17|auSadhInuM 18|gArAdhanA: 19maH 20AzaT: 21riNA 22dhIna 23yatI 24 pAnIyAni 25zIna na. artha (B) rUpa, mULazabda liMga vacana | vibhakti, vibhaktinuM nAma vAdaLAo vaDe be mora mATe 3 |be bhagavAna vaDe | ajJAna dvArA satya mATe |be asatya 7 |sukho mATe 8 |duHkhane kAraNe 9 |dharmamAMthI sika sarala saMskRtam - 4 0 22 0 upATha - 1/9 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni. artha rUpa mULazabda liMga vacana vibhakti, vibhaktinuM nAma 10 anujJAne uAjJAone 12 be IcchAone i3|be pUjAmAMthI 141 rasoIyAo mATe 15 luccAone 16be kheDUto 171mANasone 18|mahAvIra 19 gautama dvArA 20 kRSNa mATe 21 caMdanabAlA 22] kharekhara 23 ja 24| amArA be mATe 2 | tamArA badhAM dvArA (3) saMdhi karo : 1. mahAvIra: + mRgati 2. yati: + nIti 3. nanAda + marpatti 4. vItA: + 9 + rUchatti 5. mahAvIra svara: mati 6. moH mahAvIra ! mAM ne tyAhu = 7. veza: mahAvIrena zAsthati 8. visarga + zuM 9. sa + visarga+ = ja sarala saMskRtam - 4 - 23 * pATha - 1/8 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pA6 - 10 (1) bhane momo :| na. 35 mULadhAtu puruSa vacana gaNa pada kALa pratyaya | artha | + mAheza +6pasarga 1 | varjayataH | arthayAmaH | IkSethe | apekSadhve | prekSate | parIkSAvahe 7 | kampase 8 | vandete 9 | pratyAgacchati 10| avanamAmi kusyasi luTyanti 13| kSipathaH muJcataH | upavizathaH 16 vizatha 17 tADayanti 18| yatAmahe 19 vepAvahe 20| zaGkethe 21| yAcadhve 22 labhethe * sa2 saMskRtam - 4 . 24 . 018-1/108 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niM.rUpa mULadhAtu puruSa vacana gaNa pada kALa pratyaya artha + Adeza + upasarga jAyadhve 24 puSya 25 prite 26vite 27 pRthe 28 rakSaka: (2) kartA - karma vagerene vibhakti lagADI athavA vibhakti-kartA-karma chUTA pADI vigata pUro :dA.ta. kartA karma karaNa saMpradAna apAdAna saMbaMdha adhikaraNa dhAtunuM rUpa saMskRtamAM yati tayA - mola - - Acaranti gujarAtImAM sAdhu dayA - mola - - - Acare che. saMskRtavAkya yataya: mokSAtha yAt bAvati | gujarAtIvAkaya sAdhuo mokSa mATe dayAne Acare che. 1. | kartA karmakaraNa saMpradAna apAdAna saMbaMdha adhikaraNa dhAtunuM rUpa saM. mAM | gu.mAM ame be -| - |- | zAlA ame be - AvIe chIe saM.vA. gu. vA. [: | 1 1 * ||G $ saM. mAM ne gu.mAM - saM. vA. | samara gu. vA. senayo: nanA: asifma: vasudhA yuSyanta ! rAka sarala saMskRtam - 4 0 25 0 pATha-1/10 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gu. vA.bhirata[ rAjA] mokSa mATe sonAmAMthI AdinAtha bhagavAnanI pratimA race che. saM. mAM -|gAdrinAthI 3pareza |-|35%Ara - | mokSa | - chati siM.vA. mAM - gu. mAM zikArI avayavo -|- | pRSTatA (kAgaDo | - mAre che. saM. vA. gu. vA. (3) mane oLakho:- (ekanA eka dhAtuo be vAra na vAparavA) naM. gujarAtI artha rUpa upasarga gaNapada pratyaya puruSa vacanakALa mULadhAtu Adeza (hoya to). 1 |tame be lopo cho. 2 tuM sAMtvanA Ape che. 3 tei be core che. te ghoSaNA kare che. 5 |ame badhAM tolIe chIe. 6 |tame badhAM vahana karo cho. 7 te garjanA kare che. re sarala saMskRtam - 4 * 26 * pATha-1/109 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. gujarAtI artha rUpa|upasarga gaNapada pratyaya puruSa vacanakALa mULadhAtu+/ Adeza (hoya to) 8 |huM Azraya karuM chuM. 9 |ame be pheMkIe chIe. 10 teo jAya che. inte be dUSita thAya che. |12|tame be pUjo cho. 13|ame be bhakSaNa karIe chIe. 14 tuM varase che. 15 teo bhame che. 16ame badhAM hasIe chIe, 17 tame badhAM choDo cho. 18 tame be vicAro cho. 19/te be vaNe che. 20 teo vicAre che. aihuM racanA karuM chuM. 22|ame badhAM pRhA karIe chIe. 23 teo prarUpaNA kare che. 2|tame be bheTo cho. 25 te be kheDe che. 26|huM kUdako lagAvuM chuM. 27|ame badhAM AcaraNa karIe chIe. 28 tuM gaNe che. 1 sarala saMskRtam - 4 - 27 * (pATha-1/109 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) pAlI 42yA pUro :- [.samaya sApela pAtuno 75yo| 42 52smaipahA / ja AtmapadInA athavA AtmapadI jevA paramaipadInA rUpo dvArA]. .d. namAmi (nam) - vande 1. vizasi - 2. rohanti - __ ___ (vep) 3. __ _ (muc) - vindate __ (mR) 5. uJchathaH - _ _ (jan) 6. _ _ (rac) - yatAmahe / 7. hasatha - __ (labh) 8. mRzAmaH - _ _ (yAc) 9. __ (va) - yudhye 10. Ahvayasi - _ (kamp) 11. arthayanti - __ (IkSa) 12. _ _ (iS) - mRgayate 13. duSyataH - - (apa + IkS) 14. garjathaH - ___ (pari + IkSa) 15. asyatha - - (vand) (5) bhane momo :- (sa24I vimati Doya to 15 59 me mo.) rUpa gu. arthamULazabda vibhakti vibhaktinuM vacana liMga nAma upakArayoH | upadeze 3 | hitAbhyAm ahitayoH jaleSu dAnAya zastrAbhyAm * sa21 saMskRtam - 4 . 28 . pATha-1/103 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gu. arthamULazabda vibhakti vibhaktinuM vacana liMga nAma | tithigya: 9 | sArathInAm 10 mInAmuM in| 3 8AyA: 12] senayo: 13 pratimayAt 14 regya: 15 vyadhI 16go 17| vikhyAmu 18| vAyoH 19 suvaufkhyAmu 20 tRpAt (6) rUpa pUrA karo :1. ..... ...... ..... pUse .... .... zakutte ..... ...... (7) mane oLakho :naM. gujarAtI artha | rUpa mULazabda vibhakti vibhaktinuM vacana liMga nAma be bhaMDo upara sUryane kAraNe 3 | zerImAMthI 4 |prajAomAM 5 |juvAna strIonuM |6 |pRthvImAM sA sarala saMskRtam - 4 0 29 0 upATha-1/108 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. gujarAtI artha | rUpamULazabda vibhakti vibhaktinuM vacana liMga nAma 7 |AdinAtha | (bhagavAna)ne bharata dvArA sammati mATe gajasukumAla in| sItAmAM sulatAnI 13 RSidattAne kAraNe 14ghaNA badhAM mATe 15 mUMgAomAMthI 16) be asaMkhyayamAM 17] AdhyAtmikamAM 18| he ! 19/hamaNAM ja [20] vacce (8) saMdhi karo - (je niyama mujaba saMdhi karo te niyama paNa jaNAvo) 1. zreyAnuM + sau = 6. 36dhInuM + tarati = 2. matIn + tApathati = . ... | 7. nIn + 2 = ..... 3. mahat + hRstI = ........ 8. chat + priyate = . 4. taman + jJAti = ........... 9. mahat + rUti = . ......... 5. tat + rAti = ... ............. sika sarala saMskRtam - 4 0 30 0 pATha-1/108 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 11 (1) yatnI sAme tA yogya rUpo ane tatnI sAme yatnA yogya rUpo mUkI khAlI jagyA pUro H 1) tasai 2) tAni 3) yAmya: 4) yat 5) tAlu (2) khUTatI vigato pUro :- (A) naM. rUpa | mULadhAtu gaNa + upasarga 1 2 3 4 5 |ronti 9 7 8 |sahAmade 9 truT vRt pari+kSa sarala saMskRtam - 4 10 6) yasyAn 7) tAsAm 8) tasyA: 9) yA: 10) tAmi: pada Atmane padI Atmane padI Atmane padI pratyaya vacana puruSa IF 0 31 0 1 3 3 11) tena 12) tebhyaH 13) cepu 14) yasmAt 15) yAni ra artha huM namuM chuM. ame be phADIe chIe. te be che. tame be bolo cho. pATha-1/11 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (R) nAma mULa |liMga vibhakti vacana vibhaktinuM artha zabda prabhA 1 saMpradAna nokaromAM | raNA | | 3 | |seNAbhiH | zrIyaka | 3 |2 | zrAvakonuM pANI, 18 pANeH / | talavAramAMthI (3) 35 samo:El.d. nyAya - 7, 1 = nyAye // 25 // OM 7 = 7bhI vimati, 1 = meM kyana 1) agada - 6, 2 = ........... | 4) bhUtadattA - 6, 3 = ... 2) vAyasa - 2, 1 = ............ | 5) RSi - 4, 3 = .......... 3) mUka - 8, 1 = ............. | 6) asi - 3, 1 = ... (4) 35 52|7ro :1) manye ..... ....... | 2) ..... ..... ..... vardhase ..... ..... __ manyante / (5) saMdhi : 1) tvad + nAm =........... |7) brAhmaNA + nAm =...... 2) jagat + IzaH =.. 8) rathA + nAm 3) samyak + darzanam |9) zaGkarajit + lIlA = 4) svAmin + analpa = ........... 10) vanaM + gatavAn 5) dhyAnAt + jinezaH = .......... |11) z + ti 6) i + k + s =........... | 12) dha + la *sa28 saMskRtam - 4 * 2 . pATha-1/114 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 12 (1) jarA-joTAMnI nizAnI ro :- [jo hoya to sudhAro] (A) 35 sudhAro : 1. avakAza 2. prasAda saundarya 3. 4. avadhIraNA 8, 2 4, 1 hu, u 5. zAkhA 3, 3 (B) vibhakti - vayana sudhAro: 1. dakSa 2. priya 3. dhanapati 4. dhvani 5. ghaTa (C) 35 sudhAro : 1. apa + nI - - 1 1. ruc 2. zikSa - T 2, 2. ava + tR 3. sev (D) puruSa vayana sudhAro : 1 avakAzayoH 8, 1, 2 hu, u 5, 3 = 1. vAc + su 2. pari + cheda: 3. ud + lasati = = = 4. sva + chandaH = 5. tyaj + tA sarala saMskRtam - 4 3, 7 2, 3 1.2 = = = = = = = = || = = - 7, 3 rocethe 2, 1 zikSe 3. arj 3, 1 arjataH (2) saMdhi ro :- (je niyamathI saMdhi thaI te niyama paNa jaNAvo) apanayAmi = avatarAmaH sevate = prasAdAt saundaryeNa avadhIraNAbhiH zAkhAyai = dakSebhyaH priyANAm dhanapatyoH dhvanau ghaTAn = * 6. mahat + caitanyam 7. puNyavatI + chAyA = 8. nir + prANaH 9. dur + kRtam 33 * = pATha- 1/12 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) khUTatI vigato pUro :naM. rU5 mULadhAtu gaNapada pratyaya vacana puruSa artha + upasargI kSamethe 2 | 3 | |ame be nIkaLIe chIe. abhinandAmi zikSa ud+sthA | | |ame badhAM thaIe chIe. vand niM.rUpa | 9 apekSate (4) khUTatI vigato pUro - mULa liMga vibhakti vacana vibhaktinuM artha zabda dhvanau dhanapati hemacaMdrAcAryajI nAma nAyaka upalayoH kapa khArAmAMthI zizira 3 | saMbaMdha | kRpatI che. sarala saMskRtam - 4 0 34 0 pATha-1/12che Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) rUpa pUrA karo : 1) sau sau !| cheeka che satyaM mAtA pitA jJAnam, dharmo bhrAtA dayA sakhA / zAntiH patnI kSamA putraH, SaDete mama bAndhavAH // subhASita+] mArA cha bAMdhavo - svajano : 1) satya e mArI mAtA 2) jJAna e mArA pitA 3) dharma e mAro bhAI 4) dayA e mAro mitra pa) zAMti (= zAMta - virakta cittavRtti) e mArI patnI 6) kSamA e mAro putra. -------------------------------------------------------- - - - - - - - - - - - - - - - - repha sarala saMskRtam - 4 - 35 pATha-1/12 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( manocana yAne parIkSA - 2 - pATha: 1 thI 12] [Marks - 150] (1) saMskRtinuM gujarAtI karo : [Marks 9] 1. yUyaM dayAmahiMsAJca prarUpayatha kintu dayAmahiMsAM vA nAcaratheti na smyk| jinastIrthaGkaraH pArzvanAtho dayAmahiMsAJcAcarati pshcaadupdishti| 2. vaye klApriya nArIma:, 7 nAma:, vAma: | 3. candanabAlA prabaleSu duHkheSvapi dharmaM na tyajati / 4. phutho mahAvIrasarca praphUpati zipriya satya ne prapati ! 5. yathA yathA naraH prabhUtaM dhanaM labhate tathA tathA dukhamahitaM ca vindate / 6. sunnasA kanjhaUMyA pratimAM pazyati vandra vA. 7. tavA'parAdho nAsti, tathApi tvAM sa tADayati tacca tvaM sahase ityeva samyak, yata itthameva jino mahAvIra upadizati / 8. cAyenAhiMsA dharmaNa zraddhA vaiva dhanaM vadhatA 9. iyaM seNA kA'sti ? seNA sthUlibhadrasya zrIyakasya ca saudryaa'sti| (2) gujarAtInuM saMskRta karo : [Marks 9]. 1. caMdanabALA bhagavAna mahAvIra pAsethI anujJAne mAMge che ane bhagavAna mahAvIra Ape che. 2. ame ArAdhanA mATe pArzvanAtha bhagavAnane sArI rIte japIe chIe ane tethI ame sukhane paNa meLavIe chIe. 3. jenuM dhana kSaya pAme che paNa dhananI AzA kSaya nathI pAmatI, te [o] vizvamAM mUrkha che. A badhAM dayAne ane ahiMsAne Acare che ane tethI svargane meLave che. A badhAM dayAne nathI AcaratA, paraMtu hiMsAne Acare che, tethI narakane meLave che. 5. ApaNuM AdhyAtmika hita ahiMsAmAM che. AthI ja mahAvIra bhagavAna ahiMsAno upadeza Ape che. sarala saMskRtam - 4 - 36 * parIkSA-2 che Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacaMdrAcAryajI kumArapALane upadeza Ape che ke "je vizvamAM paMDita che te apriya nathI ja bolato. hitakArI ane sAcuM bole che. mUrkha ja asatya ane ahitakArI bole che. kAraNa ke je khoTuM bole che te ahitane meLave che." zreNikanA dIkarA meghakumArane bhagavAna mahAvIra upadeza Ape che, AthI te hamaNAM pharIthI paNa ullAsathI dharmane Acare che. aho ! bhagavAna mahAvIranA upadezano mahimA ! 8. je potAnuM te sAcuM ane je potAnuM nathI te sAcuM nathI' - e pramANe mUrkhAonI dhRSTatA che. "je sAcuM che ane jemAM vizvanuM hita che te potAnuM, je khoTuM che ane jemAM vizvanuM ahita che te potAnuM nahIM - A pramANe paMDita mANaso mAne che. 9. yakSo, yakSadattA, bhUtA, bhUtadattA, saNA, veNA, reNA - A badhI sthUlibhadrajInI ane zrIyakanI baheno che. A badhAM bhagavAna mahAvIranA upadezane Acare che, AthI svargane meLave che. (3) mane oLakho - [A] [Marks 18] | naM. rUpa mULadhAtu puruSa vacanagaNapada pratyaya artha gamakALa + upasarga |yuSmad + Adeza tannA 1 minandrasi anusarAmaH praharanti uttiSThataH tRpyathaH truTatha upadizAvaH 8 |dArayati 9 side 10|kSamatte risa sarala saMskRtam - 4 0 37 0 huM parIkSA-2 $ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 mULadhAtu puruSa vacana gaNa pada pratyaya athI prazna kALa + upasarga yuSmad + Adeza ttn| rUpa ii mArge [12] 13] varte 14vardhaze 15 zobhAmade 16|tuti 17|gargataH 18 avatarAva: [B] [ekanA eka dhAtu be vAra na vAparavA.) [Marks 18] naM. artha rUpamULadhAtu puvAga pratyayagakSma kALa + upasarga cANa | yuSmad + Adeza |SA | tt|| ` h ` = rU5 i |ame badhAM nIkaLIe chIe. tuM paraNe che. tio dUra kare che. 4 |ame be sevA karIe chIe. ka tei be zIkhe che. 6 tame be doDo cho. 7 |huM AzA rAkhuM chuM. 8 |tame badhAM vakhANo cho. tuM khasI jAya che. io tame be ramo cho. 6 sarala saMskRtam - 4 * 38 * ja parIkSA-29 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha rUpa tanA mULadhAtu pu vaga papratyayama kALa + upasarga caNAda yuSmad + Adeza Sa na rUpa inteo AmaMtraNa Ape che. 12]te be Agraha kare che. 13ame tiraskAra karIe chIe. 14 te nAza kare che. 15 tame badhAM abhivAdana | karo cho. 16 huM prayatna karuM chuM. |17|ame be zodhIe chIe. 18| tame be zaNagAro cho. [Marks 18] mULazabda liMga vibhakti vacana| vibhaktinuM artha [C] (naM. rUpa | nAma | asiSu | udakAya |zavAt |svIyayoH | yAdRzAbhyAm zrAvakAH 7 | pArzvanAthe tIrthagyaH yakSIyA: 10 mUtavattAyA: inteyA sarala saMskRtam - 4 - 39 @ parIkSA-28 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. rUpa mULazabda liMga | vibhakti vacana vibhaktinuM artha nAma 12RSima: 13/kRpatI 14/3panAnAm 15 prabho ! 16|garI: 171mRtyam 8| [D] [Marks 18] mULazabda liMga vibhakti vacana vibhaktinuM rUpa naM. gujarAtI artha nAma 1 saMyogane lIdhe viyogamAM 3 |khAlI jagyAne lIdhe 4 maherabAnI mATe 5 pAnakhara Rtune mANaso mATe 7 |be taphAvatamAM 8 |ghaDAo 9 sonInuM 10 coronuM in|AgevAnomAM 12]pUMchaDImAMthI 13 be havelIne kAraNe 14 be vAhanomAM 15 tArAone 16barapho vaDe 17|pAMdaDAmAM 18|mArA mATe sarala saMskRtam - 4 0 40 * parIkSA-2che Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. (4) saMdhi : [Marks 10] 1) draSTi: + rathavIrapure = ....... | 11) tIthaGkarau + icchAmaH = 2) zAkhA + AzaMsate = ...... 12) dhane + abhilASA 3) bhoH + mahAvIra! = ... 13) nRpatIn + tADayati = 4) zreyAn + sau 14) bhagavat + mayaH 5) zazin + atra 15) mohajit + lIlA = .... 6) i + k + s 16) jine + su 7) th + l 17) mahAvIrAt + jAyate = 8) janAH + ceSTante = ........ 18) tvag + hastau 9) lIlAvatI + chAyA 19) nir + patati ____ = ........ 10) mahatAM + gamanam = ........ | 20) saH + gacchati (5) 35 45uo : [Marks 09] 1) kim - strI. 4, 3 = ...... | 6) zaTha - 6, 2 = .... 2) idam - puM. 1, 2 = ...... 7) icchA - 8, 1 = ...... 3) idam - strI. 1, 3 = ...... |8) zIrSa - 2, 2 = ..... 4) kRSIvala - 5, 2 = ...... | 9) candanabAlA - 2, 2 = ...... 5) anujJA - 3, 1 = ...... (6) 52 // moTAMnI nizAnI 42 :- [porTa Doya to supArI.] [Marks 411 (A) poTI vimati sudhAro : 1) ahaM tvaM bhaasse| 2) ArAdhanA mokSamicchati yatiH / 3) mokSaH bharataH ArAdhanAmAcarati / 4) ahiMsA Acarati kumArapAlaH nRpatiH / 5) ArAdhanA AzAM na muJcanti prAjJAH / 6) hemacandrAcArya upadizati kumArapAlamahiMsA / 7) tvam auSadhiH khAdasi / - * sa21 saMskRtam - 4 * 41 * parIkSA-2 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8) vanenAgacchati saH yatiH / 9) dAnaM svargaH yacchati / (B) joTI saMdhi sudhAro : 1) mahatA + ADambareNa = mahate'DambareNa | 6) hari + atra 2) odane + api = odanayapi bAlAnAm 3) bAlA + nAm 4) sAdhu + Agatam = sAdhvAgatam 5) mAlA + AnItA mAlA nItA (C) asmad / yuSmad / tat nA 3po sudhAro : 1) vayam apanayanti / 2) AvAm avatarati / 3) tvaM pariNayAvaH / (D) dhAtunA 35 sudhAro 1) tvaM yAcate 2) te vepase : 3) AvAM vindate (7) bheDA bheDo : A 1) DUvAkhomAM yA Ahe = 2) 3) iMDane Aro 4) khUbasUratIthI 5) je yandra upara 6) vAhano mATe 7) hoziyAronuM 8) jA 1) DANIsamAMthI sarala saMskRtam - 4 = = = = = - = = 4) 5) 6) aham arjayataH / yUyaM nimantrayAmi / yuvAm apanayAmaH 4) ahaM labhate yUyaM jA 6) sa mRgayase B dakSa zAkhA yAna lavaNa zItalatA kUpa saundarya [Marks 4] harayatra 7) ca + icchA = cAcchA 8) harI + nAm = harInAm tAm + jJAtvA = tAnujJAtvA prasAda candra * 420 | 7) 8) 9) - [Marks 42] saH tADayatha / tau muJcasi / te kSipathaH / [Marks 41 7) yuvAM yudhyate 8) tau mriyadhve 9) vayam zaGkate [Marks 9] C adhikaraNa, dvivacana adhikaraNa, bahuvacana karaNa, ekavacana saMpradAna, ekavacana saMpradAna, bahuvacana apAdAna, bahuvacana saMbaMdha, bahuvacana kartA, ekavacana apAdAna, ekavacana parIkSA-2 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [Marks51 (8) 35 52 / ro : 1) AzaMse iyam AbhiH 2) ....... __ abhivAdayase ....... 5) kaH " ..... (9) nimnoti avyyon| artha xual : [Marks 9] 1) vinA - ........ | 7) Rte - ....... | 13) svasti 2) alam - ........ | 8) kim - ........ 14) pazcAt - ........ 3) kRtam 9) sRtam - 15) bhos 4) saha - ........ | 10) sArdham - 16) kadA 5) sAkam - ........ 11) amA - ........ 6) dhik - ........ 12) antarA - ........ ........ ** sa25 saMskRtam - 4 . 4 . pazakSA-2 3 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pATha - 13 dhAtu (1) adhUrI mAhitI pUro:naM. |gujarAtI mULagaNa pada / puruSanuM eka |dvivacana bahuvacana artha vacana 1 bharavuM 2 ziSAvuM gamavuM [4 oLaMgavuM pada 5 prArthanA karavI 6 ziramAvuM 7i spardhA karavI [8 zodhavuM 9 |nA badalAmAM ApavuM 10|upara besavuM [iidIkSA levI 12|oLaMgavuM paraste pada [13]AzA rAkhavI [14]page paDavuM [15]kharI paDavuM (2) kausamAM Apela zabdonA yogya rUpo vaDe khAlI jagyA pUro : 1. _(nivRti) chiIma:I | 6. (ame) mokSa sevA 2. nA __ (mRtya) MtiA | 7. nina: (madhya) RthatimA 3. marataH (zrAva) yacchati | 8. _(3pata) tiSThantiA 4. sAdhu: (saMyama) muratiyA | 9. _ (giranAra) bArohAma: 5. _ (yati) pRdayathA rasa sarala saMskRtam - 4 0 440 pATha-1/13% Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) khUTatI vigato pUro - gujarAtI saMskRta, liMga vibhakita ekavacana dvivacana bahuvacana artha |zabda | A strIliMga badhAM napuMsakaliMga | dIkSA bhojana bhayaMkara sArabhUta | vArtA AvuM w mw of Kown a forma derAsara tA, saMsAra gusso karma 14 tenuM 15 jenuM (4) khoTuM hoya to vAkya sudhAro :1) grAmIya cchita - ... 6) samrate thAsarveSAM thati - 2) 35tram dhatiSThAma:-........ 7) himAyaparvata mArokti3) dhanaM na pRdayati zrama: - ... 8) dharmAya mokSa pratiyacchati - 4) sapratiH sarvAn yacchati - ........ 9) mokSena manti thata: - ... 5) marata: mRtyAya sa ti - ....... 10) marate tIkSA pote - ............... (5) rUpa banAvo :1) vyAdha - 4/3 - 6) 3maya - 3ra - 2) gati - 8/ra - 7) RSTa - 1/3 - .. 3) nitizaya - 6/1 - ....... 8) RthA - 7/ra - ... 4) paLa - ra/ra - ... 9) saMsAra - 4/1 - ... 5) stoDa - 3/1 - ... che. sarala saMskRtam - 4 * 45 0 pATha-1/139 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) rUpa pUro H - 1. 2. 3. (7) mane oLakho : ko dhAtu 4. 3. 5. anviSyAmi anumanyate - * dhAtumAM gamavAnA arthamAM prati + dA dhAtunA arthamAM sarala saMskRtam - 4 jenuM kayA arthamAM -- 2. hoya tene dvitIyA ke SaSThI lAge. jJAtinA 046 0 devAdAra vyaktine prathamA... jJAtI udAharaNa bAhubaliH bharatAya kupyati pATha-1/13 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pATha - 14 sh nh my lh m m nh my lh h h h h (1) khUTatI vigata pUro :ni. artha dhAtu gaNapada/puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana 1 tiraskAra karavo 2 |Ananda pAmavo 3 |UThavuM tRpta thavuM 5 | kSamA karavI citra doravuM 7 zodhavuM 8 lajjA pAmavI 9 saMbhALavuM 10|pUravuM in|jamavuM 12 bolavuM 13/laI javuM 14'droha karavo 15|siMcavuM 16|tolavuM (2) saMdhi karo : 1. vALa + su 2. nis + 6 .............................. 3. atnam + 2: 4. gattamun + gAm = 5. sad + nIyate 6. nis + pakSa 7. sad + tam 8. urvI + chatram = .......... 9. vat + zAsanam = .............. hila sarala saMskRtam - 4 0 47 0 pATha-1/18 my bm by Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ my bh (3) adhUrI vigata pUro : na tRtIya puruSa e.va.mULadhAtu pada gaNa puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana |1| tudati | 2 |praharati 3 |dArayati nirdizati vepate 6 yAcate ykh bh ykh my bh 7 |yudhyate mRgayate m m m h h h h h h 9 garjati 10 apekSate 11 muhyati 12 avanamati 13 prarUpayati 14 spRhayati | 15|uJchati | 16|vimRzati (4) a~samA mApe sh04|| yogya 35o vAparI mAdI 42yA pUro : 1. sRtam (pApa) 2. ___ (mahAvIra) vinA na me jIvanam / (yuSmad) saha dIkSAM labhe / (dharma) antarA na sukham / (siddha) sadRzaH vastutastvam / (neminAtha) namaH / ___ (sarva) svasti / 8. ___ (bAla) mAtA hitamicchati / 9. na ko'pi __ (yuSmad) bhinno'sti / * sa2 saMskRtam - 4 .48 . 8406-1/144 laM / / / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) bhUTatI vigata pUro :naM. nAma mULazabda vibhakti, liMga nAma ekavacana dvivacana bahuvacana 1 | Aga phaLa w form na ewm can on w lucco 13 | gheta2 mAthuM 15 | Ago 16| vAna (6) pAya porTa Doya to sudhAro : 1. sarveSAM jinAnAM namaH / | 12. netre kANo'pi eSaH sajjanaH / 2. dharmAya mokSaH jaayte| 13. na jale adhitiSThAmi / 3. AzAyai duHkham utpadyate/jAyate / 14. mokSasya spRhayAmi aham / 4. dharmaM snihyati zrAvakaH / 15. ahaM mama doSAya kupyAmi / 5. ghaTaM jalaM sraMsate / 6. doSasya bhayaM jIvAnAm / 7. pituH sArdhaM gacchAmi / 8. saMsAre dhanasyA'ntarA na ko'pi svajanaH / 9. dhik ! pApasya, yo hiMsAM karoti / 10. ahaM siddhAnAM tulyaH / 11. sRtaM pApAd jIvanAt / * sa28 saMskRtam - 4 pATha-1/14 .48. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) pUTatI vigata pUrI :naM. | zabda sAmAnya artha vibha. liMga nAma ekavacana dvivacana bahuvacana 1 | sUda | niratizaya |3 | jyotsnA taskara chAtra ghaTa 18 | zava m n o xow en mexico w na zizira 10 saudaryA saGgha |12| dhvani 13| pramadA | 14 prabhUta 15| vasudhA 16 agada (8) 35 pUro : 1. Daye azruNI ..... . . . . . . vijate 5. rajanI . : . : : . : : : : : ..... niSkRSasi ..... ..... : : . *** *50. sa28 saMskRtam - 4 8416-1/14 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kartari / karmaNi vAkya banAvo : kara gujarAtI vAkaya * ma dA.ta. : ame be mAMgIe chIe. 1 tuM avajJA kare che. 12 | ame badhAM vidyamAna chIe. 3 | teo spardhA kare che. 4 | tame be oLaMgo cho. |5 | ame be citra dorIe chIe. 6 te zodhe che. tame badalAmAM Apo cho. 7 |8 | huM dIkSA lauM chuM. 9 te be upara bese che. pATha - 15 10 tuM ArohaNa kare che. 11 ame nimaMtraNa ApIe chIe. 12 teo nAza kare che. 13| tame be tiraskAra karo cho. 14 ame be abhivAdana karIe chIe. 15 te Agraha kare che. 16| tame 2mo cho. 17 huM jharuM chuM. 18 te be vakhANe che. 19 tuM AzA rAkhe che. 20| ame be IcchIe chIe. 21| tame be vaso cho. 22 teo choDe che. | 23| huM bhaNuM chuM. sarala saMskRtam - 4 karmaNi kartari karmaNi gujarAtI vAkaya saMskRta vAkaya saMskRta vAkaya AvAmyAM amArA be dvArA prArthayAva: maMgAya che. AvAm prA 7 51 7 (pATha-1/15 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kartari gujarAtI vAkaya karmaNi | kartari | karmaNi gujarAtI vAkya saMskRta vAkaya saMskRta vAkya | 24 a . 15. chAme. | 25 | tuM niM? che. | 26/te. cha. | 27 | tabhe kSaya pAmo cho. (2) utari bhavisya banAyo :| saMskRta tara vaya | saMskRta | gujarAtI | gujarAtI karmaNi vAkaya | kartari vAkya | karmaNi vAkaya |1 | yUyaM nirgacchatha | tau avatarataH 3 | aham arjAmi 4 | yuvAM tudathaH |sa manyate 6 | AvAM vardhAvahe | tvaM zobhase 18 | te kSamante 9 |vayaM bhASAmahe 10 | yUyaM vartadhve 11 | tau sahete 12 | ahaM dArayAmi 13 yuvAm upadizathaH 14 sa truTati 15 | AvAM tRpyAvaH 16 | tvam uttiSThasi 17 | te praharanti 18| vayam anusarAmaH 19 yUyam abhinandatha 20 tau mRgayete ** sa20 saMskRtam - 4 .52. 8418-1/15 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) mApera dhaatun| tara 35nI sA te 4 [= te 4 vayana + puruSavANu] karmaNi rUpa ke karmaNi rUpanI sAme tevuM ja kartari rU5 lakho :1. bhavati - 6. gacchataH - | 11. tuSyati - 2. bhaNyete - 7. pazyAmaH 12. mAdyanti - 3. nayanti - 8. dIyethe - 13. kSubhyati - 4 tiSThati - 9. sarati - 14. likhyate - 5. khAdyate - 10. nazyati - ___ | 15. kRSasi - (4) pUTatA vigato pUro :- (35 mA prayoganA 4 ama) gujarAtI artha puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana | krama dhAtu zaGk yAc labha muc (muJc) daND kSip kus cint | prati+A+gam | ava + nam | IkS 12 | pra + IkS Pan PaPana Papad + + IkS 18 | apa + nI 19 | adhi + gam 20 | nam hai sa28 saMskRtam - 4 * 57 . 8406-1/15 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) nimna vAgyAne bhAla vAya pAvo : 1. AvAM jinam arcAvaH 2. sa kathAM kathayati - ....... 3. tau sadAgamaM cintayataH 4. ahaM duSTaM daNDayAmi 5. vayam adhamAn pIDayAmaH 6. te sarvAn varNayanti 7. AvAm udadhiM tarAvaH 8. sa dhanaM harati 9. jinaH gautamaM sAntvayati 10. taskaraH dhanAni corayati 11. nRpatiH asatyaM ghoSayati 12. yUyam odanaM tolayatha 13. yuvAM zarIraM bhUSayathaH 14. te jinaM pUjayanti 15. tau iSUn asyataH (6) nimnatidhAtumonU sNprsaa2| bhArA35 sapA :- (4 dhAtu tamAre mAvyA nahIM hoya tenI vigata ApI haze. bAkInI tamAre bharavI.) tRtIyapuruSa me.va. | tRtIyapuruSa me.. mULadhAtu, kartari rUpa sartha karmaNi rUpa vaSTi IcchavuM vayati vyayati DhAMkavuM vaNavuM zvayati svapiti ** sa28 saMskRtam - 4 *54 . Cl8-1/15 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyapuruSa e.va. karmaNi rUpa tRtIyapuruSa e.va. | mULadhAtu, kartari rUpa | artha gaNa jinAti hIna thavuM, ghaTavuM, 9 9 | vyar vicati ThagavuM, chetaravuM jyA aGg tha bhanakti rajati na vRzcati kApavuM 121 prazna bhRjjati bhUjavuM [prazno 13| zrad gRhNAti grahaNa karavuM 14 vadhu viSyati | vIMdhavuM (7) niyama - 8 ane 9 [sUcanA upara mujaba]. na. | mULa dhAtu | kartari rUpa | artha | gaNa | karmaNi rUpa anakti AMjavuM bhaJj bhAMgavuM raJja rAgI thavuM saJ sajati Asakta thavuM svaJ svajate bheTavuM dazati DaMkha mAravo dhvaMsate naSTa thavuM bhrazyati bhraSTa thavuM tuMhati hiMsA karavI sraMsate jharavuM 11 | anyU grathnAti gUMthavuM 12 | vadhu badhnAti bAMdhavuM 13 | nyU mathnAti mathavuM, valovavuM A sarala saMskRtam - 4 0 55 0 pATha-1/15% na >> na na >> na na 0 0 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 skand IT unatti mULadhAtu | kartari rUpa | artha | gaNa | karmaNi rUpa skandate stambha stambhate thaMbhI javuM indha inddhe saLagavuM und palALavuM (8) mane oLakho : 1) mArA pachI AvelA hasva 28 no ar thAya che. 2) mArA sahitanA ,, , 6 no anukrame dIrgha ruM, , thAya. 3) karmaNi pratyaya lAgatA huM dIrgha thaI jAuM. 4) karmaNi pratyaya lAgatA mArI vaccenA anunAsikano lopa thaI jAya. 5) karmaNi pratyaya lAgatA mArA gaNanA dhAtumAM guNa - vRddhi thAya. (9) rUpa pUro : 1. **** zvazrUm bhrAtrA sika sarala saMskRtam - 4 - 56 0 pATha-1/15% Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 416 - 16 (1) niiyn| tara pANyAne bhAmA 3pAMtarita 42 : 1. gautamaH jinaM milati / 2. sampratiH pratimAM sRjati / 3. bharataH sarvAn kSAmyati / 4. saH mAM tADayati / 5. ahaM tau nyaami| 6. yakSA dharmamicchati / 7. mahAvIraH jinaH upadezaM yacchati / 8. saH mAM kathAM kathayati / 9. ahaM jinAlayaM gacchAmi / (2) mazine tarimA 35itarita ze : 1. mayA pratimA jinAlayaM nIyate / 2. tena na ko'pi tudyate / 3. jinena na kutrA'pi lubhyate / 4. mayA candanam uhyate / 5. sulasayA mahAvIro jino gautamazca pUjyate / 6. tena jinAya dhanAni arghyante / 7. tvayA chAtrAH gaNyante / 8. mayA doSAH mucyante / 9. tena upavizyate / (3) sUTatI vigato pUro :- [mAtra yastana (bhuutn| 35o dwal] naM. mULadhAtu artha| gaNa | puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana 1 | bhram . 