Book Title: Hamir Raso
Author(s): Agarchand Nahta
Publisher: Rajasthan Prachyavidya Pratishthan Jodhpur
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003833/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rADAsmAna purAtana gantakAlA / pradhAna sampAdaka : DaoN0 padmadhara pAThaka [ nidezaka, rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura ] granthAGka 135 maheza kavi viracita hamIra rAso : sampAdaka zrI agaracanda nAhaTA prakAzaka rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura RAJASTHAN ORIENTAL RESEARCH INSTITUTE, JODHPUR. 1982. prathamAvRtti 500 mUlya ru. 8/ Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjasthAna purAtana granthamAlA pradhAna sampAdaka : DaoN0 padmadhara pAThaka [ nidezaka, rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura ] granthAGka 135 maheza kavi viracita hamIra rAso : sampAdaka : zrI agaracanda nAhaTA prakAzaka rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura 1982 I. RAJASTHAN ORIENTAL RESEARCH INSTITUTE, JODHPUR. 1982. prathamAvRtti 500 mUlya ru. 6/ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjasthAna purAtana granthamAlA rAjasthAna rAjya dvArA prakAzita sAmAnyataH akhila bhAratIya tathA vizeSataH rAjasthAna-pradezIya purAtanakAlIna saMskRta, prAkRta, apabhraMza, hindI, rAjasthAnI Adi bhASA-nibaddha vividha vAGamaya prakAzinI viziSTa granthAvalI pradhAna sampAdaka DaoN0 pAmara pAThaka granthAGka 135 maheza kavi viracita hamIra rAso prakAzaka rAjasthAna-rAjya-saMsthApita rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna jodhapura (rAja.) mudraka : paMkaja priNTarsa evaM himAlaya priNTarsa, jodhapura vi0 saM0 2036 bhArata rASTrIya zakAnda 1904 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAna-sampAdakIya nayacandrasUri ke "hammIra mahAkAvya" (prastuta granthamAlA granthAGka 65) jaise prAmANika grantha ke prakAzana ke bAda isa "hamIra rAso" kA susampAdita saMskarza nikAlane ke pIche hamArA yahI uddezya rahA hai ki rAva hamIra viSayaka bAda kA sAhitya kisa prakAra pIche kI sAmagrI ko lekara nae-nae kaviyoM dvArA likhA jAtA rahA / vastutaH aisI sphuTa racanAeM sphUrtivarddhaka AlhoM kI bhAMti logoM ke manoraMjana ke lie gA-gAkara sunAI jAtI thiiN| zrotA inake utAracar3hAva kA mAnanda lete the| aneka kaviyoM ne isa prakAra ke sphuTa 'rAso' likhe haiM jinakI aneka pratiyAM Aja bhI aneka bhaNDAroM meM mila jAtI haiM / sAhitya kI eka rocaka vidhA ke rUpa meM inheM svIkArA jAnA caahie| vidvAn sampAdaka zrI agaracandajI nAhaTA ne apanI prastAvanA meM isa racanA se sambandhita sabhI Avazyaka jAnakArI de dI hai| prastuta grantha yadyapi eka loka sAhitya racanA hai, kintu aitihAsika pAtroM ko lekara likhI jAne vAlI aisI racanAoM kA bhI vajana hotA hai| Adi se anta taka prUpha-zodhana karane ke lie vibhAga ke kaniSTha takanIkI sahAyaka zrI giradharavallabha dAdhIca ne pUga parizrama kiyA hai etadartha ve dhanyavAda ke pAtra haiN| -padmadhara pAThaka nidezaka rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna jodhapura (rAja.) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama krama viSaya pRSThAMka on or mx pradhAna-sampAdakIya prastAvanA rAso (grantha) sampAdana meM prayukta pratiyoM kA vivaraNa padyAnukramaNikA vacanikA-gadyAnukramaNikA I-VIII '1-72 73-74 75-76 of w Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA hammIradeva cauhAna kI kIrti zatAbdiyoM se sarvatra gAyI jAtI hai / unako kIti-gAthA aneka kaviyoM ne samaya-samaya para raca kara jana-jana meM prasArita kI ataH hammIra sambandhI racanAoM kI eka lambI paramparA hai / gata koI 700 varSoM meM saMskRta, apabhraMza, rAjasthAnI evaM hindI meM kaI kaviyoM ke racita choTe-moTe kAvya prApta hote haiM / aba unameM se bahuta se prakAzita bhI ho cuke haiM / kaI kAvya pUre nahIM milate, unake padya prApta hote haiN| kaI kAvyoM meM pIche se kAphI parivartana bhI huA lagatA hai| unake padyoM kI saMkhyA vibhinna pratiyoM meM kama-besI pAyo jAtI hai tathA pATha-bheda bhI pracura parimANa meM dikhAI dete haiN| aise kAvyoM meM maheza kavi kA 'hammIra rAso' bhI eka hai| jisakI anekoM hastalikhita pratiyAM milatI haiM, yaha usakI lokapriyatA va pracAra kA sUcaka hai| rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna jodhapura se prakAzita hokara 'rAso' kA yaha saMskaraNapAThakoM ke sAmane hai| vIra hammIra sambandhI choTe-moTe kAvya to kaI milate haiN| kintu, sabase ullekhanIya saMskRta mahAkAvya jainAcArya nayacandrasUri racita 'hammIra mahAkAvya' hai jo rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna dvArA hI san 1968 meM susaMpAdita hokara prakAzita ho cukA hai| isake sampAdaka purAtatvAcArya muni zrI jinavijayajI haiN| isase pahale yaha grantha zrI nIlakaNTha janArdana kIrtane dvArA sampAdita hokara san 1876 meM vistRta aMgrejI prastAvanA ke sAtha prakAzita huA thaa| muni jinavijayajI dvArA sampAdita nayA saMskaraNa bahuta hI mahatvapUrNa hai| isa kAvya kI prAcInatama hastalikhita prati saMvat 1486meM likhita koTA ke jaina bhaNDAra se maiMne unheM bhijavAyI thii| isa kAvya kI dIpikA nAmaka eka prAcIna TIkA kA bhI jitanA aMza munijI ko prApta huA, isa saMskaraNa meM prakAzita kara diyA gayA thaa| munijI ke kathanAnusAra prastuta dopikA, mUla kAcya ke racayitA nayacandra sUri ke hI kisI vidvAn ziSya ne racI hai| isa saMskaraNa meM 50 pRSThoM meM likhita munijI kA 'hammIra mahAkAvya-eka paryAlocana' aura DA0 dazaratha zarmA kA prastAvita paricaya aura 'hambhIra mahAkAvya meM aitihya sAmagrI' vizeSa rUpa se paThanIya va ullekhanIya hai| sAtha hI prathama saMskaraNa kI aMgrejI prastAvanA bhI isa saMskaraNa meM die jAne se sabhI dRSTiyoM se yaha nayA saMskaraNa bahuta hI mahatva kA bana gayA hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra hammIra sambandhI loka-bhASA rAjasthAnI meM racita ullekhanIya kAvya vyAMsa bhANDaukRta 'hammIrAyaNa' saMvat 1538 kI racanA hai| 326 padyoM ke isa kAvya ko bhI susampAdita rUpa meM hamane 'sAdUla rAjasthAnI risarca insTITyUTa' bIkAnera se san 1960 meM prakAzita karavAyA thaa| usameM bhI DA. dazaratha zarmA ne 134 pRSThoM meM aitihAsika va mahatvapUrNa bhUmikA likha dI thI, jo bahuta hI paThanIya hai / mUla 'hammIrAyaNa' ke pariziSTa meM hamane usa samaya taka prApta hammIra sambandhI 4 racanAeM prakAzita karavA dI thii| jaise-pariziSTa 1 meM 'prAkRta-paiMgalam meM hammIra sambandhI padya' pariziSTa do meM 'kavita-riNathaMbhora rai rAMga hamIra haThAlai rA' pariziSTa 3 meM maithila kavi paMDita zrI vidyApati ThAkura racita 'puruSa parIkSA' ke antargata 'zrI dayAvIra kathA' pariziSTa 4 meM bhATa khema racita 'rAjA hammIrade kvitt|' prastuta hammIrAyaNa ke prArambhika 'do zabda' meM hammIra sambandhI aprakAzita racanAoM kA ullekha karate hue maheza ke 'hammIra rAso' Adi tIna racanAoM kA ullekha isa prakAra kiyA gayA thaa| hammIra sambandhI aprakAzita racanAoM meM kavi maheza ke 'hammIra rAso' kI do truTita pratiyAM hamAre saMgraha meM hai| usa grantha kI kaI pUrNa pratiyAM rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura Adi ke saMgraha meM hai| unakI pratilipi prApta karane kA bhI prayatna kiyA gayA, para una pratiyoM meM atyadhika pATha-bheda hone se usakA svatantra sampAdana karanA hI ucita samajhA gayA ataH ina pratiyoM ko isameM sammilita nahIM kiyA gyaa| 'hammIrAyarasa' nAmaka eka aura kAvya bhI prApta hai jisakI eka azuddha-sI prati rAjasthAna prAcya vidyA pratiSThAna meM aura usake vRhad rUpAntara kI pratilipi svargIya purohita harinArAyaNajI ke saMgraha meM hai| _ 'hammIra deva vanikA'' nAmaka eka aura mahatvapUrNa racanA kI prati zrI udayazaGkarajI zAstrI ke saMgraha meM hai, usakA bhI svatantra rUpa se ve sampAdana kara rahe haiM isalie usakA upayoga yahAM nahIM kiyA jA sakA hai| 'hammIrAyaNa' kI vistRta bhUmikA meM DA. dazaratha zarmA ne usa samaya taka jJAta hammIra sambandhI sabhI racanAmoM para vicAra kiyA thaa| saMskRta kAvyoM meM akabara ke samakAlIna kavi candrazekhara racita 'surjana carita' meM jo hammIra kI gAthA AtI hai, usakA kathAsAra pRSTha 88 va 86 meM de diyA thaa| pRSTha 85 meM maheza kavi ke 'hammIra rAso' ke sambandha meM unhoMne likhA thA ki "maheza kRta 'hammIra rAso' kI do pratiyAM zrI agaracandajI nAhaTA ke saMgraha meM hai aura kucha 1 isase sambandhita kucha jAnakArI DA. dazaratha zarmA kI bhUmikA meM dRSTavya hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratiyAM anyatra bhI haiN"| bhASA DiMgala se prabhAvita rAjasthAnI hai| isa kRti kI kucha ullekhya vizeSatAeM nimnalikhita haiM (1) mahimAsAhi ko alAuddIna kI kisI begama se anucita sambandha ke kAraNa nikAlA jAtA hai / gAbharU bAdazAha kI sevA meM rahatA hai| (2) chANagar3ha kA raNadhIra hammIra kI sahAyatA karatA hai| isalie raNathambhora ko lene se pahale bAdazAha chANagar3ha letA hai| (3) nartakI ko gAbharU girAtA hai / (4) surjana koThArI ke mila.jAne se alAuddIna ko jJAta hotA hai ki durga meM dhAnya nahIM haiN| (5) bAdazAha setubandha jAkara bhagavAna ziva kA pUjana kara samudra meM kUda kara apane prANoM kA tyAga karatA hai| "isa kathA meM kalpanA adhika aura aitihAsika tathya kama haiN|" hammIra sambandhI prakAzita racanAoM meM nAgarI pracAriNI sabhA se kavi jodharAja kRta 'hammIra rAso' aura candra zekhara kRta, 'hammIra haTha' ye do kAvya kAphI pahale prakAzita hue the| unake sambandha meM DA. dazaratha zarmA ne saMkSepa meM kintu, tathyapUrNa jJAtavya isa prakAra diyA hai "jodharAja kRta 'hammIra rAso' prakAzita racanA hai| isake bAre meM itanA hI kahanA paryApta hai ki yaha prAyaH maheza ke hammIra rAso' kA rUpAntara hai / isI prakAra candrazekhara vAjapeyI kA 'hammIra haTha' bhI prakAzita hai / itihAsa kI dRSTi se isakA mahatva bhI vizeSa nahIM hai| gvAla kavi kA 'hammIra haTha' saM. 1883 kI kRti hai| yaha candrazekhara ke 'hammIra haTha' se bahuta kucha milatI-julatI hai|" DA. dazaratha zarmA ne jodharAjakRta 'hammIra rAso'ko "prAyaH maheza ke hammIrarAso' kA rUpAntara hai" likhA thA, isa sambandha meM zrI mUlacandra 'prANeza' kA eka vistRta lekha nAgarI pracAriNI patrikA varSa 66 aMka 3 meM prakAzita ho cukA hai| usa lekha kA zIrSaka hai "jodharAja hammIra rAso ke racayitA yA pariSkAraka ?" isa lekha meM kavi jodharAja ne 'maheza rAso' ke aneka padya jyoM ke tyoM yA rUpAntara ke sAtha le liye haiM / yaha batalAte hue anta meM likhA hai ki "isa prakAra jodharAja ne anya bhI kaI sthAnoM meM bhAvoM kA vizadIkaraNa kiyA hai| phalasvarUpa maheza kRta 324 chandoM ke 'rAso' kA kalevara bar3hAkara 666 chandoM kA kara diyA hai / rAso saMjJaka kAvyoM ke kAvya-vistAra kA sabase acchA namUnA isa racanA meM upalabdha hai / 'hammIra rAso' kI eka zatI kI avadhi meM yadi itanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ v ] parivartana-parivardhana ho sakatA hai to sUkSma kAvya caMdakRta pRthvIrAja rAso' meM cAra pAMca zatAbdiyoM meM AkAza-pAtAla kA parivartana ho jAnA koI Azcaryajanaka ghaTanA nahIM hai| ___ 'hammIra rAso' ke mUla racayitA mahezadAsa ne apanI racanA meM pUrva prakhyAta kavivara 'caMda' ke prabhAva ko svIkAra kiyA hai yathA kachu bhavAnI vara diyo, kachu apanI budha unamAna / kachu vacana suni caMda ke, kavi guna karyo vakhAni / kavi ne apanA tathA apane AzrayadAtA kA kucha bhI paricaya apanI kRti meM nahIM diyA hai| saMbhava hai, kavi ne ukta racanA svAMtaH sukhAya likhI ho aura vaha kisI kA Azrita na rahA ho| kavi mahezadAsa kA uddezya kevala itihAsa vizruta vIravara hammIra tathA alAuddIna kA yazogAna karanA hai| jodharAja kI taraha apane prAzrayadAtA ko prasanna karanA nahIM hai| isIlie maheza kI racanA apane Apa meM utkRSTa racanA bana gaI hai| isa racanA meM kavi ne tatkAlIna samAja meM bahu pracalita kathA ko AdhAra mAnA hai / yadyapi isa racanA ke san saMvat itihAsa se mela nahIM khAte haiM to bhI isameM racayitA kA itanA doSa nahIM hai, jitanA Aja samajhA jA rahA hai| rAso kAvya hai, itihAsa nahIM aura una dinoM Aja kI taraha jana sAdhAraNa meM aitihAsika abhiruci bhI nahIM thii| jodharAja ne apane cAturya se maheza kRta 'rAso'kA lAbha uThAyA / jIvitAvasthA meM pracura dhana evaM yaza upalabdha kiyaa| maraNoparAMta vartamAna kAla ke AlocakoM ke mIThe-kaDave nirNaya prApta kiye, parantu satya ko chupAne kA lAkha prayatna karane para bhI vaha chupa nahIM sakatA hai| Aja jodharAja 'hamIra rAso' kA racayitA nahIM rhaa| hAM, alabattA jodharAja ko hammIra rAso kA 'pariSkAraka' kahA jA sakatA hai, kyoMki inhoMne apanI kalpanA-zakti ke yoga se maheza kRta rAso ko sundara se sundaratam banAne kA prayAsa kiyA hai| rasa, alaMkAra, bhAva, bhASA, chaMda sabhI meM kucha na kucha navInatA utpanna karane kI ceSTA kI hai| maulika pratibhA jodharAja meM nahIM thii| zrI tomara kA yaha AlocanAtmaka nirNaya Aja pratyakSa rUpa se siddha ho gayA hai / isI bIca hammIra sambandhI do anya ullekhanIya racanAoM kI jAnakArI mujhe prApta huii| unake sambandha meM maiMne eka lekha 'sapta-sindhu' ke agasta 72 ke aka meM "vIra hammIra sambandhI katipaya anya racanAeM" zIrSaka lekha meM prakAza DAlA thaa| isake pazcAt usa lekha meM ullikhita jaina kavi amRtakalaza kRta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ) 'hammIra prabandha' nAmaka ravanA kA sampAdana mere vidvAn mitra DA. bhogIlAlajI sAMDesarA ne karake mahArAjA sayAjIrAva vizvavidyAlaya, bar3audA saMcAlita 'prAcIna gurjara granthamAlA' granthAMka 11 ke rUpa meM san 73 meM prakAzita karavA diyaa| isa kAvya kI prathama jAnakArI maiMne bar3audA ke prAcya vidyA mandira ke hastalikhita prati kI sUcI se prApta kI thii| 'svAdhyAya' patrikA meM sAMDesarAjI ne isa samndha meM apanA lekha prakAzita krvaayaa| usakI carcA sapta sindhu' meM prakAzita kara dI gaI thii| amRtakalaza kRta 'hammIra prabandha' 681 padyoM kA eka ullekhanIya kAvya hai, jisakI racanA saMvat 1575 ke caitra bahula pakSa kI aSTamI guruvAra ko kI gaI hai / racayitA ne isakA nAma 'pavADu' bhI diyA hai / amRtakalaza aosa (upakeza) gaccha ke sAdhu matikalaza ke ziSya zrI kalaza ke ziSya the| proSa gaccha girA vitapannA, zrI 'matikalasa susIsa' ratannA; sirIkalasa girupA gururAya, te sahi gurunA praNamI pAya ; rAya hamIra taNu prabaMdha, mahimA sAha mIra saMbaMdha / kAvya ke 123 veM padya meM kavi ne apanA nAma diyA hai 'amRtakalasa munivara bharaNaiM, hiva sugayo sahu koi ; kAvya ke aMta meM racanAkAla kA ullekha karate hue likhA haisaMvata panara-paMcottarai. caitra bahala pAThami dini saraI; riti vasaMta anai guruvAra, racyu 'pravADu eha udAra; ' bar3audA meM to isakI pratilipi hai| mUla prati saMvat 1565 kI likhI haI thI, aisA isa pratilipI meM spaSTa likhA huA hai| yadyapi vaha prAcIna prati tathA anya koI prati isa kAvya kI kahIM nahIM milI / prApta pratilipi se hI sampAdita karanA par3A hai| isa prabandha se pahale ke racita 'kAnhaDade prabandha' kI zAbdika chAyA hammIra prabandha' meM hone kA ullekha karate hue sAMDesarAjI ne donoM kAvyoM ke kucha padya va paMktiyAM uddhata kI haiN| prastAvanA meM sampAdaka zrI sAMDe sarAjI ne hammIra sambandhI anya racanAoM kI bhI jAnakArI de dI hai, jisameM kucha nayI sacanAeM bhI haiN| isI taraha kavi mUlanadAsa racita 'hammIra prabandha' nAmaka eka racanA kI prati zrI phArbasa gujarAtI sabhA, bambaI ke saMgraha meM haiM / san 1923 meM prakAzita ukta sabhA ke hastalikhita granthoM kI sUcI ke prathama bhAga ke pRSTha 107 se 108 meM isakA vivaraNa prakAzita huyA hai| . inake atirikta DA. 'mAtAprasAda gupta ne bagAla eziyATika sosAyaTI, kalakattA ke saMgraha meM kavi maMchakRta 'hammIra / kavitta' nAmaka eka racanA hone kA ullekha kiyA hai| yaha racanA purAnI rAjasthAnI meM 21 chappaya chaMdoM meM hai kevala 3 dohe isameM eka sthAna para aura Ate haiN| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (vi) maheza kavi ke 'hammIra rAso' kI pratiyAM kAphI milatI haiM, para aprakAzita hone se usake prakAzita karane kI bAta 'hammIrAyaNa' ke prakAzana ke samaya (san 1960) se hI calatI rahI aura 5 pratiyoM ke AdhAra para zrI mUlacanda prANeza ke sahayoga se sampAdana kiyA gyaa| kucha varSa taka vaha rAjasthAna prAcya vidyA pratiSThAna meM yoMhI par3A rahA phira zrI jitendrakumArajI jaina nidezaka rAjasthAna prAcya vidyA pratiSThAnaM bIkAnera kA dhyAna isa ora AkarSita kiye jAne para mudraNa bhI ho gayA / isI bIca mAlUma huA ki isa 'rAso' kA sampAdana DaoN0 mAtAprasAda gupta ne bhI kiyA hai, jo kendrIya hindI nidezAlaya, naI dillI se prakAzita bhI ho cukA hai / use prApta karane ke lie kendrIya hindI nidezAlaya ko kaI patra diye para vahAM se prakAzita hone para bhI vaha saMskaraNa vahAM se prApta nahIM ho sakA / zAyada vahAM aba pratiyAM bhI nahIM hai / phira vidita huA ki isakI eka prati paM0 zrI kAzIrAmajI zarmA ke pAsa hai / to unase maMgavAkara use dekhA gayA / DaoNo gupta ne kevala 2 pratiyoM ke AdhAra para isakA sampAdana kiyA thA / inameM se pahalI prati jayapura ke di. siMghIjI ke mandira kI hai jo saMvat 1823 kI likhI huI hai / dUsarI prati eziyATika sosAyaTI, kalakattA ke saMgraha kI samvat 1861 kI likhI huI hai| ina donoM pratiyoM meM bhI kAphI pATha-bheda hai / inameM se pahalI prati kI saMjJA 'ja' aura dUsarI prati kI 'e' hai / ina donoM pratiyoM ke pAThAntara Adi ke sambandha meM DaoN0 gupta ne acchA prakAza DAlA hai / pATha-nirdhAraNa sambandhI apane mantavya ko vyakta karate hue likhA hai ki "racanA pATha-nirdhAraNa meM jahAM taka donoM meM samAna rUpa se pAe jAne vAle padya aura bAta ke aMza the, vahAM para 'e' prati ke pATha ko sAdhAraNataH adhika mAnyatA dI gaI hai, jahAM para 'e' meM bAta ke aMza the aura 'ja' meM padya ke, vahAM para bhI 'e' ke pATha ko sAdhAraNataH adhika mAnyatA dI gaI hai, kevala jahAM para 'e' meM aisI bAteM thI jinameM prakSepa-janita pATha - vRddhi spaSTa thI, vahAM para 'ja' kA pATha svIkAra kiyA gayA / yadyapi vaha 'ja' meM kahIM-kahIM para uparyukta prakAra se paMdyabaddha kiyA huA milA, kintu isa prakAra ke sthala kula do-tIna haiM, aura sampAdita pATha meM eka prakAra se apavAda svarUpa Ate haiM" / . DaoN0 gupta dvArA prayukta digambara zAstra bhaNDAra vAlI saMvat 1823 kI prati kA to hamane bhI upayoga kiyA hai aura anya 4 pratiyAM DaoN0 gupta kI prayukta pratiyoM se bhinna haiM / DaoN0 gupta ne apane pATha - nirdhAraNa praNAlI ke anusAra mUla maiM 267 padya rakhe haiM / bAko kucha padyoM aura paMdyAMzoM ko nIce TippaNI meM le liyA hai| mere sampAdita prastuta saMskaraNa meM padyoM kI saMkhyA 324 hai / milAne para mAlUma huA ki prArambha ke aura anta ke to bahuta se padya samAna haiM para bIca ke pATha meM kAphI kamI - besI hai / isIlie padya saMkhyA meM antara