Book Title: Gyansara
Author(s): Bhadrankarsuri
Publisher: Jain Vidyashala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022217/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSSSSSSS zA na sA 2 - [ bhAvArtha sahita ] 0989999855353899893SSSS SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS (tituti : anuvAdaka : | pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya 9) bhadrakarasUrIzvarajI mahArAja sAheba OSSSSSSSSSSSSSSS Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1 0 OM hI zrI ahaM namaH // nyAyavizArada-nyAyAcArya, mahopAdhyAya, zrIyazovijayajI mahArAja viracita jJAnasAra prakaraNa (artha-vivecana sahita) LLLLT. '. ITT II | anuvAdaka : pUjyapAda, AcAryadeva, zrImad vijayabhadrakarasUrIzvarajI ma. sA. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka ane prAptisthAna : subAjI ravacaMda jayacaMda, jaina vidyAzALA, The. dezIvADAnI poLa, amadAvAda-1 9 - - - - H anya prAptisthAnoH bhakti vinaya maMDaLa C/o zeSamalajI paMDayA pisTa bekSa naM. 518, ', madrAsa-3. - - - A uparAMta amadAvAda, muMbai, pAlitANa tathA zaMkhezvarajI Adi sthaLe rahelA bukaselara pAsethI paNa maLI zakaze. - AvRtti pahelI: mudraka : nakala 1500 kenimeka prinTarsa ( vi. saM. 2038 rAjubhAI sI. zAha I. sa. 1982 mAmunAyakanI poLa, 0 mUlya sAta rUpiyA gAMdhI roDa, amadAvAda-1 RetA - kAjhA laga>ge - etra che Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arha namaH kiMcita nivedana A anuvAda karavAnuM kAma paramakRpALu, zAMtamUrti pUjayapAda, paMnyAsajI zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaranA anugrahathI pAdarAmakRpALu, thaI zakaryuM che. temAM paNa meM te eka sAmAnya kharaDA jevuM lakhIne teone sepeluM. teozrInI tabiyatanI asvasthatAnA kAraNe lakhANa tyAM paDayuM rahyuM. chevaTe temaNe pitAnA ziSya munirAja zrIkuMdakuMdavijayajIne sepyuM ane munizrIe yathAgya zuddhikaraNa karIne presa ke pI karAvI pustaka rUpe pragaTa karyuM che, e saghaLe prayatna temane che. bhavya che A pustakane upayoga karI svAra kalyANa sAdhe e abhyarthanA. paMkaja sosAyaTI jena upAzraya | pAlaDI amadAvAda. 7 pUjyapAda gurUdevazrI vi. saM. 2038 aSADa suda-2 | vijayamanaharasUriziSya bhadrakarasUri lI. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e bAla zrAddharana, akha'DatapasvI bhAIzrI zeSamalajI paMDayA madrAsavALAne ghaNA samayathI eka evI bhAvanA hatI ke jJAnasAra granthanuM jo saraLa bhASAmAM vivecana thAya te te aneka tattvajijJAsu jaina-jainetara AtmAne lAbhanu kAraNu mane. temaNe A vAta zrI namaskArmahAmatranA parama ArAdhaka, sUkSmatattvaci'taka, adhyAtmayAgI, pUjyapAda, gurudeva, zrIbhadra karavijayajI gaNavarazrI pAse namra bhAve rajU karI. paraMtu A kArya karavA mATe peAtAnI tabiyatanI jevI anukULatA joIe tevI anukulatA na heAvAthI pUjya pAda gurUdevazrIe saMghasthavira pUjyapAda bApajI ma. sA.nA samudAyanA va mAnatapeAniSTha, cAritrasaMpanna, pUjyapAda AcAya deva, zrImadvijayabhadra karasUrIzvarajI ma. sA. A kAya` su Mdara rIte karI zakaze evA AtmavizvAsathI hRdayanA AzIrvAdasahita A kAya` temane soMpyuM. karuNAzIla pavitra mahApuruSonA AzIrvAdamAM acitya sAmarthya hoya che ane temAM paNa AzIrvAda jhIlanAra AtmA jeTale vizeSa pAtra hAya che teTaluM tenu phaLa svAti nakSatramAM chIpamAM paDelA jalabindunI jema vizeSa rUpe pariName che. pUjyapAda gurUdevazrI pratye pU.pAda AcAya ma. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA.nA hArdika samarpaNubhAvanA kAraNe pU. gurudevazrInI AjJAnA svIkAra karIne teo AvuM suMdaravivecana taiyAra karI zakayA. pU. AcArya devazrInI lekhinI eTalI badhI svaccha, spaSTa ane rasALa che ke temanA keAi paNa granthanuM pachI te dharmAMsa Mgraha hoya ke sa'vegara'gazALA hAya, dazavaikAlika hoya ke sAdhukriyA saMdhI hAya paNa teozrIe karelAM te te bhASAMtarAnuM vAMcana karatAM vAMcanAra supAtra AtmA emAM evA taraLa thai jAya che ke ghaDIbhara khIjuM badhuM ja bhUlI jAya che ane AtmavikAsanI keAI navI ja dizAmAM te praveza karanArA banI jAya che. zeSamalajI paDayAnI aMtaraMga bhAvanAthI ane pUjyapAda gurudevazrInI parama kRpAthI pUjyapAda AcAya deva taraphathI jJAnasAranA vivecana rUpI amRtanI je prasAdI ApaNane maLI che, tenuM Aka'ThapAna karIne tathA vAraMvAra temAM AtmAne bhIMjAvIne ApaNe saMsAranA trividha tApathI, viSayeAnI tRSAthI ane ka maLathI rahita banIe e ja abhyathanA. --ku MdakuMdari Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAMka viSaya 1 pUNutA aTaka 2 manatA aTreka 3 sthiratA aSTaka 4 mAhatyAga aSTaka 5 jJAna aSTaka zama aSTaka indriya jaya aSTaka 7 . anukramaNikA tyAga aSTaka kriyA aTaka tRpti aSTaka nile pa aSTaka niHspRhatA aSTaka 10 11 12 13 14 15 16 madhyasthatA aTaka 17 nibha yatA aSTaka mauna aSTaka vidyA aSTaka viveka aTaka anAtmaprazaMsA aSTaka 18 19 tattvaSTi aSTaka 20 sa samRddhi aTaka pRSTha 2 11 19 27 37 49 57 67 78 89 99 112 120 129 130 146 156 166 172 179 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 kama vipakacitana aSTaka 22 bhavAdega aSTaka 23 lAkasa jJAtyAga aSTaka 24 zAstrasRSTi aSTaka 25 parigrahatyAga aTaka 26 anubhavajJAna aSTaka 27 caiAgasvarUpa aSTaka 28 niyAga aSTaka 29 bhAvapUjA aTaka 30 dhyAna aSTaka 31 tapa aTaka 32 sanayAzrayaNu aSTaka upasa'hAra jJAnanuM mahattva granthakArakRta prazasti jJAnasAranI durlabhatA granthakAra paricaya sAcA jaita (kAvya) prabhu bhakti tvameva zaraNu mama 186 194 201 208 216 224 231 241 251 258 266 275 283 289 294 295 300 303 304 304 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. sI. 17-7 20-18 zuddhi patra: azuddha - vipuSo divA'syai zAntA svAnakulAM jAta ininA viSayaH sasAre zuddha vipRSo divA'sthai zAnto svAnukulAM 78-1 80-12 83-18 jAtaM jJAninA viSayaH saMsAre vaiSamya vaiSamya 143-8 156-1 111-8 166-16 169-3 172-1 175-5 badale 208-11 svabhAva kRtamAhA pUrvapurupa siddhine sapa "rupa" tattvadRSTiH sthiratA dAmbhAja kAgraya AlaMbanayoga niyeganuM ta hmakama rabanighaM svabhAvA kRtamohA pUrvapuruSa siddhane "rUpa" tattvaSTe: sthitA dAmbhoja kAgrya anAlaMbanayoga niyAganuM taM karma nirAbA, 217-22 231-3 230-3 / / / / / / 240-23 247-10 286-2 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujha " namaH | jJAnasAra praveza AjathI lagabhaga traNa varSa pahelAM thaI gayelA zrI yazavijayajI upAdhyAya bhagavaMta, zrI jinazAsananuM RNa cUkavavA mATe potAnI eka eka kSaNane sArthaka karIne saMskRta, prAkRta, gujarAtI, hindI Adi vividha bhASAomAM jinAjJAsAragarbhita aneka uttama grantharanI racanA karIne uttama dine zratane je vArase zrI saMghane ApI gayA che ane te dvArA ApaNA jevA alapajha jI upara je mahAna upakAra karI gayA che, tenuM traNa keI rIte cUkavAya tema nathI. - anekAMtagarbhita jaina siddhAMtane sAcI rIte oLakhe e bALakanA khela nathI. pU. upAdhyAya zrI yazavijyajI mahArAje bAlyAvasthAmAM e khela khelI batAvyuM. bAhya vayamAM dIkSA laI, mana, vacana ane kAyAthI gurune samarpita thai, sAdhu dharma pALI, pitAnA samayamAM vidyamAna jaina-ajaina zAstronA pAraMgata banI, syAdavAda siddhAMtane nUtanavANImAM gUMthI devAnuM bhagIratha kArya teozrI karI gayA che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItarAga zAsanane satya mArga zuM che te jANavA mATe ane ArAdhavA mATe Atmahitakara eka paNa viSaya emaNe jato karyo nathI. AcAra, vicAra, naya, nikSepa, syAhU vAda, jJAna, kriyA, vyavahAra, nizcaya, ga, adhyAtma ane prabhubhakti viSayaka temanA aneka grantharanuM vividha bhASAmAM talapazI teozrInuM prarUpaNa jotAM koIpaNa sahRdaya sujJa AtmAnuM hRdaya temanA pratye atyaMta AdaravALuM banI namI paDe che. ane "vANu vAcaka jaza taNI koI naye na adhUrI re" e vAtanI saheje pratIti thaI jAya che. Aje teozrInI kRtio sarvamAnya gaNAya che. temanAM vacananI TaMkazALitA mATe koIne paNa saMdeha nathI. teozrIe je vipula sAhitya racyuM che, temAM "jJAna. sAra" teozrInI eka adbhuta sarvazreSTha kRti che. yogazAstro ane adhyAtmazAstrone niceDa tene kahI zakAya. sUkSmatatvaciMtaka, adhyAtmagI, pUjyapAda, gurudeva, panyAsapravara, zrI bhadrakavijayajI ma. sA. pAse ghaNA varSo pahelAM eka AtmAthI munirAja AvyA hatA. jemane nyAya, vyAkaraNa upara sAre kAbU hatA ane prakaraNanA paNa teo suMdara abhyAsI hatA. temaNe namra bhAve pU. gurudevazrIne jaNAvyuM ke, meM dharmabindu, dharma saMgraha, zrAddhavidhi, paMcAzaka, zAntasudhArasa, adhyAtmakalpadruma, upamitibhavaprapaMcAkathA, upadezamAlA, vairAgyakalpalatA, triSaSThizalAkApuruSacaritra, bhavabhAvanA Adi prakaraNagrantha Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA Avazyaka, dazavaikAlika ane uttarAdhyayana Adi Agama granthanuM yathAzakti avagAhana karyuM che. have mAre vega ane adhyAtma viSayaka granthanuM vAMcana karavuM che, te mAre kayA kamathI te vAMcana karavuM te aMge ApazrInuM mArgadarzana IcchuM chuM. kAraNa ke ApazrIne e viSayamAM bahoLo anubhava che. | munizrInA jijJAsAbharyA praznanA uttaramAM paramakRpALu pUjyapAda, gurudevazrIe pharamAvyuM ke have tamAre sAthI prathama jJAnasAra grantha kaMThastha karI tenA padArtho barAbara manamAM avadhArI levA. pachI anukULatA pramANe yogazAstra, guNasthAnakakamAroha, zrI haribhadrasUri ma. kRta aSTaka, DazajI, viziMkAe, egadaSTisamuccaya, gabindu, lalitavistara, gazataka, dhyAnazataka, dhyAnavicAra, kAtri zadvAtrizikA, adhyAtmasAra, saTIkagavizika, vizepAvazyakabhASya, zAstravArtA samuccaya vagere granthonuM avagAhana karavuM ane tyAra pachI jJAnasAra vAMcavuM. jijJAsu munirAje pharIthI jJAnasA2nuM nAma sAMbhaLatAM vacce ja kahyuM ke bApajI! Ape jJAnasAra vAMcavA mATe te prAraMbhamAM ja bhalAmaNa karI che te pharIthI kema ? pUjyazrIe jaNAvyuM ke prAraMbhamAM jJAnasAra bhaNavAnuM jaNAvyA chatAM aMtamAM pharIthI jaNAvyuM che temAM khAsa hetu che ane te e che ke prAraMbhamAM tame jJAnasArane vAMcaze tyAre jJAnasArane tamane mAtra sAmAnya rIte ja , khyAla Avaze ane yoga tathA adhyAtmaviSayaka A Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA grantha vAMcyA pachI jJAnasAranuM avagAhana karaze eTale tamane jJAnasAra granthanA bhAvene vAstavika khyAla Avaze ane ema lAgaze ke gaviSayaka A badhA ja granthanA vAMcana, manana ane anubhAvanane sAra eTale jJAnasAra. A rIte anubhavI jJAnI puruSanI draSTimAM jJAnasAranuM AvuM zreSTha mahatva jaNAyuM che ane tethI jJAnasAranuM nAma jJAnasAra kharekhara sArthaka che. zrI arihaMta paramAtmAnA zAsanamAM tamAma upadezane sAra pUrNatA prApta karIne Atmastha thavuM te che ane tene upAya samAdhibhAvanI siddhi karavI te che. pUrNatA prApta karavA mATe ane samAdhibhAvamAM sthira thavA mATe zAmAM-AgamAM je je hetuo, je je yuktio, je je upadeze, je je daSTAMte ane te mATe je je vistRta varNane Ave che, temAMnuM sArabhUta tattva ApaNane eka ja sthAne A jJAnasAra granthamAM jovA maLe che. pUrNatAnI prApti mATenA je je upAye che, temAMne eka paNa upAya graMthakArazrIe jAte karyo nathI. naigamanayathI mAMDIne evaMbhUtanaya sudhInI vyavahAra-nizcayAtmaka je je mArmika bAbate ane upadeza jaina zAsanamAM che te upadezane adhikAra bhede yathAsthAne satya rItie javAnI teozrInI sarvadezIya pratibhA saMbaMdhI jema jema vicAra karavAmAM Ave che tema tema teozrInI kuzAgrabuddhi, yega ane adhyAtmaviSayaka anubhavajJAna, mArgaprema, paropakArabuddhi, Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanarAga, AjJApradhAnatA ane temanI apAra karuNAnuM darzana saheje thaI jAya che ane temane lAkha vAra namaskAra karavAnuM dila thaI jAya che. kharekhara ApaNe mahA bhAgyazALI chIe ke AjanA viSamakALarUpI ghora aMdhakAramAM ApaNane aMtaraMga prakAzathI bharapUra jJAnasAragrantha jevA apUrva bhAvarane prApta thaI zake che. AvA grantharanA eka eka padamAM paNa evuM adbhuta sAmarthya hoya che ke te ApaNAmAM svabhAva prApti mATene apUrva utsAha jagADI de che, ane ApaNane svabhAva sanmukha karI de che. A jJAnasAra granthamAM pU. upAdhyAya mahArAje potAne prApta thayela jJAnanA paripAka svarUpa anubhava jJAnanuM amUlya amRta jharaNuM jagatanA jIve mATe mukta hRdaye vahevaDAvyuM che. "mAre te bananAruM banyuM ja che, huM te lekane vAta zikhAvuM re. " pitAnI A ukti kharekhara temaNe jJAnasAra dviArA caritArtha karI che. teozrIne A racanArUpI anubhava amRtamAM nitya snAna karanAre supAtra AtmA bahala kama maLathI rahita thaI pavitra banI apUrva ulAsavALe thaI A jIvanamAM ja pitAnI bhUmikAne gya mekSasukhane rasAsvAda prApta karI apUrva AnaMda anubhavI zake temAM leza paNa Azcarya nathI, zarata mAtra eTalI ja ke ApaNuM AtmAmAM A jJAnasArane rasa bhAvita tha joIe. bhAvita karavA mATe Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe hRdayanI saccAIpUrvakane prayatna karavuM joIe. anuprekSA dvArA temAM UMDA UtaravuM joIe. A jJAnasAramAM pUrNatA e sArthanA sthAne che eTale prathama aSTakamAM AtmAnI pUrNa zuddha avasthAnuM svarUpa batAvyuM che. pachI te pUrNa svarUpanI prApti mATe jarUrI-prajanabhUta svabhAvamagnatA Adi eka eka viSayanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. AmAM kula 32 aSTaka che. tene ahIM ApaNe saMkSepamAM vicArIe. (1) pUrNatASTaka : keIpaNa pravRttimAM laya (sAdhya) pahelAM nakkI karavuM paDe che. lakSya nakkI thayA pachI ja tene anukULa pravRtti karavAthI lakSyanI siddhi thAya che. mATe ahIM pUrNatASTaka paheluM kahyuM che. pUrNananda mahApuruSanI jJAnadaSTi jAgRta hoya che ane tethI tene tRSNajanya dInatAnuM leza paNa duHkha hetuM nathI. A daSTimAM otapreta thaI javAya te sAce AtmAnaMda prApta thAya che ane AtmA sivAyanA parapadAthe prApta thavAthI ke cAlyA javAthI te AnaMdamAM mula oTa AvatI nathI. A aSTakamAM pUrNatAne mAtra bedha ja nathI, paraMtu anubhUti paNa che. tene anubhava karavA mATe A aSTakanA zabdanI pAchaLa je bhAvane pravAha vahI rahyo che tyAM sudhI pahoMcavuM paDe. uchInAM lAvelAM nANAM pitAnA gaNAtA nathI tema para vastu kaI kALe AtmAnI banatI nathI. paNa sAcI thI. A aSTa Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa maLe, dhana maLe, sattA maLe te ja Ana thAya evA udgArA apUrNatAnA paricAyaka che. je mAru' nathI te lAkheA prayatne paNu kadI mAruM thavAnuM ja nathI, tema chatAM "je mAruM che tene mAruM mAnatA nathI ane je mAru... nathI, parAyuM che tene mAruM mAnu` chuM. " e ja sarva duHkha ane sarva pApanu mULa che. AvI savicAraNA, A aSTakanA cintana, manana ane anuprekSaNathI pragaTe che. tenA prakAza manane AtmAnA gharamAM laI jAya che, paragharamAM jaI vasavAnA jUnA ane jaTila rAgathI AtmAne iMDAve che ane peAtAnA AtmAnA gharamAM sAhIkhIne sumAra nathI evA saceTa anubhava karAve che. (2) magnatASTaka : jJAnasAramAM khIju` magnatASTaka Ave che. magnatA eTale AtmAmAM magna thavuM. pUrNatAnI prApti mATe AtmAnA caitanya svarUpamAM vizrAMti karavArUpa magnapaNu Avazyaka che. AtmasvarUpamAM magna thayele AtmA paramAtma svarUpamAM magna thAya che, tethI tene ka`dha thatu nathI. AvI magnatA prApta karavA mATe indriyAne pAtapeAtAnA viSayAmAMthI nivRtta karavI paDe che. manane AtmAnA gharamAM parAvavu' paDe che. duniyAnA cheDe jema ghara gaNAya che tema mananuM ghara tmAM gaNAya che. mananI mAtA AtmA che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 manarUpI bALaka AtmArUpI mAtAnI geAdamAM ja nirbhaya rahI zake che. mananA pitA paramAtmA che. AtmArUpI mAtAnI mamatA tene pitArUpI paramAtmAnA premane pAtra banAve che. ahAra game teTalu pharavA chatAM keAI jIvane sAcI vizrAMti maLatI nathI, paNa saravALe thAka ja vadhe che. sukha bahAra nathI paNu AtmAmAM ja che. mahuAra sukha hAvAnI bhramaNA jIvane adara AtmAmAM sthira thavA detI nathI. kharA rasa ane kasa AtmAmAM che, evI dRDha pratIti thayA pachI upayoga AtmAmAM rahe che eTale kamanA adha thatA nathI paNa niza thAya che. Atmamagna puruSane katvAbhimAna hatu` nathI paNu sAkSIbhAva hAya che. sa` dravye svastra pariNAmanA kartA che. mATI vagere dravye pAte ghaTAdarUpe pariName che, temAM tattva dRSTie kuMbhAra vagere te sAkSImAtra che, tethI te kema abhimAna rAkhe ke ame ghaTAdi padArthanA kartA chIe ? sAkSIbhAve vatA puruSane purnaMgalanA game tevA paNa khela leza paNu vismayane pamADatA nathI, mATe tenI AtmamagnatA akhaMDa rahe che. Atmamagna puruSanI AMkheAmAMthI karuNA satata rIte vahetI haiAya che. vANImAM upazama bhAvarUpI amRta haiAya che. meru Dole paNa pAte na Dole evA Atmamagna puruSA traNe bhuvanane vaMdanIya bane che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) sthiratASTaka : Atmamagna thavA mATe cittanI sthiratA jarUrI che. asthiratA vighAtaka che. asthiratA cittanI caMcaLatArUpa che. caMcaLatAnuM kAraNa bahirvatti che. bahirvattinuM kAraNa sukha bahAra hovAnI bhramaNa che. A bhramaNuM tRSNAne * vadhAre che ane jIvane saMsArabhramaNa karAve che. satI strInuM mana svAti sivAya anya koI puruSamAM hetuM nathI, tema sAce sAdhaka AtmAmAM sthira rahe che. tenuM mana para padArthomAM lapaTAtuM nathI. niyama che ke asthiratA vaDe laukika ke lekettara koIpaNa ganI sAdhanA thaI zakatI nathI. saMsAranA padArtho sthira nathI, tethI tenA sahAre sthiratA prApta na thaI zake. eka AtmA ja sthira padArtha che, tethI tenA sahAre ja sAcI sthiratA prApta thAya che. te mATe nirvikalapa thavuM paDe. vikalparUpI vAyu manarUpI dIpakane kSaNavAra paNa sthira thavA detuM nathI. nirvikalpa aMtaHkaraNamAM ja sthiratA pratiSThita thAya che. sthiratA e AtmasvabhAva che. je -vastha che te sthira che, je asvastha che te asthira che. asvasthane sukha nathI, svasthane du:kha nathI. siddha bhagavaMtenI parama sthiratAnuM lakSya bAMdhavAthI ja ApaNAmAM sthiratA pragaTa thAya che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) mohatyAgASTaka cittanI sthiratA mATe mahatyAga Avazyaka che, tethI sthiratA aSTaka pachI mehatyAga aSTaka kahyuM che. "aha" ane "mama" e mehanA subhaTo che. "nAhaM" ane "na mama' e cAritrarAjAnA vaphAdAra subhaTa che. meha eTale Atmabhinna padArthomAM AtmIyapaNAnI buddhi. A mahinA tyAga mATe aha-mamane tyAga karavo paDe. eka myAnamAM be talavAra rahI zake nahi, huM zuddhAbhadravya chuM ane kevaLajJAna mAre guNa che. AvA prakAranI bhAvanA mehanAza karavA mATe tIkSaNa zastrarUpa che. dhana, zarIra, mahela, alaMkAra tathA potAnA mAnI. lIdhelA gaNyA gAMThayA sagAsaMbaMdhIo AdimAM ja mama. buddhi dhAraNa karavI e subuddhi nathI, paNa meha che. AtmAnA jJAna, darzanAdi guNemAM "mamabuddhie ja subuddhi che. (5) jJAnASTaka jJAna sivAya mohane tyAga thatuM nathI tethI moha tyAga pachI jJAna aSTakanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. jemAM jema AtmAmAM AtmAnuM jJAna pragaTa thatuM jAya che tema tema mehane aMdhakAra dUra thatuM jAya che ane AtmadaSTi khUlatI jAya che. Atma svabhAva tarapha daSTi khelI Ape te jJAnane ja samyaga jJAna kahyuM che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNuM pANI levavAthI mAkhaNa maLatuM nathI paNa thoDuM dahIM valovavAthI mAkhaNanI prApti thAya che, tema vItarAganA eka vacana upara paNa samyapha prakAre ciMtana-manana karavAthI meLavavA lAyaka AtmAnuM jJAna prApta thAya che. jJAna e prakAza che te sAcuM, paNa te prakAza AtmAnA gharane heya te, AtmAnuM ghara batAvanAra hoya te, bIje badhethI khaseDIne AtmAnA ghara tarapha laI janAra heya te, AtmabhAvane samarthaka hoya te, mahanA javarane nAza karanAra heya te, mamava buddhine poSanAra na hoya te ajJAna e aMdhakAra che, ene artha e ke AtmAne bhUlIne anAtma padArthonuM mamatva dharavuM te. te ja uttama jJAna che ke jethI AtmA vAraMvAra nirvANa padane viSe tanmaya thAya ane te ja uttama jJAna che ke je AtmAnA svabhAva lAbhanA saMskAranuM kAraNa bane. AvuM jJAna DuM hoya te paNa utkRSTa che. jyAre jIbhane upaga paramAtmAnA guNagAna karavAmAM thAya, AMkhane upaga paramAmAnAM vacanonA saMgraharUpI sabhya zrutanA adhyayanamAM thAya, manane upaga paramAtmAnA guNonA ciMtana-mananamAM thAya, hAthane upaga dAna devAmAM thAya, pagane upaga paramAtmAnI bhakti karavAnAM kSetrenI sparzanA karavAmAM thAya, hRdayano upaga paramAtmAnA dhyAnamAM thAya tyAre samajavuM ke A badhuM sabhya jJAnanuM pariNAma che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM tyAga karavA jevuM che, zuM grahaNa karavA jevuM che ke zuM jANavA jevuM che, e badhAne baMdha karAvanAru jJAna te ja samyagU jJAna che. AvuM jJAna ja AtmAne AtmarativAna banAve che. te sivAyanuM saghaLuM jJAna e ekaDA vinAnA mIMDA jevuM che, caMdra vagaranI rajanI jevuM che, tAra vagaranI vaNa jevuM che, jaLa vinAnA sarevara jevuM che, mUrti vagaranA maMdira jevuM che. TUMkamAM, je samaya, je zakti ane je buddhi, AtmAnA jJAnAdi guNenA vikAsamAM sArthaka thAya che, te ja sAcI jJAnasAdhanA che. (6) zamASTaka: zama e jJAnanuM kArya che, tethI amane jJAnASTaka pachI kahevAmAM AvyuM che. jJAna jyAre vika95nA viSayathI para banI zuddha svabhAvanuM AlaMbana kare che, tyAre tene zama kahevAmAM Ave che. zama e jJAnanI paripakva avasthA che. samabhAva e AtamasvabhAva che. caMdana ane suvAsa vacce je abheda che te ja abheda, AtmA ane samatAbhAva vacce che. vikapanA viSapAnathI samabhAvanuM zarIra zyAma paDI jAya che. zamamAM zamavAnI vAta che. AtmAmAM ramavAnI vAta che. AtmaramaNutA TakAvavAmAM samabhAvanuM jatana che. eTale je vicAra, vANI ane vartanathI AtmA sAthene sneha daDha thata Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 hAya, samabhAvanI pRSTi thatI hoya, AtmAnA pariNAma zamA vaDe mahektA heya, temAM ja rUci tema ja prIti vadhAravI, e mumukSu mAtranuM parama kartavya che. "jeNe samatA kheAI teNe AtmA che' e ukti khUba vicAravA jevI che. AtmA ane samatA vacce je abheda che te ja sAdhake pitAnA jIvanamAM sAdhavAne che. (7) IndriyayASTaka : Indriyone jItyA sivAya vRttione upazama thata nathI, tethI upazamanA kAraNarUpe zamASTaka pachI IndriyajyASTaka kahevAmAM AvyuM che. "bhara bhara khappara merA, meM yuga yuga kI pyAsI" AvuM kahenArI IndriyenA khapparamAM ApaNe keTaluM hemyuM tene nedha karIe, tema ja te te Indriye pitApitAnA viSayamAM tRpta thaI ke kema tenA upara vicAra karIe te ApaNane ema ja lAgaze ke "khAuM khAu" karatI A Indriyone lADa laDAvavA te jherI sApane dUdha pAvA karatAM paNa ati bhayAnaka kArya che. Indriyene game teTaluM Ape paNa te kadI dharAtI ja nathI, tene te saMyama dvArA nAthavI joIe. Indriyene nAthavA mATe paMca parameSThi bhAgavaMtemAM tene rasa karatI karavI joIe. te paNa Indriya jyane eka suMdara upAya che. game te rIte Indrine nAthavI joIe. Indriye ne nAthanAra zUravIrane paNa zuravIra gaNAya che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthI mAthe paNa aMkuza heya che, tema unmatta Indrine vivekarUpI aMkuza vaDe vazavata banAvI zakAya che, AtmAbhimukha banAvI zakAya che. jeo IndriyanA svAmI che temanuM ja svAmitva akhaMDa rahI zake che. A aSTaka kahe che ke Indriye pAse AtmAnA kAma karA, AtmAnI sevA karAve, paramAtmAnA guNagAna gavarAve. (8) tyAgASTaka : audayika bhAvarU5 gRhasthAzramane lagatA dhamene tyAga karyA vinA Indriyane jaya zakya nathI, tethI indriyajaya aSTa pachI tyAgASTaka kahevAmAM AvyuM che. anAdi anaMta A saMsAramAM jIvane karmanA kAraNe judA judA jInA saMbaMdha thAya che ane te saMbaMdha chUTI paNa jAya che. kAraNa ke jyAM saMga hoya tyAM viyega hiya ja. A vAta ApaNe sArI rIte jANIe chIe, tema chatAM chUTI janArA saMbaMdhane rAga ApaNane pajave che, ane tenA kAraNe ApaNane ArtadhyAna thAya che. kAMTAthI jema kAMTo nIkaLe che, tema AtmAnA rAgathI sarva prakAranA rAgarUpI kAMTA AtmAmAMthI nIkaLI jAya che. zarIra, svajana, ghana Adi chUTI javAnA svabhAvavALAM che, mATe samajaNapUrvaka tenA pratyenA rAgane tyAga karavo temAM buddhinI sArthakatA che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 A aSTaka kahe che ke Atma svabhAvanI pariNatimAM vinabhUta sarva pravRttio ane vRttione tyAga kare. (9) kriyASTaka : bhale audayikabhAvarUpa bAhya saMbaMdhone tyAga karavAmAM Ave paNa lApazamika dharmanI prApti ane tenI sthiratA mATe kiyA anivArya che. kriyA vinA te zakya nathI. mATe tyAgASTaka pachI kiyATaka kahevAmAM AvyuM che. jJAnaziyAkhyAM kSaH " arthAt samRgajJAna ane kriyAne sumeLathI jIva zivapadane pAme che. jJAna e AMkha che, kiyA e paga che. AMkha dekhADavAnuM kAma kare che, paga pahoMcADavAnuM kAma kare che. jJAnathI padArtha joI zakAya che, kriyAthI tene pAmI zakAya che. jJAna enA sthAne jeTaluM upakAraka che, teTalI ja upakAraka kiyA enA sthAne che. zAstro dIpakadharma bajAve che, kiyA mitradharma bajAve che. jJAna mujabanI kriyA karavAthI ja jJAna pariNata thAya che, ane nahi karavAnAM kAryo karatA aTakI javAne adhya. vasAya utpanna thAya che. eTale ja daherAsara javuM, jinabhakti karavI, caityavaMdana karavuM tema ja jinendra sarva anuThAnamAM apUrva valalAsapUrvaka bhAga le temAM ja jANapaNAnI sArthakatA che. dharmakriyA karatAM karatAM ja AtmA enA svarUpamAM sakriya bane che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A aSTaka kahe che ke vihita anuSThAna karavAM, karAvavAM tema ja jeo karI rahyA che temanI anumodanA karavI e dhamI AtmAnuM bhUSaNa che ane temAM ja zrI jina AjJAnuM bahumAna che. (10) tRtyaSTaka : jJAna, kriyA ane samabhAvathI AtmatRpti thAya che, mATe kriyA aTaka pachI tRpti aSTaka kahyuM che. AtmA svabhAve pUrNa che, eTale Atmamagna mahAtmAne Atma-bAhya keIpaNa padArthanI icchA thatI nathI. AtmAnA jJAnAdi guNenuM pAna karavAthI sarva atRptiene aMta Ave che. tRptinuM lakSaNa AtmavIryanI pRSTi che, ruci anusAra vIrya skurAyamAna thAya che. eTale AtmarativAnanuM vIrya AtmAne svabhAvamAM sthira banAve che. Agama vacanenA samaraNa, cintana, manana ane dhyAnathI AtmAnI tRtine uSAkALa zarU thAya che. siMha ghAsa khAte nathI tema AtmAthI para padArthonI spRhA karate ja nathI. te AtmAmAM ja tRpta rahe che. AvI nispRhatA e AtmavIryanI puSTinI nizAnI che. AtmAmAM ja tRpta banavAnuM sabaLa AlaMbana A aSTaka pUruM pADe che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 (11) nirlepAdakaH AtmAmAM ja jeNe tRpti meLavI che e tRpta AtmA karmathI lepate nathI tethI tRpti aSTaka pachI nilepaSTaka kahevAmAM AvyuM che. A saMsAra kAjaLanI koTaDI jevuM che, tema chatAM mahAmuni zrI yUlibhadrajI Adi mahAtmAo temAM paNa alipta rahIne AtmAnuM sAdhI gayA. DAgha tene lAge che ke jemane pudgalanA khelamAM rasa hoya che. kAraNa ke rasa nigdha hoya che tethI tene DAgha paDe che. saMsAramAM mahAmunie dhamanI ArAdhanA karIne sadgatimAM jAya che, temAM kAraNa tarIke samyagadarzana ane jJAnayukta temanuM cAritra che. cAritra jeTaluM nirmaLa eTale lepa ochA e niyama che. cAritranI nirmaLatAne AdhAra upaganI ammalitatA upara che ane upaganI akhalitatA mATe zAstrAbhyAsa jeTalI ja upakAraka dharmakiyAe che. lepa e lapa che, vaLagADa che, tene sAme cAlIne vaLagavuM te gaLAmAM paththara bAMdhIne kUvAmAM jhuMpApAta karavA jevuM akArya che. mATe sarva karmakSepa rahita nirlepa paramAtmA ane temanI AjJAne ArAdhatA tyAgI bhagavaMtene bhAvathI bhajavA te nirlepa AtmadazA prApta karavAnA upAyAmAM eka zreSTha upAya che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 (12) niHspRhASTaka : nilepa manuSyane svarUpanA lAbha sivAya bIju kaMI paNa prApta karavAnuM hotuM nathI, tethI Atma ezvaryane pAmele te niraha thAya che, mATe nipASTaka pachI nirapRhATaka kahevAmAM AvyuM che. niHspRhI saMta sadA sukhI hoya che. paraspRhA rAkhI nA2 sadA dukhI hoya che. paraspRhA e bhavanI AMkha che, durgatinI pAMkha che, mATe tene ucheda karavAmAM ja AtmAnuM hita che. A aSTaka kahe che ke AtmAmAM zu nathI ke jethI bIje hAtha mAMDa paDe, yAcanA karavI paDe. AtmAmAM anaMta aizvaryA che, tenA bhaktA banavA mATe AtmarativAna banIne parapRhAne nAgapAzathI chUTavuM joIe. (13) maunASTaka nispRha manuSya jagatanA tatvanuM manana kare che, tethI te muni che. mATe nispRhATaka pachI mInASTaka kahyuM che. kevaLa na belavuM e maunanI tAtvika vyAkhyA nathI. manuSya bhale jihavAthI na paNa bole paNa manathI asata saMkalpa-vikalpa karyA kare che te maunI gaNAtuM nathI. mauna zabdane jeTale saMbaMdha tana ane vacana sAthe che, tenA karatAM adhika saMbaMdha mana sAthe che. eTale ja tana-vacananI sAthe Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manathI paNa AtmAmAM ja ramaNatA karatA munio sadA mInI gaNAya che. pudgalane viSe mana, vacana ane kAyAnI pravRtti na thavA devI e ja tAvika mAne che. maunanuM adbhuta rahasya A aSTakamAM che. (14) vidyASTaka : mauna-munipaNAnuM kAraNa vidyA arthAt tatvajJAna che, tethI manASTaka pachI vidyASTaka kahevAmAM AvyuM che. sadA zAzvata evA AtmAnA guNe prati nehane jagADe te vidyA. anitya padArthomAM nityapaNunI buddhi jAgRta karI anAtma padArthomAM neha jagADe te avidyA. vidyA eTale sanmati, samyagRSTi. A daSTi prApta thayA pachI harahAlatamAM AtmAnuM AkarSaNa AtmAnA guNa tarapha ja hoya che, anAtmabhAvanA AkarSaNa tenA maMda paDI jAya che. zarIranA suMdara rUpa karatAM AtmAnA guNa tarapha tenuM kheMcANa vadhu rahe che. vidyA e AtmAnA jJAna guNanuM ja aMga che. A aSTakamAM vidyA ane avidyAnuM svarUpa cegasUtrane anusarIne karavAmAM AvyuM che. (15) vivekASTaka : je vidyAvAna hoya che, te ja zarIra, karma ane AtmAnA bheda-jJAnarUpa vivekane prApta thayela hoya che, tethI vidyASTaka pachI vivekASTaka kahevAmAM AvyuM che. jIva ane Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajIvanuM je bhedajJAna che tenuM nAma viveka che. sArAsAranA viveka vaDe jIvana zebhe che. AtmA mATe zuM hitakara ane ahitakara che tene nirNaya viveka vaDe karI zakAya che. hitakara grahaNa karavuM ane ahitakara cheDI devuM te viveka vaMtanuM lakSaNa che. A viveka guNanA prakAzamAM cAlanAranuM Atmahita jaLavAI rahe che ane lekamAM paNa dharmanI prabhA1nA thAya che. A aSTaka mukhyatve Atmavivekane bedha Ape che. AtmA sAthe AtmIyatApUrNa vyavahAra rAkhavAthI ja paramAtmAnI AjJAnuM pAlana zakya bane che. eka pachI thapaNe vipAka te (16) madhyasthASTaka : dehAdi ane AtmAnA bhedajJAnarUpa vivekanI prAptimAM madhyasthapaNuM kAraNa che. rAgane ane zreSane bannene bane paDakhe rAkhI tenI vacce rahevuM te madhyasthapaNuM che, eTale vivekASTaka pachI madhyasthASTaka kahyuM che. jyAM svAduvAda pari zuti hoya tyAM madhyasthapaNuM heya. maitrI pramoda ane kAra ya e traNe bhAvanAone paripAka te madhyastha bhAvanA. keInA paNa pakSakAra banyA vinA jenuM vacana yuktiyukta hoya tene svIkAre, te madhyastha buddhivALA kahevAya che ane je yukti AtmAnusaMdhAnamAM sahAyaka che, rAgadveSane TALavAmAM sahAyaka che te ja yukti che. bAkI badhI kuyukti che. A aSTaka kahe che ke kaI paNa viSayamAM sarvatra asadAgrahano tyAga karI zrI jinavacananA ja ArAdhaka bane. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) nirbhayASTaka : madhyastha manuSya bhayarahita hoya che tethI madhyasthASTaka pachI nirbhayASTaka kahyuM che. jyAM be che tyAM bhaya che. parapadArthane saMga bhaya pedA kare che. jyAM bhaya che tyAM azAtti che. kevaLa AtmasvabhAvamAM magna mahAtmA sadA abhaya anubhave che. jyAM abhaya che tyAM zAti che, AnaMda che. cAra saMjJAomAM eka bhayasaMjJA che, te AtmAne caMcaLa banAve che. paramAtmAnA svarUpamAM magna AtmA ja A bhayasaMjJArUpI vaLagADathI mukta banI zake che. bhaya kene ? bhaya zA mATe ? tenuM ciMtana karIne bhayamukta thavAne zreSTha upAya A aSTakamAM batAvavAmAM Ave che. (18) anAtmazaMsASTaka : nirbhaya manuSya AtmaprazaMsAthI rahita hoya che, kAraNa ke tene pitAnA utkarSa ane paranA apakarSanI kalapanA paNa hetI nathI. mATe nirbhayASTaka pachI anAtmazaMsASTaka kahyuM che. bIjAnA guNanI anamedana-prazaMsA karavI te ApaNe dharma che, paNa pitAnA guNanI prazaMsA IcchavI te Atma vikAsanA paMthamAM bAdhaka che. guNavAnanI bIjA svayameva prazaMsA karavAnA che. guNathI bharelA saMte vagara jAherAta paNa jagatamAM pUjAya ja che. Atma svabhAvamAM susthira Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 AtmAe Atmapraza'sA tema ja pApakaSa ka ubhayathI para hAya che. AvI ucca avasthAnI prAptinA ilAja A aSTakamAM che. (19) tattvaSTi aSTaka jyAM sudhI manuSyane tattvavRSTi prApta thaI nathI tyAM sudhI ja te Atmapraza MsA kare che. tattvadRSTi prApta thayA pachI zarIra Adi paraparyAya vaDe peAtAnA utkaSa thI kalapanA thatI nathI tethI anAtmaza sASTaka pachI tattvaSTi aSTaka kahevAmAM AvyuM che jovuM e AMkhanA viSaya che, tethI bAhya rUpAdi pratye najara paDI javI te svAbhAvika che. jovA mAtrathI krama baMdha thatA nathI, paNa te rUpAdimAM leAbhAine rAgI dveSI banavuM te kama khaMdhananuM kAraNa che. kAminInu game teTalu sudara rUpa paNa AtmAnA rUpa pAse rAkhanA DhagalA jevu` che. tattva dRSTivALAne AtmA sivAya kayAMya ti thatI nathI. A aSTaka kahe che ke jagatane AtmAnI dRSTie nihALavAmAM ja kharA mAnada che. (20) sarvIsamRdhyaTaka d mAhyaSTinA pracAra baMdha paDe che ane AMtaradRSTi eTale ke tattvadRSTi jAgRta thAya che tyAre aMtaramAM sa samRddhi pragaTa thAya che. tethI tattvadRSTi pachI sarva samRdhaiyaTaka kahevAmAM Avyu che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 bAhira dRSTi dekhatAM, bAhiramana ghAve; aMtara dRSTi dekhatAM, akSaya pada pAve. . | sarva zreSTha samRddhi AtmAmAM che, bahAra nathI. dhyAtA, mya ane dhyAnanI ekatArUpa samAdhi te ja muninuM naMdanavana che. A naMdanavanamAM mahAlanAra muni sadA sukhI che. IndranI samRddhi kALakrame nAza pAmanArI che, AtmAnI samRddhi avinAzI che. AtmAmAM apAra samRddhi che. AtmAmAM sthira thavAthI te samRddhi pragaTa thAya che. bAhya samRddhi bhegavavAthI je sukhAdine anubhava thAya che, te Atmika guNorUpa samRddhithI sAMpaDatA sukha, zAnti, AnaMda ane saMteSanA mahAsAgaranI tulanAmAM eka bindu tulya paNa nathI. AtmAnA gharamAM vasavAthI ja akhaMDa AnaMdanI prApti thAya che e A aSTakane sAra che. (21) karmavipAkacintanASTaka : karma vipAkanuM ciMtana karanAra je AtmA hRdayamAM samabhAva dhAraNa kare che, te ja AtmA sarva samRddhinuM pAtra bane che tethI samRdayaSTaka pachI karmavipAkacintanASTaka kahyuM che. karmanA khela nirALA che. ghaDIkamAM te hasAve che, ghaDIkamAM raDAve che. raMkane rAya banAve che, rAyane raMka banAve che. karma ucca-nIcane jatuM nathI, rAta divasa paNa jotuM nathI. zubhakarmanuM sAruM phaLa maLe che, azubhakarmanuM mAThuM phaLa maLe che. karmavipAkane ciMtavate AtmAthI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 karmanA khela joIne harSa ke uga dhAraNa karatuM nathI, paNa sarva avasthAmAM pitAnA AtmAne sadA samabhAvamAM rAkhavA prayatnazIla rahe che. harahAlatamAM samabhAvane dhAraNa kare te karmane haNavAne zreSTha upAya che. A aSTakane e mukhya sAra che. (22) bhavadugASTaka karma vipAkanuM ciMtana karate jJAna saMsArathI udvigna thAya che ane sarva prayatna saMsArasamudrane tarI javAnA upAyane te Icche che, tethI karmavipAkacintanASTaka pachI bhaDhegASTaka kahyuM che. jyAM janma che, jarA che, roga che, zaka che, saMtApa che, rAga che, teSa che, krodha che, droha che, IrSyA che, asUyA che, ajapa che, anizcitatA che, pArAvAra parAdhInatA che ane aMte maraNa che, tenuM nAma saMsAra che. samaju mANa sane A saMsAra bhayaMkara kedakhAnA je bhAse che. kedIne game tevuM svAdiSTa bhejana ApavAmAM Ave paNa te tene svAdiSTa lAgatuM nathI, kAraNa ke tene baMdhananuM duHkha che. bhavanA baMdhana viSe prIti eTale pitAnI beDIne ja majabUta karavA jevuM avicArI kRtya. A aSTaka bhavanA baMdhanane phagAvI devA ane AtmAne bhavabaMdhanathI mukta karavAnI prabaLa preraNA Ape che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 (23) lokasaMjJAtyAgASTaka : saMsArathI udvigna thayela jJAnI puruSa leka saMjJAmAM Asakta hete nathI, paraMtu te lekettara sthitimAM magna hoya che, tethI DhegASTaka pachI lokasaMjJAtyAgASTaka kahyuM che. dharma lekaraMjana mATe karavAno nathI, arthAt lakane najara sAme rAkhIne dharma karavAnuM nathI. prabhunI AjJAne najara sanmukha rAkhIne dharma karavAno che. dharmane saMbaMdha prabhunI AjJAnI sAthe che. dharmamAM lekasAkSInI jarUra nathI. moTA bhAge leka te ajJAnI hoya che, mATe dharma Atma sAkhe karavAne che. zAstranI AMkhe karavAnuM che. deva, gurunI sAkSIe karavAne che. temAM ja sAco AtmAnaMda che, ema A aSTaka jaNAve che. (24) zAstrASTaka : lokasaMjJAne tyAga karanAra zAstra sApekSa hoya che, tethI lekasa jJAtyAgASTaka pachI zAstrATaka kahyuM che. Apta puruSanuM vacana te zAstra kahevAya che ane je rAga, dveSa, mehathI sarvathA rahita hoya te Apta kahevAya che. AvA Apta puruSanAM vacanarUpa zAstranI AMkhe je jenArA, besanArA, cAlanArA, AcAra pALanArA sAdhuo, jagatanA jInA sAcA upakArI che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinavacanane AgaLa rAkhIne dharmakaraNI karanArA ja mokSamArgamAM nirvidane AgaLa vadhe che. jinavacananI upekSA karanArA vikaTa bhavATavImAM aTavAyA kare che. zAstrane sarvesarvA mAnanAra ja sAcA ArAdhaka che ema A aSTaka jaNAve che. (25) parigrahatyAgASTaka : zAstrajJA sApekSa puruSa mUchIrUpa parigrahathI mukta hoya che, mATe zAstrASTaka pachI parigrahatyAgASTaka kahyuM che. parigraha nAmane graha keI apUrvagraha che. tenI sattA samagra vizva upara chavAyelI che. A grahanA cakkaramAMthI chUTanArA kharekhara bhaDavIra che. jemaNe AtmAne grahaNa karyo che, teo ja A cahanI asaramAMthI mukta banI zake che. (26) anubhavASTaka : mUchIrUpa parigrahathI mukta thayelAne ja anubhava thAya che, mATe paricahatyAgASTaka pachI anubhavASTaka kahyuM che. anubhava jJAnanA guNa ghaNuM che, tenI mIThAza alaukika che. anubhavane mATe kahevAyuM che ke - "anubhava ratna ciMtAmaNi, anubhava hai rasakUpa; anubhava mAraga mokSane, anubhava siddhasvarUpa". Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 te yathA` che. AtmAne pAmavAnI, anubhavavAnI lagana jemane lAgI che tee mahAbhAgyazALI che. AtmA indriyAkrithI gAcara nathI, tethI AtmAnI anubhUtinA prazna bhalabhalA ciMtakeAne paNa mUMjhavatA hAya che. tema chatAM tene anubhava sAva azakaca nathI, paNa te mATe sajAga ane UMDI ArAdhanAnI apekSA avazya rahe che. AtmAnubhUtinI ADe AvatA ApaNA samagra Atma pradezeAmAM paDelA kama kacarAnI sAphasUphI karavI paDe. te mATe paramAtmAnI AjJAnuM pAlana ane paramAtmAnuM dhyAna anivAya che. paramAtmAnA dhyAnamAM raga lAge che tyAre ja anubhavanA prAraMbha thAya che, anubhavanA raMga lAge che ane pachI AgaLa vadhatA te raga jIvane paramAtmA banAvI pUrNa anubhavI banAve che. (27) yAgASTaka : anubhava thavAmAM yAga kANu che, mATe anubhavASTaka pachI ceAgASTaka kahyuM che. nadInA be cheDA vacce rahelA pula jevu sthAna ceAganu che. bhavasAgaramAM rahelA AtmAne meAkSa sAthe joDanAra cega che. saMsAra taraphanAM joDANA aTakAvIne meAkSa taraphanAM joDANA karavAM te ceAgasAdhanA che. kaMcana, kAminI, kAyA ane kIti Adi sAthenA bAhya saMkhaUAnA baMdhana cheDavAM ane Asana, vaNu (zabda), Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha, Alabana, ekAgratA athAt siddharamaNa AdimAM saMbaMdha sthApe te yoga che ane e yaMga bhavane viyoga karavAne sacoTa upAya che. ganI mArmika vAte A aSTakamAM che. tene sAra e che ke saMsAra vadhAranArA jegothI dUra rahI muktidAyaka rogonI sAdhanAnA puruSArtha mAM sadA dattacitta rahevuM. (28) niyAgASTaka : gIne brahmagnimAM karmane hemavAnA hoya che, tethI gASTaka pachI niyAga aSTakane kahyuM che. dravyayajJa eTale yAga ane bhAvayajJa eTale niyAga. gIne bhAvacanna hoya che. zAstrokta dravya ane bhAva bhaktithI kamene nAza thAya che, te ja bhAvayajJa che tema ja dhyAnAgnimAM krodhAdi kaSAne hema kare te bhAvayajJa che. jinabhaktimAM pravINa sacetana AtmAe A prakAranA yajJamAM hemavA jevAM sarva pApane hematA rahe te A aSTakano sAra che. AtmA AtmAne saMpUrNa rIte AtmArUpe pAme tyAM sudhI A bhAvayajJa cAlu rAkhavAnuM che, tethI AtmAne apAra AnaMdane anubhava thaze. