Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazovijayajI jaina graMthamALA dAdAsAheba, bhAvanagara, phona : 0278-242532), 3004846 gujarAtIsabhA granthAvali : aMka 30 no itihAsa le ke : yazavaMta gulAbabhAI nAyaka ema. esasI. lekacarara, rAyala InsTITayuTa opha sAyansa, muMbaI ja : prakAzaka : aMbAlAla bulAkhIrAma jAnI, bI. e. zrI phArbasa gujarAtI sabhA, muMbaI mUlya rU. 0-12-0 daimaswan yenbhandari
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI phArbasa gujarAtIsabhA granthAvaliH aMka 30. ' pRthvIno itihAsa yazavaMta gulAbabhAI nAyaka ema. esasI. lekacarara, racala InsTITayuTa opha sAyansa, muMbaI : prakAzaka: aMbAlAla bulAkhIrAma jAnI, bI. e. zrI phArbasa gujarAtI sabhA, muMbaI mUlya rU. 0-12-0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAka : rA. rA. aMbAlAla bulAkhIrAma jAnI, bI, e. sahAyaka maMtrI, thI phAsa gujarAtI sabhA zrI prAbasa gujarAtI sabhAmaMdira, ka65, koMgresa hAusa leina, viThThalabhAI reDa, muMbaI naM. 4. AvRtti 1lI prata 50 vi. saM. 1992 I. sa. 1976 3ii 8 . mudraka maliAla pumisI, bI. e. aAditya mudraNaya * rAyakhaDa amadAvAda, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana zrI phArbasa gujarAtI sabhAnA vyavasthApaka maMDaLe gujarAtI bhASAmAM vijJAnaviSayaka granthAne uttejana ApavAnA sabhAnA eka vizeSa uddezane anusarIne te saMbaMdhI yAjanA ghaDavAnuM kAma maMDaLanA eka sabhya rA. peApaTalAla goviMdalAla zAha, ema. e., khI. esasI., emane seAMpI, temanI pAse sane 1930mAM eka ceAjanA taiyAra karAvI. te pachI sane 1931 mAM te anusAra vijJAnaviSayI graMthAnAM pAritoSika, chapAmaNI vagere mATe rU. 2,000 sudhI kharca karavAnuM TharAveluM che. gujarAtI sAhityamAM vijJAnaviSayaka pustakAnI saMkhyA dhaNI ja ochI che, tethI kAI paNa dizAmAM te vadhe, e iSTa che. te chatAM gujarAta viSe badhAM vaijJAnika tattvA ekaThAM karavAnA viziSTa hetuthI, tema zrI phArbasa gujarAtI sabhAnA gujarAtI sAhityanA ane sAthe sAthe gujarAtane lagatA itihAsa, vijJAna Adi sAhityanA pracAranA Azaya lakSamAM rAkhI, gujarAta saMbaMdhI ja evAM pustakA taiyAra karAvavAnuM kArya prathamathI upADavAmAM AvyuM hatuM. nIcenA viSayeA upara 150 thI 200 pAnAMnA jUdA jUdA graMthA taiyAra karAvavA mATe vijJAnapriya lekhakA sAthe patravyavahAra calAvAyA hatAH (1) gujarAtanI bhaugolika racanA-Geography of Gujarat, Physical and Commercial; Geology; Soils; Agriculture. (2) gujarAtanI khanIja ane rAsAyanika saMpatti Mineralogy, Petrology and Chemical Resources. (3) gujarAtanAM havAmAna-Meteorology of Gujarat. (4) gujarAtanI vanaspati-Flora of Gujarat. (5) gujarAtanAM prANIo-Fauna of Gujarat. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 lekhake dareka pustakamAM te te viSayanuM arvAcIna daSTie vivecana, uparAMta te viSayamAM gujarAtamAM thayelAM atyAra sudhInAM anveSaNAne rasamaya saMgraha karavAnA che. A saMbaMdhI ghaNA patravyavahAre| pachI e lekhakAe peAte mAthe lIdheluM kAma cheADI dIdhuM che, ane bAkInI yeAjanA vyavahAramAM utArAI che. aneka muzkelIo naDavA chatAM rA. rA. yazavaMta gulAbabhAI nAyaka, ema. esasI. lekacarara, rAyala InTITaTyuT epha sAyansa, muMbaI, emaNe sabhAnuM nimaMtraNa svIkAra, prastuta graMtha " pRthvIne itihAsa lakhI ApyA che. te prakaTa karatAM zrI phArbasa gujarAtI sabhAne "" Ananda thAya che. A prakAranuM zAstrIya saMzAdhana ane vaijJAnika siddhAntAnuM nirUpaNa karanArUM A trIjuM pustaka zrI kArbasa gujarAtI sabhA taraphathI prakaTa thAya che. uparAMta "gujarAtanuM prAkRtika ane vyApArI bhUMgALavijJAna 'e graMtha chapAvavAnuM kAma zarU thaI gayuM che, ane te thADAka samayamAM prakaTa thaze. vaLI " cetanarasRSTi '" nAmanuM eka pustaka rA. rA. bhImabhAI lAlabhAI dezAI lakhe che. pustakA, lekhA ane bhASaNA dvArA gujarAtI bhASAmAM vaijJAnika sAhityanI abhivRddhi sAdhavA mATe zrI phArbasa gujarAtI sabhA vijJAnaniSNAta vidvAneAnA vadhu sahakAranI AzA rAkhe che. vijJAnaviSaya sacitra hAya tA tenuM nirUpaNa vizeSa spaSTatAthI samajAya, tethI A pustakamAM bAra upayegI citro ApelAM che. vijJAnaviSayI sAhityanA prasAra sutaratAthI thAya te mATe A graMthanI paDatara kiMmata, eTale rU. 0-12-0 rAkhelI che. AzA che ke gujarAtI vAcaka varga sabhAnA A uddezane satkAraze. nivedaka aMbAlAla jI. jAnI sahAyaka maMtrI zrI phA. gu. sabhA t maMgaLavAra, tA. 16-6-36 365, zrI phArbasa gujarAtI sabhA maMdira viThThalabhAI rADa, muMbaI naM. 4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA gujarAtI sAhityamAM pRthvI viSe mAhitI ApatAM pusaro gaNyAMgAMDyAM che. aMgrejI sAhityamAM e bAbatanAM aneka pustake hevA chatAM aMgrejI abhyAsakramamAM pRthvI viSe mAhitI ApatuM pharajIAta zikSaNa koI paNa abhyAsakramamAM che ja nahIM. AthI ghaNAne pRthvInuM bahu ochuM jJAna hoya che. A nAnakaDA pustakamAM pRthvI viSe jarUra jogI mAhitI saMkSepamAM ApavAno prayatna karavAmAM Avyo che. je pRthvI upara ApaNe jIvana dhAraNa karIe chIe, jenA vaDe ApaNuM piSaNa thAya che ane jenA bhUmitaLa upara ApaNe rahIe chIe enI paristhitino khyAla darekane Avazyaka che. A pustakane enA hAlanA svarUpamAM lAvavAmAM zrI. pipaTalAla go. zAhe je preraNA ane madada ApI te badala huM temane atyaMta RNI chuM. mArA mitra dayALajI rAmabhAI nAyake A pustakanI vastu ane prapha sudhAravAnuM kArya je khaMtathI ane sahRdayatAthI karyuM che tene mATe emane atyaMta AbhArI chuM. vegAma (jI.) surata. } yazavaMta gu. nAyaka 30 mI eprIla 1936 ] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA pRthvInI utpatti ane sUryamaMDaLamAM tenuM sthAna 2 pRthvInAM mukhya aMge 3 sUkavaca: pASANAnA prakAra 4 Akhe havA, havAmAna, ane varasAdanI asara 5 jvALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pheraphAra 6. bhUstarapaDAnuM sthitiparivartana cha. pRthvInuM ya 8 pRthvInuM bhaviSya AkRti AkRti 1 jabalapuranA ArasanA khaDakA 2 kAMcanagaMgAnAM himathI vAelAM zikharA 3 himAlayane kATastha himapaTa pravAha 4 havA ane varasAdanI asarathI utpanna thayelI kudaratI grenAInanI kamAna, bAskana khINa (madhya ezIA) 5 viSuvIsa, i. sa. pU. 79nI javALAchuTa pahelAM 6. viSuvIsa javAbApuTa pachI 7 vRddha vAdAra jIsarsa, AIsalenDa 8 javALAmukhInA lAvA vaDe udbhavelA Trepa jAyanTsa kaoNjhane (AyarlenDa) 9 bihAranA 1934nA dharatIkaMpa pachInA meAMgIranA bajAranuM dRzya 10 bihAranA 1934nA dharatIkaMpa vakhate mujApharapuramAM pAlA grAunDamAM paDelI vizALa phATA 11 seAnArImAM jamInamAM paDelI meATI phATa 12 geAkhInuM vizALa raNu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 23 31 54 84 0 100 a ra ra 33 36 ?? .. 69 78 Ge ra 106 www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI phArbasa gujarAtI sabhA-muMbaI zALA-pAThazALAo-ne InAma mATe tema pustakAlayonA saMgraha mATe aDadhI kimatanI goThavaNa zrI phArbasa gujarAtI sabhAe sarakArI, dezI rAjyanAM tema ja myunisipala ane lokala boDaeNnAM keLavaNuM khAtAM abhyAsa tathA vAcana dvArA tathA InAmo dvArA, temaja temanI nizALe tathA sArvajanika lAIbrerIo dvArA gujarAtI sAhityane pracAra bahoLA pramANamAM sahelAIthI ochA kharca karI zake te mATe e sahu saMsthAone pitAnAM nIce jaNAvelAM pustake (1-2 rAsamALA bhAga 1-2, tathA 26 gu. e. u. lekha saMgraha bhAga 2, e traNa sivAya 12 TakAnA kamIzanathI maLaze.) ardhI kismate vecAtAM ApavAnI anukULatA karI che. A bAbata patravyavahAra karavAnuM The. aMbAlAla bu. jAnI, bI. e. sahAyaka maMtrI, zrI. phA. gu. sabhA 365, zrI phArbasa gujarAtI sabhA maMdira, koMgresa hAusa najIka, viThThalabhAI reDa, muMbaI naM. 4. sUcanAH sabhAe paDatara kimmate pustaka vecavAne niyama rAkhyo hevAthI mULa kismata vyAjabI karatAM ochI rAkhelI che. (1-2) rAsamALA, bhAga 1-2, kirloka phArbasa, bhASAntara di. ba. raNachoDabhAI udayarAma dave. tRtIya sacitra AvRtti. sonerI citro ane akSaravALuM pUThuM darekanuM mU. rUA. 5-8-0. (4) mArkasa oreliyasa enI nasanA suvicAra-samAna saMskRta subhASito sAthe mU. rU. 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5-6) zrI. phA. gu. sabhAnAM hastalikhita pustakAnI savistara nAmAvala bhAga 1lA tathA rajo-darekanuM mU. rU. 2. (6-1) zrI phA. gu. sabhAnAM hastalikhita pustakonI vigatavAra yAdI mU. 0-4-0. (7) gujarAtanAM aitihAsika sAdhanA, 1-2 gujarAtanA prAcIna gaDhA, vaMzAvalIo, zaherA vagerenI mULa sAdhanasAmagrIeAmAMthI ekaThI karelI hakIkata mU. rU. 1. (8) rasakallAla-srIjIvananAM prAcIna gItA. mR. rU. 0-10-0 (9) mAMDaNa aMdhArAkRta "prAdhamatrIzI", ukhANAsaMgraha, khatrIza vIzIe, ane zrIdharakRta "rAvaNama dAdarIsaMvAda" (jUnI gujarAtI) TIkA. mU. rU. 0-12-0. (10) prAcIna kAvyavinAda, bhAga 1lA, kavi nAkara AdinAM AkhyAna mU. za 1. (11) ahunavar-" sanajUnA maMtra. " pArasI dharmatattvanuM vaidika dRSTie avaleAkana. mU. 0-8-0. (12) caturviMzatiprabandhaH zrIrAjazekharasUri sandabdhaH prabandhakozeti aparAnhayaH pariziSTena samalaGkRtaH saMzodhitazca ema. e. ityupadadAriNA pro. dIvAna (24 rAjAo, kavie, mahApuruSA vagerenA vRttAntA ) mUlyam haiM. 2-8-0, (13) pravanyacintAmaniH zrInehatuM caMdnata: ( navInasaM-raLaC ) zodhitaH punarmudritazca zAstrIdurgAzaGkareNa mUlyam ru. 1-8-0. (14) zAktasaMpradAya, tenA siddhAntA, gujarAtamAM pracAra ane gujarAtI sAhitya upara tenI asara. ( 'kA'i ane 'hArdi' matanAM e zrIcaDhDhA,) lekhaka di. ba. narmadAzaMkara devazaMkara mahetA, mU. rU. 1-8-0. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) gujarAtanA etihAsika utkIrNa lekhe, ("hisTorIkala IskrIpzana opha gujarAta" bhAga 1 ) (azokathI gurjara vaMza paryanta) pAkuM pUThuM. royala 4 pejI 400thI vadhu pAnAM sarasa TakAu kAgaLa, mu. rU. 4-8-0. (16) mahAbhArataH prAcIna anuvAda-bhAga 1le haridAsanuM Adiparva ane viSNudAsanuM sabhAparva, upodaghAta ane TIkA sAthe, mu. rU. 1-4-0. (17) gujarAtanA keTalAeka etihAsika prasaMge tathA vArtAo vA. gujarAtI rAsamALAH saMgraha karanAra sva. kavIzvara dalapatarAma DAhyAbhAI. mU. . 0-12-0. (18) caturvizatiprabaMdha (12mA sarakRta pustakane saraLa gujarAtI anuvAda), TIkA ane upodaghAta, mU. rU. 1. ' (19) paMcadaMDa (narapatikRta saM. 1540 ) TIkA ane upodaghAta mU. 2. 0-12-0. (20) mahAbhArata bhAga raje prAcIna AkhyAna (AraNyaka parva nAkarakRta) TIkA ane uddaghAta mU. 3 1. (21) prabaMdhaciMtAmaNi (13mAM saMskRta pustakane gujarAtI anuvAda) TIkA ane uddaghAta mU. rU. 1. (22) rUpasundarakathA (prAcIna chaMdobaddha zRMgArakAvya) TIkA ane upaghAta mU. 3. 08-0. (23) rAjyaraMga bhAga 2 je-jagatane itihAsa, nirUpaka kavi narmadAzaMkara lAlazaMkara dave, narmagadya pachIne graMtha mU. 0-12-0. (24) buddhipUrvaka vyAkhyAnamALA (buddhivardhaka sabhAnI tavArIkha, ane 1934nAM be vyAkhyAna, 1 gujarAtanA sikkAo viSe ane 2 vijJAna viSe DAravinAmata) vagere-(sacitra) . 0-6-0. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) hasAvatI vikramacaritranI vAta kavi madhusUdananI racelI, vikrama putranI) pU. 9-12-0. (26) gujarAtanA aitihAsika utkIrNa lekhe bhAga rajo (zilAlekha ane tAmrapatro gurjara vaMzathI cAlukya vaMza sudhI. 15mA naMbaranA anusaMdhAnamAM) royala 4 peja 400 pAnAM, sarasa TakAu kAgaLa pUThuM suMdara kApaDI mU 4-8-0. (27) jIvana ane utkAnti: rA. rA. bhImabhAI lA. desAI ema. esasI. vijJAna viSayI sacitra 12 bleka mU. 0-12-0. (28) havAmAnaH gujarAtanI vijJAnadaSTie havAmAna viSenI sthiti, 20 citro ane nakazAo, uparAMta vividha pariziSTa re. mukunda unAkara ane bI. ena. desAI mU. 1-0-0. (29) zevadharma siddhAnto, ItihAsa, gujarAtamAM pracAra, gujarAtI ziSya upara asara saMdhivadhita (bIjI AvRtti) mU. 1-0-0. (30) zrIkRSNalIlA kAvya (sacitra) dazamaskaMdha bhAgavata, padabaMdha, AkhyAna kAyastha kavi kezava harAma (racana saMvata 1529) mU. 2. 0-12-0. maLavAnuM ThekANuM-- mesarsa ena. ema. tripAThInI ku. bukaselarsa ane pablIzarsa. prinsesa sTrITa, muMbaI naM. 2. bukaselarane jaththAbaMdha kharIdatAM 20 TakA kamIzana maLaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' pRthvInI utpatti ane A sUryamaMDaLamAM pRthvInuM sthAna prAcIna kALamAM manuSya pRthvIne A vizvanuM kendra mAnatA ane vizvanI sarva racanA enA upabhoga ane AnaMda mATe ja che, ema dhArato. prabhAte vividharaMgI uSAne pagale padhArata sUrya, saMdhyAnA madhura raMge raMgAtI vAdaLI, caMdranA rUperI prakAza virAcatI sRSTi, tArAnA camakArAthI alaMkRta thatuM AkAza vagere sarva manuSyane AnaMdane mATe vizvaniyaMtAe racyuM che, ema mAnavAnI dhRSTatA karate. paraMtu jema tenA jJAnane vikAsa thato gayo ane vizvanI agAdha virATatAmAM pRthvInuM sthAna nAnuM ane nAnuM thatuM cAlyuM, tema ene pitAnI sUkSmatA ane alpatAnuM bhAna thavA lAgyuM. AkhA vizvanI sarakhAmaNImAM alpa evA sUryamaMDaLa jevaDA nAnA vistAramAM paNa pRthvInuM sthAna tadana alpa ja che. suyogya paristhiti prApta thatAM enA upara jIvananI utkrAti thaI. kadAca ema prazna thaze ke pRthvIne mATe jIvana TakI zake evI sthiti akasmAta ja utpanna thaI ke vizvanI koI mahAna vibhUtinA khAsa uddezathI uddabhavI che? vijJAna te ema ja kahe che ke pRthvI bIjA grahothI bhinna ke viziSTa tatvonI banelI nathI, paraMtu akasmAtathI jIvana TakAvI zakAya evA sUryathI mAphakasara aMtare AvelI che, ane ene laIne ghaNuM kALa uparanI nirjana ane nirjIva pRthvI upara kALakrame jIvana saMbhavyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa * pRthvI e sUryanA graharUpe che. eTale pRthvInI utpatti ane sUryane kaze saMbaMdha che ke kema e tapAsavuM jarUranuM che. sUryanAM tA ane pRthvInAM to ghaNAkharAM maLatAM Ave che, eTale eka kALe pRthvI sUryamAMthI utpanna thaI hoya to navAI nahi. pRthvInI utpatti viSe aneka mata pracalita che, jemAM cha mukhyatve dhyAnamAM levA jevA che. (1) nihArIkAvAdA-eka kALe sUrya, pRthvI ane sarva graho garama vAyurUpa sthitimAM hatA. e vAyu atyAranA sUryamaMDaLa jeTalA agara ethI vizeSa vistAramAM vistarI rahyo hate. kALakrame e vAyu nAnA vibhAgamAM vaheMcAI jaIne ThaMDo paDato gayo. e chUTA paDelA bhAgamAMthI nAnA bhAgo graharUpe madhyanA mukhya bhAganI AsapAsa pharavA lAgyA ane nAnA kadanA hovAthI jaladI ThaMDA paDI gayA. (2) AkarSaNavAda -sUrya avakAzamAM musApharI kare che e daramyAna thoDe thoDe AMtare bahAranuM dravya kheMcAI AvyuM ane jude jude vakhate navIna pro umerAtA rahyA. (3) akasmAta -kadAca Ajane uSNa sUrya ghaNuM lAMbA kALa upara mRtaHprAya sthitimAM avakAzamAM ananta kALathI ghUmyAM karato hato te sAmethI AvatA evA ja kaI bIja sUrya sAthe athaDAye. e akasmAtane laIne atyaMta garamI utpanna thaI, jemAM sarva dravya pravAhI ane vAyurUpa thaI gayuM. keTalAka AvA uSNu vibhAgo dUra pheMkAI gayA ane praha banyA, jyAre madhyane bhAga sUrya rUpe raho. (4) svavibhAjanavAda -eka kALe pRthvInI peThe ThaMDo paDelo sUrya bhitaranI ApavinAzI (Radio active) tattvonI pracaMDa garamIthI phATI gayo ane emAMthI keTalAka TukaDA dUra pheMkAyA. 'emane eka TukaDo te hAlanI pRthvI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInI utpatti ) daivI -keI gebI zaktithI eka vakhate Akasmika rIte pRthvI ane sarva sRSTi utpanna thaI. (6) bharatI - A siddhAMta sauthI vadhu AdhArabhUta gaNAya che. e mata pramANe avakAzamAM paribhramaNa karatA sUrya eka vAra bIjA keAI mahAna sUryanI khUba najIka AvI gayo. e vakhate sAmethI AvatA bIjA surya(tArA)nA AkarSaNathI ApaNuM sUryanI sapATI upara vAyu ane pravAhInA pracaMDa mojA utpanna thayAM. e daramyAna e tAre saryanI najIka AvI atyaMta vegathI pasAra thaI gaye. AthI karIne sUryathI uchaLelAM meja enI pAchaLa dUra kheMcAI gayAM, paraMtu e tArAnI najIka pahoMcI zake te pahelAM e ghaNe dUra cAlI gayo. uchaLelAM mAM have sUrya tarapha kheMcAI pAchAM paDavAM lAgyAM ane gurutvAkarSaNathI sUryanI pharate cAre tarapha pharavA lAgyAM. e meje aneka bhAgamAM vibhakta thaI gayAM ane emAMthI pRthvI utpanna thaI. A matane bIjI paNa eka pUrti maLe che. pRthvInA sarve dravyanI ghanatA * 5-5 che. ene ekama lekhIe te sUryanI ane mahenI ghanatA nIcenA pramANamAM darzAvI zakAya che: nAma sUrya budha zukra pRthvI maMgaLa gurU zani yurenasa ghanatA 25 112 103 101 0024 13 17016 uparanA kASTakathI ema lAge che ke jyAre sUryamAMthI chUTAM paDelAM mojAM sUryanI pharate pharavA lAgyAM tyAre bhAremAM bhAre bhAga sUryanI najIka AvyuM ane halake bhAga dUra rahyo. sUryane ane * dareka vastunI ghanatAne sarakhAvI zakAya eTalA mATe pANInI ghanatAne ekama rAkhavAmAM AvI che. eka ghana senTImITara pANInuM vajana eka grAma thAya che, eTale e uparathI dareka vastunI ghanatA samajI zakAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa bIjA grahanA itihAsa tapAsatAM paNa bIjA aneka pramANe A vAdane pUrti Ape che. sUryamaMDaLamAM navA mukhya rahe che, temAM pRthvI madhyama kadanI che. sarva graha sUryanI AsapAsa judI judI gatithI phare che. ghaNAkharA grahonI pharate upagraha pharatA hoya che. e sarvane sameTI. lete sUrya AkAzamAM eka sekanDanA 200 mAIlanI jhaDape gati kare che. sUryane vyAsa 8, 65,000 mAIlane che. ane vajana 241- 27 (be abaja parArdha) Tana che. pRthvIne vyAsa 8,000 mAIlane che ane vajana 64101 (be hajAra parArdha) Tana che. sUryathI najIka budha ane zukra Ave che ane tyAra pachI 9, 30, 00, 000 mAIla dUra pRthvI AvelI che. sUryamaMDaLane chelle graha buTa 370 kareDa mAIla dUra che. A aMtaranA pramANamAM pRthvI keTalI sUkSma jagyA roke che, e samajamAM AvI zakaze. grahamaMDaLamAM pRthvInuM kevaDuM sthAna che, e vadhu spaSTa rIte samajavA eka dAkhalo basa thaze. be phaTa vyAsane goLo laI ene sUrya tarIke gaNIe te budha eka maganA dANuM jevo lekhI zakAya ane ene 82 phuTa dUra mukavo paDe. zukrane paNa e ja kadane laIne 14ra kuTa dUra rAkhavo paDe. pRthvI saheja moTA maganA dANu jevaDA kadanI laI sUryarUpI goLAthI 215 phuTa dUra rAkhavI paDe. ane Aja kama letAM chelle graha pleTo deDha mAIla cheTe Ave. sUrya pRthvIthI 3 lAkha gaNe bhArI che. jyAre, kadamAM 10 lAkha gaNa maTe che. sUryanI phate sAdhAraNa laMbagoLa kakSAmAM pRthvI sekanDanA 185 mAIlanI jhaDape phare che. e uparAMta pitAnI dharI upara 24 kalAkamAM pazcimathI pUrva tarapha eka vAra goLa phare che. evuM mAnavAmAM Ave che ke pRthvInI cakragati kALa jatAM dhImI_thatI jAya che. DAvInanI mAnyatA pramANe eka samaya evo hato ke jyAre pRthvInI cakragati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInI utpatti ghaNI ja jhaDapI hatI ane 65 kalAkamAM eka divasa pUro thato. sUrya ane caMdranA AkarSaNathI pRthvI upara samudranAM je majA utpanna thAya che te pRthvInI cakragatine kaMIka aMze avarodhe che. kadAca eka samaya evo paNa Ave ke jyAre A cakragati dhImI paDatAM evaDI thAya ke jethI sUryanI AsapAsa jeTalA vakhatamAM pRthvI pradakSiNA kare che eTalA ja samayamAM e eka vAra pitAnI dharI upara pharI rahe. A vakhate pRthvInA eka ja bhAgamAM divasa raheze, jyAre bIjI bAju aMdhArAmAM raheze. budha ane zukra AvI sthitine pahoMcyA che. ema sAbIta thayuM che. evI paristhitimAM pRthvInI eka bAju atyaMta uSNa haze ane bIjI bAju ghaNI ja ThaMDI haze, ane jIvana be bAjunI saMdhyAnA pradezamAM ja TakI zakaze. sUryanI AsapAsa pRthvInI eka pradakSiNA 365 divasamAM pUrI thAya che. pRthvInI kakSAne vyAsa 20 karoDa mAIlano che. eTale cha mAsamAM pRthvI pitAnA asala sthAnathI 20 karoDa mAIla dUra jAya che. pRthvInI kakSA ekadama goLa nathI, paraMtu saheja laMbagoLa che. AthI karIne pRthvI amuka vakhate sUryanI vizeSa najIka Ave che, ane amuka vakhate vadhu dUra jAya che. samudramAM AvatI nAnI moTI bharatInuM kAraNa paNa A ja che. jyAre sUrya vadhu najIka hoya tyAre moTI bharatI Ave che. pRthvInA viSuvavRttano vyAsa 7,926 mAilane che, jayAre dhruvana vyAsa 7,900 mAilana che. AthI pRthvI madhya kaTIbaMdhamAM vadhu upaselI che. uttara ane dakSiNa dhruva vacce sapATI uparanuM aMtara 12,414 mAila che.madhyamAM upasavAnuM kAraNa pRthvInI cakragati che. kAraNa ke cakragatine laIne sarva dravya madhyathI dUra pheMkAvAne prayatna kare che. pRthvInI sapATInuM kSetraphaLa 19,91,99,625 corasa mAIla che, jemAM jamInanuM kSetraphaLa 5,81,60,938 cerasa mAIla che, ane samudranI sapATI 14,10,38,687 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInA itihAsa 29 TakA bhAga ceArasa mAila che. A rIte pRthvInI sapATIne jamInane che, jyAre 71 TakA bhAga pANIthI DhaMkAelA che. pRthvInI dharI enI kakSAnI kATakhUNe nathI, paraMtu lakhathI 230 namelI che. AthI karIne sUryanI pharate AkhI musApharI kare te daramyAna rAtri ane divasanI laMbAImAM phera paDe che. te dharI kakSAthI barAbara kATakhUNe Ata tA hammezAM divasa ane rAtri eka sarakhAM ja hAta. A uparAMta pRthvInI dharI paNa sUryacaMdranA AkarSaNane laIne sthita rahetI nathI, paraMtu eka nAnA sarakhA vartulamAM enI dizA badalAyAM kare che. e cakakara 21,000 varSamAM pUruM thAya che. Ama dharInI asthiratAne laIne uttara ane dakSiNa dhruvanI jagyA paNa badalAyAM kare che. pRthvInuM gurutvamadhyabiMdu dakSiNa gALArdhamAM che ane pRthvInI AkRtinA madhya sAthe eka thatuM nathI. pRthvIne samateAla rAkhavA pRthvInA dakSiNa bhAga bhAre hAvAthI samudrane pramANamAM halakA vistAra e dizAmAM dhaNA vadhu che. jo kAI kAraNathI pRthvInuM gurUtvamadhyabiMdu badalAya teA bhArI pradeza tarapha samudra dhasI jAya che. Ama banavAnI eka zakayatA che. dakSiNa gALArdhamAM barapha jamA thatA jAya che, ane ethI dhaNA lAMmA kALa jatAM kadAca e bhAga hajI paNa vadhu bhAre ane teA uttara bhAganA samudranAM pANI dakSiNa tarapha dhasI jAya. A rIte bhUtakALamAM vAraMvAra samudranA pheraphAra thayA hAya, e saMbhivata che. pRthvInA itihAsa tapAsavA prathama pRthvInI hAlanI sthitithI tadana paricita heAvuM, e Avazyaka che. pRthvInuM kada mANasanA kadathI 80 lAkha gaNuM moTuM che. AthI enI sapATInA nAnA bhAga upara UbhA rahI bhAgye ja traNa cAra mAIlanI kSitija dekhatA manuSyane samasta pRthvIne khyAla AvatAM keTalI muzIbata paDe e saheje kalpI zakAya ema che. atyAre te| ApaNe mAtra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInI utpatti pRthvIneA banAvaTI gALA joI pratyakSa nihALelAM nadI, parvata ane pradezeAnA dekhAvane AdhAre AkhI pRthvI amuka rItanI haze, eve eka khyAla mAtra meLavIe chIe. - pRthvInA bahAratA bhAga traNa jAtanA paDathI gherAelA che. sauthI bahAra havAmAnanuM paDa che, ane enI aMdaranA bhAgamAM samudra ane jamInanI sapATIthI AkhA gALeA bahu thayelA che. havAmAnane cesa vistAra hajI mAlama paDayo nathI, paraMtu 500 mAIla sudhI ghaNI ja pAtaLI havA hoya ema lAge che. AgaLa kahyuM tema pRthvIne bhAga samudrathI gherAelA che. jo pRthvInuM jamInanuM paDa taddana samatala thaI jAya te! AkhI sapATI pANInI nIce 8,008 puTa U~DI DukhI jAya. samudranI vadhumAM vadhu uMDAi 30,000 phuTanI che, jyAre jamInanA paDanI sauthI vadhu uMcAi 29000 phUTa che. eTale samudra zuSka ane te pRthvInA uMcAmAM uMcI jagyAthI taddana nIcA pradezanuM uMDANa 60,000 phuTa thAya. samudranI nIce paNa jamInanuM paDa che ane lagabhaga seeka mAila nIce sudhI jamInanuM paDa vistaratuM haze, ema manAya che. pRthvInA mukhya bhAga bhItaranA che, paraMtu e viSe zodhakheALa karavAnuM ghaNuM muzIbatabharyuM che. bhautikazAstranA AdhAre bhaviSyamAM hajI enuM vadhu jJAna maLaze. atyAre te aMdaranAM dravyo ane tenI sthiti viSe mAtra aTakaLeAja karavAmAM Ave che. aMdara thADA uMDANa pachI garama lAvArUpI pravAhI AvI raheleA che, e viSe kaMo paNa zaMkA nathI, paraMtu tyAMthI ghaNA uMDANamAM badhuM pravAhI che, te bana che ke garama vAyurUpa che, e prazna prayAgathI sAkhIta thaI zake ema nathI. bahAranA paDa karatAM aMdaranuM dravya vadhu bhAre che ane aMdara cuMbakatva vadhu heAvAthI, bhItaramAM mukhyatve lAkhaMDa hAya, ema mAnavAne kAraNa maLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa uparanI jamInanI sapATImAM paNa aneka jAtanA parivartana cAlyA kare che, eTale jamInanA paDanI racanA ane baMdhAraNa pRthvInA itihAsane kaMIka khyAla Ape che; ane e pheraphArano pUrNa khyAla hoya te bhaviSyamAM zA pheraphAra thavAnA che, e paNa jANI zakAya. jamInanA paDa upara kaI rItanI kriyA cAlI rahI che, e thoDA samayamAM samajI zakAya ema nathI; kAraNa ke e pheraphAro atyaMta dhImA che. Ama chatAM ghaNAM varSonI zodhakhoLa pachI Aje bhUstarazAstrIo jamInanA paDanI ane pRthvInA bhUtakALanI samIkSA karI zake che. * manuSya jIvananA nAnA gALAmAM nadInALAM ane bhUstarapaDAnA noMdhavA jevA pheraphAre bIlakula lakSamAM AvatA nathI. keIka vAra dharatIkaMpa jevA pracaMDa baLathI thayelA pheraphAre akasmAta jevAnA maLe, paraMtu e lAMbA kALane ItihAsa samajavA basa nathI. uparathI jotAM manuSyane ema ja lAge ke jamInanAM atyAranAM paDe, pahADe, nadIo, samudro ane sAvare, e anAdi kALathI khAsa mahatvanA pheraphAra vinA cAlyAM Ave che. paraMtu bArIka draSTie nihALatAM e sarvamAM thatA