prA gayA hai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (vii) prastuta saMskaraNa meM kahIM-kahIM jo pATha truTita chapA hai / unakI kaI sthaloM kI pUrti to DaoN. gupta ke sampAdita saMskaraNa se ho jAtI hai, para sarvatra nahI hotI aura pATha meM bhinnatA kAphI adhika hai / ataH kucha udAharaNa ho yahAM upasthita kiye jA rahe haiM / prastuta saMskaraNa ke padyAMka 17 se 19 vAle padya DaoN0 gupta ke sampAdita saMskaraNa meM isa prakAra chape haiM - pahale sAhitra sumariye, savakA Adi bhavAnI aMbikA, ganapati alAdIna hamIra ke, kahauM kachU kachU bhavAnI vara dIyo, kachU apanI budhi unamAna // 16 // kachU caMda ke vacana suni, kachU bhAratha ke vAka | sirajanahAra / surasati sAra ||18|| guna- gAna / chU vIra rasa samabhikai, suni hamIra kI dhAka ||20|| prastuta saMskaraNa ke 22 veM padya kI prathama paMkti truTita batalAyI gayI hai / kintu gupta ke saMskaraNa meM isa padya kA nambara 23 vAM hai aura isakI prathama do paMktiyAM isa prakAra haiM tAke aMsa sU bhaye, bahuri riSi i upAya / saba sarIra dIye bATi, SaSTa paidAsi karAye / prastuta saMskaraNa ke padyAMka 26 meM jo eka paMkti kA hI pATha chapA hai vaha gupta ke saMskaraNa meM bhI vaisA hI hai / prastuta saMskaraNa meM jo 113 vAM padyAMka chapA hai vaha gupta ke saMskaraNa meM 'bAta' ke rUpa meM isa prakAra chapA hai "pAtasyAhi ku rAva hamIra I taraha kA liSi ulaTA juvAva bhejyA / tava pAtasAhi jaMga kA tajabIja kiyA / " prastuta saMskaraNa meM jo padyAMka 115 vAM chapA hai vaha gupta ke saMskaraNa meM bAta' ke rUpa meM isa prakAra chapA hai "java rAva hamIra saMkra (saMkara ) kI prasatuti karI / " prastuta saMskaraNa meM 132 vAM padya chapA hai vaha gupta ke saMskaraNa meM gadya rUpa isa prakAra hai / " (vAta) IhAMto ujIra pAtasyAhi masalati karatA hai aura gaDha pari rAva hamIra raNadhIra ke vAta hotI hai / " prastuta saMskaraNa kA 142 vAM padya bhI gupta ke saMskaraNa meM "bAta" ke rUpa isa prakAra chapA hai-- "ye juvAva UjIra ke sune tava pAtasAhi maharama SAM sU phuramAI / chANi kau gar3ha caMda roja maiM pahalI phatte kIje / pIcha gar3ha kurUM lAgI je / java ujIra araja karI hajarati kA hukama darakAra / " isI prakAra prastuta saMskaraNa kA 154 vAM padya bhI gupta ke saMskaraNa meM 'bAta' ke rUpa meM gadya meM chapA hai / bIca ke padyAMka 143 se 153 meM bhI kAphI pATha-bheda haiM / aura gupta ke saMskaraNa meM una saba kA padyAMka eka hI diyA gayA hai / isa kAraNa bhI padya saMkhyA meM kAphI antara par3A hai / prastuta saMskaraNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( viii ) kA padyAMka 173 bhI gupta ke saMskaraNa meM 'bAta' rUpa meM hai| prastuta saMskaraNa ke padyAMka 204 ke bAda 210 taka kA pATha gupta ke saMskaraNa meM 'bAta' ke rUpa meM hai| ve kucha padya nIce TippaNI meM diye hue haiM / padyAMka 212 vAM bhI gadya meM hI samAviSTa hai aura vAta aura vanikA ke gadya meM bhI kAphI antara hai| prastuta saMskaraNa ke padyAMka 223 meM kucheka pATha truTita haiN| vaha gupta ke saMskaraNa meM isa prakAra chapA hai-gar3ha koTa rAja sava rASiye, sAhi sU jaMga na kIjiye / itI araja suni prApa, sISa mujhi dIjiye / / 11 / / prastuta saMskaraNa ke padyAMka 283 ke bAda jo 6 paMktiyoM meM eka paMkti truTita chapI hai| ve 6 paMktiyAM DaoN0 gupta ke saMskaraNa ke anusAra isa prakAra hai / jaba samajhe kina sAhi, avai syAnapa kahA lAvai / gira dharatI asamAna, sadA kou thira na rahAvai / pASa pAMca dasa dyosa vici, adali pahoMcI pAya / vera vera patasAhi tuma, vacana ucAro kAhi / / 236 / / hotiva miTai na sAhi ava, koTi siyAnapa hoya / anahonI honI nahI, hotiva hoya su hoya // 237 / / uparokta thor3e se udAharaNoM va uddharaNoM se pAThaka yaha bhalI-bhAMti jAna sakeMge ki prApta pratiyoM meM pATha-bheda kitanA adhika hai| DA0 gupta ne apane saMskaraNa meM mUla pATha se pahale bhUmikA meM "1. hammIra viSayaka sAhitya 2. hammIra rAso kI kathA 3. hammIra rAso kA sampAdana" sambandhI acchA prakAza DAlA hai| unake sampAdita isa saMskaraNa kI prati zrI kAzIrAma zarmA ne mujhe bhejakara sulabha kara dI isake lie maiM zrI zarmA kA bahuta AbhArI huuN| ___ rAso' ke racayitA kavi maheza ne apanA kucha bhI paricaya va racanAkAla va sthAna Adi sambandhI jAnakArI apane 'rAso' meM nahIM dii| aura na kahIM kisI anya srota se hI vaha jAnakArI prApta ho skii| para 'rAso' kA racanAkAla to 18 vIM zatAbdI nizcita hai| "maheza" nAma ke kucha anya kavi bhI ho gaye haiM, para kavi kI anya racanA koI ho to bhI spaSTa ullekha ke binA nizcita rUpa se kucha kahA nahIM jA sktaa| prastuta choTe se kAvya ke prakAzana meM kaI kAraNoM se kaI varSa laga gaye aba yaha rAjasthAna prAcya vidyA pratiSThAna se prakAzita ho rahA hai| isake lie saMsthA ke anya adhikAriyoM ne jo prupha-saMzodhana Adi kAryoM ke lie sahayoga diyA hai, usake lie maiM apanA AbhAra pradarzita karatA huuN| kucha mudraNa kI azuddhiyAM raha gaI hai| prastAvanA vistRta rUpa se likhane kA vicAra thA, para kaI kAraNoM se vaisA nahIM ho pAyA isake lie kSamA prArthI huuN| -agaracanda nAhaTA bIkAnera (rAja.) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International hamIrarAso For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI / / kavi maheza racita * hamIrarAso - *amarapurI brahmaloka bacana, satta kaThana karAI / rikhi sauM chatrI bhayo, soma ke vaMsa kahAI / / jina jina autarAM, saMkaTa par3e na pAya / anala kuDa utapata bhaye, cyAra bhuja dhara cyAra / / 1 / / cyAra bhujA Avadha sahata, teja puja paracaMDa / sura harakhe kope asura, yete bhaye nau khaMDa / / parasarAma prAsApurI, ye doU vara deya / guru caMpA pAgyA daI, haNau ari kuLa cAha / / 2 / / mAra asura kuLa meTa, surana ke mAna vadhAye / rAchasa kaTaka dusaTa, pohamI para rahaNa na pAye // maMDaLIka cyAra yeka, cakavai yete bhaye cauhANa / sUra asta udota lauM, phirI cahuM disi pAraNa // 3 // ratha mAruta ko. cale, tihU~ loka cakra calAye / kara rAva nema liyo, jiga nita nema karAye / / yete narapata nau-kharaba, lAgai pAya kara jor3a / rAja-joga doU kare, ajaipALa ajameri / / 4 / / vIsaLade vIsa kor3a, joDa jaLa mAMhi dharAI / mAnai tIsa koDi, vilasI kharacI aru khAI / / koko bhayo kamar3a licha, apanI apanI Thaura / pAnA vosaLa do bhaye, maMDaLIka sira-maur3a // 5 // *- kha. prati saMkhyA sabhI pratiyoM meM pUrNa hai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4: hamIrarAso dohA jitI dhara sira sesake, khaga baLa liyai pajAya / tUThI mANaka rAyana, sakata samadharA mAMya / / 6 // sura nara muni saMkara sahata, sabhI AsikA deta / karau rAja nahacaLa sadA, tuma sAMbharI naresa / / 7 / / prAdU thAna ajamerigar3ha, sAMbhara nagara nikAsa / taMvara meTa dilI takhata,' karyo rAja prathIrAja // 8 // chaMda pUraba pachima dakhina, uttara dhara kevara pAye / chatrI-vasa chattIsa, Aya saba sarana rahAye / / dhana suvasa cahuvAMna ke, prAsApurA sahAya' / chatrapatI patisAhi jina, pakari* lagAye pAya / / 6 / / rAva sUra do vera sAhi, gaurI gahi lAye / Udala pAlha prabhAla, mahobai kheta khisAye / / rAva jaita kara tega gahi ari, koU dharata na dhIra / pralAdIna sauM jaMga kara, raNathaMbha rAva hamIra / / 10 / / kari prAkheTaka rAva, sUra saMga sUra' lagAye / jinake cihanana cale, padamake Asana pAye / / yeka pAva khaTa mAsa ThADhe, tapa kIye prasana bhaye ju mahesa / jaba saMkara kara dharai, karo rAja yahAM aMta / / 11 // mile bhIla saba Aya, pAya lagi bacana ucAre / hama sevaga tuma syAma, rahaiM prAdhIna tumhAre / / vanavAsI sabahI milai, nara triyana ke muDa / vAra sanisara tIja tithi, racyau jaita raNathaMbha / / 12 / / 1 ga. prati yahAM se prArambha hotI hai| 2 kha. yaha padyAMza nahIM hai| 3 kha. kasAye * svIkRta prati, ka. yahAM se prArambha hotI hai| 4 kha. a. pA. dhana suvaMsa bahuvAraNa ko, prAsApurA sahAya / 5 kha. nhiiN| 6 kha. mAye / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___hamIrarAso : 5 dohA gyArAsai dAhottarA 1110, pukhi nakhatri vaisAkha' / doya pIDhI raNathaMbha kiya, barasa piccAsI 85 rAja // 13 // kete mahipata bhaye, rAva rAjA aru rAnAM / jina jaise jo jasa karai, jise koU jAya vakhAnAM / / gaye aneka cali maMDalI, gaye aneka patisAhi / karai hamIra haTha sAhisauM, kavi kahai sakati banAya' / / 14 / / dohA cahuM ora caDhuvAna teM, ari koU gahai na kivAMna / aba kachu rAva hamIra ke, baranauM gunahiM bakhAMna / / 15 / / ..... . .......... . maMgalAcaraNa sumarauM devI sarasvatI, gaurI' suta budhi vIra / pralAdIna kaLijuga bhayA, satajuga rAva hamIra / / 16 / / pahilai sAhiba sumariye, saba kA sirajaNa-hAra / " / / 17 / / Adi bhavAnI aMbikA, vara de surasati mAya / alAdIma hamIra ke, kahU kachu guna gAya" / / 18 / / kachu bhavAnI vara diyau, kachu apanI budha unamAna / kachu bacana suni caMda ke, kavi guna kahyau bakhAni / / 16 / / juga kIrati jasavAra kari, gaye sUra aru mIra / nA thira rahe alAvadI, nA thira rahe hamIra / / 20 // 1 kha. vaisAka / 2 kha. sata jasa kiyo / 5-6 kha. zrI pr.paa.| 7. vakhAna / 3 kha. nahIM / 4 kha. yaha naay| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso 0- - ranatabhaMvara rikhi padama, ugara tapa teja karAI / yaMdrAsana Daga-mage, surapati' saMkyA khAI / yaMdra saheta saba devatA, de sarApa kahi2 yeha / barasa sahasalauM padama rikhi, raho zrApa kI deha / / 21 / / tAsa aMsa sauM bhayai bahori, rikhi ite upAye / / sIsa sAhi pAya ukhasI, urathe bhaye hamIra / bhaye sUra doU bhujanateM mahimA sAhi'ru mIra / / 22 / / dohA gyArA sai cAlIsa 1140 makra, dvAdasI sanivAra / taji visahara kI deha, padama rikhi pahauMce surapura // 23 // yate bhaye tA aMsa sauM, mahImA sAhi'ru mIra / hajarati sAhi alAvadI, dvai uravasI hamIra / / 24 / / kAtiga pichale pAkhi,5 uttami dvAdasi sukala pakhi / dilI janama bhayo sAhi, rAva gaDha ranatabhaMvara para / / 25 / / bhUya samAta na bhavana kahU, baMdIjana kI bhIra / pragaTa bhayo cauhAna kula, janamata rAva hamIra // 26 / / hada samaiM yeka patisAhi, sikAra khelana bana jAI / jitI sAhi kI hasama, sakala bana meM bharamAI / / hurama sAhike saMgi su, to vana gaI bhulAI / likhiyA lekha nasIbakA, mileja mahimAsAhi / / 27 / / 1 kha. suranapati / 2 kha. kahiyo tisI / 3 kha. nahIM / 4 kha. meM : 5 kha. pAkhi kii| 6 ba. ranathaMbhaura / 7 sa. nhiiN| 8 ka. lubhaaii| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso . 7 aso karama' saMjoga hurama, hajarati kI visarAI / hotiba miTata na amiTa, nikaTa mahamA ke AI / / ase 2 gaMdhavasi kUrama bhayA, bhaI mIra matimaMda / sera mAri kari sekha rahyo, sAhikI hurama saMga / / 28 / / dohA cali AyA patisAhi tahAM, dekhe mahimA sAhi* // 26 // bhayau kopa patisAhi, rosa nahIM aMga samAnai / khar3A sekha kara jor3i, sAhikauM sIsa nabAyai / / sAhi bacana yama Ucarai,5 6kara tuje takabIra / garadana kuTana kabUla kari, par3i tujhe takasIra / / 30 / / sekha doU kara jor3i, sAhi kauM sIsa navAvai / khUnI hAjari khar3A karo, hajarati mana bhAvai / / hurama bacana yama Ucarai, sunau bacana patisAhi / garadana prathama kabUla mujhi, pIche mahimAsAhi / / 31 / / kahAM maiM kahAM yA sekha, kinhai paMgAma paThAye / jur3iyA joga saMjoga, sAhi karatAra likhAye / / kahAM phaMda kahAM pAradhI, rahata miraga vana khaMDa / lekha na miTai lalATa ke, parata pAva jahAM phaMda / / 32 / / suni hajarata yaha bacana, phikara kari nijara chipaaii| jAva sekha mati raho, jitai merI patisAhI / / sAhi bacana yama Ucarai, suni re mahimAM sekha / isA tujhai ko rakhavai, cyAri kUTa cahU desa / / 33 / / 1 ka. asA kArana saMga, kha. karama ke sNg| 2 kha. madhakara maika basa bhayo, . ga. madhukara masaka basa / 3 kha. mahamaMdha / - kha. nahIM / 5 ga. vaccare / . 6-6 ga. karahu tumaiM tkbiir| 7 kha. hamArI, ga. jahAM laga hmrii| 8 ma.. arA, 9. aNgvai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : hamIrarAso kInAM kuTana kharAba' kubudhi, hajarati kahai terI / itI sesa ke sIsi Ana, hajarati kahai merI / / cyAri kUTa cahU desa meM, khUnI kahAM samAya / tujhai pAsi ko rakhavai vo, mujhi sauM balI batAya / / 34 / / tuma sauM balI khudAya, aura hajarati nahIM koI / jo una likhiyA lekha, sAhi sau meTe na koI / / saramari hajarati sauM kara isA, sUra nahIM koI [sUra ]vIra / dIkhata mujhi' do dIna bici, hajarati yeka hamIra / / 35 / / kahai sekha kara jor3i rajA, hajarati jo pAU / dilI bahauri na pAya, sAhikauM sIsa navAU / / iti prAna patisAhi kI, hajarati rahauM na koI / jur3e jaMga saphajaMga jahAM hama tuma milanA hoI // 36 / / dilI chADi kari calai bahauri, ulaTe nahIM cAhai / mIra gAbarU11 vIra milata, dhara para murajhAyai / / bahauri bacana yama Ucarai, hajarati hada taji jAha / kai rahiyau rAva hamIra ke, ke make12 kI daragAha / / 37 / / phiryo hUM khAna sulatAna, phiryo hUM saba hiMdavAne / kAsameri gujarAta gaur3ava desa baMgAlai / / dasauM desa phiri prAviyo, aba upAya kaisau karauM / kahai sekha hamIra sauM, aba 3 saraNAgati UbarauM // 38 / / tajai desa gar3ha koTa lobha, jivakA nahIM koI / alAdIna sauM tega bAMdhi, rAkhai mohi15 koI / / nRpa16 dekhe dasa desa ke, kAhU mukha nahIM nIra / pralAdIna sauM aMgavai," aisA kona hamIra // 39 // 1 kha. khuvAra / 2 ma. kahi / 3 ga. isA subhaTa ko na sUra / 4 yahA~ ke prati saM. gha. prArambha hotI hai| 5 ka. nahIM, 6 nahIM paauu| 7 kha. nahIM / 8 kha. meM pra. pA. / 9 ga. tahAM / 10 kha. pAvU / 11 ga. gAbhala / 12 ga. makA kii| 13 gha. to a. paa.| 14 kha. nahIM hai / 15 kha. nahIM hai| 16 gha. narapati, kha. nara / 17 gha. tega gahai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso 1 alAdIna patisAhi su, to aisaiM phuravAvai / itI sesa ke sIsa itI, dhara rahana na pAvai / / jIte nRpati dasU desake, koDa dharata' na dhIra / kari salAma moherama kahai, mujhi samajhi ra rAkhi hamIra / / 40 / / jaba haMsike kahai hamIra, purakhi jo vacana nibhAhai / parai sIsa dhara pAya jabai, koU le jAhai / / pachima sUraji Ugavai* bola bacana kari nA phirauM / hamIra rAva yama Ucarai, to nimatti sAko karauM // 41 // aba dUta rAva sauM kahI5-- alAdIna auliyA, cahuM disi phirata duhAI / rAva sekha mati rakho. dUta ye vacana kahAI / / nibala sabala sau bAda kari, kaho kauna sukha saMcarai / so hamIra nahIM kIjiye bahauri jIva musakala paraiH // 42 // gaye deva dhara chAMDi teja, koU10 ThahairAye / alAdIna patisAhi11 agani tai12 teja savAye / / rAva samada13 patisAhi sauM, dhIrI14 dharata na koya15 / yaha khUnI patisAhi kA, tujhi rAkhai aaugana hoya // 43 / / jIte sura nara asura sabai, rAvana gahi lAyA / rAmacaMdra sauM chor3i16 kaho, pIchai 17 sukha pAyA / / sAgara saramari hota nahIM, nadI kUpa kA nIra / patisAhina sau jaMga kari, ko18 jItyA na(hI) hamIra / / 44 / / 1 kha. dharai n| 2 gha. nahI hai / 3 ga. mahimA / 4 ga. jAvai / * kha. 'ulaTa gaMga bahai nIra' a. pA. / 5 kha. taba dUta bacana rAva so kahai cha, gha. dUta bahauri rAva sauM bacana kahatA hai, ga. atha bacanika pra. paa.| 6 gha. uucre| 7 gha. hamIra pra. paa.| 8 gha. hamIra kariye nahIM / 9 ga. haTha chADe na hamIra, sAhi kyoM mujhe paThAvo / sekha na dyauM so sAhi tumhai jo aba hI prAvo // mahimA sAhi hamIra doU tuma sauM kahI salAma / jo kachu likhyA hamIra sAhi so paDhi dekho pharamAna / / pra. pA. / 10 gha. kaho ko ThaharAye / 11 gha. kI a. paa.| 12 gha. sauN| 13 kha. samajhe / 14 gha. dhr| 15 gha. koii| 16 kha. chor3i kr| 17 kha. kiso| 18 kha. koI / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : hamIrarAso hamIra pAtisAhi kA dUta sauM' kahatA hai kahai hamIra suni dUta bacana, sati grasata na bhAkhe / mohi bina avara na koya, sekha ko sara rAkhe || gaha tega patisAhi sauM, jur3auM jaMga chADauM na ra haTha / kahiyo nisaMkayauM jAyake, rahyau sekha rigathaMbha gaDha ||45 || suni hamIra ke bacana, dUta dilI disI dhAyA / kari salAma sAhi kauM, jor3i kara sIsa navAyA || uttara dakhina pUraba pachima, sabai sekha phirI thAkiyau / kaula bacana hamIra kari vo raNathaMbhora gar3ha rAkhiyo || 46 || maharamakhAM dUta kI vAteM suriNa pAtisAhi sauM kahatA hai samaMda pAra gayA sekha, vAra hajarati vo nAhIM / rAva sekha kyoM rakhai rahai hajarati kI hada mAMhI // ise vacana patisAhi sauM, dUta na kahiyau bahauri phiri / nahIM tu sudhi vA sekha kI, tU khabaradAra nahIM be khabari ||47|| pAtisAhi maharamakhAM sauM kahatA hai - phuravAna yeka hamIra ke tAMI bhejo - likhi phuravAna patisAhi, ulaTi olacI paThAye // haTha mati karau hamIra, cora mati rakho parAye // mulaka mAla cAho jitai, kahata sAhi so lIjiye / phuravAMna vAMci hajarati kahai, vau cora hamArA dIjiye // 48 // | Jain Educationa International hajarata ke ( phuravAMna) bAMci kari rAtra risAye / mahimAsAhi na deU, kyauM na hajarati caDhi prAvai // bAMha bacana kari1deg rAkhiyo " kari kaula kabahU na phirU 11 lAvadI sAhi sauM, sAra bAMdhi sanamukha larUM // 46 // ' 1. kha. babana a. pA. / 2. kha. nahIM / 5. gha. kima / 6 kha. ma jAya / 7 kha gha. likhi hajarAta phuravAna / 9 kha kaula bacana kari nA phirU / 3. kha. dUta kahiyo / 4. kha. disii| maharamakhAM UjIra sau, gha. bacana pra. pA. kahara rusAye / 10 kha. de / 11-11. gha. For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : 11 bacanikA yA phuravAMna pAtisAhi pai ulaTA bhejyaa| phuravAMna bAMci hamIra pe pAtisAhi bahauta itarAja havA / maharamakhAM ujIra pAtisAhisauM arajakaro dUsaro phuravAna aura bhejo| ketA gaDha raNathaMbha rAva, jisa pari garabhAye / hama dasU disa basi kare, jIta kari pAya lagAye / / sAhi bacana yama Ucarai, maiM UlI auliyA pIra / mahimAsAhi na rakhiyo, ajahUM samajhi hamIra / / 5 / / bacanikA hamIra phuravAMna bAMci11 kahatA hai12... chaMda bera bera phuravAMna kahA, haja rati phuramAvai / yAhi pakari jo deU, vahauri sarane ko pAvai / / pachima sUraji ugavai. ulaTi gaMga bahai nIra / kahiyo dUta patisAhi sauM, haTha chAI na13 hamIra // 51 / / diyo padamarikhi rAja karUM, 14 jabalaga soI / je pAyo gaDha saMvata 15 nimati, meTa nahIM koI / / anahonI honI nahIM, hotabi miTai na koya / rijaka mauti karatA bini, sAhi na kari hai koya16 / / 52 / / milauM na sAhi kauM prAya, na jori kara sIsa navAU / je prAvai patisAhi, sAra caugAna saMbhAU / / alAdIna patisAhikauM, likhai rAva phuravAMna / / mahimAsAhi amIra ko, likhina deU citarAMma / / 53 / / 1 kha. khidAyo, gha. likha diyA / 2 kha. rUsAye / 3 kha. phera a.pA. / 4 gha. khidAo, kha. phera bhejo| 5 kha. rUsAye / 6 gha. kiye, kha. ara jIti / 7 gha. alaavdii| 8 ga. praujuu| 9 gha. rAva a. paa.| 10 gha. patisAhi ko a. paa.| 11 gha. kari pra. paa.| 12 kha. rAva hamIra pAtisAhi subacana kahatA hai| 13 kha. nahIM / 14 gha nahIM hai| 15 ga. samaMta / 16 kha. dina hI de sake na koya, ga. nahIM sAhi koI aur| . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 : hamIrarAso 0 bacanikA ye' phuravAMna hamIra ke dUta le dilI cAlai5 chaMda dUta doU kara jor3i, sAhi kauM sIsa navAvai / haTha chor3e na hamIra, sAhi kyauM mujhe paThAvai / / mahimAsAhi hamIra vai, tuma sauM kahI salAma / jo kucha likhiyA sAhi kauM, par3hi dekho phuravAMna // 54 // bAMci sAhi phuravAMna, bahauta yatarAja karAI / maharamakhAM kara jori, sAhi sauM araja karAI / / ita pheri raNathaMbha, sAhi kina bheje kAI / dilI sura pati sAhi, bacana tIje acarAI // 55 // likhi tIjo phuravAMna, kopi10 patisAhi paThAye / tumase' kite hamIra. pakari kari pAya lagAye / / karo rAja raNathaMbha kA, bahauri hamIra haTha mati karau / milau prAya gahi sekha kauM, hoya nokara pAyana parau / / 56 / / apanA bhavana hamIra, kauna pAvaka le jArai / patisAhina sauM tega12, bhUli bhanameM mati dhArai // ye hamIra haTha mati karau, gira paravata vana juga jarai / pralAdIna pAvaka asahai, jo yA kana kana parajarai14 / / 57 / / 1 gha. kha. hamIra ke / 2 gha. nahIM hai| 3 gha. dUta le kari / 4 gha. pra. pA. / 5 kha. paaye| 6 kha. mujhi kyuu| 7 gha. hamIra pra. pA. / 8 kha. likhI / 6 kha. ga. gha. pUrA padya nahIM hai / bacanikA-jaba pAtisAhi itarAja bahota kari / taba maharamakhAM ujIra kahyo-hiMdU tIsarA phuravAMna likhi bhejo| kha. ga. dilI kA pAtisAhi bacana tIsarA mAratA hai / gha. jaba pAtisAhi bahota aitarAja kari taba maharamakhAM ujIra kahI tIsaro phuravAMna hiMdU ko bhejii.......| 10 gha. kari a. pA. / 11 kha. tuja / 12 gha. gaha a.paa.| 13 kha.ga. padyAMza nahIM hai| 14 gha. padyAMza nahIM hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ hamIrarAso : 13 dakhina desa aru uttara, pachima pUraba dhara lInI / kadama lAgi kara bharata, kauMna mujhi' sarabhara kInI / / mohi alAvadI sAhisauM, kauna sAra gahi jaMga jurai / suni hamIra dariyAva kI, kyA salitA sarabhari karai / / 5 / / jaba hamIra phuravAMna, sAhike vAMci sunAye pralAdIna kauM jvAba, pheri pIchA bhijavAye // 56 / / chaMda juga pAvaka sauM jarai, nIra nahIM pAvaka jaraI' suni alAvadI sAhi, kAla bini koI na maraI / / sarana rAkhi je" sekha chauM, sUra jaita lajyA parai / likhiye bacana hamIra' jo, sAhideg sIsa khUnI parai // 6 // gaMga jamana doUnIra,pichami disi ulaTi bahAvai / bacana teja nahIM tajauM, sAhi tumase12 sau pAvai // rakata 3 naina kari dUta disi,bhAkhai bacana risAya14 / kahai rAva raNathaMbha disi, khar3iye begi patisAhi / / 6 / / aba calai dUta murajhAya, dilI disi karai15 payAnauM / gaDha raNathaMbha hamIra, sAhi kaise16 kami jAnauM / / bhaye desa dasi sAhi vasi, hare sakala nara nIra / abakai patisAhi alAvadI, kai18 patisAhi hamIra // 62 / / 1 gha. mosauM / 2 sva.ga.gha. mujhi / 3 gha. nahIM hai / 4 pUrA padya nahIM hai / isake sthAna para nimna bacanikA hai- ga. gha. bacanikA-jaba hamIra pAtisAhi ko phuravAMna kA javAba likhatA hai, kha. jvAba karatA hai| 5. gha. bharai / 6 kha. pAvaka sauM, pa. karAye / 7 gha. re / 8 kha. sUraja tala ljyaa| 9 kha. gha. patisAhi sauM / 10 gha. ddrai| 11 gha. doU ulaTi bahAvai / 12 kha, gha, nahIM hai| 13 gha. rAja tajauM nAnA kari / 14 gha. naresa / 15 gha. kiyo| 16. kha, gha. sAhikI saMka na bhAne / 17-18. gha. kahai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 : hamIrarAso 0-- sunai dUta ke bacana sAhi', sana mukha cAhai kitoyaka rAja hamIra, karai haTha mohi bulAvai / / jatana jatana samajhAviyA 6, bacana bacana bahote baDhe / rAva hamIra cauhAna ke, kitI hasamadala saMgi caDhe / / 63 / / hajarati rAva hamIra, maiM bahota bAta samajhAyo / suni mahimA kau bacana 1, rosa kari rAva risAyo / / kitai mAri bhar3a meTiyai, jitane hI sauM jaMga karai / hamIra rAva cauhAna jo12. sAhi13 saMka nimaka na karai / / 64 / / hajarati le phuravAMna, dUta sauM bacana kahAI / jo parapana ranathaMbha, rAva ke abai batAI / / kara jor3i dUta hAjari huvA, kahai hajarati sauM bAta / jo unamAna cauhAna kA, kahatA hI aba tAta14 / / 65 / / sutara 15 sahasa lakha,turI ubhailakha,doya 16 payAdala17 / mada bahatai gajarAja, pAMca sau calata18 paTAdhara / / ragatabhaMvara 16 cItaur3agar3ha, nalavaragar3ha gvAlera / hvAM nAhIM hukama patisAhikA, karai su rAja hamIra / / 66 / / turI sahasa ikatIsa, asI gajarAja amAnai / sUravIra20 dasa sahasa, tega kAhU kI nA21 mAnai / / itI hasama raNathaMbha gaDha 22, itI rAva raNadhIra sauM / dUta bacana yama 23 Ucarai,hajarati haTha na 24 karahu hamIra sau / / 67 / / 1 kha. jaba a. pA. / 2 kha. gha sAhi suu| 3 ga. cAhyo / 4 gha. mujhi / 5 ga. bulaayo| 6 gha. cauhAna kU a. paa.| 7 ga. samajhAiyA / 8 ga. baDhayo / 9 ga. sbb| 10 ga. gha. nahIM hai| 11 kha. gha. nAMva / 12 ga. ko, gha. nahIM hai| 13 gha. soca kI saMka na karai / 14 kha. ga. gha. pUrA padya nahIM hai / isake sthAna para bacanikA hai| bacanikA-pAtisAhi dUta sauM kahatA hai / jetA hamIra kA parapana so sArA mujhi sauM kaho / 15 ga. satari / 16 ga. ar| 17 kha. paidala / 18 ga capala / 19 kha. raNathaMbhora, ga. raNathaMbha ker| 20 kha. sUravIsa ! 21 gha. nahIM / 22 gha. gADI 23 ga. ima vccrai| 24 ga. gha. mati kro| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . hamIrarAso : 15 dohA pAtisAhi taba dUta sauM, phiri pUchI mana lAya / / rAjanIti sAbUta ke, kahiye bAta banAya // 6 // dUta kahai patisAhi sauM, cita de suniye sAhi / rAva nIti aru raiti (kI), kahata jU dekhI tAhi // 66 / / mada masIti meTi je harakhi, hari madira kIjai / baMga nivAja nahIM hoya kathA, hari sravana sunIjai // rojA baMga nivAja, kurAna kalamA na bhanIjai / musalamAna kA nAma, sAhi vahAM kahUM na sunIja / nahIM dIna daragAha sAhi, jahAMna paikabara' pIra / kalamA kahuM na kahi sakai, jahAM laga rAja hamIra / / 70 / / A tarani sauM purakhi sAhi, [rahasi] kari sake na koii| pitA putra ika Thaura baiThi, sarabhari nahIM hoI // purakhi pAna kI asatarI, takai mAriye DAri / jahAM jahAM rAja hamIra kA, jahAM patibharatA nAri // 71 / / dohA pheri pUchI taba dUtanai, kaisA gar3ha raNathaMbha / jAke garaba hamIra ava, phiriyA mujhi acaMbha // 72 / / 1 kha. ga. gha. pUrA padya nahIM hai| isake sthAna para bacanikA hai| vacanikA-kera patisAhi dUta sauM bacana kahatA hai| rAva hamIra kI nIti sAbita ko samAcAra kho| rAja kIsI nIti sauM karatA hai / ye samAcAra hamIra ke kaho / 2 kha. ga. asta sabada suni tyAmiye, sati ke bacana sadhIra / kalijugi pAI sake nahIM, jahAM laga rAja hamIra ||pr. paa.|| 3 kha. kAhUMna / 4 kha. gha. nahIM akbr| 5 kha. nahIM hai| 6 ga. rAva / 7. kha. haaNsii| 8 ga. prati meM [ ]| 9 kha. ga. dha to DAriya mAra / 10 ga. gha. pUrA padya nahIM hai| isake sthAna para bacanikA hai, bacanikA-ri pAtisAhi kahatA hai. gar3ha raNathaMbha kaisA hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : hamIrarAso chaMda khaTa sahasa dvAra raraNathaMbha, sukhI saba, dukhI' na koI / rAva kara leta na koI // bahI kara vahAM sAhira, tAla pAMca riraNathaMbhagar3ha meM doya bhaMDAra sUbhara bhare i. hIM nIra ko cheu / aura ganesagar3ha deva ||73 || phira pUchI patisAhi, rAtra ke kyA khairAyati / dUta vacana sUni yauM kahyau, sunu rAva kI visArati 6 / / 74 || / savA pAMca ( mana ) kanaka niti, gaU dvAdasa niti dIjai iti rAva ke khairi sAhi, dina Ugata kIje 11 pArasi kI paidAsa niti, mAla bhaDArana saMcaraM hajarati rAva hamIra kI, aura kauna sarabhari kare // 75 // / paMchI saba Avai / mana dvAdasa cuga par3eM 10, jahAM " aMdha apaMgarU viradha, rAva ke bhojana pAvai // kahAM lauM kahauM hamIra guna, kahata na Avai mora 12 / dAtA sUra hamIra sama3, nijari na Avai 14 aura ||76 || 15 I doya lakha barakaMdAja rahai, caukI niti gar3ha kI satari topa rarathaMmi 6, garada asamAMna damaMkI' 11 saraNa sUta sora dasa lAkha maraNa, do sama dhAta vakhAniyai / kari salAma kahi dUta" ye, yAmai asata na jAniye // 77 // 18 > patibharatA te dharama iti zrAsA niti sAdhata / hai nAri kara sAri, purakhi saMga kheta 20 na chAData // zrAsA rAMnI yeka suta, devani rAja kumAri / jAhi 21 21 nirakhi ravi ratha thakai karata bhaMvara guMjAra 22 // 78 // 1 ga. dukhiyA / 2 ga. vahAM su sAhi, kha. akara susAhi vAsa hai / 3 ga cheva / 4. dvai / 5 kha zraru / 6 kha. ma. gha. prati meM pUrA padya nahIM hai| isake sthAna para bacanikA hai / bacanikA - bahori pAtisAhi kahatA hai- rAva hamIra ke khaira khairAyati kyA hotI / 7 kha dIjiye 8 ga. khairAtI / 9. ga. dIjai / 10 gha. paraM / 11 . nahIM hai / 12 ga. chora, kha. gha. cheha / 13 gha. so / 14 kha. gha. koI apA. 15 kha. gha. rahai niti caukI gaDha kI / 16 gha. gaDi na. pA. / 17 kha ga gha dharatI / 18 gha. kahai dUta patisAhi sauM, ga. sAhi sauM pra.pA. / 16 ma yatai / 20 ga jaMga | 21. tAhi / 22 zrAge pRSTha 17veM para * cihnita TippaNI dekheM / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : 17 dohA phira pUchata hai dUta sauM, hajarita gIr3hi bulAya / rahanI karanI rAva kI, so mo dehi batAya 1 // 76 / / kAcha vAcha (ca) nikalaMka, jati jogAraMbha saadht| ite rAva vhai| vir3ada sAra, gahi kheta na dhAr3ata / / rAja nIti pirajA sukhI, aru meTata para pIra / barasa pATha para vIsa dvai, yetI ubhari hamIra / / 8 / / baMda jana darabAri dvAri, keU viruda3 vakhAna (t)| rAva dAni niti deta, maMgata jana jo mukha mAMgata / / dAtA sUra kalajuga karana, guni cahu disi jasa karai / ati pravIna vidyA sabai, asati bacana nahIM Ucarai / / 81 // gar3ha prakaTa raNathaMbha sAhi, nahIM cahU disI sAMnauM / vibho yaMdra ko rAva', kahAMlauM tAhi bakhAnau / / bhavana bhaMDAra kumera sama", jahAM ridhi nau asTa sidhi / hajarati rAva hamIra ke, lohA kaMcana hota niti / / 2 / / bIsa sahaMsa ghrata nimaka, sahasa dasa kaipha tijaaraa| * kesari taila kapUra bhavana, keU bharai bhaMDArA / / jo pravANa riNathaMbha kA,suni sAhi so' jAni jasa / ani sAmaMta hamIra ke, ikasaThi lAkha hajAra dasa / / 3 / / dohA mAla(tI)maravA' mogarA12, kadalI13 kalI sugaMdha / cahuM disi bAga hamIra ke, jina4 vIci gar3ha raNathaMbha / / 84|| 1 kha. gha. yaha padya nahIM hai / isake sthAna para baca nikA-phiri pAtisAhi dUta kU pUchatA hai-rAva hamIra, zAparI rahanI karaNI meM khabaradAra kha. gh.| 2 gha. ko| 3 kha. pa. vir3ada / 4 gha. karaNa / 5 gha. rAjA / 6 . sA / 7 gha. kahaipha, kha. pari tijaaraa| 8 kha.ga.gha. kanaka / 9 ga. keii| 10 kha.ga. maiM kahyo saba / 11 gha. cmelii| 12 ma. kevraa| 13 kha. pa. kajalI / 14 gha. jisi| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 . hamIrarAso chaMda sunai dUta ke bacana sAhi, jiva saMkyA prAI / kari alAvadI rosa, sAta kopI patisAhI / / jatana jatana samajhAiyo, ulaTA maMchI nIra sau' / kopi bacana hajarati kahai, jur3iye jaMga hamIra sau / / 85 / / grAma khAsa umarAva sabai, patisAhi' bulAyai / haTha hamora sau4 kiyA, sekha rakhi6 saMbhAye / / utara dakhiraNa pUraba pichami, phirata hamArI prAna / kahata sAhi raNathaMbha kA, kyA hamIra cauhAna / / 86 / / taba khar3e alAvAdI mIra sabai, hajarati disi cAhai / apanI apanI misali, sAhi sau 10 sIsa navAvai / / kahata bacana sava sAhi sau, kari kari mIra salAma / bera bera11 hamIra kau12, mati bhejo phuravAMna / / 7 / / dohA maharama khAM patisAhi sau, jor3e hAthi hari / musalamAna cahUMvAna kI, suniye sAhi garUri13 / / 8 / / chaMda pahalai hasana hasIna, saida cauhAMnauM pelai / sAtabera prathIrAja sAhi, gaurI gahi melai 14 / / vIsalade ajameri gar3ha kite, sAhi gahi basi karai 15 / kari salAma patisAhi sau, maharamakhAM yama Ucara 6 // 86 // 1 kha. gha. jyauN| 2 hajarati / 3 bulvaaye| 4 ga. gha. mujhi| 5 gha. kiyo| 6 gha. kari pra. pA. / 7 ga. dachina / 8 ga. adAlati, kha. ga. ke mIra / 9 gha. kauN| 10 kha. ga. gha. kauN| 11 kha. ga. rAva hamIra kauN| 12 gha. pai / 13 yaha padya nahIM hai| isake sthAna para bacanikA- jaba araja maharama khAM pAtisAhi sauM kahatA hai / ye pAtisAhi (sauM) AgalI bAteM cauhAnoM kI kahatA hai / * pichale 16veM pRSTha kI TippaNI saM. 8 se yahAM taka kA padya bhAga ga. saMjJaka prati meM nahIM hai / 14 kha laaye| 15 gha. kiye| 16 ga. vccrai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : 19 gIdar3a syaMgha sikAra, sAhi yeko nahIM jAnau / ranata-bhaMvara disi bhUli, sAhi mati karo payAno / / vaha sUrA raNathaMbha gar3ha, tuma alAvadI pIra / ajamati meM saramari doU, hajarati rAva hamIra' // 10 // kAlabUta ko sekha yeka, hajarati banabAvai / aMbakhAsa kari khar3A, use garadani maravAvai / / khUnI pAsa' hamIra kai6, jAnata duno aru dIna / hajarati rosa visAriye, kariye manai muhIma / / 11 / / kyA magarUri hamIra', palaka'0 meM pAya lagAU : khUnI mahimAsAhi, use gahi dilI lAU / / yeka rAva raNathaMbha kA, itA1 kiyA abhimAna / kopi sAhi bhejeM jabai12, dasauM desa phuravAMna / / 12 / / dohA kauna kauna patisAhi ke, pAye khar3e umIra / bhelA dala dilI huA, jur3aNa jaMga hamIra13 / / 6 / / chaMda misarakha desa khaMdhAra khar3e, gajanI dala Aye / dhuri kAbali khurasAMna, koki14 patisAhi bulAye // ayuta 15 ayutA abadAla17 dala, dilI prAya yete jur3e / kari salAma patisAhi sauM, kara jor3e hAjari khar3e / / 14 / / 1 ga. gha. mti| 2 yahAM se prati Ga. saMjJaka prArambha hotI hai| 3 kha. ga. bnvaavo| 4 ga* maravAvo / 5 ga. sAhi / 6 ga. tAhi a. pA. / 7 ga. mene, kha. mana kariye muhIma / 8 ga. kyA su mgj| 6 ma. pai. a. pA. / 10 ru. eka a. paa.| 11 kha. kitA, gha. itaa| 12 kha. aba tuma bhejiye / 13 kha.ga.gha. isa padya ke sthAna para bacanikA hai| bacanikA-kauna kauna desa pAtisAha ke prAvatA hai| 14 ga. gha. kopi| 15 kha. ga. gha. mAraba / 16 ga. aru / 17 kha. prArabadala / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : hamIrarAso - - - rUma syAma kasameri irAMna', turAM' dala pAye / habasa' baMga dala khar3e jaba,- sAhi raNathaMbha calAye / / gar3ha koTa desa paralai karauM, mujhi alAvadI nAma / hajarati kahai hamIra kA', aba dekhU pArAma / / 9 / soraTha gar3ha giranAri, dakhiraNa pUraba dhara jetI / lagai sAhike pAya, prAya mili hajarati setI // alAdIna patisAhi sauM, ko kari sakai gumAMna / hajarati ke hAjari calai, itai desa hiMduvAMna 196 // sAhi sanIcara bAra,kopi raNathaMbha disi cliyaa| dasau desa pAya lAgi, sAhikau sanamukha1 miliyA12 / / gyArA sai aTyAsiyA (1188), caita mAsa caMda roja / caDhiyo sAhi alAvadI kari hamIra paM phoja13 / / 67 / / khar3iye mIra amIra saba, raNathaMbha14 disi dhAyai / dhara aMbara raja chAya'5, calana koU paMtha na pAvai / / bAMdhI tega hanIra pai, jaita 16 sAhi jagadIsa / sapata lAkha hiMdU hasama, musalamAna lakha vIsa }|68 DAka yeka dasa sahaMsa, khabari cahuM disi kI lAvai / beladAra lakha cyAri, puhumi meM 17 nIra pivAvai / / mIra mIra kI misala pari, yaka lakha phirata jasola / hImata bahAdara alIkhAMna, ye dve sUra harola / / 66 / / 1 kha. kasameri tuvara dala / 2 ga. irA traaN| 3 gha. hasi baMga, ga. habasa bgs| 4 vA. ga. naaNv| 5 ma. gha. kI / 6 kha. dekhU hUM vAha, ga. gha. muji dekharaNa kA caav| 7 kha.gha. dasU desa / 8 ga. kopi raNathaMbha, kha. sAhi bacana ima ucaar| 9 gha. caDhiye / 10 kha. ga. disi claaye| 11 ma. prAya a. paa.| 12 ga. miliye| 13 kha. ga. gha. rosa / 14. kha. prati meM-~-mIra umarAva sAhi alAvadI. sUraja giradi chipa jAta / thATa vATa sudha nA paDai, chipai mirada asamAna dharati / / caDhayo dilI-sura kopi, rora kari rAva (risAya) / ye dasa jojana paramAna, par3ata dala dhara na samAvai / / apA.13 15 ga. ch,ye| 16 ga jata / 17 ga. meM nIra khivAvai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : 21 yaka lakha hATi bAjAra', duni' baniyA vyaupArI / bhaThiyArI lakha cyAri3, nAnha pakAvana4 haarii|| kharaM' gorakha khacara (6 lakha, hai gasatAgara lakha cyAri / yetI hasama harola saMga , haravala hasama agA (pA)ri // 100 / / davAgIra lakha yeka, sahi sauMH davA sunAvai / laMgari khairi niti baMTa, rijaka hajarati ke pAvai / / pravara10 baila dvailakha lahai', toupanake tAbIna / itI hasama patisAhi lai, kopi12 payAno kIna / / 1011 // dohA lakha paiMtAlIsa sahaMsa dasa, yeto dala paravAMna / vATa ghATa sudhi nA parai, chaita3 garada asamAna / / 102 / / chaMda caDhayo dilIsura kopi, rAva14 pari kari risAI / dasa jojana paravAna par3ata, dala dharana15 samAI16 / / calata sAha jaba kuca kari, sUra garada chipi jAta / dhani dhani kahai hamIra sauM, alAdIna patisAhi / / 103 / / sAta vIsa lakha hasama, tIna lakha sutara calAye / pAMca sahasa gaja' calata, yeka sauM yeka savAye / / itI hasama patisAhi lai, caDhayau kopi gar3ha sau asyau / cauhAna rAMna hara hara haMsa, manu yeka TAMDo paracau // 104 / / .1 ga. sabai pr.paa.