2 | has 3 | pari + tyaj wo hai sa28 saMskRtam - 4 .57 . pATha-1/163 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mULadhAtu 4 | prati+ga+ artha gaNa puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana | bh 5 |fkSa6 m mun 7 | tatva | mA + he hy bh by hy hy 10 A + zaM anu + rudh prati + drA bh bh bh $ # 1 bh my yatnaH zrutAcchataguNaH zame eva kAryaH // [[siddhasenadvArnAizikA] zratAbhyAsamAM prayatna jarUra karo, paraMtu tenAthI seMkaDo gaNo vadhu puruSArtha zamane vize karavAnuM bhUlazo nahIM... zama = bAhya tamAma bAbatothI - AtmA sivAyanI tamAma bAbatothI udAsIna thaI gayelI mAnasika vRtti... svastha - zAMta - akSubdha cittavRtti. kola sarala saMskRtam - 4 - 58 * pATha-1/16 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pATha - 991 (1) pUTatI vigata pUro :naM. rUpa | mULadhAtu | gaNa pada puruSa vacana kALa/artha artha | aiSyethAm anvaiSyAva gaNayai jAyetAm ArcatAm acintayat ajemAva ajalpatam tADyethe samAdizat prAkSipatAm apanaya avAtaran niragaccham sahadhvam avandAmahi 17 | avAmanye DayantAm (2) phUTatA vigata pUro :niM. gujarAtI artha mULa dhAtu rUpa|gaNapada puruSa vacana kALa / artha 1 | vidyamAna to. teoe avajJA |rI utI. 3 | teso dvaa2| saMbhAgAyu. 4 | abhe ase hepAyuM. 5 | to paryu. 6 | temAdvArA sana 2 / / . * sa26 saMskRtam - 4 .58. 0416-1/17 18 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. gujarAtI arthamULadhAtu rUpIgaNa padapuruSa vacana kALa / arthI tArA dvArA Agraha karAyo. tenA dvArA abhivAdana karAyuM. | meM tiraskAra karyo. 10 tamArA dvArA nIkaLI javAyuM. (3) khUTatI vigata pUro - rUipamAM je puruSa hoya te puruSanA traNe vacana levA.] naM. rUpa sAdo mULa artha ga5 puruSa eka | ddhi | bahu artha | dhAtukALa |Na da| | vacana vacana vacana 1 | mometAm anvasaraH avardhathAH uttiSThatAm abhinandAmaH prAharatAm pratyAgacchatAt yatAmahai jAyasva 10] priyatAm (4) khUTatI vigata pUro - | naM. rUpa sAdo artha | kALa gaNa puruSanuM eka | Dhi | bahu artha| prayoga vacana | vacana vacana) AjJArtha 2 |pari+phula dhastana bhUtakALa kartari che sarala saMskRtam - 4 0 60 0 pATha-1/17 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bh bh 5 | mAthuM bh my naM. gurUpa sAdo arthakALa gaNa) puruSo | eka | ddhi | bahu artha prayoga | vacana | vacana vacana | kampa AjJArtha nA+gni , hyastana bhUtakALa karmaNi AjJArtha x + 6 hyusTana bhUtakALa | kartari 1 | (va) AjJArtha 8 vi + mRm | hyusTana bhUtakALa karmaNi apa + nI AjJArtha 10 | ava + 7 | hyastana bhUtakALa kartari (5) rUpa pUro: .... | 4. manusucche bh my bh bh ***** abhyavAdayata 2. nichani Arjan 3. snArthe **** atRpyaH sika sarala saMskRtam - 4 - 61 0 pATha-1/17% Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) mane oLakho : naM. | rUpa 1 anviSyANi 2 uttiSTha 3 vindehi |4 | anusarema 5 syAta (2) khUTatI vigata pUro H naM. mULadhAtu gaNa 1 |prati + drA apa + nI - sa 2 3 | tur 4 |vRk 5 | s 6 |prati+A+gam 19 7 kSam 8 | mAdh 9 pra + ha pATha mULadhAtu kALa puruSa | vacana | pada artha pari tyaj | 1. parityanet - 2. paryatyanat - 3. parityarthe - * sarala saMskRtam - 4 kALa artha AjJArtha vidhyartha AjJArtha vidhyartha AjJArtha puruSa vacana | pada| prayoga rUpa artha 3 2 0 0 0 A + zaMs | 2 ghastana AjJArtha 2 vidhyartha 3 ca.bhU.kA. 1 18 che (3) khAlI jagyA pUro :- (ri + tyag dhAtunuM jevuM rUpa che tevuM ja Ja + saMs dhAtunuM je rUpa thatuM hoya te lakhavuM.) pari + tyaj A + zaMs | | parityajyen - -> 7 62 1 2 3 2 3 1 3 1 2 gaNa | artha 4. 5. paryatyanAva kara kari karmaNi kara kara kartari kara kara kara pATha-1/18 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) khAlI jagyA pUro :(AjJArtha ke vidhyarthanA sarakhA rUpa dvArA khAlI jagyA pUravI.) AjJArtha vidhyartha 1. vepatAm 2. ILe abhivAdyantAm 4. graMthvam 5. prama, 1 1 1 1 1 1 1 varSema 7. sthAni kriyemahi 9. adhyuSya (5) khAlI jagyA pUro : (je rUpa ApyuM hoya tenA pachI je rUpa AvatuM hoya tenA dvArA khAlI jagyA pUravI.) dA.ta. 1. kuruta - urvItAm 2. tuveyAthIm - 3. poSyaSyam - 4. vahatAt - 5. saccisva - Apatsu mitraM jAnIyAt, bAndhavAn vibhavakSaye // subhASita] ApattimAM mitra oLakhAya, garIbAImAM sagAM parakhAya. A sarala saMskRtam - 4 0 0 upATha-1/18(r) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( manoyana yAne parIkSA - 3 (416 : 1 thI 18) [Marks - 100] (1) Aist saMskRta pAyonuM gu4AtI ro :- [Marks - 9] 1. yathA rajanyAM candrastArakANAM zreSThazzobhate tathaiva pRthvyAM narANAM zreSTho mhaaviirshshobhte| 2. saMsAre jJAtaye svajanAya vA jIvaiH kaSTAni sahyante, duHkhAnyeva ca jIvairlabhyante, dIkSAyAmapi yatibhiH kaSTAni sahyante, kintu taistvanantamAdhyAtmikaM sukhaM labhyate / 3. prabhurmahAvIro naiva kadApyalIkamabhASatA'tazca sAdhubhirapi naivAlIka mudyte| 4. pRthvI, pAnIyam, pAvakaH, pavanam, patrANyete sarve'pi jIvAH santi / 5. amuSmin anyasmin kasmiMzcidvA jinAlaye te ciraM nRtyantu jinasya puraH, tena ca zAtAmapi vindantAM te / 6. tvayA kiM kriyate ? ityapRcchadakabaraH / 'mayA'ndhA gaNyante iti yuSmAbhidRzyata eva, tathApi yadi yuSmAbhirahaM pRcchyeya tadA yUyamapi andhA bhavetaive'tyavadad bIrabalaH / 7. yadi janAH mAM pazyeyustadA mamA'pakIrttiH syAditi bhayena dharmo naiva kriyeta zrAvakeNa / 8. ahaM purA dharmamAcaraM jinAnavande tena cAdhunA sukhaM mayA vidyate / 9. bAlaiH parasparaM ramyate, bAlAH parasparaM kupyantyapi, kintu na bAlAnAM krodhaH parasparaM ciraM vidyate / (2) nimnati gutI vasyornu saMskRta 42 : [Marks - 9] 1. bharata mahArAjAnI IcchAo ane AzAo nAza pAmI pachI teo kevalajJAna pAmyAM. 2. vaDumo dvaa2| ghare 23vAya cha bhane puruSo dvA2vepA2 42|y che. mA pramANe ja AryonI vyavasthA che. strIo dvArA gharanI bahAra divase paNa nathI javAtuM, to vaLI rAtanI to zuM vAta? * sa28 saMskRtam - 4 .64. parIkSA-38 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 3. mAtAo dvArA bALakane vAtsalya apAya che ane pitAo dvArA bALakanuM pAlana karAya che. AthI ja jeo dvArA te choDAya che te mUrNA ane adhama che. paisA mATe saMsAramAM jIvo dvArA je je karAya che ane jevuM kaSTa sahana karAya che tevuM jo dIkSAmAM mokSa mATe karAya ane sahana karAya to jaladIthI jIvo dvArA mokSa meLavAya che. 5. sAsu dvArA subhadrA jema - tema kahevAya che, to paNa subhadrA sAsu upara gusse thatI nathI. kAraNa ke tenA dvArA jaina dharma paLAya che. 6. guru kAyama mATe ziSyanuM hita ja Icche che AthI gurunA vinayathI jaladIthI ziSyo mokSane meLave che. tethI vinaya guNomAM zreSTha che. je IcchA gurunI te ja IcchA je ziSyanI hoya te ziSya badhAM ziSyomAM zreSTha che. kulamAM jema AdinAtha bhagavAnanuM kula zreSTha che, phUlomAM jema kamaLa zreSTha che tema tIrthomAM paNa zatruMjaya zreSTha che. zatruMjayanI samAna koI paNa tIrtha pRthvI upara nathI. 9. AMkhe kANo ke page khoDo mANasa paNa jo bhavya hoya to mokSane meLave che. paNa, abhavya kyAreya mokSane nathI meLavato. (3) nIcenA vAkyo karmaNimAM rUpAMtarita karoH- [Marks 9] 1. svajanA jJAtayo vA'pi na maraNasyAnantaraM kasyA'pi smaranti / ata etAdazaM saMsAraM ye samyak tyajanti te bhavyAH prAjJAzca / / 2. te sarvefpa yAtrArtha giranAruM chattinA vayapi giranArameSyAma: | 3. neminAthastIrthaGkaro giranArAyArohati tatra pravrajati tatraiva ca kevalajJAnaM namaste ! tvAM zaMse'haM yaduta yadi tvametanna kasmA api kathayasi tadyapi mahAvIra etatsarvaM bodhatyeva / 5. candanabAlA mahAvIrAdanujJA yAcate, zramaNastIrthaGkaro mahAvIrazca yacchati / 6. hemacandrAcAryaH kumArapAlamupadizati - 'yo vizve prAjJasso'priyaM naiva bhASate, hitaM satyaJca bhASate, mUrkha evAsatyamahitaJca bhASate, yato yo'satyaM vadati so'hitaM vindate' iti / phila sarala saMskRtam - 4 0 65 0 ja parIkSA-3(r) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uro : 7. ete dayAmAcaranti, ahiMsAJcAcaranti, tatazca svarga vindante, ete na dayAmAcaranti, kintu hiMsAmAcaranti tatazca narakaM gacchanti / 8. ahaM mokSAya kiM kuryAm ? nirvRtyai tvaM mahAvIraM sevasva, mhaaviirsyaajnyaamaacr| 9. sAdhulsiAM na kuryAdalIkaM na bhASetA'dattaM nA''yacchet / (4) nimnokta vAkyomAM gauNa-mukhya karma jaNAvI tene karmaNimAM rUpAMtarita [Marks -9] 1. sAdhurmahAvIraM mokSaM yAcate / 2. pArzvanAthaH jinaH sarvAn ziSyAn sadgatiM mokSaM vA nayati / 3. doSA naraM guNaM haranti / 4. kRSIvalaH kSetramodanAn kRSati / 5. nA vanAd grAmaM kASThAni vahati / 6. gautamo mahAvIraM jinaM dharmaM pRcchati / 7. nRpatirdujanaM niSkAn daNDayati / 8. nemistIrthaGkaraH kRSNamupadezaM kathayati / 9. yuvAM taM suvarNaM jayathaH / (5) bhUTatI vigata pUro : [Marks -15] na. bhUgadhAtu sAdo artha prayoga gaNapuruSa eka ddhi | bahu artha| kALa vacana vacana vacana 1 | sam+A+diz vartamAnakALa) kirtari | nAT hyastana | kartari bhUtakALa 3 | ud + pad AjJArtha kartari 4 | nis + pad vidhyartha kirtari | A + dA hyastana kirtari bhUtakALa 6 | vi + smR vartamAnakALa karmaNi 7 adhi + vas AjJArtha kirtari 8 |vaJca vidhyartha kartari * sa28 saMskRtam - 4 parIkSA-38 | my bh bh bh bh khy bh bh Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 0 0 0 0 0 | naM. mULa dhAtu sAdo. artha prayogagaNIpuruSa eka ddhi | bahu artha) kALa vacana vacana vacana 9 pri + lim AjJArtha kartari 10| + vidhyartha karmaNi i|vid hyastana |kartari, bhUtakALa 12 pram vartamAnakALa karmaNi 13/nim + vidhyartha kirtari 14san + mad vartamAnakALa kartari 15Ityar Tyistana bhUtakALa (6) nimnokta bhAve prayogonA artha jaNAvo - [Marks - 9] 1. puSkAmAkhyA 6. TurvekSyavete ! 2. sadhumazanyate | 7. lInairAzrIyate 3. To: kSIyate | 8. rimirbiyate | 4 taiH pIyate . 9. durbanairnikUdyate | 5. dhAraivRSyate | () khUTatI vigata pUro : [Marks - 15] mULa | kALa / | prayoga gaNa puruSa vacana | artha dhAtu artha IkSeyAtAm | pRcchyeyAthAm akriyanta kurvate akurvAthAm kurutAm karavAma rAka sarala saMskRtam -4 0 67 0 parIkSA-3 3 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa kALa / |prayoga gaNa puruSa vacana artha dhAtu | artha syAm kRSaH the ....... , AsIH Asta nyazamyathAH 14| anubhUyatAm 15| vaJcayeran (8) niithen| dhAtumonuM maNi 35 vamo :- [q..tR.5.me.va.] [Marks - 15] 6. gai - ....... | 11. vrazc - . 7. und - ...... 12. vyadh - ..... ....... | 8. sva J - ....... dhA - ....... 4. zvi- ....... | 9. bandh - ....... mA - ....... 5. jyA - ....... | 10. svap - ....... | 15. vyac - ....... (9) mA prayogamA 35it25|| 42 : [Marks-101 1. naro milanti / 6. yuvAM kSAmyathaH / 2. devA nRtyanti / | 7. vayaM namAmaH / 3. meghAH garjanti / 8. doSAH tudanti / 4. nadI vahati / 9. kRpaNA na tuSyanti / 5. te pibanti / | 10. mahAvIro na ruSyati / * sa28 saMskRtam - 4 68. parIkSA-38 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pATha - 18 (1) pUTatI vigato maro : | vibhakti | vacana | liMga | vibhaktinuM nAma rUpa artha zabda sraj marut tmmy my th my ph jagata sarit gacchat bhavat h h dadat mahat h h mahat dhImat dhImat .... h h h me x W w onom faw Nonom fawn onom my viyat ) bh my mh bh bh th my ph azru 23 | vAri 24 zvazrU | 25 | mAtR my m bh | * sa21 saMskRtam - 4 pATha-1/18 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sarala saMskRtam - 4 * 70 * 418-1/20 (1) 35 pUro : naM. Apad vIrudh rAjan 2 3 4 5 6 7 8 9 ApadbhiH 10 11 12 13 14 15 vIrudhaH vIrudhau rAjJAm Atman kakubh AtmanoH Atman ! kakubham kakubhA tAdRk nAman zazin sIman zazine tAdRgbhyaH tAdRgbhyAm nAmnaH zazinaH sImani sImnoH pATha - 20 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) khUTatI vigato pUro - | vibhakti bhAva | navat | sun | mahin bhAvina | viza | sam | karma | sampan che sarala saMskRtam - 4 vacana 2 | 0 71 7/1 8/2 1/3 2/3 3/1 4/4 pa/3 6/1 7 | 9| 8/3 pATha-1/208 1/2 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sarala saMskRtam - 4 * 72. pATha-1/20 naM. vilati bhagavat vacana 13 2/1 14 3/2 15 8/3 16 5/1 17 6/2 18 9/3 19 8/1 (3) 35 pUro 1. 2. : prakAzai AkRSam dhanavat suhRd 3. 4. mahiman bhAvin Adizet dyotate viz 5. 6. sadRz karman sampad pratyapadyata nivarteya Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sarala saMskRtam - 4 * 93 * 454-1/21) (1 ) chUTatI vigato pUro : . dviS dviDbhyAm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 dviSam 11 12 13 14 15 [je te zabdanA rUpa pramANe bAkInA zabdonA rUpa lakho.] candramas payas bhAs vidvas [.] prAvRS prAvRSaH candramobhiH candramasi payasa payasI bhAbhyaH bhAsaH viduSA viduSaH apsaras zreyas [napuM.] apsaraH ! apsarobhyAm zreyasoH zreyaH pATha 21 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che sarala saMskRtam - 4 (2) khUTatI vigato pUro - | vibhakti (napuM.) (pu.) | (napuM.) | vacana | viza | dhanuSa | mazin | mAyunuM | zreyas | mathunid | mad | saman | pAnad 63 7/1 8/2 1/3 - 04 - 2/3 3/1 4ra. pa/3 6/1 pATha-1/212 7/ra 8/3 ( 1/2 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke sarala saMskRtam - 4 vibhakti (napuM.) (pu) | (navuM) vacana 1 li | nim | kAzim | mAyun | zreyas | mathunid | vAmakuk | mayudda | JpAnad 2/1 3/4 14 | 15 | 16 | 17 | 0 75 0 18| 7/3 | 19 | 8/1 (3) rUpa pUro : 1. niSpo 3. | samanalayam 5. | pravIccham 2. ..... anumanyase prakSipa pATha-1/212 yujyatAm Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 22 : (1) samAMthI yogya 35 yUMTI jAtI 4gyA pUro : (bIjI khAlI jagyAmAM pUrelA rUpathI bhinna je kRdanta che te lakhavuM) 6.. : tRp - tarpitum (trapitum, tRptum, tarpitum), tRptvA 1. druh 2. duS 3. nam 4. naz 5. nir + gam ( drRDhvA, druhtvA, drugtvA), (duSTum, doSTum, doStum), (nantvA, namitvA, natvA), (nazitum, naztum, naSTum), (nirgamitvA, nirgamitya, nirgatya), (tartum, taritum, tRtum), (nirdeSTvA, nirdeSya, nirdizya), (niSkraStum, niHkartum, niSkraSTum ), (puSitvA, puSTvA, poSTvA), (pruSTum, pRcchitum, praSTum ), (pratyAgamitvA, pratyAgamitya, pratyAgamya),..... (pratidattum, pratidItum, pratidAtum ), (bodhitvA, budhitvA, buddhvA), (raMtvA, ratvA, ramtvA), 6. tR 7. nir + diz 8. nir + kRS 9. puS 10. pracch 11. prati + A + gam 12. prati + dA 13. budh 14. ram (2) gRhanta khojajAvo : naM. kRdantarUpa | mULadhAtu 1 caritvA 2 calitum 3 jIvitvA 567 4 tyaktum dagdhvA 6 paktum paThitvA 8 aTitum 9 jalpitvA 10 ninditum sarala saMskRtam - 4 kyuM rRhanta ? pratyaya | artha | gaNa | je kRdanta che te sivAyanuM kRdanta * 76 * pATha-1/22 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pATha - 23 (1) khUTatI vigato pUroH- (ekanA eka dhAtuo be vAra na vAparavA.) naM. gujarAtI artha saMskRta karyuM pratyaya mULa Apela kRdanta sivAyanA kRdanta dhAtu anya traNa kRdanta 1 mAMgatAmAM 2 jovAI rahelAo 3 ]krUjI rahelamAMthI namI rahelAo mATe be vandAI rahelAmAMthI 6 caDhAyeluM 7 bheTelAone 8 pheMkI rahelAo 9 choDAyelAomAM 10 marAI rahelane (2) khUTatI vigato pUro - | kRdanta rUpa | mULa karyuM pratyaya artha Apela kRdanta sivAyanA dhAtu | kRdanta anya traNa kRdanta cintitavadbhiH daNDayataH pIDyamAnAnAm varNitebhyaH luptavardrayaH sAntvayan | curyamANayoH ghoSitau zuSkavantaH | tolayantaH [11] dUSyamaya ni sarala saMskRtam - 4 - 77 * pATha-1/23 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. gRhanta 35 12 garjitebhyaH 13 zritavatsu 14 asyati 15 pUjyamAnAn 16 17 gaNitavato: 18| hasadbhayAm 19 uJchyamAneSu 20 raciteSu (3) kausamAM Apela vikalpanA AdhAre khAlI jagyA pUro H- (bAkInA traNa kRdanto dvArA pachInI khAlI jagyA pUro.) (utpannavat, utpaditavat, utpattavat) ( bhAjyamAna, bhaktamAna, bhajamAna) (yojyamAna, yujyamAna, yuktamAna) 1. ud + pad - 2. bhaj - 3. yuj - 4. 5. 6. ruc 7. man 8. 9. zubh - 10. kSam - 11. sah - 12. dR 13. jan (jA) 14. vij 15. labh - sarala saMskRtam - 4 anu + iS - anu + rudh - - .... vRdh mULa kayuM pratyaya artha Apela kRdanta sivAyanA anya traNa kRdanta dhAtu | kRdanta| -.... ........ (anviSita, anviSiSTa, anviSta) (anuruddhavat, anurudhyavat, anuruttavat) ( camAna, rucimAna, rocamAna) ( manamAna, manyamAna, mAnyamAna) (vardhyamAna, vRdhamAna, vRdhyamAna) ***** **** **** (zubhita, zubhta, zuSdha) (kSamitavat, kSAntavat, kSamidavat) (soDhamAna, soDhyamAna, sahamAna) ***** ***** (dArayamANa, dIrayamANa, dIryamANa) ***** ***** **** (jAya, janyita, jAta) (vija, vijita, vigna) ***** ***** **** (labdha, lata, labhita) * 78. ...... ***** ****, ***** ****, .... .......... ***** ***** **** ....." ..... .... ***** ***** **** **** ****, **** **** **** ***** ****, ********* pATha- 1/23 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pATha - 24 | (1) kRdanto lakho :naM. | dhAtu hityartha kartaribhUta vartamAna kartari | tavya | manIya | ya che ane WE ts saha vAJcha mAM + ram re sarala saMskRtam - 4 * 79 . (pATha-1/24. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * bhanoyana yAne parIkSA - 4 [ 416 : 1 thI 24] [Marks - 100] (1) saMskRtanuM gutI ro : [Marks - 9] 1. zreNikasya putro nAmnA'bhayo'tIva dhImAnAsIttIrthaGkarasya mahAvIrasyopa dezena so'pi saMsAramatyajatprAvrajacca / 2. manuSyasyA''yuSA yAvatya ArAdhanA bhaveyustAvatI: kuru, na hi tvaM vAraMvAraM manuSyaH syAH / 3. prabhormunisuvratasyA'nujJAmalabdhvaiva skandakAcAryo nAmnA mithilAM purImagacchat / 4. jJAtiSu svajaneSu ca snihyannAtmA bahuzo bhrAntasteSAmAtmanAM hitAya bhagavatA mahAvIreNa jaino dharma upadiSTaH / 5. mAtrA pakvamannaM jemitumAnItamasmAbhiH khAditamasmAbhirgRhAbahirApaNe naiva khAdyate / 6. zrAvakairmokSaM labdhaM jIvA naiva tADayitavyAH, naivAnRtaM bhASaNIyam, naivA'dattamAdeyam, naiva kimapi coraNIyam, sadaiva pramadA pariharaNIyA, kutrA'pi mamatvaM naiva kAryam, namratA, laghutA, yatanA, samatA cA''caraNIyAH / 7. tyaktavyeSu dhaneSu tvaM kiM muhyasi ? naiva mogdhavyaM kutrA'pi, sarvANi vastUni tyAjyAni eva santi / 8. paropakArAya satAM vibhUtayaH / 9. namo'rhadbhyaH, siddhebhyaH, AcAryebhyaH, upAdhyAyebhyaH, sarvebhyaH sAdhubhyazca / eSa namaskAraH sarveSAM maGgalAnAM zreSThaM maGgalamasti / * sa26 saMskRtam - 4 * 80. parIkSA-4 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) gujarAtInuM saMskRta karo : [Marks - 9] 1. mahAvIra bhagavAnanI vANImAM je teja che tenAthI pApIonA pApa paNa nAza pAme che. 2. agninuM bIjuM nAma bhagavAna mahAvIranA AgamamAM 'tejaHkAya' A pramANe kahevAya che. 3. he AtmA ! tuM tane jANa. tuM tArI sAthe ja laDa. tuM tArA mATe ja kAMI paNa kArya kara. 4. pratikramaNa e kalyANakArI che. AthI he bALako ! tame roja pratikramaNa karo. 5. pratikramaNa karavA mATe zrAvako gurubhagavaMta pAse jAo. 6. caMDakauzika sApane sAMtvanA ApavA mATe aneka kaSTone sahana karIne paNa bhagavAna mahAvIra jaMgalamAM gayAM. 7. prabhu mahAvIrano abhiSeka karavAne badhAM devo potAnA vAhanomAM potAnA mitro sAthe meru parvata tarapha cAlyAM. 8. karma dvArA pIDAyelA tame aneka du:kho sahana karyA. have dharma mATe duHkho kema sahana nathI karatAM ? 9. ApattimAM ane saMpattimAM kAyama mATe namaskAranuM smaraNa karavuM joIe. (3) Apela vigata pramANe rUpa 1) mahat - 2, 3 = maLavat - 6, 1 = 2) = 3) rAt 8, 1 4) bhavat - 3, 2 = 3) vaLat - 7, 2 = sarala saMskRtam - 4 banAvo : 0 81 7 [Marks - 9] 6) viz 4, 1 = ............ 7) vIrudh - 5, 3 = rAnan - 1, 2 = sukS - 2, 2 = 4) 9) parIkSA-4 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sApera me 35 pramANe anya zahonA te 4 35 sayo :| | dviS | AziS | prAvRS | payas | vidvas | bhAs | * sa28 saMskRtam - 4 [Marks - 9] madhulih / upAnah | mahiman mahimasu upAnadbhiH madhuliDbhyAm bhAH .82 . vidvAMsam payasA prAvRSoH AziSAm parIkSA-4 3 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) Apela vigata pramANe nimnokta zabdonA rUpa lakho : vibhakti | gAyu | vandramaN | thanum | [Marks - 9] zuM | vIr | | ma | tAm | viza | sarala saMskRtam - 4 vacana 1/2 2/3 3/4 4/1 * 83 0 6/3 7/1 8 | 8/ra 9 | 43 ja parIkSA-4 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) titi : [Marks - 9] naM. A B C D E F 1 lubdha - uSitavat - krudhyat - dRzyamAna - pItvA - lobdhum 2 pakva - dRSTavat - pibat - zasyamAna - uptvA - paktum 3 upta - gatavat - vapat - gamyamAna - uSitvA - zaMsitum 4 pIta - zaMsitavat - lubhyat - pacyamAna - dRSTvA - kroddham 5 kruddha - pakvavat - vasat - krudhyamAna - gatvA - draSTum 6 uSita - uptavat - gacchat - lubhyamAna - kruddhvA - vastum 7 zaMsita - pItavat - zaMsat - upyamAna - zaMsitvA - vaptum 8 gata - lubdhavat - pazyat - pIyamAna - lubdhvA - pAtum 9 dRSTa - kruddhavat - pacat - uSyamANa - paktvA - gantum (7) bhUTatA vigato pUrI : [Marks - 18] na | dhAtu artha hetvartha saMbaMdhakakartarikarmaNi vartamAna vartamAna . bhU.. | bhU.. bhU... | SHR. | . dah nir+diz | muha vi+mRz sthA snih nis+pad |12| zam | 13 | druh * sa28 saMskRtam - 4 .84 . parIkSA-4 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na | dhAtu artha hetvartha saMbaMdhaka, kartari, karmaNi vartamAna vartamAna | ka | bhU.kR. | bhU.kR. bhU.kR. | kartari kukarmaNi kR. tyaj 16 sad viz mA+he (8) zabdamaMdira : Marks - 10] 4 papa 2 2 ADI cAvI : UbhI cAvI :(1) ajJAna - 11 (3) (1) jJAna - 3/1 (3) (2) mana - 3/1 (3) (2) te mAnavo joIe. (3) (3) kahevAyela (kRdanta) - 3/1 (4) (4) tuM tara - (2) (3) zramaNa - 1/1 (2) (5) +jhana - 31 (4) (4) javAyeluM - (kRdanta) 7/1 (2) (6) sainya - 1/1 (2) (5) mana - 4/1 - (3) (7) tuM doDa - (2) (6) tuM nama - (2). (8) dhAvu+gana - 2/1 (3) (7) jaMgala - 2/1 (2) (9) laI javAyela (kRdanta)-11 (2) (8) nAma - 22 (3) che sarala saMskRtam - 4 * 85 parIkSA-48 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 16 - 25 (1) pUTatA vito pUrI : rUpa mULazabda pratyaya arthI adhikatAdarzaka ke zreSThatAdarzaka? mahattara sadRzatama pApIyas dInatara mahiSTha dRDhatama kSodIyas | bhUyiSTha | bahulatara 10 | bADhatama (2) pAlI 42yA pUrI :1. sthU la - (sthaviSTha, sthUliSTha, sthUleSTha) 2. mRdu - .... (mRdviyas, pradIyas, mRdvIyas) 3. priya - ...... (priyeSTha, priyiSTha, preSTha) 4. bADha - ...... (bADheyas, bADhiyas, sAdhIyas) 5. antika - ............... (antikeyas, antikIyas, nedIyas) bhane momo :1. bhaa2|| striiliNgn| 35 'nadI' pramANe yAta cha - ............. 2. vastumA me 42tAjImA 28. yauiyAtA5j = I - .............. 3. sarvamA yariyAtA5j = I - ... 4. bhArI artha 'DomaNa' cha bhane Iyas - iSTha pratyaya lAge to bhaa2| R no ra tha ya - ............ 5. bhane iSTha pratyaya sAtA jyeSTha za6 bane cha - 6. bhane Iyas + iSTha pratyaya sAta nathI bhane huM dhAtu sAthe saMbana -.... 7. Iyasa - iSTha pratyaya sAta bhArI vyaM4na sahita do5 thAya cha - ...... 8. Iyas pratyaya lAgatA vRndIyas mA 35 thAya - ... 9. bhA 35 zreyas prbhaae| puM. + napuM.mAM yArI - ... ......... ** sa21 saMskRtam - 4 .86. 8418-1/25 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 26 (1) nIyenA zabhonA cci pratyaya sagADI artha uro : 11. gRha 12. dIna 13. puSpa 14. zaTha 15. jaina 16. maGgala 17. nagara = 1. manda 2. stoka 3. abhinna 4. janaka 5. vyAghra 6. tulya 7. kITaka = = - = II = = 8. Arya 9. vaiyAtya 10. atithi = (2) bhane khojo : || |rUpa = = 1 candrIbhUya 2 sUryIbhUya 3 stokIbhavati 4 turagIbhavate 5 dInIbhUyamAnA 6 ucitIbhUtam 7 zreSThIbhUtam 8 kITakIbhavanti 9 puSpIbhUyamAnena 10 ajJIbhavasi ........... ....... .......... ......... sarala saMskRtam - 4 mULa zabda 'cvi' pratyaya pachI rahela kRdanta / kALa || || * 870 || 18. zRgAla 19. utkaNThA = 20. du:khin = = ....... ........ = .......... vilati / vayana puruSa pATha-1/26 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pATha - 2 (1) pUTatA vito pUro :na. vigraha samAsa |artha | kayo samAsa? | yogazca kaSAyAzceti | pitA ca putrau ceti | mastakaJca hRdayaJcAnayoH samAhAraH 4 | mayUrazca sarpazcAnayoH samAhAraH | mithilA ca rAjagRhaJcAnayoH samAhAraH | AdizcAvasAnaJceti | dyauzca pRthivI ceti 8 | dAsazca dAsI cAnayoH samAhAraH | mAMsazca raktaJcAnayoH samAhAraH |10 | rathikAzcAzvArohAzcAnayoH samAhAraH (2) bhUTatI vigato pUro : na. | samAsa vigraha | artha yo samAsa? 1 | bhrAtarau | rathaturagau rurukRSNasAram azvavaDavau | niSkadhAnyAni dhRtisaMyamau | pipIlikAmakSikam kIDI ane mAkhI | 8 | azvarAsabhau 9 | ajJaprAjJau |10| mahAvIragautamau *sa21 saMskRtam - 4 pATha-1/273 88 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) khUTatI vigato pUro naM. | gujarAtI artha 1 2 3 4 kSamA ane dayA 5 puNya ane pApa 6 pANI ane dUdha 7 garIba ane dhanavAna 8 bharata ane bAhubali 9 krodha, mAna, mAyA ane lobha 10 | mithyAtva ane avirati agni ane pavana divasa ane rAta vinaya ane vidyA - : vigraha sarala saMskRtam - 4 samAsa mUlottaraguNAH sarve, sarvA ceyaM bahiSkriyA munInAM zrAvakANAM ca, dhyAnayogArthamIritAH // [upamitibhavaprapaMcAkathA sAdhuonA ane zrAvakonA tamAma mUlaguNa, uttaraguNa tathA tamAma pUjA-paDilehaNAdi bAhyakriyAo paramAtmAe dhyAnayoganI prApti mATe gamo-aNagamo, AghAta-pratyAghAta Adi dvaMdvothI mukta, zAMta, cidAnaMdapUrNa cittavRttinI siddhi mATe batAvI che... kayo samAsa ? 7 89. pATha-1/27 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) khUTatI vigato pUro H naM. samAsa 1 2 3 4 5 6 7 8 tul: paNDitammanyaH jalamuc asUryaMpazyAH madhupa 7 8 pATha - 28, 29, 30 sahasAkRtam paTabhinnam doSApatrastaH sarvajinavRndArakatIrthaGkarakRpAlabhyamokSasukham - (2) khUTatI vigato pUro HnaM. | gujarAtI artha 1 2 3 4 du:khethI jItI zakAya tevuM priya bolanAra rAtre bhaTakanAra vigraha mAthAmAM uganAra, vALa nirAza virodhI pakSa yuddha mATe taiyAra pAchaLano aDadho bhAga krodha, mAna, mAyA ane lobhanA jayathI duHkhethI jItI zakAya tevA karmane haNanAra sarala saMskRtam - 4 90 artha kayo samAsa ? vigraha | samAsa |kayo samAsa ? pATha-1/28-30 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / artha | yo samAsa ? (3) pUTatA vigato pUrI :na. | vi | samAsa na udyamaH na zakyam na ekatA na saMtuSTaH na sImA na vizvAsaH na nityaH na AjJA na sthiraH na upayogaH | na Avazyakam na zAzvataH na anyaH na pRthag na bhinnaH na avasthA na bhayam 18 | na janma na upakAraH 20 | na ullAsaH | na IzvaraH (4) phUTatI vigato pUro :na. gu4rAtI artha | vi IcchA nahIM hita nahIM sura nahIM 4 | priya nahI | samAsa | yo samAsa ? | sa28 saMskRtam - 4 .81 . *6-1/28-303 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. | gujarAtI artha 5 dharma nahIM 6 jIva nahIM 7 tulya nahIM 8 doSa nahIM 9 dIna nahIM 10 11 zAtA nahIM zraddhA nahIM 12 mAnava nahIM 13 bALaka nahIM 14 vyavasthA nahIM 15 | UMcuM-nIcuM nahIM 16 | kartavya nahIM (5) khUTatI vigato pUro H - |naM. |vigraha na iSTam na yuktam na mAnyam 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 || anusUya 11 na AzliSya 12 | na nirdoSum 13 |na ApRthrya na vRddham na parityajya na adhigamya na prakAzya na Acaritam na apekSya 14 || mUA 15 |na matak sarala saMskRtam - 4 vigraha samAsa 092 7 samAsa artha kayo samAsa ? kayo samAsa ? pATha-1/28-30 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 31 (1) gujarAtIno saMskRta vigraha karI samAsa karo H 1. meLavAyelo che mokSa jenA vaDe evA te gajasukumAlamuni 2. priya che samatA jene evA te khaMdhaka muni 3. kheDAyeluM che khetara jenA vaDe evA te be kheDUta 4. nAza pAmeluM che ajJAna jenuM evA te tIrthaMkara 5. kahevAyela che jaina dharma jenA vaDe evA mahAvIrasvAmI 6. komaLa che kAyA jenI evA te zAlibhadra 7. choDAyelI che juvAna strIo jenA vaDe evA te dhanyakumAra - 8. sukhI che nagarajano jenA evA te kumArapAla rAjA 9. sapheda che barapha jemAM evo te himAlayaparvata 10. rAMdhI che rasoI jenA mATe evA te bhikhArIo 11. laDelA che rAjAo jenA mATe evo te bhAratadeza 12. kamAyelA che paisA jenA mATe evo te bALaka 13. phADI naMkhAyelA che karmo jenA dvArA evA te neminAtha 14. paDI gayelA che pAMdaDAo jemAMthI evuM te vRkSa 15. bhaNAyela che saMskRta jenA dvArA evI te strI 16. pUjAyela che bhagavAna jenA dvArA evI te seNA 17. namAyela che neminAtha bhagavAna jenA dvArA evA te kRSNa 18. kSaya pAmI gayA che rogo jeonA evA te siddho 19. rakSAyela che zAsana jenA dvArA evA te AcAryo 20. bolAyelA che zAstro jenA dvArA evA te upAdhyAyo 21. nAza pAmI gayA che vRkSo jemAM evuM te jaMgala 22. hoziyAra che vidyArthIo jenA evI te zALA 23. sajjana che mANaso jemAM evI te rAjagRhI nagarI 24. nIkaLI gayA che coro jemAMthI evI te vaizAlInagarI 25. khuza thayelA che loko jenA kAraNe evo te utsava sarala saMskRtam - 4 0 93 0 pATha-1/31 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sabhAsavAyono vigraha dUrI gu4rAtI jhuro : 1. niSphalaprayatnaH saGgamaH 2. bhUtA'bhiSekAH arhantaH 3. naSTA'zubhaH devaH 4. tyaktalajjaH bAlaH 5. prAptasvargo dhanyaH 6. samRddhajanA mithilA 7. likhitazAstro hemacandrAcAryaH 8. zAntakaSAyo gajasukumAlamuniH 9. nirgatamalA arhantaH 10. naSTArirdeza: 11. dRSTasamudro nA 12. dattadAna: zrImAn 13. khAditabhojanA bhAryA 14. tyaktasaMsAra RSabhadevaH 15. uptabIjaH kRSIvalaH 16. nItabAlA mAtA 17. mRSTatattvo muniH 18. daNDitaduSTAH nRpatayaH 19. varjitahiMsA bhUtadattA 20. kSiptazaraM sainyam 21. AcaritadharmaH sthUlibhadraH 22. ArUDhakapirvRkSa: 23. sevitasajjanaH zrIyakaH 24. zuddhadharmA RSidattA 25. tyaktA'dharmA sulasA sarala saMskRtam - 4 * 84 48-1/31 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 - 32 (1) nimnata samAsana viyarI artha yo : 1. upazatruJjayam ___ - 2. niSkITakam 3. pratyaham 4. anujinam 5. atihimam 6. sacandram 7. adhyAtmam 8. atizokam 9. atizItam 10. yathAvidhi 11. antargrAmam 12. pratyakSam 13. anujyeSTham 14. satRNam 15. sabhojanam (2) no marthana gu42|tii rI samAsa 42 : 1. buddhine soNacyA vinAvI te thAya tevI rIte - ....... 