pheraphAre lakSamAM Ave che. A sivAya jamInanA paDanI ane temAMthI maLI AvatA avazeSanA avalokanathI keTalIka vizeSa hakIkata maLI Ave che. dAkhalA tarIke himAlaya parvata uparathI jaLacara prANunA avazeSa (jIvazeSo maLI Ave che, e uparathI saheje ApaNe siddha karI zakIe ke eka kALe himAlayanAM zikhare samudranA paTa nIce DubelAM haze. AvI rIte tapAsatAM mAlama paDe che ke pRthvInI bhaugolika racanA anAdi kALathI eka ja jAtanI nathI, paraMtu kALakrame emAM ghaNA mahatvanA pheraphAra thayAM kare che. AvA dhImA pheraphArone samajavA manuSyane kharekharI tarkazakti ane buddhi vAparavI paDe che. kavinI kR5nAsRSTinA tarke emAM kazAye upayogamAM na AvI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInAM mukhya aMga che, - sayaMmAMthI chUTI paDelI pRthvI prathama atyaMta uSNa hatI.' vakhata jatAM e uSNatA avakAzamAM patharAI gaI ane uparanuM paDa ThaMDu paDatuM gayuM. uSNa avasthAmAM pRthvInA tane halake vibhAga sapATI upara AvI rahyo ane cheka bahAra hAiDrojana okSijana vagere vAyu hatA. kALa jatAM e vAyunuM rAsAyaNika saMyojana thaI pANInAM vAdaLAM utpanna thayAM. pRthvInI sapATI e vakhate hajI ghaNI garama hovAthI pRthvI cAre bAju vAyu ane pANInAM vAdaLAthI viMTaLAI rahI hatI. A sthiti paNa ghaNuM lAMbA kALa sudhI cAlI haze, paraMtu chevaTe uparanuM paDa eTaluM ThaMDu paDI gayuM ke vAdaLe TharIne temAMthI pANI bhUmi upara utaryuM. e vakhate kadAca pRthvInI sapATI uMcAnIcA TekarA vagaranI eka sarakhI sapATa kSitija samasUtra (samataLa) hoya ema bane, paraMtu ema mAnavAne khAsa purAvA maLatA nathI. pRthvI jevaDo mahAna goLo ThaMDe paDe e vakhate enI sapATImAM keTalIye jAtanI aniyamitatA Ave e saMbhavita che; eTale samudra AkhI pRthvInI sapATI upara na ja prasarI rahyo hoya. bahAranuM havAmAna e vakhate ghaNuM ghaTTa ane vistiNuM haze ane te vakhatanA judA judA vAyunAM pramANa ane atyAranA pramANamAM ghaNo phera haze, ema dhAravAmAM Ave che. uparanuM paDa ThaMDuM thayuM, paraMtu bhItaramAM te garama padArtho pravartI rahyA hatA. atyAre paNa bhItara atyaMta uSNa padArthathI bhareluM che, ema mAlama paDe che. uparanuM ThaMDuM paDa bahu ja ochI jADAInuM che. uparanA ghana paDane lIdhe bhItaranI garamI have bahAra AvatI ochI thaI che, kAraNa ke pRthvInA jamInanA paDanuM uSNatAvAhakapaNuM ghaNuM ja ochuM che. A ja kAraNathI atyAra sudhI bhItaranI garamI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne itihAsa jaLavAI rahI che. pRthvInA paDamAM jema nIce utarIe chIe tema garamI vadhatI jAya che. 60 YTa nIce utaratAM 1 DigrI pheranahITa). garamI vadhe che. jamInamAM uMDA zAyaDA (khADA) davAthI mAlama paDayuM che ke 6,500 phUTa nIce pANI ukaLe eTalI garamI che. jamInanI sapATIthI 33 mAIla nIce eTalI garamI hoya che ke tyAM pRthvInA paDa uparane koIpaNa pASANa pIgaLI jAya che. e jagyAnI uSNatA 1,610 DIgrI (senTIgreDa) che. 62 mAIla nIce 3,000 DIgrI garamI hoya che. e jagyAe TaMgasTana jevI eka be dhAtu bAda karatAM sarva dhAtu pravAhI banI jAya. AkhI pRthvInI ghanatA 5-5 che jyAre uparanA paDanI ghanatA 24 jeTalI che. eTale jema uDe jaIe tema vadhu ghanatA hovI joIe. A ghanatA vadhAre hovAnAM be kAraNa hoI zake. eka to e ke bhItaramAM bhArI padArtho vadhu pramANamAM hoya, agara te sapATInA jevA ja padArtho uparanA paDanA dabANane lIdhe ghaNuM ja ghana thaI gayA hoya. Ama chatAM eTaluM to cokkasa che ke aMdaranA bhAgamAM cuMbakatva vizeSa che. javALAmukhInA lAvAmAM paNa e bAbata pratipAdana thAya che. eTale aMdara lekhaMDanuM pramANa vadhAre hevAne saMbhava che. japRthvInA bhItaranI sthiti viSe aneka mata pratipAdana thayA che, chatAM e sarvamAM khAsa traNa noMdhavA lAyaka che: (1) eka mata pramANe ema mAnavAmAM Ave che ke pRthvIne aMdarano bhAga taddana pIgaLelo che. (2) bIjI mAnyatA ema che ke pRthvI taddana ghadra che. (3) trIjo mata e che ke pRthvI ghaNIkharI ghana sthitimAM ja che, paraMtu uparanA paDanI nIce eka uSNa pravAhI paDe AvI raheluM che. A traNemAM prathama mata vadhu AdhArabhUta gaNAya che. eTale khAsa karIne enA siddhAMta kaMIka samajavA joIe. aMdara pravAhI agara vAyurUpe sarva padArtho haze ema mAnavAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInAM mukhya aMge 11 eka sabaLa purAvA jvALAmukhImAMthI nIkaLatA lAvA rasa che. pRthvInI dareka jagyAe nIce utaratAM garamI vadhe che, eTale vadhu uMDe jaIe tema vizeSa garamI hAya ema cokkasa rIte mAnI zakAya che. dharatIkaMpanA AMcakA lAgavAnuM mukhya kAraNa paNa aMdaranA pravAhI paDane lIdhe ja che. uparanuM dhana paDa kaMIka aMze aMdaranA pravAhI paDa upara taratuM rahe che, eTale kAIka vAra emAM kaMI hilacAla thAya ke tarata dharatIkaMpanA AMcakA lAge che. atyAranA bhautikazAstranA chellA mata pramANe bhItaramAM uSNatA ghaNI ja vadhu hAi ne dhaNA kharA bhAga pravAhI ane vAyurUpe che. Ama chatAM AgaLa joi gayA tema aMdaranI banatA vizeSa che. enuM kAraNa ema mAnavAmAM Ave che ke uMDe jae tema uparanuM dakhANu dhaNuM ja vadhI javAthI pravAhI ke vAyu paNa ghaNA ja saMkrAcAI jAya che. e dakhANa eTaluM bhayaMkara heAya che ke sAdhAraNa vAyu paNa dhana jevI ja sthitimAM AvI jAya che. phakta phera mAtra eTale ke atiuSNatAne lIdhe enAM paramANu dhana vastunI mAphaka ekabIjAne vaLagI jatAM nathI. uparanAM paDeAnI aMdara prayAgAthI kayAM kayAM tattvA kevI sthitimAM ane keTalA pramANamAM che e bhrUNI cAkasAIthI zeAdhI kaDhAyuM che, eTale e sarvanI sAdhAraNa samIkSA karavI jarUrI che. havAmAna VpRthvInI AsapAsa je havAnuM paDa che e pRthvInI sapATIthI 500 thI 600 mAIlanI uMcAI sudhI vistareluM che, ane kadAca ghaNI ja pAtaLI avasthAmAM vadhu UMcAI e paNa haze. paraMtu e paDanI jADAI pRthvInI laMbagALa sthitine lIdhe ane cakragatine lIdhe jude jude sthaLe ekasarakhI nathI hAtI. viSuvavRtta uparanuM paDa dhruva uparanA paDa karatAM jADuM hAvAnuM jaNAyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 pRthvIne ItihAsa e havAmAnamAM aneka jAtanA vAyu mizraNarUpe rahelA che. eTalA ja vAyu pUrve paNa haze ke kema e prazna ghaNo ja carcAspada che. Ama chatAM eka vastu te nizcita che ja ke pUrve vAyunAM pramANe hAla karatAM judAM ja haze. pRthvInAM aneka sthaLethI maLI AvatAM kelasAnAM paDo puravAra kare che ke emAM kelaso prathama havAmAM rahelA kArbana DAyokasAiDa gesamAMthI utpanna thayo ho joIe. eka vaijJAnika te ema mAne che ke cAka ane evA kArbana DAyokasAIDamAMthI utpanna thayelA kSAramAM vAyu prathama hAlanA havAmAna karatAM te ghaNe vadhAre hatuM. A rIte jotAM ema lAge che ke ghaNuM lAMbA kALa upara kArbana DAyokasAIDa gesa te ghaNuM ja vistRta pramANamAM hato. atyAre te havAmAnane mukhya bhAga nAITrojana ane okasIjana che. e uparAMta bIjA aneka zithila vAyu ghaNuM sUkrama pramANamAM maLI Ave che. bheja ane kArbana DAyokasAIDa paNa thoDA pramANamAM bhaLelA che. zaheramAM ane gharomAM ekasIjananuM pramANa ochuM thAya che, jyAre kArbana DAyokasAIDanuM pramANa vadhAre hoya che. keTalAMka mIlavALAM zaheromAM A vAyunuM pramANa lagabhaga bamaNuM thaI jAya che. e vAyu le hAnikartA che. vaLI sarva vanaspati divasanA kArbana DAyokasAIDa zeSe che ane rAtre bahAra kADhe che, eTale e vAyunAM pramANamAM divase ane rAtrie paNa phera paDe che. je vakhate vanaspati barAbara khIlI rahe che te vakhate lagabhaga kArbana DAyokasAIDa 10 TakA vadhu hoya che. je ke A vAyunuM pramANa ghaNuM thayuM che, chatAM pRthvI uparanI sarva vanaspatine bALatAM utpanna thAya ethI vizeSa jaththAmAM e AkhA vAtAvaraNamAM bhaLelo che. havAmAM judA judA vAyunA kadanuM pramANa nIcenA koSTakamAM batAvyuM cheH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ havAmAna seMkaDe TakA. nAITrojana 78*03 WokasIjana 20094 bheja 0-12 Argana 0*94 kArbana DAyokasAIDa 0003 bAkInA ) vAyu ' jema uMce jaIe tema havAnuM baMdhAraNa ekasarakhuM rahetuM nathI. 12 mAIlanI uMcAIe A pramANamAM ghaNo pheraphAra thaI jAya che. vaLI jema uMce jaIe tema havAnI ghanatA ochI thatI jAya che. 19,140 phuTa uMcAIe havAnI ghanatA phakta adha thaI jAya che. je manuSya 20,000 phuTathI vadhu uMcAIe jAya te ene zvAsa levAmAM pUrata okasIjana maLato nathI ane vadhArAnA kasIjana mATe sAdhana rAkhavuM paDe che. kasIjana vAyu lIdhA vinA vadhumAM vadhu 25,000 phuTa uMce ja jaI zakAya che. vaLI eTalI uMcAIe havAnuM dabANa paNa eTaluM ochuM thaI jAya che ke zarIranI nasomAMthI bahAra dabANa thAya che ? jene pariNAme ghaNI vAra meDhe ane nAke lehI paDe che. sUryane prakAza havAmAM thaIne Ave che, paraMtu uparanI havA : garama hotI nathI. e prakAzamAMthI garamI pRthvInI sapATI upara ja utpanna thAya che. AthI karIne sapATInI najIkanI havA vadhu garama hoya che, jyAre uce jaIe tema vadhu ThaMDI havA Ave che. Ane laine ja uMcA parvato upara haMmeza barapha TharI jAya che. evuM mAnavAmAM Ave che ke havAmAnamAM dAkhala thatA kharatA tArAne lIdhe havAnA uparanA paDamAM kadAca kaMIka vizeSa garamI haze. e sAdhAraNa uSNa havAne paTa 37 mAilathI uMce Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa Avela che. e paDamAM vidyutanA kaNa athavA vidyutabhAravAhI kaNa vizeSa che. AthI vidyutalaharIo (reDIyonAM meja) e paDathI pAchAM parivartana thAya che. e paDane sTreTosphIara (Stratos phere) kahevAmAM Ave che. che havAmAnanA sauthI uparanA paDamAM hAIDrojana vAyu ghaNuM ja pramANamAM joIe ema manAya che; kAraNa ke e vAyu bIjA koI paNa vAyu karatAM halake che. 62 mAIla uMce te vAyune 96 TakA bhAga hAiDrojana haze. havAmAnanI aMdara uparanA vAyu uparAMta bIjA aneka padArthonI sUkSma rajakaNuM dhULa rUpe rahelI che. A rajakaNa sUryanA prakAzane vikiraNa (Scattering) kare che. ene laIne ja AkAza kALuM hovA chatAM bhUruM dekhAya che, paraMtu 71 mAila uMce jaI zakAya te tyAMthI AkAza bhUruM nahi paratuM kALuM ja dekhAya. pRthvInI sapATI upara havAnuM dabANa eka corasa Ica upara 3 ratala che. A uparathI badhI havAnuM vajana keTaluM haze enI gaNatrI karI zakAya che. havAnuM kula vajana 5141015 (ekAvana lAkha abaja) Tana thAya che. badhA vAyunA pramANa upara ApyA che tene AdhAre gaNatarI karatAM bIjA vAyunuM vajana paNa AMkI zakAyuM che, je nIce ApyuM cheH vajana abaja TanamAM nAITrojana 38,60,000 okasIjana 11,50,000 Argana 61,760 13,200 kArbana DAyokasAiDa 2,160 hAIDrojana bIjo vAyu bheja 129 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudro 15 V havAmAM hAijina vAyunuM vajanuM paNa eTaluM badhuM che ke pRthvInI samasta mAnava jAtanA vajana :karatAM 2300 gaNuM thAya che. garamIne lIdhe havAmAM utpanna thatA pravAhone laIne ane rasAyaNika kriyA utpanna karanArA vAyune laine pRthvInI sapATI upara havAmAnanI ghaNI asara thAya che. e viSe pAchaLa ullekha karavAmAM Avaze. samRddha pRthvInI sapATIno mukhya bhAga pANIthI gherAele che. jyAre phakta 2 bhAgamAM jamInanI sapATI dekhAya che. samudranI kula sapATInuM kSetraphaLa 14,47, 12,000 corasa mAIla che. samudranI uMDAI dareka ThekANe ekasarakhI rahetI nathI, paraMtu TheraThera vadhatI ochI hoya che. AthI enA taLamAM paNa pRthvInI sapATI jevI ja asamAnatA rahelI che. uMcA TekarAo, vistRta . sapATa pradeza, uDI khAIo vigere samudranA taLane ucenIce lAve che. samUdranA taLanI TheraThera uMDAI mApavAmAM AvI che ane e uparathI lAge che ke samudranI sarerAza uMDAI 2000thI 3000 phedhama (eTale ke 2 thI 3 mAIla) che. samudranI re sauthI vadhu uMDAI pesIphIka mahAsAgaramAM maLI AvI che ane huM e 6 mAIla, pa pharlIga jeTalI che. bIjA mahAsAgaramAM cArathI pAMca mAIla sudhInI UMDAI maLI Ave che. samudranI aMdara aneka kSAre ogaLelA hovAthI e pANInI ghanatA varasAdanA pANIthI vadhu hoya che. samudranA pANInI nI sarerAza ghanatA 1026 che, paraMtu ekaja samudranA judA judA bhAgamAM emAM thoDo ghaNo phera paDe che. uttara ATalAnTIkamAM keTalIka jagyAe ghanatA 1028 jeTalI mAlama paDe che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInA itihAsa ane enuM kAraNa tyAMnuM uSNu vAtAvaraNa haze ke jethI vadhu pANI varALarUpe uDI jatuM haze. jyAM moTI nadI samudramAM maLe che, agara jyAM barapha pIgaLatA hAya evI jagyAe dhanatA 10024 jeTalI thaI jAya che. pRthvInA itihAsanI zarUAtanA vakhatamAM atyAranA samudra, ane temAM ogaLelA vAyu vagere uSNu pRthvInI upara havAmAnamAM varALarUpeja haze. prathama jyAre puSkaLa dabANavALA havAmAnamAM varALa pANIrUpe ThaMDI paDI tyAre e samudranI uSNatA lagabhaga 100 DIgrI (senTIgreDa) jeTalI haze. pANIrUpe nIce TharavAmAM enI sAthe aneka vAyu drAvaNurUpe bhalyA haze. eTale ema mAnavAne kAraNa che ke atyAranA dhaNA kharA drAvaNunA kSAre e samudranI utpattikALathI ja aMdara bhaLelA che. ema paNa bane ke prathama samudra niHsvAda haze, paraMtu jamInanI sapATI uparathI samudramAM bhaLatAM pANIdrArAja ghaNAbharA kSAra drAvaNamAM AvyA hoya. eTaluM teA cokakasa che ke jamInanA kSArA ane khIjAM tattvo sukSma pramANamAM vAine samudramAM ogaLatAM jAya che. AthI karIne samudranI khArAza vadhu thatI jAya te navAI nahi. bAlTIka ane bhUmadhya samudramAM tA khArAza vadhavAnuM cekasa mAlama paDayuM che. mahAsAgaranA pANImAM sarerAza seMkaDe 35 TakA kSAra bhaLelA hAya che. jyAM uSNatA vadhu hAya evI jagyAe nIcAM sarAvaramAM e pramANa vadhu hAya che. dAkhalA tarIke mRta samudra (je samudranI sapATIthI lagabhaga 1300 kuTa nIce che) temAM kSArane| bhAga 22 TakA jeTalo che. enA pANInI dhanatA 1-16 che ane ethI karIne tyAM manuSya pANImAM DUbI zakatA nathI. eTalI badhI khArAzane lIdhe emAM kAipaNa mAchalAM jIvI zakatAM nathI. evuM mAluma paDayuM che ke samudramAM sattAvIza jAtanA--tattvo eka yA bIjA rUpe drAvaNamAM rahelAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 samudro che, jemAM soDIama, piTAzIama, megnejhIama, kezIama, bromIna, ane kalerIne mukhya che. nIcenAM be koSTakamAM judAM jUdAM tattvonuM ane kSAranuM pramANa batAveluM cheH-(hAIDrojana ane kasIjananAM tothI pANInAM paramANu baMdhAya che.) tonAM nAma. seMkaDe TakA. | kSAranA nAma saMkaDe TakA. aisIjana 85.39 saDIema hAiDejana 10.67 - kalorAIDa (mIThuM) 2220 kalorIna 267 megejhIama soDIama 114 kalerAIDa *310 megejhIama | ,, salapheTa .1 33 kezIema poTAzIama pioTAzIama saphara sapheTa *101 bromIna bIjAM to 00022 kArbana upara batAvelA kSAro uparAMta bIjA paNa aneka vAyu sakSama pramANamAM ogaLelA hoya che. samudramAM jIvaMta prANIo A rIte ogaLelI havAne laIne jIve che. ' samudrane taLIe sarerAza eka carasa dAca upara ra44 TanenuM dabANa thAya che. e dabANa pRthvInI sapATI uparanA havAnA " dabANathI 360 gaNuM vadhAre che. samudranA pANInuM vajana 1384 108 (138 karoDa, abaja) Tana thAya che, ane pRthvInA vajanane 20 hajAro bhAga che. samudranA kSAranuM vajana 4838 1015 (483 lAkha abaja) Tana che. jo A samudra sUkAI jAya to bAkI rahelA kSArano thara 170 phuTa UMDo thAya. samudranA taLamAM paNa aneka jAtanI vanaspati uge che, ane moTAM vana sarakhAM bAjhI jAya che. e uparAMta jIvaMta prANIonI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 - pRthvIne ItihAsa paNa aneka jAta che. keTalIka jagyAe sUkSma prANa eTalA jaththAmAM utpanna thAya che ke je marI jaIne tene thara ne tharI bAjhI jAya che. jamInanI sapATInI peThe samudranA bhItaramAM paNa jvALAmukhI phATe che, ane dharatIkaMpanA banAva bane che. AthI enI sapATImAM paNa niraMtara pheraphAra cAlyA kare che. sUryanAM kiraNe samudramAM 700 phuTathI vadhu UMDe jaI zakatAM nathI eTale UMDANamAM to bIlakula aMdhakAra che. nIcenuM taLa bahu uM na hoya te ghaNuM kharuM retIthI patharAeluM hoya che. ghaNuM UMDA taLamAM mRta prANunA avazeSone banele cUnA jevA kAdavavALA kAMpa patharAele hoya che- Nira- Gv - jamIna wwjamInanI sapATInuM kSetraphaLa 1,50,00,0R. corasa mAIla De che. khAsa karIne uttara goLArdhamAM jamInane vizeSa bhAga Avelo che. A rIte jamInano vistAra eka ja bAju kema thayo haze, enuM cokta kAraNa zodhI kADhavAmAM AvyuM nathI. navI duniomAM (amerikAvALA goLArdhamAM) jamIna uttarathI dakSiNe vistAra pAme che, jyAre junI duniomAM (yuropa, eziA vALA khaMDamAM) jamInano pUrvathI pazcima taraphane vistAra lAge che. jUnI ane navI duniA bhUtakALamAM eka bIjA sAthe saMkaLAelI nahi hoya ema lAge che. prathama draSTie prAcIna kALamAM oNsTrelIA kadAca ezIA joDe saMdhAele haze ema lAge, paraMtu enA bhUkavacane itihAsa jotAM ema lAge che ke ezIA ane osTrelIA eka vAra mahAna samudrathI vibhakta ja hatAM. jamInanuM ghaNuM bhAganuM pRSTha samudranI kSitijathI uMcuM che. badhA khaMDenI uMcAI ane kSetraphaLa vagere nIce batAvavAmAM AvyuM che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jamIna kSetraphaLa cerasa sarerAza uMcAI vadhumAM vadhu khaDanuM nAma mAIlamAM 1 kUTamAM uMcAI phUTamAM cUrepa 37,00,000 1032 18,pa00 ezIA 1,64,00,000 3313 AphrikA 1,11,00,000 2165 18,000 osTrelIA - 30,00,000 1017 7,200 uttara amerikA | 76,00,000 2132 18,200 dakSiNa amerikA | 68,00,000 2132 22 400 badhI jamIna 5,50,00,000 2411 ! 29,000 sauthI uMcAmAM u. pradeza himAlaya ane TIbeTano che jagatanI aMdara ucAmAM ucuM zIkhara mAunTa evaresTanuM che. ane enI uMcAI 29,000 phaTathI paNa saheja vadhu che. enA upara caDhavAnA aneka prayAsa niSphaLa gayA che. vadhumAM vadhu ra7, 000 phuTa sudhI mANaso pahoMcI zakyA che. vimAnamAM uDIne 1933mAM evaresTanA zikhara upara caDhAI karavAmAM AvI hatI. zikharanI bahu ja najIkanA pradezanA keTegrApha pADI levAmAM AvyA hatA ane e pradezanI AbehavAnuM nirIkSaNa karavAmAM AvyuM hatuM. jamInanI sapATInI aneka jAtanI racanA hoya che, paraMtu ene che mukhyatve traNa jAtamAM vaheMcI zakAya che. parvata, uccapradeza ane sapATa jamIna. parvataH-keTalIka vAra parvata nAma sAdhAraNa uMcA AvelA pradezane agara uMcI TekarIone bhUlathI ApavAmAM Ave che. bhUstarazAstramAM parvatanA mukhya traNa prakAra gaNavAmAM AvyA che. (1) jamIna upara ekaja sthaLe use thaI Avela parvata. A jAtamAM mukhyatve javALAmukhI parvata Ave che. visuvIasa, enA ane TerIphanA javALAmukhI AnA purAvA rUpa che. keTalIka vAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne itihAsa jamInanA paDanI hilacAlathI paNa AvA upaselA bhAga maLI Ave che. paraMtu ene A jAtanA parvatamAM na ja lekhI zakAya. (2) jamInanA upaselA bhAgane samUha ke je ghaNe bhAge uparanA dhovANa ke evI rItanI asarathI ja utpanna thayelo hoya che. AvI parvatanI hAra khAsa lAMbI nathI hotI, paraMtu koI sthaLe thoDA vistAramAM ja hoya che. skoTalenDanI ucca bhUmi, kambaralenDa ane velsanI TekarIo, keneDAnA lerenTAIDa parvata, vidhya ane sahyAdri ghATe A jAtamAM Ave che. (3) eka uMcI ane lAMbI samAntara parvatanI hAramALAemAM eka hAra TuTakarIne bIjI vAramAM maLI jatI hoya che paraMtu eka ja dizAmAM vistAra pAme che. ane vacce vacce uMcA zIkharavALA parvata paNa Ave che. A jAtanA parvane khAsa karIne pRthvInA paDamAM bhItaranA dabANathI thayelA pheraphAranA pariNAmarUpe ja utpanna thayelA che. pRthvInI. ghaNIkharI parvatanI hAra A jAtamAM Ave che. himAlaya, Apasa, ke enDIjhanA parvato A prakAranA che. himAlayanI pratyeka hAra dakSiNa tarapha ekadama DhoLAva khAya che, jyAre TibeTanA pradeza tarapha sAdhAraNa DhoLAva che. uttara taraphanA DhoLAva upara himaSA sudhI ghaNuMkharuM jaMgale AvI rahelAM che. jyAre pazcima taraphanI kaThaNemAM juja vanaspati che. himAlayanI zarUAta pAmIra (danIAnuM chAparuM)mAMthI thAya che. A kendramAMthI madhya ezIAnI bIjI aneka zAkhA nIkaLe che. pAmIrathI agnikoNa tarapha e parvatanI hAre samAntara AgaLa vadhe che. dareka hAranI uMcAI 17,000 phUTathI vadhu che. himAlayanI hArone traNa mukhya vibhAgamAM vaheMcI nAMkhavAmAM AvI che. (1) ucca himAlaya -e hAra taddana aMdaranI che ane enI dauMcAI 20,000 phuTathI vadhu che. e hAramAM mAunTa evaresTa (gaurIzaMkara, 29,000 kuTa), kera (K, 28,250 phuTa), kAMcanagaMgA (28,100 phuTa), dhavalagiri (26,800 phuTa), nagAparvata (26,600 phuTa) vagere duniAnAM ucca zikhare AvelAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jamIna che. (2) madhya himAlayaH--e vaccenI hAra 12,000 thI 15,000 puTa uMcAInI heAya che. (3) kaniSTa himAlayaH-3,000 thI 4,000 phuTa uMcAInI taLeTInA nAnA parvatanI hArAnA anele che. himAlayane lIdhe samudrane bheja uttara taraphanA pradezo tarapha jaI zakatA nathI ane ethI hiMdamAM varasAda vadhu Ave che, jyAre TikeTa taraphanA pradeza sUkAtA jAya che. 21 khAsa karIne A chellI jAtane ja kharA parvate gaNI zakAya. e dareka parvatanI sAMkaLe! lAMkhI ane lAMkhI eka dizAmAM vistAra yAme che; ane jamInanA paDanI hilacAlathI vaLa paDIne utpanna hAya evo ceAkhA khyAla Ape che. thayelA sunIthI ucca pradezaH-sAdhAraNa rIte 1000 TathI vadhu uMcAI e Avelo caDhatA utaratA pradeza uccabhamI gaNI zakAya che. AvA pradeze! ghaNI vAra ekadama DhALAva khAI samudramAM maLI ^ya che agara teA bahu ja ochA DhALAva laI dhIme dhIme sapATa bhUmine maLI jAya che. spenanA ucca pradeza ekadama nIce DhaLI samudramAM maLe che. mIsurIne pazcimane vizALa pradeza kramazaH uMcA thaI samudrathI 4,00thI 5,000 puTa uMcArya e paheAMce che. ghaNI vAra uccapradeza AjubAju uMcA parvatathI gherAelA hoya che. keTalAka ucca pradezamAM vacce paNa parvatA hAya che. dakSiNa hiMdane javALAuddabhavelo pradeza (Dana Trepa) A jAtamAM Ave che. sapATa bhUmiH--1,000 phUTathI nIce AvelI bhUmine A kakSAmAM lekhavAmAM Ave che. ghaNe bhAge AvA pradeza samudranI najIka ane nadInA taLanI AsapAsa UMDe sudhI AvelA hAya che. dunimAM sauthI vizALa sapATa pradeza briTiza TApunI najIka yuropa khaMDamAM zarU thai, razIA mArge ezIAmAM vistAra pAme che. A pradezanA uttaratA vibhAga ArkeTIka pradezanA samudrathI paNa nIceA jAya che. yurala parvatanI dakSiNane bhAga nIce AvI kAspIana samudrane maLe che; ane e samudra lagabhaga 3000 phuTa uMDA jAya che. amerikAnA pUrva kinArA upara paNa Ave vistRta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara pRthvIne ItihAsa pradeza AveluM che. siMdhu nadIne pradeza ane gaMgAne pradeza A kakSAmAM Ave che. samudra kinAre jamIna ane samudranI sapATI maLe e jamInanI derI tapAsIe to emAM aneka khAMcAkhUMcI heya che. khAsa karIne uttara vibhAganA kinArAmAM vizeSa khAMcA mAlama (paDe che. samudra jamInanI sapATIne toDI nAkhIne khAMcAvALI, akhAto ane bhUziravALI banAve che. AthI baMdaro bAMdhavAmAM ane vahANavaTuM calAvavAmAM paNa madada maLe che. A /kAmamAM bIjA deze karatAM yuropa vadhAre bhAgyazALI che te nIcenA 'AMkaDAthI jaNAzeH khaMDanuM nAma eka mAIla lAMbe kinAre keTalA kSetraphaLa sapATIne bhAge Ave che. (corasa mAIlamAM) yuropa 143 uttara amerikA 265 eziA (TApu suddhAM) 465 AphrikA 895 dakSiNa amerikA 434 elIA 332 A uparathI jaNAze ke bIjA keI paNa deza karatAM yuropane samudranI asara sauthI vizeSa che. Ama chatAM kinArAnI jamInanI paristhitine paNa khyAla karavAnI jarUra che, kAraNake je kinAre khaDakavALo hoya te samudranI asara theDI thAya che. eTaluM to cakkasa che ke atyAranA samudranA kinArA upara aneka rItanA pheraphAro satata cAlyA kare che. samudranI aMdara dUra sudhI jatI bhUziro batAvI Ape che ke AsapAsane mATIvALo pradeza dhovAI gaelo hoya che, jyAre khaDakavALI bhUmi bhUzirarUpe rahelI che. keTalIka jagyAe samudra pAchaLa haThate jAya che ane navA kinArA. banatI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUkavacaH pASANenA prakAra khAsa karIne pRthvInA uparanAM traNa paDamAM bhUkavaca eTale ke jamInanAM paDonI racanA bahu ja aTapaTI che. jamInamAM UMDe jaIe tema jUdI jUdI jAtanAM paDe mAlama paDe che. e paDone bhUstarapaDa athavA stara kahevAmAM Ave che. e stare kema utpanna thayA haze ane emAM kevI jAtanI vikRti cAlI rahelI che, e jANavuM bahu muzIbatabharyuM che. enuM mukhya kAraNa e che ke bhUstarapaDAne baMdhAtAM ghaNe samaya lAge che ane e ja pramANe aneka kAraNone lIdhe emAM thatI vikRti agara hilacAla eTalI dhImI hoya che ke thoDAM varSanuM avalokana artha vagaranuM thaI paDe che. manuSyanuM raheThANa jamIna che, ane jamInanA garbhamAMthI aneka jAtanAM upayogI ta meLavI e zakti utpanna kare che, eTalA pUratuM jamInanA staramAM thatA pheraphAra ane enA baMdhAraNa viSenuM jJAna khAsa agatyanuM che. e paDe kevI ane keTalI jAtanAM che, e A prakaraNamAM batAvavAmAM AvyuM che. jUdI jUdI jAtanAM bhUstarapaDa bAMdhanArI jamInane sAmAnya rIte khaDa agara pASANa evuM nAma ApavAmAM Ave che. eTale jyAM pASANa zabda vaparAya che tyAM ema ja samajavAnuM che ke e amuka jAtanI bhUstarapaDa bAMdhanArI jamInane eka paTa che. AthI kolasAnAM paDa, cAkanAM 5Da, retALa paDa, athavA mATInAM paDa e sarva pASANanA jUdA prakAra ja che. bhUstarazAstranI dRSTie jamInanA mUDakene mukhya traNa vibhAganAM vaheMcI nAMkhavAmAM AvyA che. (1) jalAra pASANaH e havA agara pANImAMthI rAsAyaNika ke