| 2 ga. duniyAM vyaapaarii| 3 ga. yeka / 4 ga. pakAvata. bAjAriya / 5 kha. pAkhara / 6 kha. lakha doI lakha / 7 kha. sdhii| 8 gha. agAdha / 9 kha. ga. kauN| 10 kha. avara duniyara AvakhA 4 lakhado, ga. narabI kharaba / 11 kha. ga. gha. calai / 12 gha. kopi kari kiyo payAna / 13 kha. chipata / 14 kha. .......................... kopi rosa kari rAva / / ye dasa jojana paramAna, par3ata dala dhara na samAya / car3hi car3hi cyAroM disA,phauja cahu disI te dhAI / / ga. dasa jojana kI saMkara saka sakata aru bhAna / asI sahasa daLa kI parai, sahaMsa yeka cahuvAMna // pA // 15 gha. upari / 16 ga. bhayo phajara vA hasama meM, miTi gaye mIra amIra / kara yAdi patisAhi jaba, gajanI gar3ha ke pIra / / isake Age 'chaMda' se kathA prArambha hai| 17 kha. gajarAja, gha. hasata / 18-16 gha. mar3ayo, kha. par3ayo / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 : hamIrarAso dasau desa ke malicha mili', khar3i pAyau patisAhi / kahai hamIra: dIsai mujhe, saudAgara se sAhi / / 10 / / vacanikA bahaurayau pAtisAha hamIra kauM pharamAna bheje / chaMda maiM makA kA pIra, dilI patisAhi kahAye / hindU turaka doyarAha", sabai ikasAra calAye // cyAri vIra cauvIsa pIra, bhatai rahai majhi sAtha / mahimAMsAhi hamIra rakhi10,kyoM adali deta 11 be hAyi / / 106 / / vacanikA rAva phuravAMna likhAya ke / de bheje patisAhi kai12 / chaMda tuma13 make ke pIra, maiM sUra suraloka14 kahAU / hama tuma sarabhari nAMhi15 sAhi16 tumako samajhAU / / jata chAr3e jogI nahIM, sata chAI rajapUta / sekha na sau pau sAhi kau, to laga sira 7 sAbUta / / 107 / / hajarati aba hI na kasai karauM18, jaisI hoI AI / musalamAna cauhAna sAhi, ausai cali16 AI / / mIra khvAje pIra se, khisai kheta ajameri / asI sahasa ika lakha, ulaTi makA gaye na pheri / / 108 / / 1 kha. ga. calai / 2 kha. car3hi / 3 kha. hamIra mujhi diistoN| 4 kha. so sAtha / 5 kha bhejatA hai / 6 kha gha. kahAU / 7 kha. doI ika rAha calAU / 8 gha. calAU / 6 kha. gha pAsi / 10 gha. kii| 11 gha. adalI bhI AI hAthi / 12 kha. gha. rAva hamIra ulaTo phuravAMna pAtisAhi ke tAI bhejatA hai| 13 gha. hajarati tuma / 14 kha. kA prapA / 15 kha sAhi: 16 kha. haTha / 17 gha. sIsa / 18 kha jo apA / 16 kha. hoI / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 calAye / lagAye // asura mAri ajapAla, cahu~ disi cakra bIsalade ajamera pAya, maMDalIka prathorAja gaurI gahai chAr3a, diyo kara decurI / yato sekha paiM haTha kiyo, sAhi budhi kauMneM hI // 106 // hamIra rAso : 23 milai sesa je sUra mile, udiyA prastAgara / usahaita prakAsa prAya jo lagai puhami para 11 haTha hamIra toU nA tajauM, suni dilIsura sAhi / pahale sIsa hamIra kA, pIche mahimAM sAhI // / 110 / / ghara aMbara bIci Aya, sAhi thira rahyA na koI 1 gaye jarajo dhana dasakaMdha, karana arajana ne keI // amara sahi kali ko nahIM, dala hasama dekhi na bhUliye / tumase kitai alAvadI bhUmi chAr3i mari raja bhaye // 111 // Apana sUra kahAya aura nahIM kAyara giniye / apano jasa mukha grApa, sAhi kabahU nahIM bhaniye || likhiye lekha karatAra ke, mo hajarati meTai nahIM koI / ko jAne rarapathaMbhagar3ha, hajarita kesa hoI / / 112 // hajarati meM phuravAMna bAMci, saba ke mata linA / masala kari umarAva, jaMga kA mahajama kInA // 113 // chaMda tIna sahama nIsAMna, dhurata aMbara thararAye ratana bhaMvara cahuM ora, puhumi para dala na samAyai // cahU~ disi cAhi pralAvadI, bacana yeka mukha Ucarai / dekho kubudhi hamora kI, yaka sekha kAja mujhi sau phire / / 114 / / bacana ucArai / rAva sanamukha kara jori, rudra sauM gaDha pirajA prAdhIna, sadA sauM sarana tumhAre / / 115 / / Jain Educationa International 1 kha. prar3ana pakha zrAkAsa 1 2 isase Age, gha. saMjJaka prati 'chaMda' se prArambha 1 13 kha mA dhara para bhayeja ghUr3a / 4 kha. kIjiye / 5 kha. padya ke sthAna para bacanikA hai- pAtisAha ko rAva hamIra phuravAMna likhAya kara bhejyA / jaba pAtisAha ye jaMga kA tajabIja kiyA / 6 kha. yeka uccare mukha / 7 kha padya ke sthAna para cacanikA hai- hamIra zaMkara kI prasatuta karatA hai / For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 : hamIrarAso 0 chaMda sAta vIsa lakha hasama, saMgilai hajarati prAyai / tumhare teja pratApa sekha le saraNa rahAye // gaurI-pati ko dhyAna dhari, Ucarai bacana hamIra / rAkhau aba raNathaMbhagar3ha, bUData hai bina nIra // 116 / / raDha4 hamIra raNathaMbha, ye saMkara saranAI / abasa hAI' ki na karau, sAta kopI patasAI / / hra prAdhIna hamIra kahai, kariya madati mahesa / Ayo sAhi alAvadI, arU dasauM desa ke malecha / / 117 / / dila darega [mati karo] surati sAhiba pari dhariyo / ranata bhaMvara kari jaMga, sAhiM sauM sanamukha bhiriyo / / kaha saMkara kara sIsa dhari, himmata na tajo hamIra / dvAdasi Upari hU~ barasi, nidhar3aka lar3i raNadhIra / / 11 / / barasa cyAri dasa mAhi10, rAva tohi vidhana na hoI / hotiba miTaina koya, aMti kina dekho koI / / bArAsai pari11 yeka meM (1201)sAko gaDha ko hoI / ye kAdasI AsADha suni 13 sanivAra pukha joI / / 11 / / dohA saMkara kahai hamIra sauM, gaho sAhi sauM sAri rAti divasa lar3ibo karo, par3e phauja pari bhAri 14 // 120 - - 1 kha gahAye / 2 kha. gaurajApati / 3 kha. ucarata bacana / 4 kha. gaDha raNathaMbha hamIra doU saMkara kI saraNa mAya / 5 kha. aba sAhiko saMkana krau| 6 kha. dilagIrI / 7 kha. padyAMza nahIM hai / 8 kha. kahI ye saMkara sIsa dhari / 9-10 kha. poza nahIM hai / 11 stra. bIsa yaka meM / 12 kha. nahIM hai / 13 sudi / 14. kha padyAza nahIM hai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso: 25 sUra sahaMsa par3i bhomi' taba, lakha dhar3a par3i hai mIra / sekha na sauMpo sAhi kauM, to laga khar3e hamIra / / 121 / / chaMda suni saMkara ke bacana jabai, kara sAra saMbhAye 4 / jaba hamIra sauM bacana rahasi raNadhIra kahAye / / kanavaja5 jo kAke karI, so aba jAna hamIra / kyA alAvadI pAtasA, kyA make ke pIra / / 122 / / dohA hamIra kahai raNadhIra sauM, karo jaMga aba jAya / hama patisAhi sauM pAdharai, caur3e lar3ihauM prAya 6 // 123 / / chada jaba hamIra raNadhIra sAhi, pari sanamukha dhyaaye| . ajamati ahamada alI, prathama doI puhomI milAye / / rakhyA 7 karai hamIra kI, saMkara sakati aru bhAMna / asI sahaMsa savAlakhI, par3e sahaMsa eka cauhAna / / 124 / / 1. kha. pohomi / 2. kha. pAr3e hamIra / 3. kha. padyAMza nahIM hai / 4. kha, isake prAge bacanikA hai- jaba hamIra sauM raNadhIra kahai ch| 5. kha. so kAkA kanavaja karI, so chAMNI raNadhIra / jabI rAva hamIra raNadhIra sauM bacana kahatA hai| maiM pAtasAhi sU bacana karatA huuN| 6 isa padya ke Age se prati saM. (gha) kA pATha prAraMbha hotA hai| bacanikA jaba hamIra rAvaNa dhIra sauM bacana kahatA hai| maiM patisAhi sauM bacana kahatA hauM / saphajaMga cau. prAI kareMge so vaha vacana hamAre pAtisAhi sauM gasata prAvatA hai jaba hamIra raNadhIra --[kha.gha.] 7. kha. richayA / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 : hamIrarAso - - dohA bhayo' haipha jiva sAhi ke, miTi gaye mIra amIra' / karai yAdi patisAhi jaba, gajanI gar3ha ke pIra / / 125 / / bagatara pAkhara Topa, aMga prAvadha saba sajjai 4 / kiyA hukama patisAhi, tabala cahu diso kauM bajjai / / pAye kopa hamIra pari, jaba gahI tega raNadhIra / sahasa bIsa pAr3I hasama, bAdadhakhAM ke bIra // 126 / / dohA bhayo soca mana sAhike, jItyo jaMga (a) hIra' / sAtavIsa lakha hasama bicI, kari gayA julama hamIra // 127 / / chaMda kara maharamakhAM joDi, sAhi sauM12 araja kraaii| dekhyA rAva hamIra, sekha gahi kadamauM AI14 (?) / / kari salAma patisAhi sauM,15uccarai bacana ujiir| gahi tega patisAhi sauM, baina' na tajai hamIra / / 12 / / dohA jaba sAhi ujIra sauM, bhAkhai bacana rahesi / gaDha niragaha cahuM disI karo, jyoM jIte jaMga suresi'8 // 126 / / 1., kha. upajyo, gha. bhayo phajara vahase mana / 2 bulAye pra. pA / 3. yahAM se prati saM. (ga) kA pATha prAraMbha hotA hai / 4 kha. chAje / 5. gha. jadi / a. pA. 6. ga. te / 7. gha. jdi| 8. kha. hasama pAr3i gajanIgar3ha ke miir| 6. gha. bAdati hI ke / 10. kha. ga. hamIra / 11 yaha padyAMza (kha) prati meM nahIM hai / 12 ga. sAhi kauM bacana sunaaye| 13 yaha padyAMza (kha) prati meM nahIM hai / 14. kha. ga. lAye / 15. gha. kuu| 16. kha gha. bacana / 71. kha. gha. baca nikA-maharama khAM ujIra patisAI sauM praraja karatA hai (a.pA.) 18 ga. bacanikA-- jaba patisAhi mahama khAM soM bacana kahatA hai| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International bacanikA maharamakhAM patisAhi sauM, bhAkha bacana ujIra / chaMda 1 kari kurAna gahi sAhi, sIsa sAhiba kauM nAye / gar3ha disi dala cahU aura pheri' dharai aMbara chAye / / bhAkha bacana pralAvadI, cahU~ disi hasama nihAri / AI dali hamIra kI, caMda roja doya cyAri // 130 // 0 chaMda diI ke hAtha dali, hajarati kyauM jAne / honahAra nahIM Tarai koTi sthAnapara ura Ane || hajarati apane isaTa pai pAvaka jarai pataMga | 6 ye hamIra kabahU na tajai, sekha Teka raNathaMbha / / 131 / / yahAM marahama patisAhi, bauta manasUba banAye | gaDha pe rAva hamIra rahasi raNadhIra kahAye hamIra rAso : 27 For Personal and Private Use Only / / 132 // chaMda sAhi cahU disI jIti abe, raNathaMbha gaDha Aye / jaba hamIra (ra) sauM bacana rahasi raraNadhIra kahAye || apanA dharama na chAMDiye, yama ucarata ranadhIra / nisi vAsara patisAhi sauM, kariye jaMga hamIra / / 133 / / 1 ma phiri / 2. ga. ghara | 3 kha. ga. gha. padya ke sthAna para bacanikA hai / bacanikA - phiri maharamakhAM ujIra palisAhi sauM kahatA hai / 4 kha. ga. gha. miThe | 5 kha. sthAnapa vicAro / 6 gha pari / 7 kha ga gha padya ke sthAna para bacanikA haiN| bacanikA-yAM to maharamakhAMni patisAhi ( meM ) bAteM huI / gaDha pari raNadhIra hamIra bAteM karate hai / 8kha. raNathaMbha calAye / 9 kha. haMsi, gha. padyAMza nahIM hai / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 : hamIrarAso . bacanikA jaba hamIra ranadhIra sauM, bAteM kahI bicAri' / ko kAyara ko sUra, dhauMsa bini disaTi na aavai| bini saraji kI sAkhi, sAra chatrI na saMbhAvai / / vIra2 girajha aru joganI raini carana pahomi na varai / hama alAvadI sAhilauM, raini sAra kabahU~ na kare5 / / 134 / / bacanikA taba rAva raNadhIra hamIra sauM kahI - doya sahasa topa hathanAli, bAMna" kebari bhari tAne / sanamukha lar3e hamIra, sAhi kI saMka na mAna / / ghATI ghATI sAhi kai, mATI milata amIra / rAva jaMga dina meM karai, lar3ata raini raNadhIra' / / 135 // jume rAti patisAhi. pIra proliyA manAvai / ranatabhaMvara kI phata deha,1deg to hama kadamauM prAvai / / kara jori sAhi baMdagI kara, suni tArAgaDha ke piir| nA TUTa ranathaMbhagaDha, nA mujhi milai 12 hamIra / / 136 / / 1 khA. ga.gha. padyAza ke sthAna para bacanikA hai| bacanikA- rAva hamIra raNadhIra sauM khii| 2 kha. mIra / 3 kha. carai pahomi na dharata paga / 4 gha jNg| 5 kha. gahU / 6 ga. nahIM hai| 7 gha. bAna kaMvara bhari tAnI / 8. kha. mili gye| 9 gha. rAti lar3e raNadhIra, kha. pAge bacanikA- jaba alAvadIna pAtasAhi ajameri kA pIra proliyA manAvatA hai, ma.gha. banikA-alAdIna pAtasAhi ajameri ke pIra manAvatA hai / 10 ga.gha. to kadamauM hama pAvai / 11 gha. mIra / 12 ga. milt| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : 29 jaba ' mIrA nau sayada, sAhi kI madati paThAye / sira utAri 2 liye. rAva pari 5 sanamukha dhyAye / / pAye madati hamIra ko, utari arasa sauM cyAri / par3e sayada nau kheta meM, sUra 4 le gaye mAri 5 / / 137 / / bacanikAH- poroM ke nAma chaMda prabadala hasana " rahIma, sayada sulatAnI mkii| adalI hakonI aru rasUla, mili gaye jU maTI' // rahyo sAhi murajhAya jaba, (aru)11 par3e pahaumi nava pIra / jaba12 ima kahai 13 alAvadI, ajamati adhika hamIra / / 138 / / barasa pATha jima haThe 14, sAhi kahai 15 hAthi na AyA / ulaTi chAMNi pari jAya, mIra umarAva bulAyA16 / bakasI amIra maharama khAM, kari araja kahAI18 / / lakha 16 balakhI umarAva. soI sadake bhaye (ju)sAhi9* // 136 / / 1 gha. jd| 2 kha. atAri le hAtha meN| 3 gha. pN| 4. gha. gaye sUra vaha mAri / 5 prAge bacanikA hai- kha. tabai pAtisAhi pIra proliyA manAvai lajA hamArI pIrAM ke nAMva / 6 gha. naaNv| 7 gha. hasana husena sUra sulatAnI, ga. sahai dala sulatAnI / 8 ga. adali alakAna rahImAM kAnI para rasUla / 9 gha. sUrela / 10. kha. jUjamI meN| 11. gha nahIM hai, kha par3e pahomina pari mIra / 12. gha. jada / 13. kha-ga.. kahI / 14 kha. gar3ha saM laI htthi| 15 ga. gAhai / 16. ........ gha. saba hI mili Aye, sAhi kauM sIsa navAvai / kahai maharama khAM bacana, sunauM mIra umarAva / / alAdIna ima Ucarai, ulaTi chAMNi tuma jAya / / 17. kha mIra, ga. amIra ite sadake bhye| 18. kha. praraja sAhi disi imi, gha bakasI UmIra maharama khAM karI araja, sAhi disi yema khaayaa| 19. ga. likhata / 20. ga. huto| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 * hamIrarAso 0 suna bakasI ke vacana, moca hajarati ati lAye / kahatA bacana hamIra, sUra sohI nirabA (ha) he / / mahimAsAhI' hamIragar3ha, ye tInoM sAbata khar3e / bAjI rahI hamIra kI, mujhi' kanakara kAnai par3e 3 / / 140 / / maharamakhAM yama Ucarai, sAhi hikamata yaka' kiijai| pahilai chAMNi kari phatai, bahauraghauM gar3ha sau jaMga kIjai / / ranatabhaMvara halacala' parai, suni sAko raNadhIra ko| milai rAva gahi sekha kau, yoM sata ghaTa hamIra ko / / 141 / / kahai patisAhi ujIra, chAMNi gar3ha begA lIjai / caMda roja ke bIci, phatai praba baigI kIjai / / 142 / / kopi patisAhi raDha chANi laggai / tIna sahasa nIsAna' 0 dala sAhi vgN"| doya sahaMsa prArabo teji chuTTa / gaji girimera pAkhAraNa phuTTha 12 // 143 // uDi sora dAmU mahatApa' laggai / gaye vana chAMDi syaMgha uttana tajjai / / paccIsa14lAkha hasama cahU~ ora phairai / yahi bhAti patisAhi gar3ha chAMNi dherai / / 144 kahai patisAhi bilaMba na kIjai / caMda roja bici gar3ha chAMNi lijai / / raNadhIra kahai sAhi mana dhIra dhariyai / mili caugAna saphajaMga kariyai / / 145 / / nissAna so sAji sura sabada bajjai / rAva raNadhIra prAvadha sajja / / vIrArasa rAga siMdhUja kinhai16 shs| ikatIsa dala saMgi linhai17 // 146 / / 1. kha. aru| 2. sa. mujhi lar3I phITa par3e, gha. mujhi karakarayA kAna dhrii| 3. ga bacanikA- maharamakhAM ujIra pAtisAhi sauM kahatA hai| 4. gha. kyuu| 5 gha. pheri / 6. gha. halacala pr| 7. kha saahi| 8. padya ke sthAna para bacanikA hai / vacanikA- jaba pAtisAhi maharamakhAM sU kahatA hai- are mahara makhAM chAMriNaru gar3ha caMda roja bice phatai kIjai / jaba maharamakhAM patimAhi sauM kahI- hajarati kA hukama darakAra / 6. ga. ddhaarnn| 10. gha nIsAna sAjiye / 11 kha ga. bajja / 12 gha. yaha padyAMza prati, (gha) meM nahIM hai| 13. yaha padyAMza prati (gha) meM nahIM hai| 14. gha. mahatAba / 15. ga.gha. bahai paccIsa / 16. ga.gha. chAMNi phattai kIjai / 17. ma. kInhA / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : 31 sUra dasa sahaMsa phUla hatha' khelai / appara jiya rAkhi paramAra pele / / iha bhAMti raNadhIra caugAMna pAye / uDi jamI kI garada asamAna chAye / / 147 / / prabadala karIma patisAhi pelai / mIra raNadhIra caugAMna khele / / bahai bAMraNa kevara aru cakra callai / kahai ' rAva sUra aba hoI bhallai / / 148 / / jaba sAhi sauM sura sanamukha juriye| jahAM habasa ke mIra dasa sahaMsa par3iye / / TUTi' sira mIra dhar3a pahomi lakhkhai / adha sahaMsa par3i sUra ur3i projha bhakvai / / 146 jaba rAva raNadhIra prApana sidhArai / abadala-karImakhAM'* pahomi pArai / / sAhi raNadhIra' 'saphrajaMga jur3iye / patisAhi dala ulaTi kai kosi phiriye / / 150 raNadhIra ka hai 2sAhi bilaMba na kijja / caMda roja gayA bIti gar3ha chAMNi lijja / / par3ha koTa' kabahIna yauM hAthi pAvai / ha kopi patisAhi dala kyoM khisaavai|| 151 / / dohA barasa - pAMca gar3ha chAMNi ko, nahIM saMbata patisAhi / hai dvAdasa 5 raNathaMbha gar3ha, nidhar3aka lar3i patisAhi // 152 / / chada dhani su rAva raNadhIra, sAhi mukha prApa sarahai / mujhi disi sanamukha prAya, kopi kari sAri saMbhAhai / / sAhi bacana yama Ucarai, suni maharamakhAM mari / jaMga joti bahaura yauM gayo, dhani su rAva raNadhIra / / 1 / 3 / / 1. kha.gha. palItA ju hattha / 2. kha. aApakA, ga. pApa jIva ra paramAra khillai / 3. sva. paramAla / 4. gha. prabadala keri raiyati pati, abadalla karIma pati hamArI, ga. prabai chAMDi ko jAya khAya kara nimaka tumhAro / 5. kha. kabANa / 6. raNadhIra / 7. gha. pele / 8. gha. dUTi mIra dhar3a pohami laggai / 9. kha. paaii| 10. gha. abadalla ke mIra patisAhi pele / 11. gha raNadhIra sauN| 12. kha. kahai patisAhi / 13. kha. caMda roja bicai gar3ha chAMNi phatai kijjai / 14. kha.ga.koTa ye kaba hI nahIM : 15. kha dvAdasa pri| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 : hamIrarAso' jabai rAva raNadhIra, rAva sauM vacana kahAye / jamiyati hiMdUsathAna, kopi ke rAva bulAye / / 154 / / chanda Jain Educationa International jaba likhi paravAne rAva, vaMsa chattIsa bulAye / dala caugAna juDyau umagi dala bAdala chAye // kara jor3i sabai hAri bhaye, kahata bacana yama rAva / maiM gahI tega patisAMhi sauM, jIvana cahai su jAva / / 155 / / jaba kahai kAko raNadhIra, rAva suni bacana hamAro | zrabai chAMDi ko jAya, khAya kari nimaka tumhAro // pralAdIna patisAhi sauM, gar3ha chAMDi caureM larauM / dala yeto patisAhi ko, mAri khAga kana-kana karoM // 156 // aafter jaba rAva raNadhIra hamIrasauM bacana kahAye / jamIyati gaDha cItor3a kI nahIM jUM AI / so likhi phuravAMna sitAba dUta cItor3a calAye / taba solA sahaMsa jamIyata le, kaMvara bAlhAsI Aye F 1 kha. ga. gha. padya ke sthAna para bacanikA hai / bacafnakA - jaba patisAhi rAr3a saphajaMga kima na kari / rAha morachA kI karI / jaba rAva raNadhIra rAva hamIra sauM jamIyata dUsarA thAna [hiMdUsthAna ( kha ) ] kI bulAvo / 2 gha. pharavAMna / 3 gha Aye / 4 kha khar3e / 5 kha. amarAva 6. ga. khagga / 7 kha ga gha bacanikA- jaba rAva raNadhIra basyauM rAva hamIra sauM kahI / jamIyata gaDha cItor3a kI prAI nahIM so likhI phuravAMna sitAba bulAvo / jaba rAva hamIra pharavAMna gaDha cItor3a ko calAye / jaba solA hajAra jamIyata lekara kaMvara khAna vAlharaNasI rAva hamIra ko madati kauM Ayau / tisako vyoro / ( kiMcita parivartita pATha ) For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrAso : 33 chaMda tIna sahaMsa kamaghaja, prATha cauhAMna bakhAnauM / pAMca sahaMsa paMvAra, jamIyati yetI jAnauM // ranatabhaMvara DerA kareM, mile rAva sauM Ani / kari manuhAra Age liye, kaMvara phauja sanamAni // 157 // chaMda bikrI cataraMga ke kaMvara raraNayaMbha prAye / sanamAna kari rAva ura kaMTha lagAye || milata hI kaMvara doU ? bacana bhAkhe / dhani sekha tuma saraNi rAkhai // 158 / / 3 te dina sAhi ranathaMbha lariye / rAva tuma yAdi hama kauMna kariye // patisAhi sau rAva haTha kari na chADo / vasa cauhAna ke nIra cAr3ho / / 156 // niThe sAmAna saphajaMga kIjai / ratana ko rAja hotor3a dIjai // baca suni rAva murajhAya rahiyo / bichuri mati jAva hamIra kahiyo // 160 // thira rahe na kali koya gira meru caliye / bichuri hama rAva sUra loka miliye // zrAsAvatI' sauM kaMvara bhAkhai / zraraja kari rAva sauM bAta prAkhai // seharA bAMdha saphajaMga kIje / dekhi rajapUtI aba phate kIjai / / 161 // / 1 kha ga gha Ga. padya ke sthAna para bacanikA hai / hajAra tIna kamaghajja, hajAra prATha cauhAna, hajAra pAMca paMvAra / yeti jamIyata lekari ragata-bhaMvara DerA kiyaa| jaba rAva sauM misalata kari kaMvara bacana kahate haiM / chaMda kaMbara khAna bAlhaNasI ko / 2 ga. doya / 3 kha. pAtisAhi / 4 gha. nikasI bAhara saphajaMga / 5-6 ga gha padya ke sthAna para - Jain Educationa International raNavesa mili doU na praNAma kariye / nirakha nara nAri jala naina bhariye / zra.pA. // jaba rANI zrAsAvatI sauM ko hamAre sira seharA baaNdho| jaba rANI uchAha karike kaMvarana sira seharA bAMdhe mor3a ghari sIsa doU kaMvara harakheM; 1 Ga. jaba rANI prAsAvatI uchAha karike kaMvarana ke sira seharA bAMdhyA / For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34: hamIrarAso - maura dhari sIsa doU kaMvara harakhai / Isa ganesa deva para se / / vajata nIsAMna asamAna grjai| kopi' sUra calai mano bAgha biracai / / / 62 / / dohA kari salAma raNayaMbha ko, lagi hamIra ke pAya / calai kaMvara cataraMga ke, jitai alAvadI sAhi // 163 / / kaMvara nikasI taba Aya, chAMNi daravAje DerA / kiya naubati ke nAda, prAya hasama sauM nerA / / 16 / / chaMda ye suni naubati ke nAda, hasama disi hajarati cAhai / kari alAvadI yAdi, mIra ArabI3 bulAye // khara daMta supara kane, gakasa naukara deha / ye pele patisAhine, kaMvara doU gahi lehU // 165 / / tuma sAMvaMta prathIrAja. gahyo5 gajanI gar3ha laaye| tuma gaurI patisAhi, dilI ke takhata baiThAye / sAhi bacana yama Ucara, sani jamImalakhAM vIra / gaho kaMvara cataraMga ke, yo kadamoM lagai hamIra // 166 / / jaba kari salAma sAhi ko, mIra prAraba ke khar3iye / gaho gaho gahi lehU, kopi kari cahu disi phiriye / / yate kaMvara