2. varSe varSe 3. machine bhani 4. 35ne yogya 5. thoDaM // *** hai sa28 saMskRtam - 4 .85. pATha-1/32 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manoyatna yAne parIkSA - 5 ) 0 [Annual Exam] [Marks - 200] Q.1 nimnokta saMskRta vAkyonuM gujarAtI karo : [Marks - 9] 1. vidrattva nRtvaSya, naiva tulya vana aa svadeze pUjyate rAjA, vidvAn sarvatra pUjyate / / 2. satsave vyasane vaiva, tumase zatruvideza rAjadvAre smazAne ca, yastiSThati sa bAndhavaH / / 3. Turnana: parihartavyo vidyaya yuvatoDapi san | maNinA bhUSitassarpaH kimasau na bhayaGkaraH ? / / 4. yo dhuvALa parityaja, madhuvra pariSevate | dhruvANi tasya nazyanti, adhruvaM naSTameva ca / / 5. pAdapAnAM bhayaM vAtaH, padmAnAM ziziro bhayam / parvatAnAM bhayaM vajraH, sAdhUnAM durjano bhayam // 6. vinAzawAne viparItaddhiH | 7. vibhUSAM maunamapADatAnAm | 8. dho mUnamanardhAnAm | 9. mApaddAmApadaM : Q.2 gujarAtInuM saMskRta karo: [Marks - 9] 1. hAthanuM AbhUSaNa dAna che. 2. saMtoSa samAna dhana nathI. 3. AMkha samAna koI teja nathI. 4. AtmA samAna koI baLa nathI. 5. zramathI ja kAryo siddha thAya che. zramathI ja mANasa zobhe che. mATe zramane ApattimAM mANasa choDavo na joIe. jenA jJAnAvaraNIya - darzanAvaraNIya - mohanIya - aMtarAya karma kSaya pAmI gayA che, samavasaraNamAM je beThelA che, jagatanA badhA jIvone je abhayadAna ApanAra che ane RSabhadeva bhagavAna jenI zarUAtamAM che tathA mahAvIra svAmI bhagavAna jenA aMtamAM che tevA bhagavAno jaya pAmo. che sarala saMskRtam - 4 0 960 parIkSA-5 % Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. vividha prakAranA ratnothI racAyela mahelamAM, aneka apsarAothI sevAyelo ane aneka devothI pUjAelo evo Indra paNa manuSyanA bhavane Icche che. 8. huM roja saMskRta bhaNuM chuM. saMskRtanA badhAM dhAtuonuM punarAvartana karuM chuM. badhAM dhAtuo ane zabdo mArI smRtimAM che. huM kyAreya paNa khoTuM lakhato nathI. bhArata mAro deza che. A bhAratanA anna ane pANIthI mAruM zarIra puSTa thayuM che. tenI rakSA e ApaNuM kartavya che. dezane prAmANika rahIne ja ApaNI badhI kriyA hovI joIe. dezane ahitakArI kriyA na hovI joIe. deza jo rakSita hoya to dharma paNa rakSita thAya. Q.3 saMdhi chUTI pADo - [Marks - 9] 1. muninI rAjyavyate | 6. pokhavyam (kaI rIte A rUpa thayuM?) 2. smA rUti vairoli | 7. kapti 3. mokSAtyavat sa: | | 8. mAspamiti mahAsyam 4. kartavyahUtamicetajJAnam | 9. vana ti saptamI vimatiH | 5. tattabdhacaM nityam | Q.4 rUpa oLakhAvo: Marks - 91 | rUpa mULadhAtu gaNa pada kALa | kartari puruSa vacana |artha| artha | karmaNi hiyadhve niyethe nyamantraye apibaH edhi zasyai anviSyaH jAyeyAtAm akriyanta chesarala saMskRtam - 4 - 97 * huM parIkSA-pa8 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q.5 phUTatA vigato pUro : [Marks - 18] naM. rUpa puruSa artha vartamAnakALa zastana bhUtakALa AjJArtha vidhyartha vacana | kartari | kartari | kartari, kartari | ava + dhIr 2 | anu + sR 3 ud + sthA 7 | yAc prati + bhASa 10| vi + smR anu + man | 13 abhi + bhU 14 | bahu + 15 | sam + Rdh 16| ud + budh | 2/3 17| pra + yat | 3/4 18| A + rAdh / 1/2 Q.6 cvi pratyaya 4 // ii 35 banAvI artha yo :- [Marks - 9] 1. sadRza - ........, | 6. lavaNa - ........, 2. vana - 7. parvata - ........, 3. puSpa - ..... 8. dAnava - ....... 4. duHkha - 9. dIna - ........, 5. bhRtya - ... sa28 saMskRtam - 4 parIkSA-5 ........, ..... .88. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q.7 nimnokta vAkyonuM karmaNimAM rUpAMtaraNa karo. [Marks - 9] 1. seNA jagajjIvAbhayadAtAraM mahAvIraM sarvasaMsAraduHkhocchedayutaM mokSaM yAcate / 2. mahAvIro jino janamana: AnandadAM dezanAM bhavyAn mokSagamanayogyAn upadizati / 3. arpitasamastecchAM candanabAlAM karuNAnidhAno mahAvIro jino nirvRtiM nayati / 4. kRtavinayaH ziSyaH sakalAgamapAraGgatamAcAryaM praznaM pRcchati / 5. senApatirarAviSU kSipati / 6. doSaduSTo'pi jano guNasamRddhiM labhate, yadi tasya hRdaye pazcAttApaH prAdurbhavet / 7. tIvratamatapodhyAnAnaladagdhasarvakarmA sa gajasukumAlo muniH zubhadhyAnayuto mokSaM gatavAn / 8. zubhavicArayuktAH suvRttAH sajjanA na kadAcidapi kamapi nindanti / 9. jJAnasAgare sajjJAnino mahAmunayassadAvagAhante / Q.8 chUTatI vigato pUro : naM. dhAtu 1 bhaN 2 khAd 3 snih 4 mil 5 6 7 8 9 kRS ava + man lajj vi + likh nis + pad sarala saMskRtam - 4 artha gaNa pada tavya * 88 * [Marks - 9] ya anIya parIkSA-pa Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q. 9 khUTatI vigato pUro H : [Marks - 18] |naM. |vibhakti | vArn sarit |mavat maLavat | ApavuM vIkrAnanm vacana 1 1/1 | 2 |2/2 3 |3|3 4 |4|2 |5 |5/2 6 | 6/1 7 7/3 | 4 | 8/2 9 7/1 10|6|2 |11|5/3 12|4|1 13|3/1 14|2/1 15|1/3 16 2/3 17|4/3 18| 7/2 sarala saMskRtam - 4 7 100 U parIkSA-pa Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q. 10 khUTatI vigato pUro : - naM. | dhAtu | artha | | vAJcha [Marks - 9] ma | ti navA na | bhram jalpa mA + rama pra + sad anu + rudh 3N Q. 11 khUTatI vigato pUro - [Marks - 9] naM. | dhAtu |artha karmaNi bhU. kartari bhU. vartamAna vartamAna hetvartha sabaMdhaka kartari | karmaNi | kRdanta bhUta kR. sarala saMskRtam - 4 0 101 0 (c) parIkSA-paccha Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q. 12 khUTatI vigato pUro H naM. | dhAtu artha 1 kSudra 2 bahula 3 yuvan 4 bADha 5 6 7 8 9 hrasva Q. 13 khUTatI vigato pUro : naM. gujarAtI artha kRza dRDha sthUla sphira 1 |mArA dvArA sevAo. 2 |tamArA be dvArA pAchuM avAvuM joIe. 3 ame bannee joyuM hatuM. 4 |teo dvArA pakhALAya che. |5 |tamArA dvArA besAo. 6 tenA dvArA mUkAvuM joIe. 7 amAre gaNavuM joIe. 8 te be dvArA pUjA karAI. 9 |tArA dvArA arpaNa karAya che. sarala saMskRtam - 4 tara tama 0 102 [Marks - 9] iSTha Is [Marks - 9] rUpa mULadhAtu artha prayoga gaNa pada puruSa vacana parIkSA-5 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q.14 rA/poTAnI nizAnI Daro, joddhuM hoya to sudhAro. naM. bhUja |dhAtu 1 jan 2 ji janyatavat janyat janyamAna janyitum janitvA jIvat jayat jiyamAna jetum jItvA 3 jIv jIvitavat jivat jivyamAna jIvtum jivItvA jImitavat jImat jimyamAna jemitum jemitvA 4 jim 5 st DItavat DayamAna DIyamAna DImDItvA 6 jalp jalpitavat jalpit jalpamAna jalptum jalptvA tyajitavat tyajit tyajyamAna tyajitum tyajitvA 7 tyaj 8 truT truTta truTtavat truTit truTyamAna truTitum truTitvA 9 upa + diz upadizta upadiztavat upadizat upadizamAna upadeSTum upadiSTvA [M. - 9] karmaNi bhU. kartari bhU. vartamAna vartamAna | hetvartha | saMbaMdhaka kari hai. karmaNi kR.| kRdanta gRhanta kRdanta gRhanta jAta jIta jIvta jImita DIta jalpita tyajita Q.15 nimnota zabdono upayoga rI vAjhyo janAvo : 1. [M. - 9] anya A + car (dhAtu) yat yat tat yuSmad sarva A + car (dhAtu) mA ucita prAjJa yat tat A + car (dhAtu) eva / 2. RSabhajina zreyAMsakamAra ikSurasa dA (dhAtu) / 3. 4. nR prayatna vinA api gagana kiM+cana megha garj (dhAtu) / pApa AtmIya eva pApa eva mR (dhAtu) ataH mA A + car (dhAtu) pApa kiM + cit / 5. gautama ! yuSmad gam (dhAtu) brAhmaNa ca upa + diz (dhAtu) / 6. yadi yuSmad mokSa vAJch (dhAtu) tarhi jaina dharma A + car (dhAtu) 7. rAga jetR mahAvIra asmad vand (dhAtu) / 8. yuSmad AdinAtha pratimA pUj (dhAtu) / 9. sAmAyika zramaNa iva bhU (dhAtu) zrAvaka tat bahuzaH sAmAyika kR (dhAtu) / sarala saMskRtam - 4 * 103 * parIkSA-5 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q. 16 mam dhAtunA : [Marks - 9] vartamAnakALa - kartari - karmaNi , hyastana bhUtakALa - kartari - karmaNi AjJArtha - kartari - karmaNi , vidhyartha - kartari - karmaNi 9 10 hetvartha kRdanta, saMbaMdhaka bhUta kRdanta 1 2. vartamAna kartari kRdanta, vartamAna karmaNi kRdanta 13 14 karmaNi bhUta kRdanta, kartari bhUta kRdanta 15 16 17 18 19 7, *, tavya, manIya, ya 20 21 22 mana, , ti ATalA rUpo lakho. (vartamAnakALa vagerenA pra.pu. vagere saMpUrNa rUpa lakhavuM.) Q. 17 joDakA joDo - [sarakhA zabdo joDo]. [Marks - 9] 1. natamukhyAm - vat | 10. gat - kAtmane 2. ravi - nAtAm | ii. Tchato- nAnAm 3. vAnAm - dhImati | 12. vataH - vizA. 4. praga: - mavinI 13. mahAntam - tAragAm 5. mate - sanA 14. dhImatI jalamucA 6. nAmAni - sA . 15. vityu - chiddhaH 7. samani - vandramA | 16. tAdakSa - mahetA 8. bhAvi - marutA | 17. sazi - rAjJA 9. tminaH - vAkSa | 18. vandrama: - pUna che sarala saMskRtam - 4 * 104 * @ parIkSA-5 % Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Marks - 5] Q. 18 rUpa pUro - 1. san + par AjJArtha kartari ekavacana pra. pu. hi.pu. - dvivacana bahuvacana tR. 5. bahuvacana bahuvacana 2. (3) vidhyartha kartari ekavacana dvivacana pu. pu. >> dri. pu. - tR pu. - 3. prati + mAm hyastana bhUtakALa karmaNi ekavacana dvivacana pra. pu. ddhi. pu + nR. pu. - 4. pUrgI vartamAnakALa karmaNi dvivacana pra. pu. - dvi. pu. - ekavacana bahuvacana dvivacana bahuvacana 5. nim + viza hyastana bhUtakALa kartari ekavacana pra. pu. dvi. pu. - tR. 5. 3 ************ ki sarala saMskRtam - 4 105 0 ja parIkSA-paD Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [Marks - 5] Q. 19 rUpa pUro: 1. 7 ekavacana dvivacana bahuvacana prathamA - dvitIyA - tRtIyA - caturthI - paMcamI - SaSThI saptamI - saMbodhana - mati 1 1 1 2. ekavacana dvivacana bahuvacana T 1 1 1 prathama dvitIyA - tRtIyA - caturthI - paMcamI SaSThI saptamI saMbodhana - 3. madhunid ekavacana dvivacana bahuvacana prathamA - dvitIyA - tRtIyA - ********* ************ che. sarala saMskRtam - 4 * 106 * ja parIkSA-parza Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthI - paMcamI - SaSThI - saptamI - saMbodhana - 4. makharajU ekavacana driva bahuvacana prathamAM dvitIyA - tRtIyA - caturthI paMcamI - SaSThI - saptamI - saMbodhana - 5. zreyas ekavacana dvivacana bahuvacana prathama dvitIyA - tRtIyA - caturthI paMcamI - SaSThI - saptamI - saMbodhana - mA sarala saMskRtam - 4 107 0 huM parIkSA-5 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q. 20 nimnokta vArtA vAMcI saMskRtamAM Apela praznonA saMskRtamAM javAba sapo. __ [Marks - 9] andi : rAjagRhanagare'timuktako bAlo rAjaputra AsIt / ekadA krIDatA tena gautamamunirdRSTaH / sa dhAvan tannikaSA gatvA praNamya, 'he mune ! madgRhe bhikSAyai bhavatA''gantavyameva, zIghramAgacchatu' ityuditvA munihastamAkRSya gRhamanayat / tasmai ca gRhe modakA atIvollAsena dattAstena bAlena / tadanantaraM gRhAbahirbAlenoditam - "he mune ! idaM bhavatpAtrakaM mayA'pi labdhavyam / " muninA kathitam - "tadarthaM tvayA pravrajitavyam / " tenoditam - "astvevam / " muninA kathitam - "pitroranujJAM yAcitvA AjJAM labdhvA upajagadguru tvayA''gantavyam / " ___sa bAlo'pi tathaiva kRtvA zIghraM prAvrajat / ekadA bahiranyamunibhissaha gato muniH varSAyAM krIDato bAlAnapazyat / tatazca tenA'pi bAlamuninA tairbAlaissama svIyena pAtrakeNa krIDitumArabdham / anyamunibhirAgatya bAlamunaya uditam - "sAdhunA naitadAcaraNIyam, udakaM jIvo'sti, tatra krIDane'saGkhyeyA udakajIvA mriyante / " ___sa munirapi aJjasA sapazcAttApaM tato nivRttaH, muninA prabhuM nikaSA gatvA svIyasya pApasya hRdayenAlocanA kRtA / bhagavatA prAyazcitta IryApathikI dattA / IryApathikIkaraNakAla eva bAlamuninA kevalajJAnaM labdham / dhanyo'timuktako munizreSThaH / namastasmai / prazna :1. bAlasya nAma kimAsIt ? 2. ko mahAmunibhikSAyA AgatavAn ? 3. taM mahAmuniM dRSTavA bAlena kiM kRtam ? 4. bAlena kiM dattaM mahAmunaye ? 5. bAla-mahAmunyoH saMvAdaM likhatu / 6. bAlena dIkSAyA anantaram ekadA kiM kRtam ? ** sa28 saMskRtam - 4 * 108 . pazakSA-5 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. bhagavatA kimarthaM prAyazcite IryApathikI eva dattA ? 8. bAlamuninA IryApathikIkaraNamAtreNa kevalajJAnaM labdham, tatra kiM kAraNam ? 9. mavate iimaya vArtA rovate ? iyaM vArtA likhatu tarhi upari likhitAM vArtAmadRSTvaiva / Q. 21 zabda maMdira 6 UbhI cAvI : 6 3 4 4 2 8 10 14 10 11 11 7 109 . 15 16 13 16 [Marks - 10] 12 13 12 19 1517 14 18 (1) garjanA - 6/1 (4) (8) anAja - 1/1 (2) (2) sAdhu - 4/2 (3) (9) sajjana - 7/3 (4) (3) mIThuM - 1/1 (3) (10) sAthe - (avyaya) (2) (4) zuM - 3/1 (2) (11) dhana - 3/1 (3) (5) thavAI rahela (kRdanta) 8/1 (4) (12) abhimAna - 8/1 (2) (6) tuM nama - (2) (13) mRtyu - 1/1 (3) (7) ghaDapaNa - 2/3 (2) (14) hote chate (2) sarala saMskRtam - 4 parIkSA-pa Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) maDaduM - 7/1 (2) (16) te tare che. (3) (17) kSamA - 1/1 (2) (18) gayeluM (kRdanta) - 3/1 (3) (19) ram + tti - 8/1 (2) ADI cAvI : (1) te gaNe che. (4) (2) nAmanlR - 5/2 (3) (3) pALanAra - 7/3 (4) (4) jaMgala - 8/1 (2) (5) abhimAna - 8/1 (2) (6) navakAra - 8/3 (4) (7) utpanna thavA yogya (kRdanta) 2/1 (2) (8) zuM - 7/3 (2) (9) neminAtha bhagavAna - 1/1 (2) (10) sarakhuM - 3/1 (4) (11) adhama - 4/1 (4) (12) buddhi - 8/1 (2) (13) mANasa - 8/1 (2) (14) tame doDazo - (3) (15) rakSA karatuM (kRdanta) 4/1 (3) (16) buddhinuM abhimAna - 8/1 (4) mitro ! A parIkSAmAM Passing Marks - 70 che. pAsa na thayA to jUnA pAMca pATha pharIthI karI, pharI parIkSA ApI, bIjI buka zarU karo. sarala saMskRtam - 4 0 110 7 T parIkSA-5 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] rUpa oLakhAvo H naM. | rUpa 1. | zoSAyatha 2. | adhUpAyatAm 3. | prAzAmaE 4. | zya: 5. | sIvyati 6. | JAmam 7. | vAgyeyu: bhlAzeyAthAm 8. 9. | gariAva 1.|truT 2. tap [2] khUTatI vigata pUro naM. mULadhAtu sAdo artha |3.|tras // Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // sarala saMskRtam-dvitIyA prayogamaMdiram pATha - 1 4. khriv |5. vijh 6. path 7. vo 8.| k 9. cho mULadhAtu kALa/artha puruSa vacana | gaNa | pada | artha sarala saMskRtam - 4 : kALa/artha gaNa pada puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana vartamAnakALa 1 2 2 1 3 1 3 2 1 ca.bhU.kA. AjJArtha vidhyartha vartamAnakALa ca.bhU.kA. AjJArtha vidhyartha AjJArtha 0 111 7 ( pATha-2/1 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] sAyuM 35 pasaMharo : 1. gupAyeyam, gupyeyam, gopAyeyam 2. apaNe, apANAyam, apANyAyam 3. panethe, panAyAthaH, panAyetha 4. bhlAzeSva, bhlAsyeSva, bhlAzyasva 5. bhrAzyAyAthAm, bhrAzeyAthAm, bhrAzayAthAm [4] 35 pUro : 1. samayasyam 2. AtmajJAnaphalaM dhyAnamAtmajJAnaM ca muktidam // krAmyeH [adhyAtmasAra] AtmAnA anupama AnaMdathI AkaMTha bharelA anubhavanuM phaLa dhyAna che. ane e AtmajJAna dhyAna dvArA muktine ApanAruM che... AtmajJAnaM ca... AtmanaH cidrUpasya svasaMvedanameva mRgyate / nAto'nyadAtmajJAnaM nAma // sarala saMskRtam - 4 [ yogazAstravRtti ] cidAnaMdamaya AtmAnuM saMvedana e ja AtmajJAna... bIjuM kazuM nahIM... * 1120 pA-2/1 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 0 0 7 0 0 [1 khUTatI vigata pUro - [A pAThamAM AvelA dhAtuo sauprathama vAparavA - ekanA eka dhAtu be vAra na vAparavA.] naM. artha mULadhAtu gaNapada kALa/arthapuruSa ekavacana dvivacana bahuvacana 1 coMTavuM va.kA. | 2 2 |javuM hya.bhU.kA. 1 3 taiiyAra thavuM AjJArtha| 3 thAkI javuM vidhyartha | chedavuM va.kA. 6 bhUjavuM hya bhU.kA. 1 cetI javuM AjJArtha| 1 8 mApha karavuM vidhyartha | 9 suMghavuM va.kA. 10 unmatta thavuM hya.bhU.kA. 1 inkhUMdavuM AjJArtha| 12 DUbavuM vidhyartha | 13 tiraskAravuM va.kA. 14 DhAMkavuM hya.bhU.kA. 15 joDavuM AjJArtha| 16|jkhavuM vidhyartha 17 javuM vi.kA. 18 stavavuM hya.bhU.kA. 19 vicAraNA karavI) AjJArtha 20 mAnavuM vidhyartha 21 riMgavuM va.kA. 22 kApavuM hya bhU.kA. 23 bheTavuM AjJArtha 24)nAza pAmavuM vidhyartha | 25 damana karavuM va.kA. 26 vIMdhavuM hya bhU.kA. 2 27 jIrNa thavuM AjJArtha 1 rasa sarala saMskRtam -4 0 113 * @ pATha-2/2 & 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] joDakA joDo - A B 1. vRzcata - AjJArtha - 3/2 - tamAre bee lIMpavuM joIe. 2. nimpatam - AjJArtha - 33 - te joyuM hatuM. 3. piMgatAm - vartamAnakALa - 13 - te jAo. 4. azAmyam - hyastana bhU.kA. - 23 - teo dhamo. 5. zrAgyeva - hyastana bhU.kA. - 2/1 - huM zAMta thayo hato. 6. dhamatu - AjJArtha - 31 - ame be thAkazuM. 7. nAma:- vidhyartha - 22 - te be pIso. 8. monaya: - vidhyartha - 1/2 - tame kApyuM hatuM. 9. riyAM - hyastana bhU.kA. - 1/1 - ame mAnIe chIe. [3] Apela rU5 pachI AvatA rUpathI khAlI jagyA pUro :1. parvata: - 6. vayam - 2. gavarnayat - 7. : - 3. gaItu 8. revata: 4. tarpayAmi, 9. yogasi. 5. pratApaya: [4] nIcenA kRdanto oLakhAvo : kRdanta rUpa | kya kRdanta? | pratyaya mULadhAtu | gaNa / pada / artha SThyU ta saktavat zrAmyat sajjyamAna sAnIya [5] rUpa pUro - apiMzam riH syAvaH dhuvantu : - ka sarala saMskRtam - 4 pATha-2/2che Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] khUTatI vigata pUro naM. mULadhAtu sAdo artha gaNa pada puruSa vacana va.kALa hya.bhU.kA AjJArtha vidhyartha 1 |3 |2 |dhu |3 | 4 |tan vi 6 |za 7 |sAdh 8 |van |9 |az 107 11 z 12/X+hi 13|Av 14| dhU 15 vi+vR [2] rUpa oLakhAvo : |naM. | rUpa 1. | Jakhuhi 2. | anuvIyAtAm 3. | Jazanuvan 4. | zRmaH 5. | dhuttudhvam 6. | prAptio: 7. |vindrIya : 8. | vuttutaH 9. | arRkhvAthAn pATha - 3, 4, 5 sarala saMskRtam - 4 ja jI ra 1 ) deg jI ja jI ja jI 1 7 3 4 0 jI ja 1 va ~ 1 1 0 0 0 7 tya 2 3 2 1 3 2 1 1 1 7 mULadhAtu gaNa pada kALa/artha puruSa vacana artha 0 115 0 pATha-2/3-5 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] 35 45ual : 1. az - stana bhUta - 2. van - mAzArtha 3. tan - vidhyartha vR - vartamAna - 5. dhu - bastana bhU.. 6. sAdh - AjJArtha 7. zak - vidhyartha 8. du - vartamAna 9. dhRS - yastana bhUta - 3/3 [4] sAdhu 35 5saMha uro : 1. vRNvAni, vRNuvAni, vRNavAni 2. azRNva, azRNAva, azRNvaH 3. aznuvai, aznavai, aznAvai 4. ApnuthAH, ApnothAH, ApnoH 5. zaknuhi, zaknohi, zaknahi 6. cinoyAm, cinvayAm, cinuyAm 7. dunavaH, dunvaH, dunAvaH 8. prahiNuyAva, prahiNyayAva, prahiNoyAva 9. dhunvIyAthAH, dhunvIthAH, dhunuthAH [5] 35 puro:1. | 2. dhunavAni - - | 2. acinuta / / / / / / / zRNoSi _ _4. aznuvIta azaknuva __ tanaSva hai sa28 saMskRtam - 4 . 116 . 816-2/3-5 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] anto 4uo :naM. mULadhAtu gaNa hetvartha saMbaMdhaka karmaNibhUta kartaribhUta vartamAna vartamAna kartiri | karmaNi 1. kSaNa 2. |A+vR |mnA zak pra+sAdh 7. az 8. |ka 9. dhU |10|van 11 vi+ci | 12 | pra+tan | 13 |stR | 14 zR 15 | pra+Apa [7] sAyuM hanta pasaMda 42 : 1. ri - retum, rayitum, rotum / 2. zo - zayitavat, zotavat, zitavat / 3. siv - sIvyita, sIvita, syUta / 4. zo - zoyat, zayat, zyat / 5. dhRS - dhRSNovat, dhRSNuvat, dhRSNAvat / 6. nu - nuyamAna, nUyamAna, noyamAna / 7. vyadh - vyadhat, vyadhyat, vidhyat / 8. mnA - mnAta, mnAna, mnena / 9. R - Rtum, artum, Atum / sa28 saMskRtam - 4 . 117 . pA-2/3-13 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] nIyana yitro se pAMya-pAMya vAyo banAyo : [9] nIyena vAjyAne bhaemA 35itarita ro : 1. saH pApAni cinute / 6. te zAstraM vivRNvanti / 2. ahaM kuthaM prtnomi| 7. te asmAn kSaNvanti / 3. yuvAM mokSam ApnuyAtam / 8. yuvAM tau dunuthaH / 4. tvaM mAM zRNoSi / mi 9. ahametatkartuM zaknomi / 5. ko'pi dukhaM nA'znutAm / [10] 2 - bhAra prayoga 2pAlI 40yA pUro :naM. saMskRta karmaNi | saMskRta kartari | gujarAtI kartari | gujarAtI karmaNi El.d.dUyate dunoti / te du:4I 43 cha. te duH| 42||y che. cinutaH 2. vyacIyanta 3. zrUyeya prahiNoti 5. aviyetAm dhunoti avanye ApnutaH sa28 saMskRtam - 4 . 118. 16-2/3-4 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] Apesa tara 35nI samAna puruSa/vayana/mula 35 sapo :1. azRNuta 14. atanmahi 2. Apnutha 15. vanavAmahai - 3. zaknavAni 16. kurvIdhvam - 4. avRNvAthAm 17. kSaNvanti 5. cinvanti 18. akSiNvan - 6. dunuyAH 19. prApnuvantu - 7. dhunvIdhvam 20. saMstRNu 8. prAhiNavam 21. zaknutam - 9. dhUnvatAm 22. AznuvAtAm10. cinu 23. vRNvAte 11. aznuvIyAtAm - 24. cinvIya - 12. dhRSNuvaH 25. adunva 13. kuryAma [12] vidhyartha hanta 45||vo : | dhAtu | | 56 | tavya | anIya | ya 1. | van / / ||||||| laM azA 5. | nU 9. zad [13] pratyayonI vizeSatA saDita mogamA Ayo :___1. ati - - | 3. yAs - - | 5. se - - 2. ai - _ | 4. AthAm - __ / sa28 saMskRtam - 4 . 118 . 8416-2/3-4 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] sarajA puruSa / vayana / aNavANA 3po bheDo : A B 1. dhunvIyAthAm 2. dhunvaH 3. adhunudhvam 4. dhunomi 5. dhunuyAH 6. dhunuSva 7. adhunutam 8. dhunuyAva 9. dhunoti ran znu hi yA vI kSi [15] nIcenA koSThakanA tamAme tamAma zabdono eka ja vAra upayoga karI 15 rUpa banAvo H- [badhAM zabdono upayoga karI levo.] va nmaH vI NvI vA prA 5 la la sarala saMskRtam - 4 atanvAthAm tanoti tanvIvahi tanu tanuyAtam tanve tanvIthAH anu tanva nu (5) P 559 'la (m) for (7) dhu ci nvI tAm u vR nu znu dhve * 120 zR dhvam ta Nva NvaH maH 41 la ku rmaH thAm ta ku tAm maMfU" to dhvam znu du va pATha-2/3-54 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] 04( manoyana yAne parIkSA - 10 [416 : 1 thI 5] [Marks - 100] [1] saMskRtanuM gu42rAtI ro : 1. kambalena svIyAnyaGgAni vRNu, yena prabhorAjJA pAlitA syAt / 2. na kamapi yUyaM dunuta, savatrAhiMsA vyApnotu, tatazca sarve sukhamApnuvantu / 3. pravrajyAyA anantaraM guruH ziSyamupadiSTavAn - 'tvayA sarve jIvAH rakSaNIyAH, na kamapi jIvaM tvaM dunuyAH, svajanasya rAgaM dhUnuyAH, samyak saMyama pAlayitvA mokSasya dvAram apAvRNuyAH / ' 4. bhogeSu viSayeSu ca nimagno'pi sthUlibhadraH pitRmRtyoH vairAgyaM prApya pravrajitavAn bhogAMzca viSayAMzca parAjitavAn / 5. na pratikuruta kintvaGgIkuruta, na tiraskuruta kintu hRdayamAviSkuruta, tatazca yUyaM vizvaM vazIkurvIdhvam / / 6. 'jayatAjjinazAsanam !' iti cintayitvA kumArapAlaM hemacandrAcArya upadiSTavAn, tatazcA''kRSTaH kumArapAlo hemacandrAcAryaM gurumamanyata / tena gurUpadezAnusAreNa sarvatrAhiMsA ghoSitA, tasmAcca sarvatrAhiMsA prttaa| 7. yuvAM svadoSaM na gUhatam, svaguruM nikaSA gatvA samyak svadoSAn kathayatam, tatazca vAM doSAH nazyeyuH / 8. manute yo jagattattvaM sa muniH kathyate / 9. hastinA tADyamAno'pi na gacchejjinAlayamiti ghoSayati haribhadraH, tathApi ekadA saH jinAgamazlokaM zrutvA''kRSTo haribhadrAcAryo bhUtvA'nekAn granthAn vivRNvAn / [2] gu42|tiin saMskRta 42 : [18] 1. tuM bhogomA nato nahIM, yeta 20, bhogAno bhane viSayono ti2272 karI A bhagavAna mahAvIranA parivAramAM bhaLI jA. 2. pAtharela zetruMjI upara hIrasUri mahArAje paga na mUkyo. enAthI temanI ahiMsA nizcita thAya che. 3. vaza karAyelA akabare hIrasUri maharAjanA upadezathI hiMsAne paNa choDI dIdhI. sa25 saMskRtam - 4 * 121 . parIkSA-1 3 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wy bh lh sh 4tuM karmone kApavA mATe zaktimAna che, UTha, jAga, doDa ane karmone pIsI nAMkha. 5. gozALAno paNa bhagavAna mahAvIre tiraskAra nathI karyo. 6. je dAna Ape che tenuM dhana ghaTatuM nathI, paNa vadhe che ane tenI kIrti AkhA vizvamAM vyApe che. 7. meghakumArane bhagavAna mahAvIre preraNA karI, teno svIkAra karI meghakumAre zreSTha saMyamajIvanane pALyuM. 8. tuM tArAdoSone zodha, bIjAnA doSone nahIM. tArAdoSone saMtADapaNa nahIM. che. bhagavAna mahAvIranA karmo nAza pAmyA pachI teo kevalajJAnane pAmyA. [3] gujarAtInuM saMskRta karo : [12] ni. dhAtu atha kALa prayogagaNa pada puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana ma + am | - vartamAnakartari 2 nid hyastana kartari, 3 |vi + A| AjJAthI kartari, 4 sin + rR. vidhyartha kartari 5 vi+mava+so vartamAna kartari 6 |pRthuM hyastana kartari 7 |y + hiM AjJArtha kartari vidhyartha karmaNi 9 7 vartamAna kartari | mantra hastana karmaNi AjJArtha kartari 12|un vidhyartha karmaNi [4] gujarAtInuM saMskRta karo : [10] dhAtu |artha kALa prayogagaNa pada vacana pra.pu. dvipu.sva.pu. 1. ni + maphta vartamAna kartari 2. | vi + vR hyastana | kartari 3. vya AjJArtha karmaNi ripa sarala saMskRtam - 4 - 122 * parIkSA-1 che. lh fy lh A + vR m fy fy 11 kSiNa lh lh Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. dhAtu 4. |sAdh 5. |vit 6. |pRth 1. |kSaN 2. |aDDI + |3. |vi + tti artha 4. |Ja + vR 5. |stR 6. zR 7. |az 8. |x + Ap 9. nA 10.7 7. |sU 8. |kSat 9. |tiv 10. t [5] nimnokta kari vAkyonuM karmaNimAM rUpAMtaraNa karo : 1. tasya kIrttiH vizve'vyApnot / 2. sAdhuna nIva kSiyAt / 3. parajIyAnuM DoSAt te na apAvRttuyuH / 4. tyuM mA vinu dhanam, vintu pujyaM vinu / 5. mArapAla: zRLotyuMpaveza zrIhemavandrasUreH / [6] kRdanto jaNAvo : naM. dhAtu kALa prayoga gaNa pada vacana pra.pu. dvi.pu. pR.pu. vidhyartha kartari vartamAna kara ghastana | kari AjJArtha karmaNi vidhyartha kartari AjJArtha| karmaNi AjJArtha kartari sarala saMskRtam - 4 3 ra 1 2 3 1 2 [10] hetvartha saMbaMdhaka kartari karmaNi vartamAna vartamAna tavya anIya bhUta bhUta kartari | karmaNi 7 123 0 [5] parIkSA-1 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] nimnadarzita dazya joI 10 vAkya banAvo : [12] deT Jvara pymy bh bh bh bh mh bh mh bh bh bh fy fy bh m bh [8] khUTatI vigata pUro :| naM. artha mULadhAtu kALa prayogagaNa pada puruSa 1. |vyApavuM vartamAna kartari ghaTavuM hyusTana, kartari 3. dhakelavuM AjJAthI karmaNi | gAjavuM vidhyartha kartari 5. koziza karavI vartamAna kartari baMdha karavuM hyastana kartari 1. meLavavuM AjJAthI karmaNi 8. yogya hovuM vidhyartha| karmaNi 9. preiravuM vartamAna kartari 10. pAtharavuM hyastana kartari i1.mAMgavuM AjJAthI karmaNi |12. bhUjavuM vidhyartha kartari [9] nimnokta koSThakanA tamAma zabdono eka ja vAra upayoga karI 10 rU5 banAvo :- [eka paNa zabda bAkI na rahevo joIe.] [10] | | khoTa | | | vA | pR | ta | ta | thAH | vI | vana | vA | thAm | | thAt | | hiM | sI cA | yA | vyA | tAm | va | ma | sa | za | nyU | | dhu | ram | tti | ni | va | 3 | _ | dhu | Y | hy bh bh bh mh bh fy my thi sarala saMskRtam - 4 - 0 1240 parIkSA-1 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pATha - 6 vacana vartamAnakALa hyastana bhUtakALa [1] khUTatI vigata pUro :naM. |artha mULadhAtu gaNapada khAvuM gUMthavuM | kharIdavuM jANavuM bALavuM | pavitra karavuM y my bh yh m tmmy bh bh bh m bh h pALavuM hy by) h hy h bh m m bh hy hy bh hy bh m bh m hy hm bh nAza karavo kApavuM | bAMdhavuM oLaMgavuM 12 | pasaMda karavuM 13 |coravuM 14] aTakAvavuM 15 | ogaLavuM 16] grahaNa karavuM 17 | pAtharavuM 18 mAMgavuM [2] rUpa jaNAvo :naM. mULadhAtu artha gaNapada kALa puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana vartamAna hyastana 2 pluS vartamAna 3 hyusTana2 vartamAna 1 ripha sarala saMskRtam - 4 0 125 0 ja pATha-2/6 che my bh bh bh my puS bandhu muS Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. mULadhAtu |artha gaNa pada 6 krI 7 8 9 graha pU mI [3] kRdanto jaNAvo H 1. - saMbaMdhaka, vartamAna kare, anIya 2. mu - hetvartha, vartamAna karmaNi, ya 3. az kartaribhUta, karmaNibhUta, tavya 4.pra - saMbaMdhaka, vartamAna karmaNi, tavya 5. jJA - hetvartha, vartamAna kartari, ya kartaribhUta, karmaNibhUta, anIya - hetvartha, karmaNibhUta, tavya - saMbaMdhaka,kartaribhUta, anIya [4] mane oLakho : kALa puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana castana 3 |vartamAna 3 1. j 2. zai hastana 2 vartamAna 1 6. mRtyu 7. va 8. pU 9. smR - vartamAna kartari, vartamAna karmaNi, ya= 4. muk 5. az 6. brah 7. jJA vartamAnakALa, dvi. pu. dvi. va. ghastanabhUtakALa, pR. pu. ba. va. 3.mI - vartamAnakALa, pra. pu. e. va. - castanabhUtakALa, dvi. pu. e. va. vartamAnakALa, pR. pu. dvi. va. castanabhUtakALa, pra. pu. ba. va. - vartamAnakALa, dvi. pu. ba. va. 8. va - hyastanabhUtakALa, pR. pu. e. va. 9. stam - vartamAnakALa, pra. pu. dvi. va. sarala saMskRtam - 4 0 126 0 = = = = / / / / / / / / / / // pATha-2/6 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] 35 pUro : 1. mRdnAti 4. akSi alinAH vidyA zauryaM ca dAkSyaM ca, 5. mitrANi sahajAnyAhuH, sarala saMskRtam - 4 anaDuhA balaM dhairyaM ca paJcamam / 3. agRhiNa vartayanti hi tairbudhAH // [subhASita] jenI sAthe paMDito hoya che te pAMca sahaja mitro : vidyA, zaurya, dhkSatA, jaNa jane dhairya. paMDito sadA A pAMca mitronI sAthe saMgati kare che. * 127* pA-2/6 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] khUTatI vigata pUro H naM. mULadhAtu sAdo artha gaNa pada puruSa vacana va.kALa hya.bhU.kA. AjJArtha vidhyartha = " ha _ = = =F % ? 