bhautika kriyAthI utpanna thayA hoya che. AmAM prANuM ane vanaspatinA vinAzamAMthI utpanna thayelA pASANano samAveza thAya che. (2) Agneya pASANaH A khaDake pRthvInA garbhamAMthI nIkaLelA garama padArthonA banelA hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa (3) rUpAntara athavA vikRta pASANuH AmAM khAsa karIne pRthvInA uparanA paDanA dabANane lIdhe vikRti pAmelA pASANano samAveza thAya che. e vikRtine lIdhe temanuM asala kevuM svarUpa haze e jANavuM azakya thaI paDe che. upara darzAvelI vaNI sivAya bIjI paNa eka be rIte varga pADavAmAM AvyA che. upara darzAvelI vargaNImAM pASANanA rAsAyaNika baMdhAraNane phera noMdhavAmAM AvatA nathI, eTale rAsAyaNika dRSTie paNa pASANanI aneka vibhAgamAM vargaNI karI zakAya che. vaLI pASANanA hamezAM stara baMdhAelA hotA nathI eTale dareka jAtanA pASANane staravALA ane stara vinAnA vibhAgamAM vaheMcI zakAya che. A uparAMta bhUstarapaDAnI eka mahatvanI vargaNI uparanA pramANamAM karavAmAM AvI che. - jalAra pASANu 2 jalAra pASANanI paNa aneka jAto hoya che, jemAM mukhya nIcenI cheH (1) veLupASANu, eTale khAsa karIne pANIthI dhovAI bhegAM thayelAM retI ane kAMkarA vaDe utpanna thayelA khaDako. (2) mATInA pASANa -e vargamAM khAsa karIne ati sUkSma rajakaNamAMthI | kAdavarUpe utpanna thayelA pASANa Ave che. (3) javALAmukhImAMthI uDIne AvelA rAkha ke TukaDAmAMthI uddabhavelA pASANa. (4) te sakaraNa athavA vanaspati ane jIvaMta prANInA avazeSanA khaMDamaya | pASANa. (5) sphaTIkarUpI rasAyaNika krIyAthI uddabhavelA pASANu. (1) veLapASANu-e pASANu khAsa karIne aneka jAtanA khaDako ane parvatanI upara havAmAna, varasAda, pANI, hima, samudra ane evI bahAranI asarathI retI ane kAMkarI rUpe jamA thAya che. enI aMdara aneka jAtanA padArtho mizraNarUpe hoya che. emAM nAnI rajakaNe ghanatAnA pramANamAM upara nIce goThavAya che, ane ethI stararUpe enA khaDake baMdhAya che. pANIthI ghasaDAIne kAMpa bAjhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jalaThAra pASANu 25 utpanna thayelA hoIne, evA khaDakemAM ghaNI vAra vanaspati ke prANIne chUTA avazeSo sAthe TharI jAya che. A jAtanA staramAM khAsa karIne pattharanI kAMkarIthI utpanna thayelA khaDaka mukhya che. moTA goLa pattharamAMthI utpanna thayelI eka jAtane aMgrejImAM kAMglemare kahevAmAM Ave che. (2) mATInA pASANu -A pASANanI rajakaNe ekadama sUkSma hoya che ane e paNa pANInI sAthe ghasaDAIne jalAra rUpe utpanna thayelA hoya che. jhINAM rajakaNe pANImAM be vakhata nIce TharI gayA vinA dUra ghasaDAI jAya che. A rIte utpanna thayelA khaDakone mATInA pASANu kahevAya che. paraMtu e mATInA paNa aneka prakAra hoya che. khAsa karIne mATIno raMga sapheda, kALo, pILo, rAte agara to bhUrAza paDate paNa hoI zake, ane dareka mATInuM rAsAyaNika baMdhAraNa taddana juduM hoI zake. (3) javALAmukhImAMthI uddabhavelI vastunA khaMDamaya jalaThAra pASANa-AmAM khAsa karIne javALAmukhImAMthI uDelI rAkha ane TukaDAonA stara baMdhAya che. AmAM paNa aneka jAta heya che, paraMtu mukhyatve e jalAra khaDaka javALAmukhImAMthI nIkaLatI vastuo vevAIne badhAyelA hoya che. - (4) sakaraNa pASANa-A pASANa khAsa karIne jIvaMta prANInA athavA vanaspatinA avazeSanA jaLaThAramAMthI banelA hoya hoya che. e khaDako kayAM to eka ja jagyAe prANInA avazeSa karI rahevAthI utpanna thayA hoya che agara e avazeSonA pAchaLathI dhovAIne bIje stara baMdhAyA hoya che. AmAM mukhyatve cAkanA khaDake Ave che. cAkane sUkSmadarzaka yaMtramAMthI levAmAM Ave to enI racanA prANInA avazeSonI jhAMkhI Ape che. khAsa karIne samudramAM utpanna thatI aneka jAtanI mAchalI ane jaMtu marI jAya che tyAre temanA avazeSanuM cAkamAM. rUpAntara thAya che, kAraNa ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInA itihAsa emanAM zarIramAM cAkanuM tattva kelzIama (calcium) vadhu pramANamAM hAya che. A jAtanA cAnA khaDakA seMkaDA mAIlanA vistAramAM maLI Ave che ane e tharA hAre chuTanI jADAInA hAya che. dAkhalA tarIke greTa briTana athavA beljIamanA cAkanA parvatonI aMdara vArApharatI aneka jADAInA stare mAlama paDe che. ane e sanI jADAI haLarA phruTa jeTalI thAya che.. e cAkanA pASANu ghaNI vAra ekadama ghana sthitimAM ane jaththA aMdha maLI Ave che, jyAre keTalIka vAra chUTAM rajakaNI mATImAM bheLAI ne mizraNa rUpe hoya che. A jAtanA pASANamAM paravALAnA khaDakone paNa samAveza thAya che. paravALAnA meATA pahADA Azcaryajanaka jhaDape baMdhAya che. esTrelIonA kinArA najIka 1,200 mAIla lAMkhI ane pa0 phuTa paheALI khaDakanI hAra baMdhAelI che e paravALAnA jaMtune AbhArI che. eka prakAranA darIAI pakSInI hUgAramAMthI paNa (guono) gAne nAmanA eka jAtane ghara baMdhAya che ane temAMthI vakhata jatAM pASANa utpanna thAya che. dakSiNa amerikAnA pazcima kinArA upara A jAtanA se! phuTa jADA thara maLI Ave che. vanaspatimAMthI utpanna thatA pASANa paNa sakaraNa jAtamAM ja gaNAya che. vanaspatinA pASANumAM kAlasA mukhya che. kAlasA kema baMdhAyA haze, e iMglenDa ane AyalADamAMthI maLI AvatA vanaspatinA zevALanA thara uparathI jANI zakAya che. evA zevALanA carane aMgrejImAM pITa (Peat) kahevAmAM Ave che. je jagyAe pITa maLe che, e bhAga nIcANanA bhInAzavALA pradezamAM hAya che.je jagyAe lIla bAje che ene tapAsatAM mAlama paDe che, ke nAnA nAnA cheDavA ane velAnA ekanI upara eka paDa bAjhatAM nIcenAM paDa kALAM paDI jAya che. e bhInAzavALA kALA bhAga sUkavavAmAM Ave te baLataNa tarIke vAparI zakAya che. evA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jalaThAra pASANu 27 pITanA thara lagabhaga trIsake cAlIsa phuTa jADA hoya che. e staranI tadana nIce cAkanA jevA avazeSo maLI Ave che, jene tapAsatAM khAtrI thAya che ke prathama e jagyAe mIThA pANIno jaththo hovo joIe, ane e pITa pANImAMthI utpanna thayelI vanaspatine lIdhe ja baMdhAyuM che. AvI ja rIte khanIja kolasAnA khaDake paNa vanaspatinA tharanA thara jamA thaI dabAI javAthI utpanna thayelA che. khanIja kolaso ane sAdhAraNa lAkaDAM bALIne utpanna karelA kAlasAmAM kaze ce phera nathI; phakta khanIja kolaso uparanA dabANane laIne vadhu ghaTTa hoya che. kolasAnA paDane nIcenA bhAgamAM ubhA resArUpI AchA kolasAnA zeSa hoya che, je batAve che ke e nIcenA bhAgamAM jhADanA muLInA kelasA che. AvI jAtanA paDamAMthI ghaNuM vAra kolasAne badale peTrolIama vagere khanIja tela nIkaLe che. A tela aMdaranA dabANa ane garamIne laIne kolasAmAMthI utpanna thAya che. ane emAM kolaTAra kerosIna, peTrola vagere aneka jAtanA telane samAveza thAya che. ( (5) sphaTikarUpI jaLaThAra pASANa:-A pASANa khAsa karIne pANImAM ogaLelA kSAramAMthI bane che. jyAre pANI sUkAI 7 jAya che athavA kSAranuM pramANa vadhI jAya che tyAre vadhArAnA kSAranA jaththAnA sphaTikavALA pASANu baMdhAya che. cAkanA patthara (lAdI) e paNa jaLaThAra pASANe che. e jAtamAM porabaMdaranI yAdI prakhyAta che. e veLamAM cAkanA pASANa che ane bahu ja arvAcIna racanAnA paDamAMthI banelA che. e ja rIte sImenTa bane tevA (kAMkareTa) pASANa kaTanI (jabalapura), sadgA (revA sTeTa) ane zahAbAda(baMgALa)mAMthI maLI Ave che, ane ene meTo udyoga cAle che. pANInuM barapha baMdhAya che e paNa sphaTika pASANanI gaNatrImAM Ave che. AvA baraphanA khaDake uttara ane dakSiNa dhruvamAM puSkaLa jaththAmAM sadAne mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ parvatAnAM zikhara pRthvInA itihAsa baMdhAelA rahe che. upara paNa amuka hadathI vadhu uMcAI e barapha baMdhAyelo rahe che. khaNuMkharUM 22,000 hajAra chuTathI (hima reSAthI) vadhu uMcA parvatA hoya tenA zIkhara upara hammezane mATe barapha badhAeluM rahe che. sphaTika pASANAmAM khAsa karIne dhAtunA kSAra vizeSa hAya che. kAraNa ke ghaNIkharI dhAtunA kSAra sphaTikarUpe badhAya che. 28 Agneya pASANa A jAtanA pASANu pRthvInA garbhamAMthI upara AvelA lAvA, rAkha, athavA zilAmAMthI utpanna thayelA che ane Ne bhAge jvALAmukhI parvatAnI AjubAju enA starA mAlama paDe che. mRta thayelA jvALAmukhI AsapAsa paNa AvI jAtanA pASANu maLI Ave che. jo jvALAmukhI ghaNA lAMbA kALa upara mRta thayelA hAya tA e pASANa kadAca pANIthI agara havAmAnanI asarathI dhAvAI jaIne jaLaThAra pASANanA baMdhAraNamAM cAlyA gayA heAya che. chatAM e khaDakA meTe bhAge dhaNA sakhata hovAthI asala sthitimAM kAyama rahe che. AvA pASANunA TukaDAne vipuladarzaka kAcamAMthI joIe te emAM mukhyatve e jAta mAlama paDI Ave che. eka prakArane bilerI pASANa ane kkhIjAne khAsaya Agneya pASANa kahevAmAM Ave che. khilerI (Agneya) khaDakamAM grenAiTnA pASANu mukhya che. A pASANu pANInI varALa ane vAyunAM mizraNa sAthe dhana thayelA hAI ne emAM nAnAM chidro ane khADA paDelA haiAya che. khaMDamaya Agneya pASANumAM sphaTikarUpI bhAge| vizeSa hoya che. ejhAlTa nAmanA pASANu A jAtamAM gaNI zakAya. e pASANa ghaNIkharI jvALAmukhIvALI bhUmimAM maLI Ave che, ane enI racanA paNa ghaNI ja suMdara prakAranI hAya che, emAM paNa jUdI jUdI aneka jAtA haiAya che. hiMdanI dakSiNanI bhUmi je Dakkana TrepathI oLakhAya che, e A jAtanA mejhATanI banelI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( xe * & Jile) 15th Peele laiPas www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikRta (rUpAntara pAmelA) pASANu 29 vikRta (rUpAntara pAmelA) pASANa A jAtanA paDamAM bahAranA dabANathI ghaNI ja vikRti thayelI heya che. AmAM jaLakAra pASANa ane Agneya pASANane samAveza thAya che. keTalIka vAra emAMnA kayA jaLaThAra pASANu che ane kayA Agneya che, e samajavuM muzkela thaI paDe che. prathamanA khaDakeTamAM uparanA dabANathI taDa paDI jaI enAM rajakaNe amuka eka ja dizAmAM vikRti pAmI sphaTika jevI racanA pAme che. ghaNe kALa jatAM sAdA pApANa paNa sphaTika jevA ja banI jAya che. AmAM khAsa karIne rasIlIkAretI)nAM tattva hoya che. A jAtanA sphaTikamAM eka navInatA e hoya che ke enI eka dizAnI racanA bIjI dizAnI racanAne maLatI AvatI nathI. enuM kAraNa e hoya che ke uparanA dabANathI badhAM rajakaNe samAntara hAramAM baMdhAI jaI abraka paDa jevI racanAnA khaDake banAve che. keTalAMka AvAM paDe paNa upara nIcenA paDamAM guMcAI jAya che ane ethI enuM staravALuM baMdhAraNa khullI rIte dekhAI AvatuM nathI. rAsAyaNika kriyA ane garamIne laIne paNa emAM aneka jAtanI vicitra prakAranI racanA udabhave che. korTa nAmane (pattharane kAca) pASANa, abhraka vagere A jAtanA pASANanAM udAharaNa che. A jAtanA pASANamAM ArasanA sphaTika pASANe rajapUtAnAmAM khAsa karIne maLI Ave che. mekarANA (jodhapura), khAravA (ajamera), maunDalA ane sainastAnA jaipura), dadIkara (alavara, jabalapura vagere sthaLothI raMgaberaMgI ane khubasurata Arasa maLI Ave che. e ja ArasomAMthI tAjamahAla paNa baMdhAelo che. kacchanA pASANu khAsa karIne jabalapura ane aMbAlAmAMthI maLI Ave che. AkhA jagatamAM abrakanuM (pASANa) paDo hiMdamAM vadhumAM vadhu che ane dara varSe 10,000 hankaveTa sudhI mAla nikAza karavAmAM Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa che; enuM utpanna 45 lAkha rUpIA thAya che. hajhArIbAga, gayA, meMgIra ane neloramAM e paDe mukhyatve maLI Ave che. gUjarAtamAM dehada, pIMpaloda vagere sthaLe kAcamAM vaparAtA korTajha maLI Ave che. vaLI Agneya pASANamAM athavA e pASANo dvArA utpanna thayelA mukhya pattharamAM hirA, akIka ane mANeka mukhya che. hiMdanI hirAnI khANa jagatavikhyAta che. buMdelakhaMDa (pannA nAmanA hirA mATe), madrAsa IlAkAmAM karnala, kuDApA ane belArInI khANe (galakenDa hirA mATe) prakhyAta che. mANekanI khANo khAsa karIne barmAnA mogaka jIllAmAM che. keTalAMka varSa upara barmAnA mANekanI daravarSe doDha lAkha rUpIAnI upaja hatI. akIkanA patthara rAjapIpalA sTeTamAM ratanapuramAMthI maLe che. khaMbhAtanA akIkano paNa eka kALe meTo udyoga hato.ratanapuramAMthI dara varSe 100 Tana akIka nIkaLe che. 2 upara darzAvelA aneka prakAranA pASANamAMthI jamInanA baMdhArapheNamAM jaLaThAra varganuM pramANa ghaNuM ja vizALa che. javALAmukhIthI utpanna thayelA khaDake Thera Thera maLI Ave che, paraMtu ene vistAra pramANamAM bahu ochA hoya che. vikRta pASANamAM paNa jaLaThAra pASANa savizeSa haze, ema mAnavAne kAraNuM maLe che. have pachInAM prakaraNamAM e pASANu kema uddabhave che, ane emAM kevA pheraphAro thAya che, e varNavavAmAM Avaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbohavA, havAmAna ane pANInI jamInanA paDa upara thatI asara jamInanAM paDa upara thatA pheraphArAmAM jUdI jUdI zakti kevAM kAryo kare che, e krAika vAra najare paDe che. paraMtu ghaNAkharA pheraphArA evA hoya che ke je Ne lAMbe kALe samajAya che. ghaNA lAMbA vakhatanA avalokanathI e pheraphAra kevA rUpamAM pariName che e samajavuM skela thaI paDe che. eTaluM ja nahIM, paraMtu bhUtakALamAM kevA pheraphArAne laIne vividha jAtanI racanA thai haze, e kalpavuM paNa sugama bane che. eTalA mATe pRthvInA paTa upara jUdI jUdI jAtanI zakti kevI ane krama asara karI rahI che enuM sUkSma nirikSaNa karavuM jarUranuM che. AmevA (climate), havAmAna ane pANI e traNa jamInanA pheraphAranAM mukhya kAraNu rUpa che. e traNe siktanI jUdI jUdI asare zI che enuM varNana nIce TuMkamAM ApyuM che. A traNe zakti ekaMdare ekabIjAnI sAthe saMkalita che. eTale keTalAka pheraphArAne mATe traNe sAthe ja kAraNabhUta gaNI zakAya. A rIte jotAM saraLatA khAtara AkhehavAnI asaramAM khAsa karIne garamI ane ThaMDInI asara, havAmAnamAM havAnA pravAheAnI asara, ane pANInI asaramAM varasAda, nadI, sarovara, samudra vagerenI asarane samAveza karavAmAM Avaze. uSNatAnI asara dareka natanA khaDakA garamIthI vistAra pAme che ane ThaMDIthI saMkucita thAya che. AnI asara khAsa karIne uSNa kaTibaMdhanA pradezamAM ghaNI ja mahatvanI che. AphrikA ane madhya eziAnA verAna pradezamAM divasa ane rAtrInI uSNatAmAM ghaNA ja phera Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra pRthvInA itihAsa paDe che. pazcima amerikAmAM keTalAka bhAgeAmAM rAtrI ane divasanA umAnamAM ghaNI vAra 90 DIgrI ( pheranahITa )ne phera paDe che. madhya AphrikAmAM 137 DIgrI ane dakSiNa AsTrelIAmAM 131 DIgrIno phera paNa keTalIka vAra noMdhAyeA che. hiMdustAnanA rajapUtAnA vagere verAna retALa pradezamAM paNa dinarAtanA uSNumAnamAM lagabhaga 80 DIgrInA phera paDe che. AvA pheraphArane lIdhe e pradezamAM kA paNa vanaspati jIvI zakatI nathI, kAraNake umAnanA pheraphArathI rasavAhInI nase! TuTI jAya che. A dainika pheraphAranI asara khAsa karIne jamInanA pAnA uparanA khaDakAmAM thayA vinA rahetI nathI. ughADA bhAgamAMnA khaDake AvA uSNumAnanA pheraphArane laine bhAMgI jAya che, ane AsapAsanA pradezamAM nAnA nAnA pASANAnA TukaDA verAi rahe che. ghaNe ThekANe khaDakanA TukaDA nathI thai jatA, paraMtu aMdara phATa ane cIrA paDI jAya che. je garamI vadhu paDe te vistRta thavAne lIdhe khaDakA TuTI jAya che, ane ThaMDI sakhata paDe te saMkAne lIdhe aMdara phATa paDe che. atyaMta ThaMDI paNa ADakatarI rIte khaDakane teDI nAMkhavAne ja kAraNabhUta thAya che. pANInuM barapha thAya tA enuM kada vistRta thAya che. have jo e pANI khaDakAmAM paDelI kATa ane kANAmAM bharAyuM hAya ane atizaya caMDIne lIdhe enuM barapha bane te jarUra e khaDakane teDI nAMvA zAMtamAna thAya che. A rIte pANInA kadamAM thatA pheraphAra bhayaMkara baLa utpanna karI khaDakAne teADI nAMkhe che. khAsa karIne ThaMDA pradezamAM ghaNI ThaMDInA divaseAmAM pANInA naLa AvA ja kAraNane lIdhe TuTI javAnA prasaMgeA bahu sAmAnya hoya che. .. uSNumAnanA pheraphArathI havAnA pracaMDa pravAho utpanna thaI pRthvInI sapATI upara kevA bhayaMkara pheraphArA karI zake che e pAchaLathI carcavAmAM Avaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ww.umaragvanbhandar.com kAMcanaga'gAnAM himathI chavAelAM zikharo ( AkRti 2 pR. 33 )
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 W / ( >> himAlayano kATastha himapaTapravAha ( AkRti 3 pR. 34 ) Shree Sudharmaswali Gvanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ uSNatAnI asara garamIne lIdhe keTalIka rAsAyaNika kriyAo ghaNuM jalada bane? che, eTale pASANanA staramAM pANInI ane havAmAnanI rAsAyaNika ? asara vadhu thAya che. ThaMDIne lIdhe uMcA pradezamAM ane zItakaTIbaMdhamAM pANInuM kAyamane mATe barapha banI jAya che. e baraphanI asara paNa jamInanA paDanA pheraphAromAM ghaNe agatyano bhAga bhajave che.. samudranI sapATIthI dara 300 phuTanI uMcAIe 1 DIgrI pheranahITa) garamI ochI thAya che. je uMcAIe barapha pIgaLI jaI zakatuM nathI, paraMtu kAyamane mATe jamA thaI rahe che, e uMcAIne himareSA (Snow-line) kahevAmAM Ave che. A himareSAnI uMcAI uSNakaTIbaMdhamAM ane zItakaTIbaMdhamAM eka sarakhI hotI nathI. sAdhAraNa rIte uSNa pradezamAM rathI 22 hajAra phuTa uMcAIe himaSA Ave che. jyAre yuropa jevA zIta pradezamAM himareSA 8,000thI 9,000 phuTa uce hoya che. jema dhruva najIka jaIe chIe tema e uMcAI ochI thaI chevaTe samudranI sapATInI samAntara thaI jAya che. parvata upara jamA thatuM hima (Snow) parvatanI kaDaNane laIne vAraMvAra nIce sarI paDe che. ghaNuM 1vAra nIce karelA himanuM barapha (Ice) thaI jAya che ane e baraphanI moTI bhekhaDe paNa sarI paDe che. AvI bhekhaDo nAnAM jhADa, pattharo athavA evA avarodhanI vacce potAne mArga kApe che. zIta pradezamAM uMcA pahADanI taLeTImAM AvelAM gAmaDAMmAM paNa AvA baraphanI sarI paDatI bhekhaDethI pArAvAra nukasAna thAya che. e uparAMta baraphamAM jakaDAI gayelA patthara, mATI ane jhADapAna paNa e baraphanI sAthe ghasaDAI jAya che. AvI jAtanA baraphanA khaDake moTA jaththAmAM parvata uparathI sarI paDe che. tyAre himapaTapravAha ( Glaciers ) utpanna thAya che ane e pravAhothI moTA pattharanA khaDaka ane bIjA aMtarAyo paNa tuTI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne itihAsa jaI sAthe ghasaDAI jAya che. A barapha jyAre himaSAthI nIce utare che tyAre e dhIme dhIme egaLIne vibhakta thatuM jAya che, ane aMte pANarUpa bane che evA baraphanA khaDake pANIvALA bhAgamAM Ave che tyAre enI aMdara nAnA nAnA pASANa vigere jaDAyelA hoya che. barapha pANImAM tare che eTale evA pASANe paNa ghaNe lAMbe sudhI barapha pIgaLe nahIM tyAM sudhI sahelAIthI ghasaDAI jAya che. Ama parvatanA uparanA bhAganA khaDake baraphane lIdhe tuTIne ghasaDAtA rahe che. AvI rIte ghasaDAI jatA khaDakAnA kada keTalIka vAra 40 hajAra ghanaphaTa jeTalAM vizALa hoya che. * dhruva pradezamAM zIALa AvatAM darIAnI sapATInuM dazekaTa pANI karIne barapha banI jAya che. eve vakhate kinArAnI sAthe athaDAtAM pANImAM aneka jAtanA padArtho jakaDAI jAya che, ane bharatI oTane lIdhe kAMThA sAthe ghasAya che. AnA ghasArAthI kinAre thoDe thoDe tuTato jAya che ane chUTA paDelA bhAga baraphamAM vadhu- jakaDAya che. je kinAro khaDakavALe heya te hima baMdhAvAthI e khaDake tuTI jAya che ane temAMthI nIce paDatA pASANe samudranA baraphamAM jamA thaI rahe che. jyAre sAdhAraNa garamI paDavA lAge che tyAre sapATInuM barapha cosalAMomAM vibhakta thAya che ane pANInA pravAhamAM e cosalAMo uSNa pradeza tarapha ghasaDAI jAya che. uSNa bhAgamAM pahoMcatAM e cosalAM pIgaLatAM jAya che ane enI aMdara rahelI vastuo chUTI paDI samudramAM DUbI jAya che. A uparathI saheje samajAze ke ThaMDIne lIdhe pRthvInI sapATImAM ghaNA pheraphAra thatA rahe che. himAlaya jevA vizALa pahADa nadIne sUkAvA detA nathI ane unALAmAM bIjAM pUra lAve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ huvAnI asara che. e draSTie paNa ADakatarI rIte jamInanI sapATI uparanI asaramAM barapha kALA arpe che. 4 huvAnI asara havAnI asara be rIte thAya che; eka rAsAryANaka kriyAne laIne ane khIjI enI gatine lIdhe. havAnA pravAhe khAsa karIne garamIne lIdhe utpanna thatA dabANanA pheraphArane lIdhe ja utpanna thAya che. jyAM garamI vizeSa paDe che tyAMnI havA pAtaLA anIuMce caDhe che. ethI te jagyAe havAnuM dabANa echuM thAya che ane pariNAme AsapAsanI ThaMDI havA e jagyA pUravA deADI Ave che. rAtrI ane divasanA darIAkinAre utpanna thatI havAnI laharI e ja kAraNane lIdhe uddabhave che. havAnI rAsAyaNika asara khAsa karIne temAM rahelA bhejane ja AbhArI che. havAnI aMdara okasIjana jalada vAyu che ane bhejane laIne e pASANanA tattvonI sAthe bhaLI temanA kasAIDa (bhasma) banAve che. AvI rIte sapATI upara utpanna thayelA kSAra kramekrame pANImAM ogaLI dhAvAtA jAya che, ane pASANanA paDa khavAtAM jAya che. havAmAM utpanna thatI vidyutane lIdhe paNa keTalIka vAra rAsAyaNika kriyA thAya che. khAsa karIne uMcA parvata upara jo vAraMvAra vidyuta paDe te enI garamIthI aneka prakAranA pheraphArA udbhave che ane tethI khaDakA kSINa thatA jAya che. 35 sUkI mATIvALI jamIna agara pASANa upara niraMtara havA vahetI hAya teA tenI sAthe jhINI retI ane mATInA rajakaNA dUra ghasaDAI jAya. peTrI nAmaneA eka purAtattvavettA ema mAne che ke nAIlanA mULapradezamAM keTalAka evA vistAra che ke jene lagabhaga 8 phuTa bhAga chellAM 2600 varSamAM havAthI ghasaDAI gaye che. cInanI aMdara paNa evA keTaleka pradeza che ke jyAM havAthI mATI ghasaDAI javAne lIdhe makAneAnA pAyA paNa khullA thaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa gayA che. uttara amerikAnA keTalAka bhAgamAM AvA pheraphAra ghaNuM pramANamAM cAlu che. havAmAM uDatI dhuLa ane retI bIjA jamInanA 4 paTa upara ghasAre karI navI dhULa utpanna kare che. vozIMgTananA | myujhIamamAM eka kAcanI takatI che, je phakta be divasanA havAnA taphAnamAM ghasaDAI AvelI retInA ghasArAne lIdhe lagabhaga apAradarzaka banI gayelI che. IjIptamAM AvelA phIkSanuM meTuM eka bAjue ghaNuM lIsuM che, ane bIjI bAjue kAyamanA havAnA pravAhathI kharabacaDuM banI gayeluM che. IjIpta ane saharAnA najIkanA pradezomAM ane dunIAnA bIjA uSNa retALa pradezamAM havAnA pravAhonI asara vadhu mAlama paDe che. hindustAnamAM ghaNe ThekANe AvA retInA stare baMdhAelA che ane baMdhAtA rahe che. dakSiNamAM kRSNa ane godAvarInA kinArAnA sapATa pradezamAM grISma rUtumAM havAnA moTA pravAhathI retInA moTA paTa bhegA thAya che ane nadInA paTamAM paNa avarodha kare che. "TerI" nAmanA TInevelI kinArA upara bhegA thatA retInA DuMgare paNa A ja prakAre uddabhave che. siMdhu nadInI pazcime paNa keTaleka e chUTI mATIne pradeza Avela che, je havAnA pravAhothI ghasaDAI AvelI mATIthI utpanna thayela che. hajI paNa paMjAbanI sapATa bhUmimAMthI ghasAI jatI retI ane dhULanAM moTAM paDe pUrva taraphanA bhAgamAM taiyAra thayAM kare che. je pradezamAM uSNatAnA pheraphAra vadhu hoya ane jyAM havA bahu bhejavALI nathI hotI tyAM pavanane lIdhe sapATI nIcI thatI jAya che. meTA vaTALa vakhate havAnI bhayaMkaratA mAlama paDe che. ' ghaNI vAra vaLI AmAM AkhAM ghare nAza pAme che ane khetIvADI tema jhADapAnane paNa aNadhAreluM nukasAna thAya che. TekarIo uparanA nAnA patthara uDI jAya che, ane dhULa ane retIno moTo jaththo eka jagyAthI uDIne dUra jaI pahoMce che 1833nA me Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ havA ane varasAdanI asarathI utpanna thayelI kudaratI grenAiTanI kamAna, bAskana khINa (madhya ezIA ) (AkRti 4 pR. 36 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.sumaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ havAnI asara 37 mAsanI 1lI ane 19mI tArIkhe IlIneIsa ane vIsInanA pradezamAM moTAM tophAna thayAM hatAM. e vakhate gharanAM chAparAM lagabhaga poNo mAIla dUra uDI gayAM hatAM eka AkhuM ghara addhara havAmAM uMcakAI gayuM hatuM ane bhAMgIne chinnabhinna thayuM hatuM. nAI neha ane bAbIlena jevAM zaheranAM ghare pavananA pravAhamAM ghasaDAI AvatI dhULa ane retInA tharomAM dabAI gayAM hatAM. khAtAnanI havAmAM jINI dhULa eTalI badhI hoya che ke ghaNI vAra dhoLA divase divo saLagAvI vAMcavuM paDe che. keTalAka bhUstarazAstrIo mAne che ke eka jAtanI pILI mATInA stara keTalIka jagyAe maLI Ave che te AvI rIte havAthI ghasaDAI AvelI dhULamAMthI ja utpanna thayA haze. AvA stare cIna ane turkastAnamAM khAsa karIne maLI Ave che ane lagabhaga 1200thI. 1,500 phITa jADAInA hoya che. keTalIka vAra evA dhULanA stara jemInanI sapATInI asamAnatA dUra karI samataLa banAve che. sapATa pradezamAM AvA stara baMdhAtA hoya te temAM eka prakAranI racanA ghaNIvAra jovAmAM Ave che. retIne eka paTa nIcethI uce jaze ane te ekadama DhaLAva khAI tenA ja thaDamAMthI bIje thara ucca vadhaze. ane eka dAdaranA pagathI jevA caDhautara paTo badhAze. che keTalIka vAra lehIne varasAda athavA rAto varasAda paDavAnI khabara maLe che. emAM paNa dUranA pradezanI ghasaDAI AvelI rAtI dhULa ja kAraNabhUta hoya che. koI retALa pradezamAMthI uDelI dhULa havAmAM ghaNe lAMbe sudhI ghasaDAI jAya che ane chevaTe jyAM vAdaLo vadhu hoya tyAM pANInA bindu baMdhAvAmAM kendra (nucleus) tarIke bhaLIne jamIna upara rAtA varasAdarUpe paDe che. AvA banAvo keIka vAra hindustAnamAM ane AphrikAmAM bane che. havAnI bIjI asara