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 (29) pUjASTaka : bhAyajJane prApta thayelAne bhAvapUjA DAya che, tethI niyAgASTaka pachI pUjATaka kahyuM che. A aSTakamAM upamApUrNAMka bhAvapUjAnuM preraka vana che. pratyeka upamA ApaNA bhAvane vadhAre che, zuddha kare che. yArUpI jaLa, saMtASarUpI ujajavaLa vasra, vivekarUpI tilaka, zraddhArUpI kesara, navavidha brahmacaya rUpI nava aga ane pUjavAnA che AtmArUpI devane. keTalI sarasa ane samucita kalpanA. A vAta bhAvapUjAnI che. A kakSA prabhunI dravya pUjA karatAM karatAM Ave che. nyAyApArjita dravyathI zuddha citte vizvopakArI zrI jinezvara devanI pUjA-bhakti karavAthI je bhAvAllAsa pragaTe che, te ArAdhakane ucca avasthAe laI jAya che ane tene bhAvapUjAne ceAgya munipaNAnI prApti karAve che. pAtapAtAnI bhUmikAmAM rahIne niSThApUrvaka zrI jinezvara paramAtmAnI pUjA karavI te A aSTakanA sAra che. (30) dhyAnAka : bhAvapUjAmAM lIna thayelAne dhyAna heAya che, tethI bhAva pUjASTaka pachI dhyAnATaka kahyu che. dhyAna e adhyAtmanu' ucca zikhara che. vrate ane niyama temAM sahAyaka che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 0 dhyAtA te aMtarAtmA, yeya te paramAtmA, paMca para meSThi athavA navapadajI, ane yeyamAM dhyAtAnI ekAgratAnI buddhi te dhyAna che. atarAtmAmAM paramAtmabhAvane pAmavAnI jyAre prabaLa jhaMkhanA-tIvra tAlAvelI pedA thAya che tyAre AvuM yAna Ave che. AvuM dhyAna dharavAnI zreSTha taka mAtra mAnavabhavamAM ja maLe che. zakya prayatna karI pAtratA keLavI tene jhaDapI levI temAM mAnavabhavanI sAcI sArthakatA che (31) tapaSTaka : dhyAnaniSTha manuSyane karmane tapAvanAra jJAnarUpa tapa hoya che, tethI dhyAnASTaka pachI tapa aSTaka kahyuM che. karmone bhasmIbhUta karanAra levAthI tapa e jJAna ja che. atyaMtara tapa zreSTha che ane e atyaMtara tapanI vRddhi karanArA upavAsa Adi bAhya tapa paNa avazya karaNIya che. je tapamAM brahmacarya vadhe, bhagavAnanI pUjA thAya, kaSAyone nAza thAya ane anubaMdha sahita zrI vItarAga paramAtmAnI AjJA pravarte te tapa zuddha tapa kahevAya che. tapane agni game tevAM karmone bALe che ane AtmAne nirmaLa banAve che. AtmAne nirmaLa banAvavAnA lakSyapUrvaka bAhA tema ja atyaMtara tapa avazya Adara joIe, ema A aSTaka jaNAve che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 (32) sarvanayAzrayaNASTaka tapasvI sarvanayAzrita thaI cAritranA guNamAM lIna thAya che, tethI tapa aSTaka pachI sarvanayAzrayaNASTaka kahyuM che. je cAritra guNamAM lIna che, te sarvanayana ghAraka heya che. samavRttivALA, sarvanayAzrita jJAnI anupama Atmasukhane AsvAda kare che. sarvanayanA jANanArAenuM taTasthapaNuM lekamAM upakArarupa thAya che. keI eka ja nayane ekAMte vaLagI rahevuM te mUDhatA che. tenAthI vyartha viDaMbanA thAya che. rAgadveSa vadhe che. je mahApuruSoe sarvanayAtmaka svAduvAda garbhita pravacana lekamAM prakAzita karyuM che ane jeonA cittane viSe A pravacana pariNAma pAmeluM che, teone vAraMvAra namaskAra he! nizcayanaya enA sthAne jeTale upakAraka che, teTale ja upakAraka vyavahAranaya enA sthAne che. sAdhakenI bhUmikA mujaba nayanI mukhyatA gaNatA hoya che. chaThThA guNaThANA sudhI vyavahAranI pradhAnatA che. sAtamA guNaThANa pachI nizcayanI mukhyatA che. eTale ekAMte kaI eka nayA vizeSane pakSa choDIne sarva ne samyaka samavatAra kara te pravacana premInuM lakSaNa che. saMghasthavira pU. zrI bApajI ma. sA.nA samudAyanA vAtsalyavAridhi sacAritrasaMpanna, pUjyapAda AcArya deva Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad vijayabhadra karasUrIzvarajI mahArAjazrIe jJAnasAra grantha upara sudara vivecana gujarAtI bhASAmAM taiyAra karyu che, je vivecana A granthamAM pragaTa thayuM che. e lakhANa taiyAra thayA pachI teozrI zAsanahitanAM aneka kAryoMmAM rAkAyelA hAI tenI vyavasthita presa kApI taiyAra karI ApavA tathA praqa sa MzAdhana AdinuM kAya soMpIne teozrIe mArA upara mahAna upakAra karyAM che. kAraNa ke te nimitte ja A jJAnasAra granthanuM acayana karavAnI suMdara taka maLI ane tethI mArA AtmAne ghaNA ja lAbha thayA che. ane teozrInI preraNAthI jJAnasAramAM praveza karavAmAM upayegI ane e rIte jJAnasAranA TUMkasAra ahIM rajU karavAmAM Avyo che. kara A praveza" te mAtra jJAnasAra granthanI viziSTata pratye aMgulinirde za samAna che. tenA khare khyAla te jJAnasAra grantha ane tenA upara pUjyapAda AcAya deve taiyAra karelu. vivecana sAdyaMta ekAgratApUrvaka vAMcavAthI AvI zake. A 'praveza'nA lakhANamAM kAMya paNa jinAjJA viruddha lakhAyu hoya te aMge kSamA yAcuM chu. sau keAI jJAnasAra graMthanA svAdhyAya dvArA AtmakalyANane sAdhA e ja ma'gaLa manAkAmanA * zrInaminAtha jaina derAsara, 11, navara'ga kAlenI, navaraMgapurA, amadAvAda-9 kuMdakuMdasUri Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM haiM zrI nadai namaH / nyAyavizArada-nyAyAcArya, zrImad upAdhyAyajI zrIyazeAvijayajI ma. viracita jJAnasAranA gujarAtI anuvAda khAlAvamAdhakAranu` maMgalAcaraNu aindravRndanataM natvA, vIraM tattvArthadezakam / arthaH zrIjJAnasArasya, likhyate leAkabhASayA // 1 // - artha : indronA samUhathI pUjAyelA ane tattvajJAnanA upadezaka evA zrI vIraprabhune namaskAra karIne zrIjJAnasAra granthanA a huM leAkabhASAmAM lakhuM chuM. tA. sA. 1 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. pUrNatA aSTaka aindrazrIsukhamagnena, lIlAlagnamivAkhilam / saccidAnaMdapUrNena, pUrNajagadavekSyate // 1 // atha : jema IndranI lakSmInA sukhamAM magna banelo devendra sarva jagatane sukhamAM magna baneluM dekhe che, tema (nizcaya nathI) samyajJAna ane cAritrathI pUrNa e (saccidAnaMda) gI (saMpUrNa jagatane (sarva jIne) darzana, jJAna ane cAritrathI pUrNa dekhe che. bhAvArtha : pUrNatA eTale saMpUrNa guNone (zuddha svarUpane) prAdurbhAva. jIva pote svarUpe anaMtaguNAtmaka che, tenA te guNe jyAre pUrNa pragaTa thAya che, tyAre vizvanA anya jemAM te pragaTa-apragaTa paNa pUrNa guNane joI zake che. jenAmAM deSa hoya che te bIjAmAM dene jue che, guNavAna guNane jue che. A guNadaSTi guNane pragaTa kare che. jevI daSTi tevI sRSTi. apUrNane bIje apUrNatA dekhAya che. A apUrNatAnuM jJAna rAga-dUSanuM kAraNa che ane rAga-dveSa, janma-maraNAdi sarva duHkhonuM bIja che, mATe pUrNa thavuM jarUrI che. jema alapajha bharavADa maLelA hIrAnA pUrNa svarUpane na jANavAthI tenI kiMmata samajI zakatA nathI ane jhaverI tenA pUrNa svarUpane jANatA hovAthI tenI sAcI kiMmata kare che, tema pUrNatAne pAmela AtmA vizvanA sarva jInA pUrNa svarUpane jANavAthI rAga-dveSane karatuM nathI. padArtha mAtranuM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa svarUpa ja evuM che ke je tenuM yathArtha jJAna thAya te rAga-dveSa TaLI jAya che. udAharaNa tarIke, mAtra bahArathI jatAM zarIra pratye rAga thAya che, te ja zarIranI atyaMtara azucitA, pariNAme anityatA vagere jANatAM rAga UThI jAya che. vaLI pUrNatA pragaTayA pachI rAga-dveSAdi vikAre ane tenA mULa kAraNabhUta meha TaLI javAthI AtmA vItarAga bane che. vItarAganI dRSTi nirmaLa ane paripUrNa havAthI vizvane te pUrNa svarUpe jANe-dekhe che. jIva mAtrane pUrNa svarUpe jANavAthI rAga-dveSAdi vikAre thatA nathI. rAga-dveSAdi adhUrA ke alpajJane thAya che. mATe jIvane pitAnI pUrNatA pragaTAvavI jarUrI che, dharmanuM lakSya AtmAne paramAtmA (pUrNa) banAvavAnuM che. have A pUrNatAnuM vAstavika svarUpa jaNAve che. pUrNatA yA paropAdheH, sA yAcitakamaNDanam / yA tu svAbhAvikI saiva, jAtyaratnavibhAnibhA // 2 // artha: parAyI vastuthI je pUrNatA che, te mAgI lAvelA (parAyAM) ghareNAM jevI (anitya) kAlpanika che, paraMtu je svabhAvajanya pUrNatA che, te ja uttama ratnonI kAti jevI (nitya-sukhaprada) che. bhAvArtha : pUrNatA be prakAranI che : eka kAlpanika, ane bIjI vAstavika. temAM kAlpanika pUrNatA mAgI lAvelAM parAyAM ghareNAMnI zobhA jevI che ane te pariNAme duHkhadAyI che. vAstavika pUrNatA svabhAvarUpa che, te ja kadApi nAza Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi pAmatI jAtivaMta rananI sahaja kAntinI jema nitya rahenArI che, te ja sukhaprada che, mATe sukhanA athae potAnA svabhAvane-guNene pUrNa pragaTa karavA prayatna kare joIe. vastutaH para-jaDa padArthanI mamatAthI mukta thavAne prayatna, e ja nija guNone pragaTa karavAne sAro prayatna che. e ja vAta have kahevAya che. avAstavI vikalpaiH syAtpUrNatAbdherivormibhiH / pUrNAnandastu bhagavAn, stimitodadhisanimaH // 3 // artha : jema samudranI taraMgathI (vadhela) bharatIrUpa pUrNatA avAstavikI eTale miththA (nAzavaMta) che, tema AtmAnI paNa vikalapajanya (mAnelI) pUrNatA mithyA (asata) che. zuddha svabhAvavALe pUrNa Anandamaya bhagavAna (zuddha AtmA) te sthira samudra je zAnta hoya che. bhAvArtha : samudramAM bharatI Ave che, tyAre moTAM meTAM aneka mejAe uchaLe che ane samudra UbharAte jaNAya che, paNa te bharatI sAcI nathI. zarIre vadhelA sojAnI puSTatA jemanAzavaMta ane vikArarUpa che, tema huM puNyavAna, huM dhanavAna, huM rUpavAna, huM sattAvAna, huM putravAna vagere vividha kalpanAjanya AbhimAnika AnaMdapaNa sAce AnaMda nathI, paNa te AtmAnA rega-vikAra svarUpa che, mATe tattvathI te dukhada che. je AtmA nija pUrNatAne sahaja AnaMda bhagave che, te bhagavAna paramAtmA sthira-zAnta samudra tulya Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che, tene bAhya saga-vigajanya rAga-vAdi vikalpo hetA nathI, te svAbhAvika sattA, jJAna ane AnaMdamaya hoya che. zAzvata sukhI hoya che. bAhya rAga-dveSAdi ke tajajanya janma-maraNAdi kaleze tene sparzatA nathI. jAgarti jJAnadRSTizcet , tRssnnaakRssnnaahijaanggulii| pUrNAnandasya tat kiM syAdanyavRzcikavedanA ? // 4 // atha : je gAruDI-madArInA maMtratulya tRSNArUpI kALI nAgaNanA jherane nAza karanAra tattvajJAnarUpI daSTi jAgRta (khullI) che, te te pUrNatAne AnaMda bhegavanAra jJAnIne dInatArUpa vIMchInA DaMkhanI vedanA kema thAya? arthAt na ja thAya. bhAvArtha : ISTa padArtha na maLavAnI dInatA tene ja thAya ke jenA cittamAM jaDa-bAhya padArtho meLavavAnI tRSNAnA taraMge UThatA heya. AtmasvarUpane jJAtA potAnA AtmAmAM anaMta guNene khajAne joI zake che, te guNonuM darzana- jJAna thayA pachI bAhya vastunI IcchA-tRSNA mULamAMthI ja nAza pAme che. jene AvI tRpti hoya, tene te te vastu na maLavAnI dInatA te thAya ja kema? jene kALI nAgaNanA paNa jherane nAza karanArI jaDIbuTTI maLI hoya, tene vIMchInuM jhera to paDe ja kema? arthAta jene AtmasvarUpanuM jJAna nathI, sva-parane viveka nathI, tene ja bAhya jaDa padArtho meLavavAnI IcchA thAya che ane e IcchA apUrNa ja rahetI hevAthI tene dInatAnuM duHkha thAya che. mATe ja AtmajJAna-sva Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paranA viveka Avazyaka che, anivAya che. tenA abhAve ja jIva sa'sAranI vividha yAtanAethI pIDAya che. daridrane tyAM sudhI ja dvInatA pIDe che ke potAnA gharamAM rahelA akhUTa khajAne teNe joyeA nathI, ema jIvane tyAM sudhI ja dInatAnuM duHkha che ke teNe potAnA ana Mta zAzvata guNorUpa pUrNa` khajAno joyA nathI. e guNAnuM bhAna thayA pachI para-bAhya padArthonI icchA ja thatI nathI ane icchAnA abhAve dInatA paNa thatI nathI. pUryante yena kRpaNAstadupekSaiva pUrNatA / pUrNAnandasudhA snigdhA, dRSTireSA manISiNAm ||5|| artha : je bAhya dhana-dhAnyAdinA ceAge kRpaNa puru Seka pUrNa thAya che, te dhana-dhAnyAdi bAhya padArthAnI upekSA, e ja jJAnIone pUrNatA che. evI pUrNatAnA Ana MdarUpa amRtathI bhI'jAyelI draSTi tattvajJAnIonI hAya che. bhAvAtha : ajJAnI kRpaNa puruSA dhana-dhAnyAdi bAhya vastunI prAptithI tRpti mAne che, meLavyAnA AnaMda anubhave che ane vastunA viyAga thatAM ati ghaNAM du:khAthI pIDAya che. e duHkhothI pUrva bhAgavelA Anada te ati azpatara hAya che, evuM jANanAra jJAnI puruSa te dhana-dhAnyAdinI upekSAmAM ja pUrNatAnA apUrva AnaMdaanubhave che. tattvajJa puruSAnI dRSTi AvI pUtAnA AnaMda rUpa amRtathI sIMcAyelI (rAga-dveSAdi rAgeAthI rahita nirvikArI) hAya che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrNaH pUrNatAmeti, pUryamANastu hIyate / pUrNAnandasvabhAvo'yaM, jagadadbhUtadAyakaH // 6 // artha : je dhana-dhAnyAdi bAhya bhAvathI mukta bane che, te atyaMtara jJAnAdi guNonI pUrNatAne pAme che ane je dhana-dhAnyAdi bAhya vastuthI potAne pUrNa karate hoya che, te (jJAnAdi guNothI) hIna thAya che. pUrNatAmAM AnaMda anubhavanAra AtmAne A svabhAva jagatane Azcarya upajAve te che. - bhAvArtha : apUrNa eTale dhana-dhAnyAdi bAhya vastuthI rahita tyAgI-virAgI AtmA, uttarottara jJAna-darzanacAritra vagere AtmAnA guNethI pUrNa thatuM rahe che. jema tyAga-vairAgya adhika tema nija guNano prAdurbhAva adhika thAya che ane pariNAme pUrNatAne pAme che. tethI viruddha je dhana-dhAnyAdi bAhya padArthonA saMgrahathI pUrNa (tRpta) thavA prayatna kare che, tenA Atmika guNe ghaTatA jAya che. A pUrNa tAnA AnaMdane bhegavanArA AtmAno svabhAva saMsArI jInA svabhAvathI vilakSaNa hovAthI ajJa ane Azcarya upajAve teve che. rAgInI pUrNatA e tatvathI zUnyatA che ane virAgInI zUnyatA e tatvathI pUrNatA che. mATe ja puNiyA zrAvakanI paramAtmAe prazaMsA karI hatI. A upadeza ema kahe che ke je pUrNa thayuM che, te bahArathI apUrNa bane! bAhya bhAvone jeTale tyAga-vairAgya karaze teTalA aMdarathI bharAze. meLavavuM, saMgharavuM vagere bahArane udyama cheDI, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deze to aMtaramAM AtmalakSmIne prajAne khUlI jaze, bAhya kuTuMba ane bAhya gaNAtA tamAma saMbaMdhe choDaze te aMtaranuM kSamAdi kuTuMba ane aMtarane jJAnAdi vizALa khajAne pragaTa thaze. bahAra khIsuM khAlI haze te aMdarane AtmAne ke ThAra UghaDI jaze. A che sAcI pUrNatA prApta karavAne sAce upAya! bAhya pUrNatA kuTila patnI jevI patine droha karanArI che. aMtaranI pUrNatA satI patanInI jema kadApi patine cheDatI nathI, droha karatI nathI, ekAne AtmAne AnaMda Ape che. parasvatvakRtAnmAthA, bhUnAthA nyUnatekSiNaH / svasvatvasukhapUrNasya, nyUnatA na harerapi // 7 // artha : parapadArthamAM potApaNAnI mAnyatAthI vyAkuLa banatA rAjAo paNa sadaiva potAnI nyUnatAne (adhUrApaNAne) ja jue che, tethI viruddha AtmalakSmImAM ja potApaNAnI mAnyatAnA pUrNa sukhane anubhavatA AtmAne IndrathI paNa kaMI nyUnatA nathI. bhAvArtha ; para-bAhya padArtho game teTalA maLe te paNa temAM jIvane savizeSa tRNa vadhatI hovAthI dhanavAne, kroDAdhipatio, rAjAo, cakravatIo ane indrone paNa potAne prApta thayelI saMpatti nyUna ja dekhAya che, vizeSa meLavavAnI tRNuM ja vadhatI jAya che. kAraNa ke parapadArthonI mamatAne svabhAva ja tRNu vadhAravAnuM che. tethI viparIta AtmaguNarUpa lakSamIne svabhAva saMteSa pragaTAvavAnuM che, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI jema jema potAnA guNArUpa lakSmIne pragaTAvavAnA bhAva vadhatA jAya che, tema tema sa MtASaguNa paNa vadhatA jAya che. A satASa jema jema vadhe che, tema tema bAhya dhanadhAnyAdi kaMI paNa na heAya te paNa tene indrathI paNa adhika sukhane avarNanIya anubhava thAya che. mATe sukhanA athI e bAhya sukha-sa patti AdinI lAlasA mUkIne sAMsArika paTTAzamAM satASavRtti dhAraNa karIne potAnA AtmaguNAmAM mamatArUpa samatA pragaTAvavI joI e. samatA e ja potAnu zuddha svarUpa che, tene pragaTAvyA pachI A vizvanI kAI vastunI icchA rahetI nathI. bIjI rIte svajAtIya sabaMdhathI sarva jIvA ApaNA samAna dhamI` che, te sa` jIve pratye svatva eTale AtmIyabhAva dhAraNa karavAthI te sanI sa Mpatti potAnI khanI jAya che, tethI keAInI pAsethI kaMI paNa levAnI icchA thatI nathI, UlaTuM ApavAnI icchA thAya che. gharaneA vaDIla gharanA sava mANasAne potAnA mAne che, tA temanI pAsethI levAne badale ApavAmAM tene Anada thAya che, tema sarva jIvA pratye AtmIyatAne bhAva pragaTe che, tyAre jIvane kaI prakAre nyUnatA jaNAtI -nathI. UlaTamAM bIjAnAM sukha-sa'patti joI ne potAne AnaMda thAya che. mATe bAhya dhana-dhAnyAdimAM mamatAne nahi karatAM sajAtIya evA sava jIvA pratye AtmIyatAnA bhAva pragaTa karavA joI e. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A svasaMpattimAM AnaMda bhegavavAnuM baLa caramAvartakALamAM prApta thAya che, te jaNAvavA mATe kahe che - kRSNe pakSe parikSINe, zukla ca samudaJcati / dyotante sakalAdhyakSAH, pUrNAnandavidhoH kalAH // 8 // artha : kRSNapakSa pUrNa thatAM jyAre zukalapakSane udaya thAya che, tyAre caMdranI kalAo sarva pratyakSa prakAze che, tema AtmAne paNa pUrNatAnI sAdhanAmAM bAdhaka kRSNa pakSa rUpa (acaramAvarta) kALa pUrNa thAya che ane sAdhanAmAM sahAyaka zukalapakSa rUpa (caramAvartA) kALa zarU thAya che, tyAre. (svaguNarU5) sarva kalAo pratyakSa bhAse che-pragaTa thavA lAge che. bhAvArtha caMdranI zeSa kaLAo bIjanI caMdrakalAmAM tirahita hoya che, zukalapakSane udaya thatAM te dina-dina pragaTa thAya che ane pUrNimAe caMdra pUrNa svarUpe prakAze che, tema jIvanI svaguNa svarUpa sarva kalAo jIvanA caitanyamAM tirahita hoya che, te zukalapakSa prApta thatAM (kALane paripAka thatAM) anukrame pragaTa thaIne pUrNatAne pAme che. kALane A paripAka pUrNatAne pragaTa karavAnI tIvra bhAvanApUrvaka dukRtanI satata niMdA-pazcAttApa ane sukRtanI bhAvapUrvakanI prazaMsA-anumadanApUrvaka paramAtmAne samarpita thavAthI thAya che. ane e rIte pUrNatAne prApta karIne jIva saccidAnaMdamaya banI nitya ekAnta akhaMDa-anaMta sukhane bhogI. bane che. A pUrNatA AtmasvarUpamAM magna thavAthI pragaTe che. mATe have magnatA aTakamAM magnatAnuM varNana kare che - Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. magnatA aSTaka pratyAhRtyendriyavyUha, samAdhAya mano nijam / dadhaccinmAtravizrAnti, magna ityabhidhIyate // 1 // artha : viSayomAM AkarSAtA IndriyenA samUhane viSayamAMthI kheMcI laIne (vaza karIne) ane pitAnA manane samatAmAM sthira karIne mAtra rautanyamAM vizrAmane pAmele AtmA magna kahevAya che. | bhAvArtha : pUrve jaNAvI te pUrNatAne pragaTAvavA adhyAtmamagnatA anivArya che, mATe ahIM magnatAnuM varNana karatAM jaNAve che ke je mahAtmA, IndriyenA samUhane bAhya zabdAdi viSamAMthI rokIne ane manane samAdhimAM sthira karIne mAtra AtmajJAnamAM vizrAnti kare che-ekAgra bane che, tene magna kahevAya che. anyAnya vikalpathI mana jyAM sudhI caMcaLa bane che ane indriye zabdAdi pagalika viSayamAM kheMcAtI heya. che, tyAM sudhI AtmaramaNutArUpa magnatA siddha thatI nathI ane enI siddhi vinA AtmAnA pUrNAnaMdane anubhava thatuM nathI. A kAraNe ja jJAnIe viSaya-kaSAyane vijaya karavA mATe mana ane indriyone vaza karavAne upadeza kare che. AtmaramaNutArUpa sahaja sukhane AnaMda e anupama ane avarNanIya che ke tene svAda cAkhyA pachI bAhya paugalika sukhane AnaMda ene mahAvinarUpa lAge che, e ja vAta jaNAvatAM kahe che ke - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasya jJAnasudhAsindhau, parabrahmaNi magnatA / viSayAntarasaMcArastasya hAlAhalopamaH // 2 // artha : jene jJAnasvarUpa amRtanA samudra evA parabrahmamAM (paramAtmAmAM) lInatA thAya che, tene anya viSayamAM thatI pravRtti jharatulya aniSTa lAge che. | bhAvArtha : jene parabrahma eTale paramAtma svarUpanA jJAnarUpI amRtanA samudramAM lInatA thAya che, tene anya bAhya viSayenI pravRtti halAhala (jhera) jevI aniSTa lAge che. svabhAvaramaNatAne AnaMda e adbhuta che ke tene anubhava nathI thaye tyAM sudhI ja vividha vAjiMtronA nAda, devaramaNIonAM rUpa, caMdanAdinA gadhe, vividha rasa ane mulAyama sparzomAM AkarSaNa rahe che. ciMtAmaNine meLavyA pachI kAcanA kakaDA jema aniSTa lAge che, tema AtmAnA svarUpane AnaMda cAkhyA pachI bAhya saMpatti ke sukhe jhera jevAM aniSTa lAge che, e apUrva avarNanIya AnaMda AtmamagnatAne che, eTaluM ja nahi paNa paramAtmasvarUpanI ramaNatAmAM lIna thayA pachI pitAnuM astitva-ahaMva temAM evAI jAya che. pariNAme "huM karuM chuM, meM karyuM' vagere ahaMvRttine ja nAza thAya che ane tethI pite mithyAkatRtvAbhimAnane tajIne mAtra jJAtA ane draSTA ja rahI jAya che. e ja vAtane ahIM jaNAve che - svabhAvasukhamagnasya, jagattattvA'valokinaH / kartRtvaM nAnyabhAvAnAM, sAkSitvamavaziSyate // 3 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha : svabhAvamAM eTale sahaja svarUpanA AnaMdamAM magna ane jagatanA svarUpane yathArtha svarUpe jenAra AtmAne anya padArthanuM kartApaNuM rahetuM nathI, paNa mAtra sAkSIpaNuM ja bAkI rahe che. bhAvArtha tatvathI zuddha svarUpe AtmA akartA che. saMsAranI saghaLI khaTapaTe te tene vaLagele karmajanya vaLagADa che, tenAthI para rahI jyAre te pitAnA zuddha svarUpamAM mahAle che, tyAre tenuM svarUpa jJAnamaya hovAthI draSTA rUpe vizva svarUpane jJAtA banIne te AnaMda ja anubhave che. kAraNa ke satvaci-AnaMda tenuM zuddha svarUpa che. jyAM sudhI pite apUrNa che, tyAM sudhI saghaLI khaTapaTa che, pUrNane parama AnaMda che. mATe pUrNatA pragaTAvavI joIe ane te mATe svarUpamagna thavuM joIe e upadeza che. savarUpamAM magna banelAne bAhya kaI vastu AkarSaNa karI zakatI nathI, e vAtane have jaNAve che- parabrahmaNi magnasya, zlathA paudgalikI kathA / kvAmi cAmIkaronmAdAH, sphArA dArAdarAH kva ca // 4 // atha: parabrahma eTale paramAtmAsvarUpamAM lIna thanArane pudagalanI vAte nIrasa-virasa lAge che. te pachI suvarNanA abhimAna ane strIonAM (bheganA) Adara kyAM (kema) hoya? bhAvAtha: AtmasvarUpamAM lIna AtmAne pudagala saMbaMdhI sukha-duHkhanI ke lAbha-hAni vagerenI kaI vAta sparzatI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jyAM zuddha svarUpanA akhaMDa-anaMta AnadanI suMdara laherene anubhava thato hoya, tyAM suvarNanA ane upalakSaNathI dhana, dhAnya, hATa, havelI vagerenA unmAda-ahaMkAra kyAM rahI zake? arthAt AtmasvarUpamAM ramaNatA karanArane bAhya saMga-viyoganA, pratikULatA-anukULatA vagerenA keI vicAra-vikalpo spazI zaktA nathI ane devAMganAonA paNa bheganI tene IrachA thatI nathI. kAraNa ke traNe jagatanA bAhya-para padArthanA bhoganA sukha karatAM svarUparamaNatAne AnaMda anaMtaguNa adhika, nitya ane nirUpAdhika hoya che. tenuM kiMcit pramANa jaNAvavA kahyuM che ke tejolezyAvivRddhiryA, sAdhoH paryAyavRddhitaH / bhASitA bhagavatyAdau, setthaMbhUtasya yujyate // 5 // artha: bhagavatI sUtra vagere zAstromAM sAdhune eka mAsa, be mAsa vagere cAritra paryAyanI vRddhithI je te jelezyAnI (cittasvAthyajanya AnaMdanI) vRddhi kahI che te AvA adhyAtma magnane ghaTe che. | bhAvArtha : bhagavatI sUtra, prazamarati, adhyAtmapaniSad adhyAtmasAra, dharmabiMdu vagere vividha graMthamAM sAdhune adhyAtmamagnatAnA kAraNe uttarottara cittAnaMdanI je vRddhi kahI che, te AvA AtmajJAnamAM magna mahAtmAne heya che. te graMthamAM kahyuM che ke dhyAnamagna sAdhune paryAyanA kame cittAnaMdanI vRddhi nIce pramANe thAya che ? Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) eka mAsa dIkSA paryAyavALAne vANavyaMtaradevanA sukhathI paNa adhika AnaMda heya. (2) be mAsa dIkSA paryAyavALAne zeSa bhavanapati denA sukhathI paNa adhika AnaMda hAya. (3) traNa mAsa dIkSA paryAyavALAne asurakumAra nikAya devenA sukhathI paNa adhika AnaMda hoya. (4) cAra mAsa dIkSA paryAyavALAne graha, nakSatra ane tArAnA sukhathI paNa adhika AnaMda heya. (5) pAMca mAsa dIkSA paryAyavALAne caMdra-sUryanA sukhathI paNa adhika AnaMda hAya. (6) cha mAsa dIkSA paryAyavALAne pahelA-bIjA devalokanA sukhathI paNa adhika AnaMda heya. (7) sAta mAsa dIkSA paryAyavALAne trIjAthA devalekanA sukhathI paNa adhika AnaMda hoya. (8) ATha mAsa dIkSA paryAyavALAne pAMcamA-chaThThA devalekanA sukhathI paNa adhika AnaMda hoya. (9) nava mAsa dIkSA paryAyavALane sAtamA-AThamA devalekanA devethI paNa adhika AnaMda hAya. (10) daza mAsa dIkSA paryAyavALA munivarane navamAdazamA, agyAramAM ane bAramA devalokanA devAthI paNa adhika AnaMda hoya. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) agyAra mAsa paryAyavALA munivarane navayakanA dethI paNa adhika AnaMda hoya. (12) bAra mAsa paryAyavALA munivarane anuttaravimAnavAsI devAthI paNa adhika AnaMda hoya. pachI paNa uttarottara vRddhi thayA ja kare, tenAM pariNAme teo jIvanamukta ( jIvavA chatAM-sadeha avasthAmAM ja muktitulya) AnaMdane anubhavI zake che. have te sukhanI avarNanIyatA jaNAve chejnyaanmgnsy yacchama, tadvaktuM naiva zakyate / nopameyaM priyAleSairnA'pi taccandanadravaiH // 6 // atha: AtmajJAnamAM magna banelAne je sukhAnubhava thAya che, tenuM varNana kaI rIte thaI zake tema nathI. tene strInA bhega sAthe ke caMdanarasanA vilepananA sukha sAthe paNa sarakhAvAya tema nathI. bhAvArtha : AtmajJAnamAM magna AtmAne je sukhane anubhava thAya che, tenuM varNana karavAnA zabdo bhASAmAM nathI. tavathI jJAnamagnanuM sukha atIndriya che, te zabdothI samajAvAya tevuM nathI. tenI sAthe strIbhega-sukhane ke caMdanAdinA vilepananA sukhane sarakhAvI zakAya nahi. kAraNa ke te bAhya sukha meLavatAM, bhegavatAM ane bhagavyA pachI paNa vividha dubene ApanArAM che, mAtra kSaNika kAlpanika AnaMda ApI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ati lAMbA kALa sudhI AkarAM vividha duHkhAne Ape che, jyAre jJAnamagnatAnA akhaMDa AnaMda zuddha, upAdhi vinAnA, svAbhAvika ane uttarAttara adhika AnaMdadAyaka che. prakAzane, aMdhakAranI upamA ApavI jema aghaTita gaNAya, tema jJAnamagnatAnA AnaMdane khAhya sukhajanya AnanI upamA aghaTita che. punaH e ja hakIkatane vizeSatayA jaNAve che-- zamazaityapuSo yasya, vipuSo'pi mahAkathA / SThi tumo jJAnapIyuSe, tatra sarjanatAm gA artha : upazamanI zItaLatAne puSTa karanAra evA jJAnamagnatAnA AnaMdanA eka midrumAtranI paNa vArtA (jo) ati mahAna che, te te jJAnAnaMdarUpa amRtamAM sathA magna te anelAnA AnaMdanI prazaMsA te keTalI-kevI rIte karIe ! bhAvA : tattvathI AtmA pote ja anaMta sukhanA svAmI che. enI yathA zraddhA paNa mAhAnya AtmAne thatI nathI, te tenA AnaMdanuM jJAna te tene thAya ja zI rIte? upazama eTale rAga-dveSAdi parabhAveAthI rahita samatAnAsvasvarUpane anupama AnaMda! AvA anupama AnaMdanA anubhava karAvanArA AtmajJAnamAM lIna banelA AtmAnA AnandanA eka aMza paNa bAhya vividha satApane zAnta karI zake che, te magnatAnA saMpUrNa AnaMda kevA alaukika hAya ? e AnaMdane anubhavatA khuda sajJA paNa jo tenu vaNu na karavA asamartha che, teA sAmAnya mAnavI kema vadhu vI tA. sA. 2 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake? tAtparya ke adhyAtmane AnaMda kaI rIte varNavI zakAya nahi te anirvacanIya che. have A viSayane upasaMhAra karatAM pharamAve che ke - yasya dRSTiH kRpAvRSTi-giraH zamasudhAkiraH / tasmai namaH zubhajJAna-dhyAnamagnAya yogine // 8 // atha : jenI dRSTi karuNane varasAve che ane jenI vANI upazamarUpa amRtano chaMTakAva kare che, te samyajJAna ane dhyAnamAM magna banelA yegIne namaskAra thAo ! | bhAvArtha : AtmajJAnane anubhava thatAM ja ahaMkAramamakArane tuccha AnaMda TaLI jAya che. sarva AtmAo Atmatulya jaNAya che, sarva pratye AtmIyatA pragaTe che, kAraNa ke eka pitAnA AtmAnuM jJAna thatAM pitAne jIvatva tulya sarvanuM jIvatva che ane pitAnI jema sau jIvavAne Icche che, maraNa keIne ISTa nathI, sukha saune game che, dukhathI saghaLA Dare che, evuM sarva jamAM Atmasamadarzana thatAM ja krodhAdi kaSA ane rAga-dveSa vagere doSa zamI jAya che. bIjA pratye kaSAya kare te potAne ja anyAya karavA tulya tene jaNAya che, tethI tenI daSTimAMthI pharatAne badale kRpA varase che ane kRpAnA yoge vANImAM zItaLatA pragaTe che. evA AtmajJAna ane AtmadhyAnamAM lIna kRpALu zAnta gine namaskAra he ! A magnatA cittanI sthiratA vinA sAdhya nathI, mATe have sthiratA aSTakamAM sthiratAnuM svarUpa jaNAve che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. sthiratA aSTaka vatsa ! kiM caJcalasvAnto, bhrAntvA bhrAntvA viSIdasi / nirdhi svasannidhAveva, sthiratA darzayiSyati // 1 // artha : he vatsa ! caMcaLa a taHkaraNavALA (banIne) tuM bhamI-bhamIne duHkhI kema thAya che ? tArI sthiratA tane tArI pAse ja sukhane nidhi batAvaze. (mATe sthira thA !) . bhAvAtha : dareka jIva, svarUpe anaMta-akSaya sukharUpa che, tethI ja sa jIvA sukhane icche che ane sukha mATe prayatna kare che. paNa A sukha peAtAnA svarUpamAM che tenu tene jJAna-bhAna nathI. tethI sukhanI zeAdhamAM te anAdi kALathI mahAra bhaTake che, AkAzapAtALa eka karavA jevA prayatnA kare che ane vAravAra nirAza, hatAza thAya che. jo mahArathI-mAhya padArthAMmAMthI sukha meLavAvAnI UlaTI mahenata cheDIne AtmA peAtAnA svarUpamAM sthira thAya tA te sthiratA ja tene peAtAnAmAM rahelA anaMta sukhanA anubhava karAve. bAhya vastumAM sAcu' sukha che ja nahi, tethI je vastu jyAM nathI tyAMthI te kema maLe? eka vRddhA DozI sAMjanA samaye kaTTu sAMdhatAM sAya paDI javAthI zeAdhavA lAgI, paNa sadhyAnA samaya hAvAthI tyAM aMdhAruM thayuM, tyAre teNe vicAyu` ke prakAzamAM zeAdhu tA jaDe. pachI te sudharAInI attInA rAjamArga upara prakAza hAvAthI tyAM jaI sAyane zeAdhavA lAgI. te mAge pasAra Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 thatA eka sajajanane DozI pratye dayA pragaTI, tethI teNe pUchyuM, "mAjI! zuM zodhe che? DozIe kahyuM, "bhAI! mArI soya paDI gaI che te zodhuM chuM." te sajajana paNa zodhavA lAgyA, paNa seya kyAMya na maLavAthI punaH pUchyuM, "mAjI ! seya kyAM paDI gaI che?" DezI bolyAM, bhAI! seya te mArA gharanA AMgaNe paDI gaI che, paNa tyAM aMdhAruM hovAthI ahIM prakAzamAM zodhuM chuM."sajajane kahyuM, "mAjI! seya jyAM paDI gaI hoya tyAMthI maLe, ahIM zodhavAthI zI rIte maLe ? ane pachI DozInA ghara AMgaNe zedha karI seya meLavI ApI. ema AtmA je sukha AtmAmAM che, tene bahAra zodhe che, te kevI rIte maLe? mATe bahAranA anitya padArthomAMthI sukha meLavavAnI mithyA pravRtti cheDI aMtarAtmAmAM sthira thaI tyAM sukhane zodhavuM joIe. asthiratAthI thatI hAni jaNAvI sthiratA mATe upadeza ApatAM jaNAve che ke - jJAnadugdhaM vinazyeta, lobhavikSobhakurcakaiH / amladravyAdivA'syairyA-diti matvA sthirA bhava // 2 // athaH khATA padArthathI dUdha bagaDI jAya tema tebhanA vikAra (vika) rUpa kUrcAothI jJAnarUpI dUdha bagaDI jAya che, ema samajIne sthira (zAnta) thA! bhAvArtha: bAhya vastumAM sukhane zodhavuM e mithyA che. jema jema bAhya vastumAM sukhane zodhe che tema tema Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 jIva AtmAnA svarUpathI dvAtidUra thatA jAya che. tenuM AtmA saMbaMdhI ajJAna vadhatuM jAya che ane e ajJAna jema jema vadhe tema tema sukha dUra thAya che-du:kha vadhatu rahe che. khATA padmAthI dUdha khagaDe tema mAhya vastuonA lAbhathI ane leAbhajanya vividha vikalpAthI jJAnarUpI dUdhapaNu bagaDI jAya che, mATe mAhya vastuonI mamatA mUkIne AtmasvarUpamAM sthira thavuM hitakara che. mAhya--abhyatara vRttinI viSamatAne kulaTA skrInI upamA dvArA samajAve che-- asthire hRdaye citrA, vAGnetrAkAragApanA | puMzcalyA iva kalyANa - kAriNI na prakIrtitA // 3 // a: kulaTA strInI jema citta caMcaLa hAya chatAM (mithyA) vANI ane netrAnA bAhya AkArathI vividha rIte tene chupAvavuM, te kalyANakAraka kahyuM nathI. bhAvAtha : jenu citta rAga-dveSanA ke viSaya-kaSAyAnA vividha vikalapeAthI asthira-caMcaLa hAya, chatAM bahArathI vANI ane netrAnA hAvabhAvathI leAkamAM sArA dekhAvavA mATe prayAsa kare, te parapuruSamAM Asakta chatAM peAtAnA patine hAvabhAvathI prasanna karI peAtAnAM durAcaraNane chupAvanArI kulaTA strInI jema mAyAvI gaNAya, tethI tenI leAkeAne batAvavA pUratI ahAranI te ceSTA kalyANu karatI nathI. AcAra, vicAra ane uccAra traNe jenA prazasta che, te ja kalyANa sAdhe che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ahIM eTale vizeSa samaja ke mana malina chatAM anya jIvane hAni na pahoMce arthAt tenuM anukaraNa karIne bIjA paNa UlaTuM AcaraNa na kare, te hetuthI bAhya AcAra uccAra prazasta kare ane enA baLe AMtarika vicArane paNa prazasta banAvavA prayatna kare, tene Azaya sva-para hita karavAnuM hovAthI te anucita nathI, paNa mAtra anyane ThagavA mATe ja je bahArathI sAruM AcaraNa kare ane manamAM malinatA seve te sva-para ubhayane hAnikartA hevAthI hitakara nathI. kevaLa pidugalika sukhanI tIvra AzaMsAthI karAtI dharmakriyA e kapaTakriyA che. cittazuddhi e sarva kriyAonuM sAdhya che. prAthamika avasthAmAM kriyAo cittane zuddha kare che ane pachI zuddha citta kriyAonI zuddhi-vRddhi karI aMtima prakarSane siddha kare che. tAtparya ke jenuM citta zuddha nathI athavA jene cittazuddhinuM lezamAtra dhyeya paNa nathI, tenI kriyA kaI rIte kalyANakAraka banatI nathI. mananI malinatAnA kAraNe sArI kriyA paNa niSphaLa thAya temAM doSa kriyAne nathI, te hakIkta jaNAvatAM kahe che ke antargata mahAzalyamasthairya yadi nAdhRtam / kriyauSadhasya ko doSaH, tadA guNamayacchataH // 4 // artha: je asthiratArUpa aMdaranA mahAzalyane dUra na kare te kriyArUpa auSadha lAbha na kare temAM kiyAne karyo deSa gaNAya? arthAt emAM kriyAne kaI deSa nathI. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha: zarIramAM je maLa vagere zakya hoya te tenI zuddhi karyA vinA sArI davA paNa Arogyaprada banatI nathI, temAM davAne doSa gaNAya nahi, tema AtmAmAM paNa jaDa-anitya-paugalika vastuonI IcchArUpa zalya rahyuM hoya te dharmakriyArUpa auSadha saphaLa na thAya, temAM dharmakriyAne jarA paNa deSa nathI. kintu temAM paugalika IcchAene ja deSa che. davA reganAza mATe karAya che tema dharmakriyAe AtmAnA rAga-dveSAdi dene kSaya karavA mATe karavAnI kahI che, tene badale pagalika padArthone pakSa-rAga kare, tethI tene dharmakriyA saphaLa na thAya te te kriyAne deSa nathI. cittasthiratAne pAmelA jogIonuM svarUpa jaNAvatAM sthiratA vAGmanaHkAyai-yeSAmaGgA'gitAM gatA / yoginaH samazIlAste, grAme'raNye divA nizi // 5 // artha: jeone mana-vacana-kAyA dvArA sthiratA ekameka banI gaI che te rogIe gAmamAM ke jagalamAM, rAtrimAM ke divase samabhAvavALA hoya che. bhAvArtha je mahAtmAonI sthiratA mana-vacana-kAyAnI sAthe caMdana ane sugaMdhanI jema ekIbhAvane pAme che, arthAta jeonAM mana-vacana-kAyA bAhya AzaMsArUpa caMcaLa Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAne tajIne sthira banyAM che, te yogIone kaI dravya, kSetra, kALa ke bhAvamAM rAga-dveSa thatuM nathI. anukULa-pratikULa saMgomAM teo sarvatra samatA-samAdhino sukhada anubhava karI zake che. vividha saMkalpa-vikalparUpa asthiratA ja asamAdhi dvArA sarva duHkhanuM kAraNa bane che. have citta sthiratAno mahimA jaNAve chesthairyrtnprdiipshced , dIpraH saGkalpadIpajaiH tadvikalpairalaM dhUmairalaMdhUmaistathA''zravaiH // 6 // artha : je (AtmAmAM sthiratArUpI ratnane dIpaka daidIpyamAna (jaLahaLe che, te saMkalparUpa dIvAthI pragaTatA vikalparUpa dhUmADAothI ane atimalina pApothI saryuM. bhAvArtha : je AtmA pitAnA svarUpamAM sthira thAya te tene nirvikalpa zuddha e AmaprakAza maLe che ke jethI tene ahaMbhAvarUpa saMkalpa ane mamatArUpa vikalpo pragaTatA nathI, ane e saMkalpa-vikalpajanya pApa pravRtti paNa thatI nathI. anAdikALathI AtmabhAna bhUlIne para padArthomAM ahaMkAra karavAthI ane te padArthonI mamatA karavAthI ja AtmA karmamelathI malina thAya che ane tenA prabhAve thatI pApakriyAothI duHkhI thAya che. asthiratAthI thatI hAnine jaNAve cheudiiryissysi svAntAdasthairya pavanaM yadi / samAdhedharmameghasya, ghaTAM vighaTayiSyasi // 7 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 a: jo 'taHkaraNamAMthI asthiratArUpI pavanane pragaTa karIza, teA tuM samAdhirUpa dharmAMnAM vAdaLAnI ghaTAne vikherI nAkhIza. bhAvA : jema AkAzamAM vAdaLA pavana rahita sakhta garamIthI baMdhAya che . ane pavanarahita garamIthI varase che, tema samAdhi paNa caMcaLatA rahita khAdya anuSThAnAthI pragaTe che ane te samAdhi jenAthI sa pUrNa AtmaprakAza (kevaLajJAna) pragaTe tevA dharmIne (zukaladhyAnane) AtmAmAM pragaTa kare che. A samAdhi cittanI sthiratArUpa che. pavanathI vAdaLA vikharAI jAya tema asthiratAthI te samAdhi nAza pAme che ane pariNAme tenAthI pragaTa thanAra dha megha (vAdaLA) vikharAI jAya che. tethI AtmaprakAza ke je sajJatArUpa kevaLajJAnanI prApti che te aTakI jAya che. zAstranI paribhASAmAM A dha`meghanI vyAkhyA nIce pramANe che. mahAtmA pata MjalI RSi A samAdhinA 1-saMprajJAta ane 2-asaMprajJAta ema be prakAro kahe che. temanA mate cittanI saMkilaSTa (azuddha) vRttione abhAva te pahelI sa MprajJAta samAdhi che ane saMkilaSTa asaliSTa sa vRttinA abhAva te khIjI asa'prajJAta samAdhi che. dhama megha samAdhi e saMprajJAta samAdhinI sarvAMtkRSTa avasthA che. jaina tattvajJAnanI dRSTie kSapakazreNavALAnuM kevaLajJAna prApti pUrva nu zukaladhyAna te saMprajJAta samAdhirUpa che, kAraNa ke temAM sakiSNavRttionA nirodha hAya che ane kevaLa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnIne asaMprajJAta samAdhi gaNAya che ke jemAM sarvathA cittavRttione nirodha hoya che. jene A asaMprajJAta samAdhinA paNa saga kevaLajJAna avasthA ane ega kevaLajJAna avasthA ema be vibhAga mAne che. tAtparya ke pAtaMjala gadarzanamAM kahelA dharmameghane jaino agI ke sayogInI kevaLajJAna avasthA kahe che. cittanI asthiratArUpa pavanathI A dharmamegha (samAdhirUpa vAdaLe) vikharAI jAya, tethI kevaLajJAna pragaTAvanAra dharmarUpI megha varase nahi (zukala dhyAna pragaTe nahi), pariNAme kevaLajJAna pragaTa thatuM aTakI jAya. tAtparya ke cittIrSathI e dharma (samAdhi) pragaTa che ke je kevaLajJAna pragaTa karI AtmAne sarvajJa banAve che. A sthiratA e ja tatvathI cAritra che te kahe che-. cAritraM sthiratArUpamataH sidhdheSvapISyate / yatantAM yatayo'vazyamasyA eva prasidhdhaye // 8 // artha: cAritra sthiratArUpa che, tethI siddhomAM paNa cAritra manAya che, mATe te sAdhuo! A sthiratAnI ja saMpUrNa siddhi mATe avazya prayatna karo! - bhAvArtha upara jaNAvyA pramANe sthiratA e cAritra che ane siddhomAM paNa (zailezijanya) sarvotkRSTa sthiratA hovAthI teone anaMta caritra mAnyuM che, mATe sAdhutAne pAmIne AtmAe A sthiratAne saMpUrNa siddha karavI joIe. (ke tenA prabhAve magnatA ane magnatAthI pUrNatA pragaTa thAya.) A sthiratA mehAdhIna jIvane pragaTatI nathI, mATe have mehatyAga aSTakamAM mehano tyAga karavA jaNAve che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. mohatyAga aSTaka ahaM mameti mantro'ya, mohasya jagadAdhyakRt / ayameva hi naapUrvaH, pratimantro'pi mohajit // 1 // artha: huM ane mAruM e A mahine maMtra (mahAdhiSThita vidyAre samagra jagatane aMdha kare che ane A ja maMtra jyAre nakAra pUrvakane (nAnamama evo) virodhI bane che tyAre te mehane jaya paNa kare che. | bhAvArtha : jIva mAtrane anAdi kALathI mohanA prabhAve saMkalpa karAvanAra ahaMkAra ane vikalapa karAvanAra mamatA, be mahAroga lAgu paDelA che, tethI AtmajJAna aMge sarvane aMdhApo che. A aMdhApo che tyAM sudhI AtmAnI sAcI oLakha thaI zakatI nathI. aMdhanI jema jIve vizvamAM bhaTake che ane duHkhI thAya che. ahatva mamatvane A roga dharmarAjanA "huM nathI ane mAruM nathI" e maMtrathI nAza thAya che. te pratimaMtra "huM ane mAruM" enI pUrve nakAra joDavAthI thAya che. huM ane mAru e mAtra vyavahAra pUratI opacArika bhASA che, mehamUDha banI te aupacArika bhASAne tAtvika mAnavI e aMdhApe che, anyAya che. jyAre Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaga jJAnanA prabhAve AtmA potAnA zuddha svarUpane jANe che, tyAre A aMdhApo dUra thatAM huM nathI ane mAruM nathI" e satyane pAme che ane pitAnI akhaMDa anaMta sukha saMpattine te bhegI bane che.parAyI vastune potAnI mAnavI eja jhaghaDAnuM kAraNa che, jhaghaDe e ja saMsAra che. ahaMkAra ane mamakAra chUTI jatAM saMsAra maTI jAya che. have ahaMkAra ane mamakArane tajavAne upAya jaNAvatAM kahe che ke - zuddhAtmadravyamevA'haM, zuddhajJAnaM guNA mama / nAnyo'haM na mamAnye, cetyado mohAstramulbaNam // 2 // artha: huM zuddha Atmadravya ja chuM ane zuddha (kevaLa) jJAna e mAre guNa che. te jJAnathI huM bhinna nathI, ane anya padArtho mArA nathI, evuM AtmabhAna te mahane nAza karavA mATenuM tIvra zastra che. | bhAvArtha: huM cetana chuM, caitanya e mAruM dhana che, e sivAyanI vizvamAM rahelI saghaLI pagalika jaDa vastuo mArI nathI, huM te zuddha AtmA chuM, nitya chuM ane kevaLajJAna vagere mArA zuddha guNe te ja mArI saMpatti che, dhana-dhAnya, kuTuMba, parivAra, deha vagere kaMI mAruM nathI. e rIte dInatA tajIne AtmAne samajAvavAthI meha nAza pAme che. je pitAnuM che tene pitAnuM mAnavuM te nyAya che, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAyI vastumAM mamatA karavI te anyAya che. nyAyathI mehane nAza thAya che. mATe paravastumAM mamatA tajavI e AtmasaMpatine pAmavAne ane mehanA nAzane parama upAya che. ahaMkAra-mamakArathI mukta jIva karmathI baMdhAtuM nathI, te kahe che yo na muhyati lagneSu, bhAveSvaudayikAdiSu / AkAzamiva paGkena, nA'sau pApena lipyate // 6 // 3 artha: karmanA kAraNe AtmAne lAgelA dayika vagere anitya bhAgamAM je AtmA muMjhAtuM nathI, te jema AkAza kAdavathI na lepAya, tema pApathI lepate nathI. - bhAvArtha ? zubhAzubha karmonA udayathI thatA te te bAhya saMgone audayika bhAve kahevAya che ane te karmajanya hovAthI anitya hoya che, te uparAMta AtmAnA guNone AvaranArAM (ghAtI) karmonAM AMzika kSayathI ane upazamathI pragaTatA AMzika atyaMtara dharmone kSApazamika ane opazamika bhAva kahevAya che, te paNa adhurA ane nAzavaMta hoya che. A karmanA udayathI, pazamathI ke upazamathI prApta bhAve mAM je muMjhAya che-mamatA kare che, te pitAnA pUrNa svarUpane pragaTa karI zakatA nathI. kitu nAzavaMtamAM mamatA karavArUpa ane apUrNamAM pUrNatA mAnavArUpa ajJAnane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kAraNe te karmothI baMdhAya che. tethI viruddha levA dayika vagere bhAve mAM je mamatA na kare te jema AkAza kAdavathI na lepAya tema karmothI pAse nathI. vastutaH karmodaya vagerethI thatA zubhAzubha saMgaviga mAtrathI jIvane karmabaMdha thatuM nathI, paNa temAM mamatA, rAga-dveSAdi kare te karmabaMdha thAya che, kAraNa ke karmabaMdhamAM mukhya kAraNuM parabhAvamAM mamatAnAM pariNAma che, mATe upara kahyA te dayikAdi bhAvamAM mamatA nahi karanArane karmabaMdha thatuM nathI. zrI tIrthakara bhagavaMte vagere mekSagAmI AtmAo gRhastha jIvanamAM te te vyavahAra karavA chatAM vairAgI (mamatA rahita) hevAthI karmone bAMdhatA nathI. ulaTamAM anAsakta bhAve rAjyAdi bhoga bhogavavAM chatAM kamene khapAve che. teo jJAnathI nizcitapaNe jANatA hoya che ke A bhegakarma A rIte ja nijarI zake tevuM che. ahIM e khyAlamAM levAnuM che ke tevA naiSThika zuddha vairAgya vinA je tIrthakara vagerenAM dRSTAMtene AgaLa karIne bhegone bhegave che, teo te kevaLa bhavabhramaNa vadhArI saMsAranI cAre gatimAM paribhramaNa kare che. | meharahita jJAnI saMsAramAM rahevA chatAM ane te te bhAvane anubhavavA chatAM rAga-dveSAdi kheda pAmatA nathI, te hakIkata jaNAvatAM kahe che ke Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazyanneva paradravyanATakaM pratipATakam / bhavacakrapurastho'pi, nAmUDhaH, parikhidyati // 4 // atha: jJAnI (mamatA rahita) AtmA saMsAracakrarUpa -nagaramAM rahela chatAM, ane te te gati-jAtirUpa piLe paLe cAlatuM utpati-vinAza vagere pudgala dravyanuM nATaka jevA chatAM kheda karatuM nathI. | bhAvArtha: karma pariNAma rAjAnI rAjyadhAnIrUpa A saMsAracakra nAmanA nagaramAM vasavA chatAM ane jInI vividha gatio ane jAtiorUpa pratyeka mahollAmAM padravya eTale pudagalanuM saDaNa-paDa-vidhvaMsana, athavA janma-jarA-maraNa vagere nATakane javA chatAM nirmama) jJAnI duHkhI thata nathI. tatvathI duHkha saMga viyegamAM nathI. paNa temAM mamatA ane rAga-dveSAdi karavAthI che. rAjyavaibhava, zarIra, sampati putra parivAra, vageremAM rAgAdi karatA mUDha AtmA je vividha duHkhene anubhave che, te ja sAmagrI vacce anAsakta bhAve rahenArA jJAnIo saMsAra samudrane -tarI jAya che. ethI ja kahyuM che ke viSaya-kaSAya-indrione vaza banele AtmA pote ja saMsAra che ane jJAnaguNathI temAM anAsakta bane te ja AtmA jyAre kaSAyane Indriyone jIte che tyAre muktAtmA che. ahIM karma pariNAma te rAjA, saMsAra caka te pATanagara, ekendriyAdi jAtio te mahelApi, janma-maraNa, sukha-duHkha, saMga-viyoga vagere nATaka ane jJAnI amUDha AtmA ne prekSaka jANa. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema sAce prekSaka nATakamAM vividha dazya ane abhinaye vagere jeIne temAMthI be meLave che, tema jJAnI-- amUDha AtmA A saMsAra nATakane jete temAM rAga-dveSa nathI karate paNa samya bedhane meLave che, tethI te duHkha ne badale jJAnanA AnaMdane anubhave che. have mohane surApAnanI upamAthI varNave che vikalpacaSakairAtmA, pItamohAsavo hyayam / bhavoccatAlamuttAlaprapaJcamadhitiSThati // 5 // artha : vikalparUpa (caSaka eTale) madirApAnanI pyAlIe vaDe meharUpa madirAnuM pAna karate A jIva nice (uccatAla) UMcA hAthe tALIo ApavAmAM jyAM (utAla) zebhA manAya che evA saMsArarUpI dArUnA pIThAne Azrita bane che. bhAvAtha: madirApAna karanAra jema AtmabhAna bhUlIne jAheramAM vividha ayogya ceSTAo kare che, pite keNa che? zuM kare che? vagere bhAna gumAve che ane sajajanenI dayAnuM pAtra bane che, tema paugalika AzaMsArUpa vikalpothI mohamUDha banele AtmA paNa viSaya kaSAmAM mUrzita banIne tevI ahitakara pravRttio kare che ke jethI sajajanone karuNA. pragaTe che. ane pariNAme te dArUnA pIThA jene saMsAramAM bhaTake che. A kAraNe ja jJAnIo mohane madirA kahe che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayaM zuddha chatAM mUDhatAthI vividha kalpita Aropa karate saMsArI jaDa AtmA te kalpanAomAM ja kevI rIte mUMjhAya che, te jaNAvatAM kahe che ke - nirmala sphaTikasyeva, sahaja rUpamAtmanaH / adhyastopAdhisambandhI, jaDastatra vimuhyati // 6 // artha : AtmAnuM sahaja (svAbhAvika) rUpa sphaTika jevuM nirmaLa che, temAM vividha upAdhione saMbaMdha kalpIne avivekI jaDa jIva kalipata rUpamAM mUMjhAya che. bhAvArtha: AtmAnuM zuddha svAbhAvika rUpa sphaTika jevuM nirmaLa che. paNa nirmaLa sphaTika upa2 kALA, rAtA, pILA vagere puSpAdi padArthone Arepa karavAthI te jema kALuM, rAtuM, pILuM vagere dekhAya che, tema AtmA upara paNa 'huM dhanavAna, huM putravAna, huM sukhI, huM duHkhI' vagere kalpanAno Aropa karavAthI tenA zuddha svarUpane bhUlIne te kapita mithyAsvarUpamAM jIva mUMjhAya che. arthAt mithyA kalpanAothI pitAnA zuddha svarUpane bhUlIne Aropita svarUpamAM mamatA karIne mUMjhAya che. tatvathI karmajanya paryA je manuSyapaNuM vagere pAme che, te tenuM sAcuM svarUpa nathI, paNa kSaNika nAzavaMta paryAye che. tene sAcA mAnavAthI zuddha sahaja svarUpanuM jJAna-bhAna rekAya che ane siMdhyA bhAvamAM rAcate jIva saMsAramAM bhaTake che.. " jJA. sA. 3 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 anAropasukha' mohatyAgAdanubhavannapi / AropapriyaleAkeSu vaktumAzvaryavAn bhavet ||7|| artha : mAhanA tyAgathI peAtAnA sahaja sukhane anubhavatA paNu (yogI) kalpita sukhamAM prItivALA lokonI samakSa peAtAnA te anubhUta sukhanuM varNana karatAM Azcarya - vALA mane che. bhAvArtha : kalpita sukhamAM prIti karanAra leAka evA mUDha manI jAya che, ke teAnI sAme mehanI maMdatAthI (kSayApazamathI) AtmAnA svAbhAvika sukhane anubhavatA ce jo pAtAnA anubhUta te sahaja sukhanuM varNana kare, te sAMbhaLanArAne teonI buddhithI te vaNuna karanAra Azcaya pAmelA (hAya tevA hAsyAspada) jaNAya che. arthAt kalpita paudgalika sukhamAM mUDha baneleA jIva temAM evA AgrahI banI jAya che ke AtmAnA zuddha svarUpanI vAta paNa tene hAsyAspada ane che. athavA saheja sukhane anubhava aniva canIya hoya che, tene jaNAvavAnA zabdo bhASAmAM nathI, te anubhavathI ja samajAya tevuM che, e kAraNe bIjA mehamUdra jIvAne te kevI rIte samajAvavu ? ema anubhavI te ceAgI Azcayane pAme che. granthakAra mahAtmAe eka stavanamAM sAcuM ja kahyuM che ke "jiSNuddhi pA 1 taNuddhi chIpAyA, na kahe keu ke kAnameM; tAthI lAgI jakha anubhavakI, tatra jANe kou sAname," Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAtparya ke mehanI maMdatAthI paNa jIva je AtmAnA sahaja svarUpane AMzika AnaMda anubhave che tenI sarakhAmaNImAM paNa kalipata bAhya viziSTa saMgenuM sukha kaI visAtamAM nathI, te sarvathA meharahita AtmAnA AnaMdanuM varNana kevI rIte-keTaluM karI zakAya ? mATe sAcA zAzvata sukhanA athae bAhya kRtrima anitya ane pariNAme ati dukha ApanArA evA padgalika tucha sukhanA mihane taja joIe. e ja hakIkta have jaNAve che yazcidarpaNavinyastasamastAcAracAradhIH / kka nAma sa paradravye'nupayogini muhyati ? // 8 // adha: pitAnA jJAnarUpa ArIsAmAM samasta (pAMca) AcAra rUpa AtmAnA pratibiMbane (svarUpane) je dekhe che, te nirmaLa buddhivALe jJAnI nirupayogI evA bAhya (para) kayA dravyamAM mUMjhAya ? | bhAvArtha : jJAnAcAra, darzanAcAra vagere paMcAcAra jenuM tAtvika svarUpa che, te svarUpane anubhava karate jJAnI, e AtmajJAnarUpa ArIsAmAM nirupayegI para dravyanA mAtra pratibiMbane jotAM kema mUMjhAya ? athavA tavathI eka dravya bIjA dravyane upakAra-apakAra karatuM nathI, ema jANyA pachI jJAnI anya paugalika tuccha dravyamAM kema mUMjhAya ? rAga-dveSa zA mATe kare ? Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArIsAmAM paDelA pratibiMbathI ArIsAne keI harSa. zeka thatuM nathI, tema jJAnasvarUpa AtmAne pitAnA jJAnamAM samasta vizvanuM pratibiMba paDe, arthAt jJAnathI samagra vizvanA svarUpane jANe-dekhe, te paNuM tene rAga-dveSAdi vikAre thAya nahi. rAga-dveSAdi vikAre mehajanya che. nirmohIne nirmaLa kevaLajJAnamAM traNe lokanA traNe kALanA sarva bhAve jaNAya che, te paNa mohanA abhAve rAga-dveSAdi vikAro thatA nathI. tAtparya ke rAga-dveSAdi bhAve mehajanya che. mohane nAza thavAthI te bhAve nAza pAme che. mATe mahatyAga karavo anivArya che. A mahine tyAga samya jJAnathI thaI zake che mATe have jJAnASTakamAM samyaga jJAnanuM svarUpa jaNAve che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. jJAna aSTaka majjatyajJaH kilAjJAne, viSTAyAmiva zakaraH / jJAnI nimajjati jJAne, marAla iva mAnase // 1 // artha : jema Dukkara (bhaMDa) viSTAmAM rAga kare che, tema padArthanA sArAsArathI aA (avivekI) jIva ajJAnamAM (mithyA tatvamAM) rAce che. tenAthI UlaTuM haMsa jema mAnasa sarevaramAM ce che, tema jJAnI (vivekI) jJAnamAM (vAstavikatAmAM) AnaMda anubhave che. bhAvArtha : tAvathI parane pitAnuM ane potAnuM parAyuM mAnavuM te ajJAna che. bhUDa jema viSTAmAM rAce-mAge che, tema ajJa jIva para vastumAM mamatA karIne rAce che. zarIra, saMpatti, kuTuMba, parivAra vagere saMvegathI maLelA dekhAtA sarva padArtho pArakA che mATe temAM rAcavuM te mahAajJAna che. jJAnIne sva-para padArthane viveka pragaTe che, tethI haMsa jema mAnasa sarovaramAM mahAle che, tema jJAnI pitAnI saMpattimAM masta rahe che. jJAnAdi guNe, kSamAdi dharmo ke samatAsamAdhi e AtmAmAM rahelI pitAnI saMpatti hevAthI jJAnI temAM parama AnaMdane anubhave che. samyagU jJAnanA eka padanuM paNa mahatva ghaNuM ja che, te kahe che - Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANapadamapyeka, bhAvyate yanmuhurmuhuH / tadeva jJAnamutkRSTa, nibandho nAsti bhUyasA // 2 // artha: nirvANa (muktinuM) sAdhaka eka pada paNa jo vAraMvAra AtmAmAM bhAvita karavAmAM Ave, te teTaluM ja jJAna utkRSTa (paripUrNa che. ghaNuM jJAnane Agraha nathI. bhAvArtha : rAka levA mAtrathI javAtuM nathI, paNa tene pacAvavAthI tuSTi - puSTi ane jIvana maLe che, tema jJAna paNa bhaNavA-jANavA mAtrathI hita thatuM nathI. tene pacAvavuM paDe che, AtmAne jJAnathI vAsita kare jarUrI che. bhale muktisAdhaka eka ja 58 hoya, paNa je tene vAra vAra ciMtana-manana dvArA bhAvita karavAmAM Ave te te eka ja pada paNa ghaNuM che, saMpUrNa che, ghaNA jJAnane Agraha nathI. gurunA mukhe sAMbhaLelA arthane niraMtara vAraMvAra vicAra kare tene nididhyAsana kahevAya che. eka padanuM paNa zAstra ane zAstrokta yukitathI manana (nididhyAsana) karavAmAM Ave, te teTaluM jJAna paNa mukti sAdhI zake che. keTAramAM paDelA bIjane vAvavAthI tenI zaktio khIle che, ke ThAramAM paDayuM rahevAthI khIlatI nathI. tema zrutajJAna-bhaNavA mAtrathI hita thatuM nathI. sphaTikane puSpanA sAnidhyathI mAtra uparAga thAya che, paNa sphaTika tapa banatuM nathI, tema zrutajJAna-bhaNavA mAtrathI mAtra bAhya hakIkta rUpe baMdha thAya che. AMtara pariNa Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 timAM asara thatI nathI. Avu jJAna mehune jItI zakatu nathI. A jJAnane zAstromAM kAThAramAM rahelA khIja jevu zrutajJAna kahyu` che. e ja zrutajJAna sAMbhalyA ke bhaNyA pachI sUkSmabuddhithI ane zAsrasaMgata suMdara yuktiethI tenu ciMtana-manana karavAthI jyAre te vizALa ane sUkSma ane che, tyAre jaLamAM paDelA telanA biMdunI jema te vistRta thAya che, tene ciMtAjJAna kahe che. meAkSasAdhaka eka pada paNu ciMtana dvArA sa` padAnuM jJAna karAve che. tethI ja kahyuM che ke je ekane saMpUrNa jANe che, te sava`ne jANe che ane je sane jANe che te ekane paNa paripUrNa jANe che." jema bharatacakrane mAtra vITInA abhAve rUpanI anityatA jaNAtA sa` padArthanI anityatAnuM jJAna thayuM hatuM. ciMtAjJAna e rIte vyApaka ane che. e rIte jJAna vistRta (vyApaka) thayA pachI jyAre zAstrokta vidhi-niSedhA pratye kata vya-akatmya tarIke atizaya zraddhA pragaTe che, tyAre te AtmAmAM bhAvita thavAthI bhAvanA jJAna bane che. eka pada paNa A rIte bhAvita ane che, tyAre te mahunA tyAga karAvI AtmAne sahaja svarUpane Anada cakhADe che. A jJAna azuddha paNa jAtiva`ta ratnanI kAnti jevuM hAvAthI prathamanA zrutajJAnAdi karatAM vizeSa prakAza Ape che. A jJAnathI jANeluM yathAtha che ane AvA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jJAnapUrvaka karAtI kriyAne saphaLa (mekSasAdhako kahI che. mATe DuM paNa jJAna AtmabhAvita karavuM joIe. ahIM ghaNuM jJAnane Agraha nathI, ema kahyuM che te zrutajJAnanI upekSA mATe nahi, paNa bhAvanA jJAnanuM mahatva jaNAvavA mATe che ema samajavuM. kAraNa ke cAritraguNa je muktine sAdhaka che, tenI rakSA, puSTi ane vRddhi jJAnathI ja thAya che. e rIte jJAna parama upAdeya che, mATe temAM udyama satata karavuM joIe. uparAMta tene ciMtana-manana dvArA vistRta ane sUkSma karI AtmAmAM bhAvita karavuM joIe. jJAna mAtra bAhya jagatane ja jANavA mATe nahi, paNa Atma svarUpane jANavA mATe upayogI che, e vAta jaNAvatAM kahe che ke - svabhAvalAmasaMskArakAraNaM jJAnamiSyate / dhyAndhyamAtramatastvanyat , tathA cAktaM mahAtmanA // 3 // artha : je jJAna AtmAne svabhAvanI prAptinA saMskAranuM kAraNa bane te jJAna IcchavAyegya che. enAthI anya jJAna te mAtra aMdhakAra rUpa che. te ja pramANe mahAtmA pataMjali RSie kahyuM che. (mahAtmA pataMjalinuM kathana have pachInA cethA lekamAM jaNAvavAmAM AvyuM che.) | bhAvArtha : vizvamAM je vastu pitAnuM kArya sAthe te vastu vAstavika manAya che. je bhejana bhUkha na bhAge, ke Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 jaLa tRSNAne zAnta na kare, te AhAra-pANI nirarthaka che, je auSadha ArAgya na pragaTAve tenu kaI mUlya nathI; te rIte je jJAnathI AtmAne peAtAnA svarUpanA saMskAra na pragaTe te jJAna paNa kevaLa buddhinA aMdhApA che- bhArabhUta che. prakAza jema padAnA darzana mATe che, tema jJAna AtmAnA svarUpane anubhavavA mATe che, samagra vizvane jANe paNa peAtAnA gharane na jANe te jema bhUlA paDelA che, tema badhuM jANavA chatAM peAtAnu (AtmAnuM) svarUpa na jANe te te aMdha che. tAtparya ke je Atma svarUpanuM dyotaka ane te ja jJAna samyag che, e sivAyanuM khIjuM game teTalu hoya te paNa te tattvathI adhApe che. mahAtmA pata jila e viSayamAM kahe che ke. vAdAMzva prativAdAMzca vadanto'nizcitAMstathA / tattvAnta naiva inti, tirupahivat natau rANA artha : jemAM tattvane nizcaya nathI, tevA vAdo ane prativAdyone karatA vAdIe cha mahinA sudhI kaThazeASa kare, tA paNa ghAMcInA bela jema gatinA cheDA pAmatA nathI, tema tee aMtima tattvaniyane pAmI zakatA nathI. bhAvArtha : svasvarUpane niNa ya jeoe karyAM nathI, arthAt jJAna dvArA jeee Atma svarUpane jANyu nathI, tevA pati paDitA mahinAo sudhI vAdo ane prativAda - Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMDana ane khaMDana kare te paNa ghAMcInA belanI jema TheranA Thera rahe che. leza paNa pragati karatA nathI - kalyANa sAdhatA nathI. A mATe ja je jJAna AtmabhAvita thayuM hoya te ja jJAna bAhya vAcALatAthI mukta karIne Atmahitane sAdhe che - sukhasAdhaka bane che. evA jJAnInuM svarUpa jaNAve chesvdrvygunnpryaay-cryaa varyA parA'nyathA / iti dattAtmasaMtuSTi-muSTijJAnasthitimuneH // 5 // artha : pitAnA dravyamAM, guNamAM ane paryAmAM (caryA=) vicaravuM-ramavuM te zreSTha che, tenAthI anya paradravya, guNa, paryAyamAM ramatA karavI hitakara nathI. A pramANe jeNe AtmAne saMtoSa Ape che, evI muSTijJAnanI-saMkSepathI rahasyajJAnanI sthiti-maryAdA munine hoya che. bhAvArtha : pitAnA zuddha AtmArUpI dravyamAM, zuddha jJAnAdi ke kSamAdi guNemAM ane zuddha paryAmAM ramaNatA karavI te hitakara che, e sivAyanAM anya dravyamAM, tenA guNemAM ke paryAmAM rAga kare hitakara nathI, eTaluM saMkSipta paNa jJAna munine sarva tRSNAone ane saMkalpa vikalpane nAza karI AtmasaMtoSa Ape che. upara jaNAveluM saMkSipta paNa jJAna tatvathI saMpUrNa Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 jJAna che, kAraNa ke caudapUrvAnu` rahasya athavA samagra zrutajJAnane sAra e ja che. te| ahI' dravya eTale zuddha Atmavastu. ane tenA guNNA eTale samyag jJAna-dazana-cAritra vagere. AguNA satata AtmAnI sAthe ja rahelA heAya che tene zuddha paryAyeA dvArA pragaTa karAya che ane azuddha paryAyAthI AvRtta karAya che. paryAya eTale dravyanI kramika pragaTatI nAza pAmatI avasthAe. tattvathI guNA tA AtmAmAM che ja, paNa te azuddha (vaibhAvika) paryAye thI avAyelA che, tene zuddha (svAbhAvika) paryAya dvArA pragaTa karavAnA che. mATe ja svamAM ramaNatA karavAnA upadeza che. svarUpamAM ramaNatA e zuddha paryAya che, tethI tenA maLe guNA pragaTe che ane paramAM mamatA e azuddha paryAya che, tenA maLe guNA avarAya che. mATe ahIM svadravya-guNa-paryAyamAM ramaNavAnA (samAdhineA) upadeza che. A jJAna meAhanI granthIne teADanAra che. AvuM jJAna thAya teA khIjA prayatnAnI AvazyaktA nathI, e mATe kahyu che ke asti ced granthIbhid jJAnaM kiM citraistaMntrayantraNaiH 1 / pradIpAH kopayujyante ? tamoghnI dRSTireva cet ||6|| artha : jo (parapadAtha mAM rAga-dveSAdvi karavArUpa) mAhanI graMthIne tADanAruM jJAna pragaTyuM che te tene zAstrokta vividha anuSThAnonA baMdhanathI zuM prayeAjana che ? jenI dRSTi ja aMdhakArane haNe che tene dvIpaka kathAM upayogI thAya ? Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAtha: paravastumAM mamatAnI gAMTha ke je jIvane anAdi kALathI heya che, te tUTavAthI svamAM ja samatA karAvanAruM je zuddha jJAna pragaTe te pachI tene zAstromAM kahelAM vividha anuSThAnanA baMdhananI koI AvazyaktA rahetI nathI. kAraNa ke badhAM anuSThAnenuM dhyeya vibhAvamAMthI mukta thaI svabhAvamAM ramaNatA (samatA-samAdhi) karAvavAnuM che. te ramaNatA je jJAnanA eka aMzathI paNa pragaTe to teTaluM paNa te zuddha jJAna paryApta che. je daSTi ja rAtrInA aMdhakArane bhedIne paNa vastune spaSTa joI zake, te dIpakanA prakAzanI zuM jarUra che? tevI ja rIte je jJAna meharUpI rAtrInA aMdhakArane teDIne zuddha Atma svarUpanuM darzana karAve che tene vividha bAhya anuSThAna rUpI dIpake nirupayegI che. tAtparya ke zAstrokta vividha anuSThAne bahirbhAvamAMthI mukta thaI svabhAvamAM ramaNatA mATe che. te svaramaNatA na pragaTe tyAM sudhI anuSThAno upayogI che, svarUpa ramaNatA pragaTayA pachI temanuM kArya pUrNa thAya che. je mahAtmAne graMthIbhedathI svarUparamANutAkAraka jJAna pragayuM che tene kiyAnuSThAne mAtra vyavahAranA pAlana pUratAM ja karaNIya che. athavA graMthI bhedarUpa samyakatvapUrvakanuM samyagra jJAna pragaTa thayA pachI paNa te samyaktvanI rakSA zuddhi ane vRddhi mATe jJAnAbhyAsanI te AvazyakatA che ja, chatAM ahIM je kriyAnuSThAnanI nirarthakatA kahI che te tattvasaMvedana nAmanA jJAnanI upAdeyatA ane viSaya pratibhAsa jJAnanI nirarthakatA jaNAvavA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 mATe che. zAstramAM zruta-ciMtA ane bhAvanAjJAna uparAMta khIjI rIte paNa jJAnanA traNa prakAre nIce pramANe kahyA che. (1) viSaya pratibhAsa jJAna mAtra vastu amuka che eTaluM ja jaNAvanAru heya, upAdeyanA viveka vinAnu` khAlakanA jJAna jevuM mithyAtvInuM zuSkajJAna. (2) AtmapariNatimat jJAna H A jJAnamAM vastu heya, upAdeya ke upekSaNIya che, evA viveka pragaTe che, paNa AcaraNa hetu nathI. A jJAna avirati samakti dRSTi jIvAne ya che. (3) tattvasa Mvedana jJAna H A jJAna heya, upAdeyAdi viveka karAvavA sAthe tyAjyanA tyAga ane upAdeyanA svIkAra karAve che, te mukhyatayA nima`La-bhAva cAritravALA munione hAya che. * mATe ahI. je granthIbhedavALA jJAnIne anuSThAnAnA dhananI jarUra nathI, ema kahyu, te tattvasaMvedana jJAnanI mahattA jaNAvavA kahyu che. anyathA kriyAnI te AvazyaktA mehanA nAza na thAya tyAM sudhI che. dhyAna paNa kyArUpa che. zAstromAM jJAnapUrvakanI kriyAthI mukti kahI che. kriyA e cAritrarUpa che ane muktinuM anaMtara kAraNa cAritra che. mAtra Atmazuddhi vadhe tema tema kriyAnu svarUpa badalAtuM rahe che. tethI " kriyA nirarthaka che, jJAnathI ja mukti che" ema mAnI kriyAnA apalApa karavA mATe A kathana nathI, kintu zuddha jJAnanI mahattA ane zuSka-viveka vinAnA niSphaLa jJAnanI nirarthakatA jaNAvavA mATe che. kr Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 thoDA paNa samyag jJAnamAM bhavabhramaNa TALavAnI zakti che te hakIkata jaNAvavA mATe kahe che ke-- mithyAtvazailapakSacchid jJAnadambholizobhitaH / nirmayaH savonI,nayAnane gA atha : paryaMta jevA mithyAtvanA pakSanA cheda karanArA evA jJAnarUpI vAthI zeAbhatA yAgI (jJAnI) indranI jema AtmAnaMdarUpI naMdana vanamAM nirbhayapaNe vicare che. bhAvAtha : vA parvatane teDetema je jJAna jIvanA mithyAtvarUpa pa tane tADe che, tevA jJAnamAM masta cegI mithyAtvanA nAza karIne, indra jemanaMdana vanamAM khele tema sahaja svarUpAnaMdanuM sukha anubhave che. tAya ke je jJAna mithyAtvanA aMdhApAne dUra karI Atma svarUpanA AnandvanA anubhava karAve te jJAna tattvathI zuddha jJAna che ane te kramazaH sa`kha dhanAmAMthI mukta karI AtmAnA zuddha svarUpane anubhava karAve che. tattvathI jJAna e ja AtmAnuM sAcuM dhana che, tene have ahI vividha upamAothI oLakhAvatAM jaNAve che ke rasAyanamanauSadham / pIyUSamasamudrotthaM, ananyA pekSamaizvayaM jJAnamAhurmanISiNaH // 8 // atha : paDiMtA jJAnane samudramAMthI nahi pragaTelu - Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 chatAM amRta, auSadhi vinAnuM paNu rasAyaNa ane anya kAI vastunI apekSA vinAnuM paNa azvaya' kahe che. bhAvArtha : paDitAe zuddha jJAnane traNa upamA e ApI che, pahelI upamAmAM samudramAMthI nahi pragaTeluM amRta kahyuM che. te bahAranA samudramAMthI nahi paNa AtmAnA anaMta U'DANamAMthI pragaTelA zuddha prakAza e ja sAcuM amRta che, kAraNa ke maraNune jItIne jIvane te ajara-amara banAve che. maraNu vakhate je jJAna khasI jAya ane maraNanA bhayathI AtmA dvIna ane te tAttvika jJAna nathI. zuddha jJAna tA maraNane maheAtsava manAvanAruM amRta che, kAraNa jJAnI jeNe AtmAne jANyA che te maraNune sahu maraNane kaSTarUpa nahi paNa agaNita kaSTomAMthI- dhanAmAMthI mukta karanAra maMgaLa mAne che, ema maraNane magaLa manAva nAra hAvAthI jJAna e AtmAnu zuddha amRta che. tevA jJAnathI ApaNe ja ApaNA maraNune maMgaLa mahe|tsava banAvI amara banI zakIe. ke sAcA bheTe che, mIjI upamAmAM jJAnane auSadhio vinAnuM rasAyaNa kahyu che. rasAyaNa jema zarIranA rAgeAnA nAza kare che tema jJAna paNa AtmAnA rAga-dveSa-kAma-krodha-mada--matsara vagere sarva rogonA nAza karI AtmAne nIregI manAve che. svarUpAnaMdamAM magna banAve che ane avarAyelA sa guNeAne pragaTa karI anaMta zaktirUpa puSTi Ape che, mATe te AtmAnuM zuddha zreSTha rasAyaNa che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 trIjI upamAmAM jJAnane bIjI kaI vastunI apekSA vinAnuM azvarya kahyuM che. jagatamAM badhAM azva parasApekSa ane nAzavaMta che, IndrAsana hoya ke cakravatIpaNuM heya, keI svAdhIna nathI, badhuM parAdhIna che. eka divasa nAza pAmI te jIvanI kAramI hAMsI karAve che. jJAna evuM AzvaryA che ke temAM vizvanI anya koI vastunI apekSA rahetI nathI. jJAnI svayaM pitAnI anaMta trAddhine zAzvata AnaMda bhagave che. AvA anupama jJAnanuM varNana kayA zabdomAM keTaluM karI zakAya ? have A jJAnI upazamane je AnaMda bhogave che, tenuM varNana zamASTakathI kare che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. zama aSTaka sA / vikalpaviSayottIrNaH, svabhAvAlambanaH jJAnasya pAjoca, sAma: jJatiMta zA artha : STi-aniSTa viSayeAnA vidyAthI para ane jemAM sadA AtmAnA zuddha svabhAvanu pratibiba che, tevA je jJAnanA paripAka tene zama kahevAya che. bhASA : khAdya vastuonA iSTAniSTapaNAnA vicAra -vikalpa jemAMthI sa`thA dUra thayA che ane jemAM sadA AtmAnA zuddha svarUpaneA ja prakAza che, evuM paripakava jJAna tene zama kahevAya che. A zama e ja samatA che, ke je ceAganA ceAthe prakAra che. ceAganAM pAMca aMge nIce pramANe kahelAM che. (1) zAAnusAre jIva-ajIva vagere tavAnuM ciMtana te adhyAtmayoga che. tenAM 1 azubha karmanA kSaya, 2 sattva guNanA (vIrllAsanA) vikAsa, 3 cittanI sthiratA ane 4 ratnanI kAntitulya sthira zuddha edha, e cAra phaLA che. (2) e ja adhyAtmanA kAma-krayAdi duSTa vRttie rahita vAravAra dRDha abhyAsa te bIjo bhAvanAAga che. nA. sA. 4 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5o tenAM 1. kAma-krodhAdi vikapanI nivRtti, 2. jJAnAdi guNenA ciMtananI pravRtti ane 3. zuddha ratanyanI vRddhi, e traNa phaLe che. (3) pavanarahita gharamAM rahelA sthira dIpakanI jema keI eka viSayamAM upaga rUpa cittanI sthiratA, te trIjo thAnaga che ane tenAM 1 sarva kAryomAM anya AlaMbana rahita svAzrayIbhAva, 2 cittanI sthiratA ane 3 bhavaparaMparAne viccheda, e traNa phaLe che. - (4) anya viSayamAM ajJAnathI thatI IcchAniSTapaNAnI kalapanAne tajI samabhAva dhAraNa kare, te the samatA yoga che. ene ja ahIM zama jANa. tenAM 1 tapajanya labdhione svArthe upaga na kare, 2 ghAtakamene kSaye pazama ane 3 parApekSA rUpa baMdhanane savathA nAza, e traNa phaLa che. (5) karma rUpa anya saMgathI thatI mAnasika caMcaLatA (vikalpo)ne ane zArIrika halanacalanAdi kriyAne samULa nirodha, te pAMcame vRttisaMga che. ahIM mAnasika vikalpanA nirodhathI kevaLajJAna ane zArIrika kriyAonA nidhathI zailezI avasthA pragaTe che. A ganAM kevaLajJAna, zailezI ane nirvANa e traNa phaLo kahyAM che. vaLI zamane mahimA varNave che ke - zanina vaSiSya, brahmasena samaM AtmAbhedena yaH pazyedasau mokSa gamI zamI // 2 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 artha : karma janya viSamatAne nahi gaNatAM paramAtmA svarUpane aMza sarva mAM samAna che, ema samajI sarva jagatane (jIne) je pitAnA tulya dekhe che te zamavALo AtmA mokSagAmI che. bhAvArthaH vividha jIvanI karmajanya bAhya bhinna bhinna avasthAne anurUpa teonI sAthe ucita vyavahAra karavA chatAM tatvathI sarva jI svarUpe samAna che, ema mAnI sarvane potAnA AtmA tulya mAnanAranA rAga-dveSAdi zAnta thaI jAya che. AvA samabhAvamAM vate jIva muktine pAmI zake che. sarva jIvone Atmatulya mAnavAnuM vidhAna dravyArthika nayathI samajavuM. gAya-bheMsa, brAhmaNa-caMDAla, raMka-rAva, manuSya-pazu vagere te te jenI karmajanya vartamAna avasthAe tene karmajanya paryA che, tene anusAre ucita vyavahAra karavA chatAM darekane AtmA svarUpe samAna-mArA AtmA tulya che, ema mAnI anyanA sukha duHkhane pitAnA sukha duHkha samAna mAne che te sAco zamI muktine pAmI zake che. vyavahAramAM paNa svaputrAdi rogI chatAM AtmIya bhAve tene nirogI banAvavAno prayatna karAya che, tiraskAra karate nathI; tema jIvamAtra tatvathI paramAtmA tulya che, je vividhatA dekhAya che te karma janya raMgarUpa che, mATe keIne duSTa mAnI tiraskArAdi nahi karatAM regI mAnI teno te rega nAza thAya tevuM vartana karavuM joIe, tene duSTa mAnave te aAta che, kAraNa ke tethI zreSa-tiraskAra vagere pragaTe che Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para raMgI chatAM svarUpe Atmatulya mAne te jJAna che, tenAthI AtmIyatA pragaTe che. A AtmIya bhAva e ja zamana prANu che ane tenA dvArA ja jIva paramAtmA banI zake che. bAhya anuSThAne zamanuM kAraNa che, te jaNAve che - ArurukSurmuniryoga, zrayedbAhyakriyAmapi / yogAruDhaH zamAdeva, zudhdhyatyantargata kriyaH // 3 // artha : samAdhiga upara caDhavAne icchate muni bAhya AvazyakAdi) kriyAone Azraya svIkAre, paNa gAaDhaga upara caDhele puruSa te atyaMtara kriyA pUrvakanA zamathI ja zuddha thAya che. bhAvArtha: vega arthAt zama-samAdhine prApta karavA mATe bAhya anuSThAne Avazyaka che, zuddha- dharmanA anuSThAnethI malina vRttiono nirodha ane pariNAme zama-samAdhi pragaTa karI zakAya che. mALa upara caDhavA mATe sIDIne Azraya le paDe che. sIDInA AlaMbanathI jema caDhavAnI zakti pragaTa thAya che ane mALa upara pahoMcAya che, tema bAhya anuSThAnanA AlaMbanathI AtmAmAM samAdhirUpa zama pragaTe che. mALa upara pahoMcyA pachI jema sIDI nirarthaka che tema zama pragaTayA pachI bAhya anuSThAnenuM kArya puru thAya che. pachI te zamanA baLe ja AMtarika zuddhi karate AtmA sarvathA zuddha thAya che. auSadhanI jarUra Arogya pragaTAvavA pUratI che. nirogI thayA pachI auSadha jarUrI nathI. bALakane mAtAnA hAthanI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAya gamanazakti pragaTa karavA pUratI che, cAlavAnI zakti pragaTayA pachI jarUrI nathI. tema bAhya vividha anuSThAne zamasamAdhi pragaTAvavA mATe upayogI che, pachI tenI AvazyakatA nathI. pachI te svayaM zaktithI gamana karI zakAya che tema zama pragaTayA pachI enA baLe ja atyaMtara asaMgakriyA karate sa pUrNa zuddha thAya che. ahIM prIti-bhakti ane vacana kiyA te bAhya anuSThAne ane asaMgakriyA te atyaMta kriyA jANavI. A prIti vagere cAre anuSThAnanuM svarUpa pAchaLa sattAvIzamA gASTakanA sAtamA lekamAM kahevAze. zamana upAya ane phaLa jaNAvatAM kahe che ke dhyAnavRSTe-dayAnadyAH, zamapUre prasarpati / vikAratIravRkSANAM, mUlAdunmUlanaM mavet // 4 // artha : dhyAnarUpa varSAthI dayA nadInuM zamarUpI pUra vadhI jatAM kAMThe rahelA vikArarUpI vRkSanuM mULathI unmelana thAya che. bhAvArtha: dhyAnarUpa varSa thavAthI dayArUpI nadImAM zamarUpa pUranI vRddhi thAya che. arthAt dhyAna dvArA bhAvakaruNAmAMthI zama pragaTe che, zamanuM kAraNa yAna che, mATe pUrve pahelA kamAM dhyAnAga pachI ethe zama (samatA) vega kahyo che. A zama pragaTayA pachI saMkalpa-vikalparUpa vividha vikAre nAza pAme che, e samAdhi ja zamanuM phaLa che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zamathI je Atmahita thAya che, te zama vinA vividha kaSTakriyAothI paNa thatuM nathI. e vAta jaNAve che-- jJAnadhyAnatapaHzIla-samyaktvasahito'pyasau / taM nApnoti guNaM sAdhu, ye prApnoti zamAnvitaH // 5 // artha: zamayukta sAdhu je guNane prApta kare che, te guNane jJAna-dhyAna-tapazIla-samyaktva vagere guNothI yukta chatAM zamarahita sAdhu prApta kara nathI. bhAvArtha : jJAna-dhyAna-tapa-zIla-sadAcAra-samyakatva vagerethI prayatna karavA chatAM vItarAgatA kevaLajJAna vagere guNe zama vinA prApta thatA nathI. arthAta e jJAna-dhyAnAdi yukta anuSThAne paNa zamanI prAptithI ja vizeSa phaLa Ape che. tAtparya ke kevaLajJAnAdi vizeSa guNonI prAptimAM zama mukhya hetu che. zrutajJAnAdi guNethI zama ane zama dvArA kevaLajJAnAdi pragaTe che, mATe jJAnAdi guNavALA AtmAe zama pragaTAvavAnA dhyeyathI sarva anuSThAne karavAM joIe. zamavALA AtmAnuM mahatva varNave che - svayaMbhUramaNaspaddhivardhiSNusamatArasaH / muniyanopamIyeta, kopi nA'sau carAcare // 6 // artha : je munine samatA rasa svayaMbhUramaNa samudranI spardhA karate heya tema vRddhi pAme che, te zamavALA muninI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa sAthe sarakhAvI zakAya teve kaI paNa padArtha samagra vizvamAM paNa nathI. | bhAvArtha : ticchalanA cheDe sarvathI moTo asaMkhyAta jana paheLe je chele svayaMbhUramaNa samudra che, tenI paNa spardhA karate eTale tethI paNa adhika vadhate samatA rasa je munimAM hoya che, te muninI sAthe sarakhAvI zakAya te kaI padArtha A samagra vizvamAM nathI. tAtparya ke zamarasane AnaMda keInI sAthe sarakhAvI na zakAya te anirvacanIya-anubhavagamya che. punaH zamane prabhAva jaNAve che - zamasUktasudhAsiktaM, yeSAM naktadinaM manaH / kadApi te na dahyante, rAgoragaviSomimiH // 7 // artha: (zamane prabhAva e adbhuta che ke - rAtri-divasa jeonuM mana zamane mahimA gAtAM vacanerUpI amRtathI siMcAya che, teo rAgarUpI sarpanA jheranI Umie (rAga-dveSAdinA vikalpa) vaDe kadI paNa baLatA nathI. bhAvArtha: zamano sAkSAta anubhava te kaI rIte samajAvI na zakAya te anirvacanIya che ja, paNa mAtra tenAM subhASita (mahimAvAcaka vAkyo) paNa evAM amRtatulya che, ke je puNyavAna tenuM tri-divasa zravaNa-manana kare che, tenuM mana kadApi AgarUpI phaNidharanA jherI vikalpI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 aLatuM nathI. tAtparya ke tenA manamAM rAganA vikA zAnta thaI jAya che, nivikalpa dazAne te prApta kare che. ane caMcaLathI paNa aticaMcaLa, koI rIte vaza na thaI zake tevu paNa mana nitya zamanuM varNana sAMbhaLavAthI zAntasthira thaI jAya che. zamanA prabhAve muni Atma sAmrAjyane kevA Anaa anubhave che te jaNAve che. garjajJAnagajeotuGga-raGgaddhyAnaturaGgamAH / jayanti munirAjasya, zamasAmrAjya sampadaH ||8| atha : jemAM gajjunA karatA jJAnarUpI hAthIo ane UMce nAcatA dhyAnarUpI ave che, tevI munirAjanI zamarUpI sAmrAjyanI saMpatti sadA jayavaMtI vase che. bhAvArtha : samagra vizvanI upara jeenuM vastra che, te mAhu ane ajJAna jevA mahAzatrue upara paNa munirAjanI zamabhAvarUpI sa*patti (senA) vijaya meLave che. temAM jJAnarUpI hAthIe gajanA karatA heAya che ane dhyAnarUpI azvo UchaLI UchaLIne nAcatA heAya che. tApaya ke upazamabhAvane pAmelA munirAja jJAna-dhyAna vaDe AtmAnA mahAvairI ataraMga zatruone paNa vijaya meLavI zake che. A zama mATe indriyAnA jaya anivAya` che, tethI have tenu varNana indriyajaya aSTakamAM kare che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. Indriyajaya aSTaka bibheSi yadi saMsArAn-mokSaprApti ca kAMkSasi / tadendriyajayaM kartu, sphoraya skArapauruSam // 1 // artha : je tuM saMsArathI Darate hoya ane mokSa meLavavAne Icchate heya, te Indriyane jaya karavA ugra parAkamane pherava! bhAvArtha : indriyone jya karyA vinA bAhya saMsArarUpa janma-maraNa ke saMga-viyegAdinA ane atyaMtara saMsArarUpa rAga-dveSa-kAma-krodhAdinAM kaSTothI chuTAya tema nathI. mATe je A bAhya-atyaMtara ubhaya kaSTArUpa sa sArathI bhaya jAgye hoya ane muktinA sahaja svAbhAvika sukhane meLavavAnI IcchA pragaTI hoya te Indriyane jaya karavA ugra parAkramane pragaTa karavuM joIe. | Indriyena jaya eTale tavathI viSayane virAga che, viSayenA bhegomAM anAsakta banavuM, rAga-dveSane vaza nahi thavuM te indriyene jaya che. jyAM sudhI bhegamAM rAga-dveSa thAya, tyAM sudhI bhege. ne tyAga kartavya che eTaluM ja nahi paNa te anivArya che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 vizva vyavasthA evI che ke manuSya jema jema prApta bhegAdine tyAga - virAga kare, tema tema adhikAdhika bhegAdi sAmagrI maLe. paraMtu tyAM vairAgyazIla manuSya virAganI zakti adhikAdhika keLavI ane traNe lekanI saMpatti maLavA chatAM virAgI ja bane che ane mohane pUrNa vijaya prApta kare che. virAgI banavA mATe prAthamika kakSAmAM tyAga atyaMta upayegI ane anivArya che, paNa mehane AkharI vijaya te vairAgyathI ja thAya che. temAM tyAga e vairAgyanI prApti mATe ane rakSA mATe khAsa upayogI che. have viSayanA rAganI bhayaMkaratA varNave che- vRddhAstRSNAjalApUrNarAlavAlaiH kilendriyaiH / mUrchAmatucchAM yacchanti, vikAraviSapAdapAH // 2 // artha viSayatRSNa rUpa jaLathI bharelA indirUpI kyArAothI vadhelA (pothelA) vividha vikArorUpI viSavRkSo AtmAne gADha mUchita (mUDha) kare che. bhAvArtha: jaLathI bharelA kyArAothI jema vRkSa vadhe che, tema viSayatRSNArUpI jaLathI puSTa banelA IndrirUpa kyArAothI poSAyelA vikArarUpI jherI vRkSe AtmAne meha-- prasta arthAt mUDha banAve che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTa IndrayAne jema jema viSayeAthI tRpta karavAmAM Ave tema tema tenA vikArA vadhe che ane vadhelA vikArA AtmAne mehamUdraDha banAvI viSayAsakta karI de che. dArUpAnathI mUDha anele dArUnA dAsa banI tenI pAchaLa jiMdyugI gumAve che, tema viSayAmAM Asakta anele jIva tenA dAsa manI mahAmUlA mAnavabhavane niraka gumAve che, ane zama sAmrAjyanA anuttara sahaja sukhathI vaMcita rahe che. viSayecchA viSayAnA bhAgathI kadApi zamatI nathI, uttarAttara vadhatI jAya che. mATe ja jJAnIe tyAga-virAgane sAdhe che ane tene ja upadeza kare che. Indriya viSayabhAgathI kadyApi tRpta thatI nathI, te kahe che saritsahastra duSpUrasamudrodarasodaraH / tRptimAn nendriyagrAmo bhava tRpto'ntarAtmanA // 3 // - arzI : hajArA nadIethI paNu pUrNa na thAya tevA samudranA ataLa UMDANa jevA atRpta - bhUkhyA indriyAnA samUha kaI rIte dharAya teve nathI, mATe aMtarAtma bhAvathI tRpta ana! bhAvAtha : viSayeAnI tRSNA evI viSama che ke jema jema tene dUra karavA viSayenuM sevana karavAmAM Ave tema tema Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vadhe ja che, pariNAme mAnavabhavamAM tRpti na thatAM tiryaMca gatimAM javuM paDe, tyAM tRSNa evI vadhI jAya ke viSTA, mAMsabhakSaNa vagere durga chanIya viSayathI paNa tRpti thAya nahi, pariNAme tyAMthI narakamAM javuM paDe, ke jyAM tRSNAnI atizaya kAramI pIDA chatAM viSayenI leza paNa prApti nahiM. ema viSaya-tRSNane vaza saMsAramAM vividha gati - jAtionAM anaMtA duHkhe AtmAe veDyAM te paNa tRpti thaI nathI. hajAre nadIethI paNa na bharAya tevAM samudra je Indriyone samUha che te kaI paNa rIte viSayethI kadApi tRpta thavAne nathI, mATe e tRSNAnAM duHkhene TALavA mATe aMtarAtmAthI tRpta thavuM joIe. aMtarAtmAmAM je svAdhIna svAbhAvika sukha che tene svAda e che ke tene cAkhyA pachI viSayabhogajanya bAhya sukhanI icchA paNa rahetI nathI. ane e ja sAcI tRpti che. pAMca indriyanA vividha vipula viSe pratyeka jIve anaMtI vAra bhegavyA che te paNa Aja sudhI tRpti nathI thaI te ja pramANe che ke viSayabhegathI kadApi tRpti thatI nathI. tene tyAgapUrvakanA vairAgyathI ja aMtarAtmasukhane (saMteSano) anubhava thAya che ane e anubhavane leza paNa e che ke jenI sAme traNe lekanA, traNe kALanAM viSayane svAda paNa kathira tulya banI jAya che. Indriya AtmAne kevI rIte paravaza banAve che te kahe che- Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 AtmAnaM viSayaiH pAzairbhavavAsaparAGmukham / indriyANi nibadhnanti, moharAjasya kiMkarAH // 4 // artha : saMsAra vAsathI kaMTALelA-pAMgamukha banelA AtmAne paNa meharAjAnA sevakarUpa Indriye (mehanA AdezathI) viSarUpI baMdhanethI bAMdhe che. bhAvArtha : mahamUDhatAthI pitAnI jaNAtI paNa Indriya tatvathI pitAnI nathI, paNa mahArAjAnA cAkare che. jaDa pudgalenI racanArUpa hovAthI te jaDa che, tethI ja te AtmAne jaDa pratye AkarSita kare che ane jaDa viSamAM rAga karAvIne e rAgarUpa baMdhanathI AtmAne saMsAramAM bAMdhI rAkhe che. citanya svarUpa AtmAne jaDa sukha kevI rIte sukhI karI zake? tattvathI te parAyA jaDanI IcchA mAtra karavI te paNa anyAya che, pachI jaDanA bheganuM te pUchavuM ja zuM ? te mahAanyAya che ane e anyAyane kAraNe ja jIva duHkhI thAya che. te cetana che te teNe citanyane bhega karo te nyAya che. e nyAyanuM pAlana ja ene sukhI karI zake. viSayethI mUDha AtmA ke aMdha bane che. te kahe che girimRtsnAM dhanaM pazyan, dhAvatIndriyamohitaH / anAdinidhanaM jJAnaM, dhanaM pArzve na pazyati // 5 // . Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 artha : indriyAnA viSayAmAM mUDha banelA chatra patanI mATIne paNa dhanarUpe jotA tene meLavavA doDe che (rakhaDe che), paNa tadna peAtAnI pAse hAvA chatAM anAddhi anaMta evA jJAnarUpa dhanane joI zakatA nathI. bhAvAtha : vizvamAM dhana tarIke manAtuM suvaNu -cAMdI ke ratnA vagere madhu tathI teA jaDa heAvAthI patinI mATIrUpa ja che, nAzavaMta che, chatAM indriyAnA sukhamAM mUDha anelA jIva tene dhana mAnI tenI prApti mATe doDAdoDa kare che, AkAza-pAtALane eka karavA jeTalA prayatna kare che, paNa peAtAnI pAse ja rahelA svAdhIna, zAzvata ane avinazvara jJAna dhanane jotA nathI. jJAna e parama AnaMda che, tenu varNa na karavAnA zabdo vizvamAM nathI, chatAM tuccha dhananI tene upamA e kAraNe ApI che ke jIvane dhananA rAga che, tene e samajAvavAnu che ke je dhanane meLavavAmAM, sAcavavAmAM ane bheAgavavAmAM paNa vividha duHkhA sahana karavAM paDe che, ane ema chatAM ene choDIne khAlI hAthe cAlyA javu paDe che, tevA bAhya kalpita dhanane cheDIne AtmAmAM rahelA akhUTa anata zAzvata jJAnarUpa dhanane pragaTa karavA prayatna kara! A jJAnanuM darzana (anubhava) thatAM ja viSayAnA baMdhanathI bAMdhanArI pApI indriyAnI tAttvika eLakha thAya che ane tarata ja viSayenI abhilASA tUTI jAya che, brAhya zabdA visenI jema zrI arihaMtanI vANI, zrI siddha bhagavaMtAnuM' rUpa, zrI AcAryAMnA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAcAranI suvAsa, zrI upAyAnA svAdhyAyane rasa, munionI pavitratAne sparza Adi arthAtara zakhyAdi viSaye paNa AtmAmAM che tenuM avagAhana karI temAM masta bane che ane krame krame jJAna-dhyAnamAM masta banI AtmA svarUpa bhegane AnaMda lUMTe che. | mehamUDha A mAe viSayamAM kevA ghelA bane che te puraH puraH sphurattRSNA, mRgatRSNAnukAriSu / indriyArtheSu dhAvanti, tyaktvA jJAnAmRtaM jaDAH // 6 // artha : jeonI tRNuM uttarottara vadhatI rahe che, te jaDa puruSe jJAnarUpI amRtane tajIne jhAMjhavAnA nIra jevA (brAmaka) IndriyenA viSamAM doDe che. bhAvArtha apekSAthI vicArIe te Indriya e to vivekIjane mATe mehane jItavA mATenI puNyathI prApta thayelI jIvana sAmagrI che. bhayaMkara te viSayanI tRSNa-abhilASA che, zAstromAM ghaTanArUpe kahyuM che ke mahArAjAne pATavIputra rAgakesarI che, tene maMtrI viSayAbhilASa che ane pAMca indriye viSayAbhilASanI putrIo che, viSayAbhilASanA baLe te saMsArano badhe prapaMca saraje che. je pUrve jaNAvyuM te jJAna-dhanane upama karI jIva A viSayAbhilASanA prapaMcane samaje te e ja IndriyenA nigraha dvArA mehane parAbhava karI mukta thaI zake che. mAtra jarUra che jJAna dvArA vastu tatvane jANavAnI. e jJAna Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhIna che, jIva tene upayoga kare te puNyathI maLelI Indri dvArA viSayane virAga keLavIne rAgakesarIne nAza karI zake, ane mRgatRSNa jevA bhrAmaka viSaya sukhane tajI AtmaguNonA (tRptinA) sahaja AnaMdane bhaktA bane. mahAtmA kuragaDu, naMdiSeNa, sthUlabhadrajI, bharatacakrI vagere enAM daSTAMto che. eka eka IndriyanI paNa paravazatA prANaghAtaka che te kahe che - pataGgabhRGgamInebha-sAraGgA yAnti durdazAm / ekaikendriyadoSAcced , duSTaistaiH kiM na paJcabhiH // 7 // artha : jo pataMgiyA, zrama, mAchalAM, hAthIo ane mRgalAM, mAtra eka-eka indriyane vaza banIne paNa duHkhI thAya che, te duSTa evI te pAMce Indriye zuM anartha na kare? bhAvAthaH rUpanA rAgathI pataMgIyA, gaMdhanA rAgathI bhamarAo, rasalubdha mAchalAMo, sparza (kAma) rAgathI hAthIo ane zabdanA (gItanA) rAgathI hariNe prANa gumAve che, e jagaprasiddha che; je eka-eka IndriyanA viSayathI paNa temanI durdazA thAya che te pAMce indriyanA viSayemAM lubdha banelA mAnavanI kevI bhayaMkara durdazA thAya? te zAnta cite vicAravA jevuM che. kasAI bekaDAne khUba khavarAve che tyAre te masta bane che, paNa tene khyAla nathI ke e ja kasAI eka divasa gaLuM kApavAne che ! Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 jaLeA mATe paNa evu ja che, mAsa rAgISTa leAhIthI khacavA jaLeA mukAve che. te leAhIne cUsIne jaLA puSTa bane che, paNa pachI tene nIceAvI nAkhavAmAM Avaze tyAre bhayaMkara du:kha thavAnu che, ne te jANatI nathI. ema viSayAne bhAgavatAM teA mANusa AnaMda mAne che pazu te mUDhane e khyAla nathI ke tenA pariNAme narakAdinAM AkarAM asahya duHkha lAgavavAM paDaze. kharekhara ! viSaye viSa karatAMya bhUMDA che, viSa eka ja janmamAM prANu le che, viSaye aneka janma-maraNa karAve che. indricAnA vijetA ja sAcA vijayI che, te kahe che-- vivekadvIpaharyakSaiH, samAdhidhanataskaraiH / indriyaiyoM na jIto'sau, dhIrANAM dhuri gaNyate // 8 // atha' : vivekarUpI hAthIneA nAza karanAra siMha jevI ane samAdhirUpa dhanane cAranArI duSTa evI indriyAthI je hAryAM nathI, te puNyAtmA dhIra puruSAmAM agresara gaNAya che. bhAvAtha : je vivekarUpI hasti, meAhanI senAne jItIne AtmAne vijaya apAve che, tenA nAza karavAmAM indriya siMha jevI ane je samAdhirUpa sahaja sa pattine ceAranArI che te indriyAne jIte te ja sAcA dhIra-vIra-mahAvIra che. raNabhUmimAM seMkaDo hajAro zastrAnA ghAne jhIlIne vijaya meLave che te leAkamAM dhIra-vIra manAtA paNa viSayonI mA. sA. 5 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAme pAmara dIna bane che. vizvamAM seMkaDe yuddha kare, cha khaMDanuM rAjya meLave, paNa je Indriyone jItI nahi, te te pAmara che. viSayecchAno nAza jeNe karI AtmAnuM saMteSarUpa sahaja sAmrAjya meLavyuM che, te ja vizvamAM sAro vijetA che. A Indriyone jaya karavA mATe tyAga e parama upAya che mATe have tyAga aSTakamAM tyAganuM svarUpe varNave che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. tyAga aSTaka saMyatAtmA zraye zuddhopayoga pitaraM nijam / dhRtimambAM ca pitarau, tanmAM visRjata dhruvam // 1 // artha : he mAtA-pitAjI! have saMta banate huM mArA zuddha upagarUpa paramapitAne ane dhRtirUpa mArI mAtAne Azraya karuM chuM. mATe have tame mane avazya cheDe ! - bhAvArtha : ahIM e samajavAnuM che ke pratyeka jIvane eka bAhya ane be atyaMtara ema traNa kuTuMbe heya che. bahAranuM kuTuMba te janma janma navuM hoya che ane Akhare chUTI jAya che ke svayaM cheDavuM paDe che. atyaMtara kuTuMbamAM eka mehakuTuMba ane bIjuM dharmakuTuMba che. A dharmakuTuMba e ja AtmA athavA AtmasvarUpa che, e ja tene guNe ane e ja tenI sAcI zAzvata saMpatti che. tenA anAdarathI jIva duHkhI che, je tene saMbaMdha svIkAre te badhAM duHkhethI mukta thaI sahajAnaMdI banI zake. mATe ahIM tenA saMbaMdhane bAMdhavA bAhya kuTuMbane tyAga karavAnuM vidhAna che. tatvathI jIvane kaMI meLavavAnuM che ja nahi, je mithyA pakaDeluM che tene choDavAnuM che. paNa ajJAnavaza chava navuM navuM meLavavAnI ja mahenata kare che ane jema jema te meLavavAnA prayatno kare che tema tema tattvathI vadhAre duHkhI thAya Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 che, peAtAnI vastune gumAvatA jAya che. mATe ahI' peAtAnu meLavavA mATe pAyuM tajavAnuM jaNAve che. jyAM sudhI parAyuM pakaDI rAkhe tyAM sudhI peAtAnuM pragaTa thatuM ja nathI. mATe ahI' prathama gRhastha jIvanamAM nirupayeAgI pApakAyAM cheDavAnAM che ane mAtA-pitADhi pUjya varganI upAsanA karavAnI che. kAraNa ke e upAsanA vinA prAyaH saMyamane ceAgya vikAsa thatA nathI. jyAre sayamanI ceAgyatA pragaTe tyAre mAhya mAtA-pitAdi svajaneAnA saMbadhanA tyAga karIne abhyaMtara dha kuTuMbanA saMbaMdha bAMdhavAnA che ane tenI sevA mATe sAdhudhamanI bAhya kriyAo karavAnI che. enA pariNAme jyAre dhama kuTuMbanA saMbaMdha dRDha thAya che, pramAda (parabhAvanI vRttie) upara aMkuza Ave che, tyAre te sAdhudhama nI bAhya kriyAo paNa choDavAnI hAya che ane abhyaMtara kriyAthI dharmAM kuTuMbanI sevA karavAnI hAya che, tema karatAM vikAsa vadhI jAya che tyAre sapUrNa svAzrayI banavA mATe mehanA nAza karI svAvala'banI banI kevaLajJAnAdi guNA pragaTAvavAnA che. jema nIcenuM pagathiyu cheDavA vinA sIDInA uparanA pagathiye caDhAtuM nathI tema AtmAne paNa UrdhvIkaraNa mATe kamazaH nIcI kakSAone cheDIne UMcI kakSAnA Azraya levAnA che, ane chevaTe sava parAzraya cheADI saMpUrNa svAzrayI banavAnu che, ema sava thA parAlaMbananA tyAga e ja mukti che. mATe ahI sayamI khanatAM abhyatara zuddha upayAgarUpa pitAne ane yarUpa mAtAne svIkAravA mATe bAhya mAtA-pitAne cheDavAnu kahyu che. temAM zuddha AtmasvarUpanA upayoga te pitA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sukha-duHkhAdimAM samAdhirUpa vairya te mAtA jANavI. te mAtA-pitA zuddha AtmAne-paramAtmabhAvarUpa putrane janma ApanArA che. arthAt AtmAne paramAtmA banAvanArAM che. have baMdhanA saMbaMdhane choDavA jaNAve che- yuSmAkaM saGgamo'nAdi-bandhavo'niyatAtmanAm / dhuvaikarUpAn zIlAdibandhanityadhunA zraye // 2 // artha : he baMdhuo ! tamAre saMbaMdha pravAhathI anAdi che. anizcita svarUpavALe che. tene tyAga karIne have nitya eka ja rUpavALA zIla vagere tamArA abhyatara) baMdhuone huM Azraya karuM chuM. bhAvArtha : janma janma manuSyane navA navA bhAIonA saMbaMdha thAya che ane tUTe che. ethI teo niyata sAthe rahenArA sAcA AtmAnA baMdhuo nathI, eTale prAraMbhamAM mAtA-pitAnI jema bhAIone saMbaMdha jarUrI che, paNa Akhara te sAcA nitya baMdhane saMbaMdha ja sthira TakI zake. tethI ahIM kahyuM che ke pravAhathI anAdi chatAM saMga saMbaMdha hovAthI te baMdhuo! tamAre saMbaMdha aniyata che, tethI have nizcita ekarUpavALA ziyaLa, satya, zama, dama, saMtoSa vagere guNarUpI zAzvata baMdhuone Azraya karuM chuM. tAtparya ke saMyama svIkAratAM pahelAM anizcita saMbaMdhavALA baMdhuone saMbaMdha paNa choDavAne che, e bAhya saMbaMdha chUTe te ja guNene sabaMdha joDAya. jeo saMyama svIkAravA chatAM gRhastha jIvananA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go saMbaMdhane rAga choDe nahi, tenA guNe pragaTI zake nahi kAraNa ke bAhya upAdhi ja AMtara prakAzamAM bAdhaka che. tene cheDavAthI ja AMtarika guNe pragaTa thAya che. mATe bAhya saMbaMdhanI mamatA choDIne AtmAnuM samatA svarUpe pragaTAvavuM jarUrI che. have strI ane jJAtijanonA saMbaMdhane choDavA kahe che ke - kAntA me samatavaikA, jJAtayA me samakriyAH / bAhyavargamiti tyaktvA, dharmasaMnyAsavAn bhavet // 3 / / - 1 artha : eka samatA ja mArI (zAzvatI) patnI che. ane samAna AcAravALA (munivaro) mArA jJAtijane che, e rIte bAhya saMbaMdhIo rUpa upAdhine tajIne AtmA dharmasaMnyAsI thAya. arthAt audayika bhAvanA saMbaMdhone tyAga karI AtmA kSapazama bhAvavALe thAya. - bhAvArtha : pahelAM kahyuM tema nIcenuM pagathiyuM cheDe te ja upara caDhI zake. ahIM je mAtA-pitAbaMdhuvarga- patnI ane jJAtijane vagerenA bAhya saMbaMdhe te neharAga ke kAmarAga rUpe hovAthI mohanA udayarUpa che. tene tajyA vinA mehanA pazamathI (vairAgyathI) pragaTatA kSApazamika guNone saMbaMdha thaI zake nahi. mATe ahIM mAtA-pitAdi bAhya saMbadhIone (dayika bhAvone) saMnyAsa eTale tyAga karavA jaNAvyuM che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A viSayane samajavA ze vizeSa vicArIe. zAstromAM keganA IchAyega, zAstra ane sAmaga ema traNa prakAre kahyA che. ahIM ega eTale dharmavyApAra e artha samajavo. temAM 1-IcchAga eTale dharma ArAdhavAnI IcchA hoya paNa pUrNa -zuddha ArAdhI na zake tevA AtmAne sAticAra dharmavyApAra. 