4 krI 56789 muS zrI pluS 10| graha 11 mant 12 | 7 13 | jJA 14 | gR 15 | dhU 16 17 vant 18 | gR 19|mRtyu 20|pR 21 stan 22 | | 23 | vR 24 tI 25 | sT |26|tan 27 |vi pATha 3 sarala saMskRtam - 4 1 1 0 0 0 0 4 tya 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 17 0 ~ ~ 2 3 3 2 je jI ja jI jI jI ja jI jI jI 1 2 1 2 1 1 2 0 128 0 pATha-2/7 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / [2] saraNe s25|| 35oDo :- [3] asamAM Apela paatun| samAna ____B 35thI pArI 40yA pUro :1. agRhNIthAH - jAnIyuH 1. mRdUnIvaH / 2. gRhNa _ - jAnItam 2. jAnAsi - _ 3. gRhANa - jAnIyAm 3. krINate - [mI] 4. gRhNIte - jAnAvahai 4. apluSNan [granth] 5. gRNISva __ - ajAnIthAH 5. punIhi [graha) 6. gRhNItam - jAnISva 6. linIta [bandha] 7. gRhNIyuH - jAne 7. jAnAni / [stambha] 8. gRhNAvahai - jAnIhi 8. linIyAH [zrI] 9. gRhNIyAm - jAnIte 9. gRhNAva - [az] [4] gu42|tiinuN saMskRta ze :6.t. jchu. = jAnAmi 1. taze. 6. temA mevyuM tuM. = 2. sabhejolyAta. 7. te marecha. 3. tebhovalovo. 8. a paghai m. = 4. 9 rAdhIza. 9. tame ghai 31 422. = 5. to muza cho. [5] 35 pUrI : 1. _ prINAvahai __ 12. - |3. mathnAni aryamaNam ApaH! *** . 128 . sa29 saMskRtam - 4 8416-2/7 OM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] khUTatI vigato pUro H |naM. | rUpa 1. | pRSTha 2. | rudhnane |3. | AtAAm 4. |fiSTha: |5. | ariyA: 6. | gujja |7. | kSudde 8. | azvita 9. | bhunaH 10|stamnIta 11 | jinIyAtAm 12| avaghnA: 13 | punIma 14| nAnIyAtam 15 | tRLItAm 16| amRttIva 17 | vRtti 18| prathnIyAm mULadhAtu [2] khUTatI vigato pUro H naM. artha 1 2 3 4 pATha 8 ame be bheda karIe chIe. teM cIryu hatuM. teoe chelluM hatuM. tame hiMsA karo cho. sarala saMskRtam - 4 gaNa pa kALa | puruSa | vacana artha rUpa mULadhAtu gaNa pada kALa puruSa vacana 130 pATha-2/8 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. artha rUpa mULadhAtu gaNa padakALa puruSa vacana 5 | ame badhAMe saLagAvyuM hatuM. 6 |tame be jamo cho. 1 |te bee joDyuM hatuM. | huM saMbaMdhamAM AvuM chuM. teNe nImyuM hatuM. tame badhAMe cIryuM hatuM. intuM chede che. 12] meM khAMDyuM hatuM. 13|te aTakAve che. 14mAre kharIdavuM joIe. 15 te be khAo. 16 tame bee coryuM hatuM. 17| teo kApe che. 18| amAre bee pUravuM joIe. [3] kRdanta pUro:| naM. dhAtu hetvartha saMbaMdhaka vartamAna vartamAna karmaNikartari tavyanI | kartari, karmaNi, bhUta bhUta | = + 4 6 - | he sarala saMskRtam - 4 0 131 0 pATha-2/8 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] Apela vigata mujaba rUpa banAvo : 1. fma - vartamAnakALa, pra. pu. dvi. va. = 2. yun - hyastanabhUtakALa, dri. pu. ba. va. = 3. piMDyuM - hyastana bhUtakALa, tR. . hiM. va. = 4. hiMm - vartamAnakALa, ddhi. pu. ddhi. va. 5. sa+pRd - stana bhUtakALa, tu. pu. ba. [5] rUpa pUro :1. bdhi _ _ _ _ _ magh- _ Ajva | | | _| || | | || | | | | | | | | | | | | bhanakSi _ | abhukta che ke eka - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ceSTA parasya vRttAnte, mUkAndhabadhiropamA / utsAhaH svaguNAbhyAse, duHsthasyeva dhanArjane // [adhyAtmasAra) jJAnagarbhita vairAgyanuM lakSaNa : paranI bAbatomAM - bAhya bAbatomAM mUMgA-AMdhaLA-baherA jevI ceSTA hoya ane potAnA AMtarika saguNavaibhavane khIlavavAnA abhyAsamAM - prayatnamAM, garIbane dhana kamAvavAmAM jeTalo rasa hoya teTalo, rasa - utsAha - ruci hoya. - - - sika sarala saMskRtam - 4 - 132 * ja pATha-2/8 (r) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] pUTatA vigato pUrI :na. | pAtu maga/5/puruSa/vayana/4. Aya.(bhU.1.0 vidhyartha | kSud aJ hiMs * Pada Pawa - - www.woad own 15 | sama+pRc 17 | vid 18 | vRj [2] niiyn| tari vAyone mahimA 35itarita ro : 1. ahaM karmANi akSuNadam / 2. asuraH tau chindyAt / 3. saH sukhaM bhunaktu / 4. dayAluH vRjinaiH samaM saGgaM vRGkte / 5. tvaM mAM runddhi| sa28 saMskRtam - 4 . 133 . 2416-2/ 3 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] baiMsamAM mApekSA yaatun| samAna35thI pAlI 4yA pUro : 1. kSuntha - (aGg) 6. bhaktaH - (hiMs) 2. aindhata - __ (tRha) - 7. undhIvahi - __ (yuj) 3. chinadai - ___ (bhid) 8. samapRJcva - ___ (khid) 4. bhuJjIyAH - ___ (piMS) 9. vindIran - ___ (vRj) 5. ziNDDi - __ [4] ApadA pramANe 35 janAko : SANSKRIT MOBILE mogamAvo. (vR 1 hiM (dhvam / /chi 2] thaaH| 3] thAm i. (JjA 15 Jja jI DEEPEACEFEDEEPaa / | Numbers 35 1. 159 2. 261 3. 453 4.4568 5. 17 6.247 7.782 8. 968 ma [7] svaH) 8] ndI dhai / tAm 9.393 [5] 35 pUro : 1. vinadai pinaSAma / / / / / / / 4. tRNahAni / / / / / / avRNak-g ** sa28 saMskRtam - 4 . 134 . 8416-2/8 3 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] khUTatI vigato pUro naM. | gujarAtI artha 1 tuM rakSA kara. 2 tuM hato. 3 ame sUI jaIzuM. 4 teo kApe che. 5 6 7 8 : te bee kIdhuM. tame badhAM stavanA karo. mAre stavavuM joIe. te prakAze che. 9 ame bee joDyuM hatuM. 10 | tamAre bee javuM joIe. 11 tuM samAI jA. 12 te TapakyuM hatuM. 13 | ame badhAM laIe chIe. 14 te bee bhakSaNa karyuM hatuM. 15 tame badhAM rasoI rAMdho. pATha - 10 16 teo javA joIe. 17| ame be bhaNatA hatA. 18| huM zvAsa lauM chuM. 19| te zvAsa leze. |20| tame be raDo. 21 | ame badhAM sUI jaIe chIe. |22 | tame badhAM janma Apo. 23| teo avAja karaze. 24 ame bee khAdhuM hatuM. 25 | te be snAna kare che. 26 | tAre ApavuM joIe. 27 | huM vizvAsa rAkhuM. sarala saMskRtam - 4 rUpa mULadhAtu gaNa pada kALa puruSa vacana 7 135 0 jra pATha-2/10 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] kRdanto jaNAvo : 1. as 2. nu 3. stu - saMbaMdhaka, hetvartha, ya 4. brU - vartamAna karmaNi, saMbaMdhaka, ya 5. sU - kartaribhUta, hetvartha, vya anIya, vartamAna kartari, karmaNibhUta = 6. v 1. garbha - tavya, anIya, ya 8. adhi+rU - kartaribhUta, vartamAna kartari, vartamAna karmaNi 9. zau - hetvartha, saMbaMdhaka, karmaNibhUta vartamAna karmaNi, karmaNibhUta, tavya - vartamAna kartari, karabhUta, anIya [3] rUpa oLakhAvo : 1. tu 2. brU 3. du 4. nu 5. svap 6. zvas 7. nas 8. sU 9. zI [4] sarakhA rUpothI khAlI jagyA pUro : 1. apAtan 2. mAtha vartamAnakALa, dvi. pu. ba. va. - castanabhUtakALa, pR.pu. dvi. va. - vidhyartha, pra.pu. e. 1. AjJArtha, pR. pu. e. va. castana bhUtakALa, dvi. pu. e. va. vidhyartha, pra. pu. ba. va. AjJArtha, pR. pu. ba. va. - vartamAna, dvi. pu. dvi. va. AjJArtha, pra. pu. dvi.va. 3. trAtAm 4. rAtaH 5. aplAn sarala saMskRtam - 4 (tham) (brU) () () (adhi+F) = 0 136 0 / / / / / / / / / / / / / / / / 6. svAta 7. mAnti 8. snAdi 9. ayAt - -- (zI) (as) pATha-2/10 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] rUpa pUro : 1. astavan 4. sUtAm 2. sIya kecid ajJAnato naSTAH, kecid jJAnAvalepena, sarala saMskRtam - 4 5. kecid naSTAH pramAdataH / kecid naSTaistu nAzitAH // [subhASita] keTalAMka loko ajJAnathI nAza pAmyA Atmika guNasamRddhithI vaMcita rahyA. 137 azethAH - bruvatAm keTalAMka pramAdathI nAza pAmyA, keTalAMka jJAnanA abhimAnathI nAza pAmyA. keTalAMka A traNathI naSTa thayelane nAyaka tarIke svIkArI naSTa thayA... pATha-2/10 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] khUTatI vigato pUro H |naM. |rUpa 1 2 3 mRSTha perA: 45 hruvAthAm IDIta uSTAm zAsAni 6 7 8 9 Asva AzAsIvahi cakAsati 10|vazrva 11 | varidriyAtAm 12 | nATTama: 13 | avaDvar 14 | JadhIyAthAm 15 | Jayan artha | mULadhAtu gaNa pada kALa pATha - 11 [2] khUTatI vigato pUro HnaM. |gujarAtI artha 1 teoe chUpAvyuM hatuM. 2 tuM zAsana kare. 3 ame be garIba thaIe chIe. 4 5 6 7 8 9 tuM vakhANa kara. ame IchyuM hatuM. teo jAgyA hatA. amAre bee sApha karavuM joIe. ame bhaNyA hatA. tame be rAja karo cho. sarala saMskRtam - 4 puruSa | vacana rUpa mULadhAtu gaNa pada kALa puruSa vacana 0 138 0 pATha-2/11 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. | gujarAtI artha rUpamULadhAtu gaNapadakALapuruSa vacana | 10/ta bolo. 11 | teso ya che. 12 | abhe paDethu tuM. 13 | tame ve prazazo. 14 | tameso . |15 | teso // 2 // 2 // cha. [3] sAyuM hanta 5saMha ro : 1 maSTuMm, marjitum, mASTuMm 2 vazat, uznuvat, uzat 3 khyatum, kzatum, kzAtum 4 hUtum, hnotum, nutum 5 ziSTvA, zAstvA, zisitvA 6 jAgRtum, jAgaritum, jAgartum 7 IDat, IDyat, IDAna 8 vasyamAna, vazyamAna, vasimAna 9 AsIta, AsIna, Asina [4] Apesa 355chI 4 35 bhAvatuM Doya tenAthI pArI 42 // pUro : 6.. Ase - Asvahe 1. cakSAthAm - 6. vazAma 2. IDidhvam - 7. zAssi 3. aiDDhva m - acakAsma 4. avaTa-D - 9. adaridritAm - 5. mRSTaH [5] 35 pUro : 12. ajAgaram _ _ |3. 1. daridrihi / / / / / / / / 1 vazmi _ _ | 5. - - | zAstu __ _ sa28 saMskRtam - 4 . 138 . 8416-2/11 8 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. che G ... << nga H R 8 chApa cakAsa 2 3 4 2 se che e che A sarala saMskRtam - 4 0 140 0 m lh my bh h my m bh m bh nh bh m m my lh my lh bh bh bh bh bh bh m bh h hy m bh bh bh bh bh hm bh h bh h mh h m h bh h bh na dhAtu [1]khUTatI vigato pUro: arthagaNapada puruSa vacana va. kALau.bhU.kA. AjJArtha vidhyartha - pATha - 12 te pATha-2/12 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. dhAtu 24 | svap 25 | zrU |26|adhi+rU 27 |3v [3] rUpa pUro 1. oDha artha gaNapada puruSa vacana va. kALa hya.bhU.kA. AjJArtha vidhyartha 4. [2] sAnikA jaNAvo : 1. dvigi 2. dhuzrva 3. badhudhvam 4. sudhAm 5. lauddi : 0 0 2. sarala saMskRtam - 4 " jI 2 1 1 2 ahan dveSAma 5. vetti-veda SaD doSAH puruSeNeha, hAtavyA bhUtimicchatA / nidrA tandrA bhayaM krodhaH, AlasyamatimAnitA // 3. 0 141 7 [subhASita] cha doSo, Atmika aizvaryanI IcchA rAkhanArA puruSe ghaTADavA joIe - choDavA joIe H nidrA, taMdrA (Arabdha satkAryamAM anutsAha prerita jhokA), bhaya, krodha, ALasa ane ahaMkAra. li pATha-2/12 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pAka - 13 0 | 0 h [1] khUTatI vigato pUro :naM. |gujarAtI artha mULadhAtu gaNapadapuruSa vacana va. kALa gha.bhU.kA.AjJArthavidhyartha 1 sUvuM 2 riDavuM 3 zvAsa levo janma Apavo sUI javuM stavavuM 0 h 0 h 0 h 0 h 0 h 1 bhaNavuM 8 |jharavuM 0 h dohavuM 0 h 0 h 0 h 0 h 0 m 0 lh 0 lh 0 m 0 hy 0 0 12|garIba thavuM 13 IcchavuM 14 zAsana karavuM 15|rAja karavuM 16 vakhANavuM 17 zoka karavo 18| haNavuM 19|joDavuM 20 khAvuM 21bolavuM 221vakhANavuM 23/jANavuM 24|DhaSa karavo 25)paheravuM 26jAgavuM 27|sApha karavuM ja sarala saMskRtam - 4 hy hy hy hy 0 0 0 h 0 h 0 m bh 0 0 lh bh | | 0 * 142 0 ja pATha-2/132 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] nIthena vAyone bhaemA 3vidrita ro :___1. zubhasvapnasya darzane nizAyAM jAgRyAt / 2. sArameyo'sthi leDhi, biDAlA dugdhamalihan / 3. gopAlaH gAM payaH dogdhi / 4. ye AgamaM zRNvanti, jinAn stuvanti, satyaM bruvanti te mokSaM labhante / 5. ahaM tubhyaM na dveSmi kintu matpApeSu dveSmi / [3] tari 35ne samAna puruSa/vayana/amu / 35 sayo : 1. zrAtaH - __ 4. azeta - ___ 7. brUdhvam -. 2. asuvAtAm - __ 5. adaridrAt - ___ 8. aiTTa - 3. ruyAt __-__ 6. roditu - _ 9. svapitu - [4] vayye sAvatA masa2 35othI pAlI 42yA pUro : 1. nIthAH, 2. adhyaivahi, _, __, __, adhyadhvam 3. bravANi, __, __ __, brUtam 4. stuve, 5. zeSva, _ __, __, zeratAm [5] 35 pUro :1. asthi aucyathAH - ___, ghnIran , studhve / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / khyAyatAm adhIyeta ____ KK sa28 saMskRtam - 4 . 143 . pA8-2/133 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] khUTatI vigato pUro naM. |gujarAtI artha 1. meM lIdhuM hatuM. 2. |te dharaze. 3. |tuM samAdhAna kare. 4. |ame be karIe chIe. 5. |tame bee dhyAna ApyuM hatuM. 6. |teoe rAkhI mUkavuM joIe. 17. |tame baMdha karo. 8. |te be baMdha kare che. 9. ame badhAMe choDyuM hatuM. 10 mAre paheravuM joIe. 11 |te Ape. 12|tuM Azaro Ape che. 13 ame be DaryA hatA. 14 tame be bhAgo cho. 15 te vizeSa rIte samajAve che. [2] khUTatI vigato pUro H naM. | rUpa 1 pidadhIhi abibhrAthAm vidhattAm pATha 14 3 |4 | Javapne 5 6 7 samAdadhyAtAm avAdadhmahi nidhehi sarala saMskRtam - 4 rUpa mULadhAtu gaNa pada kALa puruSa vacana artha mULadhAtu | gaNa pada kALa puruSa vacana 7 144 0 pATha-2/14 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. | 35 arthamULa dhAtu gaNa, pada, kALapuruSa vacana 8 | apidadhati 9 | paryadadhi dadAthAm jahyAva | dhaddhve | 13 | abibhayuH |14 | saMdhiyAmaH | viramati [3] sApani 4||vo : 1. bibhImaH 2. ajahAm 3. dhatsva 4. bibhRSva 5. dhaddhve [4] zobhA povAyera 35 zodhA ADho : 1. bhrA thAm a dhA bi dA de = __ 2. a dha da dvaH dhva 3. da dA dI du tAm yAm yA 4. ka dha dI dhA tthaH 5. bhrI bhrA bi bI da ran 6. bha bhA yuH a A bi 7. sa A mA dhad dhvam 8. bhR bi bha rA rai dhA 9. dA hi du de di hu [5] 35 pUro :1. - - - |2. adadi bibhRhi _ _ | | | / / / / 4. __ _ | 5. dadhAni jahyAva _ _ * kauMsamAM lakhela saMkhyA rUpanA akSaronI saMkhyA jaNAve che. sa21 saMskRtam - 4 . 145 . 54-2/140 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 0 4 4 - 5 | 8 zuM ? nai nA nya 0 0 0 0 [ pATha - 15 [1] khUTatI vigato pUro :naM. mULadhAtu artha gaNa pada kALa puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana vartamAna | hya bhU.kA./ AjJArtha vidhyartha | vartamAna | hya.bhU.kA. vidhyartha AjJArtha vidhyartha hya bhU.kA. AjJArtha vartamAna vidhyartha AjJArtha hya bhU.kA. 1 [2] khUTatI vigata pUro:naM. arthamULadhAtu gaNapadapuruSa vacana va.kALA. bhU.kA.AjJArtha vidhyartha 1 lAjavuM 2 bharavuM 3 javuM 4 svaccha karavuM 5 jUduM pADavuM 6 gherI levuM 7 javuM |mApavuM 9 himavuM che sarala saMskRtam -4 0 146 0 pATha-2/15 0 0 0 khy bh khy bh bh bh bh bh m hy bh bh hy hy bh bh bh my Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] kRdanta pUro:naM. mULa dhAtu hetvartha saMbaMdhaka vartamAna vartamAna karmaNi, kartari, vidhyartha kartari | karmaNi | bhUta | bhUta kRdanta nija - naM 4 6 6 - i [4] kartari rUpone samAna karmaNi rUpa lakho :1. vivuM - 6. mimItAnuM - 2. dham - 7. nAtAm - 3. pipRva - 8. vimarama - 4. upUrtha - 9. nenenmi 5. nirdUta - [5] rUpa pUro :1. _ manthAnam - | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | praka 147 * che sarala saMskRtam - 4 upATha-2/159 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N 0 bhanoyana yAne parIkSA - 2 [08:6 thI 15] [Marks - 1001 [1] saMskRtanuM gu4rAtI ro : _ [18] 1. tapasvinaH svaM jAnanti, guNAn gRhNanti, doSAn mInanti, pApaM lunate, karmANi mRdnanti, Atmani linanti, mokSaJca vazIkurvanti, dhanyAste, namaskurmahe vayaM tAn / 2. adhUnot krodham, adhunod mAnam, adhunAd mAyAmadhuvallobhaM jino vyadhUnayat pramAdam, adhavadasatyam / tatazca prApnot kevalajJAnam / 3. yena bhogA bhuktAH so'pi na tuSTaH, yena ca bhujyamAnAH so'pi na sukhI, ye bhoktumicchanti te'pi vyAkulAH, kintu yaiH bhogAstyaktAH te zramaNAH sukhinaH santi, ataH bhogAH na bhogyAH kintu tyAjyAH / 4. dayAlurvRjinaissama saGgaM vRGkte, uttamo jano vRSalaissArdhamAlApaM vRNakti, na sajjanaiH sAkam, yathA rogyapathyaM varjati kintu agadaM na varjayati / 5. 'tvaM tRNDhi, runddhi, piNDDi, chintsva, kSunddhi, bhintsva, hindhi, intsva' etAdRzI bhASA sAvadyabhASA kathyate / tAM vRGgdhi tvam / 6. sarvaM tvadIyaM lAhi, mA lAhi, yataH dAnasyA'tIva mAhAtmyam, vizve sUrya iva dAnaM bhAti, dAnamapakIrtiM dAti, lokA dAnaM nuvanti / 7. yathA kASThaM ca kASThaM ca, sameyAtAM mahodadhau / sametya ca vyapeyAtAm, tadvadbhUtasamAgamaH // 8. sarvaM khyeyaM bibhISaNena kzAtam, mantriNo'pi vyAkhyAya viratAH, mandodaryapi vyAkzAtuM prAyatata, kintu dazAnano jAnakI na pratyarpitavAn / 9. sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNate hi vimRzya kAriNaM guNalubdhAH svayameva sampadaH // [2] gu42|tiinuN saMskRta se : [18] 1. je potAnA jJAnathI garviSTha thAya che tenuM jJAna paNa khaMbhita thaI jAya che. 2. mAnanI pU00 mATe zreSTha bhane bhoMcA yannane abhe parIkSA meM chIme. * sa28 saMskRtam - 4 . 148 . parIkSA-2 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. jema loko chAzane mathI mAkhaNa meLave che tema sAdhuo zAstrone mathI tattvone meLave che. 4. vicArIne bolavuM. kAraNa ke sajjano bolIne pharI jatA nathI. 5. tuM tArI jAtane jANa, doSone kApa. kAraNa ke A rIte jIva pApane kApI mokSane meLave che. 6. zramaNonI sAthe saMparkamAM rahelo huM dIkSA levA mATe samartha thayo. 1. tIrthakaro manathI ja anuttara devonI zaMkAne chede che ane vacanathI mAnavonI zaMkAne chede che. 8. gurune paNa mArIne ane nAnAone chaLathI ThagIne je rAjaya grahaNa karAya che te moTuM paNa mane na ho. 9. he nAtha ! huM tAro nokara chuM, dAsa chuM, sevaka chuM, cAkara chuM. 'hA' - e pramANe te svIkArI le. AnA pachI huM nahIM boluM. [3] khUTatI vigata pUro : [9] niM.1 dhAtu artha gaNa pada kALa prayoga puruSa e.va. dvi.va.ba.va. vartamAna kartari adhi+i hyastana | kartari pra+an AjJArtha | kartari 1. | | - naM | 0 0 0 8 + vRj vidhyartha | kartari 0 0 0 6 6 F 0 0 % 5 49. | I9] vartamAna kartari hyusTana | kartari AjJArtha| kartari vidhyartha | kartari 9. | Ustana karmaNi | 1 [4] khUTatI vigata pUro:naM. artha dhAtu gaNapada kALa prayogavacana pra.pu.ddhi. pu.pra.pu. 1.| kheda pAmavuM hyastana kartari 2.ati lobha karavo AjJAthI kartari, 3. homavuM vidhyartha kartari, 4. svaccha karavuM vartamAna kartari 5. snAna karavuM vartamAna kartari A sarala saMskRtam - 4 0 149 0 parIkSA-2 che bh bh hy b h Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni.artha - dhAtu gaNapada kALa prayogavacana pra.pu..ipu.sva.pu. 6. dohavuM castana kartari 1 1. DhiSa karavo AjJAthI kartari 1 . janma Apavo vidhyartha karmaNi, ra 9. dUra karavuM vartamAna kartari 3 [5] sAdhaniko jaNAvo : [9] 1. neTuM 4. dikSya | | 1. vimIyAtanuM 2. madha | 5. diDuiM 8. nahIta 3. puSyam | 6. viprathAH | 9. adhadhyam [6] vAkya sudhAroH- [kyA niyamathI? - te jaNAvavuM. [5] 1. so di e mitra 2. pitRsArdha putro cite ! 3. yUrya dhanAnuM vRnta ! 4. vArimAnaya | 5. vaM ninam rUTTAm | [7] sarakhA rUpa vaDe khAlI jagyA pUro : [18] vaz nim vakSi anenijma - G K - 4 nenijai 6 + nenijyAm 6 = atRNDhAm maka sarala saMskRtam - 4 * 150 * parIkSA-2 che Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] Apela naMbaranA khAnAmAM rahela zabdamAMthI koI paNa eka zabda cUMTI rUpa ke gRhanta janAvo : [9] a 1 kSI u SANSKRIT MOBILE dha 4 ca Dvam gR 7 di STha [9] 35 pUro 1. 3. 4. a [2] ai pi yA [5] STha Ne ndhI 8 tAm pU : astutam sarala saMskRtam - 4 hi u 3 dhvam tR 6 jA piM yA 9 thAm tAm veviSatu pathaH 1. 283 2. 24 3. 15 4. 3859 5. 657 6. 67 7. 143 8. 2679 9. 4198 2. 5. * 151 * edhi goSu parIkSA-2 [5] Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EFINM T // 7 - 09EC | pA6 -16 [1] pUTatI vigato pUro :naM. rUpa | artha | mULadhAtu | gaNa | pada | puruSanuM vacana paThitAsmaH pAtAsthaH vanditAraH taritAsmi mantAdhve klamitA maGktAsvaH pAlayitAsi kSAlayitArau dhAvitAsmaH 11 laGghitAsAthe sraSTAraH lobhitAsmi eSitAstha 15| devitA 16| leptAsvahe 17| mRgayitAse | 18| parcayitArau [2] bhUTatI vigato pUrI :naM. mULadhAtu artha gaNa pada puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana |2 | saha 3 | bhuj 4 | budh * sa20 saMskRtam - 4 . 152 . 8416-2/167 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULadhAtu |artha gaNa padapuruSa ekavacana dvivacana bahuvacana kRS h bh my bh . my arja parA+ay sev ram [3] 354ual :- [35] stana bhaviSyAnA 4 svaan|] 1. hiMs - vi.pu. 5.1. = ___ | 6. puS - dvi.pu. . 1.= 2. aJ - tR.pu.vi.. = _| | 7. bandh - pra. pu.dvi.va. = 3. indh - pra. pu. me. 4. = __ | 8. R - tR. pu. 1. pa. = __ 4. brU - dvi.pu. di.1. = ___|9. bhram - pra. pu.5.5. 5. psA - tR. pu. a. 4. = __ [4] ubhasa2 saavt| vyyen| 35o pUro :1. yatitAse, _, __, __ 2. dhyAtAsmi, _, dhyAtAstha 3. sthAtAsvaH, _, sthAtAstha 4. rocitAsvahe, rocitAdhve ____, IkSitAdhve 6. roDhAsi, 7. moditAsmahe, 8. kampitAhe, ,kampitAdhve 9. hvAtAsi, _ _____ ____, hvAtAraH [5] 35 pUro :1. __ _ 2. - vanitAse yatitArau 5. ikSitAhe, __ _ 'DhArI -' -- __, moditA - - - - |3. sAddhAsmi zaktAsmaH | 5. _ varitAsvahe / / sa21 saMskRtam - 4 . 153 . pATha-2/16 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pATha - 17 [1] khUTatI vigato pUro - rUipa mAtra zvastana bhaviSyakALanA ja lakhavA.] naM. | mULadhAtu artha| gaNa pada puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana hy bh bh hy bh bh bh bh adhi+i my lh m mr h bh my hy h h h b my bh m roja sarala saMskRtam - 4 0 154 0 pATha-2/17 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULadhAtu |artha | gaNapada puruSa ekavacana, dvivacana bahuvacana | gup yAcA [2] sa25 s25|| 35o yo : B 1. kretAsmi - grahItA 3. kretAstha grahItAsvaH 5. kretAsi grahItAraH grahItAsthaH 7. kretAsmaH 8. 9. kretArau [3] 35 pUro :1. mAtAsmi _ _|2. maditAsi .- - -- / / / / / / / / 3 - -- kSobhitA 6. tarhitAsmi _ 4. __ tanitAsvahe _|5. khettAhe ___ / / / ___ ___cakAsitAsmaH 9. svaptAsmi / / / etAsthaH / / / / / / * / / / / / / hai sa29 saMskRtam - 4 . 155 . pA6-2/17 3 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] chUTatI vigato pUro : sAmAnya bhaviSyakALa kriyAtipatyartha naM. bhUNadhAtu artha ge| puruSa je.va. dvi.va ja.va kheva dvi.va ja.va 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 aj indh tan granth dviS hA zak zru 10kSaN ho 1. 2. 3. 11 krudh 12 puS 13 cho 14 sRj pATha - 18 rakSU rakSiSyAvaH 3 1 2 3 1 2 3 1 3 15 spRz 16 muc 17 cint 1 ra 18 vRt 3 [2] ApelA dhAtunA rUpa pramANe bAkInA dhAtunA tevA ja rUpo lakho : naM. tyaj dRz mad (mAd) Ap sarasa saMskRtam - 4 4 2 3 1 M atyakSyatam drakSyatha * 156 * pATha-2/18 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. rakSa 4. 5. 6. 7. 8. 9. arakSiSyam 10. arakSiSyAma 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. tyaj tyakSyanti tyakSyathaH atyakSyAva rakSiSyati [3] saMskRtanuM gu4rAtI Daro : dRz drakSyasi adrakSyat drakSyataH 1. yadi avaniSyathAH tarhi adAsyata / mad (mAd ) amadiSyan amadiSyaH madiSyAmaH amadiSyatAm 157 2. yadi avandiSyadhvaM tarhi alapsyadhvaM mokSam / 3. yadi mitamajakSiSyAma tarhi rogaH anaziSyat / 4. yadi nA'krotsyan tadA na ayotsyanta / 5. yadi satyam avakSyata tadA janAH yusmASu vyazvasiSyan / [4] sAyuM 35 pasaM6 Daro : 1. arjuSyathaH, arkSyathaH, arjiSyathaH 2. palAyiSyethAH, palAyiSyathAH, palAyiSyAthAH 3. seviSyethe, sevasyethe, sevAsyethe 4. raMsyedhve, raMsyadhve, ramidhve 5. alabhsyAvahi, alambhAvahi, alapsyAvahi sarala saMskRtam - 4 Ap ApsyAmi Apsyata 54-2/18 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nIyetha, niSyatha, neSyatha 7. kampsyante, kampiSyante, kampasyate 8. ahvAsye, ahvAsyi, ahUsye 9. azlAghyethAm azlAkSyethAm azlAghiSyethAm [5] 35 pUro : 1. 2. 3. 4. m abhrAjiSyata hiMsiSyasi azekSyat a dhokSyate sarala saMskRtam - 4 * 158 * pA4-2/189 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 - 18 [1]pUTatI vigato pUro :- [35o isa mazI.na. 4 1w.] naM. | mULadhAtu | artha gaNa pada puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana mRz vid [vinda my h bh kSip viz hy bm bh mh bh lh mh bh bh hy bm bh mh bh bh kSiNa sAdh |dA [ycch| 17 | vand |18 | vRdh [2] ApelA paatun| 35 pramANe pAhInA thAtuna te 4 35o sapo :na. zubha | jAgR / R / man | aza | zobhiSIyAsthAm jAgaryAsma aryAt maMsIvahi aziSIdhvam 8418-2/18 * sa28 saMskRtam - 4 . 158 . Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | zubh / jAgR / R / man / az maMsIyAstAm aryAsam jAgaryAH zobhiSIran [3] chuupaaye| 35 zodhI Dho : 1. a yA TyA kSI kSa t - 2. kri yu dhvam yA ta stam - 3. va SI sthAm ran yA nu ni - 4. hyA hya stu tsa sta tR - 5. khi dhvam tasu tsye tsI 6. chi yuH dyA stAm suH 7. kSu yA dyA stam ma 8. hiM sI syA sthAm stam - 9. bhu yA sthAm kSI ta __ [4] [4] 35 mogAvo :- [bhAtra shiirthn| 35o 4 049 // al.] 1. tya j - dvi.pu...= ___|6. ruh - pra. pu.dvi.va. = _ 2. jIv - tR.5.5.1. = ___7. vap - dvi.pu. 5. 4.= 3. ha -pra.pu.me.. = ___ 8. yat - tR.pu.dvi.pa. = 4. labh - dvi.pu.dvi.pa. = _ 9. zikS - pra. pu. 7. 4. = 5. yAc - tR. . me.. = __ [5] 35 pUro :1. - - - |2. guhyAsam - -|3. - - - laGghiSISTa / zliSyAt _ _ 4. - iSyAsva 5. sicyAsam = = = | sa28 saMskRtam - 4 . 160. pA6-2/18 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] bhUTatI vigato pUro : : naM. mULadhAtu artha gaNa pada puruSa vacana zvastana sAmAnya kriyAtipatyartha A+zaMs 1 2 A+cam ghrA [ji] 1 23456789 4 daMz 5 dhUp // pADa 20 6 bandh jJA W 1 2 3 1 2 3 2 3 1 3 2 2 1 1 3 uJchU mRg [2] saMkhyA 4gAvo : 1. saptacatvAriMzatsahasrANi dve zate triSaSTyadhike yojanAnAmekaviMzatizca SaSTibhAgAH yojanasya 2. paJca yojanasahasrANi dve ekapaJcAzadadhike yojanazate 3. saptacatvAriMzad yojanasahasrANi catvAri yojanazatAni triSaSTyadhikAni ekaviMzatiH ca SaSTibhAgA yojanasya 4. viMzatisahasrANi aSTau zatAni dvAtriMzadadhikAni 5. dve lakSe catuHsaptatisahasrANi paJca zatAni 6. caturNavatisahasrANi catvAri zatAni saptatyadhikAni 7. ekatriMzatsahasrANi zatamekaM dazottaram 8. ekatriMzatsahasrANi zatamekaM dvyuttaram 9. catuSpaJcAzatsahasrANi navazatAni 10. ekaM lakSaM saptatriMzatsahasrANi dve zate paJcAzadadhike 11. azItisahasrANi SaT zatAni saptatyadhikAni 12. dazasahasrANi nava zatAni saptanavatyadhikAni 13. trayodazasahasrANi saptazatAni paJcaviMzatyadhikAni sarala saMskRtam - 4 * 1610 - - - - - pATha-2/20 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. ekatriMzatsahasrANi ekonapaJcAzadadhikAni 15. ekaM lakSaM daza sahasrANi aSTau zatAni viMzatyuttarANi 16. paJcapaJcAzatsahasrANi catvAri zatAni dazottarANi 17. ekaSaSTiH sahasrANi trINi zatAni paJcottarANi 18. ekacatvAriMzatkoTayaH aSTasaptatirlakSANi catvAri sahasrANi sapta zatAni triSaSTyadhikAni 19. paJca koTayaH trINi lakSANi ekatriMzatsahasrANi SaTzatAni aSTacatvAriMzadadhikAni - 20. viMzatiH koTayaH trayodazalakSANi SaDviMzatisahasrANi paJcazatAni dvinavatyadhikAni 21. ekaM lakSamekaSaSTisahasrANi ekaSaSTyadhikAni koTInAM tathA saptaviMzatirlakSANi SaTtriMzat sahasrANi 22. paJcaviMzatirlakSANyaSTAzItiH sahasrANyekaM zatamaSTapaJcAzadadhikam - 23. viMzatisahasrANi paJcAdhikAni yojanAnAM SoDazabhAgIkRtasyaikasya yojanasya trayodazabhAgAH 24. trINi lakSANi SoDaza sahasrANi dve zate saptaviMzatyadhike sAdhike yojanAnAm [YjUdvIpanI paridhi] 25. ekaM lakSamaSTApaJcAzatsahasrANi zatamekaM trayodazAdhikam [3] nIyenA saravANA jAhajADI saMskRtamAM sajo : Note : 12 + 12 = 24 saMskRtamAM 12 12 = 0 12 x 12 = 144 12 / 12 = 1 (1) 262 x 23 = 6026 (4) 510 x 61 = 31110 sarala saMskRtam - 4 dvAdazasaGkhyAyAM dvAdazasaGkhyAyAH saMkalane caturviMzatiH bhavati / dvAdazasaGkhyAyA: (paM.vi.) dvAdazasaGkhyAyAH vyavakalane zUnyaM jAyate / dvAdazasaGkhyAyAH dvAdazasaGkhyayA guNane catuzcatvAriMzadadhikazataM bhavati / dvAdazasaGkhyAyA: dvAdazasaGkhyayA bhAge ekaM bhavati / (2) 625 / 25 = 25 (3) 3660 x 30 = 109800 (5) 2268 x 30 = 68040 * 162 * pATha-2/20 33 - " " - Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] saMskRtamAM saMkhyA sajo : (1) 3660 (2) 315107 (3) 99645 35 up (4) 315089 (5) 172678636 [5] 35 pUro : 1. 2. 3. 4. IkSiSIya akampiSyathAH sthAsyAmi khanyAt 5. sarala saMskRtam - 4 6. agranthiSyam * 163 7. 8. hIyA: ghrAyAsva pAraM tu prApayatyeko'nubhavo bhavavAridheH // [jJAnasAra] zakSyAvaH eka anubhava ja - AtmAno sAkSAtkAra ja bhavasAgarane pele pAra pahIMyADe che... nAnyat pATha-2/20 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pA6 - 21 [1] bhUTatI vigato pUrI :naM. |35 bhUpadhAtu | 10 | 5 | artha | puruSa | kyana bubhujAthe | lulubha | cukrudhiva sasartha dudruhma tuSTAva dadRzuH zizAya papratuH tastariva 11 | tatyajatuH dadAthe | bubudha | siSNehitha 16 | yuyudhire 17 | cukupima | ruruce [2] 35 sapo :- [mAtra prokssn| 4 35 saw.] naM. mULa dhAtu artha| gaNa | pada puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana | Pap jA khyA 6 | bhrasj sa25 saMskRtam - 4 . 164 . 