pANI upara thAya che. je havA jorathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. pRthvInA itihAsa vAtI heAya te pANI vadhu pramANamAM varALarUpe uDI jAya che. AthI samudranI najIka AvelA uSNu pradezanA bhAgamAM khAsa vadhu garamI lAgatI nathI. e uparAMta vadhatA echA pramANanA havAnA pravAhe aMte varasAdanA pramANamAM paNa phera utpanna karyA vinA rahetA nathI. vaLI havAnA pravAhathI samudramAM paNa pANInA pravAha utpanna thAya che ane ghaNI vAra uSNu pradezamAMthI garama pANInA meTA pravAhe ghaNA dUranA pradezamAM garamIne laI jaI zake che. pANInI asara sRSTinI bIjI kAI paNa zakti karatAM pANI jamInanI sapATInA pheraphArAmAM mukhya bhAga bhajave che. pRthvI upara pANI traNa sthitimAM raheluM hAya che; (1) vAyurUpe, havAmAM bhaLeluM hoya che; (2) pravAhIrUpe, samudra ane sareAvarAmAM; (3) dhanarUpe; dhruvapradezamAM ane parvata upara kharapha tarIke. samudra, sarAvara ane baraphamAMthI puSkaLa jaththAmAM pANInI varALa havAmAM bhaLyAM kare che. A bheja jyAM adrazya rahe che. havAmAM vadhumAM sudhI amuka jaththAthI vadhu nathI thatA tyAM sudhI amuka uSNumAna (Temperature) heya teA vadhu amuka cokkasa pramANamAM ja bheja rahI zake che. echuM uSNumAna hAya tA eche bheja rahI zake che. AthI havAmAM jo vadhu bheja hoya te te jhAkaLarUpe agara dhUmasarUpe DarI jAya che. phakta havAnI uSNatA ochI karavAthI paNa je bheja pramANamAM thADe! hAya te ochAM umAne vadhu thaI paDe che, ane vadhArAneA bheja jhAkaLarUpe ThArI zakAya che. A ja rIte ThaMDInA divaseAmAM rAtre umAna ghaNuM ochuM thavAthI vadhu paDatA bheja jhAkaLa ane dhumasarUpe TharI jAya che. Ave vakhate jo havAnuM uSNumAna ekAeka ghaNuja nIce utarI jAya te jhAkaLa himarUpa thaI jAya che ane khetIvADI ane vanaspatine bhAre nukasAna kare che. A bheja havAmAM ghaNe uMce Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANInI asara javAthI vAdaLAMrUpe baMdhAya che. khAsa karIne havAnuM dabANa ochuM thavAthI sUkSma dhULa ane vidyutkAravAhI havAnA aNu upara pANInAM TIpAM baMdhAya che. e bindu jyAre pramANamAM moTAM thAya tyAre varasAdarUpe jamIna upara paDe che. AvI rIte samudramAMthI uDI gayeluM pANI pAchuM ghaNu kharUM samudramAM ja paDe che, chatAM emAMne keTalAka bhAga jamIna upara varase che. jamIna upara paDeluM pANI ghaNe bhAge pAchuM samudramAM vahI jAya che, jyAre keTaluMka taLAva, sAvara vagere khADAvALI jagyAe bharAI rahe che ane keTaluMka jamInanI ane pASANanI kAmAM pacI jAya che. keTalIka uMcI jagyAethI paceluM pANI pAchuM jharArUpe khIjI nIcANunI jagyAethI nIkaLe che, ane je e jamInanA ghaNA nIcANavALA bhAgamAMthI pasAra thayuM hAya teA te jharAonAM pANI uSNu hAya che. A rIte varALanuM pANI ane pANInI varALa banavAnA pheraphArA anAdi kALathI cAlyA Ave che ane hajI paNa cAlyAM karaze. jamInanA jUdA jUdA bhAga upara vadhatA echA pramANamAM varasAda paDe che. jamInanI paristhiti, ane AbehavA emAM mukhya bhAga bhajave che. jyAM samudra ane parvatA najIka hAya ane te pradeza jo uSNa kaTIbaMdhamAM hAya teA varasAda vadhu paDe che. hindustAnamAM malabAra kAMThA upara sAdhAraNa rIte vizeSa varasAda paDe che kAraNake e pradezanI eka bAju parvatanI hAramALA AvelI che ane khIjI bAjue samudra AvI rahelA che. e pradezamAM sAdhAraNa rIte 100 IMca ke ethI vadhu varasAda paDe che. hindustAna uSNakaTIbaMdhamAM Avelo hAine emAM phakta cAra mAsa varasAda paDe che, chatAM iMglenDa karatAM sarerAza vadhu varasAda paDe che. iMglenDamAM lagabhaga bAre mAsa avAranavAra varasAda Ave che. AkhA varSamAM iMglenDamAM vadhumAM vadhu 139 IMca varasAda paDe che; jyAre hiMdustAnamAM cerApuMjImAM cAra mAsamAM ja vadhumAM vadhu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIno ItihAsa 472 iMca varasAda paDe che. keTalIka vAra cerApuMjImAM eka divase 40 iMca varasAda paDyAnuM noMdhavAmAM AvyuM che. je sapATI upara varasAdano kAyama mAre paDe che, te pANInAM bindunA baLathI krame krame khodAyAM kare che. varasAdanAM bindathI kALakrame patthare paNa khodAvAnuM jovAmAM Ave che, eTale bIjI kAI paNa jamInanI sapATI varasAdanA cAlu rahevAthI khodAI jAya che, ane enAM nAnAM rajakaNe chUTAM paDI pANImAM ghasaDAI bIje jAya che. AvI rIte varasAdathI dhovAelI jamIna ghaNe ThekANe maLe che. je sAdhAraNa picI jamInamAM ekAda vadhu kaThaNa khaDaka hoya te AsapAsanI jamIna dhovAI jaIe khaDaka chUTo paDI jAya che. AvI rIte varasAdathI khodAIne bAkI rahelA khaDake TITelamAM ghaNuM che ane e khaDake thAMbhAnI mAphaka UbhelA che. je khaDakanAM rajakaNo varasAdathI chUTAM paDe che temAM je vanaspati ugavA lAge che te pradeza dhIme dhIme khetIne lAyaka bane che. e jamIna paNa ThekaThekANe nIcenA khaDakonA baMdhAraNa upara AdhAra rAkhI judA prakAranI bane che. hindamAM dakSiNanA parvato paNa Aja rIte AsapAsanI pocI jamIna khavAI jaIne utpanna thayelA che. varasAdathI chUTAM paDelAM rajakaNe pANInA pravAha sAthe ghasaDAvA lAge che, ane ethI ja varasAdanA divasomAM jyAM pANInA-maheLA zarU thAya che te badhA DahoLA hoya che. e ja rIte DahoLAeluM pANI nadImAM thaI samudramAM jAya che, eTale jamInanA uparanA paDano jeTalo bhAga chUTo paDe che te tyAMthI nIcANanI jamInamAM, nadImAM athavA chevaTe samudramAM jaIne Thare che. keTalAka kSArano bhAga to pANImAM ogaLI jaI aMte samudranA kSAramAM maLI jAya che. je rajakaNe ogaLI gaelAM nathI paraMtu phakta pANImAM mizra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANInI asara thayelAM hAya che te lAMbe sudhI ghasaDAI nIce Thare che, jema rajakaNA jhINAM tema vadhu dUra jai nIce bese che. meTAM rajakaNA jaladI TharI jAya che. pravAhanuM baLa dhaNuM hoya te emAM dhasaDAtI vastu dhaNuM dUra sudhI jai zake che. Ave dhasaDAi jatA kAdava nadInA mukhamAM kAMparUpe kare che. nadImAM je aneka vastu ghasaDAi AvI heAya te paNa AvA kAMpamAM jakaDAI TharI jAya che. evA kAMpane bahAra kADhI tapAsIe tA mAlama paDe che ke emAM mATI, retI, jhADapAna ane prANIonA avazeSa heAya che. parvatA ane patthareAnA TukaDA lAMbesudhI pANInA baLathI dhasaDAi eka bIjAnI sAthe athaDAtA rahe che ane ethI pattharanI jhINI retI ane che. evI sUkSma retI chevaTe samudramAM ghasaDAi jaI kAMpape DarI jAya che. AvI rIte utpanna thatA kAMpanAM daravarSe eka upara eka paDa baMdhAyAM kare che. eka nadIne lIdhe keTalA kAMpa samudramAM jatA haze ene khyAla Temsa nadI uparathI Avaze. dararAja e nadInA eka jagyAthI pasAra thatAM pANImAM ogaLelA cAka ja phakta bhegA karyAM hAya ! tenuM vajana 1,000 Tana thAya che. eja rIte brahmaputrA ane gaMgA nadImAM eka varSamAM ghasaDAI jatA kAMpa jo ThAravAmAM Ave te 172 ceArasa mAila jamIna upara 1 phuTa jADA thara khAjhe. amerikAnI mIsIsIpI nadI e ja pramANe 268 ce. mAIlanA vistAra upara ThAre eTale kAMpa dara varSe samudramAM dhasaDI jAya che. rIDa nAmanA eka bhUstarazAstrIe ema batAvyuM che ke dara varSe AkhI dunIAnI sapATI uparathI eka cArasa mAle 100 Tana dravya samudramAM ghasaDAI jAya che. eka meTI nadImAM keTalA pradezanA pANI Ave che e khabara hAya ane e nadImAMthI dara varSe keTalA kacarA agara kAva samudramAM jAya che e jANavAmAM Ave te e pradezanI sapATI keTalI nIcI thAya che e saheje khabara paDe. pANImAM dravya e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 41 www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa prakAre ghasaDAya che. keTaluMka dravya kSArarUpe hoddhane. pANImAM drAvaNarUpe bhaLI jAya che ane samudramAM sIdhuM bhaLI jAya che, jyAre mukhya bhAga mIzraNarUpe pANImAM bhaLIne samudranI taLIe jaIne Thare che. AthI jamInanuM keTaluM dravya ochuM thAya che ene cokkasa mApa mATe banne rItathI ghasaDAtAM dravyano Azare kADhavo joIe. A bAbatamAM hajI ghaNu zodha karavI bAkI che, ane jeTalI thaI che temAM mukhyatve mizraNarUpe ghasaDAtAM dravyanuM ja mApa kADhavAmAM AvyuM che. jeTalI nadImAM mukhya zodha karavAmAM AvI che te uparathI nIce darzAvyA pramANe jamInamAMthI keTalo bhAga e thAya che te ane chellA khAnAmAMthI jamInanI sapATI eka phUTa nIce thatAM keTale samaya lAgaze e mAlama paDaze. keTalA pradezamAMthI dara varSe samudramAM eka phUTa sapATI nadInuM nAma. | pANI Ave che. ghasaDAtuM dravya. nIcI AvatAM cirasa mAilamAM. ghanakuTamAM. | lAgatAM varSa. mIsIsIpI | 11,47,000 ] 7,46,86,94,000 gaMgA 1,43,000 6,76,80,77,400 824 hoAMga he 7,00,000 17,52,00,00,000 1464 rena 25,000 [ 60,03,81,800 1528 DAnyuba 2,34,000 / 1,25 37,38,600 6846 30,000 | 1,51,01,37,000 720 amerikAnI sarAsarI uMcAI 748 phuTa che, eTale uparanA AMkaDAne AdhAre uttara amerikA khaMDa 45,00,000 varSamAM taddana vAi jAya ema lAge che. e ja rIte hiMdustAnanI sarerAza uMcAI 1132 phuTa hevAthI, gaMgA nadInA AMkaDAne sarerAza letAM ema lAge che ke, 9,30,000 vaSamAM Akho hiMdustAna samudranI samataLa thaI jaze ane aMte samudramAM garaka thaI jaze. A anumAna tadana cekasa te naja kahevAya chatAM bIjA khAsa banAvAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANInI ansAra jamInanA paDamAM kaMI pheraphAra na thAya te eTaluM cokkasa lAge che, ke kALa jatAM jamInanI sapATI nIcI thai samudramAM DUbI jaze. uparanA anumAnomAM eka mukhya vAMdho e Ave che ke ATalA lAMbA kALa sudhI jamInane ghasArA atyAre cAle che eja pramANane raheze ke ochovato thaze. vaLI bhaviSyamAM varasAdanuM pramANa paNuM vadhatuM ochuM thAya ane tethI dhArelA krama karatAM judA pramANamAM jamInanuM dhovANa thAya e paNa banavAjoga che. A ghasaDAe kAMpa ghaNuMkharuM nadInA mukha AgaLa karI jaIne navIna jamInanA staranI racanA kare che. keTalIka jagyAe AvA kAMpa TharavAthI nadImAM nAnA TApu paNa nIkaLI Ave che jene doAba (DeTA) kahevAmAM Ave che. baMgALamAM brahmaputrA ane gaMgAnA samudranA saMgama AgaLa moTA vistArane pradeza AvI rItanA kAMpathI utpanna thayeluM che ane ethI ja mukha AgaLa e nadIo aneka pravAhamAM vibhakta thaI samudrane maLe che. e pradezane gaMgA ane brahmaputrAnA doAba(DeTA)ne pradeza kahevAmAM Ave che. je DeTA moTe thato jAya te samudra dUra jAya che ane nadI paNa ghaNI vAra vibhakta thAya che. ITalImAM eDrIA nAmanuM baMdara ogaNIsamI sadImAM samudrathI 14 mAIla dUra cAlyuM gayuM che. mATI ane retI uparAMta nadImAM vanaspati ane prANIo paNa ghasaDAI jAya che, ane samudranA mukhamAM agara raste TharI jAya che. re nAmanI nadImAM eTalI badhI vanaspati ghasaDAI Ave che ke e ghaNuM lAMbA paTamAM bhegI thaI rahevAthI lagabhaga 100 mAIla sudhI evA DhaMkAelA bhAga nIce thaIne pANI vahe che. jamIna upara paDatuM ghaNuMkharuM pANI nadIThArA samudramAM jatuM hovAthI nadInA karADA ane taLIuM paNa khodAtuM jAya che. nadInA karADA upara thatI asara 10 thI 12 varSanA gALAmAM najare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 pRthvIne ItihAsa jovAnI maLe che. e uparathI saikAo pachI enI keTalI asara thaze, e kalpI zakAya ema che. keTalIka vAra nadInA kInArA khodAvAne badale pUrAI jAya che. ghaNI vAra pUra AvyuM hoya tyAre mAlama paDe che ke je pANI bahAranA pradeza upara pharI vaLe che, tenI gati ochI thavAthI temAM kAdava nIce TharI jAya che; e pramANe gati kaI rIte ochI thavAthI nadInA phInArA pUrAI jAya che. pANInI gati samudra agara sarovarane maLatAM ekadama dhImI paDI jAya che ane ethI tyAM hamezAM kAMpa Tharato mAlama paDe che. ( je sarovaramAM nadI bahArathI AvatI hoya te AvA cAlu (pUrANane lIdhe aLagAM thatAM jAya che ane kALakrame pUrAI jAya che. AvI rIte pUrAI gayelAM ane pUrAtAM sarovare ghaNA mAlama paDe che. rajapUtAnAmAM AveluM sAMbhara sarovara kaccha ane rAjaputAnAmAMthI ghasaDAelA kSArane lIdhe purAI jaI have cheka aLaguM thaI gayuM che. phakata comAsAmAM cAreka phuTa pANI thAya che jyAre bAkInA vakhatamAM e taddana sUkuM ja rahe che. - uparanI hakIkatathI cokkasa lAgaze ke lAMbA kALa pachI jamInanI sapATI dhovAIne samudramAM jaIne Thare che, ane jo bIjAM kaI bhUbaLo viziSTa prakArane bhAga na bhajavatAM hoya te jamInanI sapATI nIcI thaIne aMte tenI upara samudra pharI vaLe te navAI nahIM. kAdava, mATI ane retI nadInA mukhamAM jaIne Thare che enA eka pachI eka stara baMdhAIne chevaTe emAMthI jamIna taiyAra thAya che. nIcenA bhAge uparanA dabANathI kaThaNa thaI pASANu banI jAya che. AvI rIte jaLaThAra pASANane eka mukhya bhAga utpanna thAya che. AgaLa kahyuM tema jamInanAM atyAranAM ghaNAkharAM paDa evI ja rIte jaLaThAra pASANanAM banelAM che. jyAM atyAre jamIna jaNAya che tyAM eka vArasamudra ja hate. samudranI aMdara e jamInanI utpatti thaI che, ema " hemALa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANInI asara kahevAmAM Ave te kaIka zaMkA thaze, paraMtu ghaNuM parva ane jamIna uparathI evAM citro ane nIzAnI maLI Ave che ke jethI eka kALe tyAM samudra pharI vaLeluM hoya ema mAnavAne sabaLa kAraNe maLe che pANImAM ghasaDAI jatI vanaspati ane prANunA avazeSo kAMpanA tharamAM daTAI jAya che ane uparanA baMdhAtA staranA dabANathI nIcenA pASANamAM pitAnI nIzAnI rAkhI jAya che. evA prANuM ane vanaspatinA avazeSo (Fossil) ghaNuMkharA jaLaThAra pASANamAMthI maLe che. himAlaya parvata upara paNa darIAmAM thatAM prANInA avazeSa mAlama paDe che, eTale ema mAnavuM paDe che ke eka kALe himAlayanA unnata zikhare paNa samudramAM DUbelAM hatAM. dunIAnI jUdI jUdI jagyAe baMdhAtA jaLaThAra pASANunI sAdhAraNa samIkSA karIe te ema lAge che ke eka ja kALamAM baMdhAtA staramAM sAmAnya rIte eka jAtanA prANI ke vanaspatinA avazeSo daTAtA hovA joIe. AvA sUtrane AdhAre bhUtakALamAM baMdhAelA khaDakAnI kALa pramANe vargaNI karI zakAya che. chatAM eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM jarUranuM che ke jUdA pradezamAM eka ja jAtanAM prANI ke vanaspati utpanna thatAM nathI. paraMtu samakAlIna prANIno sAdhAraNa itihAsa khabara hoya to pASANanuM vaya zodhavAnuM muzkela hotuM nathI. samudranI sapATI upara havAthI meja utpanna thAya che. e meja jyAM sudhI kinArAthI dUra hoya che tyAM sudhI kaMI khAsa asara karatAM nathI, paraMtu kinArA upara AvIne athaDAtA kinArAne kSINa kare che. AthI dara varSe kinArAne thaDe bhAga samudramAM bhAMgIne ghasaDAyAM kare che. sUrya ane caMdranA AkarSaNane lIdhe samudramAM bharatI ane oTa thAya che, tethI dareka oTanI sAthe chIcharAM pANIvALA pradezamAMthI thoDe bhAga uMDA samudramAM ghasaDAya che. paraMta samudranI mukhya asara mAM ane te kAnane lIdhe ja thAya che. sojAMnuM baLa puSkaLa hoya che. khAsa karIne tephAnanI vakhate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIno ItihAsa meja eTalAM jerathI kviArA sAthe athaDAya che ke ghaNI vAra 10 thI 12 Tana vajanavALA patthara paNa keTalAka pattharALa kinArA uparathI bhAMgIne chUTA paDI gayelA maLI Ave che. uttara ATalAMTIkamAM 1922mAM thayelAM tophAna vakhate samunnA meja 70 phuTa ucAM hatAM ane enI sAthe kAMkarI ane patthara ethI paNa vadhu uMce uDayAM hataneTaheDa(skoTaleDa)nI 300 phuTa uMcI dIvAdAMDInA upalA kAca eka tophAna vakhate tUTI gayA hatA ane pANInAM bindu e vATe dAkhala thavAthI sAruM sarakhuM pANI paNa aMdara cAlI gayuM hatuM. kAke AnA dharatIkaMpa vakhate samudranA meja 100 phuTa uMcAM uchaLyAM hatAM. Ama kinArA upara samudranI sapATIthI uMce AvelA karADA ane bhekhaDe paNa ejaMnA baLathI krame krame tUTI jAya che. evAM ghaNuM baMdaro che ke je samudranAM AkramaNathI tUTI jaI aMte samudramAM cAlyAM gayAM che. Ama chatAM jamInane moTo bhAga varasAda ane havAthI ja ghasAya che, kAraNa ke jamInanI sapATInA pramANamAM kinArAne vistAra bahu ja paDe che. evuM dhAravAmAM Ave che ke so varSamAM sarerAza daza phuTa kinAre vevAIne samudra AgaLa vadhe che. A rIte jotAM yurepa khaMDanA kinArAnI so mAIla jamIna mojAMthI dhovAI jatAM 50 lAkha varSa lAge, paraMtu te pahelAM te 40 lAkha varSamAM varasAda ane havAthI Akho yuropa khaMDa samudramAM dhovAI DubI jAya. bhUbaLonA dararojanA pheraphAro eka sAmaTA lakSamAM letAM ApaNane jarUra enI bhavyatAnuM bhAna thaze. atyAranA jamInanA paDe aneka rIte badalAyAM kare che. khAsa karIne samudranA taLamAM vizALa pAyA upara navIna jamInanI racanA thAya che. eTale pRthvInA jamInanA paDanA vinAza ane racanAnuM kArya samakAlIna cAlyA kare che. pradezanI jamIna, kAMkarI vagere dravya nIcANanA bhAgamAM bheguM thAya che. vistRta sapATa pradeza upara havA, uSNatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajIva vastune phALe ane bhejanA pheraphArathI dhULanA paTa jAme che jenA saikAe jatAM hajArathI deDhahajAra phuTa jADA thara banyA che, ane hajAre mAIlanA vistAramAM prasarelA che. evAM keTalAM ye ajJAta sarovara haze ke je kALakrame purAI jaI jamInanI sapATIne samataLa banyAM haze. samudranA taLa sivAya bIje je stara baMdhAtA heya tenA upara thoDe vakhate ghasAre lAgavAno ja. samudranI nIce ghaNA uDANamAM baMdhAtAM paDa jyAre bhItaranA dabANathI upara Ave che tyAre ja tenA upara ghasAre zarU thAya che. jamInanA upara nIce thavAne lIdhe AvI jAtane krama niraMtara cAlu rahe che. sajIva vastune phALe havA ane jamInanI vacce dravyanI Apale karavAmAM sajIva 1 vastu khAsa bhAga bhajave che. AgaLa kahyuM tema pRthvInI zarUAtamAM havAmAM kArbonIka vAyu dhaNA ja pramANamAM hato. e vAyu vanaspati vaDe dhIme dhIme zoSAI gayo che ane atyAre kolasAnA paDarUpe emane mATe bhAga jamInanA khaDakomAM jakaDAI gayela che. - pASANa starone chinnabhinna karavAmAM vanaspati ghaNuM madadarUpa). kaI paDe che. enAM mULa khaDakanI phATamAM jaI moTAM thaI tene taiDI nAMkhe che. nAnA choDa uparanI mATIne uthalapAthala karavAmAM ghaNe bhAga bhajave che, ane ema ADakatarI rIte jamInanA ghasArAmAM madada kare che. vaLI ghIca vanaspati hoya tyAM bheja ane varasAdanuM pramANa paNa vadhu hoya che, eTale e rIte paNa jamInanA ghasArA jhaDapI bane che. jyAre vanaspati nAza pAme che, tyAre emAMthI keTalAka tejAba utpanna thAya che. e tejAba jamInanA dravya sAthanI kriyAthI keTalAka vAyu utpanna kare che, je havAmAM bhaLe che. havAmAMthI kAbonIka vAyu zoSI vanaspati okasIjana havAmAM bheLe che. Ama jamIna ane havA vacce dravyanI Apale hajI paNa cAlu rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInA itihAsa prANIo paNa aneka rIte jamInane nukasAna pahAMcADe che.( jamInamAM dara karanArAM prANIe aMdaranI mATIne upara lAvI havA ane pANInA dhasArAne vadhu tIvra banAve che. temanA dara vATe paNa pANI jamInamAM utarI vadhu nukasAna kare che. DArvInanA mata pramANe aLasI jevAM asaMkhya jaMtue hammezAM jamInanA paDano aMdarathI nAnAM rajakaNA bahAra lAvyAM kare che. amerikAmAM prerIDeAga ane gAphara nAmanA prANIe pazcima taraphanA ghaNA meTA sapATa pradezane ukalI kADhayA che. bIvara nAmanuM prANI jhADIne kApI nAMkhe che. keneDAmAM A prANIe ghaNe ThekANe jhADa kApavAthI nadInA vaheNamAM aMtarAya ubhA karyA che. keTaleka ThekANe nAnI khINeAmAM jhADanA aMtarAyane lIdhe pANI bharAI rahevAthI hambarA ekara jamIna sarAvara rUpamAM pheravAi gai che. mIsIsIpI nadInA kinArA paNa krenAlanI mAchalIoe pADelI khakhAleAthI vadhu jhaDapathI tuTI jAya che. mAska nAmanA jIvAta jhADa ane pattharamAM paNa kANAM pADe che ane ethI enuM baMdhAraNa zIthIla anAve che. paravALAMnA TApunA nAza paNa ghaNIvAra AvAM ja kAraNathI thAya che. . vanaspatinI rakSaNa karavAnI zakita keTalIka vAra jamInanA paDanA dhasArAne aTakAve che. zvAsa jevI keTalIka evI vanaspati che (ke je nIcenI chUTI mATI ane retIne peAtAnA mULathI DhAMkI dai bacAve cheka uttara amerikAnA keTalAka verAna pradezanI retALa jamIna grIjhavuDa ane seija bhraza nAmanI vanaspatithI rakSAelI che. darIAI velA samudra kinArAne kaMika aMze samudranA meAAMnI ane havAnI asarathI bacAve che. AvI rIte jaMgala ane jhADIthI jamIna upara varasAdanA mArAnuM baLa kaMIka echuM thAya che. parvatanI kaDANa upara ugatAM jhADA enA khaDakAte ane zIlAne nIce sarI paDatAM aTakAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajIva vastune phALe sajIva vastunA nAzamAMthI jamInanA starane eka mukhya vibhAga utpanna thAya che. khetI thAya evI jamInanuM svarUpa vanaspatinA nAzathI badalAya che. hiMdustAnanI kapAsa uge evI kALI jamIna AvA ja prakAre lAMbA kALanA vanaspatinA vinAzane lIdhe utpanna thayelI che. razIA ane amerikAmAM paNa A ja prakAre moTA vistAranI jamIna kALI mATImAM rUpAMtara thaI che. samazItoSNa ane zIta pradezamAM vanaspatinA eka upara) bIjA thara utpanna thAya che. yuropa ane amerikAmAM lIla jevI reSAvALI vanaspati(zevALa)nAM moTAM paDa baMdhAya che. chIcharA sarovaramAM AvI vanaspati utpanna thAya che ane bahArathI ghasaDAI AvelA kAMpamAM daTAya che. A lIla sarovara agara moTAM taLAvamAM uddabhavI pANImAM UDe vadhatI jAya che ane eka upara bIjA paDa baMdhAvAthI sarovaranA taLane aLaguM banAve che. AvI jAtanA lIlanA stare mATImAM purAI jAya tyAre e pITa nAmanA kALA kIcaDa rUpe ekarasa thaI jAya che. enA kAMpamAM paga mUkavAthI aMdara khetavA lAge che. e stare ghaNI vAra trIsa ke cAlIsa phuTa jADA hoya che. e kAMpane sUkavIne bALavAnA) kAmamAM vAparavAmAM Ave che. Yresa sAyara nAmanA paragaNAmAM 1651mAM pAIne jhADanuM eka jUnuM jaMgala hatuM. paMdara varSa pachI e jaMgalanAM marI gaelAM jhADane aMza paNa rahyo na hato, ane e jagyAe keDa sudhI mANasa khuMtI jAya eTale jADe zevALane kAMpa baMdhAyo hato. 169hmAM te e pITa sUkAIne bALavAnA baLataNa tarIke paNa vaparAzamAM Avyo hato. hAnovaramAM pITano 4 thI 6 phUTa jADA thara 30 varSamAM baMdhAya che. yuropa ane uttara amerikAmAM pITanA vizALa paTa che. AyaleMDane lagabhaga sAtamo bhAga pITanA staravALo pradeza che. keTalAMka evAM sarovara paNa che ke jenI upara lIlane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIno itihAsa jADA thara baMdhAI gayo hoya che ane nIce pANuM bharAI rahe che. AvI ja jAtanA thara darIAnI najIkanA nIcANavALA pradezamAM menagrova nAmanA cheDanA vinAzathI utpanna thAya che. muMbaInI najIka vasAInI khADInI AsapAsa nIcANavALA pradezamAM khArA pANImAM jIvanArA choDanAM vistRta jaMgala AvelAM che ane e pradeza upara samudranuM pANI pharyA kare che. e cheDa) jyAre nAza pAme che tyAre emAMthI paNa e ja jAtanAM paDa baMdhAyo che. hiMdamAM paNa bIjA pradezamAM evA pITavALA pradeza AvelA che. nIlagIrInI keTalIka khINavALA pradezamAM pITano jaththo che. jaMgala ane DAMgaramAMthI utpanna thayelA pITanA stare gaMgA nadInA AbamAM keTaleka sthaLe maLI AvyA che. jelamanA kAMThAnA kAzmIranA pradezamAM paNa pITa baMdhAelo che. kAlasAnAM paDa paNa AvI ja rIte vanaspatinAM jaMgalonA mATInA paDa nIce dabAI javAthI utpanna thayelAM che. phera mAtra eTalo ke pITavALe pradeza hajI jamInanI sapATI upara hoya che, jyAre kelasAnAM paDa upara bhUminAM bIjAM paDa baMdhAvAthI dabAIne vadhu ghana banyAM che. je jagyAe keso maLe che tyAM ghaNuM lAMbA kALa upara vanaspatinAM moTAM jaMgala hovAM joIe. e pradezanI vanaspati nAza pAmatAM tenA upara uMcANavALA pradezamAMthI ghasaDAI AvelI mATInA stara baMdhAyA. uparanA dabANathI ane sUryanA prakAza ane garamInA abhAvathI e vanaspatinA avazeSa kALA kelasA rUpe baMdhAI gayA. kolasAnAM nAnAMmoTAM paDa ardhA IMcathI mAMDI trIsa phUTa sudhI jADAInA hoya che. kolasAnAM paDa vadhumAM vadhu 14,000 phuTa UMDe sudhI maLe che. kolasAnAM paDa baMdhAvAne paNa ghaNo ja lAMbo samaya lAge che. DasananI gaNatrI pramANe atyAranAM UMDAmAM UMDA kolasAnAM paDa baMdhAvAne 60 lAkha varSa vItyAM haze. hiMdanA kolasAnI nIpajamAMthI 92 TakA bhAgano keso baMgALa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajIva vastunA phALA bihAra ane erisAmAMthI nIkaLe che. dara varSe 1,60,00,000 Tana kAlaseA nIkaLe che, jenI 6 karADa rUpIAnI upaja thAya che. baMgALa, bihAra ane orisA vibhAgamAMthI nIcenAM sthaLe mukhya kAlasAnAM paDeA che ane temAMthI keMAsamAM batAvele kAlasA dara varSe kaDhAya cheH rANIgaMja (pa0,00,000 Tana), jharIA (9000,000 Tana) gIrISa (8,30,000 Tana), DAlTanagaMja (85,000 Tana), madhya hiMdamAM umarIAmAM (1,50,000 Tana) kAlasAnI khANa che. madhya prAMtamAMthI paNa keTaleka sthaLe kAlasA maLe che. AsAma alucIstAna, sAlTareMja ane khIkAneramAMthI paNa kAlasA nIkaLe che; paraMtu e kAlasAnAM pA uparanA khIjAM badhA kAlasAnA paDeAthI pAchaLanA kALanAM che. 1 pRthvI upara prANIo marI jAya che temanA zeSa bhAgye ja jovA maLe che, kAraNa ke temanAM zarIra mATImAM egaLI jAya che; paraMtu pANInI nIce maratAM prANInA avazeSAne jaththA bhegA thayAM kare che. A jAtanA prANInA avazeSamAMthI udbhavelA pASANanuM utpattisthAna mukhyatve samudra ja che. samudranI aMdara aneka jAtanAM asaMkhya prANIe utpanna thAya che ane teTalA ja pramANamAM marI paNa jAya che. emanA zarIramAM mukhyatve cAkanAM tattva vizeSa heAya che. eTale e prANIe maratAM cAkanA pASANu taiyAra thAya che. khAsa karIne