2-zAsUga eTale zakti anusAra apramAdIne zAstrAnusArI doSarahita akhaMDa dharmavyApAra ane 3-sAmaga eTale zAstramAM sAmAnya rUpe kahela hoya chatAM sAdhaka pitAnA sAmarthyathI viziSTa rUpe kare, te dharmavyApAra. A sAmaganA (1) dharma saMnyAsa ane (2) gasaMnyAsa ema be bhede che. temAM vaLI dharmasaMnyAsanA tAtvika ane atAvika ema be bheda che. upara kahyA te karmanA udayana (rAgAdinA) baLe joDelA saMbaMdhone tyAga kare te pratrajyAkALe atAtvika tyAga ane mahinA AMzika kSayathI (kSapazamathI) pragaTelA chAgharthika (AMzika) guNone tyAga te tAtvika dharma saMnyAsa kahyo che. te kSepaka zreNimAM apramattabhAvamAM vartatA jIvana mehane kSaya thatAM sudhI hoya che. bIjA prakArane saMnyAsa jIvane zelezI avasthAmAM traNe yoganA nirodharUpa hoya che. . ! upara traNa lokomAM atAvika dharmasaMnyAsa kahyo. have cethI kalekamAM tAvika dharmasaMnyAsanuM ane sAtamAM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 lekamAM pegasaMnyAsanuM vidhAna che, ema A aSTakamAM audayika-kSApazamika badhA bAhyabhAno tyAga karavA jaNAvyuM che, tenuM kAraNa e che ke pUrNa tArUpa zuddha saMpUrNa AtmasaMpattine pragaTa karavA mATe te anivArya che. have kSApazamika bhAvane tyAga karavA jaNAve che ke dharmAstyAjyAH susaGgotthAH, kSAyopazamikA api / prApya candanagandhAbha, dharmasaMnyAsamuttamam // 4 // artha : caMdanagadha jevA svAbhAvika) dharmasaMnyAsane pAme tyAre satsaMgathI pragaTelA (namittika) kSApazamika dharmo paNa tajavA yogya bane che. | bhAvArtha : pUrva lekamAM vivecanamAM jaNAvyuM te tAtvika dharma saMnyAsa pragaTa thatAM kSayapazAmajanya (AMzika athavA namittika) dharmo tyAjya banI jAya che, tene tyAgathI kSAyika (pUrNa-sahaja svarUpa kevaLajJAnAdi dharmo (guNa) pragaTe che. mATe A dharma sanyAsa yaMga tAtvika che. gaMdha be jAtanI hAyaH (1) svAbhAvika, (2) naimittika, caMdanagaMdha caMdananA svabhAvarUpa che, tema tArika dharmasaMnyAsajanya (kSAyika bhAvanA) guNe AtmAnA svabhAvarUpa che. tene pragaTAvavA mATe bIjA aupacArika gaMdha jevA pariNAme nAzavaMta ane je AlaMbanathI pragaTelA heya, te kSApazamika dharmo (namittika levAthI) tyAjya bane che. have gurune Azraya paNa svAzrayIbhAva pragaTe tyAM sudhI upagI che te jaNAve che - Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 purata ravA noti, zikSANAracena yAvanA : AtmatattvaprakAzena, tAvatsevyo guruttamaH // 5 // atha jyAM sudhI grahaNa zikSA ane Asevana zikSA e bane zikSAnA samyapha pAlanathI pitAnA AtmAmAM guru paNuM na pragaTe tyAM sudhI uttama guru sevavA gya che. | bhAvArtha AtmA svarUpe kevaLajJAnarUpa guNa dvArA svayaM guru che, paNa AvaraNathI e gurupaNuM apragaTa che, zAstrokta be prakAranI zikSA ke je jJAna ane kriyArUpa che, tene AtmasAt karavA dvArA je kevaLajJAna pragaTe, te ja tenuM gurupaNuM che. mATe te na pragaTe tyAM sudhI tene pragaTAvavA uttama gurunI sevA avazya kartavya che, kAryasiddha thatAM kAraNanI kAraNutA naSTa thAya che, arthAt tenI jarUra rahetI nathI. tema bAhya gurunI upAsanA pUrvaka jJAna-kriyAne abhyAsa kevaLajJAnarUpa gurutva pragaTAvavAmAM kAraNa che, te pragaTayA pachI te bAhA gurunI sevA pUrNa thAya che. ahIM traNa bAbate dhyAnamAM levA jevI che. eka jJAna-kiyA bhaya AtmasAta thayA vinA AtmaguNe pragaTatA nathI, bIjI uttama gurunI upAsanAthI ja e bane zikSAo AtmasAt thAya che ane trIjI enA dvArA gurutva pragaTayA pachI guru upAsanAnuM kArya pUrNa thAya che. vastutaH tAtvika gurupaNuM mAtra jJAna bhaNavAthI ke yatheccha kriyAo karavAthI prApta thatuM nathI, paNa gurunI upAsanA (vinaya) pUrvaka jJAna Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAnA abhyAsathI pragaTe che. arthAt kevaLajJAnarUpa gurutva pragaTAvavA ziSyabhAva keLavavuM paDe che ane te gurunA Alabana vinA keLavAtuM nathI, mATe guru banatAM pahelAM ziSya banavAnI ane te mATe gurutatvanI upAsanAnI jarUra jaNAvI che. ahIM paNa AtmAmAM gurutva pragaTe pachI ja tenI jarUra rahetI nathI ema jaNAvyuM che. - have jJAnAcAra vagere paMcAcAranuM pAlana paNa tyAre pUrNa thAya che te jaNAve che - / jJAnAcArAdayo'pISTAH, zuddhasvasvapadAvadhi / / __nirvikalpe punastyAge, na vikalpo na vA kriyA // 6 // artha jJAnAcAra vagere AcAronuM pAlana paNa pitAne te te zuddha padanI (jJAnAdi guNanI) prApti sudhI ja ISTa che. ane nirvikalpa samAdhirUpa tyAga siddha thatAM kaI vikalpa ke kaI kriyA rahetI nathI. bhAvArtha jJAnAcAra vagere pAMce AcArenuM pAlana te te guNone pragaTa karavAmAM kAraNabhUta hovAthI te jJAnAdi guNonA pragaTIkaraNarUpa kArya siddha thatAM sudhI jarUrI che. pachI tenI jarUra rahetI nathI. tAtparya ke kevaLajJAna pragaTe tyAM sudhI jJAnAcAra, kSAyika samakti pragaTe tyAM sudhI darzanAcAra, svarUpamaNutArUpa yathAkhyAta cAritranI prApti sudhI cAritrAcAra, parama zukaladhyAnanI prApti sudhI tapAcAra ane saMpUrNa AtmavIrya pragaTatAM sudhI vIryacAranA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 pAlananI AvazyakatA che. e pAMce AcArAnA pAlanamAM pazu 'amuka karaNIya che amuka karaNIya nathI' vagere vikalpe rahe, tyAM sudhI te savikalpa dazA che. jyAre sarva guNAnI siddhi thavAthI kaI karavAnuM na rahe, tyAre te nivikalpa dazA kahevAya che, kAraNa ke te avasthAmAM koI vikalpa ke kaI kriyA karavAnI rahetI nathI. pachI te satra vikalparahita svAnubhavarUpa zuddha upayAga ja varte che. zamASTakamAM trIjA zlAkamAM ceAgArUDha AtmA abhyaMtara kriyArUpa zama dvArA zuddha thAya che" ema je kahyuM te A nivikalpa zuddha upayAga ja samajavA. yogasaMnyAsa tatyAgI, yogAnapyakhilAMstyajet / ityevaM nirguNaM zrama,potanuvadyate mALA artha : (ema kramazaH tyAga karatA) tyAgI chelle ceAgasanyAsathI saghaLA cegeAne paNa taje. e pramANe anya danamAM kahela nirguNa brahma (A avasthAmAM ) ghaTe che. bhAvA : pUrva kahyA pramANe kramazaH tyAga karatA tyAgI chelle jyAre cegeAne tyAga kare, tyAre cAgasanyAsarUpa sa| cegeAnA paNa tyAga (nirAdha) thAya che. para eTale sAMkhyadarzInamAM AtmAne svarUpe niCNu brahma kahyo che te A avasthAmAM ghaTe che. paraMtu sarvathA AtmAne guNurahita (jJAnAdi svabhAvarUpa guNNAthI paNu rahita ) mAnavA te aghaTita che. kAraNa ke guNNA e AtmAnuM svarUpa che, tenAthI sa thA rahita te kayAreya haeNtA nahi ane manaze 2 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 paNa nahi, ema mane teA tenuM astitva ja nAza pAme. vaLI kAI dravyanA (padAthanA) sarvanAza te thatA ja nathI. mATe sAMkhyA je AtmAne nirguCNu mAne che te ahIM kahyA te dharmoMsanyAsa ane yeAgasaMnyAsarUpe aupAdhika guNAnA ane cegAnA tyAga rUpe ghaTe. tattvathI muktAtmA aupAdhika auyika ke kSAyeApazamika bhAvAnA ane jaDasvarUpa mana- vacana-kAyA rUpa geAnA tyAga kare che. zuddha kevaLajJAnAdi guNAnu' pragaTIkaraNa tA tenI svarUpAvasthA che, tenA tyAga thAya ja nahi. e ja vAta have jaNAve che vastutastu guNaiH pUrNamanantairbhAsate svataH / rUpaM tyaktAtmanaH sAdhornirabhrasya vidhovi // 8 // atha : jema vAdaLarahita caMdra peAtAnA zuddha tejathI svaya' prakAze che, tema jeNe (sava vibhAvanA) tyAga karyAM che te sAdhunuM anaMta guNaiAthI pUrNa evuM svarUpa svayameva prakAze che. bhAvAtha : vAdaLarahita caMdra jema peAtAnA sahuja tejathI svayaM prakAze che, tema sarva vibhAva-parabhAvanA tyAga thatAM pragaTelA anaMtA guNA vaDe sAdhunuM pUrNa svarUpa paNa svayaM prakAze che. arthAt vaibhAvika guNA dUra thatAM svAbhAvika guNA pragaTe che, mATe muktAtmA sava thA nirguNu nahi pazu pUrNa zuddha guNeAthI yukta che, ema mAnavuM te parama Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 satya che. A aSTakamAM AtmAnA sahaja svabhAvane pragaTa karavA kramazaH vaibhAvika ane naimittika bhAveAnA tyAga karavA e ja eka upAya jaNAye che ane te vaijJAnika dRSTie paNa saMgata che. A tyAga mATe jJAnapUrvakanI kriyA paNa anivAya che, mATe have kriyASTakamAM kriyAnu svarUpa jaNAve che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. kriyA aSTaka jJAnI kriyApada zAnto, mAvatImAM lithiH | svayaM tI? bhavAmbhodheH, parAMstArayituM kSamaH // 1 // atha : jJAnI, kriyAmAM tatpara, zAnta, bhAvanAthI bhAvita ane indriyavijetA e AtmA saMsArasamudrathI pite tare che ane bIjAne tAravA samartha bane che. bhAvArtha : ahIM jJAna, kiyA, upazama, bhAvanA ane Indriyajaya, e AtmAne saMsAramAMthI taravAnA kramika uce che, ema sUcavI je mahAtmA A pAMce sAdhanathI saMsArasamudrathI taravA gya bane chetare che, te bIjAone paNa tArI zake che, ema jaNAvyuM che. jJAnapUrvaka karelI kriyA upazamarUpa kAryanI siddhi kare che. upazama eTale saMsAranA bIjabhUta rAga-dveSa vagerene jaya, e jaya karyA pachI ja bhAvanAo dvArA saMveganI vRddhi dvArA AtmavIrya pragaTa thAya che ane tenA aLe Indriyane jaya (viSaya virAga) pragaTe che. A virAga te AtmAnuM svarUpa che, te jenAmAM pragaTayo hoya te bIjAone paNa bhavasamudramAMthI pAra utArI zake cheje pite DUbI rahyo hoya te bIjAne kema tArI zake? je pitAnuM hita sAdhe te tatvathI paranuM hita sAdhI zake che. athavA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kono svahitanA lakSyavALA khInnanuM hita karI zake che. sAdhya svahita che, ane parahita tenu sAdhana che. jema svahitanA lakSya vinAnA peAtAnuM hita sAdhI zake nahi, tema svahitanuM sAdhana je parahita che, tenI upekSA kare te paNa peAtAnuM hita sAdhI zake nahi. A ja vAtane apekSAe parahitane sAthe te peAtAnu hita sAdhe che, ema 'caupanna puruSa cariya' vagere graMthAmAM jaNAvI che. have dRSTAntapUrvaka kriyArahita jJAnanI nirarthakatAne jaNAve che-- kriyAvirahitaM vanta jJAnamAtramanarthakam / gati vinA pathajJeA'pi nApnoti puramIpsitam // 2 // a: mA nA jANu paNa gamananI kriyA (vanA icchita nagare pahoMcatA nathI, tema kriyA vinAnuM ekalu jJAna meAkSarUpa phaLa sAdhavAne asamartha che. bhAvArtha : be hAtha vinA tAlI lAge nahi, e paga vinA calAya nahi, e cakra vinA ratha cAlI zake nahi, tema jJAna ane kriyA ubhayanA ceAga vinA kAryanI siddhi thAya naDe. ekaluM jJAna niSphaLa che. alakhatta, kriyA jJAnapUrNAMkanI ja saphaLa che, paNa ethI kriyAnI mahattA ghaTatI nathI. pramAdane vaza koI jJAnI kriyAnAM kaSTothI gabharAI ne dUra bhAge te zuM kAya siddha thaI zake ? rAganu' nidAna ane auSadha jANyA pachI paNa zuM auSadha lIdhA vinA ArAgya Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 maLe ? A vizvamAM evuM kayu kAya che je kriyA vinA siddha thatu hoya ? te te bhUmikAne yAgya te te kAryoMmAM mAnasika, vAcika ane kAyika ke AdhyAtmika, koi ne koI kriyA hAya ja che. kharI bhUkha lAgyA pachI zuM besI rahevAya che, ke leAjana mATe udyama karavA lAge che ? ema tattvathI jene sAcuM jJAna pragaTe che, te kriyA vinA rahI zakatA ja nathI. sAcuM jJAna paNa te ja che ke je kriyAnI preraNA Ape che. ekalA jJAnathI saMtASavRtti e mithyAjJAna che. te pramAda ane mAddhanA pakSa karAvI saMsAramAM bhaTakAve che. dareka dharmozAstromAM kriyAthI ja jJAnanI saphaLatA jaNAvI che. e ja vAta have jaNAve che-- svAnakulAM kriyAM kAle, jJAnapUrNo'pyapekSate / pradIpaH svaprakAzo'pi tailapUrtyAdikaM yathA // 3 // tA paNa artha : jema dIpaka svayaM prakAzarUpa che, 'tela pUravuM" vagere te te kALe te te kriyAnI apekSA rAkhe che, tema pUnAnI pazu te te avasare AtmAne anukULa te te kriyAnI apekSA rAkhe che. bhAvArtha : kAI paNa kAya tene anurUpa te te kriyA vinA siddha thatuM nathI, dIpakanA prakAza pAtAnA che--svayaM prakAze che, tA paNa prakAzane pragaTAvavA mATe te--vATa vagerenI tene paNa jarUra rahe ja che. tema AtmA svarUpe sat cidAnaMda svarUpa che, tA paNa te svarUpa pragaTa karavA te Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kALe te svarUpane pragaTAvavAmAM anukULa te te kriyAonI tene apekSA rahe ja che. mATImAM ghaTa rahele che, mATe temAMthI pragaTa thAya che. jemAM je na hoya te temAMthI pragaTa thAya ja nahi. dUdhamAM ghI che, te tene pragaTa karI zakAya che. paNa te svayaM pragaTa thatuM nathI, te te kALe kramazaH te te kriyA karavI paDe che. ghaTa pragaTa karavA prathama mATIne keLavavAnI, ane te pachI tene pakAvavAnI, ema te te avasthAmAM te te kriyA karavAthI ja ghaTa pragaTe che. emAM eka paNa kriyA vinA cAle nahi, tema krama vinA kriyA kare te paNa ghaTa bane nahi. e rIte dUdhamAM ghI che. tene pragaTAvavA kamazaH tenuM dahIM, maMthana, mAkhaNa ane tene tApa Ape te ja ghI pragaTa thAya che; tema AtmAmAM rahelA tAtvika guNo ke je tenuM svarUpa che, tene pragaTa karavA mATe paNa te te avasthAmAM te te prakAranI kriyA kramazaH karavI ja paDe che. kiyA vinA keI paNa kAryanI siddhi kadApi thatI nathI. jJAnanI jeTalI mahattA che, teTalI ke apekSAye tethI adhika mahattA kriyAnI che. jJAna te vyavahAranayathI bIjAnuM paNa laI zakAya che, paNa kriyA to ravayaM karavI paDe che. regI pitAnA rogane ke auSadhane na jANe-na samaje te tene vaidya samajAvI zake, paNa auSadha khAvAnI kriyA te svayaM karavI ja paDe, te vinA seMkaDo vaidyonuM jJAna paNa kaMI karI zake nahi, tema ahIM kriyA vinA mAtra jJAnathI siddhi thAya nahi. zo. sA. 6 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kiyAne anAdara karanArane hitazikSA ApatAM jaNAve brAhyabhAvaM puraskRtya, ye kriyAM vyavahArataH / vadane kavalakSepaM vinA, te tRptikAGikSaNaH // 4 // artha : kriyAnA bAhyabhAvane AgaLa karIne jeo kiyAne apalApa kare che, teo mukhamAM keLiye nAkhyA vinA ja tRptine icche che. | bhAvArtha : "kiyA te bAhyabhAva (pudgalanI pravRtti) che, AtmA te cetana che. pudagalanI jaDa kiyAthI AtmAne lAbha na thAya" ema kriyAnI jaDatAne AgaLa karIne jeo kriyAno niSedha kare che, teo bhejana lIdhA vinA ja tRptine IcchanArA jevA ajJAnI) che. vastutaH AtmAnA guNe tanyarUpa che, tenA upara jaDa karmonAM AvaraNe lAgelAM che, tene dUra karavAthI ja guNe pragaTa thaI zake, mATe pudgalanAM AvaraNene dUra karavA paugalika kriyA vinA cAle ja nahi. lekhAMDane kApavA lekhaMDanI ane jherane mAravA jheranI jarUra paDe che, tema kamene teDavA paugalika te te kriyAnI anivAryatA che. zuM bhaNavAnI te te zArIrika kriyA vinA jJAna kamaTe? bhejananI kriyA vinA tRpti thAya? na ja thAya, tevI ja rIte jaDa karmonA nAza mATe bAhyakiyA upAdeya che. hA, eTaluM jarUrI che, ke je kriyAthI pApakarmone baMdha thAya Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 te kriyA hitakara nathI, paNa kriyA tA pudgalanA dharma che, tenAthI teA puNyamaMdha thAya, kAM tUTe nahi" vagere mAnavu te kharAkhara nathI. jIbha puNyane madha e te pApa nAzanuM praLa sAdhana che. pApa e lAkaDAM che ane tene khALavA mATe puNya e agni che. pApabhAva che tyAM sudhI puNyanI karaNI upAdeya che. vyavahAra dazAmAM zubhakriyA atyaMta upAdeya che. peTanA maLanA nAza dIvelathI thAya, ghI pIvAthI na thAya. jema dIvela maLazuddhi karIne svayaM nIkaLI jAya che, tema zubhapuNya ka, pApaneA nAza karI svayaM chUTI jAya che. jyAM sudhI jaDanA saMbaMdha ane mamatA che, tyAM sudhI tenA pratikAra svarUpa zubhadhyiA vinA cAle ja nahi. jema jema jaDanA saMba Mdha Te tema tema mamatA ghaTe, ane mamatA jema jema maTe tema temakriyAnuM svarUpa paNa badalAya, sa`thA jaDanA saMbaMdha chUTavA pachI kriyAnI jarUra nathI. paNa jaDamAM baMdhAyeleA-mamatAvAna zubha kriyA vinA kema chUTI zake ? samyak kriyAnI upAdeyatA siddha karatAM kahe che ke. guNavadbahumAnAde-nityasmRtyA ca satkriyA / jAta na pAtayedbhAva - majAtaM janayedapi // 5 // artha : guNavaMtAnA bahumAna vagerethI ane grahaNa karelA niyameAne haMmezAM saMbhAravA vaDe zukriyA pragaTelA bhAvanI rakSA kare che, ane nahi pragaTelA paNa bhASane pragaTa kare che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : jyAM sudhI AtmA saMpUrNa zuddha thAya nahi tyAM sudhI AtmAnI zuddhi kare tevI jJAnapUrvakanI zAstrAnusAre karAtI zubhakriyA guNanuM bahumAna ane svIkArelA vratAdinA satata smaraNa vagere dvArA AtmAmAM pragaTelI zuddhinI rakSA kare che, ane uttarottara vizeSa zuddhine pragaTa kare che. Atmazuddhi kriyAne viziSTa banAve che ane viziSTa kriyA AtmAne savizeSa zuddha kare che. jema ucita nyAyapUrvakanA vyApArathI dhana-utsAha vadhe che, ane e vadhelA dhana ane utsAhathI vyApAra vadhe che. dhananA rAgIne vyApAra dhananI sAthe jema utsAhanI paNa vRddhi kare che, tema muktinA rAgInI kriyA puNyanI sAthe pariNAmane (adhyavasAyarathAnakene) paNa vadhAre (zuddha kare) che, ane e vadhelA pariNAma kriyAnuM baLa vadhAre che. e rIte paraspara vRddhi thatAM AmA jyAre pUrNa zuddha thAya che, tyAre bAhya kriyA pUrNa thAya che, ane svarUparamANutArUpa kriyA cAlu rahe che. A svarUparamANutArUpa kriyA te siddhomAM paNa satata hoya che. zrApazamikabhAvapUrvakanI kriyAnI upakArakatA jaNAve che- kSAyopazamike bhAve, yA kriyA kriyate tayA / patitasyApi tadbhAvapravRddhirjAyate punaH // 6 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 artha : kSApazamika bhAvamAM vartatA AtmA vaDe je kriyA karAya te kriyA vaDe, kriyAthI paDI gayelAne paNa pharIthI tenA bhAvanI vRddhi thAya che. bhAvArtha : kSApazamika bhAva eTale mane AMzika kSaya-upazama thatAM jIvanamAM pragaTelI AMzika zuddhi. A zuddhinA baLe je kriyA karavAmAM Ave che, tenAthI maMda paDelA bhAvanI paNa te kriyAnA prabhAve punaH vRddhi thAya che. ahIM regInI cikitsAnuM svarUpa dhyAnamAM levA jevuM che. jema varavALA rogIne vadhatA javaramAM auSadha guNa karatuM nathI, paNa samayane paripAka thatAM tene vega maMda paDe che, tyAre vidhipUrvaka lIdheluM gya auSadha kramazaH javarane nAza kare che. tema jIvane paNa kane roga anAdi kALathI lAgu paDe che, mukti thavAmAM amuka samaya bAkI rahe tyAre jIvane te karmaroga kALa baLe maMda paDe che, ane tyAre caitanyane AMzika vikAsa thAya che. A avasthAne jainadarzananI paribhASAmAM caramAvarta kALa kahevAya che. A AMzika vikAsa pachI temAM vRddhi kare tevI zAstrAnusArI che te avasthAne anurUpa cagya yiArUpa oSadha levAthI kramazaH karmaga ghaTatuM jAya che. ane kSapazama bhAvathI paDI gayelA jIvane pharIthI paNa te bhAva utpanna thAya che, ane tene sata-cit--AnaMdarUpa svabhAvanI (ArogyanI vRddhi thatI rahe che. e kriyA ane bhAvanI paraspara zuddhithI saMpUrNa Arogya pragaTe che. ' chadmasthane kramazaH guNavRddhi mATe kriyA anivArya che te kahe che - Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNavRdhyai tataH kuryAt, kriyAmaskhalanAya vA / ekaM tu saMyamasthAnaM, jinAnAmavatiSTate // 7 // artha : tethI guNanI vRddhi mATe athavA pragaTelA guNathI na paDI javAya te mATe kriyAne karavI joIe. eka saMcamasthAna te rAga-dveSathI mukta evA vItarAgane sthira rahe che. bhAvArtha : jyAM sudhI saMpUrNa guNo pragaTe nahi, tyAM sudhI kriyA anivArya che. kAraNa ke kriyA nahi karavAthI pragaTelA paNa AMzika guNe punaH avarAI jAya che. kriyAnA prabhAve pragaTelA guNenI rakSA ane temAM vRddhi paNa thAya che. pUrNa Arogya pragaTayA pahelAM oSadhane choDI devAthI pragaTeluM Arogya nAza pAme che, tethI jema pUrNa Arogya pragaTatAM sudhI auSadha jarUrI che tema guNene saMpUrNa prAdubhava na thAya tyAM sudhI te te avasthAne anurUpa te te kriyA anivArya che. eka saMyamasthAna (eTale saMpUrNa utkRSTa zuddhi) te jeone meha nAza thayela hoya te nirmohI (sarvajJa) AtmAone sthira hoya che. te pUrve te guNe asaMpUrNa pragaTahyA hoya che, tene pUrNa karavA kriyA anivArya che. kaI paNa kArya adhUruM choDI devAthI thayuM hoya te paNa nAza pAme che, ane cAlu rAkhavAthI pUrNa thAya che. A aSTakanA chaThThA kalekamAM dharmakriyA kyAre karavI te kahyuM che. ane A sAtamA zlokamAM te kyAM sudhI karavI te jaNAvyuM che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have jinAjJA pAlanathI asaMgakriyAnI prApti thAya che te kahe che - vacA'nuSThAnato'saGgA, kriyA saGgatimaGgati / . seyaM jJAnakriyA'bhedabhUmirAnandapicchalA // 8 // artha : vacanAnuSThAnathI (pariNAme je) asaMga anuThAnanI prApti thAya che, te A AnaMda jharatI jJAna ane kriyAnI abhedabhUmirUpa ektA che. bhAvArtha : zAstromAM anuSThAnanA prIti, bhakti, vacana ane asaMga, ema cAra prakAre kahyA che, te uttarottara guNanA prakarUpa che, tenuM varNana pAchaLa ra7mAM aSTakamAM karavAnuM che, te paNa ahIM sAmAnyathI samajavuM ke jema putrane prathama anna avasthAmAM mAtA pratye (ne) prIti heya che, pachI tenA upakAranuM jJAna thatAM bhakti (pUjyabhAva) pragaTe che. kRtajJatAne ethI paNa adhika vikAsa thatAM tenI AjJAne pUrNa pALe che, ane e abhyAsathI chevaTe sajajana manuSya mAtAnI AjJA vinA, svabhAvathI ja tenI sevA kare che, tema ahIM paNa prAthamika kakSAmAM jIvane dharma, dharmasAdhane ane dharmopadezaka vagere prati prIti pragaTe che, pachI tenA upakAre samajAya che. tyAre kRtajJatA-bhakti-pUjyabhAva pragaTe che ane kRtajJatAnI adhika vRddhi-zuddhi thatAM jinezvaradevenI AjJA tene anullaMghanIya banI jAya che, tyAre jinAjJAnA baLe tenI sarva pravRtti jinavacanAnusAriNI bane che. tene vacanA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ce utpanna thayA nuSThAna kaheluM che, pachI daMDanA maLe bhramI pachI jema kulAlacakra daMDa vinA svaya. bhame che tema jinavacananA paNa Alekhana vinA ja jIvanI sarva pravRtti svA bhAvika ane che, tene asaMga anuSThAna kahyu' che. ahIM vacana anuSThAna kramazaH siddha thatAM jyAre asaMgAnuSThAna ane che, tyAre baMnenA bheda maTI jAya che ane te banne ekarUpa banI jAya che. A ekatAmAM vacanAnuSThAnarUpe zuddha jJAnApayAga ane asaMgAnuSThAna rUpe zuddha vIceoNllAsa ane ekarUpa bane che, mATe te avasthA svarUpAnaMdanA amRtane aratI jJAna-kriyA UbhayanayanI ekatArUpa che. jyAM sudhI pUN tA prApta thatI nathI tyAM sudhI jJAna-kriyA ane paraspara sApekSa anI anyAnya vRddhi kare che, ane jJAna pUrNa thatAM kriyA pUrNa thAya che, tyAre kAya kAraNubhAva maTI anne ekIbhAvane pAme che. e rIte jJAna ane kriyAnI pUNa tA thatAM je tRptinA svAbhAvika AnaMda pragaTe che, tenu varNana have pachInA tRpti aSTakamAM jaNAve che-- Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. tRpti aSTaka pItvA jJAnAmRta bhuktvA, kriyAsuralatAphalam / sAmyatAmbUlamAsvAdya, tRptiM yAti parAM muniH // 1 // artha : muni kriyArUpa kalpavelInuM phaLa khAIne, jJAnarU5 amRtanuM pAna karIne ane samatArUpI tAMbUla ArogIne atyanta tRptine pAme che. bhAvArtha: zarIra-jIvana mATe AhAra-pANI ane tenI upara lekamAM tAMbUla jarUrI manAya che. tema arUpI AtmAne paNa te te AhAra-pANI vagere jarUrI che. zarIranI puSTithI AtmA puSTa thatuM nathI, AtmAnI tRpti mATe te tene anukULa bhajana joIe. sat kriyA AtmAnuM bhajana che, jJAna e amRtajaLa che ane e bane pacAvanAra samatA e tAMbUla che. tatvathI jJAnanuM phaLa kriyA ane kriyAnuM phaLa samatA che. munie pAMca prakAranA svAdhyAyamAM lIna rahI, samiti-gupti Adi sat kriyAnuM sevana karI samatAne e avarNanIya AnaMda anubhave che, ke jenI sAme vizvanA sarva bAhya padArthone AnaMda tuccha che. - A jIve bAhya vividha bhejane karIne ane vividha pINunuM pAna karIne rAga-dveSanA lega banI azAntinI evI Aga saLagAvI che, ke je anaMtAnaMta janma thavA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 chatAM haju zAnta thatI nathI. ene zAnta karavAnA ane zAzvata tRpti prApta karavAnA A zreSTha AdhyAtmika upAya karIne Aja pUrve anaMtA jIvA tRpta thayA che. tRptinA e ja sAcA mArga che. samyag jJAnIne potAnA guNAthI ja sadA tRpti thAya che. tethI bAhya viSayAnu tene prayeAjana nathI e vAta kahe che-- svaguNaireva tRptivedAkAlamavinazvarI / jJAnino viSayaiH kiM taiyairbhavet ptiritvarI ||2|| atha : jo jJAnI puruSAne peAtAnA guNeAthI ja kadI nAza na pAme tevI (zAzvatI) akhaMDa tRpti (hAya) che, te teone te viSayAnu zuM prayeAjana che, ke jenAthI alpakAlIna tRpti thAya. bhAvAtha : viSayeAthI alpakALa mATe tRptinA anubhava thAya che, te paNa bhramaNA che, tattvathI teA viSaye jema jema bhAgavavAmAM Ave tema tema atRptinI AgaLa vadhe che. pratyeka jIve anatA kALathI anaMtA janmA karyAM, temAM samudrothI paNa adhika jaLapAna karyAM. tathA patAnA Dhaga jeTalA AhArane ApyA, paNa haju tRpti thaI nathI. e savane anubhava siddha che, teA paNa mehamUdra jIve e ja AhAra pANInI tIvra IcchA kare che, ane emAM rAga-dveSa karIne kAM AMdhI saMsAranA kAramAM duHkhAne anubhave che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnIo jJAnathI A hakikatane jANe che, tethI tucchamithyA tU tane karanArA viSayene tajIne teo jJAna, kriyA ane samatArU5 pAna-bhojana ane tAMbUla Aroge che, ane tenA prabhAve zAzvatI tRptine pAme che. sAcA gIne jJAnakriyAne AnaMda uttarottara vadhe che, ane viSayenI icchA maratI jAya che. jenA pariNAme te zAzvatI tRptine zAzvata AnaMda anubhave che. ahIM jJAnane jaLa, kriyAne bhojana ane samatAne tAbUla karyuM che, te AdhyAtmika vijJAnathI siddha che. ' upazamabhAvanA anubhavathI indriyone agecara evI je tRpti thAya che, te varasanA bhojanathI paNa zakya nathI, te kahe che - yA zAntaikarasAsvAdAd, bhavettRptiratIndriyA / sA na jivheMdriyadvArA, SaDrasAsvAdanAdapi // 3 // atha : zAnta rasarUpa advitIya rasanA anubhavathI Indriyene agocara (agamya) evI je Atma-tRpti thAya che, te jihvA dvArA SasenA AsvAdanathI paNa thatI nathI. | bhAvArtha : anupama zAntarasanA anubhavathI kevaLa anubhavagamya IndriyethI na samajAya tevI je paramAnaMdarUpa tRpti thAya che, te jihUvA IndriyathI karelAM phUrasa bhejanathI paNa thatI nathI. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hI ahIM e sUcana che ke jIvane pragaTAvyA zAntarasa vinA A vizvamAM kadApi kayAMya paNa zAnti maLe tema nathI, bhale te AkAza-pAtALa eka karavA jeTalA udyama kare, paNa vastu jyAM nathI tyAMthI te kema maLe ? caitanyasvarUpa AtmAne pugalAnA bhAgathI tRpti thAya, e kadI zaka nathI. e mATe te eNe mArga badalavA ja paDaze. zAntarasa ke je caitanyasvarUpa che, tene pragaTa karI tenu AsvA dana karavuM paDaze. tattvathI zAstromAM je kAI samyak kriyAe karavAnuM vidhAna che, te zAntarasane pragaTAvavA mATe che. A zAntarasanuM varNana karatAM jaNAvyu che, ke jyAM paudgalika duHkha nahi-paudgalika sukhanI icchA nahi, puddagalanI ciMtA nahi, jayAM rAga nahi, dveSa nahi ane jyAM koI IcchA ja nahi, te zAntarasane sarva rasemAM te rAjA hAvAthI rasAdhirAja kahyo che. tenI prApti mATenA upAye tarIke gurukuLavAsa, adhyAtma viSayaka zAstronu zravaNa-vAcana-ciMtana-manana tathA anityAdi ane maigyAdri bhAvanAonu' vAra vAra manana, aparAdhI pratye paNa paropakAra vRtti ane ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha vagere teAnI sAthe vividha niyameAnu pAlana vagerenu' sevana karavuM joie. - sAcI ane mithyA ane tRptinuM svarUpa jaNAve che-- saMsAre svabhavan mithyA, tRpti syAdAbhimAnikI / tathyA tu bhrAntinyasya, sA''tmavIryavipAkakRt // 3 // '' Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha : saMsAramAM sukhethI (mAnI lIdhelI) abhimAnarUpa tRpti svapnanI tRpti jevI mithyA che. sAcI tRpti te abrAntane (samyagU jJAnIne) hoya che. (ane) te ja AtmAnI zakitane (guNene) pakAvanArI (puSTa karanArI) che. | bhAvArtha : svapnamAM meM miSTAnnanuM bhajana karyuM evuM dekhe, tethI kaMI bhUkha bhAge nahi, tRpti thAya nahi, tema viSAmAM mAnI lIdhelAM miThA sukhathI AtmAne tRpti thAya nahi, dehAdhyAsanA kAraNe viSayethI thatI kSaNika IndricenI tRptine pitAnI tRpti mAnIne jIva ThagAya che. vastutaH viSayathI dehanI tRpti ke puSTi thatI nathI, uttarottara tRNa vadhe che, paNa bramaNathI (dehamAM AtmapaNAnI mithyA buddhithI) jIva ThagAya che. sAcI tRpti te deha ane AtmAnI bhinnatA jenAthI samajAya tevA jJAnathI yukta samyaga jJAnIne thAya che, tenI viSayenI icchA ja maravA lAge. che, ane AtmaguNone-AtmAnA sAmarthyane vikAsa (vRddhi) thAya che. tatvathI AtmaguNone vikAsa viSayanA virAgathI thAya che, ane te vikAsa ja sAcI tRpti che. pagalethI AtmA kadApi puSTa na thAya te jaNAve che - pudgaleH pudgalAstRpti, yAntyAtmA punarAtmanA / paratRptisamAropo, jJAninastana yujyate // 5 // atha : pudagalethI pudgale tRpti (upacaya)ne pAme (vadhe-puSTa thAya) ane AtmAthI (caitanyAdi guNethI) AtmA. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRptine pAme, chatAM pulanI tRptine (puSTine) AtmAnI tRpti mAnavArUpa mithyA upacAra kare te jJAnIne ghaTita nathI. bhAvAtha : AtmA ane pudgala banne dra paraspara bhinna svabhAvavALA che, tethI puddagalane sagathI pugale ja puSTa thAya ane AtmaguNonI vRddhithI (pragaTIkaraNathI) AtmA puSTa thAya e svabhAvasiddha che, chatAM anyanI tRptithI pitAnI tRpti thAya che ema mAnavuM te sAcAjJAnIne mATe egya nathI. arthAt pudgalanI tRptithI AtmavikAsa mAnave te ajJAna che. pUve pUrNatASTakamAM jaNAvyuM che tema bAhyapadArthothI AtmA pUrNa banavAne badale apUrNa (atRpta) bane che, ane bAhya jaDa padArthone jema jema cheDe che, tema te pitAnA guNothI pUrNa thAya che. zuM zarIramAM sojAnI jADAI thavAthI zakti vadhI che ema kahI zakAya ? kadApi nahi, zakti ghaTavAthI sojA pragaTe che. mATe te zakti pragaTAvavA sojA utAravAno prayatna kare paDe che, ane jema jema sajA Utare che, tema tema Arogya (zarIrazakti) vadhe che. e rIte AtmAnI sAcI puSTi (guNa vRddhi) mATe paNa pudgalenA bhAgane chokavA paDe che. e kAraNe ja anaMta upakArI paramAtmAe pudagalene tyAga ane vairAgya karavA upaderyuM che, ane e rIte tyAga-vairAgya dvArA anaMta AtmAo Aja pUrve sAcI zAzvatI tRptine pAmIne tenA zuddha AnaMdane jogavI rahyA che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya manuSya te A AtmatRptine paNa samajI zakatA nathI. te tenA AnaMdane te zI rIte anubhave ? e vAta jaNAve che - madhurAjyamahAzAkA'grAhye bAhye ca gorasAt / parabrahmaNi tRptiAM , janAstAM jAnate'pi na // 6 // artha: (madhurAjya=) suMdara (sukhaprada) rAjyanI moTI AzAvALAthI paNa meLavI na zakAya. ane gerasAtra) vANanA rasathI (pragathI) paNa brAhya (eTale varNavI paNa na zakAya.) tevA (parabrahmaNika) paramAtma tattavamAM je (svabhAvaramaNutArU5) tRpti che, tene sAmAnya manuSya te jANatA paNa nathI. athavA bIjo artha-(madhura Ajya5) suMdara thI ane vividha zAkathI prApta na thaI zake evI, ( sA ) dUdha, dahIM AdithI paNa (bAhya=) para-bhinna, (arthAt suMdara ghI, vividha zAka ane dUdha, dahIM vagerethI paNa para mukta) evA paramAtmatatvamAM je (vaguNenA AnaMdanI) tRpti hoya che, tene sAmAnya che jANatA paNa nathI te tenA svAdane te te kevI rIte anubhavI zake ? bhAvArtha : kevaLa bAhya pudagalenA bhogomAM tRptine AnaMda mAnanArA mithyAzAnI AtmAnA zuddhasvarUpAnaMdane jANa paNa zakatA nathI. te tene anubhava Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kare ja kema ? jeNe AtmAnuM svarUpa, tenuM svabhAvasiddha sukha vagere jANyuM paNa nathI tevA sAmAnya mAnave AtmAnI svabhAvaramaNutArUpa tRptine anubhava kaI rIte na karI zake. - ajJAnIne pudgala bhegathI jhera tulya viSayenI IcchA vadhe che ane jJAnIne AtmadhyAnathI amRtanA oDakAra pragaTe che, te vAta jaNAve che - viSayormiviSodgAraH, syAdatRptasya pudgalaiH / jJAnatRptasya tu dhyAnasudhodgAraparamparA // 7 // artha: pudgala vaDe tRpita mAnanAra evA mohamUha AtmAne pudgalethI (viSayabhegathI) viSayanA vikalpa rUpa viSanA oDakAra pragaTe che, ane jJAnatRpta (jJAnI Atma svarUpamAM ramanAra)ne te dhyAna (AtmadhyAna) rUpa amRtanA oDakAranI paraMparA cAle che. bhAvArtha : viSayothI tRpti meLavanAra atRptane jema jema viSaye bhagave tema tema viSenI IcchArUpa jheranA oDakAra Ave che, arthAt vadhatI jatI viSayenI IcchArUpa jheranA oDakAra Ave che ane e jherathI AtmAnuM mRtyu thAya che. arthAt AtmAnA bhAvaprANa rUpa jJAnAdi guNe nAza pAme che, avarAI jAya che. ane AtmajJAnathI je mahAtmA puruSa tRptine anubhave che, tene te zuddha Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnarUpa amRtanA eDakAranI paraMparA cAle che, tene amRta tulya AtmadhyAna dvArA jJAnAdi bhAvaprANe pragaTa thAya che. pUrNa zAzvata jIvanane te prApta kare che. tAtparya ke ajJAnIne viSayanA bhegathI viSayenI IcchA vadhatI jAya che ane AtmAnA jJAnAdi bhAvaprANe avarAI jAya che ane jJAnIne eTale ke viSaye pratye virAgIne AtmaguNene pragaTAvanArA uttama bhAva pragaTe che. jenA prabhAve te tRpni akhaMDa-zAzvata AnaMda anubhavate (parabrahma) paramAtmA bane che. viSayarAgI IndrAdi paNa sadA duHkhI che ane jJAnI e sAdhu sadA tRptinA sukhane anubhave che, e vAta jaNAve che sukhino viSayAtRptA, nendropendrAdayo'pyaho / bhikSurekaH sukhI leAke, jJAnatRpto niraJjanaH // 8 // atha : aho ! Azcarya che, ke A lekamAM (bhegavavA chatAM) viSayethI tRpti nahi pAmatA Indro ane cakravatIo vagere kaI paNa sukhI nathI, mAtra viSayothI virakta) AtmajJAnathI tRpta e karmamelathI (athavA bhAvakarmarUpa rAga-dveSAdi AMtara zatruothI) rahita e eka bhikSu-sAdhu ja sukhI che. bhAvArtha : viyenI viziSTa sAmagrI pAmelA, jJA. sA. 7 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayane bhagavanArA, chatAM atRpta Indro ane rAjA mahArAjAo vagere sarve paNa sukhane badale mAnasika asamAdhithI ribAtA ane kaSAyathI pIDAtA hoya che, mAtra viSayathI virakta rAga-dveSAdi aMtaraMga zatruone vijetA e jJAnAnaMdathI tRpta eka muni ja viSaya sAmagrInA abhAve paNa upazamanA AnaMdane anubhavo alaukika sukhane bhegave che. e rIte AtmasvarUpamAM tRpta-viSAthI para banela AtmA saMsAramAM vartavA chatAM karmothI pAse nathI, e jaNAvavA have nilepa aSTaka varNave che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. nilepa aSTaka sasAre nivasan svArthasajjaH kajjalavezmani / lipyate nikhilA leokA, jJAnasiddho na lipyate // 1 // artha kAjaLanA ghara jevA A saMsAramAM vasate ane (saMsAramAM ja) svArtha sAdhavAmAM tatpara (ajJa) e saghaLa leka karmathI (rAga-dveSAdithI) lepAya che, paNa jene jJAna siddha (AtmasAt ) thayuM che, te jJAnI pAse nathI. bhAvArtha : ajJAnIne saMsAramAM sarva padArtho rAgazreSamAM nimitta banatA hevAthI te AtmAne kAjaLanI jema malina kare che, te (ajJAnI) kAjaLanI keTaDI jevA A saMsAramAM vartate sva-paranA viveka vinAne ane saMsAramAMthI (bAhya-padgalika dhana-svajanAdi bhAmAMthI) svArtha (sukha) sAdhavAmAM sajja, ajJa sarvaleka (heya-upAdeyanA vivekanA abhAve jinAjJAnI virAdhanA karata) karmathI (rAgadveSAdithI) lepAya che. paNa jene jaDa-cetanane sva-parane viveka karAvanA samyagu jJAna siddha thayuM che. arthAt mana-vacana-kAyAnI sarva kriyA samyagU jJAnAnusArI che, te jJAnI (jinAjJAnI pUrNa ArAdhanA karate, rAga-dveSAdine vijaya karate navAM karmothI) lepate nathI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 - tevA jJAnI kamathI kema lepAtA nathI te have kahe chenaa'hN pudgalabhAvAnAM kartA kArayitA'pi ca / nAnumantA'pi cetyAtmajJAnavAn lipyate katham ? // 2 // a` : huM paudgalika bhAvAnA kartA nathI, karAvanAra paNa nathI ane anumAdana karanAra paNa nathI. eve AtmajJAnI kevI rIte lepAya ? arthAt karmAMdha kema kare? bhAvA : huM zuddha Atmadravya chuM, cetana chuM, mAruM svarUpa caitanya che, te huM jaDa kriyA kema karI zakuM ? mATe mArA zuddha svarUpathI huM paudgalika kriyAnA karanAra, karAvanAra ane anumedanAra paNa nathI, ema je paulika bhAvAmAM peAtAnu katRtva mAnatA nathI, te AtmA kamathI lepAtA nathI. zuddha nayathI eka drazya khIjA dravyane kaI karI zakatu nathI, AtmA svaguNuMAnA karyAM che, ane karmAM paudgalika bhAvenA kartA che. chatAM 'huM pauddagalika bhAvAnA karyAM chu" ema mAnavuM te ajJAna che, ane te ajJAnathI ka`madha thAya che. para Mtu je zuddha tattvajJAnI che, tene kama`baMdha thatA nathI. ahI jainardezana mAnya vividha naceAthI AtmAmAM katRtva atRtva kevI rIte ghaTe che te vicArIe, ke jethI A viSayane ane pachInA viSayane paNa spaSTa samajI zakAya. zuddhadravyane ja vastu 1. zuddhadravyArthi ka naya ke je mAne che, te nayanI apekSAe AtmA kAI ja bhAvAnA karyAM nathI, Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 pitAnA zuddhabhAvane paNa kartA nathI. A naya padArthane kuTastha nitya(sava-para kaI pravRttirahita) mAne che, tethI A nayanI dRSTie dareka dravya pite pitAnAmAM paNuM kaMI pravRtti karatAM nathI, ane je pravRtti ja na hoya te kartutva kema ghaTe ? mATe tenA mate dareka dravye udAsIna che, kazuM ja katAM nathI. jema AkAza udAsIna hovAthI kaI raMgathI lepAtuM nathI, tema Atmadravya paNa udAsIna hevAthI kaI karmathI levAtuM nathI. A naya AtmAne sadeva zuddhavarUpavAna mAne che. arthAt dIpaka ane ti jema bhinna nathI, tema AtmA ane tenuM zuddha svarUpa bhinna nathI. tenuM zuddha svarUpa te ja pite AtmA che, tethI tene kaMI karavApaNuM nathI. ahIM prazna thAya ke AtmA jJAnI che te te jANavAnI kiyA te kare ja che, pachI te kartA kema nahi? tenuM samAdhAna e che ke je na hoya tevuM navuM sarjana karavAnI apekSAe AtmAne akta mAnya che, heya tene jANavAnI dRSTie nahi. jema dIpaka te te bhAvane prakAzyA kare che, navuM sarjana karatuM nathI, e daSTie akartA che. ema chatAM prazna thAya ke AtmAne parabhAvane kartA bhale na mAne! paNa svabhAvane kartA kema nahi? tenuM samAdhAna e che ke je AtmAne svabhAvane kartA mAnIe to svabhAvanI utpatti pUrve te svabhAvarahita jaDa hatuM ema mAnavuM paDe, ane je jaDa heya te game teTalA prayatna paNa te cetana bane ja nahi, ema asaMgati thAya, mATe Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zuddha dravyArthika naya AtmAne svabhAvane paNa akartA mAne che. "dravya thakI avicalita akhaMDita nijaguNa AtamarAyAre." A dravyArthika nayanI dRSTie AtmA zuddhasvabhAvane kartA nathI, paNa mAtra zuddha svabhAvane dhAraka che. 2. zuddha paryAyArthika nayaH zuddha paryAyane sata mAnanArA zuddhaparyAyArthika nayanA mate AtmA zuddhasvabhAvane kartA che. A naya mAne che ke dareka padArtha potAnA bhAvene (guNa-paryAno ) ja kartA che. paradravyanA bhAvane kartA nathI. kAraNa ke je eka dravya bIjA-para dravyanA bhAvane kartA bane te te paradravyarUpa banI jAya, ane tene potAne nAza thaI jAya, ema AtmAne pudagalabhAne kartA mAnavAthI nAza svIkAra paDe, mATe AtmA parabhAvene nahi paNa pitAnA ja zuddha bhAvene kartA che. A naya zuddha paryAyArthika hevAthI te zuddhapayAne AzrayIne vicAre che, ane paryAye te pratikSaNa utpatti ane nAzadharmavALA che, tethI enA mate AtmA pratikSaNa pitAnA zuddhabhAne kartA che. A lekamAM AtmAne pudgalabhAne akartA A dRSTie kahyo che. 3. sUtranayathI : AtmA rAgAdika vibhAvano paNa kartA che. A nayanuM e mantavya che, ke AtmA svayaM jyAre je je bhAve pariName che, tyAre te te bhAvene te kartA bane che, anyathA tene karma baMdha na thAya. e rIte A naya nijamAM parabhAvanuM kartavya mAne che. paNa paramAM potAnuM karavA mA nate nathI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 ahI' e prazna thAya ke jo AtmA nijamAM parabhAvano karyAM che, te te nijamAM paradravyanA kartA kema nahi? tenuM samAdhAna e che ke te nijamAM sva-para ubhayadravyanI kriyA kare te eka dravyamAM ubhaya drabyAnI kriyAnA prasaMga Ave, ane zrI jinamatamAM eka dravyamAM e drabyAnI kriyA mAnya nathI, tethI jinAjJAA virodha thAya. punaH prazna thAya ke jo eka dravyamAM sva-para be kriyA saMmata nathI, te AtmAmAM kamanA madha kema ghaTe ? tenuM samAdhAna e che, ke sa MsArI AtmA peAtAnA rAgAdi azuddha bhAvene kare che, tyAre te azuddha bhAvAnu Alamana pAmIne kAma Nuva NuAnAM puddagalA svayaM te te jJAnAvaraNAdi krama rUpe pariName che. jema lAhasukhaka pAte kAMi karatuM nathI, te paNa tenI pAse rahelu lAkhaMDa svayaM AkarSAIne lehacu'khakane cAMTe che, telanI cIkAzavALA zarIre UDatI retInA rajakaNe svayaM cAMTe che, tema pAtAmAM rAgAdi vibhAvane karavAthI jIvane ka rUpI raja svayaM cAMTe che. Ama RjusUtranayanA mate AtmA svamAM azuddhabhAvAnA karyAM che, paNa kakha dha Adi paulaiMgalika kriyAnA kartA nathI. punaH e prazna thAya ke jo kama pudgalA svayaM AtmAne cAMTe che, te jIvane karmAM nA karyAM kema kahevAya ? tenuM samAdhAna e che ke vAdaLa jaLane varasAve che, chatAM te dhAnyane varasAve che, ema kahevAya che. temAM kAraNa e che ke teNe varasAvelA jaLathI dhAnya pAke che. e rIte AtmA rAgAdi Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 vibhAvane kare che, tenA kAraNe kameM tene svayaM cUMTe che, tethI kAraNamAM kAryane upacAra karIne AtmAne karmane kartA kahevAya che. tattvathI te te karmane kartA nathI, paNa rAgAdi vibhAvane kartA che. 4. naigama ane vyavahAra : A be naye upacArane paNa mAnatA hovAthI teonI daSTie AtmA karmane paNa karyA che. A mAne che ke AtmA je rAgAdibhAvone kare che, tenuM sukha-duHkhAdi phaLa kALAntare AvatuM hovAthI rAgAdi ane sukhaduHkhAdine kAryakAraNa bhAvane sAMdhanAra vacce keI nimitta mAnavuM joIe, te nimitta karma che. arthAt AtmA rAgAdi bhAvane kare che, tenAthI karma bAMdhe che, ane te karma kALAntare sukhaduHkhAdi phaLane Ape che. bIjI yukti e paNa che ke AtmAmAM rAgAdi bhAve ane karma pudgala kSIra nIranI jema evAM ekameka banI rahe che, ke jethI A rAgAdi bhAve ane A karma pudgale, e bheda kara duSkara che, tethI je AtmA rAgAdine kartA che, te karmane paNa kartA che. e rIte rAgAdi bhAvonI jema AtmA karmane paNa karyA che, ema naigama-vyavahAra nAnuM maMtavya che. have AtmA ane pudgalanA bhedane je mAne che, te karmathI levAtuM nathI. e vAta jaNAve che - lipyate pudgalaskandho, na lipye pudgalairaham / citravyomAaneneva, dhyAyanniti na lipyate // 3 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 artha : jema vicitra varNa vALuM AkAza aMjanathI levAtuM nathI, tema huM pudgalathI lepAtuM nathI, pudgalethI (te) pudgalone samUha lepAya che, evuM dhyAna karate AtmA lepAte nathI. | bhAvArtha : karmo e ja kArmaNa nAmanuM zarIra che, te dareka AtmAne anAdikALathI lAgeluM atyaMtara zarIra che. jyAre jIva rAgAdimAne kare che, tyAre kAzmaNa vargamAM pudgalo karmarUpe pariNamIne e kAmaNa zarIramAM maLI jAya che. tattvathI kArmaNa zarIra paNa karmanA samUharUpa hevAthI pudgalarUpa ja che, tethI temAM je navA karmo maLe che, te pudagalanI sAthe ja joDAya che, AtmAnI sAthe joDAtA nathI. hA, kArmaNa zarIrane saMbaMdha AtmAnI sAthe che paNa tethI karma AtmAne lAge che ema kahevAya nahi. kAraNa ke AtmAne kArmaNa zarIra sAthe saMga saMbaMdha che, tAdamya saMbaMdha nathI. saMga saMbaMdha tAtvika nathI, aupacArika che. jema AkAzamAM IndradhanuSya vagere vividha vargone saMbaMdha thavA chatAM AkAza tenAthI lepAtuM nathI, tema AtmA paNa kAmaNa zarIrane soga chatAM tenAthI lepAtuM nathI. nizcayanayanA mate AtmA kadApi pudgalenA saMbaMdhathI lepAbaMdha . jema nirmaLa saphaTika vividha varNanAM vasa vagerenA saMbaMdhathI te te varNavALuM dekhAya che, paNa -tattvathI te te varNamaya banatuM nathI, tema AtmA paNa karmathI joDAvA chatAM pudgalamaya banatuM nathI, sphaTikanI jema alipta Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ja rahe che. karmAMnA sabadhathI te rAgI-dveSI vagere dekhAya che, pazu tattvathI teA rAgAddhithI ane karmAthI rahita te zuddha ja che. have sa` kriyA cittazuddhi mATe upayAgI che, ane jo AtmA tattvathI zuddha ja che, te tene AvazyakAdi kriyAAnuM zuM prayeAjana che? tenuM samAdhAna karatAM kahe che ke liptatA jJAnasampAta - pratighAtAya kevalam / nirlepajJAnamagnasya, kriyA sarvopayujyate ||4|| artha : 'huM nile pa chu" evA jJAnamAM magna AtmAne saghaLI kriyAmAtra AtmA kathI lipta che.' evA (mithyA) jJAnanA saMbhavane rAkavA mATe ja upayeAgI che. bhAvArtha : jema nIreAgIne rAgathI bacavA mATe paNa pathyapAlana upayAgI che, tema zuddha AtmAne azuddhacittathI acavA mATe AvazyakAdi sa` kriyAe upayogI che. zuddha AtmAne paNa tene jyAM sudhI mAhanA uya che, tyAM sudhI cittanI malinatA saMbhavita che, mATe 'karma jaDa che, huM cetana chu, nirlipta chu" evAM zuddha jJAnamAM va`tA AtmAne paNa mAhanA udayathI 'huM kA~thI lepAyelA chu" evI bhrAnti thavAnA saMbhava che, temAMthI bacavA mATe AvazyakAdi saghaLI kriyAo upayAgI che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 have liptatA ane aliptatAnu phaLa jaNAve che-- tapaH zrutAdinA mattaH kriyAvAnapi lipyate / bhAvanAjJAnasampanno, niSkriyo'pi na lipyate // 5 // atha : tapa, zruta vagerenA maDha karanAra kriyAvAna paNa karmothI lepAya che, ane bhAvanAjJAnathI yukta kriyA rahita hAvA chatAM te AtmA lepAtA nathI. bhAvArtha : AtmAnA svarUpane prApta karAvanArA zuddha saMskArane pASaka evA bhAvanAjJAnathI yukta bhavyAtmAne jema jema jJAna ane kriyA vadhe che, tema tema upazama bhAva vadhe che, ahu kArane badale namrabhAva pragaTe che, sarva jIva pratye AtmatulyapariNati pragaTe che, tethI te bAhyakriyA rahita hoya te paNa abhyaMtara upazamabhAvanA cege te kathI lepAtA nathI.. tapa ane zruta arthAt kriyA ane jJAnanA udyama karavA chatAM paNa jo tene mada thAya te jIva kama kha'dhathI lepAya che. game teTaluM jJAna bhaNe ane kaSTa-kriyA kare paNa jene maDha thAya. te kamathI bhAre thAya che. pU. upAdhyAyajI mahArAje bahu saraLa. bhASAmAM A vAta kahI che ke-- jJAna-dhyAna-hayAyavare, tapa-japa-zruta parataMta-saluNe,. chaMDI zama prabhutA lahe, muni paNa parigrahava ta--salu.." arthAt namrabhAva pragaTacA vinA jJAna--kriyA ahaMkArajanaka banIne AtmAne kakha dhanu kAraNa bane che. mATe Atma- Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pariNatima evA bhAvanAjJAnathI yukta e ahaMkAramukta muni karmathI pAse nathI. avasthAbhede liptatA aliptatA ubhaya daSTithI lAbha thAya che. te kahe che alipto nizcayenAtmA, liptazca vyavahArataH / zudhdhyatyaliptayA jJAnI, kriyAvAn liptayA dRzA // 6 // artha : nizcayanayanA mate jIva karmathI baMdhAyela nathI ane vyavahAra nathI jIva karmathI baMdhAyela che. jJAnI alipta (nizcaya) daSTi vaDe zuddha thAya che ane kriyAvAna lipta (vyavahAra) dRSTithI zuddha thAya che. bhAvArtha : ahIM karmayogI ane jJAnayogI be prakA2nA sAdhakane uddezIne zuddhinA bhinna bhinna be upAya jaNAvyA che. prAthamika avasthAmAM sAdhakanI daSTi vyavahAru heya che, tethI te AtmAne karmathI baMdhAyele mAne che ane tene teDavAnA uddezathI Avazyaka vagere kriyA karate cittazuddhine pAme che. ahIM sudhI tene karmavegI kahevAya che. pachI cittazuddhi thatAM jyAre nizcaya daSTi pragaTe che, tyAre tene "AtmA, karmathI alipta-zuddhabuddha-niraMjana che." evuM pitAnA zuddha svarUpanuM je jJAna thAya che, te jJAnathI ja te zuddha thAya che. A avasthAmAM te jJAnagI kahevAya che. jema siMhanuM baccuM paNa vaNajhAranA piThiyA sAthe raheluM, jyAM sudhI pitAne piThiyA tulya mAne che, tyAM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 sudhI te vaNajhAranA sahakArathI jIvana gujAre che, ane jyAre tene "huM te siMha chuM." evuM bhAna thAya che, tyAre svayaM pitAnA baLathI jIve che. tema AtmA paNa pitAne baMdhAcele mAne che, tyAre te baMdhana teDavAnA prayatna (kriyAo) kare che. ane jyAre ene pitAnA zuddha svarUpanuM bhAna thAya che, tyAre zuddha jJAnanA baLe te parabhAvathI rahita (mukta) bane che. e rIte prathama vyavahAranayanI kriyAnI upAdeyatA che, ane cittazuddhi thayA pachI nizcayanI (jJAnayeganI) upAdeyatA che. chatAM jeo prAthamika avasthAmAM ja kriyAne anAdara karIne jJAnane mAtra ja mahatva ApI pitAnI bhUmikAne ucita evI kriyAone tyAga kare che, teone te uparanA guNa sthAnakanI paNa prApti thatI nathI, ane tethI teo jJAna ane phiyA ubhayathI mArga bhraSTa thaI saMsAramAM rakhaDe che. jJAnakriyAsamAvezaH, sahaivonmIlane dvayoH / bhUmikAbhedatastvatra, bhavedekaikamukhyatA // 7 // artha: jJAna ane kriyA banene sAthe ja vikAsa thate hovAthI (tattvathI te) jJAna-kriyA bannenI ekatA hoya che, tathApi (ahIM sAdhakanI legyatA rU5) bhUmikAnA (guNasthAnakanA) bhedathI eka ekanI mukhyatA (ane bIjAnI gauNatA jaNAvI) che. bhAvArtha sAdhaka prAthamika draSTimAM kriyAne mahatva Ape che, tyAre paNa (jJAna rahita kriyA niSphaLa rahevAthI) kriyA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 sAthe gauNapaNe jJAna pazu hoya ja che. mAtra te avasthAmAM tene kriyA mukhya ane jJAna gauNubhAve hAya che. pachI jyAre cittazuddhi thatAM AtmAnA zuddha svarUpanuM jJAna-bhAna thAya che, tyAre tenI sAdhanAmAM jJAna mukhya hoya che, ane kriyArahita jJAna pAMgaLu hAvAthI jJAna sAthe kriyA gauNuparNo paNa hoya ja che. ema sAdhakanI ceAgyatAne AzrayIne prathama kakSAmAM tene kriyAnI mukhyatA hAya che, ane jJAnanI gauNatA hAya che. te pachI uttara kakSAmAM jJAnanI mukhyatA ane kriyAnI gauNutA hAya che. vastutaH te jJAna-kriyA ane sAthe hAya che. sajJAnaM yadanuSThAnaM, na liptaM doSapaGkataH / zuddhabuddhasvabhAvAya, tasmai bhagavate namaH ||8|| artha : jJAna sahita jenI kriyA doSarUpa kAdavathI kharaDAtI nathI, te zuddha (kriyA) ane yuddha (jJAna) svabhAvavALA bhagavaMtane namaskAra thAo ! bhASA : je mahAtmAnI kriyA jJAnapUrNAMkanI che, tene kriyAnA ga rUpa doSa lAgatA nathI, arthAt jJAnapUrvakanI zuddha kriyAthI jene AtmA upazama bhAvane pAmyA che, te kriyAthI zuddha ane jJAnathI yuddha svabhAvavALA bhagavAna (parama caiAgIne) namaskAra thAe. ahI' e rahasya jaNAvyu che, ke AtmAnA zuddha svarUpanu" jJAna thavAthI AtmAne pudgalanA saMga vikArarUpa jaNAya che. tethI kriyA dvArA yAgI pugalanA saMgathI chUTavA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 prayatna kare che. AvI samajapUrvakanI kriyA tene ahaMkAranuM kAraNa banatI nathI, paNa svarUpAnaMdane anubhava karAve che. zuM zarIrane bAhya mela ke aMdarane tAva Utare tyAre sajajanane ahaMkAra thAya? na ja thAya. UlaTe mela ke tAva UtaryAne AnaMda thAya. tema jJAnapUrvakanI kriyA dvArA je mahAtmAne upazama vadhe che, ane madarUpa doSa thatuM nathI te vAraMvAra vaMdanIya che tene namaskAra thAo ! kAraNa ke te ja sAce cagI che, jJAnI che ane vapara hitasAdhaka che. have AvA megIne je nispRhatA pragaTe che, te nispRhatAnuM varNana kare che- Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. nispRhatA aSTaka svabhAvalAbhAt kimapi, prAptavyaM nA'vaziSyate / ityAtmaizvaryasampanno, niHspRho jAyate muniH // 1 // atha jIvane pitAnA svabhAvanA pragaTIkaraNa sivAya anya kaMI paNa meLavavAnuM bAkI rahetuM nathI, tethI AtmAnA aizvaryane pAmele muni niHspRha bane che. bhAvArtha: jIva je kaMI kare che ke meLave che, temAM tene pitAnA sukha sivAya bIjuM kaMI meLavavAnuM hatuM nathI, te sarva prayatna sukha mATe ja kare che. A sukha pitAnA azvamAM che ane evuM Azvarya pitAnA zuddhasvabhAvamAM ja raheluM che, tethI zuddhasvabhAvane pragaTa karavA sivAya bIjuM kaMI karavAnuM nathI, mATe pitAnA ezvaryAne pAmele muni niHspRha bane che. pRhAvAna ane nispRha ke hoya che, te jaNAve che - saMyojitakaraH ke ke, prArthyante na spRhAvahaiH 1 / amAtrajJAnapAtrasya, niHspRhasya tRNaM jagat // 2 // artha: spRhAvALA ja be hAtha joDIne kone kone prArthanA nathI karatA? (sarvane prAthe che) tyAre atizaya Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 jagata tatha jJAnanA pAtra evA niHspRhIne Akhu' tulya hAya che. bhAvA : jene peAtAnI zuddha saMpattinuM jJAna nathI ane parapadACmAM sukha mAne che, tevA ajJAnI sukha mATe kenI pAse zuM zu' nathI mAgatA ? je keI maLe tenI pAse teNe mAnelI sukhasAmagrInI te yAcanA kare che. arthAt ajJAnathI jIva anAdi kALathI bhikhArInI jema rAtrI-divasa meLavavAnI ane mAgavAnI mithyA pravRtti karyAM ja kare che, te paNa tenI bhUkha leza paNu bhAMgatI nathI; kAraNa ke te mAhamUDha che, ajJAnI che, tethI viruddha je peAtAnuM sukha peAtAnA AtmAmAM ja jANe che, dekhe che ane tethI padArthanI spRhAthI rahita che, te atizAyI jJAnane pAmelA niHspRhane samagra vizva paNa tRNu tulya che. tRNunI jema te mAhya saMcAge ne cheDI de che. T para spRhAnI bhraya karatA varNave che-- chindanti jJAnadAtreNa, spRhAviSalatAM budhAH / mukhazeoSaM ca mUrchA ca, dainyaM yacchati yatphalam ||3|| artha : je (pRhArUpI viSanI velaDI jIvane) mukhane zeASa, mUrchA ane dInatArUpI kaLAne Ape che, te spRhArUpa viSanI velIne jJAnIe jJAnarUpI dAtaraDAthI kApI nAkhe che. bhAvAya : bAhya saMcAgAmAM sukhanI bhramaNAvALA mAM. sA. 8 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ajJAnIne je bAhya padArthonI spRhA hoya che, te viSavelaDI jevI che. viSavelaDI jema jIvane mukhazeSa, mUcha ane dInatAne pragaTa kare tema A pRhA jenI tenI sAme prArthanA karavAthI mukhazeSa, mAMgyuM maLe tyAre mUcha-rAga ane na maLe te dInatA karAve che. AvI duHkhadAyaka pRhArUpI viSavelaDIne jJAnIo samyajJAnarUpI dAtaraDAthI kApI nAkhe che arthAt jJAnIne potAne adhyAtmane akhUTa khajAne jANyA pachI bAhya sukha-sAmagrInI spRhA nAza pAme che. jIvane cAre gatimAM je dukha bhegavavAM paDe che temAM tavathI AtmajJAnane abhAva ja kAraNa che. AtmAnA zuddhasvarUpane jANyA pachI dukha sparzatuM paNa nathI. A duSTa spRhAne cheDavAne upadeza karatAM kahe che ke - niSkAsanIyA viduSA, spRhA cittagRhAd bahiH / anAtmaraticANDAlI-saGgamaGgIkaroti yA // 4 // artha: AtmAthI bhinna evA pudgalamAM prItirUpa caMDAlaNane saMga karanArI je pRhA che, tene jJAnI puruSe pitAnA manamaMdiramAMthI bahAra karavI joIe.' bhAvAtha: anAtmA eTale jaDa-pudgala athavA rAgadveSAdi deze tenI prItirUpa caMDAlaNIne saMga karanArI spRhA, te caMDAlaNa karatAM paNa duSTa che. teNe bhave bhave anaMta RddhinA svAmI paNa AtmAne bhikhArIthI paNa bhikhArI banAvyuM che, bhayaMkara pApa karAvyAM che, prAyaH te sarva jI. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 ne pIDAkAraka che ane cAre gatimAM rakhaDAvIne du:khI karyAM che. spRhAne vaza paDelA jIvA kevAM kevAM akAryAM kare che ane duHkhI thAya che, te saMsAramAM satra pratyakSa che. AvI duSTA pRhAne jJAnI puruSe manamaMdiramAMthI bahAra karavI joIe. kAraNa ke spRhAne dUra karI niHspRhatAthI manane pavitra manAvyA pachI ja paramakRpALu paramAtmAne tyAM padha rAvI zakAya che ane sa` saMtApanI nivRtti meLavI zakAya che. pRhAne vaza paDelA jIva tRNuthI paNa halake thavA chatAM saMsArasamudramAM DUbe che, te jaNAve che-- vrudAvantA viSeyante, yavastuLa tUhavat / mahAzvaryaM tathApyete, majjanti bhavavAridhau // 5 // atha jagatamAM spRhAnA dAsa jIveA tRNu ane AkaDAnA rUnI jema ati halakA (ka mata vinAnA tuccha) dekhAya che. te paNa Azcaya che ke teesa sArasamudramAM jhUme che. : bhAvArtha : pRhAne vaza paDelA jIve bhikhArI jevA hAya che. tattvathI teA sAcA jJAnI sivAya jagatamAM prAyaH sarva jIve rAta-dvivasa kAi ne kaI rIte bhIkha mAgatA ja hAya che, kahevAtA zrImaMtA paNa lakSmInA bhUkhyA hAya che ane vividha rIte sa kAI lakSmInI bhIkha mAgatA hAya che. jenI pAse anaMtI sAcI lakSmI che te AtmA paNu ajJAnathI AvuM jIvana jIve che te meAhanI karAmata che, - Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 tenAthI chUTavuM te ja sAcI zrImaMtAI che. pRhAvaMta chavanA jIvananI kiMmata ghaTI javAthI te IjajatathI tRNa ane AkaDAnA rUthI paNa halake banI jAya che chatAM karmone bhAra vadhI javAthI te saMsAramAM DUbe che-2khaDe che. ema jANI bAhya sukhasAmagrInI spRhA tajIne atyaMtara lakSmIne pragaTAvavA jIvanamAM saMteSane vikasAva e A kalekane upadeza che. eka kavie kahyuM che ke AvA halakA paNa jIvane vAyu kheMcI ja nathI tenuM kAraNa e che ke vAyune paNa bhaya lAge che ke mArI pAse Ave te mArI pAse paNuM kaMI mAgaNI kare, mATe enAthI dUra rahevuM sAruM ! nispRha kadI pitAne prasiddha karate nathI, e vAta jaNAve che - gauravaM pauravandhatvAt , prakRSTatvaM pratiSThayA / khyAti jAtiguNAt svasya, prAduSkuryAnna niHspRhaH // 6 // artha : nispRha AtmA lekane vandanIya hevAthI pitAne maLatI moTAIne, mAna-pratiSThAthI prApta thayelI pitAnI uttamatAne ane uttama jAti-kuLa, vagere guNethI maLelI prasiddhine pragaTa karatuM nathI -bIjAne AgaLa belIne jaNAvate nathI. bhAvArtha nispRha AtmA kapUjyatA vagere pitAnI meTAIne, mAna-pratiSThA vagere uttamatAne ane uttama kuLajAti vagerethI phelAyelI kItine bIjAnI samakSa prasiddha karate Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 nathI. arthAt AtmazlAghAthI te para rahe che. je AtmA peAtAnA guNA khIjAnI sAme jAhera kare che, te madalAmAM sAmA pAsethI kaMi maiM kaMI, chevaTe mAna paNa meLavavAne IcchatA hAya che. jene bIjAnI pAsethI kaMI meLavavAnI spRhA nathI tene peAtAnA guNA bIjAnI sAme gAvAnuM kaMi kAraNa nathI. A zlAkanA sAra e che ke mIjAnI pAsethI tuccha svArtha sAdhavA mATe ke praza MsA meLavavA mATe ApaNe kimati amUlya guNAne vecI devA na joie. je mAna-pUjA ke tuccha svArtha mATe peAtAnA guNe! gAya che, gavarAve che ke khIjA gAya tethI khuzI thAya che, te peAtAnA amUlya guNAne tuccha kSaNika AbhimAnika sukhanI khAtara vecI de che--gumAve che ane nirguNu banI jAya che. have niHspRhInA AnaMdane varNavatAM kahe che ke-- bhUzayyA bhaikSamazana, jIrNaM vAseA vanaM gRham / tathApi niHspRhasyAhA ! cakriNo'pyadhikaM sukham ||7|| artha : ahA! Azcaya che ke niHspRhane zayyA mATe bhUmi, leAjana bhikSAthI meLavelu, vasra jINu ane ghara tarIke vana hoya che, te pazu tene cakravatI karatAM paNa adhika sukha hAya che. bhAvArtha : ni:spRddha AtmAne bAhya vastunI apekSA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118. hetI nathI tethI bhUmi upara zayana kare, bhikSAthI bhajana meLave, vastro jIrNa hoya ane ghara-bAra vinAne vanamAM raheto hoya, te paNa te cakravatI karatAM paNa adhika sukhane anubhava kare che. " tAtparya e che ke bAhya mahela-mahelAtenAM, rAjya vaibhavanAM ke IndrAsananAM sukha maLe, te paNa te tRNane pRhAne vadhAranArAM hovAthI spRhA vadhatI jAya che ane tene meLavavAnAM vividha dukhe sahana karavo paDe che, mATe spRhAvaMtane svapna paNa sukha hotuM nathI, je sukha mAne che te mithyA kalpanA che. sAcuM sukha te saMtoSamAM che- nirapRhatAmAM che, tethI nispRha munine bAhya sukhanI sAmagrIne abhAva chatAM te saMtoSathI cakavAta karatAM paNa adhika sukhI hoya che. A lekane upadeza e che ke sAcA sukhanA athIe bAhya sukhanI pRhAne tajIne saMteSane-ni:spRhatAne AnaMda cAkhavuM joIe. e kAraNe ja jJAnIo bhegane tajIne bhegane svIkAre che ane tethI teone rAjA-mahArAjAe pUje te paNa niHspRha banI svataMtratAno svAdhIna AnaMda anubhave che. to sukha-du:khanuM sAcuM svarUpa jaNAvatAM kahe che ke paraspRhA mahAduHkhaM, niHspRhatvaM mahAsukham / , etaduktaM samAsena, lakSaNaM sukhaduHkhayoH // 8 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 a : paraspRhA e mahAduHkha che ane niHspRhatA e mahAsukha che, e pramANe (jJAnIoe) sukha-duHkhanu lakSaNa sakSepathI kahyuM che. bhAvArtha : tattvathI parAdhInatA-parataMtratA e ja duHkha che--sauthI mATI jela karatAM paNa adhika duHkha parAzrInatA--paraspRhAnuM che, jene paraspRhA nathI, tene A jagatamAM kaI paNa prakAranu duHkha nathI. mATe niHspRhatA e ja moTAmAM moTuM sukha che. A sukha-duHkhanuM ATaluM ja lakSaNa jJAnIoe saMkSepamAM kahyu che. enA sAra e che ke duHkhathI mukta thavu' hAya ane sukha anubhavavu hAya te bAhya-jaDa padArthAMnI spRhA cheDIne niHspRha mane ! sa anuSThAnAnA sAra paNa e ja che ke mamatAne tajIne samatAsamAdhinA Anada leAgavA ! A niHspRhatA maunathI siddha thAya che, mATe have maunanuM svarUpa jaNAve che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13, mauna aSTaka manyate yo jagattattvaM sa muniH parikIrtitaH / samyaktvameva tanmaunaM, maunaM samyaktvameva vA // 1 // artha : je jagatanA yathArtha svarUpane athavA jagatane tattvarUpe jANe che tene muni kahyo che. (tattvathI munipaNu e mauna che ane munine jagatanAM tattvAnI zraddhA-samakita hAya che) tethI samyaktva e ja mauna, athavA mauna e sabhyava ja che. bhAvArtha : tattvathI sabhya eTale jagatanA svarUpanI jJAnapUrvakanI yathA zraddhA. munine nizcayanayathI e zraddhA hAya ja che, tethI muninA dharmane mauna kaheA ke samyaktva kaheA, banne eka ja che. A vana eva bhUta nayanI dRSTie kayu che, eva'bhUta nayanI mAnyatA che ke--te ja jJAna jJAna gaNAya ke tene anurUpa zraddhA pragaTAve, ane zraddhA te ja yathArtha gaNAya ke je te pramANe AcaraNa karAve. arthAt jJAna, zraddhA ane AcaraNa ema traNenA cega hAya tA ja samyaktva samyaktva manAya. AvuM samyaktva munimAM ja hAya, kAraNa ke munimAM ja jJAna-zraddhA sAthe AtmaramaNutA rUpa cAritra heAya che. AtmaramaNutA e ja te nayanA mate munipaNuM eTale mauna che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 tethI samyaktva e ja mauna (munipaNu) mane mauna (muni) te samyaktva ja che, ema siddha thayu. athavA eva'bhUta nayanA mate kArya-kAraNanA bheda nathI, je kAraNa te ja kAyarUpa bane che, ahIM samyaktva e sunidhama nu motanu kAraNa che, tethI paNa samyaktva e ja mauna ane mauna te samyaktva ja che, emAM bhinnatA nathI. nizcayathI AtmA ane guNAno abheda che, tene jaNAvatAM kahe che ke-- AtmA''tmanyeva yacchuddhaM, jAnAtyAtmAnamAtmanA / seyaM ratnatraye jJaptirucyAcAraikatA muneH ||2|| rA atha : AtmA AtmAmAM ja AtmA vaDe je zuddha AtmAne jANe che, te A jJAna, darzana ane cAritra rUpa traNa ratnAmAM jJAna, zraddhA ane AcAranI ekatA munine hAya che. bhAvArtha : sAtA hovAthI nizcayanayanA mate AtmA peAte karyAM che, zuddha AtmAne jANe che mATe kama paNa pAte ja che, jJAnaguNurUpa peAtAnA svarUpa dvArA jANe che mATe karaNa paNa pAte ja che ane peAtAnAmAM (te guhyusvarUpa AtmAne) jANe che mATe adhikaraNa-AdhAra paNa pAte ja che. ema muninuM A prakAranuM AtmajJAna te jJAna, dana ane cAritra traNanI ekavarUpa che, kAraNa ke jANavAnI kriyAmAM zuddha AtmakhAdha te jJAna che, medhathI thatA AtmasvarUpane nirdhAra Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 nirNaya, te ruci eTale zraddhA che ane e rUcidvArA thatuM svarUpa ramaNutArUpa abheda pariNamate AcAra eTale cAritra che. ema munine evaMbhUta nayathI jJAna, darzana ane cAritra, e traNa judAM nathI, eka ja AtmasvarUpa che, mATe munine jJAnAdi traNa ratnomAM abheda pariNati hoya che, arthAta A jJAna, A darzana ane A cAritra evI bhinnatA rahetI nathI. eka rasa banI gayelA dUdha-sAkaramAM A dUdha ane A sAkara e bheda pADI zakAtuM nathI tema nizcayanayathI AtmasvarUpa banI gayelA zuddha guNamAM A jJAna, A darzana, A cAritra, e bheda upalabdha thatuM nathI. have A jJAnAdi nayabhede bhinna che te kahe che - cAritramAtmacaraNAt , jJAna vA darzanaM muneH / zuddhajJAnanaye sAdhya, kriyAlAbhAt kriyAnaye // 3 // artha : zuddhajJAnanayanA mate munine cAritra, jJAna, ke darzana AtmasvarUpamAM ramaNatAthI siddha thAya che ane kriyAyanA mate munine (jJAna-zraddhAnA phaLasvarUpa) kiyAnI prAptithI (jJAnadarzana-cAritra) siddha thAya che. bhAvArtha : A kalekamAM munine (AtmAne) jJAnadarzanacAritranI prApti bhinna bhinna nayanA mate kevI rIte siddha thAya che te jaNAvatAM kahe che ke je naya kriyAthI ja sarva kAryonI siddhi mAne che te kriyAnayanA mate jJAna ane zraddhA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 thI kriyA kare tene ja jJAna-darzanacAritranI siddhi thAya che. arthAt game teTaluM jJAna ke zraddhA hoya, paNa AvazyakAdi, te te kiyA na kare te jJAnAdi siddha na thAya. tenA mate taravAnI kaLAno jANakAra paNa je taravAnI kriyA na kare (hAtha-paga na calAve) te tarI zake nahi. tAtparya ke - bhaNavAnI kriyAthI jJAna, jinapUjA-bhakti vagerethI darzana ane AvazyakAdi kriyAthI cAritranI siddhi thAya, e kiyA nayane mata che. bIje jJAnanaya ke je jJAnane ja tava mAne che, tenA mate te AtmaramaNatAthI eTale AtmAnA zuddha svarUpamAM ramaNatAthI jJAna, darzana ane cAritranI siddhi thAya che. zuddhAtmaramaNatA rahitane jJAna, darzana ke cAritra eka paNa siddha thatuM nathI. arthAt zuddhAtmaramaNutA vinAnAne cAritranI AvazyakAdi kiyAe kare te paNa tene cAritra nathI. tema jJAna ane darzana paNa nathI. ahIM prazna thAya ke AtmasvarUpa 2maNutA vinA cAritranI siddhi bhale na mAne ! paNa caturthAdi guNasthAne darzanamehane zopazamAdi thatAM samyaga darzana mAnyuM che ane jyAM darzana heya tyAM jJAna paNa hoya ja, te tene jJAna-darzana kema na manAya? tenuM samAdhAna e che ke je guNa pitAnuM phaLa na Ape te guNane zuddha nizcayanaya guNa mAnate nathI. surApAnathI vividha hAni thAya che ema jANavA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ane mAnavA chatAM surApAnane ke nahi, te tenA jANuvA mAnavAnuM kaI phaLa nathI, tenI samajaNa ane zraddhA mithyA che, tema A nayanA mate jJAnandana pragaTavA chatAM AtmaramaNutArUpa cAritra siddha na thAya, tyAM sudhI te sAna, dezana niSphaLa che. mATe zuddha jJAnanaya svarUparamaNutAthI jJAna, zana ane cAritranI siddhi mAne che. e ja vAtane have e leAkAthI jaNAve che ke ', yataH pravRttirna maNau, labhyate vA na tatphalam / atAttvikI maNijJapti - maNizraddhA ca sA yathA // 4 // tathA yateo na zuddhAtma-svabhAvAcaraNaM bhavet / phalaM dApanivRttirvA na tajjJAnaM na darzanam ||5|| " aM : jema maNinuM jJAna hai|vA chatAM maNi meLavavAnI pravRtti na thAya, athavA pravRtti karavA chatAM (maNinI prAptirUpa) phaLa na maLe te maNinuM jJAna ane maNinI zraddhA atAttvikI (avAstavika-mithyA) che. tema jenAthI zuddha Atma svabhAvamAM caraNa eTale ramagutArUpa AcaraNa na thAya athavA (AcaraNa karavA chatAM) rAgAdi dveSanI nivRtti na thAya, te jJAna jJAna nathI ane darzana darzana nathI. bhAvAtha : ahIM nizcayanayanA mate kriyAnayanI ane jJAnanayanI mukhyatAthI jJAna-dazana-cAritranI siddhi mAnI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 che. te paNa kiyArahita jJAna ane jJAnarahita kriyA niSphaLa che, tethI kriyAnI mukhyatA hoya tyAre paNa gauNapaNe jJAna ane jJAnanI mukhyatAmAM gauNapaNe kriyA paNa mAnavI ja joIe. jema udyamathI kamANI ane kamANIthI Udyama vadhe che, tema ahIM paNa jJAna-zraddhA dvArA kriyA ane kriyA dvArA jJAna-zraddhA vadhe che, ane e rIte sApekSabhAve vadhatAM kriyA ane jJAna parAkASThAne pAme che, tyAre banne abhinna-ekarUpa banI jAya che. kriyA vyavahAra nayapradhAna che ane jJAna nizcayanayapradhAna che. chatAM vyavahAranizcaya ane paraspara sApekSa bane che tyAre ja (aMdha-paMgunI jema) kArya sAdhaka bane che. sAcA muninuM (maunanuM svarUpa jaNAvatAM kahe che ke - yathA zophasya puSTatvaM, yathA vA vadhyamaNDanam / tathA jAnan bhavonmAda-mAtmatRpto munibhavet // 6 // atha muni sejAnI puSTatAne, athavA vadhyanA (phAMsI vagere dehAnta daMDa pAmelAnA aMta samaye) zaNagArane, jema (pariNAme ahitakara mAne che. tema saMsArane unmAdarUpa (bAhya sukha-sAmagrI ke mAna-sanmAna vagerene ahitakara) mAnate muni AtmaguNemAM saMtoSI-tRpta bane che. bhAvArtha jema zarIre sojA garUpa che ane phAMsI vagere dehAnta daMDa pAmelAne chele kareNanA phUlahAra vagere zaNagAra maraNanI nizAnI che, tema puNya prApya sukha-sAmagrIna Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 paNa saMsAranA unmAda (karmaroga) rUpa jANate muni pitAnA jJAnAdi guNethI tRpta bane che. bAhya sukha-sampatti ke mAna-sanmAnanAM sukhamAM lIna thavAthI pariNAme te aneka maraNane ApanArAM bane che, ema te mAne che. A AtmatRpitarUpa mananuM svarUpa jaNAvatAM kahe che ke - sulabhaM vAganuccAra, maunamekendriyeSvapi / pudgaleSvapravRttistu, yogAnAM maunamuttamam // 7 // artha : vANanA anucArarUpa mauna te ekendriya jImAM paNa sulabha che, paraMtu pudgalemAM gonI je apravRtti, te ja mauna uttama che. bhAvArtha vacana nahi bolavArUpa mauna te ekendriya jIne paNa sahaja sulabha che, teone jIbha hatI ja nathI, e mana to dareka jIve anaMtAnaMta (pudgalaparAvarta) kAla sudhI ekendriyapaNAmAM pALyuM che. tAttvika mana te mana, vacana ane kAgathI pudgalemAM pravRtti na thavI te che. tatvathI jIvane pAMca IndriyanI prApti puNyathI (AvaraNanA kSapazamathI) thAya che, mATe te AtmaguNenI sAdhanA mATenuM sAdhana che, chatAM mehavaza jIvane zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza vagere pudgalanA guNane pakSa anAdi Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127. kAlathI hovAthI te Indri dvArA jIva te pudgala dharmanA sukhamAM phasAI jAya che. tatvathI Indriye pudagalanA sukha bhegavavA mATe nathI, paNa tene vairAgya keLavI prAnta vItarAga thavA mATe che. mATe pudgalanA zabdAdi guNe pratye vairAgya keLavI temAM anAsakta banavuM, te zreSTha mAna munine dharma che. A mauna munine saMsAramAM paNa muktine AnaMda Ape che ane pariNAme muktine prApta karAve che, mATe zreSTha che. AvuM uttama mauna AtmapariNata munine hoya che. te kahe che- jyotirmayIva dIpasya, kriyA sarvA'pi cinmayI / yasyAnanyasvabhAvasya, tasya maunamanuttaram // 8 // artha : jema dIpakanI sarva kriyA (hilacAla) prakAzamaya hoya che, tema jenI saghaLI ya kriyA jJAnamaya che, je anya padArthamAM pariNamate nathI, (svarUpamAM ramaNatA kare che) tenuM mauna sarvathI zreSTha che. | bhAvArtha : jema dIpakanI hAlavuM, cAlavuM, UMce vadhavuM, tirachuM vartavuM, vagere saghaLI pravRtti kevaLa prakAzarUpa heya che, tema je AtmAnI sarvapravRtti svabhAvaramaNutAmAM pari. Name che, arthAt jenI mana, vacana, kAyAnI sarva pravRtti vibhAvamAMthI mukta karI svabhAvanI siddhi kare che, te mahA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tmAnuM mauna satkRSTa che. A mauna e ja muninuM tAttvika cAmitra che, tattvajJAna ane ruci dvArA muni aa cAritrane siddha kare che ane e cAritrathI sakramathI mukta thaI ajarAmara ane che. mATe evu' cAritrarUpa mana te sarvotkRSTa mauna che. A maunanuM mULa vidyA che mATe have tenu svarUpa jaNAve che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. vidyA-aSTaka nityazucyAtmatAkhyAti-ranityAzucyanAtmasu / avidyA tattvadhIvidyA, yogAcAryaiH prakIrtitA // 1 // artha?gAcAryoe anityamAM nityapaNAnI, apavitramAM pavitratAnI ane anAtmAmAM AtmapaNAnI khyAtine (buddhine) avidyA kahI che ane je jevuM hoya temAM tevI tapaNAnI buddhine vidyA kahI che. bhAvArtha: tattva eTale tatpaNuM, arthAta je jevuM hoya tene tatpaNe (tevuM mAnavuM-jANavuM te satya hevAthI vidyA arthAt samyajJAna che ane je jevuM na hoya tene tevuM mAnavuM te atatvamAM tattva mAnavArUpa hevAthI avidyA arthAt mithyAjJAna che, ema egadaSTine pAmelA pataMjali RSi vagere gAcAe kahyuM che. ahIM jainAcAryone badale gAcAryo kahevAmAM e Azaya che ke jena-ajaina kaI paNa sabhya buddhivALA AtmAnuM kathana samyapha hoya te jinavacana che. janadarzanane vyakti sAthe saMbaMdha nathI, tatva (satya) sAthe saMbaMdha che. jyAM jyAM tattva che tyAM tyAM jainatva che. anAdi kALathI jIvane mithyAtvane udaya hovAthI satyane asatya - asatyane satya, nityane anitya, anityane jJA. sA. 9 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 nitya, pavitrane apavitra, apavitrane pavitra tathA jaDane cetana ane cetanane jaDa vagere mAnavArUpa miththAbaMdha che, te mATe te ja satyanI oLakha thAya ane te ja svaparane viveka thAya. e viveka pragaTe te ja puruSArtha dvArA sAcA sukhanI prApti karI zake. mATe ahIM taravabuddhinuM svarUpa samajAvyuM che. AtmA nitya, pavitra ane citanyasvarUpa che, chatAM te anitya, apavitra ane jaDa evA pudgalamAM AtmAnuM sukha zodhe che, te tenI bhramaNa che, avidyA che, mATe te dUra karI nitya, pavitra evA caitanyavaMtane AtmA mAnave te vidyA che. - A vidyAne mahimA varNave che- yaH pazyennityamAtmAna-manityaM parasaGgamam / chalaM labdhuM na zaknoti, tasya mohamalimlucaH // 2 // artha : je AtmAne nitya (sadA avinAzI) ane parapudgalanA saMgane anitya (vinazvara) dekhe che, tenA chidrane (Sane pAmavA (ThagavA) moha cAra samartha thatuM nathI. bhAvAtha: moha AtmAne ajJAnanI sahAyathI bhUla karAvIne vaza karI zake che. A bhUla AtmA avidyAthIajJAnathI kare che, je avidyAno nAza thAya te AtmA jaDa-cetanane, zatru-mitrane, hitAhitane, ane mehane Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 / paNa pichAnI zake, pachI mADu tenA chidrane pAmI zake nahi ane tene vaza karI zake nahi. kAraNa ke prakAza thatAM ja cAra jema bhAgI jAya che, tema vidyA jJAnanA prakAza thatAM ja mAharUpI cAra bhAgI chUTe che. tenuM jora avidyA hAya tyAM sudhI ja cAle che. e ja vAtane spaSTa jaNAve che taraGgataralAM lakSmI-mAyurvAyuvadasthiram / adabhradhIranudhyAye - dabhavad bhaGguraM vapuH ||6|| atha`: (annadhI:) nipuNa buddhivALA AtmA lakSmIne samudranAM mAjA' jevI capaLa, AyuSyane vAyunI jema asthira ane zarIrane vAdaLanA jevuM nAzavaMta (che ema) vAravAra vicAre. - bhAvAtha : nipuNa buddhivALA - jJAnI - vidyAvAna AtmA tattvathI lakSmIne samudranAM meAjAM jevI capaLa che, AyuSya vAyunI jema asthira che ane zarIra paNa vAdaLAnI jema kSaNu vinazvara che. ema vicAre che, tyAre mAhanu' jora bhAMgI jAya che. kAraNa ke jIvane mUDha manAvavAmAM lakSmI, jIvana ane zarIra e traNa mukhya nimitto che. tenI sAcI oLakhanA abhAve jIva mAhumUDha banIne vividha khaTapaTomAM phasAya che. vidyA pragaTatAM ja jyAre e traNenA tAttvika svarUpanuM jJAna-bhAna jIvane thAya che, tyAre tenAthI virakta thaI te mAhanA parAbhava karI zake che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 have zarIramAM pavitratAnA bhrama kevA viSama che te jaNAve che. zucinyapyazucIkatu, samarthe'zucisaMbhave / dehe jalAdinA zauca-bhramo mUDhasya dAruNaH // 4 // artha : pavitra paNa vastuone apavitra karavAmAM samatha ane azucimAMthI khanelA evA malina pazu zarIramAM pANI vagerethI tene pavitra manAvavAnA mUDha AtmAnAbhrama ati bhayakara che. bhAvAtha: AhAra, pANI, vastra, puSpa, vilepana vagere sava pavitra vastuone zarIra kSaNamAM apavitra manAve che paNa pAte kaI rIte pavitra banatuM nathI, e zarIranuM sAmarthya AbAla-vRddha prasiddha che, vaLI te azucimAMthI utpanna thayu che, azucithI pASAyeluM che, ane azucithI bharelu che, e paNa prasiddha che. chatAM tene jaLa vagerethI pavitra banAvavAne mUDha jIvanA bhrama pratyakSa jovA, jANavA ane samajavA chatAM dUra na thAya tevA ati bhayaMkara che. have AtmAnI pavitratA viSe jaNAve che ke-- yaH snAtvA samatAkuNDe, hitvA kazmalajI malam / tanane yAti mAhiyaM, sentarAtmA paH suzvika khA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhaH je ramatArUpI kuMDamAM savAna karIne pApajanya melane dUra karIne nitAne jAte nathI, te aMtaAtmA atyaMta pavitra che. bhAvArtha midaSTi eTale ahilyANa ane cethAthI AramAM guNasthAnakavALo samakitaSTi te aMtarAtmA tamA snAtaka-kevaLajJAnI eTale paramAtmA, ema AtmAnA avasthA-bhede traNa prakAra che. temAM aMtarAtmA samakitadaSTi pragaTavAthI mithyAtvarUpa melathI rahita thale havAthI teTalA aze te pApa-melathI rahita hoya che ane bhaviSyamAM zeSa karmorUpI melane samatA dvArA dura karI utkRSTathI ardhapudgala parAvartamAM te saMpUrNa ratnAtaka elarahita bane che, te pachI punaH tene karmone mela lAgatuM nathI mATe te atyaMta pavitra che, ema ahIM bhAvi nayanI apekSAe tene atyaMta pavitra kahyo che. vaLI pApakarma rUpI melane dUra karavAne upAya samatA kahI. temAM e samajavAnuM che ke bAhya saMga-viyegamAM rAga-dveSa vagere saMkalpa-vikalane karavAthI karmo baMdhAya che mATe lekasthitinA svarUpane vicArI zubhAzubha saMga-viyAgamAM saga-dhane vaza nahi thatAM samatArUpI sAmAyikanI sAdhanA karavI joIe. vidyAvata (samyajJAnI) e siddhi karI zake che. mATe athapatie vidyAnA baLe AtmA samatArUpI amRtanA" kuMDamAM snAna karIne pApa melane dUra karI zake che ema jaNAvyuM che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 . ahIM je aMtarAtmA punaH malinatAne pAmate nathI, ema kahyuM che, te siddhAnika mane samakitavata AtmA punaH utkRSTa sthitinuM karma nathI bAMdhate te apekSAe samajavuM . have pudgalamAM. AtmabhAvarUpa avidyA, e vicitra pAza che te samajAve che : | mAmA navA jaze, deha-hiM-nAdvipa .. yaH kSipto'pyAtmanA teSu, svasya bandhAya jAyate // 6 // artha: deha ghara ane dhana vageremAM mArApaNAnI buddhi (mamatA) thavI te eka alaukika keTine pAza (baMdhana) che. ke je pAza AtmAe dehAdine viSe nAkhe che te paNa AtmAnA pitAnA ja baMdhane mATe thAya che. (e enI alokikatA che.) - bhAvArtha zarIra ghara ane dhana vagere para vastumAM mamatArUpa baMdhana karavA chatAM Azcarya che ke te kadApi baMdhAtA nathI, tene mamatAthI bAMdhanAra AtmA pote ja baMdhAya che. tAtparya ke jIva game teTalI mamatA kare te paNa zarIra-gharadhana vagere kadI koInA thayA nathI ane thavAnAM paNa nathI, chUTI ja jAya che. UlaTuM AtmA pote ja te mamatAthI baMdhAya che ane pariNAme parAdhIna paNe cAre gatimAM rakhaDe che. mATe parapadArthamAM mamatA karavI te avidyA che. tene tajIne Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 peAtAnA guNamAM (svarUpamAM) mamatA karavI te vidyA che, e vidyA AtmAne zarIrAdinA baMdhanathI cheDAvI muktinA paramatkRSTa svAdhIna sukhane Ape che. have vidyAnA mahimA ane phaLa jaNAve che-- mithAyuktapadArthAnAmasaMkramacamatkriyA / cinmAtra pariNAmena viduSaivAnubhUyate ||7|| a: paraspara maLelA (jIva ane pudgalarUpa) padArthoMnA asakramanA (bhedanA) camatkAra, mAtra jJAnanI pariNativALA vidvAna ja anubhavI zake che. bhAvArtha : anAdi kALathI jIva ane puTTugala ane bhinna chatAM khIra-nIranI jema paraspara e rIte Atapreta maLI gayA che ke jethI ' A zarIra ane A jIva, A pudgalanA paryAM. ane A jIvanA paryAyA,' evA bheda mAtra jJAnanI pariNativAMLe| viziSTa jJAnI ja anubhavI zake che. te bannenA bheda che e vAta ajJAnIne te camatkArarUpa bhAse che. arthAt jIva ane pugalanuM' bhedajJAna thayA vinA viveka pragaTatA nathI ane viveka pragaTyA vinA haiya-upAdeyanA vibhAga thaI zakatA nathI, mATe ja ajJAnI jIva parapaTTAmAM huM ane mAruM mAnI ThagAya che. samyagrAnI (vidyAvata) AtmA e bhedane jANe che, tethI jaDane parapadAtha mAnI tenAthI chUTI zake che arthAt vidyA sva-paranA viveka karAvI AtmAne jaDanA baMdhanathI cheDAvI muktirUpa phaLa Ape che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 A vidyAnA baLe ceAgIne AtmAmAM paramAtma daza na thAya che te kahe che avidyAtimiradhvaMse, dRzA vidyAJjanaspRzA / pazyanti paramAtmAnamAtmanyeva hi yoginaH // 8 // artha : avidyA (ajJAna) rUpa aMdhakAranA nAza thatAM vidyArUpa ajanane sparzelI dRSTithI ceAgIe nizce peAtAnA AtmAmAM ja paramAtmAnuM darzana kare che. bhAvAtha : tattvathI ApaNe! AtmA ja paramAtmA che paNa ajJAna-avidyAnA aMdhakArathI tenu' sAcu' da na thaI zakatu nathI, ceAgI mahAtmAone e avidyAnA aMdhakAra dUra thavAthI vidyArUpa ajanane pAmelI dRSTi vaDe teo nizce AtmAmAM ja paramAtmAnuM darzana kare che. tApa` ke ajJAnathI jIva-AtmAnAM sukhane bahAra zeAdhe che, jyAre tenu ajJAna DhaLe che tyAre anaMta sukhamaya peAtAnuM paramAtma svarUpa peAtAmAM (AtmAmAM) ja dekhAya che. mATe avidyArUpa adhakArane dUra karI jJAnacakSu pragaTa karavA joie. e ja AtmAnu sAcu netra che, enAthI ja vastutattvano yathA dha thAya che ane e medha thatAM ja anAdi bhrama dUra thai sAce muktinA mArga maLe che. have vidyAnA phaLarUpa vivekanuM svarUpa jaNAve che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15. viveka aSTaka karma jIvaM ca saMgliTaM, sarvadA kSoranIsmat / vibhinnIkurute yo'sau, munihaMsA vivekavAn // 1 // athaH sarvadA dUdha ane pANInI jema ekameka thayelA karmane ane jIvane je munirUrI haMsa judA kare che (jANe che) te vivekI che. bhAvArtha : jIva ane karmane sAga anAdikALathI khIra-nIranI jema otapreta che, tene haMsa jema dUdha ane pANIne pitAnI cAMcathI bhinna karI pANIne cheDI dUdhanuM pAna kare che, tema je munirUpI haMsa jJAnarUpI cAMcathI pudgalarUpa karmane bhinna karIne jIvanA zuddha svarUpanA AnaMdane cAkhe che, anubhave che te sAce vivekI che. ahIM e vAta jaNAvI che ke jJAnathI jANyA pachI paNa heyane tyAga ane upAdeyane svIkAra kare tene viveka kahevAya che. A viveka jyAre pragaTe che tyAre ja jJAna saphaLa thAya che, athavA samyajJAna A viveka pragaTAve che. mAtra jANavAthI kaMI phaLa nathI. jANyA pachI paNa heya-upAdeyane vibhAga karI heyane tyAga kare tyAre ja Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 upAdeyanI prAptirUpa kAya nI siddhi thAya che. A viveka e ja tattvathI cAritra che. vivekanI durlabhatA jaNAve che dehAtmAdyavivekA'yaM sarvadA sulabho bhave / bhavaTyApi tadbheda-vivekastvatidurlabhaH // 2 // artho : saMsAramAM deha ane AtmAnA abhedyarUpa A aviveka (tA) sarvAMdA sulabha che, tenA bhedarUpI viveka ja kroDA bhavAthI paNa (prApta na thAya tevA) atidu bha che. bhAvArtha : sa`sAramAM sarva jIvAne zarIramAM AtmabuddhirUpI aviveka sadA hAya che, prAyaH sava jIveA dehanA du:khe duHkha ane dehanA sukhe sukha anubhavatA hoya che. teone AtmAnA sukha-duHkhanA vicAra paNa atidurlabha hoya che. AvI dRDha vAsanAthI sa jIve anAdikALathI baddha hoya che, te vAsanA pratyakSa jovA-jANavA chatAM ane gurvAdithI e upadeza sAMbhaLavA chatAM na chUTe tevI dRDha heAya che, A vAsanArUpI aviveka te prAyaH sarva jIvAne sulabha che paNa tene viveka eTale AtmA ane dehArdi purvAMgala ane paraspara bhinna che. evu' bhedajJAna ane e jJAnanA prabhAve dehanA pakSanA tyAga te kroDA bhavAnI sAdhanAthI prApta thAya tevA atidurlabha che. bhale tenI prApti atidula bha hAya chatAM te vivekanI prApti anivAya che, kAraNa ke tenI prApti vinA keAi rIte AtmAnI mukti zakaya nathI, mATe Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 ja tattvathI jJAnI karatAM paNa vivekIne mahAna kahevAmAM AnyA che. have avivekanu phaLa jaNAve che zuddhe'pi vyAmni timirAd, rekhAbhirmiMzritA yathA / vikArairmiMzritA mati, tathAmavivataH // // artha : jema timiranA rAgathI zuddha paNa AkAzamAM rekhAethI mizrapaNuM (AkAza rekhAvALu) dekhAya che tema avivekanA kAraNe zuddha paNa AtmAmAM vikArothI mizratA dekhAya che. bhAvAtha : jIvane AtmA rAgI-dveSI-krAdhI-mAnI- kapaTI-leAbhI-kAmI vagere dekhAya che, te tenA avivekanu kAraNu che. avivekathI pudgalanA (kama`nA) vikArAne te AtmAnA vikAre mAnI le che, tethI AtmA krodhAdi vikAravALA dekhAya che. "tattvathI AtmA zuddha yuddha nirajana nirAkAra che, je krodhAdi dekhAya che, te te ka janya vikAro che' evI vivekadRSTi khUle te AtmAnuM zuddha svarUpa dekhAya. pachI te zuddha svarUpane pragaTAvavAnI ruci tIvra ane ane tenA samyag upAyeAmAM pravRtta khanI peAtAnA zuddha svarUpane prApta karanArA mane. zuddha AkAzamAM paNa jema netranA timira nAmanA rAgathI vividha raMganI rekhAo dekhAya che, tema avivekanA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14o kAraNe zuddha paNa A mAmAM vividha vikAronI mitratA dekhAya che ane tethI rAga-dveSAdi karate jIva saMsAramAM rakhaDe che, kAraNa ke saMsAranuM mULa ajJAna ane tajajanya aviveka che. punaH paNa avivekanuM phaLa jaNAve che - yathA yodhaiH kRtaM yuddhaM, svAminyevoparyate / zuddhAtmanyavivekena, karmaskandhorjitaM tathA // 4 // artha : jema ddhAoe karelA yuddhane svAmimAM (rAjAdimAM) Arepa karAya che, tema avivekathI karma skalpanA vilAsane zuddha AtmAmAM Aropa karAya che, | bhAvArtha : upacArathI subhaToe karelA yuddhane Aropa jema rAjA vageremAM karAya che, "rAjA yuddha kare che" ema belAya che, tema (taravathI AbhAe nahi karelA) karmanA samUhathI karAtA rAga-dveSAdi bhAvene zuddha AtmAmAM Avepa karAya che. jIva rAgI che, dveSI che, krodhI che vagere kahevAya che te upacAra mAtra che. vastutaH AtmA te jaDane arjA che. je cetana dravya jaDa kriyA kare te cetanane badale jaDa banI jAya athar AtmAne nAza thaI jAya, e kaI rIte saMgata nathI. mATe AtmA krodhI che, karmo bAMdhe che, janme che, mare che vagere zuddha naya svIkArate nathI. pitAnA avivekanA kAraNe zuddha AtmAne doSita mAnavAthI tenA pratye krodhAdinA pariNAma thAya, tenAthI karmone baMdha thAya Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ane janma-maraNanAM kaSTo sahavA paDe, ema aviveka saMsAranuM phaLa che. punaH daSTAntapUrvaka e vAta jaNAve che- iSTakAdyapi hi svarNa, pItonmatto yathekSate / AtmA'bhedabhramastadvad, dehaadaavvivekinH||5|| artha : jema dhatUrAnA pAnathI unmAdI jIva IMTa vagerene paNa senA rUpe jue che tema avivekIne deha vageremAM AtmAnA abhedarUpa bhrama (pragaTe) che. | bhAvArtha : jema keIe dhatUrAnuM pAna karyuM hoya, tethI unmAdane vaza ITane senuM mAne-sAnuM che ema kahe te te satya nathI, tema avivekane vaza jIva, deha vagere para vastuthI AtmAne abhinna mAne-judA na mAne te tene mithyA bhrama che, satya nathI. aviveka ane vivekanuM kAraNa jaNAve che - icchan na paramAn bhAvAna , vivekAdreH pttydhH| paramaM bhAvamanvicchan, nA'viveke nimajjati // 6 // artha: parama bhAvene eTale AtmAnA zuddha guNone nahi icchate AtmA vivekarUpa parvatathI nIce paDe che ane e parama bhAvane vAraMvAra Icchate AtmA avivekamAM DUbate nathI. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 bhAvArtha : sAdhakane vivekanA prabhAve prathama kakSAmAM rAga-dveSa kaSAye vagerenI maMdatA ane tenA prabhAve vividha labdhie vagere guNA prApta thAya che, tenA durupayoga karatA athavA tenA abhimAnane vaza thayelA te jyAre AtmAnA zuddha jJAnAdi zreSTha guNNAnI IcchA cheDI de che, tyAre vivekarUpI patathI te nIce paDe che. ahIM vivekane pa`ta jaNAnyA che, temAM e hetu saMbhave che ke parvatathI paDatAM jema adhika mAra lAge che, tema vivekathI pragaTelA guNAnA abhimAnathI ke tuccha ahika svArtha mATe teno upayega karavAthI (jeTala' kama guNu rahitane badhAya tenAthI) adhika krama tene baMdhAya che arthAt nirguNInI apekSAe guNAnA durupayoga karanAra vadhAre kama` AMdhe che. ethI viruddha je vAraMvAra parama bhAvane AtmAnA zuddha guNNAne) Icche che, te avivekamAM DUbate nathI, arthAt tenA viveka uttarAttara zuddhi ane vRddhi pAmatA tene karmonA kha dhanathI mukta kare che. A kAraNe ja muni saMyamanA maLe prApta guNNAnA ahuMkAra na kare ane prApta thayelI labdhionA peAtAnA tuccha aihika svArtha mATe upayAga na kare, ema zAstromAM jaNAvyu che. pAtaMjala yeAgadazanamAM eka viSayanA vairAgya ane bIjo guNeAnA vairAgya ema vairAgyanA be prakAro jaNAvyA che. te paNa A rIte saMgata thAya che. viSayene vairAgya duSkara che tethI paNa guNAnA vairAgya duSkara-duratama che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 mahAtmA sthUlabhadranI spardhA karanAra si MhaguphAvAsI muni siMhanI guphAnA dvAre cAra mahinA upavAsa karI akhaMDa kAceAtsa`mAM rahI viSayAne vAgya karI zakecA, paNu peAtAnI tapAlabdhirUpa guNanA abhimAne caDhIne zrI sthUlabhadrajInI spardhArUpa avivekathI paDacA ane mahAtmA sthUlabhadrajIthI dharma ne pAmelI zrAvikAe temane viveka pragaTAvI punaH mAge caDhAvyA. AtmanyevAtmanaH kuryAt, yaH SaTkArakasaGgati / kvAsvivekajvarasyAsya, vaiSamya jaDamajjanAt ||7|| gAgA artha : je sva AtmAmAM ja AtmAnA cha kArakanI sagati kare ane pudgalamAM magnatAthI thatA avivekarUpI jagaranI viSamatA kayAM (rahe) : bhAvA pudgala ane AtmA ane bhinna che' evA bheda jJAnarUpa viveka dvArA je sva AtmAmAM ja AtmAnI sava pravRttirUpa cha kArakAne saMgata kare, tene (pudgugalanA AzrayanA abhAva heAvAthI) pudgalanA rAgathI thatA avivekarUpa vara kema pIDI zake? arthAt naja pIDI zake. ' ahIM cha kArakanI saMgati A pramANe thai zake : 1 AtmA sahajabhAve svayaM jJAtA heAvAthI kartA che. 2 jANavAnI kriyAnuM phaLa je jJAna, teneA AdhAra AtmA che. arthAt tenu jJeya paNa sva svarUpa che, mATe AtmA kama che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 3 jANavAnu sAdhana je karaNa te jJAnayoga pazu peAte ja che, kAraNa ke zuddha AtmA jJAneyAga svarUpa che. 4 saMpradAna eTale kriyA jene mATe karAya te paNu. AtmA ja che, kAraNa ke zuddha AtmAne jANavAnI kriyA AtmA mATe ja karavAnI che. 5 apAdAna eTale bhinna thavAnI maryAdA-hada-bhUmi. ahI zuddha AtmA e pUrva jJAnaparyAyathI anya uttara jJAna paryAya jANavAnA che, mATe pUryAMya te apAdAna che tenA AdhAra paNa AtmA pote ja hAvAthI te svayaM apAdAna paNa che. 6 jemAM kriyArUpa pravRtti thAya te adhikaraNa. ahI zuddha AtmAne jANavAnI kriyA paNa peAtAnAmAM ja heAya che. mATe te azvikaraNa paNa che. tAtpaya ke AtmA AtmA vaDe, AtmA mATe AtmAthI (pU` paryAyathI bhinna) AtmAne (uttara paryAyane) AtmAmAM ja jANe te SaTkAraka saMgati samajavI. dhruve viveka vaDe AtmA maneA nAza zI rIte kare te kahe che-- saMyamAtra vivekena, zANenottejitaM muneH / dhRtidhArolbaNa karma, zatrucchedakSamaM bhavet // 8 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 artha: vivekarUpI zANu (sarANu) vaDe atyaMta tejasvI (tIkSNa banAvelu) dhaiyarUpI dhArAthI ugra (manelu) muninuM sacamarUpI zasra krama rUpa zatrunA cheda karavAmAM samartha bane che. bhAvAtha: sayama dvArA karmAMnA cheda karavAnA hAvAthI munine saMyama e zasrarUpa che. A saMyamarUpa zastra vivekarUpI sarANuthI tejasvI tIkSNa mane che ane dhaiya rUpI dhArAthI ugra bane che tyAre te zastrathI kama' zatrunA cheda karIne muni sarva krama mukta thAya che arthAt saMyama jyAre viveka dvArA saMtASayukta ane che tyAre kama nija zarUpa karmInI siddhi thAya che. ema saMyamamAM jaDa-cetananA bhedajJAnarUpa viveka ane e viveka dvArA pragaTelI nirIhatA bhaLe che, tyAre te sayama karmonA nAza karI mukti Ape che, have vivekathI pragaTa thatA madhyastha bhAvanuM vaNa na kare che. mA. sA. 10 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. madhyasthatA aka sthIyatAmanupAlambhaM, madhyasthenA'ntarAtmanA / kutarka karkarakSepaistyajyatAM bAlacApalam // 1 // artha : zuddha a MtaraMga pariNAma vaDe madhyastha-rAgadveSathI para manIne upAlaMbha (ke) na Ave tevI rIte raheA. kuyuktirUpa kAMkarA nAkhavAnI mAlyAvasthAnI capaLatAnA tyAga kare. bhAvAtha : madhyastha bhAva meAhanA kSaye pazamajanya hAvAthI guNa che, Agraha-durAgraha tenA vidhI che ane te mehajanya hAvAthI du Nu che, mANasa madhyastha bhAvane dhAraNa kare che tyAre nirdoSa ane che, kAraNa ke prAyaH pratyeka padArtha' aneka dharmAtmaka hAvAthI te te apekSApUrNAMka svadharmInA svIkAra karavA te ja nyAya che, mATe AtmAe tattvanA svIkAra karavA mATe madhyastha manavu joie. madhyasthamAM nirdoSatA che mATe (mAhyavRttie te te vyavahAra karavA chatAM) aMtarAtmAthI madhyastha bhAve rahevuM. koI eka ja pakSane ekAMtapaNe siddha karavA kutarUpa kAMkarAne phekI mAla cApalya karavu' nahi, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :47 jema zarIranI bAla-vana-prauDha vagere avasthAe hoya che, tema AtmAnI paNa te avasthAmAM hoya che. bALakanI jema haThIle, AgrahI svabhAva (vayathI vRddha hoya te paNa) bALakapaNAne ajJAnane sUcaka che. bALaka avasthA pUrNa thatAM vayanA pariNAme jema pariNAmikI buddhi pragaTe che, tyAre prAyaH manuSya samajadAra zANe bane che tema AtmAne paNa bhava-bAlyakALa pUrNa thatAM svabhAve ja zANe-madhyastha bane che. pachI varSathI te bALaka ke vRddha hoya te paNa dareka tattvane anAgraha bhAve samajavA ke ziSa kare che ane satyane svIkAre che. A avasthA pragaTe che tyAre ja te dharma prAptine vegya bane che. anyathA jema jema jJAna-buddhi adhika tema tema Agraha adhika hoya che ane te Agrahane vaza "sAcuM e mAruM mAnavAne badale mAruM e ja sAcuM' karavA vividha kuyuktione Azraya karI satyane badale mithyA mArge caDhI jAya che, e kAraNe ja samyagradarzanavALAnA (madhyasthanA) jJAnane samyagRjJAna kahyuM che ane mithyAtvanA (AgrahInA) jJAnane zAstramAM mithyAjJAna kahyuM che. jJAna dvArA viveka ane vivekathI paNa mAdhyastha pragaTe che, tyAre ja satya tattvanI prApti thAya che, mATe mAdhyazca guNa jarUrI che ema jANavuM. madhyastha ane AgahInuM svarUpa jaNAve che - manovatsA yuktigavIM, madhyasthasyAnudhAvati / tAmAkarSati pucchena, tucchAgrahamanaHkapiH // 2 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 artha : madhyasthanA manarUpI vAcharaDA yuktirUpI gAyanI pAchaLa doDe che-anusare che ane tucchAgrahInA manarUpI vAMdarA yuktirUpI gAyane pUchaDAthI pakaDIne (pAtAnI tarapha) khece che. bhAvArtha : vAcharaDA jema peAtAnI mAtA gAyanI pAchaLa cAle, tema madhyasthanuM mana yuktirUpI gAyanI pAchaLa pAchaLa cAle che. arthAt yuktine anusare che ane tuccha (mithyA) AgrahInuM mana vAMdarA jema gAyanuM pUchaDuM kheMce, tema yuktine pAchaLathI eTale yuktithI peAtAnA tarapha khece che. ahIM manane vAcharaDAnI ane vAMdarAnI upamA ApI che temAM madhyastha ane AgrahInA svabhAvanuM sUcana che. vAcharaDA jema mAtAnuM dUdhapAna karI pASaNa meLave che, tema madhyastha AtmA yuktinA Azraya karI tattvajJAnarUpa dUdhapAnathI AtmAne puSTa kare che, tethI viruddha AgrahI vAMdarA gAyane pUchaDAthI khece tema yuktine puyukti dvArA tADe che, pAnarUpa tattvathI vaMcita rahe che ane ajJAnathI jaMgala jevI bhava aTavImAM bhaTakatA thAya che. madhyasthanuM svarUpa jaNAve che-- nayeSu svArthasatyeSu megheSu paracAlane / samazIla manoyasya sa madhyastho mahAmuniH // 3 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 149 artha : pitapatAnA arthamAM satya ane