06-2/21 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niM. mULadhAtu arthIgaNa, pada puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana 7 | dviS 8 | sica 19 | liha [3] ApelA thaatun| 35 pramANe pAhIna yAtuna tev| 4 35o samo :na. bhid / piS | lI | adhi+i | gam | ji | rakSa | diha | bibhidivahe pipiSima lalau adhijagAte jagmathuH jigya rarakSuH didihe rarakSitha [4] 35 mogAvo : 1. vij - dvi.pu.. 2. bhrasj - pra. pu.dvi.va. 3. sidh - tR. pu. me.. 4. SThiv - dvi.pu. dvi 5. rica - pra.pu. [5] 35 pUro : 1. dideza 6. vid - tR.5.5. 7. viz - dvi.pu. me.va. 8. gahUM - pra. pu.5.1. 9. zru -tR. .dvi. , / / / / / / / / / / 4. ninAya-ninaya - | 5. _ babhUviva / / / * sa25 saMskRtam - 4 * 165. pATha-2/21 3 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pA6-22 [1] phUTatI vito pUrI : | rUpa mULadhAtu | gaNa | artha | puruSa | vacana | jugoDha UrjunuvathuH pipriyiva cikriyuH suSuve zizraya juhuvima suSNavitha suruvatuH | yuyuva 11 | siSevivahe | jaha 13 | dadhAvima cikrIDuH 15 | cakSantha 16 | mamajjatuH Aza 18 | lalavAthe [2] 35 55o : mULadhAtu | artha | gaNa puruSa ekavacana | dvivacana bahuvacana kamm gAh 3 | graha ** sa28 saMskRtam - 4 * 166 . 516-2/22 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULadhAtu | artha| gaNa | puruSa ekavacana | dvivacana bahuvacana h bh zAs bhAS mh vAJch bh bh jIv [3] sApelA paatun||35 pramANe pADInA pAtunate 4 35o sapo :naM.] kRS | sidh / han | banth vap | svap | mRj | yaj| | 1. | cakRSiva | siSidhathuH laM babandha uvApa suSvaptha mamRjima IjuH mamArja [4] zomA povAye 35 zodhI Dho : 1. rA ra jA Jja ra the = 2. jA na ja hna thuH = 3. I ji thuH va vA = 4. ma mA mR ja thuH = 5. su sva pi Su thuH pa = 6. ca pi U pA pa = 7. vya vi vi dhya dha = 8. ta tR mva pi pva = 9. ca Sa ke kR pR = __ sa28 saMskRtam - 4 . 167 . 816-2/22 OM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] rUpa pUro: 1. karthanAva | | | 8 || 8 | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - - - - - - - ---- -- abhivAdanazIlasya, nityaM vRddhopasevinaH / catvAri tasya vardhante, AyurvidyA yazo balam // subhASita] sahunuM abhivAdana karavAnA svabhAvavALA, sadA mATe vaDIla - vRddha - anubhavI puruSonI sevA karanAra vyaktinI cAra vastu sadA vadhe che : AyuSya (= AyuSya vadhe che, arthAta AyuSyane upakrama lAgato aTake che), vidyA, yaza ane baLa... - - TUT: pava: snAththa: tyA":, mirca rAzimaH suibhASita] eka tyAga nAmano guNa prazaMsanIya che, te Ave pachI bIjI guNarAzinI zI jarUriyAta ? - ----- -------------- --------- --- ---- ------ -- - sarala saMskRtam - 4 168 0 ja pATha-2/22(r) Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pA6 - 23 [1] phUTatA vigato pUrI :naM. |35 artha | bhUpadhAtu | 9 | puruSa | kyana tenAte Anazvahe AnaJja bhremima jeruH teritha zazAka pece bhejathuH peNire 11 | dadagdha | cela babhrAjAthe 14 | babhrAze 15 | nezma 16/ reme 17 | tresiva 18 | bhlezAte [2] phUTatI vigata pUro :naM. | mULadhAtu | artha | gaNa | puruSa ekavacana | dvivacana | bahuvacana ** sa28 saMskRtam - 4 * 168 . 86-2/233 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNa | puruSa ekavacana | dvivacana | bahuvacana 3 1 ra 9 svaj 3 [3] ApelA dhAtunA rUpa pramANe bAkInA dhAtunA tevA ja rUpo lakho : naM. a zap dah sva dhAv rAj az naM. | mULadhAtu artha 6 yam 7 pat 8 aJj 1. Anardi 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. [4] Apesa aMDa pramANe 35 janAvo : SANSKRIT MOBILE cuH 1 jA ba tuH 4 thuH bhrA ba 7 ne bhra zazapa tha [2] ji ja pe [5] bhe ta ja 8 thuH sa sarala saMskRtam - 4 dehiva [3] te tuH ra tra zi sva dhve ma dadhAvathuH * 170* dadhAva Numbers 1. 5683 2. 1794 3. 2864 4. 513 5. 792 6. 368 7. 51 8. 7429 - - - rejuH rejatuH AnaDve rUpa oLakhAvo. pATha-2/23 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] rUpa pUro 1. 2. 3. : zuzAva / / bheje dehiva 4. 5. seditha tAvad vivAdI janaraJjakazca yAvanna caivAtmarase sarala saMskRtam - 4 tatrAsa suvajJa: // [hRdayapradIpaSaTtriMzikA jyAM sudhI AtmAnA anupama rasanA sukhane jIva jANato nathI tyAM sudhI ja vAda-vivAda karavAnuM, lokone khuza karavAnuM jIvane game che... AtmadarzanAkAGkSI jJAnenA'ntarmukho bhavet / [adhyAtmasAra] AtmadarzananI AkAMkSA rAkhanAra sAdhake bAhya tamAma bAbatonI asAratAnA jJAnathI aMtarmukha - udAsIna thavuM ja rahyuM ! 2 171 7 pATha-2/23 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pA6-08 [1] pUTatA vito pUro : mULadhAtu | gaNa | pada | puruSa vacana | artha | bibhyathuH | juhuvima daridrAmAsatuH jiyitha vividuH dhUpAyAJcakRva | vicchAyAJcakAra babhra bibhayAmbabhUva gopAyAmAsathuH | vivicchima jajAgara | vidAJcakartha jiyAmAsatuH | IzAmAsiva jAgarAJcakruH | bibharAmAsitha 18 | tADayAJcakRDhve sa28 saMskRtam - 4 . 172 . pATha-2/24 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] ApelA dhAtunA rUpa pramANe bAkInA dhAtunA tevA ja rUpo lakho : naM. daridrA dhUp bhR gup jAgR Iz 1. dadaridritha 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. dudhupathuH 4. hu 5. vid 6. bhI bibharAmAsa [3] 35 4zAvo : 1. dhUp dvi.pu.dvi... 2. hrI - pra. pu. se. 1. bibharAmAsa - = 3. bhR tR. pu. 1. 1. = - dvi.pu. je.va. = || = pra. pu. 1. 1. = tR. pu.khe. va. = jugupuH jugupma pra. pu. 1. 1. = 7. gup 8. vicch - pra. pu.dvi. 1. = 9. paN tR. pu.dvi. 1. = [4] drumasara AvatA vayyenA 3yo yUro : 1. zizikSivahe, 2. paspardhiSe, 3. lalajje, sarala saMskRtam - 4 jAgarAJcakRva jAgarAJcakAra zazikSi * 173 * paspardhire lajjAthe IzAmbabhUvatuH pATha-2/24 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. babhaJjiva, _ __ babhaJja / 5. sasaJja, _ _ - - sasaJja 6. uvAca, , , , , Uca 7. mamarda, - - -- mamRda 8. tatRpa, , , 9. dadaridritha, ___ _ _- dadaridruH [5] 35 pUrI : 1. jaghAsa, jaghasa IzAJcakRvahe / / / / / / / / / / / / / / / / / / / cakamiSe / / / / / / / bibhayAmbabhUva jihayAmAsa jJAnamagnasya yaccharma tadvaktuM naiva pAryate // [madhyAtma 64niSa6] AtmajJAnamAM magna thayelAnuM je sukha che tene vANIthI varNavavuM - kahevuM zakya ja nathI. ** sa26 saMskRtam - 4 * 174 * 8406-2/24 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] chUTatI vigato pUro : : naM. | mULadhAtu zvastana bhavi. sAmAnya bhavi. kriyAtipatyartha AzIrvAdArtha parokSa 1 jIv 2 jim 3 jap 4 nind 5 ji 6 7 8 9 dhAv bhU n" " E sR smR 10 fa 11 vand 12 | vRdh 13 | pac 14 ha 15 st 16 bhAS 17 ram 18 labh 19 zubh 20 sev 21 nI 22 yAc 23 kS 24 ruh uls - 25 [tR. pu. je. va. ja] sarala saMskRtam - 4 * 175* pATha-2/25 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. | mULadhAtu zvastana bhavi. sAmAnya bhavi. kriyAtipatyartha AzIrvAdArtha parokSa 25 mud 26 gai 27 zikSa [2] saMskRtanuM gubharAtI ro :1. devAH nemivAMsaH / 2. vayaM paThiSyantaH / 3. bAlAH petivAMsaH / 4. jinaH rakSiSyan / 5. vanIpakau udivAMsau / 6. pAnthau vatsyantau / 7. sarasvatI bhaNiSyatI / 8. rAkSasAH khAdiSyantaH / 9. indrau dhakSyantau / 10. vAridaH ATivAn / 11. yuvAm arciSyantau I 12. paNDitAH celivAMsaH / 13. vAdinaH cariSyantaH / [3] 35 pUro : 1. 3. manthitAsi AziSyata sarala saMskRtam - 4 14. striyau jijIvvasyau / 15. vAsudevaH tyakSyan / 16. mANikye vavRSuSI / 17. mlecchAH cikrIDvAMsaH / 18. anucarAH dhAviSyantaH / 19. haMsau titIrvAMsau / 20. bakA: kSeSyantaH / 21. pANDavA: jagmivAMsaH / 22. yoginaH zobhiSyamANAH / 23. pakSiNaH DiDyAnAH / 24. striyaH pakSantyaH / 4. 25. dhanaM vavRdhAnam / 26. mithyAdRzAH dadRzvAMsaH / 27. te vandiSyamANAH / 2. moSiSyAmi * 176 * ceSISThAH pATha-2/25 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dudhuvivahe _ |. | | zuM | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | sampattau ca vipattau ca, mhtaamekruuptaa| udaye savitA rakto raktazcAstamaye tathA // subhASita] sampati ho ke Apatti, mahAna puruSo samacitta ja hoya che, harSa-zoka rahita ja hoya che. sUrya udayAcale jo lAla hoya che to astAcale paNa lAla ja hoya che... che sarala saMskRtam - 4 - 177 * ja pATha-2/254 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manoyatna yAne parIkSA [pATha : 16 thI 25] Q.1 saMskRtanuM gubharAtI Daro : - 9. 3 [Marks -50] [9] 1. vivekaH saha sampatyA, vinayo vidyayA saha / prabhutvaJca zriyopetam, cihnametanmahAtmanAm // 2. yasya nA'sti svayaM prajJA, tasya zAstraM karoti kim / locanAbhyAM vihInasya, darpaNaH kiM kariSyati ? // 3. priyaM brUyAtsatyaM brUyAt, na brUyAtsatyamapriyam / priyaJcAnRtaM na brUyAt, eSaH dharmaH sanAtanaH // 4. tatrA'hamabhaviSyaM cettadA teSAM durAtmanAm / akariSyaM navanavairupAyairanuzAsanam // 5. dIyate Atmano doSaH, na dIyate doSaH pare / na doSa: svAmimitrANAm, karmadoSo hi dIyate // 6. yatprAtaH tanna madhyAhne, yanmadhyAhne tanna nizi / nirIkSyate bhave'smin, hA ! padArthAnAmanityatA / 7. jAnanti kecinna tu kartumIzA:, kartuM kSamAH na ca te vidanti / jAnanti tattvaM prabhavanti kartum, te ke'pi loke viralA bhavanti // 8. sarve jAnanti jIvAH hi, pApaM duHkhasya kAraNam / tathApi tanna muJcanti, pApaM saukhyavinAzakam // adyA'bhavatsaphalatA nayanadvayasya, deva ! tvadIyacaraNAmbujavIkSaNena / adya trilokItilaka ! pratibhAsate me, saMsAravAridhirayaM culukapramANaH // Q.2 gubhrAtInuM saMskRta Daro :[9] 1. jyAM sudhI ghaDapaNa pIDA nathI ApatuM, jyAM sudhI roga vadhato nathI, jyAM sudhI Indriya kSINa nathI thatI tyAM sudhI dharmane AcarI levo joIe. 2. huM tArI sAthe (4) dIkSA sardhaza, tArI sAthe (4) viharIza bhane tArI sAthai (4) duHsaha pariSahone sahIza. sarala saMskRtam - 4 * 178 * parIkSA-3 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. bIjAnI spRhA e mahAduHkha che, niHspRhA mahAsukha che - A sukha -duHkhanuM saMkSepathI lakSaNa kIdhuM. 4. zrIpAdaliptasUri mahArAja eka vAra pratiSThAnapuramAM gayA. tyAM sAtavAhana rAjA hato. zrIpAdaliptasUri mahArAje tyAM ghaNI zAsanaprabhAvanA karI. 5. 'kAle mahAvIra svAmI bhagavAna rAjagRha Avaze' A pramANe sAMbhaLI atyaMta khuza thayelA zreNika rAjAe sevakane sonAmahoro ane potAnA alaMkAro ApyA. 6. yauvana, rUpa, jIvana, parigraha, Arogya, priyavastuno milApa - A badhI vastu anitya che. (mATe) paMDite tyAM atyaMta Asakta na thavuM joIe. 7. teNe khAdyavastu paNa vAparI nahIM, pIvA yogya vastu paNa pIdhI nahIM, maunanI sAthe yogInI jema dhyAnamAM tatpara rahyo. 8. paMDitanI sAthe saMgati, paMDitanI sAthe mitratA, paMDitanI sAthe vAtacIta karato sIdAto nathI. 9. parvate parvate mANeka na hoya, hAthIe hAthIe motI na hoya, jaMgale jaMgale caMdana na hoya tema sAdhuo badhe na hoya. Q.3 khUTatI vigata pUro H naM. | rUpa 1. | variSISThA: |2. | aniSyat 3. | joSitArau 4. | rUndhiIyAsthAm 5. | adhyazISyetAm 6. | veSTAsvade 7. mlAsyatha - 8. adAsyaH 19. | SiSyataH sarala saMskRtam - 4 [18] mULadhAtu gaNa pada kALa/artha gu. artha puruSa vacana 0 1790 parIkSA-3 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. rUpa mULadhAtu gaNapadakALa artha gu. artha puruSa vacana 10. mRgayAJcakrAte 11.| tastariDDve 12. maniSyAmahe 13.| amoSiSyaH | tRhyAsuH | tuSTuDhve 16. azvayiSyan 17. yesima |18. akhetsyanta Q.4 Apela naMbara 31 35 janAko : SANSKRIT MOBILE 35 mojAvo. dhve (3) SThAH |1| a [2] U Numbers 1. 184 2. 17854 3. 7789 4. 29#3 5. 09*5 6. 0023 7. 6##3 8. 26** 9. 1654 / / / / / / / / / (stam / /Sya [4] tam | 5] sya tAm sthAm 18/pya ADDED nthi (tsI * sa28 saMskRtam - 4 . 180. parIkSA-33 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q.5 rUpa pUro : 1. banneziSyam 2. khAnagna | | | | | | | | | | | | | = | | | | | | | | | | | | | | | | * veda | | | | | | | | | | [ | | | chitsISTa yatra sarve'pi netAraH, sarve paNDitamAninaH / sarve mahattvamicchanti, tatra kAryaM vinazyati // subhASita] jyAM badhAM ja nAyaka hoya, badhAM ja potAne paMDita mAnatA hoya, badhAM ja mahattvane jhaMkhatA hoya, tyAM kArya jarUra nAza pAme che. ripha sarala saMskRtam - 4 * 181 0 huM parIkSA-3 che Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pAkI dharU dhAtu artha bh bh h h s h h h lh my my my bh bh hy nh bh m hy mh bh lh m y [1] khUTatI vigato pUroH- [mAtra preraka rUpo lakhavA.] kALa artha puruSa vacanam dhAtu artha 1 vartamAnakALa | 1 | 2 2 | hyastana bhUtakALa | AjJArtha vidhyartha dhvastana sAmAnya 7 |kriyAtipatyartha 8 |AzIvadArtha parokSa 10 vartamAna in |hyastana bhUtakALa 12 AjJArtha 13|vidhyartha 14] zvastana 15 | sAmAnya 16 |kriyAtipasyartha 17 AzIrvAdArtha 18|parokSa 19 vartamAna 20 | hyastana 21 AjJArtha 22 |vidhyartha zvana sAmAnya 25 |kriyAtipajyartha 26 AzIrvAdArtha 27 |parokSa che sarala saMskRtam - 4 * 182 0 bh lh m m h my bh bh hy bh nh bh yh my bh bh bh bh bh fy ` bh bh bh bh bh bh | mh bh pATha-2/268 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] kauMsamAM Apela zabdono upayoga karI preraka vAkya banAvo : ...: mAtA svapiti [ bAla] / mAtA bAlaM svApayati / 1. mAtarau namataH [ bAla] / 15. kRSIvalaH vapati [anucara] | 2. gautamaH apaThat [ ziSya] / 16. vayaM rohAma: [ tad] / 3. ahaM vadeyam [yuSmat / / 17. sajjanA: modante [anya] | 4. yuvAM khAditAsthaH [ asmad ] | 18. mahAvIra : zaMsati [ ambaDa ] | 5. jinA: dadRzuH [bhvy]| 19. hemacandrAcAryaH zRNoti [kumaarpaal]| 6. dhanyaH atyakSat [zAlibhadra ] | 20. kumbhakAraH karoti [ ghaTa ] | 7. yUyaM jIvata [jIva] / 21. muniH grAmaM gacchati [ zrAvaka ] | 8. gaNadharAH ataran [yogya ] | 22. guruH AgamaM vetti [ ziSya ] | 9. striyaH pakSyanti [putrI] | 23. sa inddhe [kASTha] / 10. ahaM DayiSyAmi [pakSin ] | 24. mAtA khyAti [ bAla] / 11. zrImantaH ayacchan [sevk]| 25. guruH pratyeti [ ziSya ] / 12. zikSakaH bhASeta [vidyArthin / 26. sa: jAgarti [anya] | 27. jina: ajAnAt [gautama] | 13. pitA ramate [putra] | 14. aham aikSe [ yuSmad ] / [3] svap dhAtunA 8 ama/arthanA pre24 3po samo. hare aNamAM tR. pu.khe.va.nA artha paNa lakhavA. kriyA'pi jJAnino vyaktAmaucitIM nAtivartate // [adhyAtma upaniSa6] jJAnInI - AtmajJAnInI kriyA prasiddha aucityano bhaMga karanArI na hoya. sarala saMskRtam - 4 * 183 pATha-2/26 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pATha Na h h h bh hh h h h h h bh hy nh hy hy h h h h m h bh bh bh nh [1] khUTatI vigato pUro - rUipo icchAdarzakanA lakhavA.] naM. kALa/artha puruSa vacana rA (chuM) dhAtu | arthanama dhAtu 1 | vartamAnakALa | 1 | hyastana bhUtakALa 2 AjJArtha vidhyartha zvastana sAmAnya kriyAtipArtha | AzIvadArtha | parokSa 10| vartamAna 11 | hyastana bhUtakALa | AjJArtha 13 | vidhyartha zvastana sAmAnya 16] kriyAtipatyartha AzIrvAdArtha parokSa | vartamAna hyastana AjJArtha | vidhyartha zvastana sAmAnya 25 | kriyAtipatyartha 26| AzIrvAdArtha 27| parokSa re sarala saMskRtam - 4 - 184 0 ja pATha-2/27* m hm my lh my h h h h my lh bh ykh bh ykh my bh hm bh mh bh bh h m ` bh m Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] nIthena vAyone 7276mA 35itarita 2 : 1. sAdhavaH mokSaM gccheyuH| 15. siMhamuniH saMsAraM muJcati / 2. yUyaM karmANi lunIta / 16. ziSyaH guruM pRcchati / 3. zrAvakAH guruM seviSyante / / | 17. vidyArthinaH pravizanti / 4. sajjanAH madaM hartAraH / | 18. kRSIvalaH tam asiJcat / 5. ziSyAH AgamaM ajJAsyan / 19. te sAmAyikaM kurvanti / 6. vajrakumAraH dIkSAM jagrAha / | 20. so'nnaM bhunakti / 7. dInaH dhanam ayAcata / | 21. adhunA'haM jAgami / 8. zAlibhadraH jinaM vndissyte| | 22. ahaM karmANi chinadmi / 9. ahaM mahAvIraM pazyAmi / 23. tvaM saMskRtaM zikSase / 10. zaThAH sajjanam adruhyan / | 24. pakSiNo'Dayanta / 11. bharato rAjA yuyudhe / | 25. kuNiko vaizAlI viviSe / 12. gajasukumAlaH zvazuramakSAmyat / 26. saH pustakaM mimIte / 13. sAdhurindriyANi daamyti| 27. zreNikaH mUrchA jahAti / 14. vayaM mokSaM vetsyAmahe / [3] rudh dhAtuna 8 10 // 276 35o 15o. 424 // tR.pu.po.v.n|| artho paNa lakhavA. - - - - - - - ayaM nijaH paro veti gaNanA laghucetasAm / udAracaritAnAM tu vasudhaiva kuTumbakam // [subhASita] A mAruM ane A pArakuM - A tucchacittavALAnI mAnyatA che... udAracittavALA mATe to AkhuM jagata potAnuM kuTuMba che. - - - - - sa21 saMskRtam - 4 185 . pATha-2/27 3 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] bhUTatI vigato pUro : naM. 35 dhekSi karSama 1 2 3 4 bibhASiSAJcakRSe 5 toSayiSyatha 6 saviSISTa 7 troTayati 8 melaya 9 didaNDayiSata 10 ayiyAciSiSyAmahi 11 jRNIyAtAm 12 amocayiSyAva pipAlayiSyAstAm 13 avediSyatam 14 pipUjayiSeva 15 indhiSyAva 16 bubudhiSitAsthaH 17 kSeNitAstha 18 aham 19 bhApayitArau 20 yodhayAJcakrire 21 aninISan 22 lipsate 23 anejayam 24 liliyama sarala saMskRtam - 4 pATha |mULadhAtu| gaNa pada * 186 * kALa prakAra artha pA4-2/289 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 35 25 vagdhi 26 lekh 27 cikathayiSyAmi [2] nIthenA taddhitano artha 4e||aavo :1. vaiSNavaH 2. traizaleyaH 3. kSAyopazamikaH 3. zizlAghiSiSyate pupuve [5] 35 pUro 1. pAdaH mULadhAtu| gaNa pada : [3] nAma sAdhita dhAtunA artha samo : 1. kambalAyate 2. kuJjarAyate 3. kezAyate 4. kRtAntAyate 5. kRpaNAyate [4] 35 pUro : 1. saralasaMskRtam - 4 2. jarA 4. kSAyikaH 5. kALa aupazamikaH 2. * 187 * prakAra artha aikSayiSyaH 3. bhUH (54-2/28 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pA6- 28 [1] bhUTatA vigato pUro :na. puMs / pAd | hRdaya pathin | nizA | dhIH / go | | pumbhyAm pAdau hRdayAni - pathaH nizA | dhiyam dhIbhyaH nibhiH pathAm sa pAde puman ! pAdaH hRdayayoH [2] pUTatI vigato pUro :naM. | 1/2 /2/3 u/1 | 1/1 gir aryaman ati - 6/3/5/2 | 7/1 | nimi gopA grAmaNI For wiones o yuvan |11. | zvan sa28 saMskRtam - 4 . 188 . pA6-2/28 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. zabda 12. akSi 13. anaDuh 14. 15. ahan 16. asthi 17. dadhi 18. div [3] 35 4zAvo : 1. rai 2. sakhi 3. strI 4. svayambhU 5. mAsa 6. mAMs 7. maghavan 8. parivrAj 9. Asya [4] 35 pUro : 1. asRk-g [5] 35 pUro 1. 1/2 2/3 3/9 7/7 mitsase : -- pra. vi.ja.va. dvi. vi. je. va. = d. Pa. Pa. a. ya. vi.ja.va. paM.vi.dvi.. Sa. vi. se. va. = sa.vi.dvi. 1. saM.vi.ja.va. tR. vi. ja.va. sarala saMskRtam - 4 2. 2. mimAjiSiSyAmi = = = = = = = sakhAyam * 188 * ha/u 3. para 3. aiziziSiSyata 7/7 apaH pATha-2/28 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pATha - 80 | 0 0 h 0 h h 0 0 h 0 h 0 h 0 h 0 h h 0 0 h 0 ) 0 my [1] khUTatI vigato pUro - viDanta ke yalubattanA ja rUpo lakhavA naM. kALa/artha | puruSa vacana | pR dhAtu | artha mun dhAtu artha che vartamAnakALa | 1 hyastana bhUtakALa AjJArtha vidhyartha zvasana sAmAnya kriyAtipasyartha AzIrvAdArtha parokSa 10 vartamAna hyusTana bhUtakALa AjJArtha 13 |vidhyartha zvastana [sAmAnya kriyAtipasyartha 17 AzIrvAdArtha 18 parokSa 19 |vartamAna hyastana AjJArtha vidhyartha stana 24 | sAmAnya 25 |kriyAtipasyartha 26 AzIrvAdArtha 27 parokSa chesarala saMskRtam - 4 0 190 0 ja pATha-2/308 bh 0 bh 0 bh 0 0 bh hy 0 0 h bh 0 my 0 h h 0 my my 0 0 mh bh 0 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. kI [2] ApedA paatun|| 35 pramANa suIna pAtuna te|| 4 3po auo : nI | yAc / ha / zvas | svap nenIyAvahai yAyAcyeyAthAm ajohUyathAH| zAzvasyate sosupitArau zAzvasiSyAmahe ajoDUyiSye yAyAciSIdhvam 9. neniyAJcakrire [3] pUTatA vito pUro :- [yantanuM vartamAnaNarnu 35 sama] naM. 106 1/2 | 2/2 | 3/2 3/3 | 2/3 | 1/ 1 2/1 laM / . [4] yadunanta yantavAvAsyo janAvo : 1. vayaM jinaM stossyaamH| 4. ziSyaH guruM praSTA / 2. kRSIvalaH kSetramakamaMt / 5. bharato'yudhyata / 3. hemacandrAcAryaH granthaM lilekha / [5] muha yaatun| yantanA & amu 35o sapo. sa28 saMskRtam - 4 . 191 . pA6-2/303 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 | puruSa vayana | artha EF] - 1. 1 0 0 1 0 0 2 = 42 4 4 25 2 2 / pA6 - 39 [1] phUTatI vigato pUro :naM. 35 bhUdhAtu | agamatam adarzAva asthAt adAma apAtAm ahvata AraH abhramam adaman azAma asnihan aduSaH anazAva 14 |acchAtam 15 ajaram amucat 17 | asicatAm alipata alupAva ApAma azakatam 22 | abhidat 23 | arudham 24 | aguH 25 |akhyaH 26 |avocadhvam 27 | aziSatAm sa28 saMskRtam - 4 . 182 . 8416-2/313 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] khUTatI vigato pUro : dhAtu | 1/2 | rara | 3/ra | 2/3 | 3/1 | 2/1 | 1/1 | Ni ri do wniono os [3] rUpa pUro : 1. tuSAva | 2. asthAt 4. saram 5. apaptam - ja sarala saMskRtam - 4 0 1930 (pATha-2/31 8 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAha- ra [1] pUTatI vigato pUrI :naM. )rUpa mULadhAtu gaNa, pada, prakAra puruSa vacana | artha acicintAva adadaNDaH apipIDat apupUjata avavarNAma asasAntvatAm acUcurat ajUghuSatam atUtulatam abubhUSAma 11 |atItaDaH apIpalatAm ababhakSata acIkathAva ajIgaNan araracam apaspRhat 18 | ajagarjatam acikSalAma 20 | avavarjam 21 |alulokatam 22 | prAtarthadhvam 23 | amamRgata sa20 saMskRtam - 4 * 184 * pA6-2/323 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 35 24 adUdhunatAm 25 ayUyujaH 26 Acican 27 apiprINAva [2] chUTatI vigato pUro naM. | dhAtu cara 1. vaJc 2. pID 3. varj 4. daND 5. cint 6. vas 7. spRha 8. pUj 9. kath [3] 35 pUro : 1. 3. 5. amamRgata abubhUSaH sarala saMskRtam - 4 mULadhAtu | gaNa | pada| prakAra | puruSa| vacana | artha : 3/2 7/7 asasAntvAma 2/3 3/7 1/2 2. ajIgaNam 4. * 185 * araracAva 3/3 pATha-2/32 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] chUTatI vigato pUro naM. 35 1 acaiSva 2 adauSTam 3 asAddha 4 akArSIt 5 akSaNiSTam 6 akleziSam 7 agranthiSma 8 akreSata 9 abhAntsIH 10 apoSiSTa 11 amanthiSuH 12 aoSiSTam 13 akSobhiSva 14 amardiSam 15 avariSThAH 16 AJjiSTam 17 aindhimahi 18 19 akhitsata 20 acchetta 21 abhaitsIH 22 akSausam 23 ahiMsiSTAm 24 apaciSva 25 abhukSmahi 26 arikta 27 arauddham sarala saMskRtam - 4 : pATha 33 mULadhAtu | gaNa | pada prakAra | puruSa | vacana | artha * 186 * pATha-2/33 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] pUTatI vigato pUrI :naM. | pAtu | 1/1 / 2/2 | 3/3 | 2/3 | 3/2 | 1/2 | 18 | div [3] 35 pUrI : 2. alekhiSam asrAkSIH _ _ - 3. - avadhiSvahi avandiSTa / / / / / / / / / / / / / / | |* 5. - - ahArSIt * sa28 saMskRtam - 4 * 187 * pATha-2/333 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAha- 3 [1] pUTatA vigato pUrI :ni. |rUpa mULadhAtu gaNa pada prakAra puruSa vacana artha | adAsiSTam apAsiSva apsAsIt abhAsiSTa amAsiSTAm ayAsiSma arAsiSuH alAsiSam | avAsIH azrAsiSTa 11 |asnAsiSTam 12 | ahroSvahi 13 | ajAgariSTAm 14 |adaridriSam 15 | arodIH 16 | asvApsva 17 | azvAsIt 18 |AsiSmahi 19 apAriSva 20 | ayAciSAtAm 21 | avoDha 22 |avApsma 23 |arociSTa 24 | adyotiSata 25 | azizriyatam 26 | ayatiSThAH |27 | alaviSi * sa26 saMskRtam - 4 * 148 . Ql6-2/388 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [2] pUTatI vigato pUrI :na. dhAtu 1/1 | 2/2 | 3/3 | 2/3 | 3/2 | 3/1 | dviS (5.) | dih (5.) | dih (.) hA (pa.) viS (.) | viS (sa.) | ziS | duh (5.) | duh (mA.) liha (pa.) liha (mA.) [3] 35 pUro : apikSAva ___ | 2. agAsiSam / / / 4. / / / / / / / - __akRkSaH - ____ amlAsIt / / / advikSata _ sa25 saMskRtam - 4 . 188 . pA6-2/34 3 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Annual Exam parIkSA [saMpUrNa saMskRta] [Marks - 200] [sUcanA : A parIkSAmAM ApaNe saMskRtanA alaga-alaga phakarA joIzuM. teno artha moDhe athavA lakhIne karavo. agharA zabdonA artho nIce ApyA haze. yogya artho adhyApake paNa jaNAvavA. vidyArthInI artha karavAnI paddhati - jhaDapa vagere joI adhyApake mArksa ApavA. samAsa, dhAtunA gaNa-pada vagere paNa pUchavA. eTale ja A parIkSA lekhita levAne badale anukULatA hoya to adhyApakanI hAjarImAM bolIne ja khApavI. ahIM yathAyogya pheraphAra sAthe te te granthonA phakarA ApavAmAM AvyA che.] Q.1 bhagavadvAkprabhAvaH [Marks - 20] ekasmin grAme eko vaNig vasati / tasya gRhe ekA vRddhA karmakarI bhAravAhikA vartate / saikadA vanaM kASThabhAramAnetuM gatA / madhyAhne kSudhApIDitA indhanaM gRhItvA tasya gRhaM samAgatA / vaNijA sA dRSTA, kathitA ca "indhanaM stokamAnItam, punarapi tvaM vanaM yAhi, pazcAdAgatya bhoktavyam / " tadA sA vRddhA kSudhApIDitA vanaM gatA / punazcendhanaM gRhItvA zirasyutpATya' calitA / mArge caraNaskhalanataH+- ekamindhanaM patitam / tadA sA tad grahItuM namrIbhUtA / " itastasmin vane zrIvIraH samavasRtaH 4, bhagavAMzca bhavyAnAmagre dezanAM dadAti / tadA tayA vRddhayA sA jinavANI zrutA / tadgirmAhAtmyataH tasyAH kSudhA'pi gatA, tRSA'pi nivRttA, zramo'pi vyapagataH / sA tathAvasthAyAM tatraiva sthitA / tadA gautamo gaNadharaH tAM tatraiva tathAvasthAyAM sthitAM dRSTvA zrIvIraM pRcchati - "he bhagavan ! iyaM vRddhA kathamatraivaivaM kSudhA - tRSA - zramavikalA dIrghakAlaM yAvat sthitAsti ? tadA bhagavAn uvAca - " gautama ! arhadvANIprabhAva eSaH / " [ata: yUyam api zIghraM saMskRtaM samyak paThitvA zAstrarUpAM jinavANIM paThata / ] [gautamapRthchA - pR. 6] [Marks - 20] Q.2 subhUmacakravartikathA vasantapurasamIpe ekaM vanaM vartate / tatra vanAzrame jamadagniH tApasaH tapaH karoti sma / sa sarvatra janapadeSu' prasiddho'bhavat / ito devaloke dvau mitradevau 1 utpATya = upADIne 2 patra athaDAvAthI 3 nabhelI 4 sabhavasaryA padhAryA 5 dezomAM sarala saMskRtam - 4 * 200 * parIkSA-4 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staH / eko vaizvAnaranAmA jainaH jinadharmaraktaH, dvitIyazca dhanvantarinAmA devo zaivadharmI tApasabhaktazca / dvAvapi tAvAtmIyaM dharmaM prazaMsataH / ekenoktam - "zrIjainadharmasadRzaH ko'pi dharmo nAsti / " dvitIyena proktam - zaivadharmasadRzo'nyo dharmo na / dvAvapi vAdaM kurvantau svasvadharmaparIkSArthaM mAnavalokaM samAgatau / / ___atha jainadharmiNA vaizvAnaradevenoktam - "jinadharmamadhye jaghanyo navadIkSito yassAdhustasya parIkSA kartavyA, zivadharmamadhye ca yaH purAtanastApasaH tasya parIkSA kartavyeti / " ito mithilAnagaryAH padmaratho rAjA rAjyaM tyaktvA campAnagA~ zrIvAsupUjyasya dvAdazatIrthaMkarasya pArzve dIkSAM gRhItavAn / taM padmarathaM nUtanaM sAdhuM dRSTvA ubhAvapi devau tatrA''gatya tasya parIkSAM kartuM pravRttau / nAnAprakArANi miSTabhojanAni zItalAni ca peyAni / pAnIyAni tAbhyAM darzitAni uktaM ca - "bho sAdho ! gRhANemAni / " tAni dRSTvA kSudhAtRSApIDito'pi sAdhuragrAhyANi jJAtvA na gRhItavAn / evaM sAdhvAcArarakSaNArthamekA parIkSA jAtA / evaM dvitIyA, tRtIyA api parIkSA kRtA, caturthaparIkSAyAM devAbhyAM naimittikarUpaM vidhAya tasmai sAdhave proktam - "bho sAdho ! AvAM naimittiko svaH / adhunA'pi tavAyurbahu vartate / ato yauvanavayasi kimarthaM tapaH karoSi ? etadayuktam, vRddhatve tvayA cAritraM grAhyam / " muninA uktam - 'yadi mamAyuH dIrghama asti tadAhaM bahakAlaM cAritraM pAlayiSyAmi dharmaM ca kariSyAmi, zarIram AtmA ca me tena nirmalau bhaviSyataH / kiJca, yauvanavayasaH vinA puSkalo dharmaH na bhavati / vRddhatve kathaM sa syAt ? zarIre jarjarIbhUte sati kriyAtapaAdikaM na bhavati, dhanyaM mama bhAgyaM ye mecaridayaH jAtaH / ' | gItamapRcchA-pR 12]. Q.3 dAmanakacaritram ____ [Marks - 20] rAjagRhanagare jitazatruH rAjA zAsti / tasya jayazrInAmnI rAjJI vidyate / tatra maNikAraH zreSThI vasati / tasya ca suyazAnAmnI patnI vatate / tayoH putraH dAmanakA''khyo'bhUt, sa yadA'STavArSiko' jAtaH tadA tasya pitarau mRtau / / 1 atha zanI artha ve thAya. 55 626 42yA 've... ve' artha. sArI na so. atha 206 cyAre navI vAtane sUyavA mATe 59 // 152|y che. te dhyAnamA 25j. [itaH = mAmA ] 2 nAnI 3 pAse 4 4jI 5 nAmanI 6 216 varSanA sa28 saMskRtam - 4 . 