meluskA, ekjhIneA ane phArAmInIpherA nAmamAM traNa prakAranAM jaMtu A jAtanAM prANIja pASANu taiyAra karavAne kAraNabhUta che. uSNakaTIbaMdhanA vistAramAM AvelA samudra nIce dhaNA meTA paTamAM cAkanAM paDeA taiyAra thAya che. samudranA taLIAnA kIcaDa tapAsIe te emAM cUnAnA phIcaDa maLI Ave che. kALa jatAM e kIcaDanA jADA thara bAjhe che. e kIcaDamAM nAnI chIpa ane zaMkhalA paNa jaDAI jAya che. AvAM paDa samudranA taLathI sapATI jeTalI jADAinA paNa thAya che; paraMtu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ - para pRthvIne ItihAsa ghaNuM kharuM e paDe samudranA taLamAMthI ghaNe lAMbe kALe bhItaranA dabANathI ja upara Ave che. jyAM cAkane pASANa maLe che, e bhAga eka kALe acUka samudra nIce hovo ja joIe. samudramAM paravALAMnA jaMtu paNa ghaNuM vistAramAM paravALAMnA TApu utpanna kare che. jyAM sAdhAraNa rIte 68deg (pheranahAITa ) garamI hoya tyAM paravALAMnAM jaMtu puSkaLa pramANamAM utpanna thAya che. kAdavavALA ane ThaMDA pANImAM e jaMtu jIvI zakatAM nathI. AphrikAnA pUrva kinArA upara, madhya amerikAnI AjubAju ane oNsTrelIAnI najIka paravALAMnA khaDake ghaNI saMkhyAmAM baMdhAtA rahe che. A khaDake vadhatI ochI jhaDape baMdhAya che. jyAM khaDaka baMdhAvA lAgyA tyAM asaMkhya jaMtu utpanna thaI marI jAya che; ane eka upara eka ema navAM paDa baMdhAI e TApu upara Ave che. pesIphIka samudramAM lagabhaga 280 paravALAMnA TApu che. hiMdI mahAsAgaramAM paNa ghaNuM paravALAMnA TApu che. osTrelIAnuM kinArA najIka 1,200 mAIla lAMbI ane 50 phUTa pahoLI khaDakanI hAra badhAelI che. manaSya paNa jamInanI sapATInA svarUpamAM pheraphAra karavAmAM eche kALA ApTe_ nathI. kudaratanI ApelI bakSIsane upabhoga karavAmAM saMtoSa na mAnatAM eNe kudaratanI sAme jehAda mAMDI ene vaza karavAmAM saMtoSa mAnyo che. Ama karavAmAM ene kAmacalAu phatteha maLI haze paraMtu ghaNI vAra eNe bhayaMkara khattA khAdhI che. pitAnA upayoga mATe moTAM jaMgala kApI nAMkhyAM ane pariNAme ughADI paDelI jamInane varasAda ane havAnA ghasArA vadhu lAgavA mAMDyA. vaLI vanaspati ochI thatAM varasAdanuM pramANa ghaNuM ochuM thaI gayuM che. AvI rIte thatAM nukasAnanI jhAMkhI thavA chatAM hajIye pitAnI nAzakAraka pravRttimAM saMDo rahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ paka sajIva vastune phALe che. nahera ane pustA bAMdhI paNa jamInanA paTa upara vizALa pradezamAM manuSya ghaNuM pheraphAra karI rahyo che. naherathI je jamInamAM khetI na thatI tyAM khetInI vanaspatine lIdhe jamInanA paDanI pheraphArI thaze ane pustA vagere baMdhAvAthI nadInAM pUranI asara vistRta pradeza upara thaze. rastA, kUvA, taLAva, nahera, khANa bhUmArgo, makAna, pula, nAla vagere racanAo vaDe jamInanI sapATI upara anekadezIya pheraphArane kAraNabhUta manuSya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ javALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pheraphAre.. javALAmukhI ane dharatIkaMpane lIdhe bhUminAM paDomAM ghaNe pheraphAra thayo che ane hajI thayAM kare che. bhUtakALamAM e banne baLothI je prabaLa pheraphAra thayA haze enA pramANamAM atyAranI asara nAmanI ja gaNI zakAya. chatAM dharatIkaMpa ane javALAmukhInA vAraMvAra thatA banAvo hamezAM jAnamAlanuM bhAre nukasAna kare che ane enA kendranI AsapAsanA pradezamAM bhUminI bhAre uthalapAthala karI mUke che. eTale e banne baLAnuM kaMIka vivecana Avazyaka che. ( ghaNAkharA javALAmukhI suSupta avasthAmAM ja rahe che, ane (lAMbA kALe jAgRta thaI AsapAsanA pradezamAM enI vinAzakAraka (zaktine pratyakSa anubhava karAve che. pRthvInAM paDa upara jAgRta (jvALAmukhI karatAM mRta javALAmukhI vizeSa che, eTale ema (lAge che ke pUrve javALAmukhInAM bhayAnaka baLoe pRthvInA paDa (upara kratikAraka asara karI haze. - pRthvI upara lagabhaga tra 300 javALAmukhI che. mahAsAgaranA kinArA najIka TApuonI hAramALArUpe agara je kinArAnI lagolaga lAMbI parvatanI hAramALA hoya tyAM ghaNuMkharUM javALAmukhI vistarelA hoya che. samudranI aMdaranA ghaNAkharA TApuo javALAmukhI dvArA utpanna thayelA che, ane ema manAya che ke paravALAMnA TApu paNa javALAmukhInI TekarI upara baMdhAelA hoya che. evuM paNa mAlama paDe che ke javALAmukhI ghaNuMkharUM samudrathI bahu dUra hatA nathI. enDIsa javALAmukhInI eka hAra (jene pesIphIka belTa * javALAmukhInI cokkasa saMkhyAno Azare hajI kaDhAye nathI. samudranI nIce ane pRthvInI sapATI upara lAMbe kALe jAgRta thatA vALAmukhInI saMkhyA anizcita che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jvALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pheraphArA kahevAmAM Ave che) dakSiNa amerikAmAM che. e hAra madhya amerikA, (mekSikA, ane uttara amerikAnA pazcima kinAre AgaLa vadhe che. tyAMthI kAmakATakA thaI jApAna tarapha jAya che. khIje paTe phIlIpAina TApu, sunDA samudramAM theMI nyujhIlAnDa tarapha jAya che. bIjo kespIana paTA lIpArI TApu, eTnA, vIsuvIasa, IjIana TApu vagere sthaLAmAM thaI pasAra thAya che. eTTalAnTIka paTe AIsalenDa, AjhAra, maDIrA, kenerI TApu, peDalInIzIyana TApu, meAnAleAA vagere sthaLAmAM thai pasAra thAya che. 5 yuropamAM mukhya che. jAgRta jvALAmukhI cheH vIvIasa, enA, syuelI, senTArIna, vAnA, ane nIsIresa; ezIAmAM cAvIsa che, AphrIkAmAM daza, uttara amerikAmAM vIsa, madhya amerikAmAM pacIsa ane dakSiNa amerikAmAM sADatrIsa che. e sivAya meTA bhAganA jvALAmukhI samudramAM AvelA TApuomAM hAya che. uttara dhruvamAM phakta eka jAna meyana nAmane javALAmukhI che. hiMdustAnamAM hAla sajIva jvALAmukhI cheja nahIM. malAyAnA sajIva jvALAmukhInI suMDA nAme eLakhAtI hAranI lITI AgaLa vadhArIe teA emAM aMgALanA upasAgaramAM AvelA keTalAka mRta jvALAmukhI Ave che. merana (ujjaDa) TApu nAme eLakhAtA mRta jvALAmukhI emAM mukhya che. e AMdAmAnathI pUrve AvelA che. hAla enA jUnA zaMkunuM khavAi gaeluM zikhara ane mukha AgaLane| bhAga najare paDe che; ane uparathI mAtra e eka mAIlanA vyAsane dherAve che. enA zikharanuM navuM zaMku durIthI 1,000 phuTa uMce AveluM che. e zaMkunA bhItarane bhAga lagabhaga hunnarAphuTa UMDA che. A jvALAmukhI chellA 1989mAM phADhayA hatA. ema kahevAya ke 1803nI sAlamAM e theADA vakhata sajIva rahyo hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa e ja mALAnI lITImAM Ave evo bIjo mRta javALAmukhI nArakeDamano che. vaLI pupA AgaLa paNa eka trIje mRta javALAmukhI che. pazcimamAM kahI sultAna nAmane mRta javALAmukhI balucIstAnamAM Avela che. javALAmukhI phATe che tyAre emAMthI mukhyatve nIcenAM to bahAra paDe cheH (1) vAyu ane varALa, (2) garama pANI ane kAdava, (3) lAvA ane (4) rAkha ane pASANa. vAyamAM khAsa karIne hAIDrokalerIka vAya. nAITrojana ane (emenIA gesa puSkaLa jaththAmAM nIkaLe che. javALAmukhI phATavAno hoya te pahelAM jamInamAM meTA avAja ane khaDakhaDATa saMbhaLAya che. vaLI javALAmukhInA )zikharamAMthI varALa ane vAyu vadhu joramAM nIkaLe che. je uparanuM mukha baMdha thaI gayeluM hoya to havA ane vAyune upara dabANa karIne nIkaLatAM vAra lAge che. ethI jamInamAM nAnI dhrujArI utpanna thAya che ane e moTI thatAM dharatIkaMpanA AMcakA zarU thaI jAya che. jyAre aMdaranuM dabANa puSkaLa vadhI jAya che tyAre uparanuM zikhara TuTI jAya che ane moTA kaDAkA sAthe nIcene vAyu ane lAvA bahAra nIkaLe che. ghaNIkharI vakhata lAvA / uparanA zaku (mukha=crater) mAMthI nIkaLe che paraMtu keTalIka vAra e parvatane ghaNe ThekANe phADI nAMkhI moTA cIrA pADe che. uparanuM zikhara phATavAnI sAthe ati bhayAnaka avAje thAya che, ane meTA pattharanA TukaDA dUradUra pheMkAI jAya che. 1538mAM nepalsanA akhAtamAM menTenevo nAmano eka navo jvALAmukhI phATakyo hate. 24 kalAkamAM enA zikharamAMthI eTalAM rAkha, patthara ane dhULa kaDAkA sAthe bahAra paDayAM hatAM ke temAMthI 440 phuTa uMcI ane deDha mAIla gherAvAnI eka TekarI baMdhAI gaI hatI. jyAre uparanuM zikhara phATe che tyAre sapATInA bhAganA TukaDAo prathama uMce pheMkAya che. tyArapachI bhItaranA padArtho bahAra Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ devena paTa vIsuvIasa, I. sa. pU. 79nI jvALAkUTa pahelAM ( AkRti 5 pR. 57 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIsuvIasa, javALAkUTa pachI (AkRti 6 pR. 57 ) Tee Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandan.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 jvALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA phera che. meTAM jvALAphuTa ( eruption ) vakhate moTA dhagadhagatA aMgArA ghaNe uMce uDe che ane emAMnA keTalAka zikharamAM pAchA paDe che jyAre bAkInA bahAranA DhoLAva upara paDe che. 1779nA vIvIamAMthI uDelA taNakhA 10 hajAra phuTa uMce uDayA hatA. AnTukA nAmanA cIlI dezanA javALAmukhImAMthI nIkaLatA pattharA 36 mAila dUra sudhI uDe che. evuM kahevAya che ke keTApekSImAMthI [75]}} std st 200 Tana vajanane patthara 9 mAIla dUra pheMkAyA hatA. patthara savAya rAkha ane atisUkSma dhULa paNa ghaNA jvALAmukhImAMthI nIkaLe che. e dhULa mATAM vAdaLa rUpe AsapAsa patharAya che, ane e eTalI sUkSma ane eTalA jaththAmAM hoya che ke kAI paNa baMdha peTI, ke dhaDIALamAM pesI jAya che. mAla 1822mAM vIsuvIasamAMthI uDelI dhULa 100 dUranA pradezamAM patharAelI hatI. 1877mAM kATApekSImAMthI nIkaLelI dhULanAM vAdaLe sUryane khIlakula DhAMkI dIdhA hatA ane ethI AsapAsanA pradezamAM aMdhakAra vyApI rahyo hatA. krAkATAAmAMthI nIkaLelI dhULa 17 mAIla uMcI uDI hatI ane 150 mAIlanA vistAramAM ethI aMdhakAra chavAyA hatA. vaLI e' dhULa samasta pRthvInI sapATI upara kelAI rahI hatI. e dhULane lIdhe dareka dezamAM sUryodaya ane sUryAsta vakhate manehara raMgaberaMgI ( dekhAvA jovAnA maLyA hatA. dhULanAM sAdhAraNa meTAM paramANu lagabhaga 700 mAIla dUra sudhI jovAnA maLyAM hatAM. pANIne dhaNA khANathI eka naLImAMthI bahAra pheMkavAmAM Ave te e sukSmabiMdumAM vaheMcAI jAya che tema bhItaramAMthI puSkaLa dabANathI nIkaLate lAvA ane evA padArtha jyAre bahAra ochA khANavALA bhAgamAM nIkaLe che tyAre ene mATA kaDAkA sAthe samA rajakaNamAM bhukko thaI jAya che. jyAM lAvA nIkaLatA na hoya te * jvALAmukhInA zaMku bhItaramAMthI nIkaLelA patthara, ane dhULathI ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInA itihAsa baMdhAelA heAya che. vaLI A rIte vAraMvAra vadhatI ochI prakhaLatAthI phATatI, jvALAmukhInI AsapAsanI jamIna upara e pachI eka paDa khAjhatAM jAya che saMge nAmanA jvALAmukhInI AsapAsanA pradeza 4,000 phuTa jADA rAkhanA tharamAM TAi gayelA che. A tharanI aMdara jhADapAna, ane prANI paNa daTAI( gayelAM che.5 A rIte jvALAmukhIthI utpanna thatI bhUminA starAmAM e pradezane ItihAsa jaLavAi rahe che. sumbAvA jvALAmukhImAthI nIkaLelo rAkhathI sumAtrAnA pazcima kinArA upara be phuTa jADA thara bAjhayA hatA. AIsalenDamAM AveleA skrepTara jIkala jvALAmukhI 1783mAM phATaye te vakhate enI dhULathI havAmAna lagabhaga traNa cAra mahinA sudhI bhareluM rahyuM hatuM ane 600 mAIla dUranA pahADa uparanAM jaMgala e dhULa paDatAM taddana nAza pAmyAM hatAM. A uparathI cekanuM jaNAya che ke jvALAmukhInA AsapAsanA seMkaDA mAIlanA vistAramAM Agneya pASANu baMdhAya che. evuM mAnavAmAM Ave che ke eTlA ane vIsuvIasa samudranAM taLamAMthI upara AvelA che ane e parvatAnA atyAranA vistAra bhIMtaramAMthI nIkaLelAM dravyathI ja racAelA che. bhUmadhya samudramAM 1831mAM 600 phuTa uMDe phATelA jvALAmukhI ekAeka samudranI sapATI bahAra AvI gayA hatA. e phUTI nIkaLelA TApune grehAmane TAputhI ALakhAvelA che. theADAja mAsamAM samudranA pANIthI ane uparane bhAga dhovAI javAthI e pAchA adrazya thaI gaye hatA. enDIsanA jvALAmukhImAMthI utpanna thayelI parvatanI hAra 4500 mAIla lAMbI che ane enI aMdara mRta, jAgRta ane suSupta javALAmukhIe AvI rahelA che. keTalIka vAra javALAmukhI phATavAthI jamIna nIce paNa utarI Aya che. 58 keTalAka jvALAmukhImAMthI pANI ane kAdava paNa puSkaLa pramANamAM bahAra nIkaLe che. 1877 mAMTe pAkSInA phATavAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ javALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pheraphAro lIdhe AsapAsanA pradezamAM dhodhamAra pANI ane kAdava patharAI rahyo hato. e kAdavamAM AsapAsanA daza mAIlano pradeza daTAI! gayo hato. amerikAnA keTalAka javALAmukhImAMthI ghaNe kAdava bahAra paDe che. jovAnI aMdara paNa ghaNI vAra vistRta pradeza kAdavanA so phuTa jADA tharathI daTAI jAya che ane evI jagyAe keIka ThekANe mAtra tADanAM jhADanI Toca najare paDe che. barmAnA ArAkAna kinArA upara ane irAvatI nadI upara mukhyatve rAmarI ane caMdulA TApumAM keTalAka kAdavanA javALAmukhI AvelA che. jo mAtra pANI nIkaLatuM hoya to tenAthI phakta sapATI dhovAI jaI thoDuM ghaNuM nukazAna thAya che, paraMtu kAdavathI nukazAna thavA uparAMta jamInanI sapATI upara nava stara baMdhAI jamInanA prakAramAM ghaNe pheraphAra thAya che4. keTalAka jvALAmukhImAMthI hamezAM varALa ane bIjA vAyuo nIkaLyAM kare che. jyAre e javALAmukhI jAgRta thAya che tyAre vAyu ane varALanuM pramANa ghaNuM vadhI jAya che. e vAyu havAmAM bhaLIne AsapAsanI vanaspatine nukasAna kare che. hAIDroklorIka vAyu varasAdanA pANImAM maLI nIce utaratAM navA kSAro utpanna kare che. ane pASANane kSINa karavAmAM madada kare che. , gaMdhakanA vAyuM. paNa puSkaLa pramANamAM nIkaLe che, ane ethI navIna jAtanA kSAranA paDa taiyAra thAya che. keTalAka mRta thavAnI aNI para AvelA jvALAmukhI pradezamAMthI kArbonIka vAyu ThaMDA athavA garama pANImAMthI parapiTArUpe nIkaLyAM kare che. evI jagyAe nAnAM jaMtu ane prANIo merI jAya che jAvAnI mRtyunI khINa tyAMnA jherI vAyu mATe jANItI che. tyAM eka UMDA pilANamAMthI kArbonIka vAyu eTale badhe nIkaLe che ke nIcANanA bhAgamAM hamezAM havAnI jagyAe bharAI rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pathvIne ItihAsa bhUlecuke vAgha, varU agara evAM prANI nAsI jatAM e jagyAnI AsapAsa AvI caDhe te guMgaLAI marI jAya che. e jagyAe manuSya suddhAMta keTalAye prANInA avazeSa maLI Ave che. jyAM telanA jharA ane jalada vAyu nIkaLe evA kAspIana pradeza, mesopoTemIA, kudistAna, yunAITeDa sTeTsa, barmo vagere paNa eka jAtanA, javALAmukhInI kakSAmAM mUkAya evA pradeza che. bAphanA AganA kuvAe vizvavikhyAta che. jyAM sudhI peTrolane hAtha karavAmAM na AvyuM tyAM sudhI keTalAka pradezamAM Aga lAgI peTrola ane karasIna jevAM tela kAyama baLatAM rahetAM hatAM. A tela bhUminA sAdhAraNa UMDAInAM paDamAM vanaspatinA avazeSa ane bIjA rAsAyaNika tattanI kriyAthI utpanna thAya che. barmAnA IrAvatI nadInA taLamAM mukhyatve mAgyethI pAkeku jIllA vacce AvelA pradezamAM telanA kUvA che. e sarvamAM yunAgyAMga (mAge jIllo), sIMgu. (gAma challe), nAgyAta (pAkoku jIllo) ane mIMbu (mIMbu challe) mukhya che. emAMthI dara varSe nIce pramANe tela nIkaLe che - yunAgyAMga (20,00,00,000 gelana), sIMgu (6,00,00,000 gelana), yUnAgyAna (50,00,000 gelana) ane mIMbu (50,00,000 gelana). AsAmanI aMdara lakhamIpura jIllAmAM DIgabaImAMthI (45,00,000 gelana) tela nIkaLe che. ( unA pANInA jharA paNa javALAmukhInI zAnta thavAnI sthiti (batAve che. keTaleka ThekANe unA pANInA jharA phakta jamInanI phATamAM uDe utarI pAchI upara nIkaLI AvavAne lIdhe ja banelA hoya che. paraMtu AIsaleDamAMnA asaMkhya kuvArA javALAmukhInA kAryane ja AbhArI che. nyujhIleMDanA uttaranA TApumAM lagabhaga 100 mAIlanA vistAramAM TheraThera unA pANInA kuvArA AvelA che. e kuvArAnuM pANI uce uDatAM aneka jAtanA AhalAdaka dekhAvo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRddha vaphAdAra jIsasa, AIsalenDa ( AkRti 7 pR. 61 ) Shree.dudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ javALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pherakAre 1 najare paDe che. keTalAka kuvArAnAM pANInAM buMdemAM sUryanA prakAzathI saptaraMgI meghadhanuSa jovAnuM maLe che. yalosTona pArkamAM "olDa pheIthapula" (vRddha vaphAdAra) nAme eka kuvAro Ave che. e dareka 63 mInITanA AMtare pANIne kuvArA bahAra kADhe che. moTA avAja sAthe pANI bahAra nIkaLI 100 phuTa uce jAya che, ane pAMca ke cha mInITa sudhI e kuvAro cAlu rahe che. tyArabAda vaLI ekAda kalAka pachI pAchuM pANuM bahAra nIkaLe che. jANe kudarate eka ghaDIALa kema mUkayuM nahIM hoya! e sivAya paNa keTalAka phuvArA che jemAMthI nIkaLatA pANIno jaththo jotAM Azcaryacakita thavAya che. vaLI AzcaryanI vastu e che ke Asa-- pAsanA pradezamAM AvelA dareka phuvArAnA mArga tadana svataMtra che ane ochIvattI uMcI sapATImAMthI e sarva nIkaLe che. A uparathI ema lAge che ke e pANI ghaNI uMDAIethI nIkaLatuM hevuM joie. AIsalenDanA greTa chasara(meTe kuvAre)mAMthI nIkaLatA pANInuM uSNumAna lagabhaga ukaLatA pANI jeTaluM hoya che, jyAre enA mArganI aMdara raheja UDe e kaMI nahIM te 540 (pheranahITa) vadhAre hovuM joIe. upara AvatAM e thoDuM thaI jAya che. ATalI uSNatAne lIdhe ghaNu vAra pANI sAthe varALa paNa bahAra nIkaLe che. AvA phuvArA dvArA nIcenA paDamAMthI ghaNuM dravya drAvaNa rUpe bahAra Ave che. javALAmukhInI kharI vinAzaka zakti ane bhavyatA jyAre lAvA rasa bahAra paDe che, tyAre ja mAlama paDe che. lAvA rasane' pravAha jeTalA pradezamAM phare teTale pradeza baLIne bhasmIbhUta thaI jAya che ane uparanI sapATI upara TharI jatAM navIna jarmonanA paDanI racanA kare che. ghaNI kharI vakhata lAvA javALAmukhInA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa uparanA zikharamAMthI bahAra nIkaLI vahe che, paraMtu keTalIka vAra AsapAsanI jamInamAM phATa pADI paNa bahAra nIkaLe che. ghaNuMkharuM lAvAnA rasamAM pANInI varALa paNa gaMdhAI rahelI > heya che ane e rasa bahAra nIkaLatAM pracaMDa dabANa ochuM thavAthI moTA dhaDAkA (Explosion) sAthe vAdaLa rUpe havAmAM jhUmI rahe che. e rIte aMtyata uSNutA ane bhayaMkara dabANanI aMdara raheluM pANInuM baLa eTaluM badhuM hoya che ke jethI javALAmukhInA baMdha zikharanA TukaDe TukaDA thaI jAya che ane e dhaDAkAnI sAthe nAnA patthara ane rAkha seMkaDe mAIla sudhI uDI jAya che. lAvAno rasa ghaNe dUra sudhI prasarI rahe che, paraMtu emAMthI keka ThekANe varALa te ghaNA lAMbA vakhata sudhI nIkaLyAM kare che. je lAvAnuM dabANa uparanA zikharanI barAbara zilaba nIce hoya te prathama ucA phuvArA rUpe e bahAra paDe che. rAtrIe evA agninA kuvArA jovAnuM drazya kharekhara addabhuta che. monAleAmAMthI 18para mAM hajAra phuTa pahoLo lAvA rasane phuvAra 700 phuTa *uce uDyo hato, ane 1868 mAM eja pradezamAM eka sAmaTA cAra phuvArAmAMthI eka aThavADIo sudhI lAvA 500 thI 1,000 phuTa uce uDyA karyo hate. ja lAvA vadhatI ochI jhaDape prasare che. sauthI vadhumAM vadhu jhaDapI pravAha visuvIalsamAMthI 1805 nA ogaSTamAM nIkaLyo hato. e pravAhanI gati kalAkanA 45 mAilanI hatI, paraMtu ghaNI gheADI mInITamAMja ochI thaI gaI hatI. pravAhanI gati lAvA daMDa paDavAthI ane vistRta thavAthI ochI thaI jAya che. vadhumAM vadhu lAvA rasa nIkaLelA banAvAmAM nIcenA mukhya dhyAna khece che. 1783 mAM AIsalenDamAMthI nIkaLela pravAha sauthI pracaMDa hatuM. lagabhaga 12 mAIla lAMbI phATamAMthI vAraMvAra lAvArasa nIkaLyAM karyo hato. e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ javALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pherakAro 63 pravAha 600 phuTa uMDI ane 200 phUTa pahoLI khAI pUrI nAMkhI hatI, ane 12 thI 15 mAIlanA pahoLA ane 100 phUTa uMDAI vALA paTathI AsapAsanA pradezane pUrI dIdho hato. skATAnI khINane purI detA be pravAha sAmasAmI dizAmAM vadhyA hatA. ane anukrame 45 ne 50 mAIla sudhI vistRta thayA hatA. e paTanI sarerAza jADAI 100 phuTanI hatI. e lAvArasano jaththo monTa blenka parvatanA kadathI vadhu hato, ema manAya che. lAvAnA mArgamAM ADI nadI Ave te ApoApa e e nadIne mArga baMdha karI de che, eTale nadIne eka sarovaranA rUpamAM pheravI nAMkhI zake che. AidATa nAmanuM evarnamAM AveluM suMdara sarovara AvI rIte utpanna thayeluM che. hiMdamAM dakSiNamAM AveluM 300 phuTa UMDuM lenara sarovara paNa javALAmukhIne lIdhe utpanna thayeluM che. ema manAya che ke e sarovarane khADe javALAmukhInA ekAeka phATavAthI utpanna thayela che. lAvAno pravAha khINamAM AgaLa vadhe to tenuM astitva nAbuda karI de che. vaLI lAvo eTalo dhana banI jAya che ke enA upara havA ane varasAdanI asara thatAM bahu ja lAMbo kALa lAge che. eTale e rIte banelA jamInanA pheraphAra paNa bahu lAMbA kALa sudhI TakI rahe che. je khAIne khodAtAM hajAro varSa lAgyA hoya che te phakta be ke traNa kalAkamAM pUrAI jAya che. lAvA jyAre pANImAM paDe che tyAre aMtyata uSNatA ane pANInI ThaMDI vacce tumula yuddha jAge che. e vakhate lAvAnI rAkha banI jAya che, ane pANI varALa banI banne bAju uchaLe che. vaLI jema garama lekhaMDano saLIo pANImAM baLatA je avAje thAya tevo paNa vadhu bhayAnaka avAja e vakhate thAya che. 1868 mAM havAI TApunA monAleAmAMthI nIkaLelo lAvA rasa samudramAM paDayo hato ane e TApune vistAra arthe mAIla jeTaluM vadhArI dIdho hato. e vakhate pANImAM pracaMDa moja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pRthvInA itihAsa uchaLe che ane AsapAsanAM sarva jIvaMta prANI nAza pAme che. 1840 mAM mAnAlAAmAMthI lAvAne 2 thI 3mAIla paheALA ane 200 phuTa jADA paTa nIkaLyA hatA, je traNa divasamAM trIsa mAila dUra samudra sudhI AgaLa vadhyA hatA. tyAM e 50 phuTa uMcAiethI samudramAM tuTI paDayo hato. A pravAha traNa aThavADIAM sudhI satata cAlu rahyo. ene lIdhe vIsa mAla sudhInA kinArAnA pANI garama thai gayAM hatAM ane kADe mAchalI marI gai hatI. e lAvAnA prakAza seA mAila sudhI levAmAM AvatA hatA. eTanA yureApamAM meTAmAM moTA jvALAmukhI che. mukhya zaMka sivAya enA seeka nAnAM mukhA Ama tema vikharAyalAM che. 1669mAM e sauthI bhayAnaka rIte kATayeA hateA. mukhya lAvAne pravAha traNa bhAgamAM vibhakta thayA hatA. ane jeTalAM gAmAmAMthI pasAra thayA eTalAM sarva bhasmIbhUta thayAM hatAM. 1693mAM jyAre pAchA phATayA tyAre lagabhaga hajAra jAnanI nukasAnI thaI hatI. 1863 mAM emAMthI seA divasa sudhI cAlu varALa nIkaLI hatI. e sarva varALanuM pANI bane tA 2100 phuTa pahoLuM, rA mAIla lAMbu ane 30 phuTa U~ sarAvara bharAya. 1928 mAM se| phuTa paheALA lAvAne paTa pasAra thavAthI relve lAina baMdha thaI gaI hatI. 1932mAM vAyu ane dhaDAkA(Explosion ) sAthe threDe vakhata jAgRta rahyo hatA. i. sa. pU. 79mAM vIsavIasamAMthI nIkaLelA lAvA rasathI peAmpIAi ane harakayulIama zahera nAza pAmyAM hatAM. 1631 mAM moTA dharatIkapa ane avAjo sAthe e phATayA hatA. enI aMdarathI nIkaLelA lAvA rasa 12 thI 13 jagyAe lagabhaga pAMca mAila lAMbA vistAramAM samudrane maLye hatA. e vakhate 18,000 mANaseA mRtyu pAmyAM hatAM. TArenA garvanare lAkAte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ jvALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pheraphAra killA najIka lAvA AvI pahoMcyo tyAM sudhI bhAgI javAnI paravAnagI ApI nahIM. lAvA kille teDI zaheramAM dAkhala thatAM lokone gRhamAM ane zerImAM bALI mUkyAM. kIluAnA jvALAmukhImAMthI 1840mAM nIkaLelA lAvAne pravAhe 11 mAIla sudhInA vistAranuM jaMgala khALI mUkyuM hatuM; ane chevaTe e pravAha samudramAM be phalga AgaLa vadhyo hato. 1932mAM eDIsamAM eka bhayaMkara jvALAmukhI phATayo hato. e vakhate vAlaparIso ane bIjAM zahere AkhI rAta halamalI rahyAM hatAM. jvALAmukhInA mukhamAMthI je rAkha ane pattharanA goTegoTA bahAra pheMkAyAM hatA e rAkhanA jaththAe gujarAta jevaDA pradeza upara rAkhanI pathArI pAtharI dIdhI hatI. emAMthI nIkaLatA vAyune lIdhe AsapAsanuM vAtAvaraNa jherI banI gayuM hatuM. traNa divasa jatAM lagabhaga sAta javALAmukhI eka sAthe jAgRta thayA. rAkha ane dhULanAM vAdaLathI AsapAsane pradeza aMdhakAramaya banyo hato. baMneera zahera je 700 mAIla dUra hatuM tyAM 3,000 Tana jeTale kacaro jamAM thayo hato. 1843 mAM jAvAnA gallura parvatamAMthI 3 karoDa Tana rAkha bahAra nIkaLI hatI. 1815mAM ore phoTatAM enA zikharano trIjo bhAga uDI gayo hato. 210 mAilanA gherAvAmAM thI nIkaLelI rAkhane 2 phuTa jADa thara bAjhayA hatA. ethI mArAM jaMgale nAza pAmyAM hatAM, nahera pUrAI gaI hatI ane prANunAM moTAM ToLAM ane ghaNu manuSyo paNa marI gayAM hatAM. jvALAmukhI phATatI vakhate thayelA avAje lagabha: 500 mAIla dUra saMbhaLAyA hatA. Jo883mAM ekAeka jAgRta thayela dvArA Ane jvALAmukhI (khAsa beMdhavAlAyaka che. lAMbI gADha nidrAmAM sUtele e rAkSasa 'jAgRta thayo. enI zarUAta dharatIkaMpanA ApaNAMthI vAraMvAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 pRthvInA itihAsa dharatIkaMpa cAlu rahevA chatAM keTalAka leAkeA A TApu upara ujANI karavA gayA hatA. AvI rIte traNeka mAsa cAlu rahyuM. unALAmAM enA zikharamAMthI meATA avAjo nIkaLavA lAgyA, je zarUAtamAM deza mAila dUra saMbhaLAtA hatA. krame krame e avAjo mATA thaI 300 mAIla dUra paNa saMbhaLAvA lAgyA. vaLI rAkha ane dhULanA geATA paNa havAmAM nIkLavA lAgyA, ane aMte e eTalA jaththAmAM nIkaLavA lAgyA ke AsapAsanA seA mAilanA vistAramAM sUryanuM teja aulakula harAI gayuM. 