cataraMga ke, uta prAraba ke mIra / uti sAhi sarAhai 1deg pApa, mukhi pata de syAbAsi hamIra / / 167 / / 1 kha. kopi cala sUra mAno vIra cala, gha. kopi cala sUra mAno bAdha barale / 2 kha.ga.gha.. padya ke sthAna para bacanikA hai / bacanikA- kavara chAMNi ke daravAje herA karai / herA kari ucchAha kari naubata bjaaii| 3 kha. prArabake, gha. pArava suu| 4 kha. naukasa sakasa deha / 5 kha.ga. ghai| 6 kha. suni jamalakhAM ke mIra / 7 ma. jyauM / 8 ga. lehU lehU / 9 kha. vatai / 10 kha. sarAvai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - hamIrarAso : 35 rAva tabai mana soci, khabara gaDha pari maMgavAvai / sUra saMkhadhara jAya, tuma [kaMvara saMgi] judha karAvo' / / 168 / / chaMda ve doU vIra ajAna sAra, kabahU na saMbhAI / rAva rahI' cita sabI, nIra locona bhari pAye / / sUra saMkhadhara bhejiyo, kari jiya soca hamIra / aba jur3oM jaMga patisAhi sau, bilaMba na kIjai bIra // 166 // sata chADi graha calai bahauri, cita ulaTi calAvai / uta na mila sataloka,5 ita padavI nahIM pAvai / / binasai kAyA jIva amara, jaga samajhata na ajAna / ye bacana rAva hamIra ke. kaMvarana sau kiye kAna 7 // 170 // chaMda suni' kaMvarana ye bacana, kopi gajarAja claaye| satari sahaMsa prArabI, pAr3i pahomi - ja milAye / / [jaba ] kari uchAha AI, apacharA bare kaMvara doU pAya / sara - loka kauM le calI, puhapa * mAla pahirAyaH // 171 / / 1 kha ga gha. U. padya ke sthAna para bacanikA hai| bacanikA-rAva hamIra pala-pala, siyAita-siyAita kI khabari maMgAvatA hai / taba rAva sUra saMkhadhara sU bAteM karatA hai| tuma jAya sitAba judha kraavo| 2 kha.ga rhai| 3 kha. cita visara; ga. citai sauM sbii| 4 ga gha. kariyai / 5 gha* sUra lok| 6 gha. nahIM gaMvAra / 7 kha ga.gha. ha. rahai amara jasa purakhi ko, jitai jamI asamAna / prAge vacanikA hai| bacanikAye bacana rAva imIra ke saMkhadhara nai kaMvarana sauM khai| 8 kha. suni yaha kaMvara / :9 gha. jadi, sva.gha. jaba uchAha kari prAI / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 : hamIrarAso pATha sahasa cauhAna tIna, kamadhaja kavi gAye / pAMca hajAra paMvAra, rAva hamIra sarAye' // solA sahaMsa bhar3a rAva ke, syAmi kAja jini saariye| satari sahaMsa dala pelike, yo sUraloka sidhAriye // 172 // barasa pAMca patisAhi, chAMNi hajarati kauM bIte / liye rAva kara tega, chAMNi saMvata taba bIte // 173 / / khar3A kheta raNadhIra [sAhi], doU banalAye / [tajai na haTha hamIra, kyA tuma se sata pAye] / / raNadhIra rAva yama Ucarata, samajhi sAhi cita lIjiye / gaDha raNatha bha hamIra kA, hajarati haTha na kIjiye // 174 / / bacanikA - [jaba] pAtisAhi kahatA hai chaMda ye bAteM raNadhIra sAhi kauM. kina samajhAvo / karo rAja ranathaMbha, sekha gahi kadamoM lAvo // honahAra kabahU na miTa, ana hotiba nahIM hoI / jo haTha rahai hamIra kA, to kahai na sAhi mujhi koI // 175 // ye cyArauM gar3ha raNadhIra, hukama kisa ke tuma pAye / kabahU na phirai rakeba, sIsa kabahU na navAye / / gira sUrajI palaTai pahaumi pai. koTi bacana kaha koy| sekha chADi ulaTe phirai, yaha kabahU nahIM hoya 12 / / 176 / / 1 kha. hamIra ke sara pAye / 2. kha. sAre, gha. saaryaa| 3 ga sahi ke pra.pA / 4 kha. padhAre, gha. padhAriyA / 5 kha ga gha.Da.. padya ke sthAna para vacanikA hai| bacanikAbarasa pAMca chAMNi ke par3ha pAtisAhi ke batIta huye / praba rAva raNadhIra pAtisAhi sauM tega pakar3atA hai| chAMNi ko saMbata prANi pahu~cyo (prANi pUro huyo (kh.)| 6 kha. ga. uccr| 7 kha.gha. pAtasAhi kahai ch| 8 ga. prAge bacanikA hai| bacanikA- jaba pAtisAhi raNadhIra sauM kahatA hai, kha.gha. bahori pAtisAhi raNadhIra sauM bAta kahatA hai| 9 kha. isase prAge-raNadhIra kahai cha a.paa.| 10 ga. kodd'i| 11 kha. kaha ve| 12 kha. hovai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso / 37 rAva* sAra kara gahai, chAMriNa, gar3ha kUsira nAye / chatarI - dharama saMbhAri', sAhi pai sanamukha dhyAye / kari salAma raNadhIra kauM, sAji Avava saba aNg| alAdIna pAtisAhi sauM, jur3e sUra saphrajaMga // 177 / / bhayA rosa raNadhIra, kopi kara sAra sNbhaahai| lakha rUmI raNadhIra, sAhi ke garada milAye / / varasa pAMca jimI jujha' kiyo, pralAdIna haTha kari rahyo / pisana pAr3i cahuvAMna taba, apachara vari sUrapura gayo // 178 / / lakha rUmI raNadhIra pAr3a, sAhi kI sudhi visraaii| harakhi apacharA UtarI, sUra * pura lai lai jAI / / pAkha ujArai caita sudi, tithi navamI sanibAra / bIsa sahaMsa chatrI par3e, abalA garI hajAra // 1761 vahauracauM rAva hamora, jaMga hajarati sauM juriye| prasI sahaMsa pari bIsa, mIra misarakha ke par3iye / dvAdasa sahaMsa chatrI par3e, jaba Ucarai bacana hamIra / jo kAke kanavaja karI, so kari chAMNi riNadhIra / / 180 // dohA gaja ikasaThi no no lakha turI, dve pari bIsa amIra / jo kahate sohI karI, dhani raNadhIra (kahai) hamIra // 181 / / * kha. ga gha. sUra / 1. kha. sNbhaayaa| 2. ga. pari / 3. kha. jaMga / 4. saMbhAvai / 5. kha. milAvai / 6. gha. juujhiyo| 7 kha.ga.gha. prari mAre cahUMvAraNa varI apacharA yauM sUraloka sanamukha gayo pra. paa.| 8. ga. vara / 9. kha. zukra / 10. rA.gha. judd'iyo| 11. kha. paaii| 12. kha, abalA jarI hjaar| 13. kha.ga. do, ga. do lakha isama / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 : hamIra rAso - yatai mIra raNa par3e, sAhi khaTa mAsa saMbhAre / jabai dUta yaka Aya, sAhi sauM bacana ucAre // jita deva hiMdavAna ke dhara' tajI dharI na dhIra / aba unakI jArati karai, nisa dina rAva hamIra // 18 // sAta bIsa lakha par3e, mIra' dhara jala na smaavai| salitA nIra nivAraNa, sUkhata koU paMtha na pAvai / / 4salitA nIra nivAraNa, cale rakata DAbara bharai / alAdIna patisAhi sauM. khAgi bAMdhi caurai bhirai5 / / 183 / / dohA tithi navamI prAsoja sudi, kara gahe tega risAya / khar3iye sAhi alAvadI. sUra bhavana kauM jAya // 184 / / gaurI - suta sauM rAva, jori kara bacana kahAvai / yaha alAvadI sAhi, Aja ajamati tuma pAvai // jogani bhairU vIra saji, cakra khapara liye haathi| pArai' mIra patisAhi ke, pAlhaNapura ubhai lAkha11 // 185 / / saMkara visana ganesa, sakati kI kalA savAI / sUraji teja pratApa, kirana kari hasama jarAI // kaupai sura maba sAhi pai, DerauM ghaMTa saMkha bajAI / mAra - mAra bhairU karai, sAhi khudAI khudAI // 187 / / 12jaba nArada patisAhi sauM. kahai bAta samajhAya / magarUrI kisahIna kI, rAkhata nAhIM khudAya // 187 / / 1 ga. dharata judha dhroyn| 2 kha.ga.gha. nIra jala dharana samAvai / 3 ga gha. sudhi na / 4-5 padyAMza nahIM hai| 6 kha. ga. gha. pari sAra / 7 ga. sunAvai / 8 gha paaye| kha.ga.gha. caahai| 10. paaii| 11 ga* do lAkha / 12 kha. ga. gha. Ga. padya ke sthAna para bacanikA hai| bacanikA-jaba nArada bacana patisAhi sauM kahatA hai (kahai cha.gha.) pAtisAhi khudAya magarUrI kisI hI kI dekha sakatA nahIM / ava devatAna kI prastUta badagI kro| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : 39 jurA marana bhaya kAla, sAhi saMgi cali' pAye / haTha kari kari nara gaye,' koU thira na rahAye / / mani nArada nAcai jahAM, gAvata baina bajAya / taji abhimAna alAvadI, lagau surana ke pAya // 188 / / najyo sAhi abhimAna, gyAna guna aMtara lAye / saba debana kauM5 sAhi. jori kara sIsa navAye / / ajamati dekha pralAvadI. rahai sAhi sira nAya / aba na tumhArai bhavana 'disi, kabahU na citavauM prAya // 186 / / deva dokha taji sAhi karo, koU dina ptisaahii| himati bahAdara alI ubhai, lakha hasama khisAI // sUra taitIsana sAhi kau, ajamati daI sikhaaii| kahai hamIra bahaurayauM aba, hama tuma jaMga patisAhi / / 160 // vhe. thor3I sauM bahuta, mulaka pAvaka parajArai / vinA dokha patisAhi, kauna kisa hI kau mArai / / tana vinasai kIrata rahai, yaha ko jAnata sAhi / AI adalialAvadI, so'kyoMja miTai patisAhi / / 161 / / kari devana sauM dokha, sAhi kaune sukha pAye / jAlaMdhara dasakaMdha vaise, nara garada 4 milAye / kahai hamIra patisAhi sauM, suni asurana ke Isa / hajarati kyoM15 visAriye, (aba)hama ura tuma sIsa / / 162 / / 1 kha sAhi asa cali prAI, ga. saMga douu| 2. ga. gaye kite / 3 ga. vAMcaM tahAM / 4. ga. ur| 5. gha kauM hAtha joDi, kha. kara jori kara, ga. jori sAhi kara / 6. gha. bhauMna / 7. kha. citaU / 8. kha. alIkhAMna / 9. ga. dikhAya, kha gha. btaaii| 10. kha. kh| 11. gha. koii| 12. ga.gha. avadhi / 13. kha. jo koI meTata patisAhi, ma. na jAhi meTe, gha. jAkU meTai kauna patisAhi / 14. kha girada meM / 15. ga. kyoM tuma visariye / 16 kha.ma.gha. hama rikhi ura tuma / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. hamIrarAso . dohA tajata subudhi aru kubudhi kari. nara pIche pachatAya / ucarata bacana ganesa yama, jAhi jAhi patisAhi // 163 // chaMda ajamati cAho aura, sAhi mati vilaMba karAvo / saMgi le mIra amIra, kopi bahurayauM khar3i Avau / / gaurI - suta patisAhi sauM, gahI ganesa yama' Teka / hajarati pAlharaNapura disi, Avai turaka na yeka / / 164 // dohA sAhi nihArata hasama disi, aba ura dharata na dhIra / calai rAva raNathaMbha disi, harakhata haMsata hamIra // 19 // doU dala sArana bhaye nA sUra koI sanamukha pAye / mahamA kauM na viyoga5, ubhe lakha hasama khisaaye| himmata bahAdara alIkhAMna, doU dharatI par3e amIra / karata rakata kA prAcamana, girajha' joganI bIra // 166 / / miTi gaye mIra amIra, hasama ke harabala khar3ate / himmata bahAdarapralI, sAra samasera na Darate / / maharamakhAM musakala parI, kariye kauna upAya / ' IrAnI yeka na rahai dhunai sIsa patisAhi" // 167 / / 1. ga. yaha / 2. kha.ga.pa. prAya na sake malecha / 3. gha. aba koU ur| 4. ga. dala eka sArana bhye| 5. ga. nijog| 6.ga khisAI, ga mAge pATha-pari pari kheta umIra, mAMsa gira jhanI tahAM khaaii| 7. ga. girjhnii| 8. gha. mari / 1 gha. saMbhakari sAra na DArate / 10 kha. lar3ate / 11. kha ga.gha. mAge vacanikA hai-- maharama khAM patisAhi kauM salAma kara kahatA hai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . hamIrarAso : 41 dohA haTha hamIra chADai nahIM, hajarati tajai na Teka / sAta mIra patisAhi ke, gaye bisara kari desa // 168 / / vacanikA : maharamakhAM kahai budhi apanI sauM Aya, sAhi kyauM aba pachitAvo 1 / hama barajata raNathaMbha 2, kopi hajarati car3hi prAvo / / hajarati himmata na chADiye, dharo abai mana dhIra / gar3ha cahUdisi niragaha karo, kaba laga lar3e hamIra / / 166 / / apanA mahajama chADi, deva hiMdU (ana) ke dhyAvo / alAdIna prAdhIna hoya, kari sIsa navAvo / kara jori sAhi vaMdagI karai, suno saba hiMdU ke pIra / maiM vaMdA vinatI karU, kariye mApha takasIra // 200 / / bacanikAbaMdagI kari pAtisAhi kUca pAlharaNapura kariyau / raNa DUgara DerA kare, gar3ha niragaha karavAyo 4 / / ranatabhaMvara gar3ha nirakhi, sAhi prAsaMga nahIM Aye 5 / kari misalati patisAhi, bahauri yelacI paThAye / / kahai sAhi suni dUta, rApa sau kaho samajhAya / rAji hamIra de bhejiyo, so hI mahimAsAhi / / 201 / / 1 ga. kahI sabai samajhAya, bAta hajarati ke tAI / mAnI nahIM taba eka hU, kahi sabai samajhAI / / haTha alAvadI mati karo, tuma dekhaNa kA cAva / isake prAge bacanikA hai tathA chaMda 200 se chaMda 204 taka kA padya bhAga nahIM haiN| 2 gha. chai rAji / 3 kha.gha. deva / 4 kha. gha vacanikA- jada pAtisAhi devatoM kI baMdagI karI / kUca pAlhaNapura kiyo| DerA raNatara ke DUMgara diyA / jadi pAtisAhi gaDha kI nige kari misalata karI / raNatamaMvara gaDha nirakhyA / sAhi gar3ha prAsaMga prAyo nhiiN| 5 kha.gha. nahIM hai| 6 kha. rAva / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42: hamIrarAso sunai dUta ke vacana rAva, jaba sanamukha cAhai / tohi dokha ko nahIM, sAhi ko bhejyau zrAvai // lakha ' bacana sAhi mukha Ucarai, taji Teka yeka na cita dharU N / rahai sara raraNathaMbha ke, pasU paMchI nahIM hAjari karUM // 202 // Jain Educationa International bAlaragasI raNasI raNadhIra khAnasI kheta khipAye / kauna sayAnapara sAhi mubhaiH kahai hamIra suni dUta, kahau aba hama tuma phuravAMna kI, kahA pharavAMna paThAye // sAhi sauM jAya / rahI patisAhi // 203 // dUta darabi le jAha jo, tere jiya bhAve / jo bhez2ai patisAhi, vahari kabahU mati prayai / / likhi hamIra ima bhejiyo, samajhi sAhi cita lIjiye / bahori dUta ke hathi gahai, phiri phuravAMna na bhejiye // 204 // vacanikA -- kuravAMna rAva hamIra ke vAMcI, sAhi soca kari ( maharama vAM) sauM kahyobahauta vera phuravAMna sAhi ke rAva nahIM mAnatA hai 5 1 kha- alakha / 2 gha. syAhApaM / 3 kha patisAhi / 4 kha gha sAhi soM bahota samajhAya / 5 kha ga gha Ga bacanikA- phuravAMna rAva ke vAMci patisAhi mahatmakhAM sU khii| rAva hamIra haragija samajhatA nahIM aba tajabIja rAr3i kA kIjai / pAtisAhi rega kI DUMgarI topa ghar3AI, topa taiyAra huI / gar3ha kauM dAgI / rAva hamIra kI topa UparI pAtisAhi kI topa dagI / tatra pAtisAha maharamakhAM ujIra sauM kahatA hai jo rAva hamIra kI topa phuTI to hamArI topa gar3ha ko pharta kareM jadi golaMdAja pAtisAhi kauM salAma kari kahIbolabAlA pAtisAhi nA maiM karoMgA / jaba pAtisAhi sauM kari salAma aru goLo rAva hamIra kI topa para dAgyo / toSa phUTI nahIM / nUkasAna huA yaha khabari rAvahamIra kauM huI / topa phUTI / jadi rAva hamIra cAla, topa pAsI prAyo / taba rAva kahI topa ke nukasAna huA, kAma sauM na gaI / jaba bahaugyoM rAva kahI pAtisAhi kI topa kauM jakhama kareM jisa ko maiM baDA karoM / jaba rAva hamIra ke golaMdAja pAtisAhi kI topa phor3I, jaba pAtisAhi maharamakhAM sauM kahI - aba gar3ha kisa hikamata sau zrAve ? jaba maharamakhAM kahI - jo gar3ha ko pUla badhAya dvarA bharAya gar3ha kauM rAha kIjai / taba kitAyaka dina pAche pAtisAhi kI pula rasatA huI taba rAva hamora kauM phikari bahota huvA / aba gar3ha kA magaja kachu rahyA nahIM jaba padamasAgara rAva kauM vasArati dinhIM - rAva hamIra phikari mati kareM / For Personal and Private Use Only 1 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : +3 raNa Dugara patisAhi, topa yaka naI ghar3AI / bhaI topa taiyAra, sAhi gaDha ko lagavAI // maharamakhAM ujIra sau, pAtisAhi phuramAI / topa rAva kI phor3i, topa gar3ha phatai karAI / / 205 / / taba golaMdAja pAtisAhi sauM, kari salAma vinati karI / hajarati kA darakAra sAhi............ sAMI jo karI // 206 // karI topa tayAra, gaDhi ko topa dagAI / rAva topa ke lagI, jo Di mukha kauM lgvaaii|| jakhama topa taba bhaI, rAva sauM jAya sunAI / cali hamIra taba prAviyA, tekhi topa acaraji bhayA / ... ... ... .... .... // 207 / / topa rahI sAbUta, rAva taba topa dagAI / pUTi sAhi kI to, rAva sana meM harakhAI / / taba patisAhi ujora sauM, kahI bAta samajhAya / kisi bidhi milai hamIra aba, kauna jatana gar3ha Aya // 208 / / dohA maharamakhAM taba yauM kaho, hajarati rAha baMdhAya / gar3ha disi darA baMdhAI ke, hAkA sauM lyau lyau tAya / / 20 / / kete dina ke boSi, pAtisAhi "la karavAI / huvA hamIra ko phikari, (bacana) taba padama kahAI / / rAva phikari mati karau, kari haiM deva sahAya' // 210 / / 1 kha.ga.gha.Ga. uparyukta padya bhAga chaMda 210 se chaMda 212 taka nahIM hai Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 : hamIrarAso o sAyara sAta hamIra, raini bici raNathaMbha lAU / pula bAMdhI patisAhi, yAhi hUM phajara bahAUM // sAta samaMdara nau se nadI, iti rAva' hohi sIra / pula pailA patisAhi kau, phikari na karo hamIra / / / 111 / 1 bahI tabai pula patisAhi kI, acarija huA hamIra // / 112 / / aafter kahai patisAhi ujIra sauM zrava gar3ha kA vayA ilAja ? jaba maharamakhAM kahatA hai - pAtisAhi salAmati, aba gar3ha kA ilAja koI nahIM / gar3ha pari rAvahamIra kI pAtari cadakalA nirati karatI hai / jaba mAMna prAvai taba pAtisAhi kauM air3I batAtI hai / rati pAtisAhi kA mulAhijA nahIM karatI hai / jaba pAtisAhi nijarabAja nai buujhii| tahakIkAta karake kahyau - jaba pAtisAhi itarAja hoya kari ko isa auaurati ke pAMva meM tIra kI deve jisakoM maiM bar3A karauM / jaba mIra gAbarU pAtisAhi kauM salAma kari kahatA hai- zraurati ke loho bahAvo munAsiba nAhIM / jaba pAtisAhi kahI - ujana sauM lohA kro| jAna vacai tamAsA rahai | pAtisAhi kA hukama sauMmIra gAbarU tIra calAyo / jaba tIra aurata ke lagi, tIra rAva hamIra kI sabhA meM parayA / jaba rAva hamIra ke soca hUvA, aba taka gar3ha meM tIra kaba hU prAyA nahIM, ye auliyA koI aba Aye / Jain Educationa International chanda acaraji huvo hamIra, tIra jaba gar3ha pari Ayau / rAva cahU~ disi cAhi, soca kari sekha bulAyo // murajhAya triyA yaha ghara par3I 3, bhayo rAva citabhaMga / kahai hamIra asai ulI, kitai sAhi ke saMga / / 113 // bacanikA - 5 mahimAsAhi rAva hamIra sauM kahatA hai- rAvajI yasa vAta kA darega mata kro| vo pAtisAhi kI hasama meM yeka hI hai, hamasoM bhAI choTA hai / 1 kha iti rahai mujhi mAMhi / 2 kha. tor3IM / 3 kha. murajhAya rAva dharanI par3ayo / 4 ga. isa / 5 kha. dilagIra, ga. daroga / For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso 145 nahIM jatI binI joga, sUra bini tega na hoI / te sAhi dala saMga, mIra sarabhari nahIM koI / / kari salAma mahamAM kahai, jor3i rAvatana' hAtha / pAU hukama hamIra kA, to karauM sAhi paM ghAta / / 214 / / (jaba) haMsike kahai hamIra, isI kabahU nahIM kIjai / pirajA par3e saMtApa, sAhi pari ghAta na kIje / / hajarati sAhi alAvado, ye dUsarI khudAya / bace sIsa patisAhi kA, dIje chatra uDAya / / 215 / / (jaba) kari sAhiba kauM yAdi, sIsa uta jaba hI navAyo / konA hukama hamIra, kopi kari ke sara bAyo / / analapaMkha AkAsa meM, bhaI avAja vahakAni / murajhAya sAhi' dharanI par3e, uDyo chatra asamAni // 216 / / bacanikA jana maharamakhAM ujIra pAtisAhi sauM kahI'- pichale nimaka kI dostI, pAtisAhi kI jyAna bakasI hai / abakI tIrauMdAjI meM pAtisAhi kauM nahIM chor3egA / jisa gar3ha meM mahimAsAhi se (vIra) haiM so yaha gar3ha haragaji hAthi AvegA nahIM / bahoracauM maharamakhAM pAtisAhi sauM araja karatA hai / chaMda caka cUdari gitlI sarapa, sAhi pIche pachatAvai / ugalai aMdhA hoya, khAya to jiva sauM jAvai / / maharamakhAM yama uccarai, bahU auguna huye sAhi ke / chatra TUTi dharatI parai, yaha kaiMvara mahimAM sAhi ke / / 217 / / 1 kha. rAva pai / 2 kha. kopi ke tIra claayo| 3 kha. praDalapaMkha / 4 kha. vahaikAni / 5 ga. sAhi jaba dhara pr| 6 gha. kahatA hai| 7 yahAM taka (Ga.) saMjJaka prati kA pATha upalabdha hai, Age truTita hai / 8 kha. kauN| 9 kha. karama / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 : haipIrarAso 0. - jo hamIra kA hukama, sUra jo. hajarati pAvai / tumheM pari' jareMge loha, usai dilI baigavai / / haTha chADi rAva raNathaMbha kA, karo kca caliye dilI / rahI Teka hamIra kI, jo patisAhI saba milI // 218 / / (jaba) alAdIna haTha chADi, ulaTi dilI disi dhAye / pitA baira nahIM sarayo, sAhi surajana pichatAye / / ratana pAMcale pesakarA , milyo sAhi kauM jAya / 'hajarati sAhi hamIra kauM, ANi lagAU pAthaH / / 216 / / jito rAja raNadhIra, yato hajarati hU~ pAU / raNatabhaMvara gaDhI 1 phatai, sAhi palaka'2 meM karAU / hajarati haMsi kari boliyA, surajana prAdho pAva / tujhe 3 diyo raNadhIra ko, karauM bar3o umarAva / / 220 / / (taba surajana kari salAma, rAva ko bIr3o khAyo / jaurA - bhauMrA khAsa, Ani ke cAMma navAyo / / phajara Ani hAjari bhayo, surajana karI salAma / milau rAva patisAhi sauM, gaDha bItyo sAmAna // 221 / / bacanikAH - bacana tIna'4 surajana rAva hamIra sauM kahyA / jaba rAva surajana sauM va hate haiM - 1 kha. pari jari jaMjIra. ga. jari lNgr| 2 ga. saahi| : ga. rahI rAva hamIra kii| 4 kha. jyAdAda / 5 kha. jaba surajana kahai cha a..