201 . parIkSA-4 3 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAridryAt sa dAmanako nagaramadhye dhaninAM gRheSu bhikSAvRttiM karoti / athaikadA dvau munI sAgarapotA''khyavRddha zreSThino gRhe AhArArthaM praviSTau / AhAraM ca gRhItvA yadA tau bahiH samAgatau tadA tAbhyAM saH bhikSAcaraH bAlakaH tasya dvAri sthito dRSTaH / taM dRSTvaikena muninoktam- 'bho mune ! nUnamayaM bAlo'sya gRhasya svAmI bhaviSyati / ' 6 atha "gavAkSasthitena gRhasvAminA zreSThinA tatsarvamAkarNitam / tena saH vajrAhata iva saJjAtaH / cintitaJca tena 'aho ! mayA anekAni kaSTAni soDhvA ayaM vibhavaH upArjitaH / tasya vibhavasya cA'yaM raGkaH " svAmI bhaviSyati / guruvacanamalIkaM naiva bhavati / ataH enaM zizuM kenApyupAyenA'haM mArayAmi tadA suSThu syAd' iti vicArya sa sAgarapotaH zreSThI taM mugdhaM bAlakaM modakAdibhiH pralobhya cANDAlapATake 7 piGgalA''khyacANDAlasya gRhe muktavAn / Q.4 anantAni janmamaraNAni [susamayaritrAzi- pR. 48] [Marks - 20] catudazarajjvAtmako'yaM lokaH bhagavatA pratipAditaH / pratyekarajjuH asaGkhyeyayojanapramitA. vartate / loke cA'saGkhyeyAH AkAzapradezAH santi / AkAzaM nAma' avakAzadAyakam / tasyA'tisUkSmaH aMzaH pradezaH bhaNyate / sa cA'tyantaM sUkSmaH, tadyathA" - kAlasyA'tisUkSmaH aMzaH smyH| akSinimeSamAtre'pi kAle asaGkhyeyAH samayAH vyatItAH bhavanti / etAdRzaH sUkSmaH samaya: / adhunA aGgulA'saGkhyeyatamabhAge--2 yAvantaH AkAzapradezAH santi taiH samaM kAlasya tulanA kriyate / eka: AkAzapradeza: = ekaH samayaH iti kalpyate, aGgulAsaGkhyeyabhAgavartyAkAzapradezarAzeH ekaH AkAzapradeza: apahriyate kAlarAzezca ekaH samaya apahriyate, evam apahAre aGgulA'saMkhyeyabhAgasthitAH AkAzapradezAH tadA riktAH bhaveyuH yadA asaGkhyeyAni kAlacakrANi vyatItAni syuH / arthAd 1 garIjAInA sIdhe 2 lIja bhAMgavI 3 bhikhArI 4 gojalo, gelerI 5 va4thI haNAyelAnI jema 6 rAMkaDo 7 cAMDAlanA vADAmAM 8 yojana jeTalo 9 eTale 10 te A pramANe 11 AMjano palAro 12 aGgula = aMgUThAno pahelo veDhI saralasaMskRtam - 4 * 202 * parIkSA-4 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaGkhyeyakAlacakreSu yAvantaH samayAH bhavanti tAvanta AkAzapradezA aGgalAsaGkhyAtabhAge vartante / etAvatsUkSmAH AkAzapradezAH api loke asaGkhyeyAH eva / pratyekam etAdRzA''kAzapradezeSvasmAbhiranantAni janmamaraNAni kRtAni / hA ! kiyatkAlaM yAvad vayaM saMsAraM bhrAntAH / yadyadhunA'pi hastAyAtam avasaraM vismRtya pramAdaH kriyeta tadA'nantabhavAH bhaviSyatkAle bhrAmyA eva / ataH bhagavAn pratipAdayati yaduta - 'samayaM gautama ! mA pramAdaM kRthAH / ' cetayasva jIva ! apramAdI bhava / karu ArAdhanAm, sAdhaya svahitam, tata eva mokSaprAptiH bhaviSyati, tadaiva janma-maraNAnAmanto bhaviSyati / samarpaNa-sahAyatAsvAdhyAya-sahiSNutA-saralatA-samatA-saumyatAdibhiH saMyamajIvanaM sArthakaM kartavyam / 'na hi saMyamajIvanaM sulabhami'ti vimRzya sulabheSu viSaya - kaSAyAdiSvAsaktiM parihatya dharme cittaM sthirIkuru / Q.5 dhanyacaritram [Marks-2011 iha bharatakSetre dakSiNadigvibhAge zrIpratiSThAnapuramAsIt / tannagarAd bahiH godAvarI nadI vahati sma / tasminnagare jitazatrunAmA rAjA rAjyaM karoti sma / tatra dhanasAranAmA zreSThI vasati / tasya zIlavatI priyA'sti / tayoH krameNa trayo'GgajAH- samajAyanta / AdyaH dhanadattaH nAmnA, dvitIyo dhanadevanAmA tRtIyazca dhanacandranAmakaH / amI trayo'pi putrAH kramazaH yauvanaM prAptAH pitrA pariNAyitAH / teSAM trayANAM krameNa dhanazrI-dhanadevI-dhanacandrAnAmnyaH kAntAH' samabhavan / atha dhanasAraH svaputrAn samarthAn dRSTvA svagRhabhAraM teSu nikSipya svayaM dharmakaraNatatparo'bhavat / / atha tayoH dampatyoH ekadA caturthaH putraH samajani / tadA bAlasya nAbhinAlasthApanArthaM pitA bhUmiM khanitavAn, bhUmau ca suvarNanidhAnaM pitrA dRSTam / dhanasAraH nidhAnaM dRSTvA evaM cintitavAn - 'ayaM bAlaH puNyavAn dRzyate, yataH tasya janma api mama lAbhakAraNam abhavat / ' ataH asya bAlasya guNayuktaM sAnvarthaM 'dhanyakumAra' iti nAma pitA sthApayAmAsa / 18thama mAvesa 2 hii72| 3 529||ved 4 patnIsI 5 hUMTInA naune 68 mATe 6 artha saMgata sa21 saMskRtam - 4 . 203 . parIkSA-4 OM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q.6 jIvasya saMsAre bhramaNam [Marks-2011 anAdisaMsAre bhramatAM jIvAnAM sudurlabho mAnavabhavaH / yato mAnavabhavabhraSTaH kaSAyaparavazaH jIvo nigodAdiSu anantabhavAn karoti, pazcAt pRthvI-jalAdiSu sthAvareSu bhramati, pazcAd dvIndriyAdiSu bhramati / itthaM sarvatra bhrAmaM bhrAmaM bahUni duHkhAni sahamAnaH karmaNA parAbhUto jIvo'kAmanirjarayA' puNyodayabalena ca paJcendriyatvamApnoti / anayA rItyA bahukAlA'nantarameva jIvaH manujabhavaM prAptuM pratyalo bhavati / tatrApi AryadezAdisaMyamasvIkAraparyavasAnAni vastUni bahudurlabhAni sumahArghAni ca / cintAmaNiratnaM prApya ko mUrkhaH tat prakSipet ? tad vA avamanyeta ? daridrAvasthAmApannaM manuSyaM yadi ko'pi zrImAn sAhAyyaM kuryAt, bahUni dhana-dhAnyAdIni yacchet, gRhAdInapi dadyAt tadA tasya daridrasya tasya upari kiyAn bahumAnabhAvo vilaset ? tato'pi adhiko bahumAnabhAvaH sthApyo gurorupari / yato gurava eva saMsArasAgarAd raudrAd rakSakAH, anyathA saMsAre prANAtipAtAdIni pApAni kurvantaH vayaM zvabhram eva gacchema / kiM jAnanti bhavantaH saMsAriNaH jIvasya kIdRzI vyalIkA manorathamAlA bhavati ? paThyatAmagreQ.7 saMsArijIvasya manorathamAlA [Marks - 20] saMsAriNaH jIvAH itthaM svacetasi kalpayanti - "pariNeSyAmyahamanalpayoSitaH', tAzca rUpeNa parAjeSyanti tribhuvanam, saubhAgyenA'bhimukhayiSyanti' makaradhvajam , vilAsaiH kSobhayiSyanti munihRdayAni, kalAbhirupahasiSyanti' bRhaspatim, vijJAnena raJjayiSyanti atidurvidagdhajanacittAni / tAsAM cAhaM bhaviSyAmi sutarAM hRdayavallabhaH / na lavayiSyanti tAH kadAcidapi mamAjJAm / tathA bhaviSyati me vinIto dakSo'vasarajJo parikaraH / tathA bhaviSyanti me 1849 vinA hubhAne sAuna 42vAthI thatI bhanI ni2|| 2 atyaMta bhitI 3 yoSitaH = strImo / patnIso 4 sAmano 42ze 5 maheva 6 8:30 uDADaze 7 abhimAnI paMDita 8 parivAra hai sa28 saMskRtam - 4 . 204 . pazakSA-4 3 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyuccatayA himagirisaGkAzA:1 zAlabhaJjikAdyanekanayanA''nandakAriracanAzobhitAH samantAd *mahAprAkAraparikSiptAH saptabhUmikAdayo' prAsAdAH / " [75mitimAthA prastAva-1] Q.8 rUpasenacaritram ___ [Marks - 20] ___bharatakSetre magadhadeze rAjagRhA''khyaM nagaramasti / tatra yAdavavaMzaratnaH zrImanmathA'bhidhAnaH rAjA rAjyaM karoti / tasya ca madanAvalyabhidhAnA 'paTTarAjyAsIt, rAjA tu nyAyena prajA: pAlayati / athA'nyadA tatra varSAkAlaH samAyAtaH / tadA tatra nagarasImni eva zItalajalAbhidhAnA nadI jalena paripUrNA vahati / ___ atha tasminnavasare rAjA tatra krIDArtham AgataH / tatra tenaikA naurAnAyitA / tataH saH tAM nAvamupavizya tasyAM nadyAM krIDAM kartuM pravRttaH / tAvatA nadImadhye nadIpravAhasammukhamekaM puruSaM divyAbhUSaNayuktaM yAntaM rAjA dadarza / taM dRSTvA nRpo'pi tatpRSThe dhAvitaH / tato yathA yathA nRpasya naustatpRSThe samAyAti tathA tathA sa puruSaH zIghramagrato yAti, tasya puruSasya ca jalopari kevalaM mastakameva rAjA vilokayati / atha rAjA manasi vismitaH san vicArayAmAsa yannUnamayaM ko'pi daivIprabhAvaH sambhavati / atha kiyadraM gatvA tanmastakaM jalopari sthiraM jAtam / tadA drutameva tatpazcAd gatvA rAjJA tanmastake veNidaNDo' dhRtaH / yAvacca sa taduccairAkarSati tAvatkevalaM mastakameva taddhaste Agatama / ___tato rAjA khinnaH yAvatpunaH nadImadhye vilokayati tAvattathaiva samastakaM tameva puruSaM nadIpravAhamadhye yAntaM pazyati / tadA punaH vismitena rAjJA cintitam - nUnamiyaM kA'pi daivIzaktirasti / atha rAjJA tanmastakaM prati pRSTam - 'tvaM ko'si ?' tenoktam - 'ahaM devo'smi / ' 1 tadanu tena punaH nRpaH pRSTaH 'tvaM ko'si ?' nRpeNoktam - ahaM 1 himAlaya parvata 41 / 2 pUtaNI 3 yAre 4thI 4 Bieat 5 vITAye 6 sAta mALavALA 7 paTTarANI 8 ke avazya 9 sarpAkAra vAMko dAMDo phUdAMtaraDA jevo] 10 tyA2 5chI sa28 saMskRtam - 4 . 205 . 8 parIkSA-4 OM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA'smi / tadA zIrSaM prAha - 'yadi tvaM rAjA'si tadA vinA'parAdhaM cauravad veNidaNDe kasmAd dhRtaH ? rAjA tu sarveSAM zaraNaM syAt / tena tvaM mAM muJca' iti tenokte rAjJA mastakaM muktam / itaH saH devo jalamadhye hastirUpo jAtaH / [35senayaritra-5.1] Q.9 darzanajJAnacAritrasvarUpam [Marks - 20] anantasaMsAre bhraman jIvo bhavitavyatAdikAraNavazAd yadA caramAvarte praviSTaH bhavati tadA zanaiH zanaiH mokSamArge 'abhisarpana kiyatkAlA'nantaraM bhagavadanugraheNa gurukRpayA vA vimalAlokAJjanaM prApnoti jIvaH / ___ pUrvaM jIvaH kudevaM devamamanyata / kuguruM sugurumamanyata / kudharmaM ca sudharmamamanyata / duHkhadAyakAn viSayAn sukhadAyakAn ajAnAt / arIbhUtAn kaSAyAn mitratayA svIcakAra / tadA jIvaH narakahetumaviratiM pramodakAraNatayA gRhNAti / nibiDabandhanopamAnapi putra-kalatra-dhana-kanakAdInAhlAdahetutayA paryAlocayati / na jAnIte kAryA'kAryavicAram, na lakSayati bhakSyAbhakSyavizeSam / jIvaH kutarkayuktaH sannevaM cintayati - ___"nAsti paralokaH, na vidyate puNyapApaphalam, na sambhavati AtmA, nopapadyate sarvajJaH, na ghaTate tadupadiSTo mokSamArgaH iti / " tato'sau mithyAtvAbhiniviSTacitto' hinasti prANinaH, bhASate'lIkamAdatte paradhanam, ramate maithune paradAreSu vA, gRhNAti parigraham, na karoti cecchAparimANam', bhakSayati mAMsamAsvAdayati madyam / na gRhNAti sadupadezam, kathayati kumArgam, nindati vandanIyAn, vandate'vandanIyAn, vadati ca praavrnnvaadm| tadA ca jIva: na gacchati jinAlayaM sAdhUpAzrayaM vA / na vandate dRSTamapi sAdhum, nA''mantrayati zrAvakamatithiM vA, nivArayati svagRhe dAnapravRttim / etAdRzaM naSTavivekaM jIvamAlokya guravaH svabuddhizalAkAyAM tatpratibodhopAyA'JjanaM niddhte| ___1 bhAga 15to 2 6 3 saMgata nathI. 4 mithyAtvanA yuta 5 52strI. 6 77nI limiTa 7 520 bosaj 8 va 9 sajI * sa28 saMskRtam - 4 . 206 . parIkSA-4 OM Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T sadguravaH taM raGkaM jIvamupadizanti / tadanantaraM guravaH tasya locane vimalAlokAJjanam aJjanti / tadA jIvasya kiJciccittatoSaH sadbuddhizca prajAyete / itthaM krameNa gurukRpayA tattvaprItikarapAnIyaM mahAkalyANakanAmakaparamAnnaM ca jIvo labhate / aJjanaM nAma samyagdarzanam, udakaM nAma samyagjJAnam, paramAnnaM nAma samyakcAritram / etAnyeva mokSamArgaH / adhikajijJAsA cet paThanIyA upamitibhavaprapaJcA kathA | Q.10 subhASitAni 1 mastakasthAyinaM mRtyuM, yadi pazyedayaM janaH / AhAro'pi na roceta, 2kimutA'kRtyakAritA' // 2 adyaiva hasitaM gItam, krIDitaM yaiH zarIribhiH / adyaiva te na dRzyante, kaSTaM kAlasya ceSTitam // 3 spRhaNIyAH kasya na te, satataM saralAzayAH mahAtmAnaH / trayamapi sadRzaM yeSAm, vacanaM cintanaM samAcAraH // 4 yathA cittaM tathA vAcaH, yathA vAcaH tathA kriyA / dhanyAste tritaye yeSAm, visaMvAdo na vidyate // 5 yauvane'pi prazAntAH ye, ye ca hRSyanti yAcitAH / varNitA ye ca lajjante, te narAH jagaduttamAH // [Marks -20] 1 jIra 2 to pachI, vajI 3 jarAja ama ravAnuM 4 duSTahAthI 5 khuza thAya che. sarala saMskRtam - 4 * 207 * parIkSA-4 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta vAkya racanA Sentence Formation Tips [ mitro ! A lekha avazya eka vAra vAMcI jazo. AmAM saMskRta vAkya saMracanA mATenI jarUrI vAto joIzuM. ] [1] sAmAnyathI ApaNe joI gayA ke saMskRtamAM vAkyaracanA mATeno niyatakrama nathI. pArzvanAthaH khinaH pazyati, bina: pArzvanAtha: pati, pati pArzvanAtho ninaH / A pramANe koI paNa rIte vAkya lakhI zakAya che. padakrama koI niyata nathI. AnuM mukhyatayA kAraNa e ke saMskRtamAM zabdono karma tarIkeno, kartA tarIkeno ke karaNa tarIkeno zuM artha karavo ? te zabdasaMlagna vibhakti ja darzAvI de che. mATe zabda vAkyamAM game tyAM goThavAya paNa potAnA arthane vibhakti dvArA jaNAvI ja de che. 'ahaM prAmaM gacchAmi' AmAM 'prAmaM gacchAmi ahaM' evuM bolavAmAM Ave to paNa prAma e karma ja rahe che, kartA nathI banI jatuM. kAraNa ke grAma ne karma tarIke oLakhAvanAra dvitIyA vibhakti tenI sAthe ja saMlagna che. bIjI dareka bhASAmAM A khAsiyata nathI. English bhASAmAM kyAreka to vAkyano krama ja kartA, karmane jaNAve che. mATe jo vAkya krama badalAI jAya to arthano anartha thaI jAya. dA.ta. Lord Parshwanath observes an art-gallery [pArzvanAtha bhagavAna citrazALAne juve che.] ahIM pArzvanAtha bhagavAna kartA ane citrazALA karma te vAkyakramane lIdhe oLakhI zakAya che. jo vAkyakramane badalAvI do to karma e ja kartA thaI jAya. jema ke, An art-gallery observes Lord Parshwanath [citrazALA pArzvanAtha bhagavAnane juve che !J sArAMza e ke - saMskRtamAM zabdono niyatakrama nathI hoto, te vibhaktine AbhArI che. paNa, jene vibhakti ja nathI lAgI te avyayo mATe krama phiksa karavAmAM Avyo che. jo temAM pheraphAra karAya to arthano anartha thAya. = dA.ta. ahaM ninameva pUnayAmi huM bhagavAnane ja pUjuM chuM. ameva ninaM pUnayAmi = huM ja bhagavAnane pUjuM chuM. A rIte 'v' avyayano krama badalAtA vAkyamAM keTalo badalAva AvI jAya che ! mATe sAdA vAkyamAM va, Rtti vagere avyayono krama arthanA anusAre niyata ja rAkhavo joIe. sarala saMskRtam - 4 7 208 0 saM.vA.saM. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA ! bAkInA zabdomAM vAkya jema bolavAmAM sAruM lAge tema padakrama goThavAya che. koI niyatakrama nathI. zlokamAM paNa zabdono koI niyata krama nathI hoto. tethI te vakhate vAkyano anvaya karI pachI artha thAya. [2] vAkyaracanAmAM jarUrI eka bAbata e ke dhAtuno saMbaMdha DAyarekTa nAma sAthe na hoya to nAmane SaSThI vibhakti lagADavI. vAta vigate samajIe - 1. bhagavAnanI pUjA kare che. ane 2. bhagavAnane pUje che. uparokta banne vAkyono artha sarakho che. paNa, ekamAM bhagavAna karma che. ekamAM bhagavAna saMbaMdha che. A ja vAkyano saMskRtamAM anuvAda joIe to 1. ninastha pUnAM jati 2. nina pUnati Ama to paristhiti spaSTa che. paNa bhUla ahIM thAya ke "bhagavAnanI pUjA kare che' AvA vAkyanA saMskRta anuvAdamAM bhagavAnanI = ninI pUjA kare che = pUnayati | ninI pUnayati AvuM vAkya banI jAya che. A vAkya khoTuM che. kAraNa ke vAstavamAM Ano artha "bhagavAnanI pUje che" Avo thaI jAya. ahIM dhyAna e rAkhavAnuM ke nina zabdano sIdho saMbaMdha dhAtu sAthe che. AvI paristhitimAM nina ne bIjI ja lAge. je zabdano sIdho dhAtu sAthe saMbaMdha thAya tene dvitIyA lagADavI joIe. jyAre nina pUnAM roti A vAkya paNa khoTuM ja che. kAraNa ke have nina no DAyarekTa saMbaMdha dhAtu = Rti sAthe nathI. paNa pUnA = zabdanI = nAmanI sAthe che. mATe have ahIM SaSThI vibhakti lAgaze. A mUMjhavaNa TALavA mATe "bhagavAnanI pUjA kare che' AvA vAkyane bhagavAnane pUje che" AvA vAkyamAM pheravI pachI anuvAda karavo to bhUla nahIM rahe. A bAbata sthira karavA mATe thoDI practice karI lo : 1. te mArI niMdA kare che. 4. te bhagavAnanA darzana kare che. 2. te mArI zodha kare che. 5. te zAlibhadranI prazaMsA kare che. 3. te bhojana kare che. sarala saMskRtam - prathama pATha-16 svAdhyAyanuM eka vAkya paNa A saMdarbhe dhyAnamAM levA jevuM che. tyAM gujarAtIthI saMskRta anuvAda karavA mATe vAkya ApyuM che sarala saMskRtam - 4 - 209 * ja saM.vA.se. 8 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke - gautama svAmIne bhagavAna mahAvIra svAmI upara ghaNo sneha hato. ahIM gautama svAmIne' - A zabda jotAM dvitIyA vibhakti dekhItI rIte AvavI joIe. paraMtu evuM nathI. tenuM saMskRta thAya -autamasyAnadharasya zrI mahAvIragine neda mAsI... kAraNa ke gautama padane sneha pada sAthe saMbaMdha che. matalaba ke nAma-nAmano saMbaMdha hovAthI SaSThI AvI. ahIM gujarAtImAM SaSThI bolavI keme karIne nahIM phAve. AvA daSTAMto paNa dhyAnamAM rAkhavA. [3] rAma:, nagaNya prAtA, vazarathastha putratvAn ! AvA vAkyano artha sAdI rIte ema thAya ke rAma e lakSmaNano bhAI che. kAraNa ke dazarathanuM putrapaNuM rAmamAM raheluM che. A vAkyamAM ra(be) vastu noTa karavA jevI che. A. chelle pAMcamI vibhakti che. teno artha "kAraNa ke thAya. eTale vAkyamAM pahelAM ja kAraNa ke umerI dIdhuM. B. A anuvAdamAM vicitra lAgatuM hoya to "rAmamAM putrapaNuM' - A pada. eTale AvA vAkyano anuvAda karavo hoya tyAre saptamI + va kADhI artha karavAmAM Ave che. have artha ema thaze ke rAma, lakSmaNano bhAI che. kAraNa ke rAma dazarathano putra che. A rIte saptamI + va ane SaSThI +4 kADhavAthI ghaNI jagyAe gujarAtImAM artha vadhAre spaSTa ane cokhkho thaze. nyAyamAM A rIte artha karavAthI vAkyo ghaNA saraLa lAgaze. [4] dvikarmaka vAkyamAM "zuM?, kone ?' prazna pUchavAthI karmane zodhI zakAya che tevuM ApaNe joI gayA. paNa, A vAta sarvatra lAgu nathI paDatI. hA! zarUAtamAM prAthamika bodha mATe te jarUrI che. mULa tAtparya e che ke, govALa gAyane dUdha dohe che. AvA vAkyamAM dohavAnI kriyA sAthe na to ekalI gAya saMlagna che ke na to ekaluM dUdha saMlagna che. paNa ubhaya saMlagna che. bhagavAnane pUje che' - AvA vAkyamAM pUjAnI kriyA mAtra bhagavAna sAthe ja saMlagna che. tevuM uparokta vAkyamAM nathI. mATe te dvikarmaka kahevAya che. tathA dohavAnI kriyAno mukhya Azaya dUdha hovAthI dUdhane mukhya karma tarIke tathA gAyane gauNa karma tarIke vivakSita karavAmAM Avela che. chesarala saMskRtam - 4 - 210 * 6 saM.vA.saM. 8 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya vAta e che ke - pati: mAM paya: tAdhi AvA vAkyamAM ""kyAMthI dUdha chUTuM paDe che ?" A praznano javAba pUchatAM "gAyamAMthI dUdha chUTuM paDe che" - Avo tarkayukta javAba maLI jAya che. ApaNe pUrve joI gayA te mujaba have gAya e apAdAnakAraka kahI zakAya. mATe, gopAlaH dhenuM dugdhaM dogdhi maav| vAyanI 4cyA gopAlaH dhenoH dugdhaM todhi - Avo vAkyaprayoga thavo joIe. kAraNa ke gujarAtI bhASAnI dRSTie "govALa gAyamAMthI dUdha dohe che" - A pramANe gAyane pAMcamI vibhakti ja che. pAMcamI vibhaktino "mAMthI pratyaya lAgyo ja che. paNa, saMskRta bhASA ahIM judI paDe che. te dhenune apAdAna tarIke nahIM paraMtu karma tarIke svIkAre che. eTale je apAdAna tarIke bAhya rIte jaNAya che te dhenuM pada saMskRtamAM karma tarIke che. paNa gauNa karma tarIke. dvikarmaka dhAtuo saMskRtamAM 16 batAvavAmAM AvyA che. (te 16 dhAtuo ane tenA jevA arthavALA dhAtuo paNa akarmaka ja kahevAya te dhyAnamAM rAkhavuM.) te 16 dhAtuno jyAre prayoga thAya tyAre je pada apAdAna vagere anya kAraka tarIke jaNAtA hoya chatAM tene karma tarIke svIkRta karavAmAM AvyA hoya te gauNakarma te sivAyanA mukhyakarma. matalaba, gerakAyadesara pravezavALA gauNa. kAyadesara pravezavALA mukhya. vAta ekadama spaSTa bane te mATe amuka dhAtumAM kevI rIte A vastu saMgata thAya che? te joI laIe. tenA mAdhyame akarmaka dhAtuono paricaya paNa thaI jaze. (1) pAtaH dhenuM sukAM todhi govALa gAyamAMthI dUdhane dohe che. gauNakarma mukhyakarma (2) DhIna: dhanapati dhanaM yAvate garIba dhanavAna pAsethI paisAne mAMge che. 11 gauNakarma mukhyakarma sarala saMskRtam -4 0 211 0 & saM.vA.saM. che Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) : taDuttAna mAM pati . te cokhAmAMthI bhAta rAMdhe che. (4) gauNakarma mukhyakarma nAM prAsaM nati bakarIne gAmamAM laI jAya che. mukhyakarma gauNakarma (5) tasvara: ninuM rati | cora mANasa pAsethI sonAmahoro corI jAya che. gauNakarma mukhyakarma hA ! (1) guru ziSya dharma vati | guru ziSyane dharma kahe che. (2) ziSya: 6 prazanna pRcchata ziSya gurune prazna pUche che. AvA vAkyamAM dekhItI rIte gujarAtImAM paNa banne pada karmakAraka ja che. mATe ahIM kone?", "zuM?" A be prazna pUchI gauNa karmano ane mukhya karmano vibhAga karavo. sArAMza (1) amuka jagyAe adhikaraNa, apAdAna vagere kArakonI karmakAraka tarIke vivakSA karI hoya tyAre te gauNakarma tarIke gaNAya. (2) amuka jagyAe "zuM ?" ane "kone ?' praznanA mAdhyame gauNakarma mukhyakarma jANI zakAya. A rIte jhINavaTathI abhyAsa karI gauNa - mukhya karmane chUTA pADavA. karmaNi prayogano saMskRta bhASAmAM pracura upayoga karavAmAM Avela che. mATe teno jhINavaTathI abhyAsa khUba jarUrI che. tenI practice mATe vAkyo ApyA ja che. tevA bIjA vAkyo karIne karmaNi prayoga upara pakkaDa meLavI levI Avazyaka che. che sarala saMskRtam - 4 - 212 * @ saM.vA.se. $ Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] vAkya racanAnI bAbatamAM muzkelI paDatI hoya to kRdantomAM! avyayarUpa kRdantomAM to vAMdho nathI. je muzkelI che te vizeSaNarUpa kRdantamAM che. te aMge thoDo prakAza A muddAmAM ApaNe joIzuM : 4 kRdanta vizeSaNarUpa che. jemAMthI be bhUtakALadarzaka che. tathA bIjA be vartamAnakALa darzaka che. vAkyaracanAmAM bhUtakALa-vartamAnakALanI takalIpha nathI. takalIpha "kartAne ke karmane anusare ?' temAM che. mATe ApaNe 4 kRdantanuM vibhAjana judI rIte karIe. be kartari che. 1. kartaribhUta be karmaNi che. 1. karmaNibhUta 2. vartamAnakartari 2. vartamAnakarmaNi kartarikRdanta kartAne anusare. karmaNikRdanta karmane anusare. 1. marda nItInuM 1. mathA nItam 2. baTuM nayana 2. mathI nIyamInam artha :- 1. huM laI gayelo. 1. mArA dvArA laI javAyeluM. 2. huM laI jaI rahyo chuM. 2. mArA dvArA laI javAI rahela. ATale sudhInuM to magajamAM nakkI thaI gayuM che. 'teNe namelA bhagavAnane huM vaMduM ." A vAkya "namelA padathI bhUtakRdanta che te khabara paDI jAya che. paNa prazna e thAya che ke A vAkyamAM kartari bhUtakRdanta che ke karmaNi bhUtakRdanta ? javAba :- karmaNi bhUtakRdanta. prazna :- "tenA dvArA nimAyelA AvuM thoDuM lakhyuM che? "teNe namelA' ATaluM ja to lakhyuM che to pachI A karmaNi kema ? kartari na kahevAya ? javAba :- karmaNi kartarinI vyAkhyAmAM tenA dvArA gujarAtImAM hoya to ja te karmaNikRdanta kahevAya tevuM nathI. vyAkhyA joI lo - 1. je kRdanta karmane anusaratuM hoya te karmaNikRdanta. 2. je kRdanta kartAne anusaratuM hoya te kartarikRdanta. uparokta vAkyanA anusaMdhAnamAM ja keTalAka muddAo spaSTa karI laIe. A. uparokta vAkyamAM be kriyApada che. 1. vaMdavuM 2. namelA ripha sarala saMskRtam - 4 - 213 * 6 saM.vA.saM. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane kriyAnA karma bhagavAna ja che. paNa, banne kriyA dhyAnamAM na lo. mAtra kRdanta ja javo, kRdantane ja prazna pUchavAno. kone namelA? bhagavAnane namelA, mATe kRdantanuM karma bhagavAna che. B. kRdantanuM karma vAkyamAM kartA, karma, karaNa, saMpradAna koI paNa hoI zake che. jema ke, 1.mAtrA nItaH vAta mAvataM pati 2. mAtrA nItaM vInaM sarve pazyaktiA 3. mAtrA nItena vAlena ninaH pUjete ! 4.mAtrA nItAya vItIya mo: rovati | ahI bALaka kartA, karma vagere dareka vibhaktimAM dekhAya che. paNa te tUra, pUna, vagere dhAtunA kartA vagere rUpe che. nIti = nayana = laI javuM kriyAnA to karma tarIke ja bALaka che. kone laI jAya che? bALakane laI jAya che. mATe bALaka e karma ja che. paNa pachI vAkya AgaLa laMbAtA navA dhAtunuM bALaka karaNa banI gayuM to tene tRtIyA vibhakti lAgaze. te vakhate "bALaka kRdantanuM karma che' - A vAta gauNa banI jaze. have mULa vAta upara AvIe. "namelA' A kRdantanuM karma bhagavAna che. ane "nameluM e pada bhagavAnane anusare che. mATe ja "namelA bhagavAno, 'namelA bhagavAna" Ama bhagavAnanA rUpanA AdhAre kRdantanA rUpamAM paNa pheraphAra thAya che. mATe phalita e thayuM ke "nameluM kRdanta bhagavAna = karmane anusare che. have vyAkhyA juo. vyAkhyA mujaba karmane anusare te karmaNikRdanta kahevAya. . teNe namelA bhagavAnane huM namuM chuM - A vAkyamAM namelA = nata. thaze. A vAta nakkI thaI, kAraNa ke karmaNi bhUtakRdantano prayoga che. AgaLanuM vAkya "ninuM marda vatte A pramANe normala ja che. have nina, dvi. vi. e. va. che. mATe nIta ne paNa ki. vi. e. va. lAgaze. - vAkya A rIte thayuM. nato jinamahaM vande / have kRdantanuM karma nakkI thayA pachI kRdantanA kartAne nakkI karIe. koNa name che? te name che. . te = kartA. karmaNinA kartA tRtIyA vibhaktimAM Ave. mATe tana nAM ninAmahaM vanke A rIte vAkyano AkAra thayo. che. sarala saMskRtam - 4 0 214 0 saM.vA.saM. che Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartari kRdantanuM karma dvitIyA vibhaktimAM ja Ave. karmaNi kRdantanA kartA tRtIyA vibhaktimAM ja Ave. jema ke, 1. vAAM nayanta mAM sa pazyati / g A kRdanta kari che. * laI javAnI kriyAnA karma evA bALakane A kRdanta nathI anusaratuM. paNa, kartAne anusare che. ahIM laI javAnI kriyAnA kartA evA prathama puruSane dvitIyA vibhakti lAgI. tenI jagyAe tRtIyA paNa AvI zake. jyAre karma evA bALakane to dvitIyA ja lAge. 1. : cAra muddA nakkI thayA. 1. kartAne anusare te kapriyoga. karmane anusare te karmaNiprayoga. 2. 3. 4. 2. uparokta vAkyamAMthI bIjA paNa be muddA ApaNe joI zakyA ke - kari kRdantanA kartA koI paNa vibhaktimAM hoI zake. te AgaLanA vAkyanA AdhAre nakkI thAya. jema ke uparamAM dvitIyA vibhakti. karmaNi kRdantanuM karma koI paNa vibhaktimAM hoI zake. te paNa AgaLanA vAkyanA AdhAre nakkI thAya. jema ke pUrvanA vAkyamAM 'ninam'mAM dvitIyA vibhakti. eTale jema kari dhAtunA rUpano kartA prathamAmAM ja hoya ane karmaNi dhAtunA rUpanuM karma prathamAmAM ja hoya tema ahIM kartarikRdantano kartA ane karmaNikRdantanuM karma prathamAmAM ja hoya tevo koI niyama nathI. thoDA udAharaNo joI laIe H gujarAtImAM H 1. mAtA dvArA jovAtA bALake sArI rIte lakhyuM. 2. vAdaLe varasAvelA pANIthI kheDUto rAjI thayA. 3. vidyArthIne pUchatA evA zikSaka gusse thayA. - saMskRtamAM : 1. mAM tADayantaM janaM tADitavAn sa adhunA dhAvati / 2. mAtrA pRcchyamAnaH bAlaH na kimapi kathayati / 3. jinaM praNamantaM zAlibhadram ahaM varNayAmi / sarala saMskRtam - 4 0 215 7 saM.vA.saM. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta vAkyamAM kRdantanA kartA, karma, vAkyanA chellA mukhya dhAtunA kartA - karma vagere chUTuM pADI dhIre - dhIre artha karazo to vyavasthita samajAI jaze. uparokta lAMbI carcAnA sArAMza tarIke ATaluM yAda rAkho :A. kartAne anusaranAra kRdanta kartarikRdanta. B. karmane anusaranAra kRdanta karmaNikRdanta. C. kartarikRdantanuM karma dvitIyA vibhaktimAM ja Ave. D. karmaNikadantanA kartA tRtIyA vibhaktimAM ja Ave. E. kartarikRdantanA kartA AgaLanA vAkyanA anusAre koI paNa vibhaktimAM AvI zake. F. karmaNikRdantanuM karma AgaLanA vAkyanA anusAre koI paNa vibhaktimAM AvI zake. [6] jyAre vAkya agharA lAge tyAre saMskRtanA dareka padanuM vibhaktinA AdhAre gujarAtI karI do. pachI AkhuM vAkya joDI do. to ghaNI saraLatA raheze. dA.ta. mAM tADayanta nAM tADitavAna : adhunA dhAvata I mAM = mane tADayanta = mAratA nana = mANasane tADitavAnuM = mAranAra sa: = te adhunA = hamaNAM dhAvati = bhAge che. have A chUTA arthone gujarAtI bhASAnA vAkyane anusAra eka vAkyamAM DhALavA prayatna karo. have saraLatAthI vAkya banI jaze. jema ke, mane mAratA evA mANasane mAranAra te atyAre bhAge che." A pramANe paNa vAkyano artha karI zakAya. pachI jema-jema practice karazo eTale AnI paNa jarUrata nahIM rahe. emane ema ja artha karI zakAze. [7] (a) nAnA mathatA nakArI zAsIt - AvA vAkyomAM "mithilA nAmanI nagarI hatI' - A pramANe artha karavo. (b) mALa jIta - AvA vAkyano "raste jAya che' - ema artha karavo. (c) anvenA samaye chiti - AvA vAkyano artha "thoDA samayamAM jAya che" - A pramANe karavo. TUMkamAM, saMskRtamAM amuka vastu judI rIte lakhAya. te darekano anuvAda gujarAtIne anurUpa karavo. rilA sarala saMskRtam - 4 0 216 * saM.vA.saM. 8 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] 'sati saptamI' nA cepTaramAM ApaNe joyuM hatuM ke sati saptamI prayogamAM kRdanta vagerene saptamI vibhakti lAge. paNa tevo niyama nathI. arthanA anusAre sAteya vibhakti AvI zake che. prabuddha: san sa thayati = jAge chate te kahe che. ahIM pahelI vibhaktimAM Avela che. paNa, mukhyatayA saptamI vibhaktino prayoga thAya che. ghaTasya ghaTatvam [9] SaSThI ane saptamI vibhakti kyAreka eka arthamAM vaparAtI hoya che. jema ke ghaDAnuM ghaTatva ke ghaTe maTatvam = ghaDAmAM ghaTatva. [10] jyAM dhAtunA rUpano kartA nakkI na hoya / spaSTa ullekha na hoya tyAM pR.pu. e.va.no prayoga karavo ane liMga nakkI na hoya tyAM napuM.no prayoga karavo. = dA.ta. prAmaM rUghdhati, mitti na khAnAmi / vodhAmyaham / [11] vidhyartha kRdantanA kartAne tRtIyA ke SaSThI vibhakti lAge che. jema ke, mayA rUtuM rtavyam / paraMtu tenuM gujarAtI karatI vakhate 'mArA vaDe A karAvuM joIe' pramANe na karavuM. paraMtu 'mAre A karavuM joIe' - e pramANe ja karavuM. [12] dRSTAMta darzaka vAkyo paNa samajavA jevA che : revatIva ahaM sAdhubhyaH auSadhIn dadAmi / - A A vAkya gujarAtImAM A rIte lakhI zakAya - revatInI jema huM sAdhune auSadhIo ApuM chuM.' have prazna e thAya ke gujarAtImAM 'revatInI' A rIte SaSThI vibhakti che te saMskRtamAM pahelI kevI rIte thaI jAya ? 'revatyA va' AvavuM joIe. [AvuM paNa kyAMka lakhAya che.] ahIM gujarAtI karatA saMskRtabhASA jude raste phaMTAya che. saMskRtamAM niyama eTalo ja che ke - upamAna ane upameya vacce sarakhI vibhakti hoya. jene upamA ApavAnI hoya te upameya. jenI upamA ApavAnI hoya te upamAna. ahIM upameya evA 'ahaM' ne prathamA vibhakti che mATe 'revatI' ke je upameya che tene prathamA vibhakti ja Ave. gujarAtImAM bhalene SaSThI hoya ! [13] vyAkaraNanA sUtra mujabano eka aprasiddha niyama evo che ke repha pachIno vyaMjana vikalpe bevaDAya che. vartamAna - vartamAna, dharma - dharma, rma - rma, Arta sarala saMskRtam - 4 0 217 0 Artta saM.vA.saM. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte banne prakAranA prayoga thaI zake che. mATe temAM mUMjhAvuM nahIM. asmanA tathA suSmanA rUpomAM mAnau/na: ityAdi tathA tyA/vA/va: ityAdi je vaikalpika rUpo ApyA che te vAkyanI zarUAtamAM vAparI zakAtA nathI. dA.ta. ayaM me anunaH Ama kahI zakAya. paraMtu meDayam anunaH na kahI zakAya. mamA'yam anujaH Ama ja kahevuM paDe rUti dhyeyam / [14] 'ApaNuM' ane 'amAruM' - A banne bhinna arthabodhaka che. jene uddezIne kathana che teno samAveza abhipreta hoya to 'ApaNuM' kahevAya. jo teno samAveza abhipreta na hoya to 'amAruM' kahevAya. kiMtu saMskRtamAM tevA prakAranA banne prayogo ammAm prayogathI ja sUcita thAya che. A vAta dhyAnamAM levI. * -- jema ke, rAmagra tamaLazca bharatajja Anti / Ama saMskRtamAM 7 kyAreka be ke traNa vAra vaparAtA hoya che. vA paNa be ke traNa vAra vaparAtA hoya che te darekanA artha karavAnA nathI hotA. artha :- rAma, lakSmaNa ane bharata jAya che. tathA rUti kyAreka muddAnA aMtamAM paNa vaparAya che. dareka vakhate 'e pramANe' artha na karavo. kyAreka ya no artha 'ke' thAya che. dA.ta. pUMtija zRpAla: tavAnuM yat 'mavantam amiSetuM sarve phanti / ' di no artha 'kAraNa ke' paNa thAya che. mAna - A banne avyayonA artha 'nahIM' - A ja che. paNa, darekano prayoga judA pariprekSyamAM thAya che. baudhiH atra nAsti = ahIM auSidha nathI, A pramANe niSedha - abhAva darzAvavA mATe 'na' avyayano prayoga thAya che. 'mA' avyayano prayoga 'mA catu' = na jAo... ityAdi niSedhaka AjJAdi darzAvatI vakhate thAya che. sarala saMskRtam - 4 7 218 0 saM.vA.saM. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa spaSTatA mATe A udAharaNonuM parizIlana karo : [1] vaidya: asti, auSadhi: nAsti / vaidyaH mAtu baudhistu atyeva / [2] vAlo'sti, mAtA nAsti / mAtA mAstu, bAlo'styeva 1 [3] dhanaM nAsti, dharma: asti| dhanuM mAstu, dharmastu aksceva / A udAharaNono dhvani pakaDAtA ja kahevAnuM tAtparya barAbara samajAI jaze. TUMkamAM, amuka zabdonA je artha bukamAM tame bhaNyA te ja artha thAya tevo niyama saMskRtamAM nathI. AjubAjunI vAtonA AdhAre artha nakkI thAya che, kozagraMthAdimAM tenI gahana carcA jovA maLe che. [15] dhAtumAM paNa tema ja samajavuM. dhAtunA gaNa-padamAM paNa kyAreka vibhinna graMthomAM judA-judA prayogo dekhAya che. amuka paraaipadI dhAtuo ubhayapadI tarIke paNa amuka graMthomAM dRSTigocara thAya che. mATe, ahIM je pada dekhADyA hoya te dhAtune bAhulyena lAgatA hoya tema samajavuM. ane eTale ja pahelA paramaipadI dekhADelo dhAtu parokSa vagere cepTaramAM ubhayapadI tarIke paNa dekhAze. mATe je paNa dekhADyuM te prAyaH samajavuM. hA ! saMskRtamAM badhuM che fix ja. paNa te mATe vyAkaraNAdino abhyAsa Avazyaka che. prAthamika bodhamAM te agharuM paDe. mATe jeNe A buka karI vAMcana karavuM che, tenA mATe ATalI mAhitI paryApta haze tevuM amAruM mAnavuM che. vizeSa vigato adhyApaka pAsethI meLavavI. puMlliMga/napuMsakaliMga... vageremAM tathA hrasva-dIrgha... vageremAM je vaividhya che te havenA prakaraNomAM joIzuM. sarala saMskRtam - 4 0 219 saM.vA.saM. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va8( aneka prakAre lakhAtA zabdonI yAdI jI ghara zatru kramAMka I eka prakAra | anya prakAra sartha agAram AgAram aGkaraH aMkuro antarIkSam | antarikSam aMtarIkSa apagA ApagA nadI apAcI avAcI dakSiNa dizA amarSaH AmarSaH gusso amAtyaH AmAtyaH maMtrI arAtiH ArAtiH astAgham asthAgham, asthAgam agAdha AmaH amaH roga AyuH (AyuS) | AyuH (Ayu) AyuSya AzIH AzI sApanI dADha uSaram USaram ukharabhUmi uSA USA rAtri, prabhAta UrIkRtam | urIkRtam svIkAreluM USmA USmA (USman) UkhA kariH hAtha karavAlaH karapAla: talavAra kuraGgaH kuraGgamaH haraNa kurkuraH kukkuraH kUtaro kRmiH krimiH kRmi | kRSaka: kRSikaH | koGkaNaH koMkaNa deza 24 | kozaH koSaH noMdha : A badhA prakAro ahIM zabdaprabheda, abhidhAna ciMtAmaNi, amarakoza, vizvaprakAza, vaijayantI, anekArtha saMgraha... ityAdi aneka kozagraMthonA AdhAre darzAvavAmAM bhAve che. sa28 saMskRtam - 4 . 220 . zabdonI yAdI8 karaH kheDUta kuGkaNaH koza Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 39 38 38 40 41 42 43 44 tanuH 45 tantuvAyaH 46 tapaH 47 tamaH 48 tala: 48 tvak dakam dUtI dhanu: (dhanuS) dharitrI sarala saMskRtam - 4 eka prakAra 50 51 52 53 khAniH gandharvaH gANDIva: caJju [strI.] caNDAlaH camuH caritram cATuH cAmaram celam caura: chekaH janitrI japA jambUkam jaraTha: jyotiSam jharaH jhallarI anya prakAra khaniH gAndharvaH gANDivaH caJcUH cANDAlaH camUH caritam caTuH camaram cailam coraH jambukam jaTharaH jyautiSam jharI jhalarI tanuH (tanuS) tantravAyaH tapam tamasaH tAla: tvacaH dagam dUti: dhanu: (dhanu) dharayitrI chayillaH, chekAlaH, chekila: hoziyAra janayitrI javA * 221 artha khANa devavizeSa, gAyaka dhanuSya cAMca caMDAla senA jIvanacaritra priyavacana cAmara vasa cora utpanna karanAra jAsUda ziyALa kaThina jyotiSazAstra jharaNuM Asara zarIra vaNakara tapa aMdhakAra tADanuM jhADa cAmaDI pANI dUtI dhanuSya dharatI je zabdonI yAdI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka prakAra kramAMka 54 55 56 57 58 nArAyaNaH 59 nimeSa: 60 pattrI 61 62 63 64 65 pArAvataH 66 pulindra : 67 68 69 70 71 72 makarandaH 93 74 75 76 mAtaGgaH 99 78 78 80 81 82 dharmaH | dharma (dharman) nanAndA ( nanAndR) nanandA ( nanandR) nandI nandiH nabhaH patram panthAH parazuH parSad prAvRT bandhuram (vi.) bhaginI bhallUkaH bhujA makutikam masuraH mahilA mAtuliGgaH mukuTam yatiH yamalam yoSit rajaH (rajas) sarala saMskRtam - 4 anya prakAra nabham narAyaNaH nimiSaH pattriH pAtram pathaH parzaH parSadA pArApataH pulindaH prAvRSA bandhuram bhagnI bhallukaH bhujaH marandaH | mukutikam mAtuluGgaH makuTam yatI ( yatin ) yAmalam yoSitA rajaH (raja) * 222 * dharma naNaMda AnaMdamaMgala AkAza kRSNa palakAro pakSI pAMdaDuM mArga kuThAra sabhA kabUtara bhIla varSARtu |suMdara bahena rIMcha masUraH | mahelA, mehalA, mahelikA strI | mataGgaH hAthI bIjoruM hAtha makaraMda motI artha masura dhAnya |mugaTa | sAdhu yugma strI dhULa zabdonI yAdI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka eka prakAra 83 vakra: 84 vadanyaH 85 86 87 88 88 80 91 92 93 94 95 96 87 98 SaNDhaH 99 SThIvanam 100 | sarSapaH 101 sahacaraH 102 | sAyam 103 | saudAminI 104 |sparzaH 105 sphaTikam vanIpaka: valmIkaH vAlukA vAsaraH viraJca: | veza: zaraH zarad zubham zUka: zUkara: zRgAlaH zyAmAka: 106 | hanumAn 107 harSaH 108 hAlAhalam anya prakAra vaGkaH vadAnyaH vanIyakaH vAlmIkaH vAlikA vAtra: viriJciH, veSaH saraH zaradA subham sUka: sUkaraH sRgAlaH zyAmaka: viriJcanaH zaNDhaH SThevanam sariSapaH sahAcaraH sAya: saudAmanI, saudAmnI spariza: sphATikam hanUmAn hariSaH hAlahalam, halAhalam * 223 * vAMko dAnapriya, madhurabhASI yAcaka rAphaDo retI divasa brahmA veza bANa artha zaraRtu zubha popaTa bhUMDa ziyALa nAno cokho napuMsaka thUMkavuM sarasava mitra sAMja vIjaLI sparza sphaTika hanumAna |AnaMda jhera noMdha :- uparokta zabdamAM je zabda je rIte prasiddha hoya te rIte ja teno prayoga karavo. ahIM phakta jANakArI mATe te te prayogo jaNAvyA che. sarala saMskRtam - 4 jazabdonI yAdI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puMlliga + napuMsakaliMga - ubhayaliMgI zabdonI yAdI (mane zonA mAdhAre) 1868 | artha varNa, mokSa aMkuro aMkuza aMgAro agUThAnuM parva kramAMka | puMlliga rUpa akSaraH aGkaraH aGkuzaH aGgAraH aGgulaH aNDaH atyayaH adharaH anIka. andhakAraH aparAhnaH abdaH ambuH ambujaH argalaH atikrama hoTha senA aMdhAruM bapora varSa | napuMsakaliMga rUpa akSaram aGkuram aGkuzam aGgAram aGgulam aNDam atyayam adharam anIkam andhakAram aparAhnam abdam ambum ambujam argalam avasaram avasAnam avyayam azanam AkAzam AmiSam Ayudham Aspadam indhanam * 224 * pANI avasaraH avasAnaH avyayaH kamaLa AgaLiyuM avasara aMta avyaya azana, AhAra AkAza mAMsa zastra sthAna azanaH AkAzaH AmiSaH AyudhaH AspadaH 24 indhanaH sa26 saMskRtam - 4 23 IMdhaNa zabdonI yAdI 8 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 39 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 48 50 51 puMlliMga rUpa utkocaH utpalaH udara: udyamaH udyAnaH udyogaH upalaH airAvataH odanaH auSadhaH kakuda: kaGkaNaH kaTaka: kaNTakaH kandaH kapaTa: kapAlaH kapola: kabandhaH kamaNDaluH kamala: karISa: karpUra: kavacaH kaSAyaH kANDaH kAntAraH sarala saMskRtam - 4 napuMsakaliMga rUpa utkocam utpalam udaram udyamam udyAnam udyogam upalam airAvatam odanam auSadham kakudam kaGkaNam kaTakam kaNTakam kandam kapaTam kapAlam kapolam kabandham kamaNDalu kamalam karISam karpUram kavacam kaSAyam kANDam kAntAram * 225 * artha lAMca kamaLa peTa utsAha bAga parAkrama paththara airAvata hAthI bhAta auSadha vRSabha skaMdha baMgaDI sainya kAMTo mULa kapaTa kapALa gAla dhaDa kamaMDala kamaLa chAe kapUra kavaca kaSAya bANa jaMgala jazabdonI yAdI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka para 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 93 74 75 76 77 78 puMlliMga rUpa kArSApaNaH kAlakUTaH kAsAraH kirITa: kirITaka: kuTTima: kuNDa: kuNDalaH kutUhala: kundaH kuSTha: kusuma: kUpaH kUrca: kRkacaH kedAraH keza: koTara: kolAhalaH koza: kohara: kSIra: kSuraka: kSemaH kSaumaH khala: garaH sarala saMskRtam - 4 napuMsakaliMga rUpa kArSApaNam kAlakUTam kAsAram kirITam kirITakam kuTTimam kuNDam kuNDalam kutUhalam kundam kuSTham kusumam kUpam kUrcam kRkacam kedAram kezama koram kolAhalam kozam koharam kSIram kSurakam kSemam kSaumam khalam garam * 226 * artha kArpApaNa kAlakUTa jhera taLAva mugaTa mugaTa bhoyataLiyuM kuMDa kuMDala kutUhala macakuMdanuM phUla koDha phUla kUvo dADhI karavata kyAro vALa bakhola kolAhala bhaMDAra chidra dUdha asro kalyANa vastra durjana viSa zabdonI yAdI Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puMlliMga rUpa gANDIvaH kramAMka 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 88 80 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 tUra: 105 tUrya: sarala saMskRtam - 4 gRhaH gehaH gomayaH grAma: ghrANaH cakra: cakravAla: candanaH caraNa: cAmaraH cUrNa: celaka: chatraH jantuH jalaja: jAla: jIvana: taDAgaH tala: timira: tilaka: tIra: tIrtha: tuSAraH napuMsakaliMga rUpa gANDIvam gRham geham gomayam grAmam ghrANam cakram cakravAlam candanam caraNam cAmaram cUrNam celakam chatram jantu jalajam m jIvanam taDAgam talam timiram tilakam tIram tIrtham tuSAram tUram tUryam * 227 * artha dhanuSabANa ghara gRha chANa gAma nAka cakra samUha caMdana paga cAmara cUrNa vastra chatra jIvajaMtu kamaLa jALa jIvana talAva taLiyuM aMdhakAra tilaka kAMTho tIrtha barapha vAMjitra vAMjitra UzabdonI yAdI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | napuMsakaliMga rUpa tailam toyadam | artha tela vAdaLa toraNa daMDa, senA lAkaDuM toraNam daNDam tAruM tA: dinam divasa dIpakam dUSaNam daivam va: daivataH dIvo dUSaNa nasIba devatA jugAra pravAhI daivatam ghuta: dyutam dravam 117 kramAMka | puMlliga rUpa 106 taitra: 107 toyadaH 108 toraNaH 109 DhADuM: 110 111 ni: 112 dIpakaH 113 dUSaNaH 114 115 116 va: 118 dvIpa: 119 dhana: 1 20 dharma: 1 21 dhvagaH 122 nirava: 123 nara: 1 24 nalinaH navanItaH 1 26 nATaka: 127 nikuJjaH 1 28 ni:: 129 nidAghaH 130 nidhanaH 131 nidhAnaH 132 | niryAsaH dvIpam dvIpa dhanam dharmam dhana svabhAva cihna 125 dhvajam nakham naram nalinam navanItam nATakam nikuJjam nigaDam nidAgham nidhanam nidhAnam niryAsam 0 228 * nakha nara kamaLa mAkhaNa, nATaka guphA beDI unALo mRtyu nidhi A sarala saMskRtam - 4 zabdonI yAdI? Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka | puMlliga rU5 133 niSkaH 134 | napuMsakaliMga rUpa niSkam netram paGkam | artha sonAmahora AMkha kAdava 135 paTam vastra paTa: paTahaH paTaham paDaha patra: pAMdaDuM patram padmam kamaLa parAga 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 pa : parAgaH palANDuH palitaH pallavaH pavitraH pAtaka: pAradaH pArAvAraH pArtha parAgam palANDu palitam pallavam pavitram pAtakam pAradam pArAvAram pArzvam DuMgaLI sapheda vALa pallava pavitra pApa pAro samudra 146 147 paDakhuM piiDuM: piNDam zarIra pucha: pUMcha 148 149 150 151 15ra 153 pUMcha puMja, samUha puccham puccham puJjam purANam puSpam pradIpam prAvAram phalam 154 phUla pu: purA: puSpI pradIpaH prAvAraH na: bimbaH 155 dIvo 156 157 vastra phaLa pratibiMba vAsaNa 158 bimbam bhANDam 159 bhANDa: A sarala saMskRtam - 4 0 229 0 zabdonI yAdI 8 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 puliMga rUpa mAta: mAva muvana: bhUtaH mUSaLa: majJA maJcakaH maNDapaH madhu madhyamaH malayaH mastaka: mAna mASa mAsaH muvaH muNDaH muSataH musalaH muhUrttaH mRdaGgaH meSaH mo. yUtha: yUpa yauvanaH ratnata: sarala saMskRtam - 4 napuMsakaliMga rUpa bhAlam bhAvam bhuvanam bhUtam bhUSaNam maGgalam maJcakam maNDapam madhu madhyamam malayam mastakam mAnam mASam mAsam mukham muNDam muSalam musalam muhUrtam mRdaGgam meSam modakam yUtham yUpam yauvanam rajatam 0 230 artha kapALa svabhAvAdi jagata bhUta(preta) AbhUSaNa maMgala mAMcaDo maMDapa dAru dehano madhyabhAga parvatanuM nAma mastaka abhimAna aDada mahino mukha mAthuM muzaLa muzaLa mu Dhola gheTuM lADavo samUha yajJano khIllo yauvana cAMdI zabdonI yAdI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ napuMsakaliMga rUpa artha raNam yuddha kANuM deza mIThuM lasaNa randhram rASTram lavaNam lazunam lAGgalam lAJchanam loham lohitam vaktram pUMcha lAMchana lokhaMDa lohI mukha vaja vajram varSa kramAMka | puMlliga rUpa 187 2: 188 ~: 189 rASTraH 19) lavaNaH 191 lazunaH 192 lAGgalaH 193 lAJchanaH 194 noda: 195 lohitaH 196 vaktraH 197 vagra: 198 varSa valayaH 200 valkaH 201 valkalaH 202 valmIkaH vastra: vAtAyanaH 205 vAda: vAra: 207 vini: 208 vAsaraH 209 vAstuH 210 211 vi7: 212 vimAnaH 213 199 varSam valayam valkam valkalam valmIkam vastram vAtAyanam 403 204 vAdyam 206 vAraNam baMgaDI jhADanI chAla chADanI chAla rAphaDo vastra bArI vAjiMtra hAthI vALa divasa ghara phelAvo dhana vimAna viSama vAlam vAsaram vitAnaH vAstu vitAnam vittam vimAnam viSamam viSamaH che sarala saMskRtam - 4 * 231 * zabdonI yAdI* Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka | pulliga rU5] 214 puMlliga rUpa vihAraH vRndra | | artha bhikSAcaryA, bauddhamaTha samUha 2 15 216 217 veza: veza napuMsakaliMga rUpa vihAram vRndam vezam vraNam vratam zaGkham zabam zambalam zayanam 218 vrata: vrata 219 zaMkha 220 maDadu ziva: zambalaH 2 21 222 zayanaH zaram pAtheya zacyA bANa koDiyuM dhanuSa zarAvam zarAsanam 223 2 24 2 25 226 227 228 229 zara zarAvaH zarAsanaH zarIraH zalyaH zikharaH zarIram zarIra zalyam zikharam zItaH zIlam 230 zulkaH 231 zUlaH kAMTAdi zikhara svabhAva kara zULa ziMgaDuM cAra rastA zRMgAra mAthAnuM AbhUSaNa saMsAra zulkam zUlam zRGgam zRGgATakam zRGgAram 232 233 234 235 zekharam saMsAram 236 237 zRGgATakaH zRGgAraH zekharaH saMsAraH saGkramaH saGgamaH saGgaraH saH setu 238 saGkramam saGgamam saGgaram 239 saMgama, meLApa saMgrAma samUha 240 saGgham zika sarala saMskRtam - 4 0 232 0 hazabdonI yAdI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka | puMlliga rU5 | napuMsakaliMga rUpa | artha pravAha, dIkaro santAnam samaram samIram yuddha sahasram pavana hajAra sArasa 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 haLa sArasam sIram sukham suvarNam sukha sonuM santAnaH samaraH samIraH sahasraH sArasaH sIraH sukhaH suvarNaH sUtra: saindhavaH saudhaH stama sthANuH sthAnaH snehaH smazAnaH sUtra sUtram saindhavam saudham 251 siMdhAlUNa mahela thAMbhalo 252 253 254 stambham sthANu sthAnam sneham smazAnam 255 Azraya sneha smazAna 256 hatA. halam haLa. 257 258 halAhalam hastam 259 halAhalaH hastaH himaH hema: 26) himam 261 hemam noMdha : aneka kozonA AdhAre A yAdI haju paNa laMbAvI zakAya che. tathA AmAM amuka zabdo te te liMgamAM ja prasiddha che. to te te liMgamAM ja teno prayoga karavo. phakta anya liMgane paNa svIkAravAnI mAnasikatA keLavavI. di sarala saMskRtam - 4 0 233 0 hazabdonI yAdI8 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va@( Adhunika ane vyavahAropayogI zabdo ) ardha aDhI - a - Antra smAta stha5 - durghaTanAkSetram Aje - adya samajAra, chApuM. - vRttapatra mAtaMzalal - AtaGkavAdin akharoTa - akSoTaka Adu - Ardraka acAnaka - akasmAt sAdhA. - ardhazirovedanA ajamo - ajamodikA AmalI - amlikA aTaka - avaTaka AmaLuM Amalaka aTArI __ - aTTAlikA AratI. - ArAtrika aThavADiyuM - saptAha bhArAmamurasI - sukhAsanI aDada - mASa mAva - Aya aDadho sAvatA - zvaH - sArdhadvaya sAsamAnA (12) - kapila aNusabamarIna - AMkha - nayana aNuzaktisaJcAlita-antarjalayAna | AMgaLI - aGgulI atisthUNatA - atimeda AMtaraDuM athANuM - saMdhAna AMdhaNa - AdrahaNa adAlata - nyAyAlaya 52 - iSTikA anidrA - nidrAlopa Ijanera - abhiyantu aphavA - kiMvadantI chanbhaTekSa - Ayakara abaja - arbuda inbhaTera ni - Ayakarabhavana arajI - prArthanApatra chanza na - sUci asiTIjha. - jalodara chanspeTa2 - nirIkSaka aMgabhUMchaNuM aGgarukSaNa I-meIla - vidyudaNupatra aMgUTho aGguSTha IlAyacI - elA aMjIra - aJjIra IMca - vyaGgula aMdhArI rAta - tamisrA ugharANI - udgrAhaNikA mAmalo - vRSabha - RNa sAgaNiyo - argalA unALo - grISmakAla mAvi - vRtti uMdara - mUSaka sa20 saMskRtam - 4 . 234 . ___AlOM udhAra Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaNiyo Una - UNa ozikuM UMTa - uSTra mogajapatra medhyatuzi - pAda kacaro 2|2naa - pratijJApatra kaDachI 1.16-2 bhI isa - gaNakakAryAlaya kaDAI meTa - adhiniyama kaDhI meTa2. - abhinetR me'sapresa. 7ve - drutagatirAjamArga kapALa mesa-3 - kSakiraNayaMtra kapUra meTama - paramANu kabajIyAta meDaminisTreTara - prazAsaka kabUtara eDavAnsa - agrima kamarano vA meuvoTa - vAkkIla kamaLo eDI. - pANi kamizanara anDoropI - pAcanataMtradarzana, karakyu aMtardarzana karamiyA apa-51a, Hi>y27no sod - | karA Antrapucchazotha | 429 // mema.. - mahopAdhyAya rogiyo membyulansa - rugNavAhinI kalAka me24-DIzana2 - zItavAtAnukUlanayantra | kalekTara meroplena - vAyuyAna, vimAna kalejuM mevA ghariyANa - sAvadhAnaghaTikA kavara mesI.TI. - pittaprakopa kasarata moTi2 - lekhaparIkSaka kaLathI momo - dhvanisaGgrAhakayantra | onararI - avaitanika kaMTrolara maoparezana - zastracikitsA moisa - kAryAlaya kaMdamULa movoTa - AprapadIna - | 16nTa2 * sa28 saMskRtam - 4 . 235 . - upadhAna, ucchIrSaka - paricayapatra - avakara - darvI - kaTAhikA - takrapAka - kaNa - bhAla - karpUra, ghanasAra - malAvarodha - kapota - kaTivAta - pittajvara - Ayukta - saJcAraniSedha - kRmi - karaka - kaNavIra - lUtA - ghaNTA, hAyana - samAhartR - yakRt - patra-AveSTana - vyAyAma - kulatthA - karkoTaka - niyaMtraka - kaNThikA - kaMdamUla - dhanasvIkArapITha Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkaDI koThuM __ - karNa - trapuSI | sasyuleTa2 - gaNakayantra kAkA. - pitRvya kevaDo - ketakI kAkI - pitRvyA keziyara - koSAdhyakSa kAgaDo - kAkaH kesara - kuGkuma, ghusRNa kAgaLa - kargada, kAgada kesUDo - kiMzuka kAca - kAca keLuM - kadalIphala kAcabo - kacchapa - kapittha kAtara - kartarI koDiyuM - zarAva kAtho - katthaka koNI - kaphoNi, kUrpara kAna kothamIra - kustumbarI nama2 - karNajalUkA kothaLo - kotthalaka 452yaat| (782) - karbura kodarA __- kodrava kAmaLo - kambala kodALI - kuddAla kAyado - vidhi, prazAsana kobI - kalambI, zataparvI kArakhAnuM - yantrAgAra komyuTara kArelAM - kAravella nAnAhetukA'dyatanasaMgaNakayantra kALo - zyAma koyala ___ - kokilA dhauiyANa - hastaghaTikA korsa - pAThyakrama - maNibaMdha koLuM - kuSmANDa kAMsako - kaMkatikA klArka - kArmika kAMsuM - kAMsya klAsa - zreNI kIDI - pipIlikA kvolITI - guNavattA kIDo - kITa khaccara - vesara kuhADI - kuThAra khajAnacI - koSAdhyakSa - kukkuTa khajUra - khajUra kUtaro - sArameya khabho - skandha - kaTi khasakhasa - khasabIja kemIsTa - rasAyaNavid khAkharo kemero - chAyAcitrayantra pANI (782) - kapiza kerI - Amraphala sa25 saMskRtam - 4 . 236 . _zahI koDuM kUkaDo - kharkharaka - khaTvA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaDo - ghargharI khANa - Akara grejyueTa - anusnAtaka khANiyo - udukhala glAsa - pAnapAtra khIcaDI - kSiprA, kSipracaTI ghauM - godhUma khIra - pAyasa ghaDiyALa - ghaTikAyantra khIsse - vastrakoTara - ghaTa khIMTI - nAgadaMta gharanu saranAj - nivAsasaMketa khurasI - AsaMdI gharAka - grAhaka khesa - uttarIya ghareNuM - AbhUSaNa gaIkAle - hyaH ghAgharI gadheDuM - gardabha, rAsabha ghI - ghRta garadana - grIvA ghuvaDa - ulUka 28 masAlo - veSavAra dhUMno sohI - jAnusandhivAta garamI - uSmA meSa garuDa - pakSirAja - godhA garoLI - gRhakokilA | ghoDo - azva gavarnara ___- rAjyapAla, prAntapAla | Acii - caTakA gaLaNI - galaMtikA | cakora - cakora - granthika, pippalImUla | 43415, sArasa - cakravAka gAIDa - mArgadarzikA caTaNI - avaleha gAgara - gargarikA caNA - caNaka gAjara - garjara caparAsI - pratihAra - zakaTa camaco - kambI, darvI gAya camAM - anvakSa / upanetra gAla - kapola caMdaravo - candrodaya gAlIco - savarNakutha caMpo - campaka gIdha - gRdhra cAku - kartaka guNa. - goNI cAkhaDI kASThapAdukA guphA - guhA cAdara prAvaraka - pATala cAmaDI - tvak goLa - guDa | cAre tarapha - samantAt **sa21 saMskRtam - 4 . 237 . 8 ho ? gaMThoDA gADuM gulAbI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cALaNI - jalayAna, mahAnaukA - kAnana jAti varayAtrA - phalapAka - pratibhU - jAtiphala - vyaya - jAtipatrI - guptacara - ghoSaNA - jaghana coka cokaleTa - jambU comAsuM - jAmbava - maNDala cAvI - kuMjikA jahAja - cAlanI jaMgala cAMdanI - jyotsnA jAI cAMdI - rajata jAna cAMllo - lalATikA jAma cukAdo - adhinirNaya jAmIna cUlo -- cullikA jAyaphaLa cUMTaNI - nirvAcana jAvaka - dhanAdeza jAvaMtrI cenala - dUrasthacalacitradarzaka jAsUsa ceramena - adhyakSa jAherAta - catvara jAMgha - miSTikA jAMbu cokhA - taNDula jAMbuDo - varSAkAla jillo coLA - cavala, capalaka jIbha coLI - colikA chachuMdara - chuchundura chatrI - chatra juvAra charI - churikA chAtI jeTalega - uras chApakhAnuM - mudraNAlaya chApavuM jeThANI chAliyuM - zarAva chAza - takra joDA chIj, aij - pidhAnaka japtI - balAgraha jharukho jamAI - jAmAtR jhAMjhara jalebI - miSTakuNDalikA jhIro javA - yava 2pAla peTI sa20 saMskRtam - 4 . 238 . - jihvA - jIraka mudraNa jela - yAvanAla - yUkA - yAtrAduSprabhAva - jyeSTha - patyagrajA, jyeSThA - kArAgRha, kArAgAra - upAna - niryAsa - gavAkSa - nUpura - zUnya - patramaJjUSA ___ho ? jyusa Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TAyIMga mazIna - lekhanayaMtra TAIphoIDa, AMtaraDAno tAva - TAImaTebala TAvara ghaDiyALa TipoI Temparecara Teliphona TelIvijhana TopI Tyumara kensara TyUbalAITa TUMka TrITamenTa TreniMga TrolI Thapako - tripadikA bhojavAha TiphIna TI.jI. TI.vI. TIkITa TIcararUma TuvAla TeknIzIyana DUMTI TepareDorDara - saGgRhItadhvaniprasArayantra DresIMga Tejasa Tebala uccapITha DaoNkTara Tebala kASThapITha Dola DonI I | - rAjayakSma dUradarzanayaMtra - mUlyapatrikA adhyApakakhaMDa - aGgaproJcha yaMtravizeSajJa - - Annrajvara samayapatraka nagaraghaTikA - - tApakrama dUrabhASa dUradarzana ziraska karkaroga bhAsvarI lohapeTikA cikitsA prazikSaNa hastavAhyayAnam upAlaMbha, bhartsanA TharAva prastAva ujasa grebhyuseTa - snAtaka Dabbo - saMpuTa sarala saMskRtam - 4 DasTara DuMgaLI DAInIMga Tebala DAyarI DAyarIyA DAyarekTara DAyAbITIsa DAyAlIsIsa DrAphTa DrAyavara Drovara DhIMcaNa - proJchaka palANDu bhojanoccapITha dainandinI - visUcikA, atIsAra nirdezaka madhumeha yAMtrika-utsarjana DigrI upAdhi DipojITa / thApA - nikSepa, nyAsa DiskAunTa apakarSa DIrekTarI - nirdezikA nAbhi DhokaLA takiyo - tala tavo taLeluM tAra * 238 * - prasAdhanapITha - cikitsaka droNI -- - jampAna vinimayapatra cAlaka calasamudgaka jAnu * Dhokkala upadhAna taja tvakpatra taujUya - kAliGga, kalinda, khaDabUja tapeluM piThara - tila - taptaka tailapakva - vidyutsaMdeza zabdo Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAvIja tAMbu - tAmra taila tolo - tolamAna dUrabIna tArIkha - dinAGka hANa (2idhesI) - sUpa pratisara dAMta - danta tALuM tAlaka hiyara - deva hivasa - dina, ahan tuvera - tuvara hivAla pauiyANa - kuDyaghaTikA dIvAla - bhitti, kuDya toTo hIvAsaNI - dIpazalAkA dIvo - dIpaka trAjavuM - tulA dukAna - ApaNa trAsavAdI ___- trAsavAdin dukAnadAra - ApaNika trioSa prao5 - sannipAta . dupaTTo - dukUla thobhITa2 - tApamApaka - dugdha thA59 - sthApanikA, nyAsa | dUdhapAka - payaHpAka thApAnI mAga - nitamba dUdhI - tumbI thALI - sthAlI - dUravIkSaNa thAMbhalo - stambha deDako - maNDuka thIeTara - calacitragRha derANI - devarAnI thelo - syUta parikSaya 63tara vimA - lekhasaGgraha sArdha daravAna - dvArapAla doraDuM rajju darpaNa - darpaNa doro - sUtra - grAhakajIvI dhaDa - kabandha davAkhAnuM - cikitsAlaya dharapakaDa - nigraha dahIM - dadhi dharmazALA - pAnthazAlA dahIMvaDA - dadhivaTaka dhANA - dhAnyaka, dhAnA, dhAnaka dADama - dADima dhoraNa dADha - TraMSTA - mAnacitra dADhI - kUrca nakha ___- nakha dAdA - pitAmaha naNaMda - nanAndR dAdI - pitAmahI | Hits - nanAndRpati * sarasa saMskRtam - 4 .240. devALuM doDha dalAla - varga nakazo Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pathArI napho - lAbha paTAvALo - pratIhAra namakIna - lAvaNika paDado - javanikA navalakathA - upanyAsa paDIkuM - puTikA nasa - raktavAhinI pataMgiyuM - pataGga nAka - nAsikA pati - pati nAnA - mAtAmaha patnI - bhAryA nAnI galI - pratolI pathArI talpa nAnI - mAtAmahI zayyA nAnuM pAsa - pAtra paraba - prapA nAno bhAI - anuja paramadivase ___ - parazvaH nAraMgI - nAraMga paravaLa - paTola nAsto - alpAhAra parIkSA phI - parIkSA-zulka nALiyera - nArikela parejI - parihAra niMdA - gardA palakAro - nimeSa nIlamaNa - indIvara palaMga - paryaMka nIrA (pakSI) - cASa paheragIra nepoliza - nakharaMjikA paMkho vyajana neka TAI - galapaTTa pAghaDI - uSNISa nepahIna - aGgaproJchanI pATalo - pITha no polyuzana - dhvanipradUSaNa pADo - mahiSa nokarI - AjIvikA pInA poTa - jalakuMpikA - mudrAlekha pApaDa - parpaTa noTa - lekhanavahI pAyo - pAda noTIsamoI - sUcanAphalaka pAro - pArada noLiyo - nakula | pAlaminTa - saMsad pakhavADiyuM - pakSa pAla mA - pAlaka paga - pAda pAlakhI - zibikA pagathiyuM _ - sopAna pAsa (sAno) - aJcala pagarakhAM - pAdatrANa pAsa - uttIrNa pagAra - vetana | pAsapura - saMcayapustikA * sa28 saMskRtam - 4 . 241 . - daMDI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitA pittaLa piyara piyAno pistola pI. kheya.DI pITha pInakoDa pILo putrano putra putrI pula - pUrI peTa peTI peTrola pena pepara perezuTa paoNsTamorTama poNo pothIpaMDita popaTa poyaNuM polisa polisI - - * pIta * pautra - duhitR setu janaka pIttala pitRgRha tantravAdya bhuzuNDi vidyAvAcaspati pustakAlaya granthAlaya pUcha52cha Dendra jArI - pRcchAvAtAyana pUtaLI pUraNapoLI - -- pRSTha saGketakramAGka - pUrNapolikA - - pUpikA, kUpikA - kukSi, udara - zAlabhaJjikA * bhUtailasAra lekhanI praznapatra - - peTikA, maJjUSA -- pAdona - pustakapaNDita AkAzachatra cikitsA zuka kumuda ArakSaka nIti sarala saMskRtam - 4 posTa mAsTara posTaophisa pramozana prinTeDa meTara prinsipAla presa progrAma projekTanuM kAma prophesara proviDaMTa phaMDa plega pleTaphorma plena pharasANa pharsTaklAsa -- phuvA phUTapaTTI phUTabola phUdino phUlavaDI patrAlayAdhyakSa patrAlaya utkarSa - mudritasAmagrI AcArya * 242 * - mudraNAlaya - kAryakrama - prakalpakArya - ieAgAvela anA4 - aGkurita-dhAnya phaNasa panasa phAIla phAIla phAIvasTAra hoTala prAdhyApaka - nivRttivetana mahAmAra uccapITha vAyuyAna, vimAna salavaNa prathama zreNi saMcikA patrasaJcAyikA iiDasDa DIpojITa - sAvadhisaMcaya philma phI phINa paJcatArakavizrAmagRha calacitra zulka * phena pitRsvasApati - rekhaka pAdakanduka - pudina phallavaTikA g zabdo Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phoI phekTarI - karmazAlA bAja - zyena pheksa - pratilipipreSaNayantra bAjarI - barjarI - phuphphusa bAjubaMdha - keyUra - pitRsvasA bAtharUma - snAnAgAra phoTogrAphara - chAyAgrAhaka pAyapAsa sarI- upamArgazastrakriyA phona - dUrabhASa bArI - vAtAyana phrIja - zItAgAra bALalakavo - bAlapakSaghAta phrekTara - asthibhaGga bilADI - mArjArI bakarI - ajA bilADo - biDAla bakaro - aja pI.yo. - snAtaka bakavAsa, - pralApa bIjoruM - bIjapUraka bagalo - baka bIla - vikrayapatra bagAsuM - jRmbha bukaselara - pustakavikreta bacata - saMcaya bulabula - gAnapriyA bajAra - hATaka bekTariyA - jIvANu bajeTa - andAjapatra - pIThikA baTATA - Aluka beDarUma - zayanAgAra ahamI (412) - pANDura beromITara - vAyubhAramApaka baniyana - antarIya polI - AgneyasphoTa banevI - AvRtta, bhaginIpati bora - badara papaiyo paMjI - cAtaka porasalIna ita- bakula bapora - madhyAhna posapena - bindulekhinI barapha - hima jyuTIpA 2. - saundaryaprasAdhanazAlA bartha - zayanikA byUgala - saMketa-dhvaniyaMtra balba - vidyudgolaka 3 TesTa - raktaparIkSaNa pahubhAjI bhAna- bahubhUmikabhavana 71 jenDa - raktasaGgrahAlaya bahena - bhaginI 3 saporTa - raktavivaraNa baLada - balIvarda blaDakeMsara - raktagranthi pnn|| - gantrI blaDagrupa - raktayUtha baMgaDI - valaya blaDaprezara - raktavega * sa29 saMskRtam - 4 . 