100 mAila dUra - TevIAmAM dhALe divase divA saLagAvI jovuM paDatuM. egaSTa AvatAM jvALAmukhInI pravRtti vadhu joravALI banatI gaI ane sarvane lAgyuM ke bhayAnaka pariNAma Avaze ja. jvALAmukhInA mukhamAMthI nIkaLatI rAkhamAM have AganI cInagArI dekhAvA lAgI. 27 mI ogaSTe be ke traNa bhayAnaka dhaDAkA thayA. e TApunA uttara ane dakSiNa taraphanA bhAgA eke kaDAke uDI gayA, ane tuTelAM patthara ane rAkha atizaya uMce pheMkAyAM. AsapAsane samudra paNa aMta tAkAnI banyo, ane enAM meA 50 thI 100 phuTa uMce uchaLyAM. e vakhate thayelA dhaDAkAnA avAjo 2200 mAIla dUra dakSiNa oNsTrelImAM ane 2000 mAila dUra sIleAnamAM saMbhaLAyA hatA. 3000 mAIla dUra AvelA rADarIkSa nAmanA merIzIasa najIka AvelA TApu upara pazu maMda avAja cAra kalAkamAM paheAMcyA hatA. e dhaDAkA vakhate uDelA patthara 17 mAla uMce uDayA hatA, ane 250 mAIla dUra jai paDayA hatA. A hAnAratane lIdhe 36,000 mANasa marI gayAM ane 18 cArasa mAIlanA TApu je sarerAza 900 phuTa uMcAInA hatA te samudramAM 1000 phuTa DaeN DukhI gayA. AsapAsanA TApunAM jaMgala nAza pAmyAM ane havAmAnamAM paNa bhayaMkara tAkAna utpanna thayuM hatuM. e vakhate samudramAM udbhavelAM mAAM 7,000 mAIla dUra gayAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ jvALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pheraphAra 27 hatAM. AgaLa jaNAvyuM tema emAMthI uDelI sUkSma rAkha 20 mAIlathI vadhu uMcAIe gaI hatI ane uparanA havAmAnadvArA AkhI pRthvInA paTa upara phelAI gaI hatI. dhULathI thatAM prakAzanAM vikIraNa-scattering-ne lIdhe e banAva pachI dareka dezamAM 'bhavya ane mane hara sUryodaya ane sUryAsta javAnA maLyA hatA. A pachI e javALAmukhI 1928mAM kaMIka jAgRta thayo hatena - keTalAka zAnta thavAnI aNI para Avela javALAmukhInA mukhamAM hajI ukaLato lAvA najare paDe che. kIluA nAmanA (jvALAmukhInA mukhamAM rahele lAvA bhaya vinA joI zakAya che. e lAvA ThaMDe paDatuM nathI ane hamezAM ukaLyAM kare che. 1931mAM e saheja uttejita thayo hato. e vakhate emAMthI lAvA rasanA kavAra uDatA hatA ane 300 thI 400 phUTa uMce jaI pAchA mukhamAM samAI jatA hatA. gaLanI kaDhA jema UkaLatI hoya tema uparanA zikharathI hajAra phuTa nIce e lAvA rasa ukaLyAM kare che. keTalAka javALAmukhInA mukhamAM pANI bharAI rahe che ane e zAnta paDelA hevAthI meTa sarovara utpanna thayelA che. yunAITeDa sTeTsanA dakSiNamAM pANIne eka mRta javALAmukhI che. e cha mAIla lAMbo ane pAMca mAIla pahoLo che. emAM 1,500 kuTa uMDuM pANI che, ane cAre bAju 1,000 phuTa uMcA khaDakathI gherAeluM che. madhya amerIkAnA eka javALAmukhImAM eka garama pANInuM sarovara che. 2javALAmukhI phATavAnuM mukhya kAraNa pANI ja che. jamInanI adara nAnAM chidro ane phATadvArA pANI bhItaramAM utaryA kare che ane e pANuM uSNu thaI varALarUpe bhISaNa baLa utpanna kare che javALAmukhI pradezamAMthI nIkaLatA uSNa pANInA kuvArA e siddhAMtane Teko Ape che. pANI laI tenI varALa banAvIe te enuM kada 1,700 ghaNuM vadhI jAya che, eTale je ene baMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 pRthvInA itihAsa vAsaNamAM pUrIe te enuM dabANa 1,000 gaNuM vadhI jAya che. e ja kAraNane lIdhe jamInanI phATAmAM utaratuM pANI bhItaranA uSNu |bhAgamAM cAlyuM jAya che ane tyAM gAMdhAi jatAM evI varALa pracaMDa baLathI upalA bhAga upara dukhANa kare che. e baLa jyAre uparanA paDanA dabANathI paNa vadhI jAya tyAre najIkanA jvALAmukhI dvArA e uparanA jamInanA khaDakA ane lAvAne bahAra dhakelI de che. A varALa jyAre bahAra paDe che tyAre ekAeka chuM khANu cavAthI meTA kaDAkA sAthe uMce uDe che. ane sAthe patthara, rAkha vagere teNe uMce urADI mUke che. bhItaranI uSNatAne lIdhe aMdaranuM dravya sAdhAraNa narama heAya che, eTale temAM pANInuM dabANa thavAthI e khAsa karIne upara pheMkAI jAya che. vaLI e dravyamAM je pANInI sAthe rAsAyaNika kriyA thAya teA bhayaMkara uSNatA utpanna thavAthI narama dravya pravAhI banI jAya. A rIte jotAM lAvA rasa bahu UMDANathI nahIM AvatAM sAdhAraNa uMDAIethI nIkaLatA hoya e banavAjoga che. dhaNAkharA jvALAmukhI phATe tyAre pANInI varALa ane uSNu pANI nIkaLatuM ja heAya che. eTale A mAnyatA ghaNI pAyAvALI lAge che. samudranA vizALa taLamAMthI aneka kATadvArA ane jamInanA paTa uparathI paNa varasAdanuM pANI bhUmimAM uDe mArga karyAM kare che ane e uSNu thaI je baLa utpanna kare che ene javALAmukhInA mukha mArga Ape che. prAcIna kALamAM atyAranA jvALAmukhImAMthI nIkaLatA lAvA rase pRthvInA keTalAka pradezanA khaheALA vistAranA pradezane DhAMkI dIdhA hatA, ane vArApharatI thayelA evA ja utpAtane lIdhe bhUmi upara eka pachI eka ema aneka lAvA rasanA bejhAlTanA stare utpanna thayelA che. dakSiNa hiMdane Dana Trepa " nAme oLakhAtA 2,00,000 cA, mAIla vistArane pradeza, amerIkAnA IDAhAta ucca pradeza, ekhIsInIAnA ucca pradeza, ane cUreApanA keTalAka "" "" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ R javAlAmukhInA lAvA vaDe udbhavelo Trepa " jAyanTasa kojhave" (AyaleMDa) ( AkRti 8 pR. 69 ); Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ javALAmukhI ane dharatIkaMpathI thatA pheraphAra - 19 pradezo, vizALa pAyA upara bhUmi cIrI nIkaLelA lAvA rasanA paTathI patharAelA che. kriziasa eTale cAkanAM paDa taiyAra thatAM e samaya vityAra bAda hiMdanA dakSiNanA pradezamAM Agneya upAdhine bhayaMkara kSobha thayo ? hate. Ane pariNAme javALAmukhImAMthI nIkaLatA padArtho mizrita lAvAnAM ghaNuM ja jADAInAM paDe astitvamAM AvyAM. sAmAnya rIte javALAmukhInA saMkumAMthI bahAra paDatA lAvAnI peThe A lAvA nIkaLyo na hato, paraMtu bhUkavaca teDIne moTI phAToThArA bahAra paDyo hato. A kALamAM je lAvA nIkaLyo te vadhu uSNatAvALo hevAthI vadhu pravAhI hatA, eTale bahAra nIkaLI moTA vistAranA paTa upara patharAyo hato ane hajAre kuTa jADAM paDa taiyAra thayAM hatAM. Ane pariNAme e kALanA bhUminA pRSThanI asamAnatA naSTa thaI, e lAvA kSitija samasUtra patharAyo ane jamInane samataLa ucca bhUmi banAvI dIdhI. koI amuka sthaLe ja javALAmukhI phATayo haze evAM cihno maLI AvatAM nathI. eTale ema dhAravAmAM Ave che ke e TrepanA pradezamAM TheraThera cIrA ane phATe paDayAM hatAM. ane temAMthI ja e rasa bahAra paDyo hato. cUrepanA svIDanamAM A jAtane pASANa patharAyelo che. ane eno dekhAva pagathI jevo hovAthI evI rIte lAvAM . rasathI utpanna thaelI caDhatI utaratI bhUmine Trepa nAme oLakhavAmAM : Ave che. dakSiNanA ghATo A jAtanA pAnA banelA che ane eka kALe e samataLa hatA, paraMtu varasAda, havAmAna ane uSNatAnI asarathI ThekaThekANe pocI bhUmi dhovAI jatAM emAM khADA TekarA paDIne sahyAdrI ghATa taiyAra thayA che. atyAre e Trepane vistAra 2,00,000 corasa mAIlane che. kaccha, kAThIAvADa, gujarAta, dakhaNa, madhyahiMdustAna ane madhyaprAntamAM e TrepanAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa paDe che. ema chatAM ema mAnavAmAM Ave che ke bhUtakALamAM e pano vistAra pAMca lAkha corasa mAIlane haze, jemAMne pazcima kinArAne AphrikAne sAMdhate pradeza hAlamAM samudra nIce Dubele che. muMbaI pAsenA kinArA upara A TrepanI uMcAI 10,000 puTanI che, dakSiNa taraphane cheDe 2,000 thI 2,500 phuTa ane pUrve amarakaMTaka AgaLa pa00 phuTa jADAInAM paDe che. uttaramAM siMdha najIka e mAtra 190 ke 200 phuTa jADAIno che. kacchamAM enI jADAI 2500 phuTa che. TrepanA eka staranI jADAI 15 thI 50 kuTa sudhI hoya che ane be paDa vacce rAkha dhULa ke mATInAM paDe paNa baMdhAelAM mAlama paDe che. je jagyAe rAkhanAM paDe mAlama paDe che tyAM javALAmukhI bahu jorathI phATaye haze, ema dhAravAmAM Ave che. A TrepanAM paDe hajI paNa lagabhaga kSitijasamasUtra (samataLa) che. phakta muMbaInA kinArA najIka ane rAjapipaLAmAM A paDa saheja DhaLAva le che. A TrepanA pASANamAMthI bAMdhakAmamAM vaparAtA pattharo taiyAra karavAmAM Ave che, paraMtu eno kALAza paDatA raMga hevAthI joIe eTale upayoga thatuM nathI. khAsa karIne rastA banAvavAmAM enA pattharane upaga bahu bahoLA pramANamAM thAya che. dharatIkaMpa ( javALAmukhInI peThe dharatIkaMpa paNa pRthvInA paDamAM mahAna pheraphAra kare che. dharatIkaMpa thAya e jagyAe jamInanI uthala 'pAthala thAya e uparAMta enI dhrujArI hajAro mAIla sudhI poMce che ane ene lIdhe jamInanA paDamAM moTI taDe ke phATe paDI jAya athavA to nabaLA bhAgonA stara chUTA paDI jAya che. dharatIkaMpanI dhrujArI uparanI sapATIdvArA ane bhItaramAMthI vistAra pAme che eTale mAtra uparanI sapATIne ja asara na karatAM ! bhItaramAM paNa aneka jAtanuM sthiti parivartana karatI hovI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharatIkaMpa Koi 71 sUryamAMthI chUTI paDelI pRthvI jyAre ThaMDI paDI dhana thavA lAgI tyAre enA uparanA paDamAM keTalIka jagyAe nabaLAI rahI gaI. pRthvInA paDamAM evA nabaLAInA be mukhya paDhA che. ene aMgrejImAM "sIsmITa belTa'' ( bhUkaMpapaTA ) kahevAmAM Ave che. eka paTA. dakSiNa amerikAnA cheDAthI nIkaLI pazrimanA kinAre kinAre AgaLa vadhe che ane TheTha uttara amerikAnA vAyavya khUNA sudhI vistare che. khIjo paTA jibrAlTaranI sAmudradhunInI AsapAsanA pradezathI zarU thaI bhUmadhya samudranI AsapAsanA sarve pradezane sameTate AgaLa vadhe che; IrAna, akbAnIstAna, siMdha, kaccha, paMjAba, kAzmira, AsAma vagere sarva pradeza e paTAnA vistAramAM Ave che. e paTA AsAmathI sIdheA AgaLa vadhavAne badale ekadama barmAnA pradezamAM vaLAMka laI te siyAma ane siMgApura sudhI paheAMce che. ahiMthI samudramAM AgaLa vadhI oNsTrelIonA pUrva kinArAne pharI vaLe che. A jagyAethI khIjo paTA uttara tarapha samudra vATe jApAna sudhI pahoMce che ane tyAMthI eziAnA pUrva kinAre vistAra pAmI chevaTe amerikAnA vAyavya khUNAnA paTAnI sAthe maLI jAya che. dharatIkaMpanI mahAna hAnAra khAsa karIne A paTA pasAra thAya e pradezamAM ja thAya che ema aneka saikAnA avalAkna uparathI mAlama paDe che. A uparathI eTaluM teA ceAkkasa che ke OM kAM te| pRthvInA paTa upara dharatIkaMpanA paTAvALI jagyAe nabaLAI rahI gaI che a) te bhItaramAM e jagyAe bIjAM kAI ajJAta aLA pravartI rahyAM che. pratIkaMpanA kAraNa mATe nIcenA siddhAntAya judALA lekhI zakAya. pRthvInuM bahAranuM paDa pramANamAM ghaNuM ThaMDuM ane dhana thaI gayuM che. aMdarane pravAhI bhAga hajI ThaMDA paDatA jAya che, ane ethI saMkrAcAtA jAya che. Ama thavAthI uparanuM paDa ane aMdaranA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInA itihAsa pravAhI bhAga vacce ThekaThekANe peAlAgu paDI jAya che, ane ethI uparanA dhana paDamAM taDa paDI jAya che. AvI taDa ke phATa paDe tyAre dharatIkaMpa thAya che. 72 pRthvInuM uparanuM paDa hajI vadhu ThaMDuM paDatuM jAya che ane saMkAcAyAM kare che. AthI karIne aMdaranA pravAhI upara khUba dabANa Ave che. A dabANa kramazaH eTaluM teA vadhI jAya che, ke chevaTe uparanuM paDe nabaLA bhAgamAMthI phATI jAya che. A uparAMta khIjA aneka siddhAntA pratipAdana karavAmAM AvyA che, paraMtu ene mATe ahu sabaLa purAvA maLI AvatA nathI. kadAca jvALAmukhI agara navA udbhavatA jvALAmukhI dharatIkaMpane mATe javAbadAra hAI zake. lAMbA avaleAkana pachI mAlama paDayuM che ke javALAmukhIne lIdhe nAnA AMcakA lAge che, parantu e bahu dUra vistAra pAmI zakatA nathI ane dhaNuMkharUM sthAnika svarUpa ja pakaDe che. vaLI ghaNA meTA dharatIkaMpa evI jagyAe thAya ke jyAM jvALAmukhInuM astitva che ja nahIM. e uparathI ema ceAsa mAnavAne kAraNa che ke jvALAmukhI dharatIkaMpanA kAraNabhUta che ja nahIM. khIjA eka siddhAnta pramANe ema mAnavAmAM Ave che ke jevI rIte samudramAM caMdra ane sUryanA AkarSaNane laI te bharatI eTa cAya che tevI ja rIte pRthvInA garbhamAM rahelA pravAhImAM paNa bharatI eTa thatAM hAya ane kAIka vAra e AkarSaNa ghaNuM tIvra anI jatAM nIcenA pravAhInA upasavAthI uparanuM paDa phATI jAya ane dharatIkaMpa thAya. A uparathI evuM anumAna karI zakAya ke jema samudranI bharatI amAsanA AsapAsanA divaseAmAM ghaNI meTI haiAya tema bhItaranA pravAhInI bharatIne lIdhe thatA dharatIkaMpa mukhyatve amAsa ane zuklapakSanI zarUAtamAM thavA joI e. Ama chatAM eka lAkha jeTalA dharatIkaMpanA samayanI sarerAza kADhatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharatIkaMpa mAlama paDayuM che ke amAsanI AsapAsanA divasomAM thatA dharatIkaMpanuM pramANu bIjA samaye thatA dharatIkaMpathI koIpaNa rIte vizeSa nathI. tethI sUrya caMdranA AkarSaNanI sAthe dharatIkaMpano saMbaMdha nathI ema spaSTa thAya che. A sivAya bIjo eka siddhAnta hAlamAM pratipAdana karavAmAM Avyo che. teNe ghaNAnuM dhyAna kheMcyuM che. e mata pramANe evuM mAnavAmAM Ave che ke pRthvInuM paDa aMdaranA pravAhI dravya karatAM pramANamAM halake che. eTale uparanI jamIna ane khAsa karIne pavetA nIcenA pravAhI upara taratA rahe che. kALakrame aMdarano pravAhI rasa ThaMDe paDe che tyAre parvatanA nIcenA bhAgamAM pilANa paDI jAya che. ane e jagyA pUravA AmapAsanI jamIna ekAeka dhasavAne laIne dharatIkaMpa thAya che. A siddhAnta upara darzAvelA pahelA siddhAMtane lagabhaga maLatoja che. hameza parvatanI hAramALA najIkamAM athavA samudramAMthI ekadama ucA AvelA TApu najIka uddabhavatA dharatIkaMpanuM kAraNa A siddhAntane AdhAre cokkasa samajI zakAya che. evuM jaNAya che ke dharatIkaMpano paTo moTA parvatanI hAramALAnI najIka athavA ekadama uDA samudra pAse AvelA TApu najIka thaIne pasAra thAya che. nAnA prakAranA dharatIkaMpa ghaNe bhAge pRthvInA ghana paDanA kaMIka pheraphArane lIdhe ja thAya che, ema mAnavAmAM Ave che, ane enuM kendra ghaNuMkharuM sapATIthI sATheka mAIla uDe hoya che. moTA dharatIkaMpa pRthvInI sapATIthI ghaNA uMDANamAM udbhave che ane enuM kendra 200 thI 300 mAIla nIce hoya che. A uparAMta vadhu uMDANamAM paNa dharatIkaMpa uddabhave che, paraMtu 800 mAIlathI vadhu uMDAInAM kendranA AMcakAo sapATone asara karI zakatA nathI, paraMtu enI sUkSma dhrujArI sIgrApha yaMtrathI neMdhI zakAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa ghaNAkharA moTA dharatIkaMpa eTalA baLavAna hoya che ke te samasta pRthvIne dhrujAvI mUke che. dharatIkaMpanI dhrujArI keTalIka vAra pRthvInI upara ekathI vadhu pradakSiNa kare che. bIjIvAra pradakSiNA karatAM dhrujArI sahelAIthI sIgrAphamAM noMdhI zakAya che. | VghaNAkharA dharatIkaMpanAM kendra zeDe thoDe varSe AmathI tema sthaLAntara thayA kare che. e uparathI evuM anumAna karavAmAM Ave che ke jamInanA paDano dhasAro prathama eka bAjunA pilANamAM thAya che ane tyAra pachI keTalAMka varSe e pUrAelAM pilANano bhAga ulaTI dizAmAM dhasI jAya che. khAsa karIne jApAnanA dharatIkaMpanAM kendra be sthaLe badalAyA kare che. bhItaramAM eka jagyAe purANuM thAya tyAre bIjI jagyAe pilANa thAya; ane e ja pilANa pAchuM ghaNe varSe pUrAI jaI asalane sthaLe pilANa utpanna kare che. kacchano 1919no dharatIkaMpa A anumAnanI pUrtirUpe che. e dharatIkaMpa vakhate kacchanI eka bAjanI sapATI ghaNI nIce utarI gaI hatI, jyAre bIjI bAjunI sapATI uMce AvI hatI. 2000 co. mAIla pradeza 12 thI 15 phUTa nIce utarI gaye. sIMdarIno kIle jyAM aneka noMdhavAlAyaka laDAIo thaI hatI te paNa samudramAM samAI gaye hato. bIjI bAju allAnA baMdhane nAme oLakhate 600 co. mAIla pradeza uce Avyo hato. himAlayanA pradezamAM thayelA thoDA dharatIkaMpanuM saravaiyuM letAM paNa A vastu dhyAnamAM Ave ema che. e dharatIkaMpanuM kendra nIce pramANe badalAtuM rahyuM che: kAzmIra paMjAba nepAla AsAma nepAla 1828 1832 1833 1869 1869 paMjAba kAzmIra AsAma paMjAba nepAla(bihAra) 1875 1885 1897 1905 1934 uparanI hakIkata uparathI saheje mAlama paDe che ke dharatIkaMpanuM kendra prathama kAzmIrathI AsAma anukrame pahoMcyuM ane ulaTA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharatIkaMpa 75 anukrame kAzmIra pAchuM vaLyuM. 1885 pachI kendra ekadama AsAma pahoMcyuM ane tyAMthI pAchuM ekAeka paMjAba cAlI gayuM, paMjAbathI atyAre bihAramAM AvyuM che. kAzmIra, paMjAba, nepAla ane AsAmane anukrame 4, 1, , mA, lekhIe te kendrane pheraphAra samajavAnuM. saheluM thaI paDe ema che. ja mA ) 1828-1869 1869-1885 jA ---- mA 1885-1897 paM----bhA U 1897-1905 1905-1934 . uparanA koSTakathI cekhuM dekhAI Ave che ke zA thI mA ane mA thI sAM sudhI kendranuM kramavAra sthaLAntara thayuM. 1905 pachI mAM thI 4 sudhI javAne badale 6 thIja kendra pAchuM ne upara AvyuM, eka jApAnIjha prophesaranA mata pramANe lAMbA kALa pachI, e dharatIkaMpanA kendranAM sthalAntaro nAnI kakSAmAM pariNIta thatAM jAya che ane chevaTe ekAda bhayaMkara dharatIkaMpa thayA bAda sadAne mATe samasamI jAya che A siddhAntane dhyAnamAM letAM ema mAnI zakAya che ke have pachI' dharatIkaMpanuM kendra ne thI pAchuM vaLe ane uM AgaLa thAya athavA che ane nI vacce Ave; eTale ke bIje dharatIkaMpa kadAca paMjAba ane nepAlanI vacce thavAne ghaNe bhaya rahe che. te keTalIkavAra dharatIkaMpa pracaMDa avAja sAthe phATI nIkaLe che, ane e avAje 150 thI 200 mAIla sudhI saMbhaLAya che. "nyujhIlenDanA 1928 nA dharatIkaMpa vakhate evA pracaMDa avAje saMbhaLAyA hatA, ane ene lIdhe lekamAM bhayaMkara trAsa vatI rahyo hato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInA itihAsa moTA dharatIkaMpa vakhate jamInamAM moTI phATA paDI jAya che ane e mAI le te mAI le| sudhI tUTaka tUTaka vistAra pAme che. ghaNI vAra evI phATAmAM dharA ane rastAo samAI jAya che. bihAranA 1934 nA dharatIkaMpamAM evI aneka phATe jamInamAM paDI gaI hatI. keTaleka ThekANe e phATamAM manuSyA paNa garaka thaI gayAM hatAM. 76 dharatIkaMpane lIdhe dara varSe jagatamAM jAnamAlanI bhayaMkara khuvArI thatI rahe che. ITalI dezamAM dareka meTA dharatIkaMpa vakhate sarAsarI 4,222 mANasAnuM mRtyu thAya che, ane nAnA dharatIkaMpa vakhate 90 mANasanuM mRtyu thAya che. jApAnamAM paNa dareka meATA dharatIkaMpa vakhate 3,900 mANasAnA jAna jAya che, jyAre nAnA AMcakA vakhate 170mANusA maraNa pAme che. A pramANe AkhI duniAmAM dara varSe lagabhaga 14 thI 15 hajAra mANaso dharatIkaMpanA bhAga thaI paDe che. bIjA akasmAtanA pramANamAM A saMkhyA najIvI ja gaNI zakAya. kAraNa ke ekalA amerikA( yunAI TeDa sTeITsa ) mAtra meTaranA akasmAtathI ja ethI vadhu mRtyu dara varSe nAMdhAya che. Ama chatAM dharatIkaMpathI khetIvADI ane milkatanuM pArAvAra nukasAna thAya che. hajArA kuTuMbe dharabAra ane mAlamilkata vinAnAM thaI ya che. keTalAMye manuSyA mRtyunA mukhamAMthI bacyA chatAM apaMga ane nirAdhAra thaI jAya che. bihAra ke jApAnanA dharatIkaMpA enI sAkSI pUre che. 1906nA jAnyuArInI 31 mI tArIkhe amerikAnA pazcima kinAre kAlaMbIA pradezamAM eka bhayaMkara dharatIkaMpa thayA hatA. ene laIne keTalAMye zaherA ane gAmaDAM nAza pAmyAM hatAM; ane khAsa dhyAna kheMce evI vastu te eka TApunuM taddana adRzya thavuM, e hatI. e TApu samudramAM dhIme dhIme samAI gayA hatA, eTale dhaNAMkharAM manuSya heADImAM besIne bacI gayAM hatAM. A dharatIkaMpanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharatIka pa kendra samudramAM hAvAthI daraAnuM tAkAna paNa phATI nIkaLyuM hatuM. e vakhatanA dharatIkaMpanA AMcakA eTalA sakhata hatA ke pRthvInI samagra sapATI dhrujI uThI hatI. e ja varSamAM eprilanI 31 mI tArIkhe pharIthI eka bhayaMkara dharatIkapa thayA ane ene laI te paNa hajArA mANasA ane ImArato nAza pAmyAM. jamInamAM Thera Thera cIrA paDI gayA ane keTaleka ThekANe pAchA saMdhAI pazu gayA hatA. khAsa karIne sAna phrAnsIskA zaheramAM khUba nukazAna thayuM hatuM. LO: dharatIkaMpathI khAsa karIne napAnane khUba sahana karavuM paDe che. 30 thI 40 varSane aMtare tyAM atyaMta bhayAnaka dharatIka Mpa thatA rahyA che. 1891 nA ATAbaranI 28 mI tArIkhe evA bhayAnaka dharatIkaMpa thaye hateA. e vakhate 8,000 mANaseA marI gayAM, lagabhaga 10,000 ghAyala thayAM, 40 thI 50 hajAra dharA nAza pAmyAM ane 12,000 dharA jIrNa thaI gayAM. dharatIka patA paheA AMcakA lAgyA pachI keTalAye divase sudhI nAnA AMcakAe lAgatA rahyA ane e dareka AMcakA pahelAM tApAnA jevA bhayAnaka avAjo AvatA rahyA hatA. dharatIka'pathI thayelA pArAvAra nukazAnamAM vAvAjhoDA ane varasAde umere karyAM. kahevAya che ke e vakhate loko lagabhaga gAMDA jevA thaI gayA hatA. AsapAsa maheAllAmAM DelAM muDadAM saDatAM hatAM ane kharAba bo pasarI rahI hatI. dharatIka panA avAja saMbhaLAtAM leAkeA hasatA hasatA mahAllAmAM nIkaLI paDI. dharatIkaMpanA AMcakAnI rAha jotA hatA. 1923 nA sapTembaranI pahelI tArIkhe thaelA dharatIkape. tA 1891nA dharatIka pathI paNa bhayAnaka svarUpa paDayuM hatuM. e dharatIkaMpathI TAkiyAnuM AkhuM zahera nAza pAmyuM hatuM ane UlmAM rahelAM dharA tyArapachI phATI nIkaLelI AmAM svAhA thaI gayAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa -hatAM. kehAmA zaheramAM te eka paNa ghara ubhu rahevA pAmyuM - na hatuM. mRtyune AMkaDe Azare nIce mujaba lekhavAmAM Ave che? Tekiye 1,10,000 mANaso kAhAmA 30,000 , kAmAkurA 10,000 , mIyurA 10,000 , TokiyomAM 93 TakA ghara nAza pAmyAM ane kehAmAnAM 71,000 ghara sAmaTAM bhoMyabhegAM thayAM hatAM. e sthaLanI AsapAsa gAmaDAMmAM paNa puSkaLa nukasAna thayuM hatuM. relve lAIna, TelIgrAphanA tAre, pANInA naLe vagere sarvane ghaNuM nukasAna pahoMcyuM hatuM. jApAnane A dharatIkaMpathI thayeluM jAnamAlanuM nukasAna tenI koIpaNa laDAImAM thayelA nukazAnathI vadhu hatuM. Ama chatAM e udyogI ane khaMtIlI prajAe theDAja vakhatamAM e zaheranI punardhaTanA karI ane eka be varSamAM pAchAM pagabhara karI dIdhAM. - hiMdustAnamAM gayAM DAM varSomAM khAsa noMdhavA lAyaka cAra dharatIkaMpa thayA che; eka 1897nA junanI 12 tArIkhe thayo hato, bIje 1905 nA eprIlanI ethI tArIkhe thayo hato. trIjo 1934nA jAnevArImAM thayela bihArane dharatIkaMpa ane chello 1935mAM thayela kaTAne dharatIkaMpa. 1897ne dharatIkaMpa lagabhaga bapore 11 pachI thayo hato. eTale mANasanI maraNasaMkhyA bahu vadhI nahIM, paraMtu khetIvADI ane mAlamiktane bahu ja nukazAna pahoMcyuM. enuM kendra AsAmamAM hatuM ane khAsa karIne zaloMga, gauhatI ane cerApuMjI zaheramAM vadhu asara thaI hatI. galapArA zaheramAM brahmaputrA nadInAM pANI pharI vaLyAM hatAM. gauhatI ane ziloMgamAM ghaNAMkharAM ghare jamInadosta thayAM ane AsapAsanA pradezanA rastAmAM phATa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat umatagyanbhandar.com bihAranA 1934nA dharatIkaMpa pachInA mAMgIranA bajAranuM drazya. ( AkRti 9 pR. 78 )