| 6 kha. pIche / 7 gha. pesa kari / 8 ga. hajarati jori rAva kauM, tuma ko sIsa navAya / 9 9 isase mAge (ga) saMjJaka prati meM chaMda saM. 221 se chaMda saM. 232 taka kA padya bhAga nahIM hai / 10 kha. 2 gadhIra ko| 11 kha. kii| 12 kha. pala maahii| 13 kha. tuna / 14 gha. tIna rAva sauM surajana kahatA hai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAto : 4 [jaba] haMsi kahai hamIra tujhi', samajhi mujhi na pAvai / asI kabahU nahIM hoI, sAhi kauM sIsa navAvauM / asA bacana na bhAkhiye, suni kApurasi kapUta / gahI Teka 2 jo chAMDi hai, vaha kaiso rajabUta // 222 / / bacanikA jaba rAva hamIra [nai]kahI-jauMrA-bhauMrA khAsa niThayA / jAniye kisa taraha / jaba kari salAma surajana kahI-prAMkhyAM cali kari dekhiye / jaba rAva jauMrA-bhauMrA khAsa pari aaye| rAva hamIra kahate haiM- are surajana, rIte' bhare kI gama kisa taraha parai / jaba surajana kahatA hai-pathara nAMkhi khAsoM kA pAkha lIjai / jinasa hoyagI to khur3akA suNaigA nahIM / khAsa khAlI hoyagA to khur3akA suNaigA / jaba rAva' khAsoM meM pathara nakhAye / jinasi talai rahI Upari camar3e kA khur3akA huvA / jaba rAva hamIra kI jyAna mAMhI sauM'jIva nikasi gyaa| mahimAsAhi rAva11 sauM salAma kari praraja karI12 / (jaba) kahI mahimAsAhi, hukama rAva jo paauu| milauM sAhi kauM jAya. dilI kauM kUca karAU // gaDha koTa rAja yaha rAkhiye. ................... kara jori mahimA kahai'3, sAhi(sauM)jaMga na kIjiye // 223 / / (jaba) haMsi ke kahai hamIra, isI kabahU nahIM hoI / bacana chADi kApurasi, sadA na jIvai koI / / mahimAsAhi nicita raha, aba soca jiva mati karo14 / maMDauM jaMga patisAhi sauM, mAri khAga kana * kana karauM / / 224 / 1 ka. tuma sAmajyA jananI mAve lAja, kha. mujhi samajhyAM jananI lAja, gha. tujhi samajAve jananI lAjai / 2 kha. teg| 3 gha. chAMDi deya / 4 gha. khAsa meM nAja biito| 5 kha. rIte bhare khAsa kI / 6 kha.gha. itabAra / 7 kha. lIjiye / 8 kha. rAva hamIra / 9 kha. nakhAye khur3akA sunnyaa| 10 kha. rUma rUma mAMhi sauM phikara upajyo, gha. rUsa rUma mAMhi sauM jIva / 11 gha. rAva hmiir| 12 kha karatA hai| 13 gha. padyAMza nahIM hai / 14 kha.gha. padyAMza nahIM hai / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 hamIrarAso -- - bacanikA hamIra rAva yama Ucara jIva jAya ke jasa rhai| dohA alAna patisAhi sauM, gahI sAra kara Teka' / dukha maiM' birale mitra haiM, sukha meM mitra aneka // 225 / / haTha to rAva hamIra ko, aru rAvana kI Teka / sata rAjA haricaMda ko, arajana bAMna aneka // 226 / / 'gahI Teka chADai 2 nahIM, jIbha cauMca jari jaay| mITho kahA aMgAra ko, tAhi cakori cugi khAya // 227 / / bacanikAyetI bAta rAva hamIra mahimAMsAhi sauM kahI / mahimAMsAhi aApanI havelI kauM gayA / jaba raini kA vakhata huvA bahoracauM surajana pAtisAhi pai gyo| chaMda 'jaba' surajana kara jori, sAhi kauM sIsa navAyo / dvAdasa ko sAmAna, rAkhi kari rAva bhulAyo / / caMdakalA devala kuvari, pArasi mahimA mIra / mAMgata sAhi alAvadI, ye le milau hamIra // 22 // suni hajarati5 ke bacana, rAva jiya risa karAI / kahAM alAvadI sAhi. kaita sAtauM patisAhi // caMdakalA devala kuvari pArasi mahimA mIra / hajarati ye kabahauM na mila, je sAbUta hamIra // 226 / / 1 ka. tega / 2 gha. choDauM nhiiN| 3 kha jAta / 4 kha. padyAMza nahIM hai, gha. khaat| 5 gha. duut| 6 kha rAva taba kahara risAye / 7 gha. ketIsAhi terI / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hmiirraaso| 49 likhe rAva phuravAMna, sAhi nIke phuramAI / aba dilI ke takhata, sAhi kI phirata duhAI / / cimanA begama cyaMtamani, pAyaka cyArauM pIra / de bhejiyo alAvadI, mAMgata rAva hanIra / / 230 / / bacanikA ye pharavAMna pAtisAhi hamIra ke vAMci kari, surajana sauM khijAya kaho-- kaMbakhata, harAmakhora bar3A gar3ha phatai kari diyA' / chaMda jaba kari badana malIna, rAva ranivAsai pAyau / haMsi rAji kari jauri, rAva kauM sIsa navAyo / / gar3ha bItyo sAmAna saba, aba bhaMDAra kaise bharauM / bacana chADi pratisAhi sauM, tuma kaho' sekha hAjari karauM / / 231 / / ye suni hamIra ke bacana, badana rAnI bilakhAyA / lar3a ubhai juga eka, abai kone bharamAyA / kari bacana bahauri na chAMDiye, rAjapATa sukha jAva' / prAsA kahai hamIra sauM, aba sAko kariye gar3ha rAva / / 232 // bahauri rAva soM bacana, rosa kari rAnI bhAkha / bacana yAdi vai karo, sekha saraNe jaba rAkhai / / kaba haTha karai alAvadI, raNatabhaMvara gaDha Aya0 / kaba sekha saraNa rahai, bahauri mahimAsAhi // 233 / / sUra soca mana meM karai, amara padavI nahIM pAvai / jo haTha chAMDau rAva", utana ajameri lajAvai / / sarana rAkhi sekha na tajo, tajo sIsa gar3ha desa / rAnI rAva hamora sauM12, yaha dInhauM upadesa // 234 / 1 gha. diinho| 2 kha. rAva kahai chai pr.paa.| 3 gha. kaho to| 4 kha. bila khAnI / 5 kha. tjo| 6 ga.gha. nahIM hai / 7 gha. bahauri rosa kari bacana / 8 gha. rAva sauM / 9 gha. yAdi karo raav| 10 kha. mAMya / 11 kha. rAja / 12 kha. kauM / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 : hamIrarAso - kahAM jagadeva paMvAra, sIsa kara' prApa samapyau / kahAM bhoja bikarama rAva, jinhI para dukha kaTayau / / karana kanaka viprana kauM, savA bhAra nita prati diye| AsA kahai hamIra sauM, kaho rAva vai kita gaye / / 235 // thira koI na rahai rAva, aba thira rahai na koI / gaye sura nara muni maMDalIka, gaye cakavaM cali keI / / dhana jobana nara kI dasA, sadA na yeka vihAya / pAkha pAkha sasi kI kalA, ghaTata bar3hata ghaTi jAya / / 236 / / dohA sarana rAkhi sekha na tajo, tajo sIsa gar3ha deza / haTha na tajau patisAhi sauM, kara5 gahI tajo mana tega / / 237 / / itI prAsA daI prAsikA, jetI bhaI sahAya / karo jaga patisAhi sauM, sanamukha sAra samhAya // 238 / / jAmana - maraNa saMjoga, kauna" jo inhai miTAvai / kitai nRpatiH cali gaye, amara kauU kali' na rahAvai / / thira rahata na koU sadA, nara taru10 giravara grAma / kA cau11rAja rigathabha gar3ha, hama apane tapa12 paravAna / / 236 / / kahAM jaita kahAM sara, kahAM somesura raanaa| kahAM gaye prathIrAja sAhi 3, gahi gahi jinhI pAnA / / hotaba 'maTata na palaka yaka, ana hota bi nahIM hoya / prAsA kahai hamIra sauM, aba hama tuma bhayo bichoha / / 240 / / 1 kha sIsa kaMkALI kauM dIyo, gha kara prApa saMbhA hai / 2 ka. nahIM hai| 3 ka. veU, kha. ke U, ma. kehU gha vahI / 4 ga gha. ghaTata bahauri baDhi jAya / 5-6 kA padya bhAga mUla prati (ka) meM nahIM hai / 7 kha. kauna sauM hI nahIM mittai| ga gha. nara / 6 kha. kali mAhi nara ho / 10 gha. taruvara, kha. gira aru| 11 ka. krai| 12 ka. nahIM hai| 13 gha. gahi gajanI pAne, kha. maha gaha lAyo / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hamIrarAso : 51 dhani patibaratA nAri, rAtra mRkhi aApa sarAhai / aura kauna tujhi binAM triyA, mujhi bacana sunAvai / / sarana rAkhi' sekhana tajauM, to kula lAjai cauhAna / tuma sAko gar3ha kIjiyo, nirakhi sAhi nisAMna // 241 / / suni rAnI ye bacana, parI jamIM murajhAya / niThara bacana kahai rAva, tajai ranavAsa risAya // hama patibaratA purakha bini, aba kauna disi cita dharai / prAsA kahai hamIra sauM, tuma pahalai sAko karai / / 24 / / jaba karale* nIra hamIra, udaki' bhaMDAraja kInai / baMdI jana dhana vipra lehu, jA pai jAya jo lInhai / / chADi abai' hamIra saba, bhavana triyA gar3ha grAma / sukha saMpati raNathaMbha gar3ha, nahIM hamIra ke kAma // 243 / / ye sUni rAni ke bacana, rAva mata baDhata savAye / baiThe sabhA hamIra, sUra saba hAjari Aye // jaba haMsi hamIra yapa Ucarai, suni rAva cataraMga / tumhai sarama aba ratana kI, hama karai sAhi sauM jaMga // 244 / / bacanikA rAba hamIra mauM cataraMga kahatA hai- tuma kauM chAMDi cIttaur3a na jAU / rAva hamIra ne kahI- ragatabhaMvara kI prajA gar3ha cIttaur3a meM samAhaigI taba rAva cataraMga ratanasI kuvara kauM le cIttaur3a kauM calai / DerA pAlharaNapura jAya kiyaa| 1 kha. sarAhI gha. siraavai| 2 kha. rAkhi sekha yUM . ga. rAkhije sekha deM, gha. rAkhi prara sekha dyauM / 3 gha. kauM pra.pA. / 4 ga sunai rAva ke / * gha. jaba karanI rahai / 5 kha.ga gha mAla, kha. bhaMDArana dInhA / 6 ga. sabai / 7 ga. aba / 8 kha. bauho / 6 ga.gha. caDhata / 10 ga. smaagii| 11 gha. dIyA / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 imIrarAso chaMda [ba] sunata bacana ye sekha, bhavana grapane kauM dhAye / kuTaMba sekha saba khesa, karada' le pradali paThAye // bahori bacana kahai rAvasoM, bhari doU locana nIra / sukha-saMpati raNathaMbhagaDha, 2 tajiye begi hamIra || 245 || mura-nara kAyara-sUra sadA, kauU thira na rahAye / jitI bAra liyo janama, kAla jetI bara khAye || bahau jIvana kauM juga kahai, marana kahata nahIM koya / satI sUra sA purakhi ke, maratahiM maMgaLa hoya || 246 // kesari sauMdha rAva, sUra sAMvata caracAye / alAdIna patisAhi, bahauri phiri phiri kaba zrAvai // sahasa utana dAna kari, jaba jaba sira bAMdhai maura / cataraMga rAva aru ratanasI, ye bheje cittaura // 247 // prathama sUra dasa sahaMsa, kheta raraNathaMbha khisAye / pAMca sahasa de sagi, kaMvara cataraMga calAye || pAMca sahaMsa raraNathaMbha rakhi, asI sahaMsa liye saMgi4 / car3hiye rAva hamIra aba, jur3ana sAhi sauM jaMga // 248 // kamadhaja kUrama gaur3a tuvara, par3ihAra bhIla bhoja / paulIca vaMsa puMDIra, aura cauhAna sUra saba || chattIsa (36) vaMsa chatrI car3heM, manu pAvasa bAdala chaye / dala dekhi rAva hamIra kauM, sAhi jiya acaraja bhaye // 246 // 1 ma kara valI dilI ptthaaye| 2 gha. kii| 4 kha. lAra / 5 kha. bhoja gaye / Jain Educationa International 3 ga.dha. gaU nara, kha. gaU kari / For Personal and Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , hamIrarAso : 53 jeTha mAsa budhabAra, sapatamI pAkha aMdhyArI / kari sUraji sauM' navaNi, rAva kara tega saMbhArI / / harakhe sUra hamIra ke, uta kope mIra amIra / jur3e jaMga patisAhi sauM, sanamukha rAva hamIra // 250 / / bacanikA-- rAdha kA hAthI pAMca sai Ura jodhA caDhyA hai / hodai car3hayA hamIra, sAhi pari sanamukhi dhAyA 1 lIjai mahimAsAhi, ulI hajarati ye aAyA5 / / rAva hamIra alAvadI, nara doU saphrajaMga jura / yete sUra hamIra ke, yeka yeka sauM prAhurai // 251 / / chaMda viyakkharIsUra sanamukha taba sIsa nAvai / hukama karo rAva, gahi sAhi lAvai // rAva haMsi mukha bacana yauM UccArai' / sAhi sauM jaMga lIdhai hamArA // 12 // patisAhi se ghAta koU mati bicArau / mari umarAva kina puhamI paarau|| ye bacana suni sUra aMga na mAvai / jaba sAra samasera aMga 11jiraha lAvai / / 253 // adha sahaMsa gajarAja harabala hakale / manu mera pAkhAna ke pAya cale / / tela siMdUra carace saMvAre / jinai kopi gajadaMtaga hamora pArai // 254 // 1 ga. kauN| 2. ka. saMvArI, kha.ga. saMbAhI. ga. uDi jamIM kI garada asamAna chAI a.paa.| 3 kha ga gha. rAva hamIra kA hAthI pAca se hodA Upara jodhA caDhayA cha / 4 ka. dhaavai| 5 ka. pAvai / 6 kha gha. prAgarai / 7 kha.gha. hamIra mukhI / 8 9 padyabhAga mUla prati (ka) meM nahIM hai / 10 ga. smaav| 11 kha. amIjhara / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 : hamIrarAso . - bajata nIsAMna asamAMna garajai / bahata ima sAra jima' nIra barakhe // jahAM gunI guna rAga chattIsa gAvai / varamAla le apacharA barana pAvai / / 255 / / sura amIra lari pahami pariya3 / jahAM daMta sauM daMta gajarAja jUriye / / yauM sAhi hamIra saphrajaMga khele / patisAhi abadAla' ke mIra pela // 256 // jaba kahata vAhi (da)ali' hukama paauu| rAva gahi sAhi ke kadamauM lAU7 // desa ranathaMbhagar3ha utana pAU~ / galai DAri kaMbAna hamIra lAU // 257 / / sAhi syAbAsi de hukama kariye / taba kopi abadAla ke mIra khar3iye / / par3ata raNa' mIra dhar3a sIsa TUTai / jahAM khappara bhari jogani. rudhira bhakhai // 258 / / sIsa bina sura larai rakta bhInai / syAbAsi syAbAsi patisAhi kInai / / jahAM bIsa dasa tIsa gajarAja khisiye| khaTa sahaMsa sUra suraloka basiye 2 / 256 / / yauM sAhi hamIra saphrajaMga jur3iye / sahaMsa dala dUna' abadAla ke mIra par3iyai / / jaba14 kopi hamIra ke bara saMbhAre / amIra15 bAhidaalI puhami pAre / / 260 // sAra hamIra gahi chatra torai 16 / jaba navani kari sekha kara doya jorai / / hamIra kI prAna de bacana Terai / aba dekhiye rAva saphajaMga merai // 261 / / dohA khar3A sekha doU dalana, bici sira hamIra kauM nAya / aka kina8 gaho alAvadI maiM khUnI mahimAsAhi / / 262 / / bacanikA jaba pAtisAhi jamIyata khurasAMna kI mahimAsAhi pai pelatA hai| [bahauri. bacana pAtisAhi sadakI sauM kahatA hai16] mahimAsAhi kuTana kauM jIvatA pari lAvai20tAkauM bArA hajArI kA munasaba21 detA hauM / yeka mahinAsAhi ke vAste / 1 kha. jANa / 2 kha.ga. mor| 3 kha. paaii| 4 kha. paktAMza nahIM hai| 5 ga. abadala / 6 kha. kahai caMdaalI, gha. aballi / 7 ga lgaauu| 8 ga. kmaaNn| 9 kha. kiinhauN| 10 kha. dhdd'| 11 kha. khisAye / 12 kha. pdhaare| 13 ga. duni / 14 kha jaba kopi hamIra bhar3a phira saMmAra / 15 kha. mIra hamIra mahammada proliyo| 16 kha. utArai 17 gha. hamAre / 18 kha. kyauM na / 19 kevala (ga gha.) meM / 20 ka. lehU, gha. lAvo 21 ga.gha. murAtana / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hamIrarAso : 55 chaMda kopi sekha pai' sAhi, mIra pelai khurasAnI / gaDha raNathaMbha hamIra, isI hajarati nahIM jAnI / / bakase sAhi alAvadI, naubati toga nisAna / sadakI sauM hajarati kahai. sekha na pAvai jAna / / 263 / / tIsa sahaMsa khurasAna mIra, mahamA pari3 dhAye / jaba kari salAma rAva kauM, sekha kara sAra saMbhAye / / sadakI mIra hamIra pari, kara gahI tega risAi / ThaTThA bhakkhari sari karai, kiteyaka mahimAsAhi // 264 / / dohA uccarata sadako bacana yama, suno alAvado saahi| lAU pakari hamIda kauM, aru saMgi' mahimAsAhi / / 265 / / dhani dhani mahimAMsAhi, jaMga sadakI sauM kinhA / khurasAnI khaTa sahaMsa, pAr3i kevAnAM linhA // hAjari karai hamIra ke, doU dala karai sarAha / [aba hama tuma milanA hoyagA,[phiri]sAhiba kI daragAha / / 266 / bahauri sekha kahai bacana, rAva sauM8 sIsa navAya / sarani rAkhi mujhi rAva, rAja taji bacana nibhAyA / / bahauri bacana bichurata kahai, locana bhara kari' nIra / aba jananI kaba janami hai", kaba kiri milai hamIra / / 267 / / bacanikArAva hamIra mahimAsAhi ke tAMI samajhAvatA hai| 1 kha. pari / 2 gha. kA a.paa.| 3 kha.ga. pai| 4 kha. kiye / 5 ga. padyAMza nahIM hai / 6 kha. ghi| 7 kha.ga.gha. karivAnA / 8 ga. kauN| 9 kevala(ga.gha.) maiN| 10 ma. bhari bhri| 11 kha. janami dehaiN| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 : hamIrarAso0 sUra na karai saneha, jabai kara sAra saMbhAhai / bichurana milana saMjoga, Adi jaisai cali pAvai // jyauM jAmana jyauM marana juga, nA kIjai cita bhaMga / rahaiM sUra ke loka meM, hama tuma hajarati saMga // 268 / / tajiye svAratha lobha moha. kAha (sauM) nahIM kariyai / deha dharai paravAna svAmi, jo kAraji sariyai / / ko una sauM le pAiyo ko yata sauM le jAya / rahai sekha kIrati amara, tana mATI mili jAya // 26 // ye suni hamIra ke bacana, sAhi pari sanamukha vAye / jaba mIra gAbarU vIra, pAni kara sIsa navAMye / / mo disi sAhi alAvadI. tuma disi rAva hanIra / apane apane nimaka kI, nA tajiye tAsIra5 // 270 / / haMsi alAvadI sAhi, sekha sauM bacana vahAye / dili chADi kari bahauri, sIsa mujhi ko na kvAye / / patisAhi bacana yama Ucara, milo bhubhaiH taji rosa / hurama daI hajarati kahai aru gorakhapura desa // 271 // gahI' sekha kara sAra, sAhi sana" haMsi busakAMnau / alAdIna tuma yAdi, bacana hamare sudhi prAno // jo jananI phiri janama dai, bahauri dharoM yaha deha / saMga na tajauM hamIra ko, jo patisAhI dehi / / 272 / / 1 ga. prAya / 2 kha. kIjiye : 3 kha. padyAMza nahIM hai| 4 kha. sunata bacana hamIra ke / 5 kha. bacanikA-hasi alAvadI sAhi sekha kauM bacana kahatA hai pra.pA. / 6 ka. gahai / 7 ka. tana / 8 gha. merii| 9 gha. Ave / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hamIrarApo 57 ye sUni bacana hamIra, madati mahimA kI dhAye / alAdIna patisAhi, sekha2 vAteM vilamAye 3 // kahai hamIra yaka vacana pari, maiM hI sAhi sauM teg| lobha na kariye jIva kA to rahai sAhi sauM Teka // 273 / / sura-nara kAyara-sUra sadA, koU thira na rahAvai / sUra apacharA varai sIsa, dai syAma nibhAvai5 / / sAra bahata kAyara saMke, sUrAM sAra suhAya / yaka hai bacana patisAhi sauM, so aba sekha nibhAya / / 274 / / taba mIra gabarU kahai, sAra gaho mahimA bhaaii| hukama dhanI kA yehu. adalI pira Upari pAI // [mo disi sAhi alAvadI, tuma disi rAva hamIra / apane apane nimaka kI, nA tajiye tAsIra] // 275 / / doU vIra saphrajaMga jurai, sAra mili sanamukha bAhai / vani dhani kahai hamIra, sAhi mukha aApa sarAhai / / calate mahimA boliyA, sunau alAvadI sAhi / hama to pahuce bhisati meM, dilI ulaTi tuma jAhi / 276 / / surati rahI jiya mAMhi, disaTi rAvatana pherI / dhani dhani rAva hamIra, rahI kali kIrata terI / / jyauM 1 prAye jyauM 1 jAhiMge, kauU amara nahIM kali mAMhi / dhani dhani rAva hamIra nara' 3, tuma vor3i nibhAhI bAMhi / / 27713 1 gha. mAye / 2 kha. sekha tuma / 3 ga. biramAye / 4 gha. vacana ima phiri / 5 ga. nibaahai| 6 kha. bAhata / 7 ga. sihAya / 8 ba. koSThaka baMda padyAMza nahIM hai| 6 ga suni| 10 ga. to 4 cali phuNce| 11 ma. jo| 12 ga. so / 13 kha. hamIra thAM bacana nibhAye / For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 : hamIrarAso - apanA utana ujAli', doU kUla kalasa caDhAyo / mukha kurAMna par3hi doU, sIsa sAhiba kauM nAyo / / hajarati rAva hamIra kauM, sekhana kiyo juhAra / apane apane isaTa pai, gahI doUna kara sAra // 278 / / dohA musalamAna hiMdavAna kauM, cale sekha sira nAya / car3hi vivAna doU hurama bhavari5, bhisati pahauMce jAya / 256 / / banikA praba alAdIna patisAhi rAva hamIra sauM kahatA hai dohA aba lohA mati karo, hajarati tuhi hamIra // aba mati sAra saMbhAhiyo, tujhe mApha takasIra / / 280 // kaMDaliyA tujhe mApha takasIra, rAja raNathaMbha karAvo / aura paragane [pAMca lehu. bahauri tuma ulaTai jAvo / / rAma rahIma hamIra yaka, ye do kabahU' na jAniye / bahori muhima karauM nahIM, mujhi tujhi bIci kurAna ye / / 281 / / 1 kha.ga.gha. ujaariyo| 2 kha. kari, gha. nai kahiyA / 3 ga. pari / 4 kha navAya / 5 kha. apachara vari, ga. uravasI vri| 6 ga. khai| 7 yaha padyAMza mUla prati (ka) meM nahIM hai| 8 ga. kabahU nahIM do jaani| 9 ga. tumi bIca kurAna / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso / 59 dilo hoya patisAhi, bahauri raNathaMbha nahIM AvaM' / ye bAvana paragane, rAva gar3ha - baiThe khAvai // kahai sAhi sata mAniye, hamare bacana pramAna / musalamAna dilI takhata, jyauM ranatabhaMvara cauhAna / / 282 / / bacanikA - jaba rAva hamIra pAtisAhi sauM kahatA hai - adali kisahI ko kisaho sauM miTa nahIM / chaMda sAhi5 kisamati likha deta, uvari kauna pe likhavAU / ranatabhaMvara" ko rAja, sAhi ko diyau na pAU / / haMsi hamIra yama Ucarai, sUna dilIsura sAhi / hama tuma gar3ha raNathaMbha kA, saMvata pahotA' prAya / / 283 / / jaba samajhyA kina sAhi, ava sthAnapa kaMha lAvo / gar3ha parabata asamAna dhara, sadA na thira patisAhi / pAkha pAMca dasa dhauMsa bici, adali pahauMcI bAI / / 284 / / 1 gha. paauu| 2 kha. gha. paavo| 3 kha.ga. kahai chai / 4 gha. AvRtti - kAla aika bera khAya, phera nahIM aMga jalAvai / jaba rAva hamIra patisAhi sauM kahatA hai // pra.pA. / 5 gha. jaba lI na ceta sAhi aba kyoM syAnapa lAye / karama rekha nahIM miTai, aba kara sAri saMbhAye // haMsI hamIra ima uccara, suna dilI patasAhi / pAMca pAkha dasa dyosa bici, adalI pahrauMcI AI / / parivartita pATha / 6 ga. uubhri| 7 ga. jo yaha likhiyA lekha bahauri soina pAU paa.