243 . beThaka Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bleka borDa bloTIMga pepara bhagaMdara bhatrIjI bhatrIjo bhamara bhamaro bhAI bhADuAta majAka maTha maNa madhamAkhI manIorDara manIorDara - - - ||||||| kRSNaphalaka zoSaka patra bhagandara bhrAtRvyA bhrAtRvya bhrU bhramara bhrAtR bhADuM bhANiyo bhAbhI bhrAtRjAyA bhIDa janasaMmarda bhIMDA bhiMDaka lUro / sIso (asara) - nIla bheMsa mahiSI maga magaphaLI magara macchara maccharadAnI dhAraka bhATaka bhAgineya mudga maNDapI, zimbI makara mazaka mazakarodha upahAsa makuSTha, mukuSTa maNa (2 Dilo = bhaera ) madhumakSikA dhanAdeza dhanAdezagrahaNa kaNThAMzuka maphalara maracuM bharaDo, AAyokhAma - AmAtIsAra saralasaMskRtam - 4 - marica marI malAI mazkarI masUra maMDapa maMtrI maMdAgni mAIka mAIkroveva ovana mAkhaNa mAkhI mAchalI mATI mAtA mAthuM mAmA mAmI mArI mAlapUvA mAlIsa mAMkaDa miThAI misAIla mIThuM mukaddamo muzkelI musAphara bhUcha mUtaraDI * 244 * marica santAnikA parihAsa masUra vitAna, maNDapa saciva mandAgni dhvanivardhakayantra sUkSmataraGgabhraSTrikA navanIta makSikA matsya mRttikA mAtR - zira mAtula mAtulAnI mAri apUpa mardana matkuNa - miSTAnna prakSepAstra lavaNa abhiyoga asuvidhA paryaTaka zmazru mUtradI zabdo Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratALu rasoDuM moTara bhUtra avaro5 - mUtrAvarodha | 2% (chuTTI) - avakAza bhUtrAzayama patharI - mUtrAzayA'zma rajAI - tUlapaTI bhU, pA, pehozI - mUrchA rajisTrAra - paMjikAdhyakSa bhUgA - mUlaka rajIsTara - nAmAGkanapatra bhechana moisa - mukhyakAryAlaya rajIsTarDa - paJjIkRta megejhIna - sAmAyika - raktAluH methI - methikA 2mata bhehAna - krIDAGgaNa menA - sArikA ramata - krIDA menejara - saMcAlaka - pAkasthAna meyara - mahApaura raMgA - citrita meleriA - zItajvara rAI - rAjikA, yugandharI mesenjara - saMdezavAhaka 2||nnoddii - kApota mogaro - kunda 2|4duut (methI ) - rAjadUta - bhUtailayAna 2|4bhddett - prAsAda moTarakAra - catuzcakriyAna, rAta - nizA mahattvara rAyatu - dAdheya moTAbhAI - agraja rijarvezana - ArakSaNa bhoTI galI - rathyA rimoTa iMTro - dUrasthasaMcAlana bhoTI sa33 - rAjamArga rIpe2 (samA2ma) - samIkaraNa bhoTuM vAsa - bhANDa zaporTa - zodhavivaraNa monITara - chAtrAdezI rIvarsa sAsara - gatipratyAkarSaka bholA zena - caladUrabhASa rIMgaNa vRntAka bhopAsavAna - bhramaNayAna rUpiyo rUpyaka mora - mayUra rUma - apavaraka - vadana rUMvATuM - roma bhyunisipAliTI - nagarapAlikA reDiyo - AkAzavANI, rATika yunibha - gaNaveza reDIo - dhvaniprasAraNayantra yunivarsiTI - vizvavidyAlaya retI _ - sikatA 2.5takSItA, 5in - pANDuroga / relagADI - agniratha 26tapitta - galatkuSTha | relave 125 - agnirathamArgapratihAra * sa28 saMskRtam - 4 . 245 . Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loja rokeTa lohI saveno 305o - agnirathakakSa | lokhaMDa - loha rezama - kauzeya - bhojanAlaya - avakAzayAna, loTa - piSTa UrdhvanabhoyAna loTo - kalaza roTalI - roTikA - rakta roTalo - sthUlaroTTaka sohIna di8058j - raktastyAna robarTI - yAntrikamAnava vakIla - vAkkIla lakavo - pakSAghAta vaghAra - hiGgvAdisaMskAra laviMga - lavaMga vajana - bhAra lasaNa - lazUna vajaniyA - bhAramAna laMgoTa - kaupIna vaTahukama - adhyAdeza sthA.42 - dhvanivardhakayaMtra vaTANA - kalAya lAkaDI - yaSTikA vaTAva - vinimaya lADu - modaka - vaTaka lApasI - lapanazrI varaMDo - varaNDaka lAyabrerI - granthAlaya vasiyatanAmuM - antimecchApatra lAyasaMsa - AjJApana - snuSA sAla bharathu - raktamarica vAcharaDuM - vatsa lAla - rakta vADako - kaToraka lAMca - utkoca vAtonmAda - vAtonmAda sivI solyuzana - drAvaNa vAyaralesa - vitantusandeza likvIDa - drava vAla - valla lipasTi - oSTharaMjikA vAva - vApI lIkha - likSA vALa - keza - saraNI pANADuyI - vAlakakUrcikA dIdI. drAkSa - drAkSA vikSepaka - gatirodha (ka) dIso (20) - harita viTAmInanI gojI - prajIvakagolikA - nimbUka viDiyo - lacitraprasAraNayantra seTamo'sa. - patramaJjUSA vimAna - nabhoyAna seboreTarI - prayogazAlA vITabhInsa. - prajIvaka ** sa28 saMskRtam - 4 . 246 . lIphTa lIMbu Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veITara vekyuma saMdhivA sUMTha sAbu - starI vIMchI - vRzcika sarTiphikeTa pramANapatra vIMTI - mudrikA savAra - prAtaH veTIMgama - pratIkSAlaya savAranI samaya - pUrvANa - pariveSaka sasarA - zvasura veTI dIsTa - pratIkSAsUci sahI - hastAkSara - zUnya - sandhivAta voTa - mata - zuNThI vyAja - vRddhi sAkara - zarkarA zakkariyuM - khaNDakAlu sADI - sATikA zarabata - miSTapeya sArAso, thapiyo - saMdaMzaka zAhI - masI sApa - sarpa zAhIcUsa - masIzoSaka - phenaka ziyALo __ - zItakAla sAyada - pAdayAna zeDaso y||no noTa - saktu sAravAra - cikitsA zetaraMjI sAhI bhA - vimAtR zeraDI - ikSu so mA - vaimAtra zeraphorma - pratibhUtyAvedana sAva25 - saMmArjanI zokya - sapatnI sAsaruM - zvasuragRha sagaDI - aGgArazakaTI sAsu - zvazrU sagavaDa - suvidhA sALI - zyAlI sapharajana - seva sALo sapheda kamaLa ___ - puNDarIka sAMja sAyam sapheda - zveta sAMno samaya - aparAhNa sabamarIna - antarjalayAna sAMbeluM __ - musala samaDI, - zakuni sikko - nANaka samAcAra - samAcAra, udanta sirIyala - dhArAvAhinI samAcArapatra siMdhAlUNa - saiMdhava saragavo - zigru sI.15.31. - guptacarasaMsthA saranA - nivAsasaGketa sIDI - nizreNi sarasava - sarSapa sIsuM sIsaka * sa28 saMskRtam - 4 * 247 . - zyAla Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sIra - haridrA haMsa hADakAM sIMgoDuM - zRMgATaka isa yopA - zyAmAka sugaMdha - parimala havelI - harmya sugharI - sugRhI haLa sup21|72 - kAryanirIkSaka haLadara suprinTenDenTa - paryavekSaka haMsa sUTakeza - maJjUSA hAjarI - upasthiti sUtara - sUtra - asthi sUtarapheNI - sUtraphenikA hADapiMjara - kaMkAla sUpaDuM - zUrpa hAtha - kara sUraNa - sUraNa hAthakaDI - hastapAza seTelAITa - upagraha hAtharUmAla - hastaproJcha selaTekSa - vikrayakara hAthI - gaja seMtho - sImanta hAra - graiveyaka sogaMda - zapatha hisAbanIza - gaNaka hiMcako - dolA sopArI - pUgIphala hiMDoLo - dolA soya - sUcI hImoglobIna - raktavatilohatattva skIma - yojanA hIMga - hiMgu skUTara - dvicakrayAna hUMDI - vinimayapatra skolarazIpa - chAtravRtti heDamAstara - pradhAnAdhyApaka sTImara - bRhadagnipota heDalAITa - agradIpa sTezana -- sthAnaka, sthAsana hemareja - ziroraktasrAva spIkara - adhivaktR helameTa - zirastrANa spIkara - pravaktR hokI - yaSTikanduka spIDabrekara - gatyavarodhaka hoTha - oSTha hatyAkAMDa - hatyAkANDa hosTela - chAtrAlaya 32/TIlAma - saMghuSyavikraya | hospiTala - bRhaccikitsAlaya sonuM - suvarNa sa20 saMskRtam - 4 . 248 . Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sacitrA upadezakathA (Note : mitro ! ahIM ApaNe sacitra vArtAo joIzuM. pahelI vArtA che kAryanI vaheMcaNI. cAlo tyAre gammata sAthe jJAnanI saphare !) gRhakArya vibhajanam ekadA dhanya zreSThI vimRzati ...... ahamadhunA vRddho jAtaH / ataH mayA tAdRzI vyavasthA kartavyA yena manmRtyoranantaraM parivArasya zAntiH, sukham, samRddhizca vardheran / 13000 1. uttaradAyitva = 4vAjahArI sarala saMskRtam - 4 rAjagRhanagare dhanyAbhidhAnaH dakSaH samRddhazca zreSThI vasati sma / tasya dhanapAla - dhanadeva - dhanagopa dhanarakSitAbhidhAnAH catvAraH putrA Asan / teSAM sarveSAM bhAryA - putrAdiparivAraM dRSTvA Anandena zreSThI kAlaM nayati sma / pita: ! bhavatkRpayA sarvaM suSTha vartate / putrAH ! vANijyaM kIdRzaM pravartate ? dharmo'pi pratyahaM kartavyaH / iti vimRzya zreSThI Adau 'gRhasyottaradAyitvaM kasyai vadhvai dAtavyamiti nizcetumicchati / 2480 mayA tAvat sarvAsAm vadhUnAM parIkSA kartavyA / tadanu ucitaM gRhavyavasthAdikaM kAryaM sarvAbhyaH vadhUbhyaH dAtavyam / tAH parIkSitum ekaM manovaijJAnikam upAyaM zreSThI vimRzati / * citravArtA Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ katipayadinAnantaraM dhanyazreSThI samastaparivArAya samUhabhojaM dattavAn / tatpazcAt parivArasamakSaM vadhUbhyaH zreSThI kthitvaan| adyAhaM yuSmabhyaM paJca paJca yavAn yacchAmi / yadA'haM yAceya tadA punaH prtyrpnniiyaaH| TOPING zvazuraM bahumanya vadhUbhiH yavAH svIkRtAH / sA yavAn kSiptavatI - AdyA vadhUH zvazurasya etAdRzaM vyavahAramAlokya manasi cintayati - paJcAnAM yavAnAM saGgrahaNe ko lAbhaH ? gRhe anekAni koSThAgArANi dhAnyaiH paripUrNAni santi, yadA zvazuraH yAciSyate tadA koSThAgArAdAnIya dAsyAmi / CODra sa28. saMskRtam - 4 2pa00 citravArtA che Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyA vimRzati - sA yavAn bhuktvtii| zvazuraH etAdRzamutsavaM kRtvA etAn yavAn dattavAn / ataH kenA'pi RSiNA dattAH syuH / tataH khAdyA ete| 2000 tataH sA 'cInAMzukavastreNa tAn baddhvA koze nikssiptvtii| tRtIyA vadhUH evaM vicintayati sma - zvazuraH etAn rkssitumuktvaan| ataH ete camatkArikAH syuH| FULOAD AVAVAA 1. cInAMzuka = bhayamavarnu 75 2. koza = tIrI * sa28 saMskRtam - 4 .2510 citravAta che Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ turIyA vadhUH prAjJA dakSA ca / sA itthaM vimazati ataH yadA zvazuraH yAciSyate tadA paJcaiva yavAH na pratyarpaNIyAH kintu paJcalakSAH paJcakoTayaH vA yavAH pratyarpaNIyAH / kAna zvazuraH vicakSaNaH, ataH kevalaM paJca yavAn dAtum etAdRzamutsavaM 0. na kuryAt / ataH atra ko'pi gUDhAzayaH syAt shvshursy| sA svapreSyaM vizvAsAspadaM caturasenamAhUtavatI - caturasena ! etAn gRhItvA matpitRgRhaM gaccha matpitaraM ca kathaya - etAn bhinnadeze uptvA samyak 'kRSiH kaaryitvyaa| caturasenaH yavAn gRhItvA tatpitRgRhaM gatvA putrIsandezaM pituH kathitavAn / astu, tathaiva krissyaami| tasyAH pitA teSAM yavAnAM kRSivyavasthA kaaritvaan| 1. kRSi = tI 2. astu = sAI ** sa21 saMskRtam - 4 02520 ja citravArtA che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSacatuSTayA'nantaraM dhanyaH punaH tadudantaM smRtavAn / adhunA mayA tasyAH parIkSAyAH pariNAmaH jJAtavyaH / 1000 tathaiva utsavaM kRtvA parivArasamakSaM catasraH vadhUH AhUya dhanyaH zreSThI pRSTavAn - mayA varSacatuSTayapUrvaM yuSmabhyaM yavA dattAH Asan / adya tAn pratiyacchata yUyam / iti zrutvA prathamA vadhUH koSThAgArAt paJca yavAn AnIya dattavatI / sarala saMskRtam - 4 vadhU ! vastutaH kim ete te eva ye mayA dattA: Asana ? gRhNAtu bhavAn etAn yavAn / BIOCL * 2530 citravArtA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA 'aJjaliM kRtvA uktavatI - pitaH ! tAn yavAn ahaM kSiptavatI, ete punaH anye kosstthaagaaraadaaniitaaH| zvazuraH dvitIyAM vadhUM yavAn yAcitavAn / sA'pi tathaiva koSThAgArAdAnIya dattavatI / zreSThinA pRSTe sati sA uktavatIpitaH ! tAn tu ahaM bhkssitvtii| tRtIyAM vadhU prati zreSThI dRSTavAn, sA maDkSu kozAdAnIya tAneva yavAn dattavatI uktavatI ca - pitaH ! te eva ete yavAH ye bhvdrpitaaH| adhunA turIyAM vadhUM yavAn yAcitavAn zreSThI / sA savinayam uktavatI - pitaH ! yavAH sajjAH santi, kintu teSAm AnayanArthaM zakaTAH apekSitavyAH HOCOOOO 1. aJjaliM kRtvA = the 12Ine 2. zakaTa = // 9 hai| sa28 saMskRtam - 4 0254. citravArtA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taduttaraM zrutvA sarve camatkRtAH / dhanyaH zreSThI api prasannatAyuktAzcaryeNa pRSTavAn - vadhu ! paJcayavA''nayane zakaTAnAM kA AvazyakatA ? sA sarvaM vistareNa uktavatI yaduta te paJcaiva yavAH punaH punaH uptAH punaH punazca teSAM kRSiH kRtA / ataH adhunA na te paJcaiva kintu paJcalakSAdhikAH / ata eva zakaTAH apekSitavyAH / Arin sarala saMskRtam - 4 GMAILE adhunA dhanyaH zreSThI svakuTumbakaM prati uktavAn - 200 2550 ahaM vadhUbhyaH gRhakAryANi dAtum vimRSTavAn / ataH mayA tAH parIkSitAH / adhunA tAsAM yogyatAnusAreNa kAryANi vibhajAmyaham / trivArtA Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ turIyA vadhUH yavAnAM vRddhi kRtavatI / ataH sA vardhikA asti, sakalagRhottaradAyitvaM mukhyatayA tasyai prdiiyte| tRtIyA yavAn rkssitvtii| ataH sA rakSikA asti| gRhakozarakSAkAryaM tasyai arghyte| dvitIyA yavAn bhkssitvtii| ataH bhakSaNazIlA sA bhakSikA asti / tasyai mahAnasavyavasthAdikaM kArya ddaamyhm| prathamA yavAn ujjhitavatI / ataH ujjhanazIlA sA ujjhikA asti / gRhasvacchatAkaraNaM tasyai diiyte| svAnurupakAryaM saMprApya sarvAH tAH samyak kAryANi kRtavatyaH / sakalazca parivAraH sukhI jAtaH / ataH sarvANi kAryANi vimRzya karaNIyAni ityupadezaH / sa21 saMskRtam - 4 02560 citravArtA che Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campAnagaryAM mAkandInAmakaH zreSThI vasati sma / tasya jinapAla - jinarakSitAbhidhAnau vicakSaNau sAhasikau putrau AstAm / pralobhanasya tau vANijyArthaM ekAdazakRtvaH samudrayAtrAM kRtavantau bahudhanaM ca upArjitavantau / adhunA tau dvAdazasamudrayAtrArthaM sajjIbhavataH, vipAkaH pitarau tau prati uktavantau - putrau ! bahudhanamupArjitam / atraiva sthitvA tasyopabhogaM yuvAM kurvAthAm / alaM bahudhanopArjanena / dhanArtham adhunA saGkaTapUrNA samudrayAtrA naavshykii| kintu dhanopArjanalobhavazAt tau pitRvacanamavagaNya samudrayAtrArthaM prAcalatAm / bhrAtaH ! jinarakSita ! lavaNasamudraM prati adhunA gantavyam / tAvad dhanam upArjayeva yena ciraM bhuktamapi na nazyet / PooOS sa28 saMskRtam -4 .257. citravArtA che Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'bohitthaH lavaNasamudraM prati acalat / ekadA nabhaH ghanaghaTAcchannaM jAtam / taDidghoSaiH dizaH paripUrNAH saJjAtAH / tamazca vyAptam abhavat / samudre maNDalikavAtaH utpannaH / mahormayaH | utthitAH / bohitthaH tRNamiva sAgare ucchalati sma / bhagavan ! asmAn rakSatu, etAdRzI paristhitiH - adRSTapUrvA / samudramadhyasthitazilayA saha AsphAlanataH bohitthaH vizIrNaH / dvAvapi bhrAtarau bohitthasyaivaikaM phalakaM gRhItvA svaprANAn rakSitavantau / kASThaM dADhryena gRhnnaatu| etasya sAhAyyena AvAM tIraM praapsyaavH| kASThasAhAyyena tarantau tau tIraM prAptau / tattIraM ratnadvIpasyA''sIt / taddvIpasya svAminI ratnAbhidhAnA devI duSTA AsIt / vibhaGgajJAnena tau bhrAtarau avalokya sA tatra aagtaa| yuvayoH ratnadvIpe svAgatamasti / mayA saha matprAsAde calataM yuvaam| N 1. bohittha = vaha 2. ghanaghaTA = ghaTATopAjo 3. maNDalika = gaNa gaNa yavo to vAyu, pApoDaM 4. phalaka = Id pATIyu * sa26 saMskRtam - 4 02580 citravArtA che Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnAdevI sAnurodhaM tau svahayeM nItavatI / tatra vividhAM rasavatI, madyaJca dattavatI / uktaM ca - yuvAM mayA saha atraiva tiSThatam / mAM bhAryArUpeNa sviikurutm| bhogAMzca bhunyjtm| | etad vacanaM zrutvA jinapAla-jinarakSitau stabdhau jaatau| na hi, na hi / eSA tu atIva bhavatkathanaM na svIkriyate nirlajjA vrtte| AvAbhyAm / tatazca kruddhA devI asiM darzayitvA uktavatI - matkathanaM svIkurutam, anyathA mRtyu sviikurutm| bhIto naraH kiM na kuryAt ? tau bhrAtarau devyAH kathanaM sviickrtuH| tayA saha vasataH sm| eSA AvAM pralobhya adhunA AvAM tadAjJAM vinA na kutrA'pi dAsau kRtvtii| gantuM pratyalau * sa26 saMskRtam - 4 0 2590 8 citravArtA che Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekadA ratnAdevyA lavaNasamudraM prati gantavyam AsIt / asya dvIpasya dakSiNadisthite udyAne naiva gantavyam / tatra bhayaGkaro dRSTiviSaH sarpo vasati / anyatra kutrA'pi aTatam / tatra tu naiva gntvym| ahaM katipayadinaM yAvad lavaNasamudraM gcchaami| LORD 000 jinapAla-jinarakSitau devIdattapratibandhena udvignau | AstAm / adhunA tadanupasthitau svatantratayA vicaraNasyA'vasaraH aagtH| aTadbhyAM tAbhyAM devIkathitA vArtA smRtA, dakSiNadizi jigamiSA ca praadurbhuutaa| jinarakSita ! calatu, AvAM dakSiNadizi gaccheva / sA Agacchet tatpUrvameva AvAM prtyaagcchev| bhrAtaH ! adhunA pUrvadisthite udyAne gaccheva muktamanasA tatraiva vihrev| R tataH tau dakSiNadizi gatavantau / * sarasa saMskRtam - 4 .2600 citravArtA che Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathApi jijJAsAvazAt tau agre gatavantau, tatra ca ekaM manuSyaM zUlIsthaM dRSTavantau, AzcaryeNa tau taM jIvantaM manuSyaM dakSiNadigbhAgavarti udyAnaM dRSTvA eva tau bhayAkulau saJjAto, sarvatra manujAnAM asthIni patitAni Asan / smazAnavat sarvatra atIva durgandhaH AsIt / pRSTavantau 1. bhrAtaH ! ko'sti| bhavAn ? kathaM bhavataH etAdRzI avasthA jAtA? saH uktavAn - 4 etatsarvaM saralAdevIvilasitam, sA caatikruuraa| kintu bhavAn kathamatrA''gata vAn ? ahaM kAkandInagaryAH vaNigasmi / mama bohitthaH truTitavAn / tataH atrA''gataH / ratnAdevyA pralobhitaH / ekadA laghvaparAdhavazAt kruddhA sA mama etAdRzIm avasthAM kRtavatI / atrA''gatAnAM sarveSAm etAdRzyevA'vasthA bhavati / sa28 saMskRtam - 4 02610 yitratA : Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvau api etacchrutvA prAsAdam Agatya parasparaM vimRshtH| etacchrutvA bhayabhItau saJjAtau tau / jinapAla: | pRcchati'om, asti ekaH upAyaH / pUrvadizi zailakAbhidhAnaH ekaH yakSaH amAvasyAyAm azvarUpaM kRtvA Agacchati, pRcchati ca, kaM rakSAmi? kaM rakSAmi? tadaiva yaH taM prArthayati, taM saH rakSati / bhrAtaH! adyaiva amAvasyA'sti, AvAbhyAm adhunaiva pUrvadizi gntvym| kiM ko'pi palAyanasya upAyo'sti? dvAvapi bhrAtarau pUrvadizi gtvntau| svalpakAlA'nantaraM tau pUrvadigbhAgavarti vanaM prAptavantau / tatra ekaH azvarUpadhArI yakSaH prakaTIbhUtaH mahacchabdena uktavAn c| kaM rakSAmi? kaM deva ! kRpayA rakSAmi? AvAm asyAH vipado rksstu| (O/465 1. om = // sa28 saMskRtam - 4 02620 yitrata Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yakSaH uktavAn - yuvAM matpRSThe upavizatam, ahaM yuvAM yuSmadabhilaSitaM sthAnaM prApayiSyAmi, kintu devI etajjhAtvA AgamiSyati, yuvAM lobhayituM prayatiSyate, kintu tatsaMmukham api yuvAbhyAM na draSTavyam, anyathA ahaM yuvAM samudre kSepsyAmi / OUS iti uktvA yakSaH tau gRhItvA DayitavAn / itaH ratnAdevI yadA pratyAvRttA yadA prAsAde tau adRSTvA vibhaGgajJAnena jJAtavatI yaduta 'A! tau dvAvapi yakSasAhAyyena / dhAvataH, mayA avazyaM roddhavyau 00. tau| ratnAdevI tatpRSThaM dhAvitavatI, priyazabdaiH tau vadati saa| e mama prANapriyau ! mAM muktvA yuvAM kutra gacchantau sthaH ? ahaM yuvAbhyAM vinA jIvituM na pratyalA / mAM duHkhinI pazyataM yuvaam| 1. A = atizayaha sUya za6 sa28. saMskRtam - 4 83. ja citravAta che Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinapAla: devIkathanaM prati avadhAnaM na dattavAn / avicalatayA sthitaH saH / kintu jinarakSitaH manAk caJcalaH abhavat / kiJcicca dravIbhUtaH devyAH kathanena / saH devIM prati dRSTavAn, tadaiva yakSaH taM samudre kSiptavAn - kruddhA devI madhye eva taM chinnavatI, jinapAlaH sukhena gRhaM prAptavAn / etAM vArtAmuktvA bhagavAn mahAvIra upadizati sma - yaH sAdhakaH pralobhanAni jayati saH sukhena jIvituM samartho bhavati / ataH bho bhavyajanAH ! rAga-dveSau apahAya madhyasthabhAvaM bhavantaH urIkurvantu / itthameva IpsitaM siddhaM bhavet, yathA yathA rAga-dveSau hIyete tathA tathA prayatitavyamiti / samApta sa21 saMskRtam - 4 .264. citravArtA che Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. nIcenA koThAmAM je zabdo ApyA che temAM vArtAnI zarUAtanI be lAIna chUpAyelI che. koThAmAM sauthI chello akSara 'kSi' che. tyAMthI zarUAta karavAnI che. have DAbI - jamaNI [trAMsI dizA sivAya] koI paNa dizAmAM AgaLa vadho. paNa, zarata eTalI ja ke tame je pramANe AgaLa vadhatA jAo tematem vA'ya janatuM bhavuM bheje. O. K. Ready ! hITa - za3nAta kSitiprati thI che. khenDIMgamAM 'jAtau' zabda che. nau jA dhA bhi na ra RcLa P ttaH zre SThI sarala saMskRtam - 4 tau ca dA ka ti e ca ndrA sa dhA ra ndra va naH ti ga sA Na gu SThI zre pra eka paNa akSara nakkAmo nathI e paNa dhyAnamAM rAkhajo ! haju jo na samajAya to lAsTa hInTa : nagaranuM nAma - kSitipratiSThita zreSThInuM nAma - sAgaradatta putronuM nAma - guNacaMdra - sAgaracaMdra jasa ! have thoDuM bhagara aso. jADI mAInDa gema zenI ? have vArtA bhAgaNa yAte che. Q.1. nI 4 zarato lAgu che. ra sA ti STe sya ta ca MIND GAMES tt y' 1 e kR duH si pu trau vAn svI khaM * 265 rmaM vA? ccha mi sa dha na 1 to 12 ve i rma da ra ga ttA bhi trot F 8 pR de ti dha re ga SThi ti sA na ta kSi Games Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. zarUAta - dharma aMta - zreSThI deve parIkSA karI. temAM sAgaradatta zreSThIe dharmane pasaMda karyo. tata: devadattaduHkhatrasto'pi dharmaM na tyajati, karmodayena tasya putrasyA'pi viyogaH jAtaH / have AgaLanI vArtA navI pajhalamAM..... A pajhala AgaLanI be jevI ja che. paNa, thoDI navI zarato lAgu paDe che. dareka khAnAmAM akSara che te akSaranI upara naMbara lakhelo che. tame je akSara Select karo pachI te akSara upara lakhela naMbara jeTalA sTepa tamAre avazya cAlavAnA ane pachI te naMbara para je akSara hoya te levAno. hA ! [trAMsI sivAya] cAre dizAmAMthI koI paNa dizAmAM jaI zakAya che. dA.ta. boksamAM vaccovacca zabda che 'za'. enI upara AMkaDo che '3'. matalaba 3 sTepa game te dizAmAM laI zakIe chIe. ane hA ! kampalasarI 3 sTepa levAnA ja che. have arthanA anusaMdhAna mujaba dizA Select karavI ke kaI dizAmAM jaI zakAya. ahIM 3 sTepa mATe mAtra be dizA maLI zake che. lephTa enDa rAITa. jo lephTa dizAmAM 3 sTepa laIzuM to 3 sTepa pachIno zabda maLe 'ntiH' eTale Akho zabda bane 'jJapti:' paNa Avo koI zabda vyavasthita besato nathI mATe rAITa sAIDa jaIe. 3 sTepa pachI zabda che 'naiH' A zabda laIe to zabda banyo - 'zanaiH' hA ! have Ano artha thAya dhIre-dhIre. basa ! to ATalI hIMTa uparathI dhIre-dhIre cAlatA cAlatA vadhAre-vadhAre magaja kasatA kasatA AgaLa vadho. yAda rahe ! badhA akSara kAmanA che. ApaNI vArtA ahIM pUrI thaI javAnI che. vArtAnI chelle Ave-khAdhuM pIdhuM ne rAja karyuM.' basa ! tyAre ahIM paNa AvuM ja che. 10 1 1 1 dha 0 .. #F ptiH 2 (c) | A 0 0 F 0 pra 2 i bhA 1 le 0 3 sarala saMskRtam - 4 Na Eb a | 0 3 1 sa 2 0 pu 2 prA [E | na 3 6 10 sa x taH 7 02660 33 O w b (c) ]a 10 0 1 0 || khi ka 14 naiH (c) 1 vi 2 0 2 AETh 0 E 1 naH su 2 ca [ j naiH Games (c) za Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 = Aju bAjumAM aDIne ja zabda levo. 1 = eka sTepa choDI pachI zabda levo. 2 = be sTepa choDI pachI zabda levo. A rIte samajavuM. zarUAta che "zanaiH' thI, enDIMgamAM che "ti' thoDI buddhi ghasazo, magaja vAparazo to tarata ja vAkya besavA maMDaze. Wishing you all the best. 4. have thoDo vArtA jevo ane thoDo ukhANA jevo eTale ke kokaTeIla kvIjha jevo prazna joIe : rameza ane maheza nAmanA be govALa hatA. [ukhANuM ja che. gerasamaja na karatA.] banne gAyo carAvavA gayA hatA. bannenI potAnI gAyo hatI. rameze mahezane kIdhuM - ApaNe sAmasAme gAyo gaNAvI ekabIjAne carAvavA ApIe. maheza bhoLo. eNe hA pADI dIdhI. thoDo TAIma pasAra thaI gayo. carAvavAnuM patI gayuM. eTale maheze ramezane kIdhuM- "bhAI ! mArI gAyo ApI de.' maheza bolyo hato - dhenUnAM viMzatiM mama mAnaya ! tarata ja jANe pote ekadama cokhkho hoya tema 19 gAyo rameze gaNIgaNIne ApI dIdhI. maheza paNa khuza thato-thato cAlyo gayo. zuM have ema samajavuM ke maheza UnabuddhivALo = ochI buddhivALo hato ke maheze je kIdhuM e sAcuM hatuM? | vicAro ! A praznamAM ja javAbanI hiTa che. 5. have thoDA nAnA-nAnA koyaDA jevA prazno joI laIe. nIcenI vAkyo dekhItI rIte khoTA lAgaze chatAM sAcA che. kevI rIte ? te sAbita karI dekhADajo. 1 nara: 2 TevA rUchata: | 3 tevA chati .. 4 narI raMkSete ! 5 vinA manandrAma: | sampUrNam 0 267 * sarala saMskRtam - 4 Games 8 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMnyAsa yazovijayajI gaNi dvArA racita-saMpAdita-anuvAdita sAhitya sUci naM. pustakanuM nAma -- bhASA-viSaya kiMmata nyAyAloka (saMskRta+gujarAtI) 100-00 bhASA rahasya (saMskRta+hindI) 10-00 syAdvAda rahastha (bhAga 1 thI 3) (saMskRta+hindI) 435-00 vAdamAlA (saMskRta hindI) 1ra0-00 SoDazaka (bhAga 1-2). (saMskRta+hindI) 200-00 adhyAtmopaniSad (bhAga 1-2) (saMskRtagujarAtI) 190-00 adhyAtmopaniSad (bhAga 1-2) (saMskRta hinadI) mudraNAlayastha dvAdiMzad dvAtrizikA (bhAga 1 thI 8) (saMskRtagujarAtI) 2000-00 dravya-puNa-pacayino rAsa (bhAga 1 thI ). (gujarAtI saMskRtagujarAtI) 5000-00 adhyAtma anupayoga (bhAga 1-2) (gujarAtI) 1000-00 FRAGRANCE OF SENTMENTS Englishh 25400 GLIMPSES OF SENTMENTS English 30-00 ABUNDANT JOY OF SENTMENTS English 2500 BATTLE OF THOUGHTS English 15000 dvivarNaratnamAlikA (saMskRtagujarAtI) amUlya vAsanA hAre, upAsanA jIte (gujarAtI) amUlya buddhi hAre, zraddhA jIte, (gujarAtI) amUlya sAdhanA caDhe ke upAsanA ? (gujarAtI) amUlya saMvedananI suvAsa (prabhubhakti gujarAtI) amUlya saMvedanAnI jhalaka (prabhubhakti gujarAtI) amUlya saMvedanAnI mastI (prabhubhakti gujarAtI) amUlya saMvedanAnI saragama (prabhubhakti gujarAtI) 50-00 saMcamInA kAnamAM (sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto mATe) amUlya saMyamInA dilamAM (sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto mATe) amUlya saMyamInA romeromamAM (sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto mATe) amUlya saMyamInA sapanAmAM (sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto mATe) amUlya saMyamInA vyavahAramAM (sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto mATe) amUlya vidhutaprakAzanI sajIvatA aMge vicAraNA (gujarAtI) 10-00 vidyutaprakAza sajIva yA nirjIva (hindI) 20-00 yazovijayajI chatrIzI (abhinava prabhustuti) amUlya saMveda kI suvAsa (pramuma9i hindI) 30-00 saMveda kI mastI (mukha dinI) rUpa-00 saMvedana kI jhalaka (mu ihiI) 30-00 saMvedana kI saragama (mukTri hindI) 70-00 zrAvaka dinacaryA (gujarAtI) amUlya zrIdevacaMdrajIta covisI. (gujarAtI) amUlya prabhu vIra kA antima saMdeza (hindI) amUlya saMyamInA valaNamAM (gujarAtI) mudraNAlayastha jaya-parAjaya (3 pustakanuM saMkalana) (gujarAtI) 40-00 rAjakoTanI savAra (gujarAtI) 20-00 41 polisI (gujarAtI) 70-00 noMdha : adhyayanazIla pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone tathA jJAnabhaMDArone bheTa rUpe maLI zakaze. prAptisthAna : zrI divyadarzana TrasTa, 39-kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA, ji. amadAvAda. pIna-380810. che sarala saMskRtam - 4 - 268 * sAhitya sUci che Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bhaNavA mATenA upayogI sUcano... paramAtmAnA ane svagurunA nAmasmaraNa rUpa maMgala karIne pATha zarU karavo. pAThamAM ekAgratA keLavavI. pATha ApanAra vidyAguruAdino paNa ucita vinaya keLavavo. Sola kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUrisadgurubhyo namaH tathA haiM namaH padanI eka eka mALA roja gaNavI. niyamonuM, dhAtunA rUpanuM, zabdonA rUpanuM niyamita punarAvartana karavuM. G dareka svAdhyAya karavA avazya prayatna karavo. bhUla paDe to pAMca-pAMca vAra lakhavuM. paramAtmAnI ja eka mAtra karuNA che ke jethI ApaNe saMskRta bhaNI zakIe chIe bhAvanAmAM oLaghoLa banI javuM. te Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA sarasvatI ! na to tArI pAse kAvyaracanAnI zakita mAMgu chuM ke vAdamAM aparAkti rahevAnI zakita mAMguM chuM. mAre Aje to eTaluM ja mAMgavuM che mA ! tAruM vAtsalya sadA mATe A bALaka upara vahetuM rAkhaje ! basa ! mArA mATe ATaluM ja paryApta che. mA ! mane tArA vahAlanuM vahAla che. vahAla upara vahAla che. C ( 6) C ( 6) C . Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he ahamaiyA ! bALaka bhayAnaka jaMgalamAM bhUlo paDI gayo che. mAtA bALakane joI rahI che paNa mA svayaM AvavA-bALakane bacAvavA asamartha che. eTale mA potAnA vizvAsu mANasane ciThThi laIne mokalAve che. bALakanA hAthamAM ciThThi pahoMcI paNa gaI. emAM savistara batAvI dIdhuM ke dIkarA ! A raste thaI tuM jaladI mArI joDe AvI jA ! paNa, karuNatA e sarjAI ke dIkaro e ciTrinI bhASA ja jANato na hato ! he paramAtmana ! A bALaka jevI abhAgI sthiti sArI na sarjAya mATe ja A saMskRta bhaNuM chuM. paNa lakSya che, tArI pAse pahoMcavAnuM. eTale ja tArA saMdezAne vAMcI e saMdezA pAchaLanA aMdezane oLakhI jaladIthI kaivalyalakSmI varI tArI pAse pahoMce. e ja AzA che, aramAna che, abhIpsA che, AkAMkSA che, ArajhU che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta lona SIP sarakatama zreNi prakAzaka 8i zrI divyadarzana TrasTa KIRIT GRAPHICS : 09898490091 ISBN 978-81- 925531-|- 6