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bihAranA 1934nA dharatIka 5 vakhate mujApharapuramAM pile grAunDamAM paDelI vizALa phATo ( AkRti 10 pR. 79 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharatIka pa paDI aMdarathI pANI ane kAdava prasarI rahyo hatA. cArathI cha -hajAra mANaso maraNa pAmyAM hatAM. = 1905nA dharatIkaMpa ethI bhayaMkara hatA ane savAre cha vAge vAthI badhAM mANasA gharamAMthI bahAra javA pAmyAM na hatAM. Azare vIsa dvAra mANasA e dharatIkaMpa vakhate nAza pAmyAM haze, ema mAnavAmAM Ave che. vaLI A dharatIkaMpanA vistAramAM dhaNA zahe| AvavAthI atyaMta nukasAna thayuM hatuM. kAMgarA, dharmazAlA vagere taddana nAza pAmyAM hatAM, ane AsapAsanAM gAmaDAMmAM pazu 20 thI 30 TakA vastI dhara nIce daTAI jaI mRtyu pAmI hatI. bihAranA 1934ne dharatIkaMpa keTalAka vaijJAnikanA mata pramANe itihrAsanA meTAmAM meTA dharatIkaMpamAMnA eka gaNI zakAya. e vakhate utpanna thayelA kaMpanI asara hajArA mAIla sudhI thaI hatI, paraMtu mukhya nukasAnavALA pradezane vistAra lagabhaga 15,000 ceA. mAIla hatA. skATalenDa jevaDA ane pAMcagaNI vastIvALA pradeza. dharatIkaMpathI taddana pAyamAla thaI gayA. uttara . AhAranAM zaherAmAM eka paNa evuM dhara nathI ke jemAM sahejasAja paNa nukasAna thayuM na heAya. dvArA dharAnI eka divAla paNa ubhI rahI nathI. mAMgIra zaheramAM tA keTalAka maheAllAnA rastAnuM sthAna zeAdhavAnuM paNa lagabhaga azakaya thaI paDayuM hatuM. jamInamAM phrATa paDI aMdarathI pANI ane retIvALA kAdava nIkaLyeA hateA, jethI moTA vistAranI jamInanA paDane nirUpayegI karI mUkayuM. uttara bihAranA ghaNAkharA mArgo paNa tUTI gayA hatA. relve, TelIgrApha, dhArI rastA pula vagere sarvene pArAvAra nukasAna pahoMcyuM. keTalAka pradezamAM AsapAsanI jamInanA cIrA ane kAdava kicaDane lIdhe, kApaNu sAdhana pahoMcADavuM azakaca thaI paDayuM hatuM. e uparAMta gAmaDAMmAM zeraDInA mukhya pAka sadaMtara nAza pAmyA. sAta meATI khAMDanI mIle nAza pAmI. dujArA ceArasa mAIla jamInamAM kATa paDI gaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa keTalAye jamInanAM paDa nIcAM thaI gayAM. keTalAka pradeza pANI ane kAdava pUrAvAthI khetI mATe nirarthaka thaI paDe. A uparAMta mANasanI mRtyunI saMkhyA paNa eTalI ja bhayaMkara che. megIra, zaheramAM eka paNa ghara ubhuM rahevA pAmyuM na hatuM. mujApharapura ane darabhaMgAmAM paNa e ja pramANe lagabhaga badhAM ghara tUTI paDyAM hatAM. Azare 7,200 mANaso marI gayAM haze ema mAnavAmAM Ave che. judAjudA jIllAmAM maraNanI saMkhyA nIce pramANe che: paTanA 142 mujapharapura 2539 gayA 34 darabhaMgA 2149 zahAbAda 22 bhAgalapura 174 saraNa 193 meMgIra 1434 caMpAraNuM 499 pUrNiA 2 e sivAya nepAlamAM lagabhaga 3,400 mANase marI gayAM haze ema dhAravAmAM Ave che. bihAranA dharatIkaMpavALo pradeza banne bAjue ghaNuM ochI ghanatAvALA vistArathI gherAele che. uttaramAM himAlayanI taLeTIna. patharALA pradezane laIne jamInanA bhItaramAM dabANa ochuM che ane dakSiNamAM gaMgA ane brahmaputrA nadInA vistRta paTane laIne jamInanuM dabANa pramANamAM vacalA bhAga karatAM ochuM che. sarerAza. dabANane taphAvata 3,000 phUTa UMDA patharALA paDanI barAbara thAya che. AthI karIne ochA dabANavALA bhAga pramANamAM UMce AvatA jAya che. bhUstarazAstrIoe vAraMvAra lIdhelI sapATInA mApa uparathI e vastu okhI tarI Ave che. evuM mAluma paDayuM che ke banArasanI AsapAsanI jamInanI sapATI 2006 kuTa (eka kuTanA 16mA bhAga) jeTalI dara varSe UMce Ave che. AvA pheraphArane laIne vaccenA bhAganI jamInanAM bhItaranAM paDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 dharatIkaMpa uttara ane dakSiNa dizAmAM dhasatAM rahyAM che. jyAre e pAna dhasAro ghaNo ja vadhI gayo tyAre dharatIkaMpa thayo. dharatIkaMpa pachI keTalAka dezomAM pUra pharI vaLe che, e paNa ema batAve che ke AsapAsanA nadIvALA vistAranI jamIna ucI Ave che. 2 TAne dharatIkaMpa 1935nA menI 31mI tArIkhe maLaske 3 vAge thayo hato. prabhAtanI gADha nidrAmAM poDhelAM lagabhaga 30 hajAra manuSya mAtra adha mInITamAM nAza pAmyAM. e dharatIkaMpathI asara thayelA vistAranA pramANamAM je maraNa thayAM e hindustAnamAM AgaLa thayelA koI paNa dharatIkaMpathI vadhu che. kaTA zahera 5,500 kuTa uce AveluM hovAthI unALAmAM tyAM puSkaLa leke rahevA ane dhaMdhArthe upaDI jAya che. AthI siMdhanA AsapAsanA zaheramAM ghareghare e dharatIkaMpanA vinAzanI asara thaI che. khAsa nukasAna thayuM evA pradezano vistAra mAtra 3500 co. mAIla jeTalo ja che. enAthI kaTAnuM AkhuM zahera jamInadosta thaI gayuM. kahevAya che ke kaveTAnI najIkanA eka parvatanA be bhAga thaI pAchA joDAI gayA hatA. kaveTA yUrepa ane ezIAnA bhUkaMpa paTA upara AveluM che ane enI najIkamAM uMcA parvato AvelA hovAthI bhItaranA paDanA vaLIne bhAMgI tUTI javAthI dharatIkaMpa thayo hoya ema manAya che. dharatIkaMpanI asara ATalA thoDA vistAramAM thaI enuM kAraNa ema mAnavAmAM Ave che ke dharatIkaMpanI dhrujArI bhItaramAMthI zirolaMba (vertical) dizAmAM ja nIkaLI hatI, ane gheDa vistAramAM e dharatIkaMpanI zakti parimIta thavAthI nukasAnanuM pramANa ati bhayaMkara thaI paDayuM Ama eka dharatIkaMpathI jamInanA dabANanA pheraphAro samatolA thaI jatA nathI, eTale hajI sadIo sudhI AvA banAvo banavAnA, e cekasa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa ritIkaMpane lIdhe pahADe ane TekarI uparathI chUTA thayelA lapatyare ane moTA khaDake nIce gabaDI paDe che. jamInanA stare - tUTI jaI eka bIjA upara sarI jAya che, jethI e pradezanA chapANInA mArgo badalAya cheTAM moTAM jhADa upaDI jaI jamInamAM daTAI jAya che. keTalIka vAra jamInamAM paDelA cIrA eTalA vizALa hoya che ke kAyamanuM nadI ke kAtaranuM svarUpa le che. mIsIsIpInI khINamAM 1811-12nA dharatIkaMpa vakhate Ama banyuM hatuM. jApAnamAM 1891nA dharatIkaMpa vakhate ekapa medAnanA be bhAga thaI gayA hatA eTaluM ja nahIM paraMtu eka bAjune bhAga bIjA karatAM kAyamane mATe UMcI sapATIne thaI gayo hato. dharatIkaMpane lIdhe keTalIka vakhateujharAo meTA agara nAnA banI jAya che ane emAMthI nIkaLatA pANImAM paNa ghaNI vAra rUpAntara thaI jAya che. keTalIka vAra nadInA paTa madhyamAM sukAI jAya che ane pANI bhItaranA mArge AgaLa vadhe che. dharatIkaMpanA kendrathI seMkaDo mAIla dUra hovA chatasarovaranA pANImAM moTAM AMdolana utpanna thAya che, ane e keTalAe kalAka sudhI cAlu rahe che. keTalIka vAra (Isarovaro ekAeka zuSka paNa thaI gayAM che ane keTalIka sapATa jamInamAM khADA paDI kAyamanAM sarevara banI gayA che. keTaleka ThekANe nadInA pravAha dharatIkaMpathI tUTI paDelA karADAne lIdhe mArga parivartana kare che, ene keIka vAra mArga na maLavAthI e kAyamanAM sarevara banI jAya che. samudramAM uddabhavelA javALAmukhI moTAM mojAM utpanna kare che, ane e kinArA upara pahoMcatAM ghaNuM nukasAna kare che. jo kinAro nIce hoya te AsapAsanA pradezamAM e mojAM pharI vaLe che ane tyAMnI phaLadrupa jamIna upara retI ane kAMkarIne thara pAtharI de che. (dharatIkaMpathI meTe bhAge jamInanuM samataLa (level) badalAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ senArIo mAM jamInamAM paDelI mATI phATa ( AkRti 11 pR. 82 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaraganbhandan.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharatIkaMpa 1822 nA cIlInA dharatIkaMpa vakhate tyAMne kinAre 3thI4 kuTa UMce Avyo hato. 176ranA baMgALanA dharatIkaMpa vakhate cIttoMga najIka 60 corasa mAIla kinAre ekadama samudranI sapATI nIce utarI gayo hato. mIsIsIpInA taLamAM 1811-12nA dharatIkaMpathI mahAna pheraphAra thayA hatA. keTaleka ThekANe ekAeka jamIna nIce utarI sarovara rUpamAM pheravAI gaI hatI ane jhADanI Toca pANuM upara dekhAtI rahI gaI hatI. A pramANe dharatIkaMpathI paNa jamInanA paDamAM vAraMvAra uthalapAthala thayAM kare che ane jamInanA paDanI navIna racanA thAya che. - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUstara paDenuM sthiti parivartana AgaLa joyuM tema je havA, tApa vagerenI asara lAM vakhata kAyama rahe te jamIna dhIme dhIme varasAdanA pANIthI dhovAI ne nIcI thatI jAya ane sapATI uparanI asamAnatA kALakrame jatI rahI jamInanI sapATI ghasAine samudranI samataLa thaI jAya. AthI ApaNe ema kalpI zakIe ke ghaNA lAMbA kALa pachI pRthvInI badhI jamIna samudramAM DubI jaze. paraMtu upara darzAvelAM bahAranAM kAraNe sivAya jamInanA bhItaranI uSNatAnAM baLo hajI zAnta thayAM nathI ane ethI dharatIkaMpa, javALAmukhI jevA mahAna sthiti parivartana karanArA banAvo pRthvInA paDa upara aNadhArelA pheraphAro kare che. e uparAMta ApaNA lakSamAM na Ave evA sapATInA ghaNuM ja dhImA pheraphAro niraMtara cAlyA kare che ane ene lIdhe ja samudramAM baMdhAtI jamIna kALakrame upara Ave che, jyAre keTalIka havAmAM khUlI jamIna samudramAM DubI jAya che. keTalAka parvatonAM paDa tapAsatAM mAlama paDayuM che ke emAMthI samudramAM AvanArAM prANInA avazeSo maLI Ave che. dAkhalA tarIke ApuranA 10650 phUTa uMcA DAyAbleTa parvata uparathI ane himAlayamAM 16000 phuTa uMcAI sudhI samudranA prANInA avazeSo maLI Ave che. ATalI uMcAIe maLI AvatAM cihno e ja sUcave che ke atyAre garvathI potAnA zikhara uMcA rAkhI mahAlatA himAlaya ane ApasanA pahADe paNa samudramAM DUbelA hatA. A uparathI ema lAge che ke bhItaranA kaMIka pheraphArethI kAM to jamIna uMcI AvI haze, agara samudra uDe gayo haze, athavA banne banAva sAthe banavA pAmyA haze. hindane dakSiNano mukhya dvIpakalpa ghaNuM purAtana kALathI samudra nIce gaye nathI. e bhAga uttara tarapha ArAvalInI parvata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharUra paDenuM sthiti parivartana mALA sudhI vistareluM hatuM. ArAvalIthI uttara taraphane bhAga ane khAsa karIne balucistAna, kAzmIra, rAjaputAnAnA retALa medAna, himAlaya ane enI taLeTIne pradeza bhUstara samayanA prAthamika yugamAM samudra nIce DUbele hatA. e samudra pazcime yuropanA bhUmadhya samudra sAthe joDAeluM haze ane pUrve pesIphIka mahAsAgara sAthe maLelo haze, ema mAnavAmAM Ave che. dakSiNano dvIpakalpa e vakhate AphrikA sAthe saMdhAele haze, ema dhAravAmAM Ave che. dakSiNanAM paDamAM javALAmukhI vaDe udbhavelI Dakkana TrepanI bhUmi taiyAra thaI rahyA pachI eka kALa evo Avyo ke jyAre uttara taraphanA samudra nIce DhaMkAelA pradezamAM mahAna dharatIkaMpa thavA lAgyA ane e sAthe ja e pradeza uce AvavA lAgyo. khAsa karIne TibeTa taraphanA ezIAnI bhUminA samAntara dabANathI himAlaya AveluM che tyAMne nabaLAIvALA bhAgamAM bevaDAI jaI upasavA lAgyo. himAlayanA pradezanuM ATaluM badhuM uMcA thavAnuM kAraNa kaMIka aMze dakSiNanA javALAmukhInA TrepathI baMdhAelA pradezanI kaThaNAI paNa che. kAraNa ke pradezano lAga maLatAM uttara taraphano pica pradeza upasI Avyo ane jamInanAM paDa ThekaThekANe vaLI jaI tUTI gayAM. Ama eka kALe samudranI sapATI nIceno pradeza jagatanI koI paNa ucca bhUmithI vadhu uce caDyo. e kALanA samudranA avazeSo himAlayamAMthI ane bIjA pradezamAMthI maLI Ave che. jamInanAM ghaNAkharAM paDe mukhyatve jaLacara varganA che. samudranI aMdara kinArA najIka baMdhAto paDe jamInamAMthI ghasaDAI AvatAM dravya vaDe taiyAra thAya che. AthI prathama kSitijasamasUtra (samataLa) agara to bahu ja ochA DhoLAvavALAM paDa taiyAra thatAM hovAM joIe. jyAre e paDa upasIne samudranI sapATI upara Ave che tyAre emAM atyAre mAlama paDatI sapATInI asamAnatA na ja hovI joIe. parvata, khINa, nadInALAM vagere asamAnatA khAsa karIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa varasAdane lIdhe ane bhItaramAM utpanna thatAM dabANathI thatI jamInanI pheraphArIne AbhArI che. badhA bhUstarazAstrIo kabUla kare che ke jamInanA sthitiparivartananuM eka mukhya kAraNa aMdaranA dravyanI uSNatA ochI thavAnuM hovuM joIe. bahAranuM ThaMDuM paDeluM paDa nIcenAM ThaMDAM paDI saMkocAtAM paDa upara dhasI rahyuM che, ane ema thatAM enA paDamAM ghaNuM dabANa utpanna thAya che. A samAntara dabANane lIdhe jamInanAM paDe vaLI jAya che, ane keTalAMka paDo tUTI jaI eka bIjAM upara sarI jAya che. be bAjunA samAntara sAmasAmAM dabANathI vaccenuM paDa upasI Ave che, ane banne bAjunI jamIna nIce utarI jAya che. jamInanI sapATInI asamAnatAnuM mukhya kAraNa Aja che. pRthvInI cakra gatithI vadhatI ochI ghanatAvALA staro upara kendra-upagAmI baLa (Centrifugal force) lAgavAthI paNa jamInanA paDanuM sthiti parivartana thAya che. jamInanA uparanAM ghana paDo nIcenA (Plastic) paDa upara taratAM rahelAM che. e dravyamAM svayaMvibhAjI to (Radioactive elements) vizeSa pramANamAM che ane emanA paramANu satata bhAMgI jatA hovAthI ghaNI garamI ApoApa utpanna thayAM kare che. A garamI ghaNo lAMbo vakhata sudhI uddabhave te hAlanAM (Plastic) dravya pravAhI banI jAya. jolI. nAmanA bhUverAnA mata pramANe 2,50,00,000 varSamAM atyAranuM dravya taddana pravAhI thaI jaze. Ama thavAthI e bhItaranA dravyanI ghanatA ochI thaze ane atyAranA sapATInAM ghana paDe e pravAhImAM vadhu uDe DUbaze. dAkhalA tarIke rAtA samudranA pANInI ghanatA vadhu hovAthI, jyAre eka sTImara rAtA samudramAMthI nIkaLI arabI samudramAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUstara paDAnuM sthiti parivartana dAkhala thAya che tyAre e vadhu uDe DUbe che; kAraNake pravAhInI ghanatA jema ochI thAya che tema aMdara taratI vastu vadhu uDe DUbe che. e ja rIte atyAranA jamInanuM paDa 2,50,00,000 varSa pachI aMdaranA pravAhImAM DUbatAM, jamInanI sapATI nIce utarI jaze. ane A sarva jamIna upara samudranA pANI pharI vaLaze. ghaNA lAMbA kALa pachI jyAre pAchuM aMdaranuM pravAhI ThaMDuM paDavAthI ghana thaze tyAre e ja sapATI vadhu uMce Avaze. jelInA mata pramANe bhUtakALamAM aneka vAra AvI rIte jamInanAM paDe samudranI upara nIce thayAM che ane e daramyAna vArApharatI navAM stare baMdhAyAM haze ane jUnAM paDe ghasAyAM haze. upara darzAvelo ekasAmaTA mahAna parivartana sivAya nAnA pradezamAM paNa jamInanA pheraphAre cAlyA kare che, jethI jamInanI upara AveluM paDa keTalIka vAra samudramAM DUbI jAya che ane lAMbA kALa pachI upara AvI vaLI pAchuM DUbe che. iMglenDanA agni khUNAmAM evAM paDe che je vArApharatI jamIna ane samudramAM upara taLe thaelAM che. nepalsanI sapATImAM pijhalI pAse eka nedhavAlAyaka banAva A ja jAtanA pAnA pheraphAranI sAkSI pUre che. samudrathI thoDe dUra ArasanI divAlavALu grIka maMdira AveluM che. evuM taLIuM samudranI sapATIthI ghaNuM ja thayuM uDe gayeluM che. enA stUpanA nIcenA nava phuTa bAda karatAM bAkInA 12 kuTa bhAge hajI jevA ne tevA lIsA che. trIjA saikAmAM te AkhA maMdiranA Arasa lIsA hatA, ema mAnavAmAM Ave che. tyAra pachI elekjhAnDaranA samaya sudhImAM ene keTaleka taLIne bhAga samudramAM DUbI gayA hatA. tyAra pachI pAche e bhAga uce AvavA lAge ane aMte e maMdira vaLI pAchuM samudranI upara AvI gayuM che. svIDananA dakSiNa bhAganI jamIna vadhatA ochA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 pRthvIne ItihAsa pramANamAM uMce AvatI jAya che. nyuphAunDalenDa ane lAbADaranI jamIna nIce utaratI jAya che. kAThIAvADano keTaleka kinAro paNa ghaNA arvAcIna samayamAM uMce Avelo mAlama paDe che. muMbaInI najIka lagabhaga vIseka phuTanI uMDAIe eka moTuM jaMgala daTAI gayeluM hovAnuM mAluma paDyuM che. uSNakaTIbaMdhamAM AvelA samudramAM keTalIka jagyAe jamIna 20thI 80 phuTa uce nIkaLI Ave che. samudranI nIce ghaNI uMDAIe baMdhAelA cAkanA khaDaka paNa Aja rIte kALakrame upasI Ave che. pRthvInA kada ane ghana paDanuM pramANu batAvatI AkRti uparanI AkRtimAM pRthvInA kadanA pramANamAM uparanI ghana sapATI keTalI sUma che e batAvavAmAM AvyuM che. uparanuM dhana paDa 20 mAIla jADAInuM che ane AkhI pRthvInA kadane vartulathI darzAvatAM e paDanI jADAI kALI lITI jeTalI ja che. e paDanI nIce 70 mAIla jADuM (plastic) paDa AveluM che. e sivAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUstara paDenuM sthiti parivartana bAkInA bhitaranA vistRta bhAgamAM uSNa vAyu ke pravAhI bharelo che. bahAranA paDa karatAM aMdaranI ghanatA paNa vizeSa che. ethI dhyAnamAM Avaze ke uparanA paDane dabANa athavA sthitisthApakatAnuM baLa keTaluM nirjIva che. bhItaranA mahAna pAvaka upara taratuM rahetuM pramANamAM kAgaLa jevaDuM jADuM paDa je kALe kALe samudramAM DUbI bahAra Ave che enA upara je nizcitatAthI manuSya potAnI pravRtti calAvI rahyo che e je kharekhara Azcarya lAge che. tAjamahAla, pIrAmaDa, cInanI divAla ke amerikAnAM gaganacuMbI mahAlayo bAMdhI e potAnI smRti ciraMjIva karavA mAge che, paraMtu e bhUle che ke e sarva samRddhi ane saMskRtine sameTI laI enAM smArake jamInanA paDa sAthe bhItaranA mahAsAgaramAM DUbI janAra che. AvAM aneka nAzakAraka baLonA bhayamAM rahelI pRthvInA paDamAM atyAre cetanano jIvanadIpa prajavalI rahyo che. The hills are shadows, and very flow From form to form, and nothing stands; They melt like mists, the solid lands Like clouds they shape themselves ago. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM vaya pRthvInI utpatti kevI rIte thaI haze, e AgaLa joyuM che, paraMtu tyAra pachI keTalAM varSe e atyAranI sthitine prApta thaI che, e jANavuM paNa eTaluM ja agatyanuM che. pRthvIne! janma kayAre thayeA haze e viSe asalanA jamAnAmAM aneka vAde cAlatA hatA. sAIsarA kahetA hatA ke sRSTi e lAkha varSa upara saMplavamAMthI utpanna thaI hatI. khAkhIleAnanA bhaviSyavettA mAnatA ke sRSTi ane manuSyanI utpatti ekI sAthe pAMca lAkha varSa pahelAM thaI hatI. IrAnanA jherAsTara mata pramANe pRthvInuM vaya 12,000 varSathI vadhu nathI. hiMH mata pramANe sRSTinI utpatti I. sa. pUrve 4,004nA dhArmika varSamAM thaI hatI. khristI mata pramANe pRthvInI racanA ane manuSyanI utpatti eka aThavADIAmAM prabhue pUrI karI hatI. hindustAnanA tattvajJo ema mAnatA hatA ke jagata ane brahma mAyArUpa che ane yuge yuge nAza pAmI pAchAM sarjAya che. dareka mahAyuga (satya, dvApara, tretA ane kaLi) pachI pRthvI upara pralaya thAya che ane tyAra pachInA anantakALanI zUnyatAmAMthI sRSTinI utpatti thAya che. A rIte kAI paNa e dharmAM pRthvInA utpatti kALa viSe saMmata thatA nathI. pRthvInA vaya viSe vaijJAnika paddhati pramANe saMzAdhana zarU thayuM. te pahelAM enA vayanI saMkhyA theADAka hajArathI lAkhe varSanI hAya ema aneka mate UparathI mAlama paDatuM. e sarva matAnI pAchaLa dhArmika mAnyatA ke pachI buddhivAna manuSyAnI manasvI kalpanAnuM baLa raheluM hatuM. vijJAnanI pravRtti sAthe ghaNAne lAgyuM ke e sarva kalpanAmAM kaMI tathya nathI ane pRthvInA vayanI kalpanA vaijJAnika AdhAre thavI joIe. pRthvIneA saMpUrNa ItihAsa khabara na heAvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM vaya 91 chatAM keTalAka agatyanA ane mArgadarzaka banAva saMbaMdhI ApaNe sArI bAtamI meLavI zakIe tema che. pRthvI (saMgIna) ghanarUpamAM kyAre AvI teA ghanarUpamAM AvyA pachI havA ane pANInI vAstavika paristhiti prApta thayA pachI*navA stara ane pASANa kyAre baMdhAvA lAgyA te; tyAra pachI prANInI jIMdagInI zarUAta kyAre thaI te; ane evA bIjA agatyanA banAvo kayAre banyA eno nirNaya thAya, te pRthvInI uMmarane nirNaya karyo ema kahI zakAya. A sarva rItomAM kALanA nirNaya mATe samaya kare ane abajo varSane gaNavo paDaze. tethI bahu Azcarya pAmavAnuM nathI; manuSyanA ItihAsamAM ghaNe khare hisAba saikAM ane zatakathI thAya che, paraMtu manuSyanAM so varSanA AyuSyanA pramANamAM zAzvata gaNAtAM pRthvI, sUrya ne caMdra jevA virATa vibhUtinA vayanI lAkho ane karoDo varSomAM gaNanA thAya e svAbhAvika che. A rIte vayanI kalpanA karavAmAM aneka prayatno thayA che, paraMtu e sarva gaNatarImAM paNa kaDo varSane phera Ave che. e gaNatarI vAraMvAra vadhu majabuta purAvA uparathI pharI karavAmAM Ave che. A sarva gaNatarImAM ghaNuM tathya che ema jarUra lAgaze. ThaMDI paDelI pRthvI upara jyArathI varasAdanI zarUAta thaI tyArathI jamInanA paTa dhevAtAM jAya che, ane dara varSe mATI ane paththarano abaja Tana jo samudranI aMdara ghasaDAya che. e pANImAM drAvaNarUpe aneka kSAre paNa samudramAM jaIne bhaLe che. emAMthI ghaNA kharA kSAronuM rUpAntara thAya che. keTalAka kSArone samudranAM prANIo potAnA AhAramAM le che. paraMtu sAduM mIThuM (Sodium chloride) jemanuM tema rahe che, eTale agalya munie samudra khAre karyo e kalpanA javA daIe te dara varSe jamInanI sapATI uparathI ghasaDAtAM mIThAM vaDe ja samudra khAro thayo haze, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne itihAsa ema mAnI zakAya che. 1715mAM jaoNlI nAmanA bhUstarazAstrIe samadranI khArAza uparathI pRthvInA vayanI gaNatarI karI hatI. jamInanI sapATI uparathI dara varSe keTaluM mIThuM samudramAM ghasaDAI jAya che enI gaNatarI thAya ane samudramAM rahelA kula mIThAMnuM mApa nIkaLe to jarUra pRthvInA vayanA AzarAmAM eka mahatvano bhAga jANavAno maLe. A gaNatarI cokkasa rIte thAya e mATe aneka ThekANe jaIne samudranA pANInAM, nadIomAM, vahetA pUranAM ane jamInanA khArAzanAM parimANe niyata karyo hatAM. e sarvanI sarerAza kADhIne chevaTanI gaNatarI karI hatI. nIce darzAvelA keSTakamAM e gaNatarI spaSTa jaNAze, samudranA pANIno jaththo ... ... 1,17,80,000 abaja Tana samudranA pANImAM mIThAnuM pramANa 1.08 TakA. samudramAM ogaLelA mIThAnuM vajana 1,26,00,000 abaja Tana dara varSe jamIna uparathI ghasaDAI umerAtAM mIThAMnuM vajana .. 156 karoDa Tana samagra mIThAMne bhegAM thatAM lAgelo vakhata * * 8,10,00,000 varSa e uparathI ema lAge che ke samudranI utpattine samaya 810 lAkha varSa pahelAno hovo joIe. Ama chatAM A gaNatarImAM bhUla hovAno saMbhava che. dAkhalA tarIke (1) dara varSe samudramAM umerAtAM mIThAMnuM pramANa 8 karoDa varSa sudhI ekasarakhuM kAyama rahyuM haze ke kema ? (2) utpatti veLA samudra khAro hato ke mIThe ? (3) ghaNI vAra samudramAM phATatA jvALAmukhIdvArA mIThAMne umere thayo ke kema? (4) rAsAyaNika kriyAthI mIThuM utpanna thayuM ke kema ? ? (5) pRthvInI sapATInuM kSetraphaLa e ne e ja rahyuM haze ke kema ? vagere prazno uddabhave che. AvI rItanA aneka AdhArene lakSamAM letAM ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM vaye mAlama paDayuM che ke kaMI nahIM te dara varSe ochAmAM ochuM 330 lAkha Tana mIThuM samudramAM bhaLatuM haze, e AdhAre samudranuM jIvana 8 karoDa varSane badale 33 karoDa varSanuM gaNI zakAya. have je varALarUpe raheluM pANI TharI jaI samudra utpanna thAya eTalI ThaMDI sthiti prApta karatAM pRthvIne keTalo samaya lAgyo e zodhAya, te jarUra pRthvInA vayane Azare nIkaLI zake. A uparAMta vaijJAnikane pRthvIne janmakALa zedhavAne bhUstaravidyAnuM mahAna zastra hAtha lAgyuM che. bhUgarbhanAM paDa tapAsatAM jagatanuM ghaDiyALa pitAne ItihAsa khule kare che. jhADane kApatAM tenA bhItaranA paDanI gaNatarI karatAM jhADanI uMmara zodhI kaDhAya, tema pRthvInA stara ukelatAM tenI uMmara ane ItihAsa bhUstarazAstrIone samajAya che. jamInanA staronA mukhya cAra vibhAga che. prathama staranI jADAI 1,80,000 kuTa che ane tyAra pachInA traNa staranI anukrame jADAI 1 86,000 phaTa, 91,000 phUTa ane 72,000 kuTa che. dara hajAra varSe eka phUTanuM paDa baMdhAya ema sAdhAraNa rIte dhAravAmAM Ave to e pramANe pRthvInuM vaya (stara baMdhAvAnI zarUAta thaI e samaya sudhInuM) pa0 karoDa varSanuM Ave; keTalIka bIjI asamAnatAne laIne stara baMdhAvAne prakAra ekasarakhI jhaDape cAlyo na haze; ethI Azare vadhumAM vadhu 219 karoDa varSano samaya paNa vityo hoya to navAI nahIM. eTale ApaNe svAbhAvika rIte Azaro kADhIe ke bhUstarapaDo badhAMtAM kaMI nahIM te 50 thI 210 kareDa varSa lAgyAM haze. 50 thI 60 varSa agAu jaLa ane jIva vinAnI uSNa pRthvIne ThaMDI paDatAM keTalo vakhata lAgyo enI gaNatarI lorDa kelvIne karI. enA siddhAMta tikazAstra upara AdhArabhUta hatA. pRthvIne ThaMDI paDatAM ane hAlanI sthitimAM AvatAM 4 karoDathI vadhu varSa nathI lAgyAM, ema enI gaNanA hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa A samaya ane upara darzAvela bhUstarazAstrIone samaya e bemAM atyaMta phera che, ane ghaNuM ema mAnatA hatA ke leMDa kelvInanI gaNanAmAM kaMI paNa bhUla hovI joIe. A bAbatamAM ghaNA vivAdo cAlyA ane chevaTe ema puravAra thayuM ke lorDa kevInanI gaNatarI bhUlabharelI hatI ane bhUstarazAstrIone Azare vadhu pAyAvALe che. Ama bhUstarazAstrIne AzAvAda kharo karyo. e uparAMta AkarSaNavAda uparathI paNa pRthvInuM vaya amuka hada sudhImAM niyata thaI zake che. e vAdanA siddhAnta pramANe ema mAlama paDe che ke sarva graho jyAre sUryamAMthI chUTA paDyA tyAre meTI kakSAmAM pharatA haze ane jema jema e ThaMDA paDI kadamAM saMkecAtA gayA, tema temanI kakSA nAnI thatI gaI che. khAsa karIne vAyunI ghanatA ane hAlanI kakSA e banne uparathI e grahanI uMmara zodhI zakAya che. AvI rIte dareka grahanI hAlanI kakSA ane tenA vAyunI ghanatA uparathI temanI utpattine samaya zodhatAM dareka prahanI uMmara lagabhaga sarakhI ja Ave che, ane Azare 100 thI 500 karoDa varSa pahelAM sarva grahanI utpatti thaI haze, ema lAge che. A siddhAntane AdhAre pRthvIno janma kALa vadhu cokasAIthI niyata thayela gaNI zakAya; kAraNa ke emAM varSonI gaNatarI sUryathI pRthvI chUTI paDyAnI zarUAtathI ja thAya che, jyAre bIjI gaNatarImAM amuka kALa sudhInI ja gaNanA thAya che. caMdranA AkarSaNane laIne samudranA pANI hamezAM te dizAmAM upaselAM rahe che. eTale pariNAme pRthvInI cakragati dhImI paDatI jAya che. AthI karIne caMdra pRthvIthI dUra ane dara sarato jAya che. je ApaNe ema dhArIe ke caMdra pRthvIthI vAyurUpa sthiti vakhate chUTo paDI kramazaH dUra gayo che to atyAranI kakSAmAM AvatAM keTale samaya gaye, e tAravI zakAya. A gaNatarI pramANe e samaya paNa 500 karoDa varSanI aMdara Ave che. AmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 5 pRthvInuM vaya paNa caMdra utpanna thayAM pahelAM keTalA samaya gaya haze, e kalpavuM muzkela che. AgaLa batAvyuM tema grahonI utpattinuM mukhya kAraNa be sUryo eka bIjAnI ati nikaTa AvavAnuM ja che. A banAva jyAM tArAnI saMkhyA ghaNI ghIca hoya tyAM vadhu banavA joga che. sUrya potAnA grahamaMDaLa sAthe tvarita gatie musApharI karI rahyo che. e tArAmaMDaLanA madhyamAM tArAnI ghanatA ghaNuM che, eTale sUrya tyAM ja bIjA kaI tArAnI aDaphaTamAM Avyo hoya e vadhu banavA joga che. e ghanatAvALA pradezamAMthI hAlanA pradezamAM AvatAM sUrya keTalAM varSa lIdhAM e nakkI thAya to Azare grahono utpattikALa maLI Ave. e AdhAre paNa pRthvInI uMmara 200 thI 300 kareDa varSanI vacce Ave che. uparanI zreSTha rIta reDIama ane e ja jAtanI bIjI dhAtunA AdhAre maLI che. bekarela nAmanA vaijJAnike zerIama nAmanI svayaMvibhAjI (Radioactive) dhAtunI zodha karI. enAM paramANu satata bhAMgI e dhAtunuM ane evI bIjI dhAtunuM rUpAntara thayAM kare che, ane aMte e dhAtuo sIsAnA paramANu banI akriya bane che. dAkhalA tarIke rIamanAM paramANu amuka saMkhyAmAM dareka sekanaDe bhAgyA kare che, A vikriyA bahu ja niyamita rIte satata cAlavAthI kALAntare rIama dhAtunAM sarva paramANu sasAMmAM rUpAtara pAme che. 740 karoDa grAma yurenIama (e jAtanI bIjI svayaMvibhAjI dhAtu) heya te dara varSe emAMthI eka grAma sIsuM bane che. sAdhAraNa upayogamAM AvatA sIsAthI A jAtanuM sIsuM jUdA guNadharmovALuM hovAthI, eka khaDakamAM vibhAjI tattvamAMthI keTaluM sIsuM utpanna thayuM che, e sahelAIthI zodhI kaDhAya