| 8 ga. phocyaa| 9 ga. abai syAnapa tuma lAye, gaDha paravata asamAna sAhi saba calate pAye / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60: hamIrarAso 0 bera bera patisAhi kyoM, mukha bacana ucAro / hota bi miTai na sAhi, koTi syAnapa ura dhAro / / amara nahIM kali koya, amara kI rati jo kariye / haMsi haMsi kahai hamora, sAhi sanamukha cita dhariye / / gaye durajojana dasakaMdha se,jurAsaMdha se ati balI / caliye sAhi sura-loka kauM, gar3ha kisakA kisakI dilI / / 285 // hajarati hama tuma aMsa yeka, prAdi rikhi padama upaaye| hama hiMdU tuma musalamAna, hoya [kari] sAhi' kahAye / / deva dokha ura dhArike, rikhi sauM bhaye malecha / tajau dilI hoya devatA, calau surana ke loka / / 286 / / ragatabhavaMra gar3ha chADi , sAhi sana mukha hAye / [jo] 10 hajarati sauM kahI, soI' hama bacana nibhAye / / saMgI12 hamAre saMga kai, surapura pahauMce 14 jAI / hama tuma rahai alAvadI, sAra15 gaho praba16 sAhi17 // 287 / / kaha hajarati18 sauM bacana, rAva kara sAra saMbAhai20 / jitai sUra saMga hutai, sAhi dala21 sanamukha dhAye // ita hamIra Uta sAhi ke 22, juDa doU dala prAya / jaba kari salAma sAhi kauM23, jaina 24 sikaMdara sAhi / / 288 / / 1 gha. miTata na palaka ik| 2 gha. kari haaro| 3 gha. kahAM hamIra raNamaMbha kA kahAM dilI patisAhi / ___kahA visari kari sAha kU. mere na sekha rahAya / / rAva hamIra pAtisAhi sauM kahai- sAhi kisI na likha deta, umara kisa paiM likhavAvai / prAge chaMda kA pATha hai| 4 gha. haMsi hamIra ima uucrai| 5 gha tuma aka hI / 6 gha. patisahi / 7 ga. yh| 85. chaarinn| 9 ga sAhi hama, gha. sana mukha hama / 10 ka. so| 11 ga. bacana soii| 12 gha. sUra / 13 ga. sUra / 14 kha. phaute| 15 ga. saahi| 16 gha. kari / 17 kha.ga. saari| 18 gha. hamIra yaha / 19 gha. jadi / 20 kha. samAhI / 21 gha. ye| 22 ga. doU kara sAra samAhai p.paa.| 23 ga gha. patisAhi kauN| 24 ga. jina syakaMdhara, kha. jaina sakhokSara, gha. jadi jAMNi sikaMdara / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pala' meM dUM bakasAhi, bije maMdari gar3ha linhA / kyA raNathaMbha hamIra, sera hajarati tuma kinhA || yati hasama khaMdhAra kI, aura sikaMdara 3 mIra / ke sadakai patisAhi ke ke gahi lehu hamora // 286 // 4 1 aafter jaina sikaMdarasAhi judha rAva [ sauM] karane kauM prAyA / jaba bhoja bhola rAva hamIra sauM bAta karatA hai / ye rAva hamIra jaina- sikaMdara pai| bIr3A mujhe " dIjai / jaba rAva hamIra bhoja sauM bAteM karatA hai " 10 chada Jain Educationa International ranatabha vara gar3ha prathama, bhIla sara rAkhiya13 jaita rAji, yahi sI sahaMsa dala hasama bici 14, tuma kahai hamIra saMga ratana ke, jAhu hamIra rAso : 61 doyana sira dinhA 1 3 vidhi hama kinhA || sarabhari nahIM aura 15 / bhoja citaur3a ||20|| aafter bhoja bhIla rAva hamIra sauM kahatA hai graho 17 rAva hamIra ? aMso kabahU nahIM hoI / isa gar3ha meM sIra hamArA tumhArA doyana kA hai / - 1 kha. pala meM pakar3eM sabhI, ga. pahale meM bUMba sAhi bijai / 2 kha liyA / 3 kha saMkhodhara, ga. syakadara / 4 gha. kasI Teka patisAhi / 5 kha. sauM / 6 gha. lAU / 7 ga. jaba / 11 kha. yaha gadyAMza rAva sauM bAta kari, hukama 8kha. ga. kahai chai / 6 kha pari / 10 ga. muji kauM tathA chaMda kA prathama pada nahIM hai; gha. bhoja bhIla salAma kari, karo to jaina sikaMdara sauM lohA karoM; rAva bhoja sauM kahI / 12 ga. rAkhi liye / 13 ga. a~sI / 14 gha. nahIM hai / 15 ga. gha. koya / 16 kha. isake zrAge- isa gaDha meM sIra hamArA tumhArA doyana kA hai / 17 ga. ye hamIra / For Personal and Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 : hamIrarAso chaMda jaita sIsa' kara dharai kaMvara, kaha (tAhi)2 khilaaye| so' hamIra ke kAja, bhoja kabahU nahIM pAye ? / / peli hasama khaMdhAra kI ara gahauM sikaMdara vIra5 / calo 6 sAhi samajaMga ta ji, aba kautiga dekhi hamIra / / 261 / / prosara8 ise hamIra, bhoja bahauMracoM kaba pAvai / juga meM jIvana alapa hai, (ara) koU thira na rahAvai / / pracalanAya mohi vara diyo, savA pahara pahomi (na)11 prauN| jaMga juri 12alAdI sAhitauM, binA sIsa saphrajaMga karauM / / 262 // sura-nara kAyara-sUra sadA, koU thira na rahAye / kara hamIra disi jor3i, bhoja yaha'4 bacana sunAye / / harakhai15 bhIla16 hamIra ke. manu sora pAvaka jarI / jana sikaMdara ko salAma(jaba). alIsera aphrajaMga karI / / 263 / / kari salAma rAva kauM, bhoja kara sAra saMbhAhyo / (ja) kAmameri ke mora, sikaMdara sAhi paThAye // rAva hamIra2 * syAbAsi deta, doU21 lar3ata dhar3a bina sIsa22 / bhoja bIra23 kasamerike, pAr3e sahaMsa pacIsa // 264 / / mile bhisatani24 mIra, sUra sura-loka samAyai / sajala 25 rAva jala bharai, nIra locana26 bhari prAyai / / dIna dunI27 paradesa meM, yauM28 parijAta aMdhera / kahai hamIra saMgI26 bhoja se, nahIM sUra kahU~' sera32 / / 265 / / 1 ga. myakaMdara gher| 2 ga. tAhi god| 3 yaha padyAMza mUla prati (ka) meM nahIM hai| 4 kha. saMkhodhara, ga. syakaMdara / 5 gha mIra / 6 gha calata / 7gha. jIti / 8 gha. mosara / 9 kha. kali / 10 gha pAMca / 11 gha. pdduu| 12 ga. jurauM, gha. juDaM / 13 gha. sAri bAMdhi sana mukha ldduuN| 14 ga.gha. ima / 15 gha. kope / 16 ka.kha. mIra / 17 gha. alI miir| 18 kha. saphajaMga kara, gha. apUtIni phiri / 19 kha saMkhoghara, ga syadara / 20 ga shi| 21 ka tohU / 22 gha. dekhi| 23 gha. mIra sikaMdara ke / 24 ga masItina / 25 ga. jaba rAva jala bhre| 26 ga. namana ni / 27 kha.ga. dIna duni pari dasUM desa ke, gha. duniyAI dasU desa meM / 28 kha. ye parajA prAdhIna / 29 gha. suriNa / 30 gha. apA. aba / 31 ga. koU / 32 kha.ga.gha. aura / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hamIrarAso : 63 gayA sanIpI' bhoja, prabai koU dila kI jAne / amara rahai kali bhIla, rAva mukhi saMpati vakhAne // ha dilagIra hamIra kahai', karatA kara yo vijoga / apachari vari sura-pura vasai, bhIla sahaMsa dve bhoja / / 266 / / jaba jaina sikaMdara sAhi, rAva pari sanamukha dhAyai / taji kabAna gahi tega, sIsa sUrajina' ko nAyai / / ase dAmani prarasa the, camaki cahu disi jAya / ase tega hamIra kI, sira bahI sikaMdara sAhi // 267 / / bacanikA patisAhi sikaMdari pAsi praayaa| chada dhuni sIsa taba sAhi. kara gahi mIra12 uThAye / daI kauna buddhi daI, jisa dina raNathaMbha prAyai / / par3e khaMdhAri savA lakha, gaja 17 satari sikaMdara vIra / kiyA na aba 14 koU kara, ye saphajaga hamIra 1268 / / gaja satari savA lakha turI, sikaMdara 15 mIra khisaaye| kara hamIra gahi tega, sAhi dala ulaTi calAye / / sAsIma hasana murAdi mahovati, madaphara mirajA nr| asakara asI nijAmudIna, ye dasa paDaM amIra / / 260 / / 1 ka. smopii| 2 ga. ko| 3 ga. sipa.ti / 4 ga. ho| 5 gha. prAdhIna / 6 ga. khii| 7 ga gha. dvai sahaMsa bhIla sauM bhoja / 8 kha.ga.gha. sUraji kauM / 9 gha. tai pari / 10 ga. syakadara sAhi kheta par3ayA- pUrva adhika paatth| 11 gha. pati . saahi| 12 ga.gha gahi syakaMdara / 12 kha. aura saMkhodhara miir| 14 gha. hara / 15 kha. yetA mIra kheta khisaaye| 16 ga. sAsIba / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 : hamIrarAso 0 par3e sUra aru mIra, nIra jyauM rakata bahAye / jogani bhairauM bIra, girajha bhakha le le jAI / / savA pahara ratha rAkhi sura', bhaye ApaNa kautika hAra / par3e khaMdhAri savAlakha sUra, ayuta par3i cyAri // 261 / / dve lakha mIra amIra, prathama gar3ha pahaumi milaaye| lakha rUmI raNadhIra. chAMriNa ke kheta khisAye / / Araba mIra asI sahama, gaye kaMvara le mAri / kahe sAhi hamIra tuma, khAlI karI baMdhAri // 262 / / hasama ATha lakha sutara, kheta raNathaMbha khisAye / maharamakhAM ke bacana, yAdi hajarati tuma Aye / / sIsa TUTi sahasa gaja, dhara par3a do se satari amIra / kahai sAhi rakhi sekha kauM, acaraji kiyA hamIra // 263 // vacanikA jaba pAtisAhi rAva hamIra sauM kahatA hai / aba apanA gar3ha koTa kuTaMba" jAya saMbhAro12 / taba rAva hamIra kahatA hai- gar3ha kisakA, kisakA kuTaMba' / pAsamAhi kahai chai14 / chada juga yeka barakha ? 15, rAva mujhi sanamukha tuma lar3iye / musalamAna lakha pATha, ayuta 16 dasa hiMdU par3iye / / 1 kha. sUraji ko bhaye kotagi nihAra, ga. su bhaI kautiga rkhnnhaar| 2 gha Upari a.pA. / 3. gha valakha raNathaMbha prathama / 4 dha. yaha padya nahIM hai| 5 ga gha. kauM / 6 ga gha. sira / 7gha TUTi sAhi saMga jodhA pdd'e| 8 ga. rikhi / 9 ga. sauM / 10 ga. ye rAva hamIra aba jaga mati kage pr.paa.| 11 ga. kuTaMba kauN| 12 ga. sNmhaalo| 13 ga. kisa kI hyA tiriye a.paa.| 14. kevala (kha) prati meM / 15 khe.ga.gha. doya 16 ghe. iti hiMdU dasa par3iye / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIrarAso : 65 itte lekha raNathaMbha gaDha, pradali na miTai hamIra / kahai sAhi juga jAniyA, tU sUravIra mai pIra // 264 / / de hajarati syAbAsi, disaTi dilI disa pherii| dhani dhani rAva hamIra, dhanya - sa jananI terI / / gaye sekha doU bhisati kauM, mahimAsAhi aru mIra / aba jaMga kisa khAtari karau, ulaTi phiri jAva hamIra' / / 26 / / pahaumi palaTi phiri hoya, sUra jo pichami ugAvai / kutaba utara disi chaMDi, dakhiNa udauta karAvai / / analapaMkhi AkAsa taji utari cuga dharati prAva / hajarati rAva hamIra kahai, toU parai na pIchA pAva // 366 / / dohA mIra amIra hamIra ke'', calai sabai sira nAya12 / to bina aisI ko kara, ranatabhaMvara ke rAva 3 // 267 // 1 gha. tuma sUra vIra nara / 2 ga aMgajI rAva dina dAI tIjo bakhAnU / kete narapati cala gaye, jAti kAhU kI na jAnU / / bacana tajyA na haTha tajyA, kara gaha tajI na sAra / hajarati kahe hamIra tuma, rahai amara saMsAri / / gar3ha caurAsI jIti, dasU desa pAya lagAye / tuma se rAva hamIra, aura koU mujhe na miliye / / aMsI kari hamIra tuma, yo koI pai nahIM hoya / jasa kIrati juga meM hai, nA thira rahai na koya / / dohA : prete bacana mukha Ucarai, so saba bhaye pakhAna / ___ asata bacana kabahU na kahai dhani hamIra cauhAna // (pa.va.pA. Age chada se puna cAlU) 3 gha. sAhi / 4 gha. phiro hamIra / 5 kha. rAva kahai cha, gha. jaba rAva hamIra pAtisAhi sauM bacana ucAre / kheta bici doU khar3e (ma paa)| 6 gha. jo hoya / 7 ka Ugai / 8 gha. kari rahai, kha. yaha padyAMza nahIM hai| 6 gha. pradhaNapaMkha / 10 ka. prAva, ga.gha. mAye / 11 gha. kahai / 12 kha. nivAya / 13 gha. yaha padya nahIM hai| Jain Educationa international For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 : hamIra rAso 0 (jaba) ulaTi sAhi' dala phirai, rAva jaba gar3ha kauM aaye| kari kari nArada nirati, rAva upadesa lagAye / / ranatabhaMva(ra) sAko bhayo, soca na kariye raav| siva kauM sIsa caDhAya ke, svarga2 loka kauM jAya 3 ||268 / / bacanikAjaba sarivAM rAva hamora sauM kahate haiM- bola bAlA sadAsiva tumhArA 2khe / aru pAtisA hi dilI kauM cale / chaMda hasama ratana gar3ha desa. rAva kina bahauri saMbhAro / kahai sUra' saba bacana, rAva mati sIsa utArau // syagha visana sApurasi bacana, keLi phaLe yaka vAra / triyA * tela hammIra - haTha, car3ha na dUjI vAra* // 266 / / bacanikA taba rAva rivAM ne sIkha dInI / ratana kI DyoDhI cItaur3a jAvA / yakA yekI rAva' hI rahyau / goDhi'1 yeka khavAsa rahyau / 1 kha. dillI kI phiriya, ga. dala pheri / 2 kha. tuma svarga, ga. gha. prApa sUra loka / 3 gha. jaba rAva hamIra kahI- gaDha pari sAko hoyo kisi vidha jAriNaye / nArada muni kahyo - suraga sauM paMcaraMga car3hage / nirakha rAva [rANI] murajhAI rAva sauM bacana kahai- kali maiM dala yetI muye| so gura puMjIsI gaura ma karI doU sahaMsa le saMgi / patisAha pahelI suraloka kauM, tiriya tarja raNathaMbha / / yeka varasa dvAdasa saMvata pahocyo prAya / mIra soU saMkara badhana, kahata sUra suni rAva / / [zeSa pR. 67 para For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIra rAso : 67 chaMda sanamukha rAva hamIra sadA, miva (kauM ) sIsa car3hAyo / milai pArakhata aya, apacharAM maMgaLa gAyo / pahaupa mAla le uravasI, so mailhata ura prAya siva kauM sIsa caDhAya ke, calai sUra loka kauM rAva ||300 || 3 bacanikA taba rAva, surajana sauM kahI- pAtisAhi, maharamakhAM prAvai to doyasyAri sukhana kahai jAU / jaba maharamakhAM aru pAtisAhi Aye / rAva ka sUrAparaNa dekhi, nimaskAra kariyA / jaba " pAtisAha bacana kahatA hai / chaMda dhani dhani rAva hamIra, dhani-sa jananI jina jAye / jo jo kahate bacana, sUra soI nirabA hai || Apa kAja saba ko marai, para kAraji marata na koya / tumase 10 rAva hamIra nara hUvA na koI hoya || 301 / / | pichale pR. 66 vA zravaziSTa ] bacanikA - sUriyAM bahaurI rAva hamIra ko salA detA hai / pAtisAhi dilI kauM calai / tuma bhI gaDha kI zrAvAdanI karau / gha zrAge chaMda hai / 4 ga. ragata 5 kha sUriyAM / 6 dha. taba rAva kahI- pra. pA. / 7 gha. haTha to rAva hamIra ko, zraru rAvana kI Teka / sata rAjA haracaMda ko arajana bAraNa aneka || bacanikA- 8 gha. sUriyAM sauM rAva hamIra kahIratana kI kIjo | aba tuma gaDha cIttaur3a kU rahyau / papA / 9 ga. godi / 10 ga. zrApa / Jain Educationa International apA || sA pIchI merI karI a~sI pIchI jAvo / khavAsa eka rAva pAri 11 ga. saMgi / 3 kha mili hita kara Aya / / 1 gha. sadAsyoM kU / 2 ga. so melata / 4 ga. aba sUra loka kauM cale rAva, zrApa sUra loka 7 ga. aura / 8 ga. taba / 9 ga. kahate haiM, gha. pa. pA. 'surajana' sauM kahI pAtisyAha maharamakhAMna kauM lAvo to usase vAti karoM / jaba pAtisAhi 'maharamakhAM surajana' ke saMga rAva ' hamIra' ke pAsi prAya khar3e rahe / syAbAsa 5 ga. jaba / 6 kha. kauM / jaba sIsa bacana ucAryo ! de kari pAtisAhi kahI / 10 ga. tujhi sA / For Personal and Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 : hamIrarAso dvAdasa varasa hamIra tujhaM, hama bahauta sekha na hAjara kiye, bacana apane amara rahai hajarati kahai, jahAM laga Uge bhAMna / deta jiya bacana na tajai 3, dhani hamIra cauhAna // 302 // sAhi bacana yama Ucarai, sAha surajana suni lIje / yeka rAva kA rUma prAni, hamare kara dIjai // abasi basi surajana kahI, hukama kiyA patisAhi / kadama yeka sanamukha dhare paracau sIsa dhara jAya ||303 // . haMse alAvadI sAhi jaba aise nimaka harAma bahauri, samajhAye / nirabA hai || * surajana disi " cAha / koU rahana na pAvai // kara jori sAhi baMdagI kareM, suni devana siri deva / jo kuchi rAva hamIra kauM, soI dehi saMga mohi" ||304|| Jain Educationa International yA hamIra kI rAha aura hajarati ko pAva" / jaba jaba rAja hamIra 12, jaba 13 hI sIsa car3hAve || 3 loka 14 sauM pAya / kareM rAja raNathaMbha kA sUra kari kari jasa juga ApaNoM, phiri 15 phiri surapura jAya 16 / / 305 / / - 1 ga. ugavai / 2 kha ga. deha tajI bacana / 3 ga tyAgiye / 4 kha hamAre kauM dIjai / 5 ka. aba saba sauM, 5-6 taka kA padya bhAga ( kha ) prati meM nahIM hai / 7 gha taba sAhi surajana / 8. tana cAhai / 9 kha koU nahIM [AAge pAvaM ] / 10 kha. pra. pA. sadA syojI kahai chai, mahamakhAM sauM pAtasAhi kahI se harAmakhora ko harAmakhorI karI sau kisI rAha calAvo / sUrA pUrA kA bAjA re DAkA re bAMdhI hAthI ke hAthi ghIMsAMvo / lasakara ke sipAsa phirAvo / tAbhari pAche DhADhI baradAra kahyo- Apane khAMbada sauM dago kareM so harAmakhora surajana kI rAha pahoMcegA sadAsiva pAtasyAha sauM kahI padyAMza ke sthAna para parivartita pATha (gha) 11 ga. prA / 12 ga. pra. pA. karaM / 13 gha. sadAsyo ke sIsa / 14 kha. kauM / 15 gha. phiri amarApuri / 16 kha. padyAMza nahIM hai / For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karegA / jaba pralAvadI sAhi sAhi, gaurI sudhi prayaM / kahaiM hamIra kari rosa, bahauri mati sAra saMbhAvai // kAga disaTi hoya pUtarI yaka, phirata doU disa Aya / ase jIva dhar3a sIsa bici, yata prAvata uta jAya' / / 306 // baca nikA gaNesa devatA rAva kI prasatuti karatA hai| aba rAva hamArI rakhyA kauMna Jain Educationa International hamIra rAso : 69 * kahai sIsa gaDha diyo, sAhi cyaMtA mati lAve 1 zrabai hamIra cauhAna, bahauri nahIM sAra saMbhAva || dvai kara jori zralAvadI, rahai sAhi sira nAya | dhani hamIra haTha nA tajyau, tajyau raNathaMbha gar3ha rAva // 307 // chaMda J isa barasa jaita rAja rarapathaMbha barasa dvAdasa dvai kInA / hamIra, rAja parajA sukha dInA // miTI grAna cauhAna kI. jurai na koU jaMga kari / kahai ganesa hota huvA aba gaDha bhayo malecha ghara 11 / / 308 / / dohA miTaM, jaisA jina kA dokha / meTyA na kisahI kA hajarati kahai hamIra sauM, tajau rAva ura dokha ||306 / / 1 kha pra.pA. rAva ko sIsa kahai cha / 2 ga. pheri / 3. ga. gha. raNatamaMvara tajyo rAja ; gha. dosta ho nahIM mile, alAdIna dusamana hoI Aye / tuma hamIra zrotAra, hama tama arAha nahIM pAye / / gadagada vAnI sAha ke, upajyo adhika saneha / ho murAda seva karU, saMgi hamIra mujhi lehu // papA // ; gha. bIca kA ca bhAga nahIM hai / 4 kha. karai cha / 5 ga. rachyA hamArI / 6 kha picyAsI / 7 kha. padyAMza nahIM hai / 8 gajuradhA na koU jaMgi zrari / hotaba hamIra kA / 11 ga. gaNeza to gayo / jami mora / 10 kha0 ga. For Personal and Private Use Only 9 kha. jurai na koU Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 : imIrarAso aafter rAva hamIra kahatA hai', pAtisAhi setI / chaMda dohA karau dokha zrI kRSNa sauM, baka e viSa kucana lagAya / bar3e na guNa cita dharaM jananI gati daI tAya / / 310 // chaMda dosata hoya na milyo, milyo dusamana hoya Ayo / tuma hamIra grauliyA, marama tumhArA nahIM pAyau // gada gada vAnI sAhi ke, upajyo adhika saneha / hoya murIda sevA karo, saMgi