che. keTalAka paristhitinA pheraphArone dhyAnamAM letAM pRthvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa uparanA jUdA jUdA khaDakomAM svayaMvabhAjI taromAMthI keTaluM sAruM utpanna thayuM che enuM pramANa kADhIe te ene bhegAM thatAM keTalo samaya viye, e sahelAIthI gaNI zakAya. AzcaryanI vAta to e che ke pRthvInI sapATI upara aneka jagyAe maLI AvatAM svayaMvibhAjI tonI sAthe bhegAM thayelA sIsAMnI uparathI karelI pRthvInA vayanI gaNatarI lagabhaga sarakhI ja Ave che. sahaja vistRta arthamAM e gaNatarI letAM pRthvInuM vaya 120 thI 500 karoDa varSanI vacce gaNI zakAya. pRthvInI upara hAla vasatAM prANIo pRthvInA staromAMthI maLI AvatAM prAcIna prANIonA avazeSo karatAM judA prakAranAM che; chatAM temanAmAM maLI AvatAM rUpa ane vartananA sAdasyane lIdhe temanI utkrAMtinAM pagathI saMbaMdhI mAhitI maLI zake che. eka kudaratI niyama pramANe prANIonI pratyeka jAtinI saMkhyAmAM behada vadhAro thaI zakato nathI. dAkhalA tarIke eka ja sthaLe prANIonI eka karatAM vadhAre jAta thAya te Akhare teomAM laDAI thaIne sauthI sarasAI bhagavatI jAta chavatI rahe che. A jIvanAra prANI kaMI hamezAM vadhAre majabuta ane nirdaya hoya che tema hotuM nathI. A pramANe eka ja jAtimAM bIjAM prANIo karatAM jIvavAne mATe sarvathI vadhAre lAyaka hoya te ja prANI jIvI zake che. A lAyakAta meLavavAne keTalIka vakhate prANIone pitAnA rUpamAM ane zarIramAM pheraphAra karavo paDe che. A pheraphAra karavAnI jarUrIAtane lIdhe ja eka jAtamAMthI aneka judAM prANIo utkrAnta thAya che. have A kudaratI utkrAMti eTalI badhI dhImI hoya che ke manuSya hajAra varSa sudhI pRthvI upara rahyA chatAM paNa pitAnI najIkanA prANIomAM AvA pheraphAra joI zakatA nathI. alabatta, manuSya potAnI marajIthI jUdI jUdI jAtanI vanaspati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM vaya ane prANuone saMkara karIne navI jAtio banAvI zake che, paraMtu te kudaratI nahIM, paNa kRtrima che. kudaratI pheraphAra dhImA hovAthI saghaLAM prANIonI utkrAMti mATe vistRta samaya joIe. prAthamika pRthvImAM prANIonI prathama utpattine samayane nirNaya karavAne ApaNI pAse pUratI sAmagrI nathI, kAraNa ke A pheraphAre keTalI jhaDapathI thAya che te ApaNe jANatA nathI. chatAM A samayane ochAmAM ochA traNa karoDa varSa ane vadhAremAM vadhAre Azare trIsa karoDa varSa thayAM haze. dAkhalA tarIke manuSyanA hAthanAM ghaNAM ja prAcIna hathiyAronA avazeSo vagerenI zodha uparathI ema kahevAya che ke hAlanA manuSyane maLatuM AvatuM eka prANI Azare cha lAkha varSa upara pUMchaDI vagaranAM vAMdarAMnI sAthe ramatuM haze. potAnI AsapAsanAM prANIo upara pitAnI sarasAIdekhADavA ane amalamAM mUkavA mATe pahelAM to tenAmAM "magaja" banavAnI taiyArI thaI haze. hajAro varSo sudhI AvI pragati pachI magaja rAkhavAnI. khoparI majabUta thaI haze. tyAra pachI bIjA prANIothI pitAnI rakSA karavAne mATe guphAo banAvavAne, patthara pheMkavAne ane lAkaDI pheravavAne mATe jarUrI hAthanA prakAramAM pheraphAra thavAne hajAra varSa lAgyA haze. AvA ghaNuM prayatna pachI lAMbA kALe manuSyane hAlanuM svarUpa prApta thayuM haze. jema pitAnI akakala vadhatI gaI tema pitAnA nakha ane dAMta vaDe kAma karavAnuM mUkIne teNe haciAra banAvavA mAMDyAM. A hathiyAra pahelAM pattharanAM hatAM, ane pachI kAMsA ane lokhaMDanAM thayAM. manuSyanAM banAvelAM sarvathI prAcIna pattharanAM hathiAre Azare doDha lAkha varSa pahelAMnA jamInanA staramAMthI maLI Ave che. te samayathI manuSyane hAlanuM rUpa prApta thayuM haze, kAraNa ke tyArapachI tenA rUpa ane zarIramAM khAsa pheraphAra thayo hoya ema lAgatuM nathI. te samaye tene agni kevI rIte saLagAvavo e, athavA te pitAnA hAvabhAva ane vicAro kevI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIno itihAsa rIte darzAvavA e saMbaMdhI bhASAjJAna ghaNuM karIne na hatuM. chatAM Azare deDha lAkha varSothI manuSyanA bAhya svarUpamAM bahu pheraphAra thaye nathI, te paNa tenI mAnasika ane AdhyAtmika zaktine vikAsa satata cAlu rahyo che. prANuonI utkrAnti viSe A badhI mAhItI uparathI ema anumAna thaI zake che ke pRthvI upara prANIonAM prathama pagalAM Azare traNa kareDa varSa upara thayAM haze ane manuSya Azare cha lAkha varSa upara pahelAM potAnA apUrNa svarUpamAM utkrAnta thayo haze. uparanA sarva siddhAntonI tAravaNI karIne pRthvInI vayano Azare nIcenA kASTakamAM Ave che, jethI eka bIjA vAdathI karelI gaNatarImAM keTale phera Ave che, e saheje dekhAI Avaze. pRthvInI ummara (koDa varSamAM) 1 grahanI kakSA uparathI 100thI 500 2 caMdranI kakSA uparathI 50thI ochI sUryane tArAmaMDaLanA madhyamAMthI ) hAlanI jagyAe AvatAM lAgelA 20thI 300 vakhata uparathI 4 ApavinAzI tanA AdhAre 12thI 500 5 samudramAM bhegAM thayelAM mIThAM ane ) utA ochI thavAnI gaNatarI 5 150 uparathI 6 bhUstarapaTonI jADAI 5thI 210 7 DAvananA utkrAMtivAda uparathI 140 8 manuSyane utpattikALa 6 lAkha varSa 9 prANIne , 3 karoDa varSa uparanAM sarva pramANe uparathI kADhelI pRthvInI ummarano Azaro 10thI 500 karoDa varSane thAya che, eTale svAbhAvika rIte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM vaya kAIne Azcarya thAya ke ATalA vizALa gALAmAM karelA AzarAne artha che? paraMtu jyAre pRthvInI ummara vizvanA astitva sAthe sarakhAvavAmAM Ave tyAre e Azare ghaNuM sAre lekhI zakAya che. vizvanI ummara Azare 1,00,000 karoDa varSanI gaNAya che tyAM 100thI 500 karoDano Azaro ghaNo ja sAro gaNI zakAya. AthI ema kahevAno Azaya nathI ke bhaviSyamAM vadhu nizcita rIte pRthvInI ummara na kalpI zakAya. pRthvInI ummaranA pramANamAM manuSyanA jIvanane, enA saMskRtikALane, enA ItihAsane ane enAM mahArAjane samaya mahAsAgaranA pANInA eka bindu samAna ja gaNI zakAya. pRthvInA samagra jIvanamAM mAnavajAtane astitvakALa paNa eTaluM ja nAne samaya bhagavaze ema lAge che. pRthvInuM uSNa jIvana ane zIta jIvana paNa eTaluM lAMbuM gaNAya che ke temane prANajIvanane madhyakALa eka paLa samAna ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM bhaviSya vizvane krama utkrAntimaya che. je vastu sthULa dekhAya che temAM paNa aneka jAtanI utkrAnti cAlyA kare che, ane sthitinuM hameza parivartana thayAM kare che. e ja rIte pRthvInA paTa upara thatAM parivartananI kaMIka samIkSA AgaLa karI gayA chIe. eTale have e pheraphAro bhaviSyamAM pRthvIne kaI paristhitimAM laI jAya che, e jANavuM Avazyaka che. sthira ane acaLa gaNAtI pRthvInI sapATI ApaNane have asthira ane caMcaLa lAge che. kALe kALe uMcAnIcAM thatAM pRthvInAM paDa, javALAmukhI ane dharatIkaMpe pRthvInI acaLatA viSenI zraddhA uDAvI dIdhI che. vaLI jyAre avakAzamAM draSTipAta karIe tyAre paNa keTalAka akasmAtanA bhaya dhyAnamAM Ave che. samaya jate jAya che tema vAraMvAra thatA parivartananA kramo ane bIjA akasmAtethI pRthvIne agara enA upara rahelI sRSTine meDe vahele vinAza sarjAyele ja che. hindumata pramANe vizva mAyArUpa che ane pANInA parapoTA mAphaka kALe kALe janma laI vinaSTa thAya che. Aje vijJAna paNa evI vAtamAM sUra pUre che. jagatamAM cetana ane sthaLa evA be vibhAga pADI zakAya che. emAM cetana vastu upara kALanI asara jaldI thAya che ane jotajotAMmAM enuM rUpAntara thaI adrazya thAya che. vanaspati paNa e ja vibhAgamAM Ave che. ApaNe joIe chIe ke comAsAmAM aneka jAtanI vanaspati, ghAsa, vagere ekAeka phUTI nIkaLe che ane cArapAMca mAsanuM nAnuM sarakhuM AyuSya bhogavI adrazya thAya che. e ja rIte nAnAM nAnAM asaMkhya jAtanAM jaMtu paNa eTalA cAra mAsamAM uddabhave che; eTaluM ja nahIM paraMtu eTalA kALamAM te enI betraNa peDhI janmI, nAza pAme che. prANumAtra e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM bhaviSya pramANe ochA vadhatA kALanuM jIvana gALI mRtyu pAme che. judIjudI jAtanAM prANIonAM AyuSyanI cAvI ghaDiyALa mAphaka keIka kALe khalAsa thanArI ja che. manuSyanA jIvananA ghaDiyALanI cAvI paNa vadhumAM vadhu 100 ke 125 varSa sudhI ja cAlI zake che. paraMtu eTale pUrNakALa jIvana gALanArAM manuSyo te gaNyAgAMThyAM ja hoya che. vaLI manuSyanAM ghAtaka sAdhano paNa saMskRtinA udayanI sAthe vadhatAM jAya che. AvI ja rIte pRthvIne paNa vizvamAM viharatAM aneka akasmAta naDavAno saMbhava che, ane e pUrNa AyuSya bhogavI kudaratI mRtyu pAme te pahelAM ja ene vinAza thaI jAya, e taddana banavA joga che. eka dina evo to Avaze ja ke jyAre pRthvI samagra athavA enI sarva saMskRti ane samRddhi sadAne mATe enA paTa uparathI adazya thaI jaze. kALa ananta che tene sImA nathI; pRthvInA vayane che, eTale e kALanA akSaya paDAne bhedatAM kaI dina ene aMta jarUra Avaze. je aMta AvavAno ja hoya te kayo bhaya vadhu jhajhUme che, e svAbhAvika prazna thAya che. akasmAte utpanna thayelI pRthvIne akasmAte ja kAM aMta na Ave ? avakAzamAM gati karatA sUryanI pharate aneka graha jude jude aMtare geLa pharatA rahe che ane eka bIjAnA mArgamAM AvatA nathI. paraMtu koIka vAra dhUmaketu avakAzamAMthI sUryanA pracaMDa AkarSaNabaLathI paMcAI AvI, sUryanI ghaNuM ja samIpa AvI pradakSiNA karI jAya che, ane banne vAra dareka grahanI kakSAne chedI cAlyo jAya che. AthI aneka kALathI dhUmaketu tarapha manuSya AzaMkAthI joI rahyo che. enA hRdayamAM dhUmaketune jotAM bhayasaMcAra thAya che. ananta avakAzamAMthI avirata gatithI doDI Avate dhUmaketu sUryanI samIpa pahoMcatAM atyanta vegavALo thAya che. e gatithI ja enI vAyumaya pUchaDI astitvamAM Ave che. kadAca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa akasmAte pracaMDa gatithI doDatAM e pRthvInI sAthe te na athaDAya, evA bhayathI jyAre jyAre dhUmaketu dekhAvamAM Avyo che tyAre tyAre janasamUhamAM ulkApAta macato rahyo che, eTaluM ja nahIM paraMtu ghaNuM dezomAM e amAMgalika lekhAyo che. dhUmaketu dekhAya e daramyAna banatA pRthvInA ghAtaka banAvAne mATe dhUmaketu ja kAraNabhUta manAya che. dhUmaketunI utpatti ke baMdhAraNa viSe taddana cokkasa nirNaya thaye nathI. keTalAka mAne che ke dhUmaketu phakta uSNa vAyuna ja banelo che ane e vAyunI ghanatA eTalI ochI che ke AkhI pRthvI eka vAra emAMthI pasAra thaI jAya to paNa kaMI ghAtaka pariNAma na nIpaje. keTalAka ema mAne che ke ene vAyu eTale uSNa che ke pRthvIne saMgamamAM AvatAM bhayAnaka pheraphAro karI zakavAne samartha che. chatAM e pariNAma kevuM Ave, e dhUmaketuna vAyunAM tattva, gati ane dizA upara AdhAra rAkhe che kadAca ene vAyu pRthvInA samagra oNksIjanane rAsAyaNika saMgamAM vAparI nAMkhe ane prANImAtra ephasIjana vinA taraphaDIA mAratAM, gUMgaLAtAM, thoDI ja kSaNamAM rIbAIne pRvInA paTa uparathI ekadama adazya thaI jAya. agara havAmAMthI zithila vAyuo zeSAI jaIne oNksijananuM jalada vAtAvaraNa rahI jAya te "jala bahAra mIna" jevI sthiti AkhI sRSTinI bane ane thoDIka kSaNanI unmatta avasthAne unmAda bhogavI, sarva sRSTi oNksIjananA atirekanuM mRtyu pAme. dhUmaketunA vAyumAM evo jherI vAyu paNa hoya ke je pRthvI upara prasaratAM jIvanano aMta lAve. athavA evo paNa jalada vAyu hoya je eNphasIjana sAthe javalita thaI AkhI pRthvIne saLagAvI mUke. kadAca dhUmaketunA AkarSaNathI samudranAM mojAM bahu uce uchaLe ane vaLI pAchAM jamIna upara utaratAM pRthvI upara pralaya lAve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM bhaviSya athavA dhUmaketu pRthvIne pitAnA upagraha tarIke paNa kheMcI laI jAya ane avakAzamAM kyAM phekI de. evuM paNa bane ke dhUmaketu ghana hoya ane pRthvInI sAthe sIdhI athaDAmaNathI pRthvIne bhAMgIne bhUke karI nAkhe. ATalI bhayaMkaratA chatAM dhUmaketunA akasmAtano saMbhava keTalo che. e nIcenA dAkhalAthI samajAze. traNa karoDa sapheda lakhoTAmAM eka kALo lakhoTa hoya, ane eka mANasa je emAMthI eka lakhoTA upADe te enA hAthamAM kALo lakhoTo AvavAne eTale saMbhava che teTalo ja dhUmaketunA akasmAtano saMbhava che. keTalAka ema paNa mAne che ke dhUmaketunI gati eTalI tvarita hoya che ke rAsAyaNika ke bhautika pheraphAra thavAne joI e eTalo samaya paNa ene na maLaze. hAlamAM te e bhaya nathI, paraMtu jyAre koI pracaMDa dhUmaketu najare paDaze tyAre jagatane mAnava samudAya bhaya ane AzaMkAthI enA upara mIMTa mAMDaze. anala e eka bIjo bhaya che. agni pAvana karanAra, jIvADanAra ane saMhAra karanAra manAya che. eTale dhArmika mAnyatA pramANe jyAre sRSTi upara pApane bhAra vadhI jaze tyAre pRthvIne pAvana karavA cAre tarapha anala pharI vaLaze. jagatanA paMcamahAbhUtomAM jIvananuM tattva agni che. enA vinA jIvana azakya che. eTale jIvanane poSanAra ja jIvanane sameTI le, ema paNa bane. "je pioSatuM te mAratuM e krama nakkI che kudaratI" e kalApInI kaDI emAM sUra pUre che. paraMtu e agni prakaTaze zemAMthI ane kayAMthI ? prathama ApaNuM dhyAna sUrya pratye deDe che, kAraNa ke pRthvInA bhItaramAM bhayaMkara garamI hovA chatAM sapATI upara maLatI garamI sUrya taraphathI ja Ave che. atyAra sudhI to sUryanAM tattvo evI rIte vartI rahyAM che ke jethI hamezAM ekasarakhI garamI nIkaLatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa rahe che ane pRthvInA paTa upara jIvanane mAphaka Ave eTalI garamI niraMtara maLI rahe che. Ama chatAM vizvanA aneka tArArUpI sUryo uparathI tapAsatAM mAlama paDayuM che ke tArAnI utkrAntimAM ghaNI vAra evo samaya Ave che ke jyAre tArAnI garamI ekAeka vadhI jAya che ane thoDA samaya anahada uSNa banI avakAzamAM bhayaMkara uSNatA reDI de che. jema dIvo helAtI vakhate moTe bhaDake karI halAya che tema sUrya rUpI dIvo paNa evA saMkrAntikALamAM pahoMcI jaze ke jyAre te ekAeka atyanta uSNa banI sadAne mATe zAnta thaI jaze. lagabhaga dareka tArA e sthitimAM eka veLA Ave ja che. eTale sUrya jyAre evI sthitie pahoMcyo tyAre eTalI garamI reDAze ke pRthvImAM agnipralaya pravartaze. ghaNI vAra eka tArAmAMthI be tArA paNa thaI jAya che. eTale ApaNA sUryane paNa be vibhAga thaI jAya te pRthvI e be sUryanA AkarSaNa vacce hiMdala banI, chevaTe ekAda sUrya tarapha cAI jaI, temAM samAI, bhamIbhUta thaI jAya. AkhA graha ane upagrahanA kuTuMbane laIne avakAzamAM viharatA sUrya kadAca koI bIjA pracaMDa sUrya sAthe athaDAya che temAMthI utpanna thayelI garamImAM pRthvI svAhA thaI jAya. kadAca koI divasa pRthvInuM bhItara paNa chetare. dareka 70 phuTa nIce utaratAM pAro eka DigrI pheranahAITa) UMce caDhe che. 80thI 90 mAIla nIce te dhagadhagatA pravAhI prajavaLI rahela che. e ukaLate lAvA ghaNI vAra javALAmukhI dvArA bahAra AvI keTaluM nukazAna kare che, e AgaLa joyuM che. paraMtu keI kALe jagatanA sarva javALAmukhInAM mukha ekasAmaTAM phATe ane emAMthI nIkaLelo lAvA AkhA jagatane vAta karI de to navAI nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM bhaviSya * 105 pRthvInuM paDa pramANamAM keTaluM pAtaLuM che, e te AgaLa joyuM. e ThaMDIne lIdhe saMkecAtuM jAya che, eTale lAMbe vakhata cAle te kadAca aMdaranuM dabANa ghaNuM ja vadhI jatAM aneka sthaLe e paDa tUTI jaI, mahAna gartAo paDe. emAM samudro samAI jaI varALa bane ane aMdaranA lAvAmAM pRthvInA paDanAM cesalAMo gaLAI jAya. AkhI pRthvI upara varALanAM vAdaLo baMdhAI jAya ane samasta sRSTino vinAza thaI jAya. paraMtu keTalAka ema mAne che ke AvA banAvo banavAnA hatA te sarva banI cUkyA che ane have pRthvInuM paDa kAyamane mATe sthira thayuM che. sUryanI garamI dhAre ke nAmanI ja vadhI to himAlaya ke Alpasa jevA pahADo upara Tharelo barapha pIgaLI jAya, ane pRthvInA keTalAye dezo nadInA paTamAM na samAtAM aphATa pUranA pralayamAM sRSTi samAI jAya. jamInanI sapATI ghasAI hamezAM nIce AvyAM kare che, eTale hAlamAM je jamInanAM paDe che te te kALakrame samudramAM ja samAvAnAM che. e daramyAna bhItaranA pheraphArathI je kadAca navI jamIna upara na Ave to samudra AkhI pRthvI upara pharI vaLaze. eve vakhate mANasane paga mUkavA dharatI na maLaze ane jamIna upara utkrAnta thayelo manuSya bhAgye ja lAMbA kALa sudhI jIvI zakaze. chatAM jo samudranuM AkramaNa dhIme dhIme thAya to enI sAme laDIne jIvavAnI manuSya AzA rAkhI zakaze. paraMtu dharatIkaMpa jevA bhayAnaka banAvone pariNAme je jamInanAM paDa ekAeka nIce utarI gayAM che te vakhate manuSya jAtane banAvanAra koIno Aha na maLaze ane prANI mAtra e jalapralayamAM adazya thaI jaze. jalapralayanI kathAo aneka dezanA dharmamAM maLI Ave che. vaLI samudranA AvA pheraphAro thavAne paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 pIno ItihAsa sabaLa kAraNo maLe che, e AgaLa ApaNe joyuM che. zuM bhaviSyamAM koI vAra bhUkaMpanA ke evA pheraphArathI samudra mAjhA mUkaze? pRthvI jalamaya thaze ? sRSTi DUbI jaze ? kadAca e paNa kALa Ave che jyAre sRSTino nAza jaLanA abhAvane laIne paNa thAya. pANI jamInamAM paratuM jAya che. samudranA bhItaramAM dharatIkaMpa ane javAlAmukhIthI phATI paDatAM e krama jaladI cAle che. e pANI aMdaranA lAvA sAthe maLatAM kadAca bIjA ja rUpamAM rUpAntara thaI jatuM hoya. je Ama lAMbo vakhata dhAre ke cAle te samudra sUkAI jaze. varSo ane vAdaLA adazya thaze ane aMte pRthvI jalavihoNa banaze. AvuM kadAca AkhA pRthvInA paTa upara eka sAmaTuM na paNa bane, chatAM samudro sUkAvAnI zAkha pUratAM saharA, gebI ane kacchanAM raNo ApaNI najare paDe che. jalapralayamAM te vahANane Azaro levAnI AzA rahe, paraMtu jalazeSamAM te jagatanI jhADapAna ane prANI mAtranI sarva samRddhine nAza pAme ja chUTake. caMdranI sapATI jevI niravatA bhogavatI sRSTinA sthULa avazeSo jonAra tyAre kaMI na raheze, ane tAjamahAlake ajaMTAnI guphAo jevI kRtionAM saidayane nIhALI vakhANanAra koI na haze. jalapratye ane jalazeSa bane zakya lAge che. bannenI jANe zarta na lAgI hoya ! koNa jitaze ? A sarva akasmAtamAMthI pRthvI bace te ye eka nAzane sanAtana bhUta te khaDo ja che. enA bhAgamAMthI pRthvI keAI kALe bacI zakanAra nathI. kALanA paMjAmAM sapaDAelI pRthvInuM jIvana ekadina harAI jaze ane e ThaMDI, niHzvAsa, nitana, himamaya ane aMdhakAramaya banI, avakAzamAM bhamatI raheze. kAraNa ke sRSTine jIvana arpanAre sUrya mRta:prAya thatuM jAya che. dareka paLe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ gebInuM vizALa raNa ( AkRti 12 pR. 106 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat ww.umaragyanbhandar.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM bhaviSya e pitAnI uSNatA avakAzamAM reDato jAya che ane tethI daMDa paDato jAya che. sUrya pracaMDa che eTale kadAca e lAMbe vakhata uSNa raheze. pRthvI nAnI hatI eTale enI uSNatA jaladI harAI gaI ane uparanI sapATI ThaMDI paDI gaI. sUryanI paNa kAI kALe e ja rithati thavAnI. jagatane jIvana arpanAra jAte ja jIvanavihoNe banaze. sRSTimAM aMdhakAra vyApaze. avakAzanI aparimita ThaMDIthI saSTi samajAI jaze. pANInuM barapha thaze havA pravAhI thaI, pRthvI upara reDAze. uttara ane dakSiNa dhruvanI hAlanI ThaMDI e garamI gaNAze. pAre kaMI nahIM te zUnyathI baso DigrI nIce UtarI gayo haze. AkhA jagatanA pRSTha upara dhavala havAnAM vAdaLo baMdhAI gayAM haze. tyArapachI sUryanI saMgAthe mRtaHprAya sthitimAM pRthvI bhramaNa karyA karaze. kadAca e pachI keI akasmAta naDe te ja e pitAnuM svarUpa badalaze. pRthvIne vAyu paNa kadAca nAza pAme. sekanDanI sAta mAIlanI musApharI karatAM ane 24 kalAkamAM candra gatithI pharatAM enA vAyune cheDe bhAga avakAzamAM chUTo paDato jAya che. e uparAMta keTalAka vAyu sRSTinA upayogamAM vaparAya che. jema samaya jAya che tema vAyune jaththo ghaTatuM jAya che. eTale aMte evo samaya Avaze ke jyAre pRthvIno saghaLo vAyu tadana nAza pAmyo haze. kadAca e navIna sthitimAM jIvavAnuM zakya thAya evA manuSyanI utkAnti thAya, paraMtu havAmAna jatuM rahe te pRthvInI sapATI uparanA dinarAtanA garamInA pheraphAre jIvanane azakaya karI mUkaze. divase eTalI garamI paDe ane rAtre eTalI ThaMDI paDe ke jIvana tadana saMbhavI ja na zake. paMcamahAbhUtothI racAelI sRSTi jala, vAyu ke teja e traNanA abhAvathI athavA atirekathI nAza pAmaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInA itihAsa kAI kAI nAza teA sarjAyA ja che. teA kayA nAza vadhu saMbhavita che, e pramANamAM utArIe. vinAzanuM kAraNa. dhUmaketu ke akasmAt... agni pralaya jalanAza hima havAvinAza 1 ... uparanuM pramANa jotAM jaNAya che ke sauthI himaneA bhaya vizeSa che. e kayAre Avaze ? khAsa karIne himanA bhaya sUryanA vaya upara AdhAra rAkhe che. sUrya yuvAna hAya teA abajo varSa sudhI ciMtAnuM kAraNa nathI, paraMtu je yuvAnInA madhyAhna kALamAMthI pasAra thaI have vRddhAvasthAnI kSitije pahoMcyA hAya teA bhaya AvI UbhA rahetAM bahu samaya na lAge. aneka jAtanA navA siddhAntA ane anumAnA khAMdhatAM vaijJAnika kalpe che ke nihArikAnA madhyamAM janmelA sUrya dazahajAra abaja (1,00,00,00,00,00,000) varSoM sudhI bhamyA che. vizvanA tArAnI avasthAnI samAlAcanA karatAM ema lAge che ke sUryAM hajI jIvananA madhyAhne che. hajI kaMI nahIM teA khIjAM daza hajAra abaja varSa jarUra gALI zakaze. eTalAM varSomAM hAvinAza te nahIM ja thAya. Aje te paramANunA parivartananA akhatarA bahu ja saphaLatAthI cAlI rahyA che. eTale havA khUTaze te manuSya navI utpanna karI laze. paraMtu uSNatAeTale zakti-khUTaze teA sarva sAdhane nirupayegI thaze. ema chatAM daza hajAra abaja varSa e kalpanAtIta saMkhyA lAge che. eTalAmAM vijJAna zuM nahIM zeAdhaze? sUryanI ummaranA pramANamAM jagata upara 108 ... ... ... ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sekaDe TakA. 1 1 15 80 www.umaragyanbhandar.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvInuM bhaviSya 109 mAnavajAtanuM astitva to nahIM jevuM ja gaNAya. sUryanI ummarane himAlayanI UMcAI sAthe sarakhAvIe te manuSyanI utkrAntino samaya pANInA vAsaNamAM telanuM eka TIpuM pADIe ane enuM je paDa baMdhAya eTale gaNI zakAya. evAM telanAM aneka paDe baMdhAtAM jAya . ane bIje e himAlaya jevaDo jA stara baMdhAya tyAre ja himakALA Avaze. eTalA kALamAM manuSyanAM yAMtrika baLo ane vaijJAnika sAdhano zuM na karI zakaze ? Aje te pRthvIne eka cheDAthI bIje bInatArI saMdezadvArA vAtacIta thaI zake che. samudra upara vijaya meLavyo che. vidyuta, peTrola ane varALadvArA aneka gaNI zakti utpanna karavAnuM hastagata karyuM che. svayavibhAjI tattvonI sahAyatAthI paramANunuM rUpAntara paNa karI zakyA che. yAMtrika baLothI beTa (ApameLe kArya karanAra ) mANaso, roboTa eraplena, raeNboTa AgaboTa ane rIbeTa moTarakAranA ghaNuM akhatarA saphaLatAthI karyA che. TelIvIjhana(bInatAradaSTi)mAM paNa nAnA pramANamAM saphaLatA meLavI che. eTale utkrAntirUpe AvatAM vighAtaka baLonI sAme bAtha bhIDavA manuSya hAma rAkhaze. paraMtu akasmAta ? akasmAta sAme upAya nathI. nAnAM vAhanone mATe breka hoI zake; gurutvAkarSaNanA baLanI sAme evI kaI breka asaMbhavita lAge che. keI dhUmaketu Avaze ? bIjA koI sUryanI sAthe athaDAmaNa thaze? pRthvInAM paDo phATI jaze? sUryanI uSNutA vadhI jaze ? samudra zoSAI jaze? kaI gAMDo vaijJAnika akasmAte evI zakti utpanna kare ke pRthvI chinnabhinna thaI jaze? zuM thaze ? kaye akasmAta pahele AvI paDaze? akaramAtane tithi na hoya. Ave tyAM na paNa Ave. game tema che paraMtu pRthvI ciraMjIva nathI ja ane manuSyajAta paNa thoDA kALane mATe ja lIlA karavA avatarI che. manuSya mAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIne ItihAsa che ke vizva ane sRSTi ene mATe sarjAyAM che. prabhAtanA ke saMdhyAnA raMge, rAtrIe caMdrarazmInA dhavala raMge epatI sRSTi, mahAsAgara ke himAlaya jevA parvatanI bhavyatA, e sarva manuSyanA AnaMda ke upabhoga mATe che, e mAtra AtmasaMtoSa levA ja mAnavuM paDe che. manuSyanuM pRthvI upara utpanna thavuM e mAtra paristhitine ja akasmAta che. akasmAtathI pRthvI hAla sUryathI eTalA aMtare AvelI che ke jemAM jIvanane mAphaka Ave evI sthiti pravartI rahI che. e paristhiti kALa jatAM badalAvAnI ja ane sRSTino ke pRthvIno vinAza meDe vahele AvavAne ja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIyo, a bhAvanaga2 boilerare = - 1 0-0 - zrI phArbasa gujarAtI sabha zALA, pAThazALA ane pustakAlayanA saM - ardhI kiMmatanI goThavaNuM rAsamALA bhA 1-2 guNatanAM aitihAsika sAdhano rasakalAla ahunavara 0- 8-0 zAktasaMpradAya 1-8-0 gujarAtanA aitihAsika utkIrNa lekho e bhA. 1-2 darekanA - 4-8-0 mahAbhArata padabaMdha bhA. 1lo Adi ane sabhA parva 1-4-0 gujarAtanA keTalAka aitihAsika prasaMgo tathA vArtAo 0-12-0 caturvizatiprabaMdha 1-0-0 prabaMdhaciMtAmaNi 1-0-0 paMcadaMDa mahAbhArata bhA. rajo padabaMdha-AraNyaka parva 1-0- 0 rUpasuMdara kathA rAjaraMga bhA. 2 0-12-0 buddhivardhaka vyAkhyAnamALA 0-6-0 huMsAvatIvikramacaritra 0-12-0 jIvana ane utkrAnti (sacitra) 0+12-0 zrIkRSNalIlA kAvya (sacitra) dazamaskaMdha padabaMdha 8-12-0 havAmAnazAstra ane gujarAtanI AbohavA 1-0-0 zaivadharmano saMkSipta itihAsa maLavAnuM ThekANuM - me sa rsa e na. e ma. tri pA ThInI kAM.. bukaselarsa ane pablIzarsa, prinsesa sTrITa, muMbaI. 0-1ra0 IIIIIIIIII IIIIIIIIII) Elll IIIIII 0-8-0 1-00