hamIra tubhi lehu // 311|| ye hamIra zrautAra, yAhi sarabhari nahIM koI / UDagana kori aneka, sUra kyoM sarabhari hoI || siva zravAja ima ucareM, suno alavAdI sAhi / jo tuma milA hamIra sauM, samada bhAMpa lyo jAhi / / 312 / / // sIsa vacana yaha Ucare sAhi sanamukhi suni lIjai / | setabaMda sira nAya, badagI siva kI kIjaM ] upajaM vinasai saMga doU, je samaMda bhAMpa lyo jAya 10 1 mila sUra ke loka maiM, hama tuma mahimA - sAhi // 313 // 11 bhayA 13 sIsa dhar3a yeka, sadA siva- loka ptthaaye| sura tetIsauM kor3i, rAva ke darasaraNa Aye // jise sura suraloka ke, mile sabai sira nAya 1 ata fris kInAM hamIra tuma, ranatabhaMvara gar3ha jAya / / 314 / / Jain Educationa International 1 kha. ga. hamIra kahai pAtisAhi so / maiM rahUM tumhArI pAya, ga. bharama / kahai cha~ ga. a.pA mahAdeva kahai / rAva ko sIsa kahai cha / 11 . tuma hajarati sagi 9 mUla prati ( ka ) meM nahIM haiM / 10 kha. padyAMza nahIM hai / / 12 gha. hoya sIsa dhar3a jur3I / 2 kha. kuci te viSana lagAya | 3 kha. 4 ga. mujhi le jAhu | 5 kha. pra. pA. sadAsyo kha. yauM / 7 ga. kauM / 8 kha. zra.pA. For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- hamIrarAso : 71 taba lagyA sAhi upadesa, surati sAhiba pari lAI / hasama khajAne tajai, tajI dilo patisAhI' / / miTi kubudhi tana sAhi kI, pragaTi subudhi sarIra / hajarati prAya hasama meM, kahata hamIra hamIra' / / 315 / / sAhi hasama mai aAya, khaira khairAti karAvai / baMTai khajAnai mAla, lehu jetA jo cAhai / maharamakhAM maherAvakhAM. hajarati liye bulAya / dilI takhata baiThAniyo, alAva(ra)dI ko jAya / / 316 / / kara maharamakhAM jori, sAhi sauM bacana sunAye / haTha hamIra kA rahyA, khesI sAtoM patimAhi // hasama ATha lakha sutara, lakha par3a sahasa gajarAja / kharaca khajAMnai sAhi ke, bhaya chapana kor3i dasa lAkha / / 317 / / riti pAvasa bina nIra, sAhi koU na sukha pAvai / jyauM aurati bina purakhi, sAhi ko saraNa rahAvai / / maharamakhAM yama Ucarai, dikhariNa disi mati jAva / jyauM ranayaMbha hamIra bini, jyauM dilI(binA )patisAhi / / 318 / / dohA hImati gaho hajarati kahai, saba suniye mora amIra / jAta hai rAva hamIra aba, mujhi najIka sauM dUrI / / 319 / / jaba apane apane desa, sAhi dala ulaTe pAye / dakhina desa patisAhi, kuca dara kUca calAye / / parase sAhi alAvadI, setabaMdha siva jAya / samaMda jhAMpha hajarati laI. hurama sahita patisAhi / / 320 / / 1 isake prAge prati saM. (ga) kA eka patra truTita hai| 2 yahAM para prati saM. (gha) kA pATha samApta kara diyA gayA / 3 kha. padyAMza nahIM hai / 4. kevala (kha) meM / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 : hamIrarAso 0 mila rAva raNadhIra , khAna vAlharaNasI bhAI / mahimAsAhi ru mIra, mile hajarati sira' nAI / / pIchai milai hamIra kauM, alAdIna patisAhi / hajarata rAva hamIra ke, gahai kadama kara lAya / / 321 // dhani hamIra cauhAna, Adi kula yaha cali AI / yaha sAhiba kI rAhi. rAva hama tuma sau pAI / / bharata khaMDa cahuvai disA, dekhyA saba juga joya / tuma bina rAva hamIra mujhi, bhisati milAvai koya ? / / 322 / nidrA khudhyA kAla jurA. jhaMpe nahIM koI / pahu~ce rAva hamIra, sAhi sUra saMga sabaihI / / pAsA devala aura saba, mahimAsAhi ru mIra / milai sabai suraloka meM, hajarati harama hanora / / 323 // milai'* rAva patisAhi, khIra jyauM nIra samAI / jyauM pArasi ko parasi", bajara kaMcana hoya jAI / / alAdIna hamIra se 12, huvA na bahaurayauM hoya 17 // kavi mahesa yama Ucarai, ve14 sabhI sahita surapura vase / / 324 // iti rAva hamIra rAso gaDha majakara saMpUrNam / / zubhamastu / / miti : prAsoja sudi 3, saM. 1823 1 kha pra.pA. setI 2 yahAM se prati saM. (ga) punaH prArambha hai| 3 ga. khaMDa bhuva 4 ga. 6jhi / 5. kha kaNa 6 ga. khudhyA na / 7 kha ga. saba koI 8 kha. kasora / 9 sva. aru. ga. sAhi hamIra / 10 -11 kha. meM padya bhAga nahIM hai / 12 kha. nara / 13 kha. hoya / 14 ga. ye| Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'hamIra-rAso' ke sampAdana meM prayukta pratiyoM kA vivaraNa 1. prati saMkhyA (ka) mUla-pATha yaha prati sabhI upalabdha pratiyoM meM prAcIna tathA zuddha hai| patra 4 se prArambha hokara patra 83 para 'rAso' sampUrNa hotA hai / puSpikA nimnalikhita hai iti rAva hamora rAso, gar3ha majakUra sampUrNam / zubhamastu / miti prAsoja sudi 3 saM. 1823 [vi. zAstra bhaNDAra mandira saMdhIjI jayapura; prati saM. 43 / prAkAra 6146; prati pRSTha 13 paMktiyAM, prati paMkti akSara 13 se 15] 2. prati saMkhyA (kha) pATha-bheda yaha prati sabhI upalabdha pratiyoM meM pUrNa hai| 'rAso' patra 1 se prArambha hokara patra 61 meM sampUrNa hotA hai / puSpikA nimnalikhita hai yato hamIra-rAso, sampUrNam / samAptam / pothI haranAthasiMgha kI pUrI huii| rAjagar3ha kA DerA (meM) sagarAma rAjAjI kA DerA huvA chAjidA saMvat 1838 mitI dutIka jeTha vadi pakha 1830 dasakata kelaNasiMghajI motIsiMha kA [bharatavAla ToMka kA gar3ha paTor3A rA harupa] vAMce jIne rAma rAma vAMcIjyo [vAMcyo] mohanai dUSaNa chai nahIM, pothI dUsarI kI dekhyA dekhI utArI chaH / [vi. abhaya jaina graMthAlaya, bIkAnera (prati) meM prApya / isa guTake meM 'rAso' se pUrva rAmaca [ri] tra, dolA lIlA ? tathA kucha bhajana likhe haiN| prAkAra 6443 prati pRSTha meM 6 se 8 taka paMktiyAM, prati paMkti akSara 15 se 16] 3. prati saMkhyA (ga) pATha-bheda yaha prati patrAMka 3 ka se prArambha hotI hai tathA patrAMka 46 meM 'rAso' sampUrNa hotA hai / patrAMka 46-47 truTita hai evaM patrAMka 43 ke pazcAt eka patra para patrAMka aMkita nahIM hai| puSpikA nimnalikhita hai iti zrI rAva hamIra-rAso, gar3ha maja [kU] ra nAmA sampUrNam / zubhamastu miti bhAdoM vadi 2 guravAsare saMvat 1840 pothI likhi mAnapura madhye / rAso yaha hamIra ko, mahesa Rta tatasAra / likhyo jATa jaikrasna nai, cUkyo lehu sudhAra // zrI / shrii| shrii| [vi. zrI abhaya jaina granthAlaya, bIkAnera prati saM. 636; guTakA AkAra 6441 pratyeka pRSTha meM 10 se 11 taka paMktiyAM; pratyeka paMkti meM 18 se 21 taka akSara] isa prati meM chaMda saMkhyA dI gaI hai / chaMda 10 se 243 taka haiM / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 74 ) 4. prati saMkhyA (gha) pATha-bheda yaha prati patrAMka 7 se prArambha hotI hai tathA patrAMka 70 para 'rAso' sampUrNa hotA hai / puSpikA nimnalikhita hai zrI rAmajI rAso-hamIra sampUrNa likhyo| likhAvata rur3amala giidodd'ii| jAMti agravAla, vAsI ajaivagar3ha kaa| vAMce suNe tI sauM juhAra vaaNcjyo| mitI sAvaNa sudi 6 budhavAra saM. 1823 kA [saMvat ko kATakara 1832 banAne kA prayatna kiyA gayA hai|] dastakata rUr3A gAMdor3I kA rUpacanda kA vedha [sa] kA bhaMDAre jI madhe likhii| jAti agravAla garai gotI jnobaa| dekhI tisI likhii| likhavA vAlA ne dosa nhiiN| jIThA zrI gaNeza deva kI mUrti cha: jii| [vi. zrI abhaya jaina granthAlaya bIkAnera prati saM. 637 guTakA / prAkAra 6464 pratyeka pRSTha meM 6 se 11 taka paMktiyAM / pratyeka paMkti meM 14 se 21 taka akSara / lipi aspaSTa / ] 5. prati saMkhyA (Ga) pATha-bheda isa prati kA pUrva tathA aMtima bhAga khaMDita hai| kevala madhya ke kucha patra upalabdha haiN| lipi aspaSTa / [vi. zrI Amera zAstra bhaNDAra, jayapura kramAMka 1516; guTakA saM. 74] Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padyAnukramaNikA 9 164 16 246 12 317 128 130 pracarija hUvo hamIra ajamati cAho aura pradali daI ke hAthi adha sahasa gajarAja apanA utana ujAli apanA bhavana hamIra apanA mahajama chADi aba calai dUta murajhAya abadala hasana hamIra abadala karIma patisAhi pele aba lohA mati karo (aba) sunata-bacana ye sekha amarapurI brahmaloka vacana alAdIna auliyA alAdIna patisAha su alAdIna patisAha sauM asura mAri ajapAla (prA) pATha sahasa cauhAna tIna prA tarani sauM purakhi sAhi Adi bhavAnI aMbikA prAdU thAna ajameri gar3ha prApana sUra kahAya Ama khAsa umarAva sabai prAsAvatI sauM kaMvara bhAkhai 264 192 (ai) 213 aiso karama saMjoga hurama 164 (pro) 131 ausara ise hamIra 254 278 kaMvara nikasI taba prAya kachu bhavAnI vara diya 200 kamadhaja kUrama gaur3a tuvara kyA magarUri hamIra 138 kara maharama khAM jori 148 kara maharama khAM joDi kari kurAna mahi sAhi kari salAma raNathaMbha ko kari salAma rAva kauM. 42 kari AkheTaka rAva 40 kari devana sauM dokha karI topa tayAra 106 karayo dokha zrI kRSNa sauM kaha hajarati sauM vacana 172 kahAM jaita kahAM sUra. kahAM jagadeva paMvAra __ kahAM maiM kahAM yA sekha 8 kahai sIsa gar3ha diyo 112 kahai patisAhi vilaMba na kIje 86 kahai patisAhi ujIra 161 kahai sekha kara jor3i rajA kahai hamIra suni dUta vacana kAtiga pichale pAkhi 238 kAcha vAca nikalaMka kAlabUta ko sekha yaka 265 kInAM kuTana kharAba 144 ketA gar3ha raNathaMbha rAva 225 N. o 0 00 r . 235 32 307 145 itI AsA daI prAsikA (u) uccarata sadakI vacana yama uDi sora dAmu mahatApa lagge Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke mahipati bhae ke dina ke bIca kesari sauMdhe rAva kopi sekha pai sAhi ko sAyara ko sUra kopi patisAhi raDha chANi labhge kauna kauna patisAhi kai (kha) khaTa sahasa dvAra raNathaMbha khar3A kheta raNadhIra khar3A sekha doUM dalana khar3iye mIra amIra saba (ga) gaMga jamana do nIra gaja ikasaTha no no lakha turI gaja satari savA lakha turI gaDha pragaTa raNathaMbha sAhi gyArA se dAhotarA myArA se cAlIsa gayA sanIpI bhoja gaye deva ghara chAMDi gahI sekha kara sAra gahI Teka chADai nahIM gIdar3a syaMdha sikAra gaurIsuta sauMrAva (ca) cakacU dari gilI sarapa caDhau dilIsura kopi cataraMga ke kaMvara raNathaMbha Aye cyArabhujA prAvadha sahita cali AyA patisAhi cahuM ora cahuMvAMna teM (ja) jaba apane-apane desa jaba alAvadI sAhi- sAhi ( jaba ) alAdIna haTha chADi ( jaba ) ulaTi sAhi dala phira Jain Educationa International ( 76 ) 14 210 247 263 134 143 63 73 174 262 PS5 61 181 260 zra 82 13 23 266 43 272 227 185 217 103 158 2 26 15 320 306 216 268 a jaba karale nIra hamIra ( jaba ) kahI mahimAsAhi jaba kari badana malIna 243 223 231 jaba kari salAma sAhi kauM 167 jaba kahata vAhi (da) ali hukama pAUM 257 ( jaba) kari sAhiba kau yAdi 216 jaba kahai kAkau raNadhIra jaba jaina sikaMdara sAhi jaba nArada patisAha sauM jaba mIrAM nau sabada jaba rAva raNadhIra jaba rAva raNadhIra prApana sighAra jaba likhi paravAne rAva jaba sAhi sauM sUra sanamukha juriye jaba sAhi ujIra sauM jaba samajhayA kina sAhi jaba surajana kara jori ( jaba ) haMsi ke kahai hamIra ( jaba ) haMsi kahai hamIra tujhi ( jaba) haMsike kahai hamIra jaba haMsike kahai hamIra jaba hamIra phuravAna jaba hamIra raNadhIra sAhi jAmana maraNa saMjoga jitI ghara sira sesa ke jito rAva raNadhIra jIte suranara asura sabai juga kIrati jasa vAra kari juga yeka barakha juga pAvaka sauM jare jume rAti patisAhi jurA marana bhaya kAla jeTha mAsa budhavAra jaita sIsa kara gharai kaMvara jaita rAja raNathaMbha jo hamIra kA hukama (Da) DAka yeka dasa sahasa For Personal and Private Use Only 156 267 187 137 154 150 155 146 126 284 228 224 222 215 41 56 124 23e 6 220 44 20 264 a 60 136 188 250 261 308 218 && Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 77 ) 269 265 a 262 a 166 276 36 186 87 206 275 77 135 311 deva dokha taji sAhi karo de hajarati syAbAsi @ lakha mIra doU dala sArana bhaye doU vIra saphajaMga jurai doya lakha barakaMdAMja doya sahasa topa hayanAli dosata hoya na milyo (gha) dhani dhani mahimAsAhi dhani dhani rAva hamIra dhani patibaratA nAri dhani su rAva raNadhIra dhani hamIra cauhAna dhara aMbara bIci prAya dhuni sIsa taba sAhi 315 tajata subudhi aru kubudhi kari tajiye svAratha lobha moha tajai dasa gaDha koTa lobha tajyo sAhi abhimAna taba khar3e alAvadI taba golaMdAja pAtisAhi sauM taba mIra gabarU kahai taba lagyA sAhi upadesa (taba) surajana kari salAma tAsa aMsa sauM bhaye bahori tithi navamI Asoja sudi tIna sahasa kamadhaja tIsa sahasa kharasAna mIra tIna sahasa nIsAna turI sahasa ikatIsa tuma make ke pIra tuma sauM balI khudAya tuma sAMvaMta prathIrAja tujhe mApha takasIra topa rahI sAbUta TPO 241 184 157 153 264 322 268 8 107 nahIM jatI bini joga niThe sAmAna saphrajaMga kIja nindA khudhyA kAla jurA nisyAna so sAji sura sabada bajjai 214 160 323 146 281 208 87 thira koI na rahai rAva 236 par3e sUra aru mIra 291 a thira rahaina kali koya gira meru caliye(pR.) 33 pati-bharatA je dharama iti patisAhi se ghAta koU mati vicArau 253 dakhina desa aru uttara pala meM dU bakasAhi 286 58 pahalai hasana husIna davAgIra lakha yeka 101 pahilai sAhiba sumariya dasau desa ke malicha mili 17 pahaumi palaTi phiri hoya 296 a dvAdasa varasa hamIra tujhe pAtisAhi taba dUta sauM diyo padama rikhi rAja karU pUraba pachima dakhina dila darega (mati karau) 118 prathama sUra dasa sahaMsa 248 dilI hoya patisAhi 282 dilI chADi kara cale bahori 37 phira pUchata hai dUta sauM dUta kahai patisAha sauM 66 phira pUchI patisAhi 74 dUta doU kara jor3i 54 phirayau hUM khAna sulatAna dUta darabi le jAha jo 204 pheri pUchI jaba dUta ne Mm 00 X MU khr ly b 68 76 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 78 ) misarakha desa kaMdhAra 255 mIra amIra hamIra ke 81 musalamAna hiMdavAna kauM 126 meTayA na kisa hI kA miTai 136 maiM makA kA pIra 212 mora dhari sIsa doU kaMvara harakhai 267 a 276 309 106 162 233 (ba) bajata nIsAraNa asamAna garajai baMda-jana darabAri dvAri bagatara pAkhara Topa barasa ATha jima hale bahI tabai pula patisAhi kI bahauri rAva sauM bacana bahaurayau rAva hamIra bahauri sekha kahai vacana bAlaNasI raNasI raNadhIra bIsa sahasa ghRta nimaka budhi apanI sauM Aya bera bera patisAhi kyoM bera bera phuravAMna kahA 180 267 156 203 24 285 yaka lakha hATi bAjAra 100 yate dina sAhi ranathaMbha lariye yate bhaye tA aMza sauM yate mIra raNa par3e 102 yahAM marahama patisAhi 132 yA hamIra kI rAha 305 ye cyAroM gaDha hamIra 106 ye bAteM raNadhIra sAhikoM ye suni naubati ke nAda ye suni bacana hamIra 273 ye suni hamIra ke bacana 232, 270 ye suni rAni ke bacana ye hamIra autAra 312 yau sAhi hamIra saphrajaMga jur3iya 260 178 314 bhayA rosa raNadhIra bhayA sIsa ghar3a yeka bhayau kopa pAtisAhi bhayo soca mana sAhi ke bhayau haipha jiva sAhi ke bhUya samAna na bhavana kahUM 244 C 205 26. mada masIti meTi je harakhi mana dvAdasa cuga par3e maharamakhAM patisAhi sauM maharamakhAM yama Ucarai maharamakhAM taba yauM kahI mAlatI maravA mogarA mAra asura kula meTa miTi gaye mIra amIra mila rAva raNadhIra mila rAva patisAhi milauM na sAhi kauM prAya mile bhIla saba prAya mile bhisatani mIra mila sesa je sura raDha hamIra raNathaMbha 88 raNa DUMgara patisAhi 141 raNadhIra kahai sAhi vilaMba na kIjai 206 raya mAruta ko cala 84 ranata bhaMvara gaDha prathama 3 raNata bhaMvara gaDha chADi 197 ranata bhaMvara gaDha nirakhi 321 ranata bhaMvara rikhi padama 324 rAva tabai mana soci 53 rAva sanamukha kara jori 12 rAva sAra kara gahai 265 rAva sUra do vera sahi 110 riti pAvasa bina nIra 287 201 21 168 115 9109 10 318 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUma syAma kasameri (la) lakha paiMtAlIsa sahasa dasa lakha rUmo raNadhIra likhi phuravAna patisAhi likhe rAva phuravAMna (va) varasa cyAri dasa mAhi varasa pAMca gaDha chAriNa ko varasa pAMca patisAhi vAMci sAhi phuravAMna bIsalade vIsa kor3a ve doUM vIra ajAnasAra (sa) sata chADi graha cale bahauri saMkara kahai hamIra sauM saMkara visana ganesa sanamukha rAva hamIra sadA samaMda pAra gayA sekha samayeka patisAhi sarana rAkhi sekha na tajoM savA pAMca ( mana ) kanaka niti hi syAbAsa hukama kariye sAra hamIra gahi chatra torai sAhi cahUM disI jIti aba sAhi nihArata hasama disi sAta vIsa lakha par3e sAta vIsa lakha hasama sAyara sAta hamIra sAhi kisamati likha deta sAhi sama maiM Aya sAhi vacana yama Ucarai sIsa bina sUra larai rakta bhInai sIsa vacana yaha Ucarai sutara sahasa lakha suna bakasI ke vacana suni kaMvarana ye vacana Jain Educationa International ( 76 ) suni rAnI ye vacana suni hamIra ke vacana 102 suni hajarata yaha vacana 176 suni hajarati ke vacana 48 suni saMkara ke vacana jaba 230 suna dUta ke vacana sAhi sudU ke bacana ke vacana rAva 65 11 152 173 56 5 166 170 120 186 300 40 27 237 75 258 261 133 165 183 104, 116 211 283 216 303 256 313 66 140 171 sudU sumarauM devI sarasatI surati rahI jiya mAMhi sUra sanamukha taba sIsa nAve sUrana karai saneha sUra soca mana meM kare sUra dasa sahasa phUla hatha khela sekha doUM kara jor3i soraTha gaDha giranAri 277 sura nara kAyara sUra sadA 246, 274, 263 sura nara muni saMkara sahata 7 sUra sahasa par3i bhomi sUra amIra laripuhami pariyai (ha) hajarata abai na kase karauM hajarata ke ( phuravAMna) vAMci hajarati ye phuravAna hajarati rAva hamIra hajarati le phuravAMna hajarati hama tuma aMsa yeka haTha to rAva hamIra ko haTha hamIra chADai nahIM hasama prATha lakha sutara hasama ratana gaDha desa hasi alAvadI mAhi haMse alAvadI sAhi jaba hamIra kahai raNadhIra sauM hImati gaho hajarati kahai thor3I sauM bahuta haude car3hayA hamIra 243 46 33 226 122 85 63 For Personal and Private Use Only 202 16 121 256 252 268 234 147 31 m 100 42 113 64 65 286 226 168 263 zra 266 271 304 123 316 191 251 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanikA gadyAnukramaNikA dUta rAva sauM kahI hamIra pAtisAha kA dUta sauM kahatA hai maharamakhAM dUta kI bAteM suNi0 pAtisAha maharamakhAM sauM kahatA hai| yA phuravAMna pAtisAhi pai ulaTA hamIra phuravAna vAMci kahatA hai jaba rAva raNadhIra hamIra sauM ( jaba) pAtisAha kahatA hai maharama khAM ka baMdagI kari pAtisAhi kuca0 phuravAMna rAva hamIra ke vAMcI kahai pAtisAhi ujIra sauM 11 11 ravAMna hamIra ke dUta le dilI cAlai 5 maharama khAM patisAha sauM 27 jaba hamIra ranadhIra sauM 25 28 taba rAva raNadhIra hamIra soM kahI pIroM ke nAma 26 32 36 41 41 mahimAsAhi rAva hamIra sauM kahatA hai jaba maharama khAM ujIra0 vacana tIna surajana rAva Jain Educationa International 5 10 10 10 42 44 44 45 46 jaba rAva hamIra (nai) kahI hamIra rAva yama Ucarai yetI bAta rAva hamIra mahimA sAhi ye phuravAMna pAtisAhi0 rAva hamIra sauM cataraMga kahatA hairAva kA hAthI pAMca se Ura jodhA jaba pAtisAhi jamIvata khurasAna rAva hamIra mahimAsAhi ke tAMI samabhAvatA hai| aba alAdIna patisAhi rAva hamIra jaba rAva hamIra pAtisAhi sauM jaina sikaMdara sAhi judha bhoja bhIla rAva hamIra sauM pAtisAhi sikaMdari pAsi zrAyA jaba pAtisAhi rAva hamIra sauM jaba sUrivAM rAva hamIra sauM taba rAva sUrivAM nai sIkha dInI taba rAva surajana sauM gaNesa devatA rAva kI prastuti karatA rAva hamIra kahatA hai pAtisAhi setI For Personal and Private Use Only 47 45 48 42 51 53 54 55 58 56 61 61 63 64 66 66 67 66 70 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- _