bIjAne miththA TharAvavAmAM niSphaLa evA sarvanAmAM jenuM mana samAna bhAvavALuM che te mahAmuni madhyastha che. | bhAvArtha naya eTale apekSA, apekSita satya. dareka ne pitApitAnI apekSAe sAcA che mATe ja pitAne satya mAnavA chatAM bIjAne mithyA nathI mAnate te sunaya che-satyavAdI che. evA sva sva apekSAe satya ane bIjAne paNa mithyA nahi mAnanArA sarva mAM jene samAnabhAva che te madhyastha hovAthI mahAmuni che, athavA te mahAmuni madhyastha che. udAharaNa tarIke, je putranI mAtA che te potAnA bhAInI bahena paNa che. potAnA patinI patnI paNa che ane tenA pitAnI putrI paNa che. ema vividha saMbaMdha dharAvanAra tene putra mAtA mAne ane bIjA tenA saMbaMdhone paNa te te apekSAe satya mAne che te vAstavika jJAtA (madhyastha) che. ane na mAne te tene mAtAnI pUrNa--satya oLakha nathI. tema padArthanA amuka dharmone mAne ane bIjA dhamene virodha kare tene padArthanuM vAstavika (pUrNa) jJAna nathI. aMzamAM pUrNatA mAnavArUpa mithyAjJAna che. mATe badhA nAmAM samAnavRttivALe madhyastha che, mahAmuni che. arthAt jema jema AtmA mahAna bane che, tema tema te ekAnta durAgrahane tajI madhyastha bane che. A madhyastha ja yathArtha tatvane pAmI zake che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 150 madhyastha rAga-dveSathI para hoya che te kahe che-- svasvakarmakRtAvezAH, svasvakarmabhujo narAH / na rAgaM nA'pi ca dveSa, madhyasthasteSu gacchati // 4 // artha : "manuSya pitapotAnA karmane paravaza thayelA che ane pita pitAnA karmanA phaLane bhegavanArA che" ema jANe te manuSyanI pravRttimAM madhyastha puruSa rAgane prApta thatuM nathI. kAraNa ke tatvathI azubha ke zubha paNa karmo e AtmAnuM baLa nathI tethI karmavaza paDele jIva je pravRtti kare che te tatvathI AtmAnI nathI ema mAnI tattvane jANa madhyastha bahArathI te te rIte teonI sAthe aucitya pravRtti karavA chatAM aMtaraMgathI madhyastha rahe che. madhyasthanuM kartavya jaNAve che - manaH syAd vyApRtaM yAvat , paradoSa-guNagrahe / kArya vyagraM vara tAvanmadhyasthenA''tmabhAvane // 5 // artha : jyAM sudhI mana pArakA deza ane guNane grahaNa karavAmAM pravartatuM hoya tyAM sudhI madhyastha puruSe tene AtmAnA ciMtanamAM vyagra karavuM-joDavuM te zreSTha che. bhAvArtha : bIjAnA guNa-doSane jovA te parAyI ciMtA che ane pitAnA guNa deSane jovA te samAdhinuM kAraNa che. ciMtana pachI samAdhi ane aMte nirvikalpadazA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 sAdhya che. temAM bIjAnA deSa jevAthI te hAni ja thAya eTale prAthamika kakSAmAM bIjAnA doSa cheDIne guNa jovA e kartavya che, paNa Akhare te AtmAne zuddha karavAnuM che te potAne deSa -guNa joyA jANyA vinA te zakya na bane mATe bIjAnA deSaguNa jotAM manane pitAnA doSa-guNa jovAmAM lIna banAvavuM e paraguNa jovA karatAM ya zreSTha che. madhyastha AtmA viziSTa kakSAne pAmele hovAthI teNe bIjAnA deSa-guNa jevAne badale pitAnA doSa-guNa jovAmAM manane joDavuM, e zreSTha (vizeSa hitakara) che. tAtparya ke bIjAnA doSa jovAthI te hAni thAya, guNa jevAthI lAbha thAya paNa ethI adhika lAbha pitAnA doSa-guNa jevAthI thAya. temAM tAtparya e che ke parane viSe manane joDavuM te ciMtana svarUpa che ane pitAnA AtmAmAM manane joDavuM te samAdhi svarUpa che. mATe paranA Sa-guNa jovAne badale pitAnA doSa-guNa jevA e zreSTha che.. have madhyastha bhAvathI thatA hitane jaNAve che - vibhinnA api panthAnaH, samudraM saritAmiva / madhyasthAnAM paraM brahma, prApnuvantyekamakSayam // 6 // artha: jema nadIonA bhinna bhinna paNa mAge (chele) samudramAM maLe che, tema madhyastha AtmAonA bhinna bhinna paNa mArge aMte eka akSaya-paramabrahmane pAme che. paramAtma svarUpane prApta kare che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 bhAvArtha : nadIo judA judA sthAne vahetI paNa Akhare eka akSaya samudramAM bhaLI jAya che tema madhyasthAnA [apunarthadhaka, samyagadarzana, dezavirati, sarvavirati, pramattabhAva apramattabhAva vagere avasthAeAmAM bhinna bhinna paNa ArAdhanAnA prakAre aMte akSaya evA eka paramAtamabhAvane pAme che. tAtparya ke madhyastha AtmAnI sarva prakAranI ArAdhanA aMte mukti prApaka bane che. page cAle, relavethI, meTarathI ke plenathI musApharI kare paNa Akhare jema meDA vahelA sau pitAne ISTa sthAne pahoMce che, tema nAnI moTI sarva ArAdhanAne uddeza je eka ja samabhAva che te moDA vahelA te ISTasiddhine karI zake che. ema madhyasthanI sarva ArAdhanA hitakara che. madhyastha AtmA pakSa-pratipakSathI dUra rahe che te kahe che - svAgamaM rAgamAtreNa, dveSamAtrAt parAgamam / na zrayAmastyajAmo vA, kintu madhyasthayA dazA // 7 // artha : (madhyastha kahe che ke, ame mAtra rAgathI sava Agamane Azraya (svIkAra), ke mAtra dveSathI para Agamane tyAga karatA nathI, kintu madhyastha daSTithI karIe chIe. bhAvArtha : madhyastha AmA rAga-dveSane vaza thaIne kaI vastune svIkAra ke parihAra karatA nathI paNa madhyastha bhAve guNa-deSane vicArI satyane svIkAra ane asatyane parihAra kare che. ema ahIM madhyastha AmA jaNAve che ke Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 ame mAtra rAgane vaza thaI amArA AgamanA svIkAra ke mAtra dveSane vaza thaIne para AgamanA tyAga nathI karatA, kintu madhyastha dRSTithI guNa-doSane vicArI hitakaranA svIkAra ane ahitakaranA parihAra-tyAga karIe chIe. madhyasthanI vizALa dRSTi jaNAvatAM kahe che ke madhyasthayA dazA sarveSvapunarbandhakAdiSu / cArisaMjIvanIcAranyAyAdAzAsmahe hitam // 8 // artha : (madhyasthadRSTi AtmA peAtAnuM maMtavya jaNAve che ke) ame apunama "dhakArdika Adi sava pratye madhyastha dRSTithI cArisa jIvanIne cAro carAvavAnA nyAyathI kalyANunI AzA karIe chIe. bhAvArtha : madhyasthanI dRSTi udAra ane che tethI te nAnA meATA sarva guNAmAM pariNAme hitanuM daza na kare che, te vAtanu spaSTIkaraNa karatAM jaNAve che ke madhyastha dRSTithI ame cArisaMjIvanI cAranA nyAye apunakha "dhakAdi pahelA guNasthAnakavALAthI uttarAttara guNasthAnakane pAmelA sa AtmAmAM hitanI (kalyANunI) AzA (IcchA) rAkhIe chIe. cArisa'jIvanI nyAya mATe zAstramAM kahela dRSTAnta A pramANe che. eka strIe peAtAnA patine vaza karavA tene matralI auSadhI (kAmaNa) khavaDAvI, tenA prabhAve te Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 vaza thaye paNa mAnavane badale baLada banI gaye. tethI bAI atiduHkhI thaI, paNa pati hovAthI tenuM pAlana karatI rahI. ekadA jaMgalamAM tene ghAsa carAvavA gayelI ane tyAM vRkSa nIce te beThI hatI, tyAMthI AkAzamArge jatA cAraNa-vidyAdharanA mukhe sAMbhaLyuM ke "te baLada patine je cAre carAvI rahI che temAM eka saMjIvanI auSadhI paNa UgelI che. baLada je tenuM bhakSaNa kare te puruSa banI jAya" paNa bAI te auSadhIne oLakhatI nathI tethI teNe UgelA saghaLA ghAsane kramazaH kApI kApIne baLadane khavaDAvavA mAMDyuM. temAM saMjIvanIno choDa paNa khAvAmAM AvavAthI baLada punaH puruSa banI gaye. A daSTAntano upAya e che ke auSadhinI oLakha vinA paNa tenA dhyeyathI teNe saghaLI vanaspatine upaga karyo te temAM kramazaH saMjIvanI auSadhinI paNa prApti thaI tema apunabaMdhakAdi pahelA guNasthAnakavatI ja tattvathI mekSamArga ne jANatA nathI chatAM pitAne mAnya darzanamAM paNa mokSa mArgane (anukULa dAna-dayA-paropakAra vagere karatAM pariName mekSamArgane) paNa pAme che ane uttarottara ArAdhaka banI aMte mukti meLave che. apunarbadha vagerenuM svarUpa A pramANe che. apunardhadhaka : yathApravRttikaraNathI karmonI sthitine ghaTADate aMtaH keDAcheDI sAgaropama jeTalI kare, te pachI temAM rAga-dveSAdi maMda thaI javAthI punaH utkRSTa (aMtaH Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 koDAkoDa sAgaropamathI adhika) sthitine bAMdhe nahi te niyama zukalapAkSika hoya eTale uttarottara AtmavikAsane yogya heya, AdhyAtmika vikAsanI prAthamika bhUmikAne pAmele hevAthI pApakarmomAM tIvra Asakti rahita hoya, saMsAranI bhayAnaktAnuM bhAna thavAthI saMsAra pratye tIvra Adara na hoya, sarvatra aucitya vyavahArane Acare. (A apunabaMdhakanuM lakSaNa jANavuM) mAryAbhimukha ane mArgapatitaH ahIM mArga eTale mokSamArga arthAt durAgraha, viSaya tRSNArUpa vakatA vagere TaLavAthI pragaTelA madhyasthatA, saMteSa vagere prAthamika guNeA guNanI samukha eTale rucivALe (apunabaMdhaka) te mArgAbhimukha ane e guNene pAmele te mAgapatita. ahIM mArga patitane artha mAgane pAmele-mArge caDele, e pramANe jANa. samakitadaSTi uttarottara vizuddhirUpa apUrvakaraNa, anivRttikaraNa ane aMtaHkaraNarUpa adhyavasAnA baLe mithyAtva mehanIya karmane upazama, kSaye pazama ke kSaya thavAthI prApta thayela AtmAnI zuddha tavaruci, saMsAra pratye nirveda (kaMTALethAka) rAga-dveSAdi doSathI mukta thavAnI tIvra tAlAvelI, sarva jI pratye AtmatulyavRtti, dravya - bhAva dayA ane jinavacana pratye aTala vizvAsa vagere samaktinuM lakSaNa jANavuM. nirbhaya hoya te ja madhyastha banI zake mATe have nirbhayatAnuM varNana kare che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. nirbhayatA aSTaka yasya nAsti parApekSA, svabhAvadvaitagAminaH / tasya kiM na bhayabhrAnti-klAntisantAnatAnavam // 1 // artha: mAtra svabhAva - Atma svarUpamAM lIna je mahAtmAne para (paudgalika sukha vagerenI apekSA nathI tene te te vividha bhayenI bhramaNAnA thAkanI paraMparAmAM nyUnatA (ghaTADe) kema na thAya? arthAt bhane ghaTADe thAya ja. bhAvArtha: tatvathI bhaya tene ja hoya che ke je parAyI vastumAM mamatA - mAlikI ke bhega kare che, kAraNa ke te anyAya kare che. pitAnI vastunA mAlika banavAmAM ke bhegava vAmAM kaI bhaya nathI, kAraNa ke te pitAnI che. potAnA gharamAM praveza karanAra ke rahenAra nirbhaya hoya che ane parAyA gharamAM praveza karanAra anyAyI, cera vagere manAya che. tathA hamezAM te bhayabhIta rahe che mATe je mahAtmA sva-parane jANe che ane svamAM rame (2) che, paranI IcchA paNa karate nathI te nirbhaya bane che, jene paragharamAM praveza karatA bhaya lAge che, tene bIjAne bhaya naDate nathI ema ahIM paNa AmA paranI pRhA tajIne svagharamAM sva svarUpamAM rame (rahe) tene ya kema hoya? arthAt tenA sarva bhaye nAza pAme che. Amadhana evuM che ke te keIthI lUMTAtuM nathI ane Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 game teTaluM bhegavavA chatAM khUTatuM nathI. paradhana evuM che ke game teTalA prayane pitAnuM thatuM nathI, chUTI ja jAya che ane jema jema bhagavAya tema tema khUTe che, mATe je mahA mA para pagalika sukhanI apekSA tyajIne svasvarUpane prApta karavA prayatna kare che tene sarva bhaye ghaTatAM ghaTatAM nAza pAme che, ane pote sarvathA nirbhaya bane che. saMsArI jIvane paDanArA sAta bhaye nIce pramANe cheH 1 ihaleka bhaya svajAtithI manuSyane manuSyathI) bhaya. 2 pareka bhaya : vijAtiyI (manuSyane devAdithI) bhaya. 3 AdAna bhaya : dhana saMpatti vagere cerAI-lUMTAI javA vagerene bhaya. 4 AjIvikA bhaya bharaNapoSaNa vagere AjIvikAne bhaya. 5 akasmAta bhaya : aNadhArI Apattine (dharatIkaMpa, vIjaLI paDavA vigereno) bhaya. 6 apakIti bhaya ? apayaza thavAno bhaya ane 7 maraNa bhaya : mRtyune bhaya. A sAta bhayathI prAyaH saMsArI - ajJa jIva sadA mUMjhAte hoya che, tema thavAmAM paravastunI mamatA ane saMgraha e ja mukhya kAraNa che. jene paranI apekSA nathI tene A sAtamAM eka paNa bhaya naDatuM nathI. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 have tAttvika sukhanuM varNana kare che- bhavasaukhyena kiM bhUri-bhayajvalanabhasmanA / sadA bhayojjhitaM jJAnasukhameva viziSyate // 2 // artha: ghaNA bhArUpI agnithI bhasmIbhUta banelA sAMsArika sukhathI zuM ? sadA bhayarahita jJAnanuM sukha e ja viziSTa che. | bhAvArtha : sAMsArika pagalika sukhanI pAchaLa vividha bhayanI Aga jalatI hoya che, ethI tatvathI te sukha nathI. je meLavavAmAM, sAcavavAmAM, bhegavavAmAM ane bhagavyA pachI paNa vividha jAtanA bhayathI hRdaya saLagatuM hoya tene sukha mAnavuM e kevaLa mehajanya kalpanA che. sAcuM sukha te nirbhayatAmAM ane svAdhInatAmAM che, mATe sadAya bhayathI rahita evuM jJAnasukha te ja viziSTa sukha che. have jJAnanuM sukha kevuM viziSTa che te jaNAve che na gopyaM kyApi nAropya, heya deyaM ca na kvacit / kva bhayena muneH stheya, jJeyaM jJAnena pazyataH // 3 // artha: jJAnathI seyane (AtmA) jANatA-jetA munine kyAMya kaMI chupAvavA jevuM nathI, kyAMya rAkhI mUkavA (saMgharavA) jevuM nathI, tema kyAMya tajavAnuM ke ApavAnuM nathI, te munino bhaya kyAM rahI zake ? Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 - bhAvAthaH bhaya saghaLAya paravaratunI mamatAne kAraNe che. pitAnI vastumAM bhaya kyAMya thatuM nathI. tethI mAtra jJAnamAM ramaNatA karanAra (AtmasvarUpane ane bhavanATakane jJAnathI jotAM) munine kyAMya chupAvavAnuM rakSaNa karavAnuM, bIje sthApana karavAnuM (mUkavAnuM), tajavAnuM ke ApavAnuM che ja nahi; te teno bhaya kyAM rahe? arthAt mamatArahita mAtra jJAnAnaMdane bhegavate muni maraNathI paNa nirbhaya che, te bIjA bhaye te tene sparze ja kevI rIte? mATe saMsAramAM nirbhaya mAtra AtmasaMtuSTa muni ja che. have AtmajJAnI jJAnazastrathI bhayAnaka paNa zatruone haNe che te kahe che - eka brahmAstramAdAya, nighnan mohacamU muniH / bibheti naiva saMgrAma-zIrSastha iva nAgarAT // 4 // atha? eka brahma eTale Atma svarUpa zastrane pakaDIne mehanI senAne haNata muni yuddhamAM mokhare rahelA nAgarAt eTale gajendranI jema leza paNa bhayane pAmate nathI. bhAvArtha : jenI pAse maMtrAdhiSThita kareluM zastra hoya te subhaTa yuddhathI leza paNa Darate nathI. yuddhabhUmimAM mokhare rahele rAvaNa hAthI, jema leza paNa bhayane pAmate nathI, tema eka AtmajJAnarUpa zastrane dhAraNa karate muni, mehanI senAne parAbhava karate leza paNa bhaya pAmate nathI. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 saMsAranAM yuddha hiMsaka hoya che, te yuddhothI vijayanI prApti ke zatrune haNavAnI mAnyatA kalpanA mAtra che. tatvathI te bAhya yuddhathI bAhya-atyaMtara baMne prakAranA zatruo vadhe che ane jIva hAre che, ane mohano ja jaya thAya che, e kAraNe munie bAhyayuddhathI virAma karIne AtmasvarUpa ramaNatA-samatArUpa zastrathI ahiMsaka yuddhane kare che. A yuddhathI meharUpa zatruone e nimLa nAza thAya che ke pachI bAhya-atyaMtara ke zatru tenA rahetA nathI. AtmajJAnarUpa zastrathI mehane haNave e ahiMsaka yuddha che. muni e yuddhamAM ati nirbhaya heya che. have AtmajJAnarUpI mayUra bhayarUpI sarpone bhagADe che te kahe che- mayUrI jJAnadRSTizcet, prasarpati manovane / veSTanaM bhayasarpANAM, na tadAnandacandane // 5 // artha : jJAnadaSTirUpI moralI (tela) je manarUpI vanamAM vicare che, te svarUpAnaMdarUpI caMdana vRkSa upara bhayarUpI sarpo vIMTAI zakatA nathI. bhAvArtha : mera sarpane zatru hoya che. merane ke tenA mAtra eka pIMchAne paNa jotAM ja sarpo nAsabhAga kare che. vaLI sarpone caMdananI gaMdha atipriya hovAthI tathA caMdananuM vRkSa zItaLa hevAthI sarpo caMdananA vRkSane vIMTAIne rahe che. ahIM e prasaMgane adhyAtmadaSTie Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 ghaTAvIne muninI niyatAnuM varNana kare che ke jJAnadaSTirUpa meralI je manarUpa vanamAM vicare te bhayarUpI sa muninA jJAnAnaMdarUpI caMdanavRkSane vITI zake nahi. arthAt jevA manamaMdiramAM AtmajJAnane prakAza pragaTe che tene bhayarUpI aMdhakAra nAza pAme che. have AtmajJAnarUpa bakhtara karma sAmenA yuddhamAM munine nirbhaya banAve che te kahe che - kRtamAhAtravaiphalya, jJAnavarma bibharti yaH / kva bhIstasya kva vA bhaGgaH, karmasaGgarakeliSu // 6 // artha : mohanA zastrone niSphaLa karanAra jJAnarUpa batarane je dhAraNa kare che, te mahAmunine karma sAthenI yuddha krIDAmAM bhaya paNa kayAM ane hAra paNa kayAM? arthAt te nirbhayatAthI vijayane meLave che. | bhAvArtha : AtmajJAna eka evuM camatkArI bakhtara che ke tene dhAraNa karanArane mehanAM (rAga-dveSAdi keI) zastro lAgatAM nathI, badhAM niSphaLa bane che. tethI AtmajJAna mAM ramaNatAvALe muni nirbhayapaNe karmayuddhamAM ramata mAtramAM (vinA prayAse) vijaya vare che. siMhanA baccAne pitAnA satvanuM bhAna na hoya tyAre eka vRkSanA pAMdaDAnA avAjathI paNa gabharAya che ane pote jJA. sA. 11 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sihu vanarAja che, evu bhAna thatAM meATA hAthIonI ghaTAnA paNa ramatamAtramAM parAbhava kare che, tema ana tazaktivALA AtmA jyAM sudhI te peAtAnI zaktine jANatA nathI tyAM sudhI satra bhaya pAme che. paNa jyAre tene AtmajJAna thAya che, peAtAnI jJAnAdi saMpattine tene pichANe che, tyAre paravastuthI nirapekSa manI te peAtAnA AtmabaLathI karmonI baLavAna paNa senAne bALakanI ramatanI jema vinA prayAse jItI zake che. punaH paNa niyatAne vaNu ve che. tUlaballaghavo mUDhA, bhramantya bhayAnilaiH / naika romA'pi tairjJAnagariSThAnAM tu kampate ||7|| artha : ajJAnathI (AkaDAnA) rU jevA halakA mUDha AtmAone bhayarUpI pavana AkAzamAM bhamADe che ane te bhaye jJAnathI mahAna evA AtmAonA tA eka rAma paNa kapAvI zakatA nathI. bhAvArtha : ajJAnIne bhaya che. jJAnI sadA niya hAya che. athavA je bhaya pAme che te ajJAnI (Atmasa'pattithI ajANu) che ane je nirbhaya che te jJAnI che. ajJAnI peAtAne tuccha-halako mAne che. tethI te te bhaye tene AkaDAnA rUne pavana jema AkAzamAM bhamAve tema bhayabhIta karIne saMsAramAM bhamAve che. tethI viruddha jJAnI jJAnathI mahAna hoya che. tenA eka rAma paNa e bhayethI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 kaMpatuM nathI. arthAta jJAnIne sadA nispRhatA hovAthI te nirbhaya che ane ajJAnI che te jaDa sukhanI pRhAvALe hevAthI yAcaka je halake bane che. tethI sAte bhaye tene saMsAramAM rakhaDAve che. have cAritravaMta jJAnI sarvathA nirbhaya hoya che te jaNAve che - citte pariNataM yasya, cAritramakutobhayam / ... akhaNDajJAnarAjyasya, tasya sAdhoH kuto bhayam ? // 8 // artha : akhaMDa jJAnarUpa sAmrAjyane pAmelA jenA cittamAM kaIne jyAM bhaya nathI evuM cAritra pariNata thayuM che, te sAdhune konAthI bhaya che? arthAt te nirbhaya che. - bhAvArtha : jJAna ane cAritra ubhayanA vege AtmA nirbhaya bane che. ekaluM jJAna ke jJAna nirapekSa cAritra tatvathI mithyA che, mATe ahIM jJAna-kriyA ubhayane samAga je munimAM che te munine karma ke maraNane paNa bhaya raheto nathI. je jJAnapUrvakanA cAritrathI maraNane mahatsava banAvI zatrubhUta kamene nAza karI sarvadA saMpUrNa nirbhaya banI zake tene bhaya kyAMthI hoya ? have Atma prazaMsA paramAM AtmabuddhithI thAya che te anAtmabhAvarUpa che tethI tenA parivAra mATe kahe che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. anAtma prazaMsA aSTaka guNaiyadi na pUrNo'si, kRtamAtmaprazaMsayA / guNairevA'si pUrNazcet, kRtamAtmaprazaMsayA // 1 // artha : je tuM guNethI pUrNa nathI (apUrNa che) te AtmaprazaMsAnuM kaMI prayajana nathI, ane je guNothI pUrNa ja che, te (paNa) AtmaprazaMsAnuM kaMI prayajana nathI. bhAvArtha : svamukhe pitAnI prazaMsA karanAra mUDha AtmA tattvathI potAnI ja niMdA kare che. kAraNa ke svaprazaMsA karavAnuM kaI prajana che ja nahi. je pote guNathI apUrNa che, te prazaMsA karavI miyA che. ane pUrNa che, to paNa prazaMsA karIne kaMi meLavavAnuM bAkI nathI, ema apUrNane ke pUrNane paNa prazaMsA niSNa jana che, chatAM prazaMsA kare che, tyAre tAtvika daSTie te nirguNa kare che. arthAt pote ja potAnI prazaMsA karI kiMmata gumAve che. svaprazaMsAthI hAni thAya te jaNAve che - zreyodamasya. mUlAni, svotkarSAmbhaH pravAhataH / puNyAni prakaTIkurvan, phalaM kiM samavApyasi // 2 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa artha : (huM Atmana ) tArA kalyANurUpa vRkSanAM mULa evAM puNyane svaumavAdarUpa jaLanA pravAhathI pragaTa karatA tuM zuM phaLa pAmIza ? bhAvAtha: vRkSanAM mULa jamInamAM daTAyelAM gupta DAya te ja te vRkSa Take, tenI vRddhi thAya ane temAM phaLe utpanna thAya, tema AtmakalyANurUpa vRkSanA mULabhUta puNyarUpI mULiyAM che, te peAtAnA utkarSa gAvAthI pragaTa thAya che, arthAt Atmapraza'sAthI puNyanA nAza thAya che. UlaTuM. ahuM kArajanya pApa maMdhAya che. ema puNyarUpI mULiyAMnA arthAMpattie nAza thavAthI kalyANu velaDI sUkAI jAya ane temAM phaLarUpa AtmasvarUpanI prApti aTakI jAya. ema svAtka peAtAnA patananu kAraNa bane che. mATe jJAnI puruSA peAtAnA gurune gAtAM nathI eTaluM ja nahi sAMbhaLatAM paNa mukha nIcu karI de che. kAraNa ke saMpattine gupta rAkhavAthI rakSaNa thAya che, tema guNNAne paNa gupta rAkhavAthI ja tenI vRddhi thAya che. pragaTa karavAthI nAza thAya che. svAnI vicitratA jaNAve che. AlambitA hitAya syuH paraiH svaguNarazmayaH / aho! svayaM gRhItAjI, vAsanni mohyo atha : (guNAnI vicitratA che ke) peAtAnA guNArUpI doraDAMnA Azraya bIjA kare te temAnuM te hita kare Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 (tAre) che, ane pote ja pitAnA guNone pakaDe (gAya) te te tene saMsAra samudramAM DUbAve che. | bhAvArtha : guNenI evI vicitratA che ke eka guNInA guNane bIjAe (stuti vagere dvArA) Azraya kare (prazaMsA kare) te tene guNe vadhe che. arthAt tenuM hita thAya che. paNa pite pitAnA guNone Azraya (ravamukhe prazaMsA) kare te tenA guNe tene saMsAramAM DUbADe che. ghaDo adhUro chalakAya che, pUrNa bharele chalakAtuM nathI. tema guNathI adhUre (tattvathI nirguNa) potAnA guNane gAya che temAM skarSanuM eya heya che, ane te vibhAvarUpa hovAthI prApta guNone paNa nAza thAya che. mATe AtmazlAghA akaraNIya che. have skarSane tajavAne upAya kahe che- uccatvadRSTidoSottha-svotkarSajvarazAntikam / pUrvapurupasiMhebhyo, bhRzaM nIcatvabhAvanam // 4 // artha : uccapaNanI dRSTirUpa dezamAMthI pragaTelA AtmaprazaMsArUpa tAvane zAnta karanAra auSadha pUrvapuruSasiMhethI pitAnuM atyaMta nyUnapaNuM bhAvavuM te che. bhAvArtha : mANasa tyAM sudhI ja pitAne mahAna- mATe mAnI zake che, ke jyAM sudhI teNe pUrvakAle thaI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 gayelA anekAneka mahApuruSanA guNenuM smaraNa ke ciMtana karyuM nathI. vartamAna avasarpiNI kALanA prabhAve jema jema kALa pasAra thAya tema tema jaDa-cetana dareka padArtho prAyaH nyUnaguNadharmavALA bane che. sAmAnya niyama pramANe kahevAya che, ke "je Aje che te AvatI kAle nahi maLe." e rIte jInA guNomAM paNa uttarottara nyUnatA thatI ja rahe che. evI sthitimAM mANasane pitAnuM mahattva tyAM sudhI ja jaNAya che, ke pUrva puruSanA atizreSTha puruSArthamaya jIvanakavanane te yAda karatuM nathI. gurutatvanI ArAdhanA A rIte pitAmAM laghutAbhAva pragaTAvI, mithyAbhimAnane utArI AMtara cakSune pragaTAvI sanmArge caDhAve che. jJAnIne bAhya saMpattine mada hote nathI, te kahe che- zarIrarupalAvaNya-prAmArAmadhanAdibhiH / utkarSaH paraparyAya-zcidAnaMdaghanasya kaH ? // 5 // artha : jJAna ane AnaMdanA samUha evA AtmAne zarIranuM rUpa-lAvaNya tathA gAma-ArAma (bAgabagIcA)dhana vagere paraparyAthI utkarSa ke ? bhAvArtha : jene pitAnA anaMtajJAna ane cAritrarUpa akhUTa guNe savAdhIna che, tene jagatanA jIvee vAraMvAra bhagavIne pheMkI dIdhelA pudgalanA parAyA vikAre je zarIra, Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 rU5, sauMdarya, ke gAma-nagara, bAgabagIcA tathA dhanasaMpatti vagerene garva kema ghaTe? AtmAnI saMpatti ane sauMdarya nirvikAra avinazvara che. game teTaluM bhegavavA chatAM leza paNa khUTe-bagaDe nahi tevuM che, ane te pitAnI pAse svAdhIna che, e jANyA pachI jIvane jagatanI eMTha jevA pudgalanA vikArarUpa raMgarAga ke dhana-saMpatti vagere bAhya saMge tuccha lAgavAthI tene utkarSa-garva gaLI jAya che. UlaTAmAM bAhya saMgo tene svarUpaAnaMdamAM bAdhaka jaNAya che. tethI tene utkarSa te karatuM nathI, paNa tene baMdhana mAne che ane tene cheDavAmAM te AnaMda mAne che. jJAnI munine bAhya bhAvathI utakarSa na thavAnuM kAraNa jaNAve che - zuddhAH pratyAtmasAmyena, paryAyAH paribhAvitAH / zazuddhAthApaTavAno mahAmune ddA athaH zuddha paryAye pratyeka AtmAmAM samAna hovAthI ane azuddhaparyAye tuccha hovAthI vicAravaMta) mahAmunine te utkarSa mATe thatA nathI. . bhAvArtha : mahAmuni pitAnA zuddha jJAnathI jyAre AtmasvarUpane vicAre che, tyAre sarva AtmAonA zuddha jJAnAdi paryAye samAna hovAthI temAM ochAvattApaNAne bheda Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahetuM nathI, dharaNa ke sarva jIve zuddhanayarI svarUpe samAna che, je Atma saMpatti nigadanA AtmAne che, te teTalI ja sidhine paNa che tethI huM meTA ane bIjA nAnA e utkarSa tene thatuM nathI. vaLI saMsArI jIne karmanA kAraNe azuddha je paugalika paryAye heya che, te nyUnAdhika hoya che. paNa te jagatanI eMTharUpa tucha nAzavaMta hovAthI pitAne adhika prApta thayA hoya te paNa nAzavaMta ane svarUpAnaMdamAM bAdhaka hevAthI tene utkarSa (garva) mahAmunine thatuM nathI. ahaMkAra ke dInatA ajJAnIne ja hoya che. jJAnane bemAMthI eka paNa doSa heta nathI. karSathI kevI rIte guNanAza thAya che, te samudranA dRSTAMtathI jaNAve che- kSobhaM gacchan samudro'pi, svotkarSapavaneritaH / guNaughAn bubudIkRtya, vinAzayasi kiM sudhA // 7 // artha : jema samudra maryAdita chatAM pavanathI prerAIne paNane parapoTA banAvIne tene phekaTa nAza kare che, tema he Atmana ! tuM guNane samudra chatAM garvarUpI pavanathI prerAIne guNenA samUhane (svalAghAthI) parapoTA tulya banAvIne phekaTa kema vinAza kare che? bhAvArtha ? AtmAne hitazikSA rUpe jaNAve che ke samudra eTale mudrA (maryAdA)vALo paNa tuM, samudra jema pavanathI prerAIne pANIne parapoTArUpa banAvI nAza kare che Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 (sUkavI nAMkhe che), tema gava rUpI pavanathI kSeAbha pAmIne nija guNAnA samUhane svalAghAthI parapATArupe pragaTa karIne phokaTa kema nAza pamADe che ? arthAta guNNAno utkRSa karIne prasiddha karelA guNeA nAza pAme che H mATe jJAnI muni peAtAnA guNeAne svamukhe te kheAlatA nathI, paNa mI prazaMsA kare te sAMbhaLI paNa zakatA nathI. sAMbhaLatAM lajjA pAme che. vRkSane phaLe AvatAM jema vRkSa nIcu' name che, tema tattvathI guNe| jema jema pragaTe che, tema tema AtmA laghu ane che, tethI guNavAna AtmA peAtAnA guNNAnA utkaSa karate! nathI, paNa vadhu namra bane che, sAcA yAgI kevA DAya che te kahe che nirapekSAnavacchinnA'nanta cinmAtramUrtayaH / yogino galitotkarSA - pakarSAnalpakalpanA // 8 // atha : jeene svAlkanI ane parApaka nI badhI kalpanAe gaLI gaI che, te ceAgIe nirapekSa, amaryAdita ane anaMta evA jJAnanI mAtra mUrtie (jJAnasvarUpa) che. bhAvAtha : jeene bAhya sapattinA utkRSa` ke dInatA nathI te ja sAcA yAgIo zuddha sa MpUrNa anaMta jJAnamAM ramaNatA kare che. AtmAnuM zuddha kevaLajJAna anya kAI sahAyanI apekSA vinAnu,deza-kALanI maryAdArahita,sa deza-sa kALanu ane anaMta hAya che, matiAddhi kSAye pazamika jJAnA indri Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 yAdinI sahAyavALAM, amuka deza-kALa pUratAM ane Akhare nAza pAmanArAM hoya che. kevaLajJAna e sarvadoSathI mukta hoya che. AvuM kevaLajJAna te gIo prApta karI zake che, ke jeone bAhya saMga-viyegamAM utkarSa ke dInatA (harSa. zaka) spazI zakatAM nathI. athavA tevA gIo kevaLajJAnarUpI lakSamIne pAmI jJAnamaya bane che. - have svazlAghAnA parivAra mATe jarUrI tatvadaSTinuM varNana kare che - Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. tattvadRSTi aSTaka rupe rupavatI dRSTi-ISTvA rupaM vimuhyati / majjatyAtmani nIrupe, tattvadRSTistvarupiNI // 1 // ', atha" : rUpavALI (cakSu) dRSTi, rUpI (Da) vastumAM rUpane joIne mehamUDha bane che, ane arUpI evI tantradRSTi (jJAnacakSu) arUpI AtmAmAM lIna ane che. bhAvArtha : mAghanetro pudgalanI racanA che, arUpI AtmasvarUpane jovAnI tenI zakti nathI. te te khAhya jaDa padArthAne ja dekhe che ane emAM ja sarvasva mAnI mUDha ane che; paNa jyAre AtmAnuM jJAnacakSu pragaTe che, ane enA maLe tene peAtAnuM darzana thatAM AtmA peAtAnI anaMta sukha-soMpattine dekhe che, tyAre bAhya rUpa, raMga te tene peAtAnI Atma sapattinA bhAgamAM vighnakara bhAse che, tethI temAMthI chuTakArA (mukti) meLavavA mATe ja tenI tAlAvelI vadhe che. evA apUrva AnaMda AtmadarzInamAM che. tenI sAme bAhya rUpa-raMga te sathA tuccha che. bAhyadRSTi ane tadRSTinuM dana kevu hAya te kahe che-- bhramavATI bahirdRSTi-bhramacchAyA dIkSaNam / anAntastaccadRSTistu, nA'syAM zete sukhAzayA // 2 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 atha : khAdghadRSTi bhramaNAnI vADI che ane tenu darzana (dekhavu) te bhramaNAnI chAyA che, (jyAre) tattvadRSTi AtmA te abhrAnta (bhramaNArahita) che, tethI te A (bhramaNAnI chAyA)mAM sukhanI icchAthI sUtA (Azraya karatA) nathI. bhAvAtha : mAhyardaSTi (bahAranuM dana) e bhramaNAAnA magIcA che. tenAthI kadApi Atmadarzana thatuM nathI, mATe tenuM darzIna (dekhavuM) te jIvane mATe bhramaNA karAvanAra chAyArUpa che. jema kAI mANasa zAntinI AzAthI viSavRkSanI chAyAnA Azraya kare teA, tene sukhane badale viSa jheranI Apatti UbhI thAya che, tema bAhyaSTithI jaDa vastumAM sukhanI kalpanA karanAra te jaDa vastunA Azraya kare che, teA AtmAne vividha Apatti UbhI thAya che. tethI abhrAnta tattvadRSTi (jJAnI) AtmA pudgalanA rUpa-raMgane joI ne sukhanI AzAthI teneA Azraya karatA nathI. tAtparya ke jJAnIne jaDa viSaye viSatulya bhAse che. tethI te viSayeAthI dUra rahI peAtAnI Atmasa'pattine AnaMda anubhave che, ane ajJAnI jaDa padArthImAM sukha mAnI tene Azraya kare che, tethI ThagAma che. du:khI du:khI thAya che. hariNA bhramaNAthI maru cikAne jaLa mAnI tenuM pAna karavA DhADhe che, paNa jaLanI prApti thatI nathI. UlaTuM doDavAthI zrama ane tRSNA vadhe che, ane aMte maraNane zarU thA che tema jaDa vastumAM sukhanu dazana (maru abhicakAmAM jaLanAM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 darzIna jevuM) mithyA che. ajJa jIva emAM sukha dekhe che. paNu te mithyA bhramaNA heAvAthI sukhane badale adhikAdhika duHkhI thAya che ane sauMsAra aTavImAM athaDAtA kuTAtA mRtyune prApta thAya che. vastu eka chatAM dRSTibhede thatA hitAhitane jaNAve che grAmA rAmAdi mAhAya, yad dRSTaM bAhyayA dRzA / tadevAnta-nata vaivasaMj tavadRSTayA artha : khAdghadRSTithI joyelAM gAma-udyAna vagere mehanu kAraNa bane che. tene ja tattvadraSTithI aMtaramAM vicAratAM te vairAgyarUpa sapattinu kAraNa bane che. bhAvArtha : khAdghadaSTithI joyelA bAhya padmAf-gAmanagara-bAga-bagIcA vagere jIvane meAhamUdra kare che. te ja padArthoM aMtaradRSTithI vicAratAM AtmAne vairAgyanuM kAraNu ane che. khAdya ca cakSu mAtra paTTAnA vartamAna mAhyarUpane ja dekhe che. tethI tenA pratye meha (rAga-dveSAdvi) pragaTe che, e ja padArthone jJAnacakSu tenA dravya-guNa-paryAyarUpa pUrNa svarUpe dekhe che, tethI rAga-dveSane badale vairAgya pragaTe che. vizvanA koI paNa jaDa padArtha nu jJAnadaSTithI svarUpa vicAratAM tenI aniyatAdi spaSTa jaNAya che. tethI mAhane maThThale vairAgya pragaTe che. je vizva ajJAnIne rAga Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 zreSanuM kAraNuM bane che, te ja vizva jJAnane vairAgya janaka bane che. e ja hakIkata strInA dRSTAntathI jaNAve che-- bAhyadRSTeH sudhAsAraghaTitA bhAti sundarI / tatvadRSTeistu sA sAkSAt , viNmUtrapiTharodarI // 4 // artha : je rUpasuMdarI strI bAhyadaSTi (ajJa) jIvane amRtanA rasathI ghaDelI (sukhaprada) bhAse che, te strI tatva. daSTine (jJAnIne) te sAkSAt viSTA ane mUtrabharelI hAMDalIrUpa peTavALo (durgachanIya) bhAse che. bhAvAthI : bAhya daSTithI jonAra ajJAnIne je strI suMdara rUpavALI amRtarasathI ghaDelI sukhaprada jaNAya che, te ja strI jJAnIne azucinA sthAnarUpa sAkSAt viSTA ane mUtrathI bharelA udaravALI durgachanIya jaNAya che, tethI jJAnIne rAga thato nathI, paNa varAgyanI ja vRddhi thAya che. e ja vAtane zarIranA daSTAnathI jaNAve che - lAvaNyalaharIpuNya, vapuH pazyati bAhyadRg / tattvadRSTiH zvakAkAnAM, bhakSyaM kRmikulAkulam // 5 // artha : bAhyadaSTivALe jIva zarIrane suMdaratAnAM mejathI pavitra dekhe che, ane tattvadaSTi tene kIDAonA samUhathI bhareluM, kutarA-kAgaDAonuM bhakSya jue che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 bhAvArtha : bahiSTi jIvane carmacakSuthI zarIramAM mAtra uparanI cAmaDI suMdaratAnA taraMge jevI pavitra dekhAya che, te ja zarIrane aMtarAtmA jJAna daSTithI kRmionuM ghara ane hADa-mAMsa-rudhira vagere azucinA. kathaLArUpa dekhe che. punaH banne dRSTinuM svarU5 rAjabhuvananA daSTAntathI jaNAve che- gajAzvairbhUpabhavanaM, vismayAya bahirTazaH / tatrA'zvebhavanAt ko'pi, bhedastattvadRzastu na // 6 // artha : bahidaSTi AtmAne hAthIo ane ghaDAothI zebhatuM rAjabhuvana vismaya pamADe che, ane tatvaSTi AtmAne te rAjabhuvanamAM hAthI-ghoDAnA jaMgalathI kaI vizeSatA bhinnatA) dekhAtI nathI. - bhAvArtha : hAthI, gheDA vagere vaibhavathI yukta rAja. maMdira bahirdaSTi AtmAne meha pragaTAve che. jJAnIne te tyAM hAthI-gheDAnA vanathI adhika kaMI paNa jaNAtuM nathI. arthAt te rAjabhavanane paNa mAtra hAthI-ghaDAnA vana tulya samaje che. ane temAM te jarA paNa Azcarya pAmate nathI. punaH bIjI rIte jaNAve che- bhasmanA kezalocana, vapurdhatamalena vA / mahAntaM bAhyaDagU vetti, citsAmrAjyena tattvavit // 7 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 artha : bahirdaSTi AtmA bharama ceLavAthI, kezanA lecathI ke mela dhAraNa karavAthI tevA zarIravALAne mahAtmA samaje che, ane tatvadaSTA jJAnanA AnaMda anubhavanArane mahAtmA samaje che. bhAvArtha : bahirdaSTi jIvanI daSTimAM jaDa-pudgalanuM mahatva hoya che. tethI te bhasma ceLavAnA, mastaka mUMDavAnA, ke malamalinagAtranA kaSTathI pitAne ke parane mahAna samaje che. paNa vastutaH cittamAM jJAnane AnaMda nathI te mAtra te kAyakaSTa che. evAM zArIrika kaSTo te naraka tiryaMcAdi mAThA bhavamAM dareka jIve ghaNuM ja veThe che. ethI mahAtmA banI javAtuM hoya te mAnava karatAM pazuone naMbara prathama Ave, tattvathI mahattA mAtra kAyakaSTa sahavAmAM nathI. eTalA ja mATe tattvaSTA te AtmajJAnanI prabhutAmAM mahatva mAne che. alabatta prAthamika avasthAmAM kAyakaSTa upAdeya che. paNa tattvathI te kAyAne kaSTa hoya ke sukhasAmagrI hoya, e banethI para rahI AtmajJAnane AnaMda anubhave temAM ja mahatva che. je AtmA nija svarUpane AnaMda anubhave che, te ja sAce mahAtmA che. tatvadaSTA mahAtmAonuM mahattva jaNAve che - na vikArAya vizvasyo-pakArAyaiva nirmitAH / sphUratkAruNyapIyuSa-vRSTayastattvadRSTayaH // 8 // jJA. sA. 12 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 atha : kUMzayamAna karuNArUpa amRtanI vRSTivALA tattvadRSTi AtmAe vikArane mATe nahi, paNa vizvanA upakAra mATe ja utpanna karelA che. bhAvA : jeenA aMtaramAMthI satata karuNArUpa amRta vase che ane leza paNa ahukAra nathI, tevA tavRSTi AtmAe vikAra (rAga-dveSAdi) mATe nahi, paNa vizvanA upakArane mATe ja utpanna karelA che. tattvathI AvA tattvaSTi AtmAe ja vizvamAM sAcA upakArI che, ke jeo pAte tare che ane bIjAne tAre che. mATe tevAonA janma vizvopakAraka che. temanu astitva mAtra paNa jagatane AlamanarUpa banI upakAra kare che, teA temanI karuNAbharI dRSTinuM te pUchavuM ja zuM ? A tattvadRSTithI bahriSTinA jyAre lepa thAya che, tyAre AtmA peAtAnI anaMta RddhinA svAmI bane che. te jaNAvavA have sa`samRddhi aSTaka vaNu ve che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 sa samRddhi aSTaka bahirdRSTipracAreSu mudriteSu mahAtmanaH / bantarevADavamAsante, TAH santaH samRddha zA artha : mahriSTinA pracAro (AkaSa NA) aTakI jAya che, tyAre te mahAtmAne sa` samRddhi spaSTa bhAse che. AtmAmAM ja bhAvAya : mahi~ dRSTinA pracAra arthAt jaDanAM AkaSa NA aTake che, tyAre ja draSTi atarmukha bane che, ane tyAre ja AtmAnI akhaMDa anaMta svAdhIna saMpattinuM daza na thAya che. athavA khIjI rIte kahevu hAya tA AtmAnI zAzvatI svAdhIna saMpattinuM bhAna thAya che, tyAre bAhyaSTinA lepa thAya che, A kAraNe ja jIvane abhyAsarUpe AdyapralAlane mAMthI mukta thavAnA ane AtmaguNNAne vikasAvavAnA vyavahAra mAga upadezyA che. jethI prathama e vyavahAra mArga nuM AcaraNa karyAM vinA ja jee bAhya praaAlAmAM nirbhIyapaNe pravRtti karavA chatAM peAtAne tattvadRSTA mAne-manAve che, te vAstavika mAga nathI, te te jhera khAI ne jIvanAra jevA dayApAtra che. sava samRddhi AtmAmAM svAskrIna che, ema nathI jANyu tyAM sukhI ja bAhyasumanAM smAzA rahI pAke che, Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mATe AtmasvarUpane jaNAvanArI tattvadRSTino Azraya karave e ja sarva sampattinI prAptinA upAya che. have upamAthI AtmAnI indra tulyatA vaNu ve che. samAdhirnandanaM dhairya, dambholiH samatA zacI / jJAnaM mahAvimAnaM ca vAsavIriyaM muneH ||2| atha` : samAdhirUpI naMdanavana, dhaiya rUpI vA, samatArUpI indrANI ane jJAnarUpI mahAvimAna, ema munine indratulya sampatti che. bhAvAtha : indrane nandanavana, va, indrANI ane mahAvimAna, vage2e puNyathI maLelI sa'patti che, te mahAmunine (dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatArUpa) samAdhirUpI nadanavana, mA pariSahAne jitanAruM' dhaiyarUpI vajra, AtmAnaMdane ApanArI samatArUpI indrANI ane svAtmadharUpa mahAvimAna, e AdhyAtmika sa'patti hAya che. tattvathI tA muninA AnaMdanA aMza paNu indrane hA nathI. kAraNa ke te parAyI vastunA bhAktA che, ane muni svasaMpattinA bheAktA che, teA paNa upamAthI indranI sarakhAmaNI karI, ahIM mahAmuninuM svarUpa jaNAvyu che. have cakravartInI tulyatAthI muninuM varNana kare che-- vistArita kriyAjJAna- carma chatro nivArayan / mohamlecchamahAvRSTi, cakravartI na kiM muniH 1 // 3 // ', Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 atha" : kriyArUpI cA~tna ane jJAnarUpI chatraratnane vistAratA ane tenA baLe meharUpI mlecchanI (zatrunI) mahAvRSTinuM nivAraNa karatA muni cakravatI kema nahi ? bhAvA : cakravatI ne caudraratnA hoya che. temAM cama ratna ane chatraratnathI te jaLanA upadravathI peAtAnu ane sainyanuM rakSaNa kare che. e rIte ahIM ghaTanA karI munine paNa cakravatI jaNAvyA che. kriyArUpI ca ratnane nIce (jaLanI upara) ane jJAnarUpI chatraratnane AkAzamAM vistArIne meharUpa mleccharAjAnI mahAvRSTithI AtmAnuM rakSaNa karatA munine cakravatI kema na kahevAya ? arthAt muni cakravatI che. ahIM meAhanI rAga-dveSAdi jherI vRSTithI jJAna ane kriyA dvArA AtmAnuM rakSaNa karatA mahAmuni svarAjyane sAdhe che. ema AdhyAtmika cakravatI paNuM jANavu.. have munine zeSanAganI upamAthI vaNuve chenvbrhmsudhaakunndd - niSThAdhiSThAyako muniH / nAgaleAkezavaddhAti, kSamAM rakSan prayatnataH // 4 // atha : brahmacaryanI navavADarUpa amRtanA navakuMDAnI niSThAnA (sthiratAnA) adhiSThAyaka (svAmI) ane prayatnapUrNAMka kSamAnuM (pRthvInu)rakSaNa (dhAraNa) karatA muni nAgendranI (zeSanAganI) jema zAle che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 bhAvArthaH laukika mata pramANe A pRthvIne zeSanAga dhAraNa kare che, ane te nara amRtakuMDane svAmI manAya che. e ghaTanAthI munine zeSanAganI upamA ApatAM ahIM jaNAvyuM che. brahmacaryanI navavADorUpI nava amRtanA kuMDamAM sthiratAne adhiSThAyaka, arthAt navAvADanuM pAlana karavA pUrvaka zuddha brahmacaryane svAmI ane apramabhAve kSamAdharmane (zeSanAga pakSe pRthvInA) rakSaka e muni zeSanAga-nAgendratulya zobhe che. have mahAdevanI upamAthI munine varNave che - muniradhyAtmakailAse, vivekavRSabhasthitaH / zobhatevirati-jJapti gaGgAgaurIyutaH zivaH // 5 // artha : adhyAtmarUpa kailAsa parvata upara, vivekarUpI vRSabha upara beThelA, virati ane jJAnarUpI gaMgA ane pArvatI sahita muni mahAdevanI jema zobhe che ? bhAvAtha mahAdeva kailAsa parvata upara rahe che, vRSabha temanuM vAhana che, ane gaMgA-pArvatI teonI patnIo che. temanI sAthe munine sarakhAve che ke - adhyAtmarUpa kailAsa parvatamAM vasatA, heya-upAdeyanA nizcayarUpI viveka vRSabha upara beThelA ane viratirUpI gaMgA ane (jJapti=) jJAnarUpI pArvatIthI yukta evA muni mahAdevanI jema zobhe che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM cAritradharmanuM svarUpa jaNAvyuM che, jema keadhyAtmanA baLe heya-upAdeyane viveka karI je jJAna ane kriyAmAM satata udyama kare, te cAritrarvata muni sAgA, mahAdeva che. have munine viSNunI sAthe sarakhAve che- jJAnadarzanacandrArka-netrasya narakacchidaH / sukhasAgaramagnasya, kiM nyUnaM yogino hareH // 6 // atha ? jJAna ane darzanarUpa caMdra ane sUrya e be jeone netro che, narakarUpa asura (daitya)ne jeNe nAza karyo che ane sukharUpa samudramAM je magna che, te gIne vithI zuM ochuM che? | bhAvArtha : viSNune caMdra ane sUrya be netre che, dene te ghAtaka che, ane aSADhI (devapeDhI) ekAdazIthI kSIra samudramAM zeSanAganI zaiyAmAM piDhe che. evI vaiSNanI mAnyatA che, tenI sAthe samAnatA batAvatAM muninuM varNana karatAM kahe che ke :| munine caMdra ane sUrya tulya jJAna ane darzana be netre che, muni narakarUpa asuranA ghAtaka che ane anaMta akSaya AtmasukharUpa samudramAM je mana che, te munine viSNuthI kaMI nyUna nathI. ahIM jJAna ane darzana e be netre hovAthI munine naragatirUpa khADAmAM paDavAnuM nathI tathA sadA je Atma Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sukhamAM magna rahe che, te gonI apekSAe vizagunI saMpatti paNa ochI gaNAya. chatAM ahIM upamAthI ghaTanA karI che. have munine brahmA sAthe sarakhAve che yA saSTibrahmaNo bAhyA, bAhyApekSA'valambinI / muneH parAjnapekSA'ntarguNasRSTistato'dhikA // 7 // artha : brahmAnI bAhya padArthonI apekSAvALI je bAhya vizvaracanArUpa suSTi che, tenAthI adhika para padArthanI apekSA vinAnI aMtaraMga guNonA pragaTIkaraNarUpa muninI sRSTi che. " bhAvArtha : brahmA bAhya vizvanA suSTA manAya che, tenI apekSAye aMtaraguNa rUpa vizvanA sRSTA muninI sRSTi adhika che. - brahnA bAhya sRSTinA saTTA manAya che, ane yegI evA muni AMtara guNa rUpa anaMta sRSTinA sarjaka che, tethI brahmA karatAM paNa muninI sRSTi adhika che. . e rIte Indra, cakavatI, nAgendra, brahmA, viSNu ane mahAdeva vagere jagatamAM je Izvara tarIke pUjAya che, te sarvathI paNa AtmalakSamIrUpa sarva samRddhine pAmele gImuni adhika pUjya che. ema jaNAvI AvA rogIne arihaMtapaNuM paNa durlabha nathI, e jaNAve che ke Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 ratnastribhiH pavitrA yA, srotobhikhi jAhnavI / siddhayogasya sA'pyahatpadavI na davIyasI // 8 // artha : traNa pravAhathI pavitra je gaMgA tenI jema traNa rastethI pavitra te arihaMtapadavI paNa gasiddha mahAtmAne dUra nathI. bhAvArtha : gaMgA traNa pravAhathI svarga-mRtyu ane pAtAlarUpa traNa lekamAM vahe che, tema lokomAM manAya che. tenI sAme tIrthaMkarapaNAne prabhAva paNa traNa lekamAM vate che, tenI samAnatA vaDe gInuM varNana kare che ke - traNa pravAhathI pavitra evI je gaMgA, tenA jevI jJAna, darzana, cAritrarUpa traNa ratnothI pavitra arihaMtapadavI (tIrthaMkarapaNuM) te paNa gasiddha mahAtmAne dUra nathI. - ahIM arihaMtapaNAne gaMgAnI sAthe sarakhAvavAmAM e hetu saMbhave che ke anya dharmavALAo gaMgAne samagra vizvane pavitra karanArI mAne che. paNa te pavitratA mAtra bAhya zarIranI zuddhirUpa che, tyAre ahIM arihaMtapaNuM traNe lokanA AtmAne karmarUpI melathI rahita-pavitra banAve che. mATe te pavitratA tAtvika che, AdhyAtmika che. A rIte bahirAtma daSTino lepa thatAM pragaTatI aMtarAtmadaSTithI maLatI sarva samRddhinuM svarUpa jaNAvI tene pragaTa karavAmAM hetubhUta karmavipAka ciMtananuM varNana kare che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. karma vipAka ciMtana aSTaka duHkha prApya na dInaH syAt , sukhaM prApya ca vismitaH / muniH karmavipAkasya, jAnan paravazaM jagat // 1 // artha : jagatane karmavipAkathI parAdhIna jANate muni, duHkhane pAmIne dIna na thAya ane sukhane pAmIne vismaya na pAme. bhAvArtha H samagra vizvavatI jIve karmanA udayane AdhIna che, ema jJAnathI jANatA munine dukhamAM dInatA ke sukhamAM Azcarya thatuM nathI. sukha-duHkhamAM rAga-dveSanA pariNAma karavAthI kane baMdha thAya, punaH te karmonA udayathI sukha-dukhanI prApti thAya, ema dravyakarma ane bhAva karmane paraspara kAryakAraNa bhAva hevAthI muni udayamAM AvelAM karmone rAga-dveSa (ahaMkAra-dInatA) vinA samabhAvathI bhegave. jema devuM na karavuM ke mudata pAkyA pahelAM cUkavI devuM, emAM sajanatA che, ane mudate leNadAra levA Ave tenI sAme laDavuM te durjanatA che, tema karma paNa udayamAM na Ave tyAM sudhI jinAjJAnA baLe vividhakaraNa dvArA tene khapAvI devuM joIe; chatAM na khape ane udayamAM Ave te tene samatApUrvaka bhegavavuM joIe, e sajajanatA che-sAdhutA che. e zuddha vyavahAra dharma che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 nizcayathI te kama jaDa che. te cetanane kaMI lAbhahAni karatuM nathI, ema samajI muni tenA udayamAM dInatA ke Azcarya pAme nahi. have pApa karmanA vipAkano mahimA jaNAve che- yeSAM bhrabhaGgamAtreNa, bhajyante parvatA api / tairaho ! karmavaiSamye, bhUpaibhikSApi nApyate // 2 // artha : jeonA netranI bhrakuTI pharakavA mAtrathI parvate paNa tUTI jAya, tevA samartha rAjAo paNa karmanA azubhavipAka prasaMge bhIkha paNa meLavI zakatA nathI. bhAvArtha : zubha-puNya karmanA prabhAve je rAjAnI AMkha pharatAM parvata jevA zatruo paNa dhrujI UThe che, te rAjAo paNa jyAre temanA pApane udaya thAya che, tyAre bhIkha mAgavA chatAM temane bhIkha na maLavAthI teo bhUkhe mare che. - puNyamAM garva ke pApanA udayamAM dInatA karavI te mithyA. che. tatvathI puNya-pApa AtmAnuM kaMI hita-ahita karI. zakatuM nathI. bAhya sukha-duHkha nAzavaMta che, ema samajI muni temAM harSa-zeka kare nahi. e rIte pApano mahimA varNavI have puNyane prabhAva jaNAve che - jAticAturyahInA'pi, karmaNyabhyudayAvahe / kSAt jora nA sthA-cha vidhAnatAH rUA. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 artha : jAtihIna ane buddhirahita evA raMka paNa abhyudaya karanArA (puNya) karmanA udaya thatAM kSaNamAtramAM cha khaMDa pRthvIne eka chatrathI DhAMkanArA rAjAdhirAja bane che. bhAvArtha : (pApa karmAMnA uye) hIna jAtimAM janmelA, buddhi vinAnA, evA raka hoya chatAM, (pApAya pUrNa thatAM) jyAre puNyanA udaya thAya che, tyAre te (puNyanA prabhAve ) samagra vizvamAM ekachatrIya rAjyavALA meTA rAjA bane che. evA prabhAva puNyane che. zubhAzubha karmanI viSamatAne UMTanI pIThanI upamAthI vaNu ve che viSamA karmaNaH sRSTi-dRSTA karabhapRSThavat / jAtyAdibhUtivaiSamyAt, kA ratistatra yoginaH ||4|| atha : jAti vagere saMpattinI viSamatA karanArI hAvAthI kama`nI sRSTi UuMTanI pITha jevI viSama hAya che. temAM yegIne prIti kevI ? arthAt temAM megIne prIti na hAya. bhAvArtha : zubhAzubha karmAMnA udaye jIva koI vAra ucca kuLamAM te koI vAra nIca kuLamAM janme, kAI vAra rAjAdhirAja te koI vAra raMkathI paNa raka thAya, ane kAI vAra bRhaspati jevA paMDita tA koI vAra mUrkha zirAmaNa ane ema UMcI-nIcI U'TanI pIThanI jema kanI racanA viSama Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 che. evuM jotAM yAgIne (jJAnIne) temAM gmAnaMda kema thAya ? arthAt jJAnI saMsAramAM kA~nA viSama vipAkane jANIne tenAthI virakta ane che. punaH karmInI duSTatA vadhu ve che-- ArUDhAH prazamazreNi, zrutakevalino'pi ca / bhrAmyante 'nantasaMsAra - maho duSTena karmaNA // 5 // atha : ahA Azcaya che ke upazama zreNI upara caDhelA ane zrutakevaLI evA paNu munivarene duSTa ka anaMta soMsAramAM bhamAve che. bhAvArtha : ahe ! Azcaya che ke guNasthAnakanI vRddhirUpa upazama zreNIe caDhelA agiyAramA guNasthAne pahoMcelA ane saMpUrNa zrutadhara evA cauda pU`dharAne paNa duSTa kama ane takALa sudhI sasAramAM bhamAve che. AtmA tattvathI anaMta khaLI chatAM kamanu baLa kAI vAra evuM jora kare che, ke cheka muktinI najIka pahoMcelA upazama zreNIne pAmelA mahAjJAnIonA jJAnane paNa niSphaLa karI cAragatirUpa saMsAramAM anaMta kALa sudhI bhaTakAve che. mATe ja kahyu` che ke keI vAra AtmA khaLIce te| kAI vAra ka maLIyu. arthAt kama sAmenA yuddhamAM aneka vAra hAra-jIta karatA AtmA sasAramAM rakhaDe che ane vijayanI aNIe paheAMcelA paNa jIva punaH hArI jAya che. mATe Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 karmane lezamAtra vizvAsa karavA jevuM nathI. karma jIvane sukha-sagavaDa ApI temAM bebhAna banAvI durupayoga karAvIne paTake che. mATe sukha-sagavaDamAM leza paNa rAcavuM yogya nathI. bAhya sarva kAryomAM karmavipAkanI mukhyatA jaNAve che - arvAka sarvA'pi sAmagrI, zrAnteva paritiSThati / vipAkaH karmaNaH kArya-paryantamanudhAvati // 6 // atha : saghaLI paNa (sukha-duHkha ApanArI) sAmagrI thAkI gaI hoya tema pahelAM ja aTakI jAya che, paNa karmane vipAka kAryanI pUrNatA sudhI pAchaLa pAchaLa cAle che. bhAvArtha : sukha-duHkhamAM mukhyatA karmanA vipAkanI che. sAmagrI gauNa che. azubha karmone vipAka thavA pahelAM ja sukha-sAmagrI cAlI jAya che, agara rahe te paNa sukha ApI zakatI nathI. tema zubhakarmone paripAka thavA pUrve duHkhanAM nimitte khasI jAya che, agara rahe te paNa duHkhI karI zakatAM nathI. tana-dhana-kuTuMba-parivAra vagere saghaLuM sukhanuM sAdhana azubhakarmonA udaya thavA pUrve ja vikharAI jAya che. agara sukhane badale duHkhanuM kAraNuM banI jAya che. evAM daSTAnta jagatamAM pratyakSa dekhAya che. keTalAya mANaso sukhanI sAmagrInA abhAve duHkhI che, te keTalAya chatI sAmagrIe dukha jogavatA hoya che. ema zubhakarmonA paNa udaya pUrve Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 duHkhanAM kAraNe cAlyAM jAya che, agara sukhadAyaka banI jAya che. pudaya thatAM zatru haTI jAya che. agara mitra banI jAya che. evAM paNa daSTAnta jevAM maLe che. ema chatAM ajJAnI jIva sAmagrIne ja mukhya mAnIne temane meLavavA AkAza-pAtALa eka kare che. karmavipAkanuM mahatva tene samajatuM nathI, pariNAme azubhakarmonA udaya thatAM tenI badhI mahenata UMdhI vaLe che. ethI viruddha jJAnI sAmagrIne gauNa mAnI karmane mukhya gaNe che. tethI te karmanA prabhAve sarva sukha-sAmagrI pAmavA chatAM temAM nirlepa rahI paramapadane paNa prApta kare che. tAtparya ke sukha-dukhanA anubhavamAM mukhyatA karmavipAkanI che. A karmavipAka sukhIne duHkhI ke dukhIne sukhI paNa karI zake che. nA dharmadhanane kevI rIte hare A karma vipAka che. te kahe che - asAkcaramAvarte, dharma harati pazyataH / caramAvartisAdhostu, chalamanviSya hRSyati // 7 // atha A karmavipAka aMtima pudgala pAvatanI prApti pUrvenA (acaramAvarta) kALamAM (te) sAdhunA dharma dhanane pratyakSa lUMTe che ane zaramAvarta kALamAM sAdhunuM chidra zodhIne harSa pAme che. (lUMTe che.) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 bhAvArtha : muktine prApta karavAmAM eka pudgala parAvartathI adhika kALa jene zeSa hoya te ja acaramAvata kahevAya che. ane eka pudgala parAvartathI adhika kALa zeSa na hoya tene caramAvatI kahevAya che. bhavasvabhAve ja acaramAvatI jIvane karmane ke tenA azubha vipAkane bhaya hotuM nathI, tethI jANatAM dekhatAM (samajavA chatAM) tenA dharmadhanane karmavipAka lUMTe che. arthAt te karma vipAkanAM kAramAM phaLe jANavA chatAM bhaya pAmatuM nathI, tethI dharmane cheDIne bAhya sukha mATe pApAcaraNa kare che ane dharma dhanane gumAve che. caramAvartI sAdhune karmavipAkanI mukhyatA hoya che, tethI te sAvadha rahe che, chatAM karma vipAka bhAna bhulAvIne tenA dharmanuM haraNa kare che. ema karmavipAka bhayaMkara che. anAdikALathI ahaMkAra ane dInatA karAvI jIvananA dharma dhanane nAza kare che. tethI jJAnI puNya ke pApa ubhaya prakAranA karmavipAkane samajIne ahaMkAra ke dInatAne vaza thatuM nathI. tethI tenA dhamadhanane (jJAnAdi guNone) karma vipAka haraNa karI zakato nathI. arthAt game tevA zubhAzubha karmane udayamAM paNa te rAga-dveSane vaza thayA vinA pitAnI samAdhirUpa dharmadhananI rakSApUrvaka vRddhi kare che - sAmyaM vibhati yaH karmavipAkaM hRdi cintayan / sa eva syAzcidAnaMda-makarandamadhuvrataH // 8 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 atha : evA viSama kavipAkane hRdayamAM vicArata je (mahAtmA zubhAzubha karmonA UdayamAM rAga-dveSa vinA) samatAne dhAraNa kare che, te ja jJAnAna MdanA makarandano bhramara ane che. bhAvArtha : kanA viSama vipAne jANIne hRdayamAM tenuM ciMtana karatA je mahAtmA temAM rAga-dveSa karyA vinA samabhAvamAM rahe che, te ja jJAnAnaMdarUpa puSparasanA bhAgI bhramara ane che. arthAt jJAnarUpa amRtanA AsvAda je samatA teno AnaMda bhAgavI zake che. (majanya sukha-duHkhamAM rAga-dveSa karatA nathI.) have kama vipAkanI viSamatAnA jANa muni sauMsAramAM virata rahe, tethI have bhavAdveganuM varNana kare che-- Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. bhavAdvega aSTaka yasya gambhIramadhyasyAjJAnavajramayaM talam / ruddhA vyasanazailaughaiH, panthAno yatra durgamAH || 1 || pAtAlakalazA yaMtra, bhRtAstRSNAmahAnilaiH / kaSAyAzcittasaMkalpa - velAvRddhiM vitanvate // 2 // smaraurvAgnijvalatyanta - yaMtrasnehendhanaH sadA / yo ghorarogazokAdi - matsyakacchapasaGkalaH ||3|| durbuddhimatsaradrohai- vidyudurvAtagarjitaiH / yatra sAMyAtrikA leAkAH patantyutpAtaGka ||4|| , jJAnI tasmAd bhavAmbhodhe- rnityodvigno'tidAruNAt / tasya saMtaraNopAyaM sarvayatnena kAGkSati // 5 // atha : je sa`sArarUpa samudranA madhyabhAga ati gaMbhIra (UDA) che, taLiyuM ajJAnarUpI vajApaya che ane jemAM saMkaTArUpI patAnA samUhathI gherAyelA mArgo ati du.ma che. (1) vaLI tRSNArUpI mahAvAyuthI bharelA kaSAyArUpI pAtAla kalazAe cittanA saMkalparUpa velAthI jemAM bharatI vistAre che. (2) jemAM kAmarUpI vaDavAnala nitya sneharUpI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ijanone bALI rahyo che, ane je bhayaMkara roga-zoka vagere maracha ane kacchapothI (kAcabAthI) vyApta che. (3) jemAM durbuddhi, matsara ane droharUpI vIjaLI, duSTa (tophAnI) pavana ane garjanAo thatI hevAthI bhavya prANIo rUpI musAphara loke utpAta (unmArga)rUpI mahA saMkTamAM sapaDAya che. () te ati bhayaMkara saMsArarUpI samudrathI sadA udvigna jJAnI AtmA sarva prayatnothI temAMthI pAra utaravAno upAya Icache che. (5) | bhAvArtha : ahIM saMsArane mahAsamudra tarIke jaNAvI tenAthI chUTavA jJAnI kevI rIte prayatna kare che te varNavyuM che. temAM jaina bhUgoLanA mate lavaNuM samudramAM pANInI nIce cAre dizAmAM eka eka lAkha jana UMDA ane pahoLA cAra pAtAla kalaze che, te darekamAM nIce trIjA bhAgamAM kevaLa vAyu, madhyabhAgamAM jaLa ane vAyu tathA uparanA trIjA bhAgamAM kevaLa jaLa che. jagata svabhAve ja temAMne vAyu dararoja be vAra prakupita thAya che, tethI te pANI UbharAIne bahAra nIkaLavAthI samudramAM bharatI Ave che, ane vAyu zAnta thatA punaH pANI te kaLazAomAM bharAvAthI oTa Ave che. e hakIkatane anusarIne saMsArarUpI samudranuM ahIM bhayaMkarapaNuM jaNAve che ke - je saMsArasamudra madhyamAM ati gaMbhIra che. arthAta tenA addabhuta rahasyane (svarUpane) jANavuM ati kaThina che. tenuM taLiyuM ajJAnarUpI vAnuM che, arthAta ajJAnano nAza Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara te vajane teDavA je duSkara che. (1) cAra kaSAyerUpI temAM pAtAla kahAza che. te tRNArUpI vAyuthI bharelA che; ane saMkalparUpI pavana prakupita thatAM jIvano saMsAra vadhavA rUpa temAM bharatI Ave che, ane saMkalpa zAnta thatAM saMsAramAM oTa Ave che. arthAt saMsAra tUTe che. (2) viSayecchArUpI vaDavAnala (agni) temAM snehane (samudra pakSe jaLane) bALI rahyo che. arthAt viSayanA rAgathI jIvane maitrIAdi, zubhabhAvene nAza thatAM saneha tUTe che. vaLI je saMsArasamudramAM raga-zekarUpI bhayaMkara maccha-kacchapAdi (jaLacara) jIve AtmAnI AbhasaMpattirUpI rUdhirane cUsI muDadAla banAve che. (3) jemAM dabuddhirUpI vIjaLI, matsyarUpI tephAnI pavana ane droharUpI garjanAonA khaLabhaLATa cAle che, tethI muktimArganA musAphara AtmAo mArgabhraSTa thaI saMkaTamAM sapaDAya che. (4) AvA atibhayaMkara saMsArasamudrathI sadA udvigna jJAnIo sarvaprayatne temAMthI pAra utaravAnA satya upAyane Icche che, prayatnapUrvaka zaidhe che. (5) te upAye kevA apramatta paNa kare che, te jaNAve che - tailapAtradharo yadvad, rAdhAvedhodyato yathA / kriyAsvananyacitta : syAd, bhavabhItastathA muniH // 6 // artha : je rIte telanA pAtrane dhAraka, tathA je rIte rAdhAvedha mATe ughata manuSya kriyAmAM ekAgra citta bane te rIte saMsArathI Darele muni kriyAmAM ekAgra citta bane. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1971 bhAvArtha : ahI bhayabhIta thayelA AtmA sA saMsArasamruddhane taravA kevA pramatta bane, te jaNAvavA e dRSTAnta ApyA che, te A pramANe-- 1. eka zeThanA putrane mana sthira karI zakAya ja nahi', teve Agraha hatA, tene samajAvavA rAjAe (kAI yuktithI) gunegAra manAvarAvyA, ane tene dehAntada'DanI zikSA karamAvI. chevaTe tenA vAlIonI vinatIthI rAjAe jaNAvyuM ke telathI sapUrNa chaaAchala bharelu' pAtra hAthamAM laI samagra nagaramAM phrIne pAThe Ave te tenI sajA mApha karu, jo raste cAlatAM eka miMdu paNa tela nIce paDaze te tyAM ja tenA ziraccheda thaze. maraNamAMthI bacavAnA anya upAya na heAvAthI zeThanA putre te kabUla rAkhyuM, ane rAjAe telathI chaaAchala bharelu chIcharuM pAtra tenA hAthamAM pakaDAvyuM. tenI sAthe khullI talavAravALA mArAene rAkhyA ane samagra zaheranA rAjamAgeryAM upara pAMce indriyAne AkaSa Na kare tevAM sa'gIta, nATako, zyA tathA sugI mAna svAdriSTa padArthAM vagere evA gADhavAvyA ke tyAgI virAgI paNa lalacAya. chatAM pAtramAMthI eka paNa khinDru nIce paDatAM ja sAthe cAlatA mArA dhaDa-mastaka juduM karI deze." evA tIvra maraNane bhaya hAvAthI zeTha-putra vruttacitte pAtranI rakSA karatA samagra rAjyamArgo pharIne rAjAnI sanmukha AvI paheAMcyA, tyAre rAjAe pUchyuM, rAjyamAga mAM te zuM joyuM-jANyu? teNe kahyuM, mAtra teTa Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198. pAtra sivAya meM kaMI joyuM ke jANyu nathI, mAruM mana te telapAtramAM ja sthira hatuM. A prayAgathI rAjAe tene samajAvyuM ke eka ja maraNanA bhayathI tuM manane sthira karI zakaco, teA bhAvi anekAneka maraNuthI bhaya pAmelA jJAnIe viSayAthI manane alipta kema na rAkhI zake? arthAt rAkhI zake. ema te zeThaputre svIkAryu. ema maraNanA bhayathI zeTha putra jema peAtAnA kAya mAM ekAgracitta anya; tema sa MsArathI bhaya pAmele muni kriyAmAM ananya citta banI rahe che. 2. e ja rIte surendradatta nAmanA eka rAjaputrane rAdhAvedhanA prasa'ga hatA, tyAre tene jaNAvavAmAM Avyu hatu ke jo niSphaLa jaIza te A khAjumAM rahelA zastradhArIe tyAM ja tAruM mastaka cheThThI nAMkhaze. e bhayathI AjubAjumAM tene cUkAvavAnA prayAgeA gAThavelA chatAM manane sthira karI duSkara evA paNu rAdhAvedha teNe sAdhyeA hate. sa'sArasamudrane taravA te rAdhAvedhathI paNa duSkara che. mATe saMsArathI bhaya pAmelA muni peAtAnI kriyAmAM satata manane ekAgra banAvI saMsArasamudrane tarI jAya che. tAtparya ke parabhAvamAM jatA manane sthira karavAthI ja saMsA rane pAra karI zakAya che. have saMsAranA bhaya jAgatAM maraNa vagere upasagernA bhaya TaLI jAya che, te kahe che-- Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 viSaM viSasya vanezca, vahinareva yadauSadham / tatsatyaM bhavabhItAnA-mupasarge'pi yanna bhIH // 7 // athaH jheranuM auSadha jhera, are agninuM auSadha agni ja che, te satya che, kAraNa ke saMsArathI bhaya pAmelAene upasargamAM paNa bhaya lAgatuM nathI. bhAvArtha: reganA jherane mAravA jherI davAno upayoga vaidya-DokaTaro kare che, ane agnithI dAjhelA vagerene paNa zeka vagerenA upAye karavAmAM Ave che, tema saMsAranA bhaya jAgavAthI upasargone bhaya TaLI jAya che. saMsAramAM je sAta bhathI ja ribAya che te je bhavabhramaNane bhaya jAge te badhA bhaya TaLI jAya. arthAt bhavabhramaNathI Darele maraNathI paNa Darate nathI. maraNane bheTIne paNa dharmanI-AtmAnI rakSA kare che. bhavabhayathI muni sthiratAne pAmI aMte sarvathA nirbhayapadane prApta kare che, te kahe che ke - sthaya bhavabhayAdeva, vyavahAre munivrajet / svAtmArAmasamAdhau tu, tadapyantarnimajjati // 8 // athaH vyavahAra nayathI muni saMsAranA bhayathI ja (svabhAvamAM) sthiratAne pAme che, ane pitAnI AtmAnaMdarUpa samAdhi pragaTatAM te te bhaya paNa samAdhimAM aMtargata thaI jAya che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 bhAvArtha: prAthamika kakSAmAM muni saMsAranA bhayathI pitAnA svarUpamAM sthira thAya che, ane jyAre tene AtmAnaMdarUpa samAdhi (svarUpa ramaNatA) pragaTe che, tyAre te te bhaya paNa samAdhimAM ja aMtarbhata (samAdhirUpa) banI jAya che. arthAt pachI tene bhavabhaya paNa rahetuM nathI. sarvathA nirbhaya avasthAne prApta kare che. jaDa-cetananuM bhedajJAna thayA pachI tene pitAnuM lUMTAvA jevuM kaMI rahetuM nathI. kAraNa ke AtmAnA jJAnAdi svabhAva sivAya vizvamAM tenuM kaMI rahetuM nathI, ane jJAnAdi guNo svabhAvarUpa hovAthI tenA nAzane bhaya rahetuM nathI, ema te sarvathA nirbhayapadane vare che. saMsArathI udvigna AtmAne paNa lokasaMjJA AtmasvarUpa sAdhanAmAM bAdhaka bane che, mATe have lokasaMjJAne tyAga karavA mATe kahe che- Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. lokasaMjJAtyAga aSTaka prAptaH SaSThaM guNasthAnaM, bhavadurgAdilaGghanam / lokasaMjJArato na syAnmunilokottarasthitiH // 1 // artha : saMsArarUpa viSama parvatanuM ullaMghana karavArUpa chaThThA pramatta(sarvavirati) guNasthAnakane pAmele e lekattara mArgamAM rahela muni jokasaMjJAmAM rAga na kare. | bhAvArtha : saMsAra ati viSama parvatane oLaMgavA je kaThina che, tene oLaMgavA mATe caudaguNasthAnakanI (jIvanI te te prakAranI uttarottara guNaviziSTatA rU5) maryAdAo jaNAvelI che. temAM prathama cha guNasthAnaka viSama parvata upara caDhavA jevAM kaThina che, kAraNa ke tyAM mithyAtvanuM, kaSAnuM ane viSayanA rAgarUpa pramAdanuM tIvra jora hoya che. pramAda avasthAnuM chelluM guNasthAnaka te chaThuM guNasthAnaka che. te pachI pramAda TaLI javAthI apramattadazA pragaTe che. apekSAe kahIe te tyAMthI AgaLa vadhavAmAM saraLatA hoya che, tethI jIva sAtathI teramAM guNasthAne eka ja aMtamuhUrtamAM caDhI zake che. mATe ahIM chaThThA guNasthAnakane saMsArarUpa viSama parvatane ulaMghana karavA tulya kahyuM che. paNa e bhUmie pahoMcyA pachI paNa tyAM lokasaMjJA (yaza kIti-mAna sanmAna)ne kAraNe patanane bhaya heya che. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mATe ahIM jaNAvyuM ke mekSamArgamAM rahele muni chaThThA guNasthAnakane pAmIne (yaza kIti-mAna sanmAna rU5) lekasaMjJAmAM phasAya nahi. have lokasaMjJAne prabhAva varNave che - yathA ciMtAmaNi datte, baTage badarIphalaiH / / hA rAti , tathaiva vanarakanai pArA atha: jema mUrkha (capaTI) boranA sATe ciMtAmaNine ApI de che, tema kheda rUpa che ke (mUrkha-ajJajIva) karaMjananI khAtara uttamadharmane tajI de che. bhAvArtha: khedajanaka che ke bALaka jema baranI lAlacathI ciMtAmaNine ApI de tema ajJAna-mUDha jIva karaMjananI lAlace ciMtAmaNithI paNa ati durlabha evA zreSThadhamane tajI de che. lokeSaNa evI viSama che. ke jIvatI cAmaDI utAratAM paNa kaI "ahe ! AvuM duHkha sahana karanAra A mahAtmA mahArAgI che. mahAsAvazALI che." vagere keI tenI prazaMsA kare, te kSaNa vAra cAmaDI utAratAM thatI vedanAne paNa jIva visarI jAya. ema anAdi kALanI veraNa chatAM te mahattvAkAMkSAne tajavI duSkara che. mATe ja ajJa-mUDha janaraMjananI lAlace anaMta zAzvata svAbhAvika sukhane prApta karAvanAra evA dharmane tajI de che. arthAt . Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 . lAkeSaNAnA jaya duSkara che. mahAyAgIe paNa tenAthI hArI jAya che, ane bhavamAM bhaTakatA thaI jAya che. punaH e ja hakIkata jaNAve che- lokasaMjJA mahAnadyAmanuzroto'nugA na ke / pratizroto'nugastveko, rAjahaMso mahAmuniH ||3|| artha : leAkasa jJArUpa meATI nadImAM-pravAhanA vahe- NumAM kANu taNAtA nathI ? sAme pUre taranAra te eka mahAmunirUpI rAjahaMsa che. bhAvArtha : nadImAM maccha-kacchapa vagere jaLacarA, ane kASTa vagere sarva prAyaH pANInA pravAha je tarapha vahetA heAya te tarapha jAya che, kAraNa ke pravAhanA maLe cAlatAM kaSTa paDatuM nathI, sAmA pUre taravAmAM kaSTa lAge che. eka rAjahaMsa ja evuM prANI che ke je sAmA pUre gati kare che. tema sa'sArasamudramAM paNa prAyaH sarva jIvA lAkapravAhe ja cAlatA hAya che, leAkeSaNAnA tyAga karI muktinA mAge cAlanAra teA eka rAjahu'sa jevA mahAmuni ja hoya che. sauMsAramAM prAyaH sa` koi anukULatAneA pakSa karanAra hAya che, ane te anukULatAne pakSa prANIone saMsAramAM bhaTakAve che. eka mahAmuni ja anukuLatAne tajIne pratikULatAmAM prasanna rahe che. rAgane tajI vairAgyanA sahaja Anadra anubhave che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 - lekamArga bhavabhramaNa karAvanAra che, te jaNAve chelokmaalmby kartavya, kRtaM bahubhireva cet / tadA mithyAdRzAM dharmoM, na tyAjyaH syAtkadAcana // 4 // artha : jo lekane anusarIne ghaNAoe karyuM, mATe ApaNe paNa tema karavuM joIe ema mAnIe) te mithyAdRSTione dharma kadI paNa tajavA gya na bane! | bhAvArtha : vizvamAM sadaiva lokapravAhanA pakSakAra ghaNu heya che, mATe ghaNAe je kare te karavA gya mAnIe te mithyASTie dharma kadApi tajI zakAya nahi. prAyaH jIve anAdi kALathI lekeSaNAne vaza lekanA mArge cAlanArA che. muktinA mArge te koI virala cAle che. mATe ghaNuM kare te nahi karatAM theDA paNa jJAnIo je mAge cAle te mArge cAlavuM joIe. emAM ja AtmAnuM sAcuM hita che. e ja vAtane daSTAntapUrvaka jaNAve che-- zreyo'rthino hi bhUyAMso, loke lokottare na ca / stokA hi ratnavaNijaH, stokAzca svaatmsaadhkaaH||5|| artha : lokamArgamAM ane lokottaramArgamAM kalyANanA athI ghaNuM hetA nathI. jhaverIe zeDa heya che ane svaAtmahita sAdhanArA paNa thaDA ja hoya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha H A lokamAM ke parakamAM paNa muktinI sAdhanA karanArA ghaNA letA nathI. bAhya sukha sone ISTa. che. tethI A janmamAM ke parajanmamAM bAhya sukha sAdhanArA ghaNuM hoya che. muktinA sAdhaka ghaNuM hetA nathI. jagata svabhAve paNa jema ratnanA vepArIo (jhaverIo) gheDa heya che. tema sva-AtmahitanA (muktinA) sAdhaka paNa thoDA ja hoya che. arthAt Atmatatvane bedha (jJAna) ati durlabha che, tethI paNa tenI rUci atitaradurlabha che, ane tethI paNa tenI sAdhanA atitama duSkara che. lekasaMjJAne vaza paDelA jIvonuM svarUpa jaNAve che-- lokasaMjJAhatA hanta ! nIcaigamanadarzanaiH / zaMsayanti svasatyAGga-marmaghAtamahAvyathAm // 6 // artha: khedajanaka che ke lokeSaNAthI parAbhava pAmelA che, pite nIcuM (dhIme) cAlavAthI ane nIcuM jevAthI jANe potAnA satyarUpI aMgamAM marmAghAta thavAthI mahAvedanAne anubhavatA hoya tema jaNAve che. bhAvArtha : khedakAraka che ke lekamAM yaza meLavavA mATe dhImI gatie, ane nIcuM joIne cAlatA ja jANe pitAnA (AtmAnA) satyarUpa zarIramAM marmAghAta thavAthI mahApIDAne anubhavatA hoya tema lokone jaNAve che. jema keI mANasane marmasthAnamAM prahAra thavAthI zIghra cAlI zake nahi, ane UMcuM dekhI zake nahi, tema Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 Ahya kItinI IcchAthI lAkeAne prasanna karavA-nIcuM joine dhIme dhIme cAlanArA manuSyA paNa pAte(sAcAmALa choDIne UlaTA mArge cAlatA heAvAthI) satyarUpI aMganA (AtmAnA svarUpanA) ghAta thavAthI jANe mahAvyathAthI pIDAtA hoya ema peAtAnI jAtane jAhera kare che, ema granthakAre utprekSA karI che. have dhama AtmasAkSIe siddha thAya che, leAkara jananI jarUra nathI e vAta jaNAve che- AtmasAkSika saddharma - siddho kiM lokayAtrayA ? tatra prasannacaMdrazca bharatazca nidarzane ||7|| atha : AtmasAkSIe siddha thatA sadhama mAM lAkasAkSInuM zuM prayeAjana che? A viSayamAM rAjaSi prasannacaMdra ane bharatacakrI dRSTAnta rUpa che. bhAvAtha : Atmadhama eTale Atmazuddhi, ene tA AtmA peAte ja jANI zake, khIjA chadmastha sAmAnya lAka jANI zakatA nathI mATe leAkAne jaNAvavAnuM koI prayeAjana nathI. peAtAnA AreAgyanA ke rAganA anubha1 peAtAne thAya ke koI dya parIkSA karI zake, khIjA ajJa leAkeA bIjAnA rAga-Arogyane na samajI zake. tema peAtAnA dhama (Atmazuddhi Arogya) ne peAte athavA viziSTajJAnIo jANI zake, temAM sAmAnya leAkAnI sAkSI nirupayogI che, te zA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 mATe lokone jaNAvavuM joIe? A viSayamAM prasannacaMdra rAjarSi ane bharatacakkInAM dRSTAnta jaina sAhityamAM prasiddha che. prasannacaMdra rAjarSie vanamAM kevaLa pitAnA AMtara vyApArathI ane bharatacakIe ArisAbhuvanamAM anitya bhAvanAthI AtmasAkSIe kevaLajJAnane pragaTa karyuM hatuM. have upasaMhAra karatAM kahe cheloksNjnyojjhitH sAdhuH, parabrahmasamAdhimAn / mukhamAste gatadroha-mamatAmatsarajvaraH // 8 // artha : jokasaMjJAthI mukta, parama AtmatatvamAM samAdhine anubhavo, tathA droha-mamatA ane matsararUpa javarathI rahita sAdhu sukhe rahe che. bhAvatha : lokeSaNAthI para banela sAdhu lokeSaNAne tajavAthI svabhAvamAM sthira bane che, tethI koIne droha, keI anya padArthanI mamatA, ke matsara vagere tenA vikAre TaLI jAya che, mAtra eka parabrahma eTale paramAtma svarUpamAM ramate te samAdhipUrvaka sukhe rahe che. svarUparamANutAnI parama samAdhinA sukhane bhegave che. badhI upAdhi lekeSaNanA kAraNe hoya che. tene tajavAthI samAdhine paramaAnaMda anubhavI zakAya che, mATe sAdhu lokeSaNathI mukta banI mAtra svarUpAnaMdane anubhave che. - have sAdhanAmAM zAstradaSTinI mahattA hevAthI tene -jaNAvatAM kahe che ke - Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. zAstraSTi aSTaka carmacakSurbhUtaH sarve, devAzcAvadhicakSuSaH / sarvatazcakSuSaH siddhAH, sAdhavo zAstracakSuSaH // 1 // artha : sarva manuSyo cAmaDAnAM netrone dhAraNa karanArA, deve avadhijJAnarUpa cakSuvALA, siddho sarva AtmapradezarUpa cakSuvALA ane sAdhue zAstrarUpa cakSuvALA hoya che. bhAvArtha : jIvana sAdhanAmAM netranuM ghaNuM mahatva che, jeyA jANyA vinAnI pravRtti aMdhatulya niSphaLaahitakara bane che. tethI ahIM vividha dRSTinuM svarUpa jaNAve che. temAM sarva sAmAnya manuSya bAhya carmacakSuthI dekhAya tene pUrNa satya mAne che, deve avadhijJAnarUpa AMtaracakSunA AdhAre vartana kare che. siddho sarva Atma pradeza pragaTelA kevaLajJAna-kevaLadarzanarUpa be netre dvArA sarva AtmapradezathI samagra vizvane jANe dekhe che. ane sAdhu puruSe zAstrarUpa cakSuthI te te kAlika bhAvone jANIne te pramANe vartana kare che. ahI carmacakSu kevaLa parimita vastunA bAhyarUpane ja jaNAvanAra hovAthI te vizvasanIya nathI. avadhijJAna AtmapratyakSa hovAthI vizvasanIya chatAM mAtra rUpI parimita Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 padArthone ja jaNAve che. zAstra kevaLI kathita hovAthI parokSa chatAM satya ane traNe kALanA traNe lekanA rUpI arUpI sarva padArthone jaNAvanAra hovAthI sAdhue tene Azraya kare che, pakSa chatAM kevaLI kathita hovAthI avadhinI apekSAe tenuM mahatva vizeSa che, ane siddho te saMpUrNa kevaLajJAna thavAthI temanA sarva Atmapradeze cakSurUpa hovAthI samagra vizvanA sarva bhAvene te pratyakSa dekhe che. have manuSyane zAstracakSunuM mahatva hevAthI tene jaNAvatAM kahe che ke puraH sthiratAnivodhi-stiyaglokavivartinaH / sarvAn bhAvAnavekSante, jJAninaH zAstracakSuSA // 2 // atha: jJAnIo zAstrarUpa cakSu dvArA Urdhva-adhe ane ticha lekamAM te te rUpe rahelA sarva padArtho jANe sAme pratyakSa rahelA hoya tema dekhe che. bhAvArtha: zrutajJAnI munivare zAstrarUpa cakSuthI traNelekamAM (samagra vizvamAM te te rUpamAM rahelA ane navA navA paryAyane prApta karavA sarva padArthone jANe najara sAme (pratyakSa) jatAM hoya tema mana dvArA dekhe che. (arthAta zrutajJAna sahita mAnasa acakSu darzanathI pratyakSanI jema dekhe che.) jhA, sA. 14 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ahI' eTaluM vizeSa samajavuM ke kaivaLI je sa bhAvAne jue che te zrutajJAnInI apekSAe ana taguNu viziSTa jue che, ane zrutajJAnathI sarva padArthAnu jJAna thavA chatAM te kevaLajJAnanI apekSAe anaMtaguNu hIna heAya che. have zAsra zabdanI vyAkhyA ane svarUpa jaNAvatAM kahe che ke 1; zAsanAt trANazaktezva, budhaiH zAstraM nirucyate / vacanaM vItarAgasya, tattu nAnyasya kasyacit ||3|| a: paDiMtA (zAstrane) hitazikSA karanAra hAvAthI ane temAM rakSaNazakti hAvAthI (zAsU+tra=) zAstra kahe che, te zAstra te vItarAganu ja vacana che. khIjA kAInuM vacana zAstra nathI. bhAvArtha : paDiMtA zAstra' evuM sAntra nAma tenAmAM zAsana (hitazikSA) karavAnI ane (trANa=) rakSaNa karavAnI zakti hAvAthI kahe che, te zAstra te vItarAganu ja vacana hAI zake, bIjA koInuM paNa nahi. kAraNa ke jenAmAM ajJAna ke alpajJAna tathA rAgAdi dUSaNeA hoya, te chadmastha vizrvanA savabhAveAne saMpUrNa jANI zake nahi, ane zuddha (satya) prarUpI zake paNa nahiM, vItarAga ja sajJa-saOdezI ane rAgAdi kalakAthI mukta heAvAthI tenu ja vacana paramAthI hitakara ane rakSaka banI zake, mATe tenu ja vacana e zAstra banI zake. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 have AvA zAstrane samarpita thavAthI thatA lAbhe jaNAvatAM kahe che ke zAstre puraskRte tasmAd, vItarAgaH purskRtH| puraskRte punastasmin , niyamAt sarvasiddhayaH // 4 // artha: (vItarAganuM vacana ja zAstra banI zake) tethI zAstrane mukhya karavAthI (zaraNa svIkAravAthI) tatvathI vItarAgane AgaLa karyA (tenuM zaraNa svIkAryuM) kahevAya, ane vItarAgane AgaLa karavAthI (samarpita thavAthI) nizca sarva siddhio prApta thAya che. bhAvArtha: zAstra vItarAga kathita levAthI zAstrane anusaranAra tavathI vItarAgane anusare che, ane vItarAgane anusaravAthI sarva (kAnI) siddhio thAya che. kAraNa ke te vItarAga ane sarvajJa hovAthI tenA vacana mujaba pravRtti karanAranI kaI kSati thAya nahi ane sarvakAryo siddha thAya ja. - have zAstrane jeo anAdara kare che temane uddezIne kahe che ke adArthaDanudhAvattA, zAlIpa vinA nahIM ! prApnuvanti paraM khedaM, praskhalantaH pade pade // 5 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 artha : zAstrarUpI dIpaka vinA ajANyA mArge doDatA jaDa manuSya pagale pagale ThokarAya che, ane atyaMta khedane pAme che. ati eka kalAka satata prayatna ane tethI bhAvArtha : ajANyA mArge aMdhArAmAM dIvA vinA cAlatA manuSyane jema pagale pagale Theka lAge, ane tethI ati bhedane pAme, tema jaDa avivekI mokSamArganA musApharI kadI nahi joyelA-jANelA ajANyA mArge zAstra rUpI dIpakanI sahAya vinA deDe (satata prayatna kare) te pagale pagale arthAta dareka viSayamAM bhUla thAya ane tethI teo atyaMta duHkhane pAme. je dravyamArgamAM paNa prakAza vinA cAlatuM nathI te mokSarUpI bhAvamAge jJAnaprakAza vina zAstra nirapekSa pravRttithI siddhi kema thAya? muktinI sAdhanAmAM svayaM jJAnI, athavA jJAnInI nizrAvALe, e bene ja gya kahyA che. jema svayaM dekhate athavA dekhatAnI AMgaLI pakaDIne cAlanAre ja yathAsthAna pahoMcI zake, tema ahIM paNa vicAravuM. zAstranirapekSa ArAdhanAnI niSphaLatA dAntapUrvaka jaNAvatA kahe che ke zudhdhAJchAdyapi zAstrAjJA-nirapekSasya no hitam / bhautahanturyathA tasya, padasparzanivAraNam // 6 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 artha : jema bhautamatinA ghAtakane tenA pagane sparza nahi karavAnuM vidhAna hitakara na banyuM, tema zAstra AjJAnI upekSA karanAra svachaMdamatine zuddha AhAra gaveSaNa vagere kiyAe paNa hitakara na thAya. | bhAvArtha ? tattvathI te zAstrane Adara mehamaMdatAthI ja thAya che. jene mohinI maMdatA thAya che, te pitAne ajJAnI samaje che, tethI tene zA mahA upakArI lAge che. mahamUhanI mati kumati hoya che. tethI te sArAsArane viveka karI zakatuM nathI, ane viveka vinAnI pravRtti hAni karanAra bane che. tethI zAstra nirapekSa svaccheda mati AtmA game tevI kaSTa kriyA kare te paNa tenuM hita thatuM nathI, ahita thAya che. je zAstrane Adara nathI te e je kaSTa kriyAo kare che te konI AjJAthI kare che? je mananI AjJAthI kare che, te te mana mehane vaza hevAthI ahaMkAra rUpa ja che, mATe te zuddha AhAra gaveSaNAdi je je sArI paNa kiyA kare te paNa tene tatvathI hitakara thatI nathI. bhautamatinuM dRSTAnta A pramANe che. bhautamati sAdhu ekadA pitAnA bhakta bhIlarAjA pAse gaye, tyAre rANIne te sAdhu pAsenuM suMdara mayUrapIcchanuM chatra gamI gayuM, ane te chatra levAnI IcchA thaI. tethI rAjAe sAdhu pAse mAgaNI karI, paNa bhautamatie chatra ApyuM nahi, ane cAle gaye. AjJAbhaMga thavAthI rAjAe subhaTane AjJA karI ke bhautamatine haNIne paNa chatra lAve, mAtra tenA Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra14 caraNe pUjya che, mATe caraNene ghA nahi kare. rAjAnI AjJA pramANe subhaTe tamatinA caraNane na lAge te rIte bANathI tene haNya ane chatra lAvI rAjAne ApyuM. ahI sajAnI bhatamatinA caraNanI mUDha bhakti jevI, svachaMdamatinI zuddha AhAra paNa gaSaNAdi kiyA samajavI ane bhautamatine vadha karavA tulya zAstrane anAdara samaje. have zAstranI upayogitA ane tenuM mahattva jaNAvatAM ajJAnAhimahAmantraM, svAcchandyajvaralacannam / dharmArAmasudhAkulyAM, zAstramAhumaharSayaH // 7 // artha : maharSio, zAstrane ajJAnarUpI sapane mATe mahAmaMtra tulya, svachaMdatArUpa tAva mATe laMghanarUpa ane dharmarUpI bagIcA mATe amRtanI nIka tulya kahe che. bhAvArtha : ajJAna e sarpanA jhera karatAM paNa bhayaMkara jhera che, bhavobhava bhAva prANene nAza karanAra che, tenuM jhera zAstramatithI UtarI jAya che. svachaMdatA paNa mehane unmAdI javara che. tene utAravA mATe zAstramati lAMghana tulya che, ane e be rogane nAza karavA pUrvaka Atma dharmarUpa bagIcAne (puSTine) vikAsa karanAra zAstra amRtanI nakatulya che, ema mahAjJAnI mahAtmAe anubhavathI kahe che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 rogatAvAra 2, zAstrajJA zArAjA zAsrakadRg mahAyogI, prApnoti paramaM padam // 8 // atha : zAstrane jANa, zAstramAM kahelA AcArane pAlaka zAstrane upadeza karanAra, ane zAstra ja jene eka cakSu che, te mahAgI paramapadane prApta kare che | bhAvArtha : anAdi ajJAnarUpI aMdhakAramaya jIvanamAM jene zAstrarUpa cakSu prApta thAya che arthAt zrutajJAnAvaraNIya karmonA kSaye pazamathI jene zAstranA gaMbhIra arthone paNa jANavAnI syAdvAda daSTi khUle che, te zAstranA jANu, zAstrakathita paMcAcAranA yathArtha pAlaka ane naya-nikSepAdine anusAre te te zrotAne gya zAstrane upadeza karanAra, e tatvathI mahAyogI che, ane te paramapada-mekSane prApta kare che. zAstrane mahimA varNavatAM aneka sthaLe kahyuM che ke zAstranI ArAdhanA mokSanuM kAraNa bane che ane zAstranI virAdhanA saMsAranuM kAraNa bane che. parapadArthanI mamatArUpa parigrahavALAne tavathI zAstrajJAna thatuM nathI. mATe have parigraha tyAga mATe kahe che - Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. parigrahatyAga aSTaka na parAvartate rAze - vakratAM jAtu nojjhati / parigrahagrahaH ko'yaM viDambitajagatrayaH // 1 // artha : kadApi je rAzine badalatA nathI, vakratAne tajatA nathI ane traNe jagatane viDaMbanA kare che, te A parigraharUpI graha kAI AzcayakAraka che. bhAvArtha : nyAtizcakramAM zani-magaLa vagere grahA che, te kramazaH meSAddhi rAziomAM sakrame che, eka ja rAzimAM sthira rahetA nathI. vaLI keI vAra UlaTI gatie cAlavArUpa vakrI thAya che te punaH mAgI (saraLagativALA) paNa thAya che ane te jIvAne ekAnta pIDatA nathI, sukha paNa Ape che. A parigraharUpI graha te evA vilakSaNa che ke te saMsArIjIve rUpI rAzImAM saMkramelA kadApi anya rAzine badalatA nathI. vaLI te jIvanI gatithI (svabhAvathI) viparIta gativALA che. arthAt jIva samatA dharmovALeA che ane parigraharUpI graha tethI viparIta mamatA dharmavALA che. vaLI te traNajagatanA sarva jIvAne pIDe che, ema vilakSaNa svabhAvavALA A parigraharUpI graha koI adbhuta che. athavA A parigraha rUpI graha eve che ke te jene pIDe . tene ja anya graheA pIDe che, arthAt anya sa` graheAnA Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 te netA-ravAnI che. tenAthI je AtmA mukta thAya che, tene anya grahe pIDavAne badale anukULa banI sukha Ape che. mATe sukhanA athIe bIjA grahonI pIDAthI mukta thavA mATe prathama parigraharUpI grahathI mukta thavuM joIe. have A parigrahanI bhayaMkaratA jaNAvatAM kahe che keprigrhgrhaaveshaad , durbhASitarajaHkirAm / zrUyante vikRtAH kiM na, pralApA liGginAmapi ? // 2 // artha: parigraharUpI grahano praveza thavAthI duchavacana rUpI dhULane phelAvanArA veSadhArIonA paNa vikAravALA pratApe zuM nathI saMbhaLAtA? | bhAvArtha : tyAgIne veSa dhAraNa karavA chatAM parigrahanA AvezathI apazabda rUpa dhULane uDADanArA, rAga-dveSa- ahaMkAra vagere vikAravALAM durvacane bele che te zuM nathI saMbhaLAtAM? saMbhaLAya che. arthAt tyAgIne veSa dhAraNuM karavA chatAM ane vividha kAryakaSTarUpa kriyAo karavA chatAM mithyAmatanA AgrahathI athavA dhana-dhAnya-kSetra-makAna vagerenA parigrahathI gRhasthanI jema teo paNa durvacanarUpI rajane phelAvanArAM krodha-ahaMkAra-rAga-dveSa vagere vikAravALAM vacane bole che, emAM parigraha e ja mukhya hetu che. have aparigrahane mahimA varNave cheystyktvaa tRNavad bAhya-mAntaraM ca parigraham / udAste tatpadAmbhAja, paryupAste jagattrayI // 3 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 artha : je bAhya ane atyaMtara (bane) parigrahane tyajIne udAsIna arthAt rAgadveSarahitapaNe rahe che, tenA caraNakamaLanI parya pAsanA traNe jagata kare che. bhAvArtha: bAhya dhana-dhAnyAdi nava prakArane ane atyaMtara mohanIyAdi karmanA vipAkarUpa cauda prakArane e bane parigrahane tyAga karIne je sadA samatAmAM rame che, te mahAtmAnA caraNene traNe lekanA ja pUje che kAraNa ke te duSkarakArI che. vivekI jIvane te je je saMgo prApta thAya che, temAM nirmamabhAva keLavIne te pitAnA aparigraha (svarUpa ramaNatA) guNane pragaTAvavA mATe prayatnazIla rahe che. paraMtu je ajJAnI jIve avivekanA kAraNe temAM rAgamamatA kare che teja temane saMsAranuM kAraNa bane che. jIva game teTalI mamatA kare te paNa Akhare te saMvegone viyAga ja thAya che. viga thatAM jIva mamatAne cheDIne je samatAne anubhave te ja tene janma saphaLa thAya che. anyathA mAruM mAruM karatAM marIne mahAdaridrI bane che. ane piSelI mamatA tene satata duHkhI kare che. tattvathI sago bhegavavA mATe nathI paNa vairAgya-samatA pragaTAvavA mATe che. je maLelI paNa sukhasAmagrImAM nirmama rahe che, tene uttarottara sAmagrI adhika maLe che. ane daDha thayelI nirmamatA temAM udAsIna banAvI uttarottara akiMcanatA guNane siddha karI ajarAmara banAve che. have kevaLa bAhyatyAganI niSphaLatA jaNAve che - Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 citte'ntargranthagahane, bahinigranthatA vRthA / tyAgAt kaJcukamAtrasya, bhujago na hi nirviSaH // 4 // artha : citta AMtara parigrahathI (mamatAthI) vyAkuLa heya te bAhya nircathatA (tyAga) mithyA che, mAtra kAMcaLI tajavAthI kaMI sApa jherarahita banato nathI. bhAvArtha : je citta mamatA rUpa atyaMtara parigrahathI bhareluM hoya te bAhya vastuono tyAga niSphaLa che. UlaTI AMtara mamatAnI vRddhi paNa thavA saMbhava che. sApa kAMcaLIne utAre che tethI tenuM jhera UtaratuM nathI, vadhI jAya che. mATe cittane mamatAthI mukta karavA mATe bAhya tyAga kare hitakara che. je mamatAne mAravA ane samatAne pragaTAvavA bAhya tyAga kare che te ja nigraMtha banI zake che ane samatAnA atula AnaMdane anubhavI zake che arthAt bAhya tyAga karaNIya che, paNa te nirgasthatA mATe. have parigrahanA tyAgathI pariNAme sakala doSane nAza thAya che te jaNAve chetykte parigrahe sAdhoH, prayAti sakalaM rajaH / pAlityAge kSaNAdeva, sarasaH salilaM yathA // 5 // artha: jema pALIne nAza thatAM sarovaranuM pANI kSaNamAM ja vahI jAya che, tema parigrahane tyAga karatAM sAdhunuM saghaLuM pApa cAlyuM jAya che. (aTakI jAya che.) Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 bhAvArtha: sarva pApanuM mULa parigraha che. te jema pALI tUTatAM sarovaramAMthI pAchuM cAlyuM jAya che tema parigrahane choDI detAM sAdhunA saghaLAM pApa aTakI jAya che. parigraha-mamatA e sarva pApanuM kAraNa che, te kAraNa dUra thatAM pAparUpI kArya thaI zakatuM nathI. mATe pApathI mukta thavA parigrahane-mamatAno tyAga karavo joIe. tyaktaputrakalatrasya, mUrchAmuktasya yoginaH / cinmAtrapratibaddhasya, kA pudgala niyantraNA ? // 6 // artha: strI-putrAdinA tyAgI, mUrNarahita ane eka mAtra jJAnAnaMdamAM ja lIna che evA bhegIne pugalanuM baMdhana kema hoya ? (na hoya). bhAvArtha : bahArathI strI-putrAdi sarvane tyAga karanAra ane atyaMtara mUchane paNa tyAga karanAra, mAtra jJAnamAM ja ramaNatA karanAra yogIne pudagalane (karma) baMdha kema thAya ? arthAt na thAya. ahIM eTaluM vizeSa samajavuM ke AvA mahAmAne mamatAnA abhAve rAga-dveSa nimitte karma baMdha na thAya, paNa gusthAnaka nimitte te thAya. chatAM emAM rasa-sthiti vagere atyapa baMdhAvAthI tenA vipAka nahivat hoya e apekSAe ahIM pugalabaMdha na thAya tema kahyuM che. guNasthAnaka nimitte baMdha thAya te paNa puNyAnubaMdhI puNya varUpa thavAthI vipAkedaya thatAM AtmAne te baMdhana (rAga Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 deva) rU5 na bane, paNa vairAgyanI vRddhimAM kAraNa banI pUrve bAMdhelAM karmothI paNa choDAve. e apekSAe ahIM baMdha na thAya tema samajavuM. have jJAnIne dharmoparaNAdi paNa parigrahanuM kAraNa banatAM nathI, paNa aparigrahatAne daDha kare che te jaNAve che- cinmAtradIpako gacched nirvAtasthAnasannibhaiH / niSparigrahatAsthairya, dharmopakaraNairapi // 7 // artha : jJAnamAtra dIpakane dhAraNa karanAra sAdhu pavanarahita sthAna sadeza dhapakaraNa vaDe paNa niSparicahabhAvamAM sthiratAne pAme che. bhAvArtha : pavanarahita sthAnamAM jema dIpaka sthira thAya che, tema jJAnarUpI dIpakane dhAraNa karanAra apramatta sAdhune te pavanarahita sthAna tulya dharmopakaraNe paNa niSpari. gratAne daDha kare che. tatvathI upakaraNAdi parigraha nathI, paNa temAM mUcha- mamatA karavI te parigraha che. bhagavAna mahAvIra deve mUchane parigraha kahyo che. je ema na mAnIe te AhArapANI ke zarIra vagere paNa parigraha banI jAya, ane zarIra tathA tenA AdhArabhUta AhArapANI vagere vinA te saMyama Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara jIvana jIvAya ja nahi. jema zarIra ane tenA AdhArabhUta AhArapANIne saMyamamAM upakAraka mAnyA che, tema vastrapAtrAdi dharma upakaraNo paNa saMyamamAM upakAraka che, parigraha nathI. saMyamamAM upakAraka upakaraNe rAkhavA chatAM temAM nirmamabhAva keLavavA dvArA niSparigrahatAne ja daDha karavAmAM te upayogI bane che. jJAnI evA apramatta sAdhune te saMyamasAdhaka vastune upaga karavA chatAM nirmamabhAva daDha thAya che. hA, dharma upakaraNamAM mamatvAdi thAya te te parigraha che. dharma sAdhanAthe rAkhavA mAtrathI parigraha nathI. have tatvathI parigraha ane aparigrahanuM svarUpa jaNAve chemuurchaacchnndhiyaaN sarva', jagadeva parigrahaH / mUrchayA rahitAnAM tu, jagadevA'parigrahaH // 8 // atha: jeonI buddhi mUchathI AvRtta (mUchavALI) che teone saghaLuMya jagata paricaha che. paraMtu mUchathI rahita AtmAone te saghaLuMya jagata apariharUpa che. bhAvArtha : tatvathI daridra- raMka paNa aprApta padArthomAM paNa je mamatA kare che, te rAjagRhInA kamakanI jema te parivahI banI durgatimAM jAya che ane cha khaMDanI ddhi bhegavavA chatAM bharatIkI vagerenI jema je nirmamabhAvavALe bane che, te aparigrahI e te muktine pAme che. gRhastha Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 chatAM je nima matAnA ceAge siddha thAya che, zAstramAM tene gRhIliMgasiddha tarIke jaNAvyA che. jo vastunA saMcAga mAtrathI parigrahI mAnIe te kAI rIte te ghaTe nahi. mATe mUrchArahita ceAgIne saghaLuM jagata paNa aparicata che. have zrutajJAnI evA apazrihIne paNa anubhava vinA mukti thAya nahi, mATe anubhava jJAnano mahimA varNave che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. anubhavajJAna aSTaka - saghyeya vinAnnimyAM, vaha thayo. pRthaklR / budhairanubhavo dRSTaH kevalArkAruNodayaH ||1|| artha : jema divasa ane rAtrithI sadhyAkALa bhinna che, tema kevaLajJAna ane zrutajJAnathI bhinna chatAM kevalajJAnarUpI sUryAMya pUrve aruNAdaya tulya evuM anubhavajJAna jJAnIoe joyu che. bhASA : zrutajJAna pachI anubhavajJAna pragaTe che ane tyAra pachI aMtarmuhUtamAM ja kevaLajJAnarUpI sUryanA uDDaya. thAya che. arthAt anubhavajJAna zrutajJAnanuM kAya che ane kevaLajJAnanuM kAraNa che. A anubhavajJAna kSepakazreNImAM pragaTe che. jema rAtrIne aMte uSA arUNlRAdaya thAya che. ane te pachI sUyyadaya thAya che tema zrutajJAna ane cAritranA paripAka thatAM (bAramA guNusthAnake jIvamAM) anubhavajJAna pragaTe che. te pachI aMta mAM kevaLajJAna pragaTe che ema jJAnIoe peAtAnA jJAnathI joyu che. A anubhavajJAnane zAstramAM prAtibhajJAna paNa kahyuM che. have anubhavajJAnanA mahimA jaNAve chevyaapaarH sarvazAstrANAM digapradarzana eva hi / pAraM tu prApayatye ko'nubhavo bhavavAridheH ||2|| Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 artha : savazAstronuM kArya mAtra dizAsUcana karavuM te ja che. saMsArasamudrathI pAra pamADanAra te mAtra eka anubhava ja che. bhAvArtha : sarvazAtre mArga batAve che arthAta heyaupAdeyane viveka karAve che. paraMtu saMsArasamudrathI pAra utAranAra te eka anubhavajJAna ja che. zAstro e dravyakRta che, tenA prabhAve pragaTatuM anubhavajJAna e bhAvathuta (AtmaprakAza) che. enA prabhAve ja kevaLajJAnarUpa sUryane udaya thAya che. jema keI ajANyA musApharane jJAnI manuSya mArganuM-dizAnuM sUcana karI zake che, pachI cAlavAnI kriyA te musApharane potAne ja karavI paDe che ane e cAle che te ja iSTa sthaLe pahoMcI zake che. e rIte saMsAravattI annaprANuone zrI jinezvara zrutajJAna dvArA mArgadarzana karAve che. pachI jIva pote jJAna kriyA dvArA anubhavajJAnane prApta karIne kevaLajJAnane pragaTa kare che. punaH anubhavanI vizeSatA jaNAve cheatiindriyN paraM brahma, vizuddhAnubhavaM vinA / zAstrayuktizatenA'pi, na gamyaM yad budhAH jaguH // 3 // jJAyerana hetuvAdena, padArthA yadyatIndriyAH / kAlenaitAvatA prAjJaH, kRtaH syAt teSu nishcyH||4|| jJA. sA. 15 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 atha : indriyathI ajJeya evA (parabrahma =) sa thA vizuddha Atmatattvane, vizuddha anubhavajJAna vinA seMkaDo zAstra yuktiethI paNa jANavuM zakaca nathI te mATe paDitAe kahyuM che ke jo (atIndriya =) indriyAthI na jANI zakAya tevA padArtha+ yuktivAdathI (tarka-vitarka thI pUrNa spaSTa ) jANI zakAtA hAta teA ATalA lAMbA kALe (paNa) paDitAe te padArthAMmAM (tenA svarUpAdinA ) nizcaya karI lIdhA hota ! bhAvAtha : indriye paulika che, tenAthI pudgalanA guNadharmo zabda-rUpa-gaMdha-rasa ane sparza nA medha thAya. tattvathI pugalanA guNadhamAM zabdAdi pAMca che, tethI tene jANavAnA sAdhanabhUta indriyA paNa jIvane utkRSTathI pAMca hAya che. arthAt indriyA pudgalanu jJAna karAvavAmAM sahAya kare che. AtmA cetana-arUpI che, tenuM sa`pUrNa jJAna indriyathI zakaya nathI, tenA jJAna mATe teA arUpI bhAvazruta joI e. zAstro draSyazruta che mATe zAsragata seMkaDo yuktithI paNa AtmAnA zuddha svarUpane jANI zakAya nahi. e kAraNe ja paDitAe kahyu che ke jo indriyeAthI ajJeya atIndriya evA padArthA hetuvAdathI eTale ta vAdathI-dalIleAthI jANI zakAtA haiAta teA bhUtakALa anaMtA gayA eTalA lAMkhA kALe paNa paMDite te atIndriya padArthAnA svarUpane nizcaya karI zakayA haiAta ! paNa haju Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 sudhI e nirNaya thaye nathI mATe te bhinna bhinna darzananA bhinna bhinna paraspara viruddha (khaMDana-maMDanAtmaka) abhiprArUpa zAstro cAlyAM Ave che. je zuddha nizcaya thaye heta te bhinna bhinna darzane kema hota ? ahIM e Azaya che ke AtmA padArtha atIndriya che ane tenA guNa-paryAye paNa atIndriya che mATe tene jaNAvanAra zrutajJAnathI paNuM viziSTa kaI jJAna (sAdhana) mAnavuM ja joIe ane e ja anubhavajJAna athavA sAmarthyavega che. puna anubhavajJAnane mahimA daSTAntapUrvaka jaNAve che- mAM na vAna, zalAnadhinI ? | viralAstadrasAsvAda-vido'nubhavajihvayA // 5 // artha : zAstrarUpI kSIramAM kenI konI kalapanA rUpI kaDachI praveza nathI karatI? ghaNAnI kare che, paNa anubhavajJAna rUpI jihvA dvArA tene (zAstrarUpI khIrane) rasa cAkhanArA te viralA hoya che. | bhAvArtha : khIrane banAvatA kaDachI kalAka sudhI dUdhane DaheLe che paNa teno svAda te leza paNa pAmatI nathI ane jihvA sparzamAtrathI khIranA svAdane pAme che. e nyAya ahIM ghaTAvIne jaNAve che ke kalpanAzaktithI zAstronAM gaMbhIra tane cirakALa zodhanArA paNa tenA Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 tAttvika edharUpa rasane pAmI zakatA nathI, anubhavajJAnarUpI jihvA jene prApta thAya che te tAttvika khAdharUpa rasane cAkhanArA keAI viralA hAya che. tattvAnA anubhava mATe anubhavajJAna ja upakAra che. jema dIpaka vagerenA prakAzanI sahAyathI netrA padAtha ne jANI zake che. kevaLa prakAza, ke mAtra netrA akicitra che. tema zrutajJAnarUpI prakAzanI sahAyathI pragaTeluM zAsranA paripAkarUpI netrateja arthAt anubhavajJAna, e ja tAttvika bedha karAve che ane tenA prabhAve kevaLajJAna pragaTe che, mATe ahI anubhavajJAnane arUNAya tulya kahyuM che. mAtra pustako dvArA vAdavivAda ke ciMtana-mananathI AtmasvarUpano medha na thAya, anubhavathI ja thAya te kahe che-- pazyatu brahma nirdvandvaM, nirdvandvAnubhavaM vinA / kathaM lipImayI dRSTi - vamayI vA manomayI 1 // 6 // atha : rAga-dveSAdi kalezeArahita evA anubhavajJAna vinA mAtra (lipImayI-) zAstra pustakanI dRSTi, (vAhUmayI) vANI (upadeza)mayI dRSTi, ke (manomayI =) ciMtana mananarUpa dRSTi (nidvandva=) rAga-dveSAdi saMkalezeAthI rahita nirmaLa (brahma=) AtmAne kevI rIte joI zake ? bhAvAtha : zAstragraMthArUpa lipImaya netra, AtmasvarUpanI carcA-vAda-vivAdarUpa vANImaya netrA, ke ciMtana Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananarUpa manamayane, e traNe daSTi hovA chatAM mehakSaya rUpa sarva saMkalezarahita anubhavajJAna pragaTyA vinA zuddha brahmane (AtmasvarUpane joI jANI zakAya tema nathI arthAta zuddha AtmAne anubhava vinA mAtra zAstrothI, vAda-vivAdathI ke mAnasika ciMtana-mananathI jANI na zakAya. anubhavajJAna AtmAnI ujAgaradazArUpa che te kahe che - na suSuptiramohatvAd nApi ca svApajAgarau / kalpanAzilpavizrAnte-sturyaivA'nubhavo dazA // 7 // athaH anubhava e moharahita hovAthI nidrArUpa suSupti nathI tema kalpanArUpa kaLAne paNa temAM virAma hevAthI te svapna ke jAgRta dazA paNa nathI tethI anubhava e cethI ujAgara dazA che. bhAvArtha : AtmAnI nidrA, svapna, jAdu ane ujAgara ema cAra dizAo kahI che, temAM mithyAtvanA prabhAvarUpa mohamUDhatA te nidrA che, kA dvArA rAga-dveSAdi janya kalapanArUpa saMkaTa ane vikalpo e vakha ane jAdu dazA che. anubhavamAM te mithyAtva ane kalAne paNa abhAva hovAthI nidrA, svapna ane jAgRdudazAthI paNa para e cethI ujAgara dazA che. anubhava e mRta ane cAritranA phaLarUpa che te jaNAve che- Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 adhigatyA'khilaM zabda - brahma zAstrazA muniH / brahmA'nubhavenA'dhigacchati // 8 // svasaMvedya paraM artha : muni zAsradRSTithI sakala zabda brahmane (zrutajJAnane) jANIne anubhavajJAna dvArA pAte ja jANI zake tevA svaprakAzarUpa vizuddha AtmasvarUpane jANe che. bhAvA : zAstro dvArA saMpUrNa zrutajJAnane jANanAra zrutakevalI muni mahAtmA tenA prabhAve pragaTelA anubhava vaDe svaprakAzaka evA parama zuddha (brahma=) AtmAne jANe che. tAtparya ke cAritravata muni mahAtmA zAstrAnusAra cAritranuM nirmaLa ArAdhana karatA saMpUrNa zrutajJAnI ane kSINamAhI thavAthI pragaTelA anubhavathI peAte ja jANI zake tevA AtmAne sAkSAtkAra karI zake che. mAtra zrutajJAnathI AtmajJAna zakaya nathI. AtmAnA paripUrNa jJAna mATe anubhavajJAna ja saphaLa hetu che. A anubhava prApta thavAmAM yAga kAraNa che mATe have ceAgASTakamAM ceAgatuM svarUpa vaNu ve che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. yogasvarUpa aSTaka mAkSeNa yojanAd yogaH, sarvo'pyAcAra issyte| viziSya sthAnavArthA'lambanaikAgrayagocaraH // 1 // artha : mokSanI sAthe AtmAne joDanAre saghaLAya AcAra e yoga kahevAya che. te paNa ahIM vizeSa karIne (thAna) zarIranI mudrA, sUtronA akSare, tene artha, AlaMbanarUpa pratimAdi ane temAM mananI ekAgratA ema ganA pAMca prakAre kahelA che. bhAvArtha : ganI vyAkhyA e che ke je je dharma vyApAra AtmAne mokSanI sAthe joDe te cega. A vyutpattisiddha artha saghaLAya sadAcAramAM ghaTate hevAthI sAmAnyatayA saghaLI dharma pravRttirUpa AcArane vega kahele che. vizeSarUpe te sthAna eTale padmAsanAdi vividha Asana tathA kAryotsargAdi traNa mudrAo vagere zarIrAkRti, 2-varNa eTale kriyA vakhate belAtAM sUtronA zabdoakSare, 3-artha eTale te sutrane-varNane artha, 4AlaMbana eTale bAhya pratimAdi vagere jenuM dhyAnAdi karAya te padArtha ane ekAgratA eTale AlaMbana vinA ja vikalparahita cittanI sthiratA-samAdhi. tene nirAlaMbana Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra (athavA anAlaMbana paNa) kahevAya che. ema vizeSathI yeganA pAMca prakAre che. caityavaMdanabhASyamAM daza trikanA varNanamAM ahIM kahelA sthAnAgane mudrAtrika ane varNa, artha tathA AlaMbana e traNane AlaMbanatrika kahelA che. A sthAnAdi AcAra nizcayanayanA mate AzayathI zuddha hoya te ja te yaMga che anyathA dravyakiyA mAtra che. te AzayanA pAMca prakAre che. 1 praNidhAna : hInaguNu vagere prati vaiSa vinAnI sva-para upakAranI buddhithI vartamAna dharmavyApAramAM upayukta citta. 2 pravRtti : vartamAna dharma vyApAramAM vidhizuddha ane utsuktAdi doSarahita tIvra prayatna (udyama). 3 vinaya : dharmavyApAramAM vinAne jaya karavAnA pariNAma-te vidane bhUkha-tRSAdi pariSaha rUpa, zArIrika raMga rUpa ane mananI brAti caMcaLatAdi rUpa ema traNa prakAre che. temAM pariSahene titikSA (sahana karavAnI bhAvanAthI, regAne zarIra AtmAne bheda jJAna dvArA eTale ke -"mAtra te zarIrane bAdhaka che AtmAne bAdhaka nathI," evI bhAvanAthI ane mananI bhrAntine avityAdi bAra tathA maitrI Adi cAra bhAvanAonA baLe Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 dUra kare. emAM pariSahane jItavA te jaghanya, regane jItavA te madhyama ane manane jItavuM te utkRSTa vijaya kahyo che. 4 siddhiH ahiMsAdi dharmonI AtmAmAM siddhi. A siddhi guNadhika pratye bahumAna vagerethI, madhyamasamAna guNavALA pratye paropakArabhAva vagerethI ane hInaguNa-nirguNI pratye dayA-karuNa-dAna vagerethI thAya. pa viniyogaH pitAne siddha thayelA ahiMsAdi dhamene upAya dvArA anya egya ane prApta karAvavAnA pariNAma. ema nizcaya nayanA mate A pAMca prakAranA AzayathI yukta dharmavyApArane vega kahyo che, te paNa vyavahArathI ahIM kahevAtA sthAnAdirUpa dharmavyApArane paNa cega kahevAya che. tene have jJAnakriyA rUpe vibhAga tathA tenA adhikArInuM svarUpa jaNAve che - karmayopadayaM tatra, jJAnayogatrayaM viduH / virateSveva niyamAd bIjamAtraM pareSvapi // 2 // atha: temAM be karmacAga (kriyArU5) che ane traNajJAnayoga (jJAnavarUpa) che. A yuga niyamathI virati, -vaMtamAM ja hoya che. bIjA mArganusArI vageremAM te mAtra bIja rUpe hoya che. | bhAvAtha: vega e jJAna ane sAtrinA suejya pragaTatI AtmazuktirU5 che. chatAM zAhI ne virAma Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 jaNAve che ke prathamanA sthAna, varNa e be pega kriyAnI mukhyatArUpa hevAthI kiyAmaka che. ane pachInA artha, AlaMbana ane ekAgratA e traNage jJAnanI mukhya tArUpa hevAthI jJAnAtmaka che. prathamanA bemAM jJAna gauNapaNe ane pachInA traNamAM kriyA gauNapaNe rahelI che. tattvathI te pAMcamAM mukhya gauNabhAve jJAna-kiyA ubhaya hoya che. tethI A coge jJAna-kriyAtmaka virati dharmane pAmelA A tamAomAM ja avazya hoya che. bIjA apunabaMdhaka, mArgAnusArI vagere AtmAomAM te tenuM bIja (gyatA) mAtra hoya che. viratine vega thatAM te bIja vRkSanI jema UgI nIkaLe che. teothI nIcI kakSAmAM vartatA sakRtabaMdhaka, dvibaMdhaka vageremAM te bAhyabhAve dharmakriyA hoya te paNa vyavahAra naye paNa A veganuM bIja hetuM nathI. have te pratyeka yuganA cAra cAra bhedane jaNAve che -nirde-saMve-nazamerikALiH | mevADa pratye maccha-gavRtti-sthira-siddhayA rA artha : te pratyekanA kRpA - nirveda, saMvega ane. prazamane pragaTa karanArA (kramazaH pragaTatA) IcchA, pravRtti, ritharatA ane siddhi ema cAra cAra bhede che. bhAvArthaH upara jaNAvyA te sthAna, varNa, artha ane AlaMbana ane ekAgratA e pAMce gemAM uttarottara vikAsarUpa kramaza pragaTatA IchAyega, pravRttiyega, sthiratA ane Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 siddhiyega, ema cAra cAra bheda che ane te AtmAmAM kRpA, nirveda, saMvega ane prazamaguNane pragaTa kare che, ema (544 =) vIza bheda thAya che. temAM kRpA eTale jIvonAM duHkha ane duHkhanAM kArane dUra karavAne pariNAma, nirveda eTale rAga-dveSAdi aMtaraMga saMsArathI mukta thavAne vairAgyarUpa pariNAma, saMvega eTale AtmAnA jJAnAdi guNone pragaTAvavAno tIvra pariNAma ane prazama eTale kAma-krodha, rAga-dveSAdi mehano. upazama-zAnti. uparokta sthAnAdi pAMca megenA vikAsarUpa e cAra guNe AtmAmAM kramaza: pragaTa thAya che. mATe te pAMcanA uttarabhede vaza kahyA che. [e vizanA paNa prIti, bhakti, vacana ane asaMga ema cAra cAra bheda thatAM kula (20 440) 80 bhedo thAya che, te sAtamAM lekamAM jaNAvAze.) have te IcchAga vagere cAranuM svarUpa jaNAve che- icchA tadvatkathAprItiH pravRttiH, pAlanaM param / sthairya bAdhakabhIhAniH, siddhiranyArthasAdhanam // 4 // artha (tat =gavAna =) yogInI kathA-vArtAmAM prIti te IcchAga, prayatnapUrvaka (ganA zubha upAnuM) pAlana karavuM te pravRttiyega, te pAlanamAM vidane pragaTe che. paNa tene bhaya na lAge te sthiratA ane te sthAnAdi gothI) bIjAonA paNa hitane sAdhavuM te siddhiga jANa. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 bhAvArtha : IcchA vagere cAre avasthAe uttarottara adhika vikAsarUpa che. temAM keganA svarUpanI ke yogIonI kathA-vArtA sAMbhaLavA-jANavAnI IcchA thAya, jANyA pachI AnaMda thAya, tenuM pAlana karavAne utsAha pragaTe, paNa pAlana karavAmAM tathAvidha anukULa sAdhana sAmagrInA abhAve yathArtha pAlana na karI zakAya, tyAM sudhInA pariNAmane IcchAga jANave. A yegamAM vidhinuM saMpUrNa pAlana na heya chatAM vidhi pratye ane vidhinA pAlake pratye bahumAna avazya hoya, tethI e artha thaye ke vidhi ane vidhinA pAlako pratye pUrNa bahumAnapUrvaka yathAzakya bane abhyAsa kare te IcachAyega. tyAra pachI vIryane vikAsa thatAM zAstrokta vidhipUrvaka saMpUrNa zuddha sAdhanA te pravRttiyoga. tyAra pachI daDha abhyAsathI pravRttimAM sthiratA jAge ane vidanene ke aticAra lAgavAne bhaya paNa TaLI jAya, tyAre tene sthiratAyoga jANave. ane e sthiratA evI suMdara ane ke sAdhakane pitAne te nirbhayatA - zAnti pragaTe, paNa tenI nirbhayatAthI tenA saMparkamAM AvatA anyamAM paNa nirbhayatA pragaTe, teonuM paNa hita thAya. teonA kaSAyAdi zAna thaI jAya, pazuo vagere paNa tenAthI nirbhaya ane, e avasthAne siddhiyoga samaje. ane siddha karanArA evA siddhagInI chAyAmAM AvelA hiMsaka paNa hiMsA karI zake nahi, mRSAvAdI mRSA bolI zake nahi ane jAti viravALA je paNa parasparanA vaira visarIne sAthe rahI zake vagere anyanuM paNa hita thAya che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 sakSepamAM icchAyAgamAM ceAganuM pAlana alpa ane sAticAra hAya, pravRttiyeAgamAM te saMpUrNa chatAM doSo lAgavAnA bhaya hAya, sthiratA ceAgamAM vighnA ke doSAnA bhaya paNa na heAya ane siddhiyeAgamAM svapara ubhayanuM hita hAya. have A yAga sAdhanA kevI rIte karavI te kahe che arthAsslambanayo caitya - vandanAdauM vibhAvanam | zreyase yoginaH sthAna- varNayoryatna eva ca // 5 // atha : yAgIne caityavaMdanAdi kriyA emAM sUtranA anu ane pratimA iAla khananuM smaraNa-cintana karavu ane sthAnamAM tathA varNanA uccAramAM udyama karavA te ja kalyANakara che. bhAvAtha : ceAgIe cehavandana vagere kriyAmAM a eTale sUtrAnA ardhAM tenA vicAra-cintana karavu' ane Alakhana eTale pratimAdi, tenA pratye dRSTi sthira karavI tathA sthAna eTale te te prasa Mge dehAkRtirUpa te te mudrA karavAnA ane vaNu eTale te te sUtrAnA uccAra doSarahita karavAnA prayatna karavA arthAt mana-vacana ane kAyayeAgane kriyAmAM joDavA te ja hitakara che. have AlakhanacAganA prakAre ane svarUpa jaNAve che- Alambanamiha jJeyaM, dvividhaM rUpyarUpi ca / arupiguNasAyujyayogo'nAlambanaH vaH // 6 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 artha : ahI' Alekhana e prakAranuM jANavu, eka rUpI ane bIju arUpI. temAM arupI evA guNAmAM je tanmayatA te sarvAMtkRSTa AlamanayeAga jANavA. bhAvA' : ahIM AlaMbananArUpI ane arUpI e prakAza che. temAM rUpInu AlaMbana levuM te Ala'banacAga samajavA ane arUpI je AtmaguNA (athavA siddhonA guNe!) temAM tanmayatA te anAlakhana cega jANavA. A cAga sarvAMmAM utkRSTa (zreSTha ) che. jo ke anAla'anayeAgamAM paNa arUpI guNAnuM Ala -ana teA che, tathApi te AtmaguNa svasa pattirUpa hovAthI parAzraya ( purdUgalanA Azraya) rUpa nathI, svAzrayI bhAva che, mATe tene anAla mana kahevAmAM doSa nathI. have sthAnAdi ceganA bIjI rIte prakAra kahe che -- prItibhaktivaceo'saGgaiH, sthAnAdyapi caturvidyam / tasmAdayogayogApte - makSayeogaM kramAdbhavet // 7 // atha' : sthAnAdi yAge paNa (pratyeka) prIti, bhakti, vacana ane asahga e cAra bheddethI cAra cAra prakAre che. te (sthAnAdi) ceAgathI anukrame cAgAbhAva rUpa ayeAga (eTale yoganirAdha) rUpa ayAgI guNasthAnakanI prApti thatAM mAkSanA yAga thAya che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra39 bhAvArtha : pUrve trIjA lekamAM jaNAvelA sthAnAdina viza bhedonA pratyekanA prIti, bhakti, vacana ane asaMga ema cAra cAra bhedo thAya che, ane e rIte kula eMzI bhedo thAya che. te sthAnAdiyeganI sAdhanAthI kramazaH agI guNasthAnake zailezI rUpa aganI prApti thAya che ane tenAthI mokSane vega (prApta) thAya che. A prIti vagerenuM svarUpa A pramANe che. anya saghaLAM kAryo cheDIne dharma anuSThAnamAM je atizaya prIti thAya te (1) prIti anuSThAna ane anuSThAnamAM je bahumAnapUrvaka vizuddhi pragaTe te (2) bhakita anuSThAna jANavuM, tatvathI te viziSTa prakAranuM prIti anuSThAna te ja bhakti anuSThAna che, paNa je anuSThAnamAM tenA AlaMbana pratye prIti anuSThAna karatAM Adara adhika pragaTe ane e AdarathI vizuddhi paNa vadhe tene bhakti anuSThAna kahyuM che. jemake patnI ane mAtAnuM pAlana samAna rIte karavA chatAM patnI pratye prIti hoya che ane mAtA pratye pUjyabhAva rUpa -bhakti hoya che. vaLI patnInI apekSAe mAtAnA pAlanamAM kALajI-Adara paNa adhika hoya che, tema ahIM paNa prIti anuSThAnanI apekSAe bhakitamAM Adara bahumAna sAthe kALajI vizeSa hoya che ema bannemAM bheda jANo. saghaLAM dharmAnuSThAnamAM yathArtha layapUrvaka jinavacananuM pAlana thAya, je jinavacanAnusArI hoya, te sAdhunI kriyAne (3) vacana anuSThAna jANavuM ane vacanAnuSThAnanA daDha -abhyAsathI zAstranA upayoga vinA paNa sahaja svabhAve je Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 yathArtha rUpe thAya te (4) asaMga anuSThAna jANavuM. arthAta vacana anuSThAna zAstra maraNapUrvaka zAstrAnusArI hoya ane asaMgamAM zAstra maraNa vinA paNa daDha abhyAsathI yathArthatA hoya ema bheda jANa. A prIti-bhakti anuSThAne gRhasthasAdhu ubhayane heya, vacana anuSThAna apramatta munine heya ane asaMga. anuSThAna te jinakapI vagere mahAmunione ja hoya ke jeo aMte tera-cauda guNasthAnakane prApta karavAnA heya. have AgamasUtre kone ApI zakAya ? te kahe chesthaanaadyyoginstiirthoN-cchedaadyaalmbnaadpi / sUtradAne mahAdoSaH, ityAcAryAH pracakSate // 8 // artha : "tIrthane ucchada thaze ema mAnIne paNa sthAna vagere vegathI (sarvathA) rahitane sUtradAna karavAmAM mahAdeSa che, ema AcAryo kahe che. bhAvArtha : AgamasUtre mahAmaMtrarUpa che te yegyA AtmAne ja bhaNAvavAthI para hitakara thAya. te mATe kahyuM che ke "je nahi bhaNAvIe te pariNAme Agama. ane tIrthane (zAsanano) paNa viccheda thaze" ema mAnIne paNa sthAna-varNa vagere bhegathI (sarvathA) rahita AtmAne sUtradAna karavAmAM mahAdoSa che, ema zrI haribhadrasUrijI vagere AcAryoe (temanA racelA lalita vistarA vagere te te granthamAM) kahyuM che. have niroganuM (eTale bhAvayajJanuM) varUpa jaNAve che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 niyAga aSTaka yaH karma hutavAn dIpte, brahmAgnau dhyAnadhAyyayA / sa nizcitena yAgena, niyAgapratipattimAn // 1 // artha : jeNe pradIpta evA brahmarUpa agnimAM dhyAna rUpI (dhAcayA eTale) maMtra vaDe karmane hemyAM (bALyAM) che, te AtmA nizcita eTale nizcaya (bhAva) vaDe niyAgane pAmele che. bhAvArtha: laukika darzanemAM hiMsaka yajJane paNa dharma kriyA rUpe svIkAra karAyele che, ane temAM pazu Adina hema karavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. jIvatatvane tatva rUpe jANanAra-mAnanAra kaI paNa A pazuvadhavALIyajJakriyAne dharma kriyA kahI zake nahi. dharmanuM mULa dayA che, tenA abhAve (hiMsAthI) dharma thAya ja kema? mATe ahIM bhAvayAganuM svarUpa varNavyuM che. tAvathI te AtmAne lAgelAM karmonI nija ahIM jaNAvelI che, paNa tene yajJanI upamAthI ghaTAvIne e kriyAne niyAga-nizcita-nirdhArita yAga kahyo che. tenuM svarUpa jaNAvatAM kahe che ke jeNe pradIpta evA jJAnamaya AtmAmAM (jJAnamAM) jJA. sA. 16 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnarUpI (dhAvyayA eTale) temanA maMtra dvArA karmane hocyAM (bALyAM) che, te AtmA nizcita eTale nirdhArita yAgavaDe niyAgane (eTale bhAvayajJane) pAmela che. ahIM upaga rUpa AtmajJAna e pradIpta agni che, dhyAna e temane maMtra che ane karma e kASTa jANavuM. arthAt AtmArUpI agnikuMDamAM pradIpta (saLagelA-pragaTelA) jJAnarUpI agnimAM (dharma-zukla) dhyAnarUpI maMtrapUrvaka karmane homa karavAthI jenAM karmo baLI jAya che, te bhAvayajJane pAmele jANa. have e niyAganI eTale bhAvayajJanI upAdeyatA ane dravyayajJanI heyatA jaNAvatAM kahe che ke - pApadhvaMsini niSkAme, jJAnayajJe rato bhava sAvadhaiH karmayajJaiH kiM ? bhUtikAmanayA''vilaiH // 2 // artha : pApane davaMsa karanArA ane niSkAma eTale kaI paNa bhautika sukha-sAmagrInI kAmanAthI rahita, evA jJAnayajJamAM (he mahAnubhAva !) tuM rAga kara ! (tenA pratye Adara ane prayatna kara!) je ya pAparUpa ane bhautika svArtharUpa malinatAthI yukta che tevA karmaya vaDe tane zuM prayajana che? bhAvArtha : tAvathI yajJakriyA AtmAnA hita ane zuddhi mATe karavAnI hoya che, te "mUtima pazumAmeta' Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 243 yAparavALa limA zakti na rahita athavA "svAmI manni jhuhuyA" vagare vedokta jIvavadha rUpa pApavyAparavALA ane bhautika IcchArUpa kAmanAthI (tuccha svArthathI) vyApta-malina evA pazuyajJarUpa karmayathI zuM? tevA yothI Atmahita ke mananI zuddhi kevI rIte thAya? mATe pApane davaMsa karanAra ane kAmanAthI rahita evA jJAnayajJamAM rAga (Adara-pravRtti) kara ! arthAt pahelA zlekamAM jaNAvelA niyAga eTale bhAvayajJamAM rAga-AdarabahumAna ane pravRtti kara ! have anya darzanIe karmayajJane paNa manazuddhi dvArA karAte hevAthI jJAnayajJa kahe che, temane uddezIne kahe che- vedoktatvAnmanaHzuddhayA, karmayajJo'pi yoginaH / brahmayajJa itIcchantaH, zyenayAgaM tyajanti kim ? // 3 // artha : karmayA (pazuyA) paNa vedamAM kahele hevAthI ane mananI zuddhi dvArA karAte hevAthI gIne eTale AtmajJAnIne te brahmayajJa eTale jJAnayajJa che, ema IcchanArA vedAntIe vedamAM kahelA zyana yajJane kema karatA nathI ? - bhAvArtha : karmayajJa viSe vedAntIo ema mAne che ke karmayajJa pAparUpa ane sakAma ja hoya che, e ekAnta nathI, kAraNa ke Aleka-paralokanA sukha vagerenI IcchAthI te yajJane karanArA ajJAnIo mATe te yajJa hiMsA rUpa ane svArthathI malina che, paNa (AtmajJAnI evA) jJAnayogIone te hiMsArUpa ke sakAma paNa nathI, tethI tatvathI teone te Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 brahma (jJAna) yajJa che. je cittanI (AtmAnI) zuddhi dvArA karAya te jJAnayajJa che. brahmajJAnI evA ceAgIone AtmajJAna thayelu hAvAthI teone AleAka-paraleAkanA phaLanI kAmanA hAtI nathI, ane hAmAtAM pazuo pratye dveSa hAtA nathI, mAtra vedamAM vihita hAvAthI teo vedanI bhaktithI (AjJAthI) kare che, tethI teo hiMsakabhAvathI nahi paNa citta zuddhi vaDe kare che. hiMsA te dveSapUrNAMka jIvane mAravAthI thAya che. mImAMsAmAM kahyu che ke, dveSapUrva prALivadha hiMsA" mATe veda vihita hiMsA e hi"sA nathI. e rIte brahmajJAnIone kama yoga e tattvathI jJAnayoga che. (A vedAntIenA mata che.) vedAntIenI A mAnyatAne lakSyamAM laI ne ahI teone prazna kare che ke--tA te cainayAganA kema tyAga kare che ? AnayAga paNa vedyamAM vihita che, kahyu` che ke "phTenenAmiparaN yajJe"--arthAt zatruvadha icchanAre spenayajJa karavA. ahI jo spenayAga cittazuddhinA abhAvathI tyAjya mAnyA hAya te anyapazuyajJA paNa tajavA ja joIe. kAraNa ke cenayajJamAM cittazuddhinA abhAve jo hiMsA che, teA anya pazuyajJAmAM paNa te hiMsA che ja. jo ema kahetA haiA ke spenayajJa te zatrune mAravAnI muddhithI karavAnA hAvAthI zatru pratye dveSanA kAraNe te cittazuM pUrNAMka na thAya, te anya pazuyajJamAM paNa te te pazu Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene mAravAnI kriyA, te che ja! te te cittazuddhi pUrvaka kema thAya? athavA ema jaNAvatA che ke veda vihita hovAthI anya ya cittazuddhi pUrvaka thAya, te cenayajJa paNa vedavihita che, te cittazuddhi pUrvaka kema na thAya? athavA ema kahetA he ke cenayajJamAM te zatrune haNavAnI buddhi hevAthI cittazuddhi nathI, te anya yamAM paNa pazuone haNavAnI kriyA che. te tyAM cittazuddhi kema ghaTe? zuM veda vihita hevA mAtrathI yajJamAM maratA pazu vagerene duHkha na thAya? ane duHkha thAya che te ahiMsaka kema bane? mATe tavabuddhithI hiMsAmaya yajJa e pAparUpa hovAthI megIne te karaNIya nathI. have adhikArI bhede jJAnayajJanuM svarUpa jaNAve che- brahmayajJaH paraM karma, gRhasthasyA'dhikAriNaH / pUjAdi vItarAgasya jJAnameva tu yoginaH // 4 // artha : nyAya saMpanna vaibhava vagere zAkta guNavALA gRhastha ke je (sAvadha pravRttivALe hevAthI) adhikArI che, tevA adhikArI gRhasthane (mAtra svarUpathI ja sAvadha evI) vItarAganI pUjA vagere kriyAe paraMkarma eTale brahmayajJa che, jJAnagIne nahi. tene te zuddhajJAna (ramaNatA) e ja brahmayajJa che. bhAvArtha "adhikArivazAt zAtre dharmasAdhakasaMrithati" e nyAye pratyeka anuSThAna pratyekane karaNIya Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, te te cetAne pAmelA AtmAne yaMgyatAne anusAra bhinna bhinna anuSThAna karaNIya che. bALa ane vRddha ke dhanika ane nirdhana vagere bhinna bhinna avasthAvALA chone jIvanavyavahAramAM jema viveka heAya che, tema AtmakalyANanAM kAryo paNa jIvanI te te gyatAne (alasthAne) anurUpa hoya te ja hitakara che. ahIM e vAta jaNAvI che ke je gRhastha che ane nyAye pArjita dhana, ziSTAcAranI prazaMsA, vagere athavA akSudratA vagere guNavALe hevAthI adhikArI che, tevA gRhasthane niSkAma bhAvanAthI ane manazuddhithI karAtI vItarAganI (svarUpamAtrathI sAvadha evI) pUjA vagere kiyA brahmayajJa eTale jJAnayajJa che. kAraNa ke tene pariNAme te niravadya jIvanane prApta karAvanAra bane che. tethI niravagha adhyAtmagane prApta karavA tene te karaNIya che. paNa je AtmajJAnane pAmele jJAnagI hoya, tene te jJAna e ja parama (niravadya) brahmayajJa (hevAthI te ja karaNIya) che. ahIM vedAnatIo kahe ke megIone sAvadhayajJa brahmayajJa na bane ema tame kahe che, te jaina gRhasthane vItarAganI pUjA vageremAM paNa jala, puSpAdine upaga thatuM hovAthI temAM ekenidraya jIvenI virAdhanA to che ja, te te brahmayajJa kema bane ? tenuM samAdhAna e che ke jaina gRhastha vItarAganI pUjA vagere Aloka-paralekanA bhautika sukhAdinI prApti mATe karatA nathI, kintu Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e mULa kRtajJabhAve niSNamavRttithI sapUrNa ahiMsA zAva pragaTAvavA mATe kare che, mATe te brahmayajJa che. tenI viruddha tamArA yajJA te AleAka ke paravAnA sAMsArika sukha ke zatrune pAlava vagere malina vRttithI pAMcendri pazuonA prANAthI karavAmAM Ave che. mATe te brahmayajJa banI zake nahi, ema madhyastha ane sukSmabuddhithI vicAratAM samajAya tevI spaSTa hakIkata che. have anadhikAra ceSTAnI niSphaLatA jaNAvatAM kahe che ke-- n bhinnAddezena vihita kama karmakSayAkSamam / klRptabhinnAdhikAraM ca putreSTayAdivadiSyatAm // 5 // artha : jema (putreSTi eTale) putra prAptinA uddezathI karelA yajJa ke jemAM bhinna adhikAranI (phaLanI) kalpanA che, te yajJa, karmakSaya karavA samartha nathI, tema bhinna eTale puNya vagerenA uddezathI kareluM kama-anuSThAna paNa krama kSaya karavA samartha nathI. zathI bhAvAtha : tattvathI je anuSThAna jevA karavAmAM Ave tevu tenu phaLa maLe. kriyA eka ja prakAranI chatAM uzna bhinna hAya teA phaLa bhinna maLe che. jema ke khilADI peAtAnA baccAne ane uMdarane bannene eka ja mukhathI pakaDe che, paNa temAM baccAnA rakSaNanA ane uMdaranA Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8248 bhakSaNane udeza hovAthI eke ehiMsA ane bIjI hiMsA che, tema ahI paNa samajavuM jema putraprApti vagere bhinna phaLanI kalapanAvALe (putreSTikA eTale) putra mATe karAte yajJa te karmakSaya karI zakatA nathI, tema saMsArasukhanI prApti ke zatrunA parAbhava mATe karAtuM yajJakarma paNa karmakSaya karI zake nahi. punaH doSa jaNAve che- brahmArpaNamapi brahmayajJAntarbhAvasAdhanam / brahmAgnau karmaNA yukta, svakRtatvasmaye hute // 6 // artha: brahmayajJamAM aMtarbhAvanuM sAdhana evuM je brahmArpaNa eTale paramAtmAne (yajJanuM phaLa) arpaNa karavuM, te paNa pitAnA katRtvapaNArUpa ahaMkArane heme che. (arthAt ahaMkArane cheDayA pachI) brahma eTale AtmajJAnarUpa agnimAM (jJAnAvaraNIyAdi karmone hemavAthI yogya bane. bhAvArtha: vedAMtIo mAne che ke ame je kaMI anuThAna karIne temAM "meM karyuM" evA svatRtvarUpa ahaMkArane tajIne enuM phaLa brahmane paramAtmAne) arpaNa karIe chIe, ethI dareka anuSThAnamAM nirahaMkAra vRtti rahevAthI karmayajJane brahmayajJamAM aMtarbhAva thAya che, (jJAnayajJanI jema) karma yajJathI paNa AdhyAtmikabhAvarUpe phaLa maLavAthI te brahmayajJa bane che. A Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [, te aMge ahIM kahe che, ke brahmayajJanA aMtabhavane sAdhavA brahmArpaNa karavuM te yogya che. paNa te tame kare cho te rIte nahi, kintu pitAnA svarUpa abhimAnane tajIne brahma eTale AtmajJAnarUpI agnimAM jJAnAvaraNIya vagere kamene haimavAthI te cagya bane, e ja uttama brahmArpaNa che. tethI viparIta pite anuSThAna-yajJakarma karavuM ane tenuM phaLa paramAtmAne arpaNa karavuM, temAM nahi te paramAtmA pratye kRtajJabhAva pragaTe ane pite karma karavA chatAM Izvare karyuM che, tema mAnavuM te paNa na ghaTe. have zuddha niyAganuM svarUpa jaNAve che- brahmaNyarpitasarvasvA, brahmadRg brahmasAdhanaH / bra NA juhavadabrahma, brahmaNi brahmaguptimAn // 7 // brahmAdhyayananiSThAvAna, parabrahmasamAhitaH / . brAhmaNo lipyate nA'dhai-niyAgapratipattimAn // 8 // artha : jeNe brahmamAM sarvasva arpaNa karyuM che, brahmamAM jenI dRSTi che, brahma jenuM sAdhana che, brahma vaDe brahmamAM abrahmane je heme che, je brahmaguptivALe che, brahmaadhyayanamAM je niSThAvAna che, parabrahma sAthe ekatAnA pariNAmavALe che, ane niyAgane je pAmele che, te brAhmaNa pApathI pAse nathI. (7-8) bhAvArtha: ahIM zuddha niyAganuM svarUpa ane phaLa A be gAthAmAM jaNAvyuM che. temAM brahmazabdanA kAraka Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jawo bhede bhinna bhinna artha jaNAvyA che. jemake, brahmaNi eTale zuddha AtmajJAnamAM sarvasva eTale jJAna, vaya, lAbha ane bhegAdirUpa pathamika bhAvanA guNene jeNe sthApanA (arpaNa karyA che. arthAt pragaTelA te te guNane Atmazuddhi mATe ja upayoga karanAra che.) brahma eTale AtmajJAnamAM athavA zuddha paramAtmasvarUpamAM ja jenI daSTi che, jJAna e ja jenuM sAdhana (karaNa) che, athavA AtmAmAM dRSTi te ja jene parabrahmanuM sAdhana che. jJAnepaga (aMtarAtmabhAva) rUpa brahma vaDe AdhAra (jJAnAtmA) rUpa brahmamAM jeNe, abrAne (eTale bahirAtmabhAvane) hepe che, je bAhyaatyaMtara ubhaya prakAranA brahmacaryanI gupti (navavADe tathA atyaMtara sarvavirati)thI yukta che, (7) AcArAMganA prathama kaMdharmA kahelAM nava adhyayanarUpa brahmacaryamAM je niSThAne pAmela (eTale tenI pUrNa maryAdAmAM va) che, parabrahma eTale zuddha paramAtmavarUpamAM (aMtarAtmAthI) je samagra samAdhivALo (dhyAna dvArA ekatAne pAmela) che. AvA niyAgane (zuddhayAgane) pAmela brAhmaNa (eTale zramaNa, bhikSu ke nigraMtha kaI paNa) pApathI lepAta nathI. anAdi karmasamUhanA saMbaMdhane teDIne te zuddha-buddha-mukta bane che. mATe jJAnagIe A niyAgane kare joIe. sAvadya karmayane tajavAM joIe. have dravyapUjAnA rUpaka dvArA upacArathI bhAvapUjAnuM varNana kare che- Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. bhAvapUjA aSTaka dayA'mbhasA kRtasnAnaH, saMtoSazubhavastrabhRt / vivekatilakabhAjI, bhAvanApAvanAzayaH // 1 // bhaktizraddhAnaghusaNAnmizrapATIraja dravaH / navabrahmAgato devaM zuddhamAtmAnamarcaya // 2 // artha : dayArUpa jaLathI snAna karele, saMteSarUpa pUjAnAM vane paherele, vivekarUpa tilathI bhate, zubhabhAvanAthI pavitra cittavALe, he mahAnubhAvagI! tuM bhaktirUpI kesara sAthe meLavelA zraddhArUpI caMdanarasa vaDe zuddha paramAtmArUpI devanI tenAM brahmacaryarU5 nava aMgenI pUjA kara ! (1) bhAvArtha : jemAM bahirAtmabhAvarU5 melane tyAga karIne aMtarAtmabhAva dvArA zuddha paramAtmasvarUpa evA pitAnA AtmAne abheda bhAve maLavuM te taravathI bhAvapUjA che. e pUjA kevI rIte thAya ? pitAnA paramAtmasvarUpane kevI rIte prApta (pragaTa) karI zakAya? tene jaNavatAM kahe che ke-he mahAnubhAva egI! tuM dayArUpI jaLathI nAna karIne, saMteSarUpI pavitra vastrone paherIne, vivekarUpa tilakathI zubha ane zubhabhAvathI pavitra citta (Azayadhyeya)Le bhaktirUpI kesaramAM meLavelA zraddhArUpI caMdana Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 2sa vaDe tArA (paramazuddha) paramAtma svarUparUpI devanAM brahmacaryarUpa nava aMgenI pUjA kara ! 6 . Re have puSpamALA, vastra tathA AbharaNa pUjAnuM varNana kSamApuSpasrajaM dharma-yugmakSaumadvayaM tathA / dhyAnAbharaNasAraM ca, tadaGge vinivezaya // 3 // artha: te devanA zarIre kSamArUpI puSpamALane, nizcaya vyavahAra be dharmorUpI be uttama vastrone tathA dhyAnarUpI zreSTha alaMkAra-AbharaNane sthApana kara (paherAva) ! | bhAvArtha : sugaMdhI evI kSamArUpI puSpamALane, nizcaya ane vyavahArarUpa (sva-para hitakara) bane dhamaeNrUpI be zreSTha vastrone ane dharma-zukalarUpa be uttama dhyAnarUpI mahA kiMmatI AbharaNone tArA te paramAtmasvarUpI devanA zarIre sthApita kara, arthAt paramAtmAne e rIte puSpamALa, vastro ane alaMkArothI alaMkRta kara! have aSTamaMgaLa tathA dhUpapUjA mATe kahe che - madasthAnabhidAtyAgai-likhA'gre coSTamaGgalam / jJAnAgnau zubhasaMkalpa-kokatuNDaM ca dhUpaya // 4 // atha te paramAtmAnI sanmukha ATha madasthAnanA tyAga rUpa aSTamaMgalanuM Alekhana kara ane jJAnarUpa agnimAM -zubha saMkalparUpa kRNAgurune dhUpa kara ! Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 bhAvArtha : jAtimada, kuLamada vagere ATha madrasthAnene tyAga e ja tatvathI aSTamaMgaLa che. mATe tenA dvArA paramAtmAnI sAme bhAva aSTamaMgaLanA AlekhanathI aSTamaMgalapUjA ane AtmajJAnarUpI agnimAM zubha vikalparUpa sugaMdhI kRSNagurune bALavArUpa dhUpapUjA kara ! ahIM kSApazamika bhAvanA guNe paNa ahaMkAramAM nimitta na bane te mATe ATha madane tyAga kare te jinapUjA che, ane jJAnagIne azubha saMkahe te TaLI gayA hoya, je zubha saMkalpa haya, te paNa tajIne nirvikalpa samAdhi prApta karavA mATe zubha saMkalpane jJAnarUpI agnimAM saLagAvavArUpa dhUpapUjA karavAnuM kahyuM che. arthAt AtmajJAnamAM upayukta banIne sarvathA saMka9pamukta-nirvikalpa samAdhine prApta karavArUpa jinapUjA (eTale aMtarAtmAthI paramAtmadazAne abheda sAdhavArUpa) bhAvapUjA kara ! ema jaNAvyuM che. have lUNa ane AratI utAravA mATe kahe che - prAgadharmalavaNAtAraM, dharmasaMnyAsavahaninA / kurvan pUraya sAmarthya rAjannIrAjanAvidhim // 5 // . atha: dharmasaMnyAsarUpa agnithI pUrve pragaTelA kSApazamika jJAnAdi dharmorUpa luNane utArate tuM sAmaAgarUpa dedIpyamAna AratInI vidhine pUrNa kara! eTale AratIne utAra! Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 bhAvArtha : nizcayanaye bhAvapUjA dvArA AtmAnA pUrNa zuddha svarUpane pragaTAvavAnuM che, tethI temAM bAdhaka sarva bhAvano tyAga kare e ja nizcayathI bhAvapUjA che. mATe ahIM jaNAvyuM che, ke dharmasaMnyAsarUpa agni vaDe pUrvanA (dayika ane kSApazamika) dharmo (guNo) rUpa lUNune utArate eTale dharmasaMnyAsa lega dvArA te te pUrva guNone tyAga karata-(ene AlaMbanane tajI dete) e tuM e rIte lUNa utAra! ane sAmarthayegathI zobhate AratInI vidhine pUrNa kara! arthAt yegasanyAsarUpa sAmarthyAga dvArA mana-vacana-kAyAnA bhegone nirodha karavA rU5 Ara. tIne utAra ! (je AtmavIrya mana-vacana-kAyAnA vyApAramAM pravarte che, tene zuddha AtmavarUpanamaNutAnA vyApAramAM pravartAva !) arthAt mana-vacana-kAyAnA bAhyagone nirodha karIne sabhya jJAna-darzana-cAritrarUpa atyaMtara zuddhagamAM ramaNatA kara ! A granthanA AThamAM tyAga aSTakanA cethA zlekamAM sAmarthayeganA 1. dharmasaMnyAsa, ane 2. gasaMnyAsa ema be prakAre kahyA che, temAM ahIM lUNa utAravA rUpe dayika-kSApazamika dharmonA tyAgarUpa pahele dharmasaMnyAsa ane AratI utAravA rUpe mana-vacana-kAyAganA tyAgarUpa bIjo yogasaMnyAsa karavAnuM jaNAvyuM che. have bhAvapUjAmAM maMgaladIpaka ane nRtyapUjAnuM varNana Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sphuranmaGgaladIpaM ca sthApayAnubhava puraH / yo ganRtyaparastauryatrika saMyamavAna savA artha : (zuddha paramAtmAnI pUjA karate tu tenI) sAme anubhavajJAnarUpa IyamAna maMgaladIpakanI sthApanA kara ! ane sayamayeAgamAM ramaNatArUpe nAca karatA tuM (gItanRtya ane vAjiMtranA sahayAganI jema) dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e traNanI ekatArUpa traNa vAjiMtrAnA sahayoga jemAM che, evA saMyamavALA khana ! bhAvArtha : bhAvapUjAmAM lUNa ane AratI utAryAM pachI dvIpaka sthApana ane nRtyapUjA kevI rIte karavI, te jaNAvatAM kahe te che ke-zuddha paramAtmatattvanI pUjA karatA evA aMtarAtmA tuM tArA zuddha paramAtmabhAvarUpa devanI sAme (26 aSTakamAM) pUrve jaNAvelA anubhavajJAnarUpI maMgaladIpakanI sthApanA kara! ane saMyamAganI sAdhanArUpa nAcamAM tatpara banele (saMyamamAM ramate) tuM dhAraNA, dhyAna ane samAdhinI ekatArUpa gIta-nRtya ane vAjiMtranI ekatA jemAM che, evA utkRSTa sayamavALA thA ! (pAta jala ceAgadazanamAM kahyu` che ke prathametra saMyamaH" 11 arthAt dhAraNA, dhyAna ane samAdhinI eka koI viSayamAM ekatA te saMyama che.) have bhAva ghaTanAdanu svarUpa jaNAvI bhAvapUjAne upasaMhAra ane phaLa jaNAve che Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ullasanmanasaH satyaghaNTAM vAdayatastava / bhAvapUjAratasyetthaM, karakroDe mahAdayaH ||7|| ', a: ullasita manathI satyarUpa ghaMTAnAdane karatAM e rIte bhAvapUjAmAM lIna banelA tArA meAkSa tArI hatheLImAM che. bhAvA : e pramANe ullAsa pAmelA manavALA (athavA manathI) satyarUpI ghaMTAne vagADatA, bhAvapUjAmAM lIna banelA tArA maheAya eTale mekSa athavA zuddha paramAtmasvarUpanI prApti tArI hatheLImAM eTale svAdhIna che. (ahIM ghaTAnAda eTale bhavyajIvane paramAtmasvarUpa prApta karAvavAnA DhaMDherA samajavA, kAraNa ke eka AtmA muktine pAme che, tyAre te vizvamAM mukti prApta karavAnI preraNA karatA jAya che. ema bhAvapUjA dvArA svarUpa prApti rUpa nizcayanI ane anya jIvAne upakAra karavA rUpa vyavahAra dharmanI sAdhanA karatA AtmA paramapadane pAme che. have dravyapUjA ane bhAvapUjAnuM svarUpa tathA tenA adhikArI jaNAve che-- dravyapUjA citA bhedA -pAsanA gRhamedhinAm / bhAvapUjA tu sAdhUnA - mamedopAsanAtmikA // 8 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra57 artha : bhedopAsanArUpa dravyapUjA gRhasthone ucita che, ane abhedopAsanArUpa bhAvapUjA te sAdhuone ucita che. bhAvArtha: bAhA jaLa, caMdanAdi dravya dvArA karAtI dravyapUjA ke je bheda pAsanArUpa che, te gRhasthane karaNIya che, ane AtmaguNarUpa pitAnA bhAva dvArA karAtI bhAvapUjA ke je abheda pAsanArUpa che, te sAdhuone karaNIya che. jo ke gRhasthane paNa bhavanepavIta mAnasA nAme bhAvapUjA hoya che, te paNa kAyikI bhAvapUjA te cAritravaMtane ja hoya eTalI vizeSatA samajavI. ahIM paramAtmA sevya ane pote sevaka, evA sevya -sevaka bhAve karAtI pUjA te bhede pAsanA jANavI ane paramAtmA sAthe AtmAnI ekatAnI siddhi mATe karAtI pUjA te abhedopAsanA jANavI. punaH punaH bhede pAsanA karatAM AtmA abhedopAsanAne adhikArI bane che. bhedopAsanA vinA abhedopAsanAnI prApti thatI nathI. have dhyAnASTakane kahe che. jJA. sA. 17 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. dhyAna aSTaka dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM, trayaM yasyaikatAM gatam / munerananyacittasya, tasya dukhaM na vidyate // 1 // artha : jene dhyAtA, dhyeya ane dhyAna e traNe ekatAne pAmyAM che, te ekAgracittavALA munine duHkha hetuM nathI. bhAvArtha : dhyAtA eTale dhyAna karanAra aMtarAtmA, dhyeya eTale zuddha paramAtmasvarUpane pAmelAM arihaMtasiddhanuM zuddha paramAtmasvarUpa. jenuM dhyAna karavAmAM Ave che te dhyeya kahevAya. ane dhAna eTale dhyAtAne dayeyanI sAthe joDanArI kiyA. e traNa jenAM ekatAne pAme te mahAmunine duHkha rahetuM nathI. duHkha pudgalanA saMyega-viyogathI thAya che. paNa je AtmA dhyAna karatAM potAnA AtmAne paramAtmasvarUpe jue che, arthAt poddagalika saMbaMdhothI para pitAnA zuddha svarUpane dekhe che, tene pudagalanA saMyoga-viyoganI asara thatI nathI, tethI tene duHkha thatuM nathI. jema nATakamAM rAva ke raMkane pATha bhajavanAra nATakIo game te pATha bhajave te paNa pitAne mULa svarUpe eka Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 pAtrarUpa mAne che, rAjA ke raMka mAnatuM nathI, tethI tene nATakanA kRtrima rAjya ke raMkapaNathI harSa-zoka thata nathI, tema AtmA paNa paramAtmasvarUpanuM dhyAna karatAM tadAkAra bane che tyAre tene karmajanya vikArarUpa huM manuSya, puruSa, sukhI-dukhI vagere chuM, e upayoga naSTa thAya che. ene zuddha-buddha saccidAnaMdamaya chuM, evo upayoga pragaTe che, tethI tene kaI dukha rahetuM nathI. have A traNanI ekatAthI samApittiyAga thAya che, te kahe chedhyaataa'ntraatmaa dhyeyastu, paramAtmA prakIrtitaH / dhyAnaM caikAgryasaMvittiH, samApattistadekatA // 2 // atha: samyaga darzanamAM upayogavALe aMtarAtmA te dhyAna karanAra dhyAtA, dhyAna karavA yogya je siddhabhagavaMta athavA ghAtakarmothI mukta arihaMta paramAtamAM te dheya, ane vijAtIya jJAnanA aMtara rahita kevaLa sajAtIya jJAnanI dhArAnuM satata saMvedana te dhyAna, e traNenI ekatAne samApatti kahevAya che. bhAvArtha : aMtarAtmA dhyAtA, paramAtmA dhyeya ane temAM ekAgratAnuM akhalita saMvedana tene dhyAna kahyuM che. ane A traNenI ekatA (tadAkAratA) tene samApatti kahevAya che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 ke je ariha Mtane dravya, guNu ane paryAyathI jANe che, tene peAtAnA tethI tenA mAha kSaya pAme che, kahyuM jANe che te peAtAnA AtmAne zuddha svarUpanuM jJAna thAya che, --tene duHkha rahetuM nathI. dhyAnanuM lakSaNa jaNAvatAM kahyuM che ke je sthira adhyavasAya arthAt mananI sthiratA te dhyAna che, ane je calAyamAna mana che te citta che. A citta te bhAvanA athavA anuprekSA ke ciMtanarUpa hAya che. have samApattine dRSTAnta dvArA samajAve che. ' maNAviva praticchAyA, samApatti parAtmanaH / kSINavRttau bhaved dhyAnA - dantarAtmani nirmale ||3|| artha : jema nirmaLa maNimAM (sphaTikamAM) anya vastunA paDachAyo paDe, tema kSINuvRttivALA nirmaLa aMtarAtmAmAM dhyAna dvArA paramAtmAnuM pratibiMba paDe tene samA patti kahI che. bhAvAtha' : jema nirmAMLa maNimAM anya padArthanu pratibi'ba paDe, tema gADha rAga-dveSAdinI vRttio rUpa mela kSINa thavAthI nirmaLa banelA aMtarAtmAmAM (sthira cittamAM) dhyAnathI je paramAtmAnuM pratibiMba paDe te samApatti che. A samApattithI uttarAttara prApta thatA phaLane kahe che-- Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 Apattizca tataH puNya- tIrthakRtkarmabandhataH / tadbhAvAbhimukhatvena saMpattizca kramAd bhavet // 4 // artha : te samApattithI Apatti eTale puNyasvarUpa tIrthaMkara nAmakamanA baMdharUpa phaLanI prApti thAya ane te tIrthaMkara nAmakama nI abhimukhatAthI anukrame sapattirUpa phLa thAya. bhAvAtha : A prakaraNamAM samApatti, Apatti ane saMpatti ema traNa zabdo vAparavAmAM AvyA che, temAM samApattinA artha A aSTakanA trIjA leAkamAM upara AvI gayA che. ahI je Apatti zabda vAparavAmAM AvyeA che te pAri bhASika arthamAM che. tenA atha tItha kara nAmakarmonA baMdha thavA te che. samApattinA phaLa tarIke tIrthaMkara nAmakama rUpa utkRSTa puNyaprakRtinA AtmAne khadha thAya tene ahIM Apatti zabdathI jaNAvavAmAM Avela che. eTale ke tIthaMkara nAma- kama' bAMdhavuM' te ApattinA atha che. A ApattirUpa tIthaMkara nAmakama` khAMdhe te ja AtmA trIjA bhave tIrthaMkara ane. te tIrthaMkara nAmakama jyAre uyAbhimukha ane arthAt najIka Ave tyAre tene ahIM sapatti tarIke kahevAmAM Avela che. arthAt zrI tIrthaMkara bhagava tAnA chellA bhavamAM cyavana vakhate paNa indrAdi devA temanI stuti kare Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tyAraMthI kema utere takarAnI paddhi prApta thAya che, tene ahI saMpatti ke I. tatvathI tIrthakara nAmakarmane vipAkedaya teramA guNasthAnake thAya che, chatAM tene prabhAva evo che ke zrI tIrtha - karane AtmA chelalA bhavamAM evIne mAtAnI kukSimAM avatare tyArathI ja deve kramazaH temanA kalyANako vagere ujave che. mATe te karma vipAkedanI sanmukha thAya tyArathI paNa kramaza saMpattirUpa phaLa Ape che ema kahyuM che. A rIte dhyAnanuM phaLa samApati, samApattithI Apatti ane ApattithI saMpatti ema kramazaH phaLa maLe che. itthaM dhyAnaphalAd yuktaM, viMzatisthAnakAdyapi / kaSTamAtraM tvabhavyAnA-mapi no durlabhaM bhave // 5 // artha : e pramANe dhyAnanuM (trividha) phaLa maLavAthI (tevA AtmAne) viMzatisthAnakatapa vagere ArAdhanA paNa cogya (saphaLa) che. mAtra kAyalezarUpa niSphaLa) tapa te A saMsAramAM abhavyone paNa durlabha nathI. | bhAvArtha : e rIte dhyAnanuM kramazaH samApatti, Apatti ane saMpattirUpa phaLa maLatuM hovAthI te AtmAne viMzatisthAnakatapa vagere paNa tavathI (te arihaMtAdi te te padonI ArAdhanA rUpe) dhyAna svarUpa hevAthI karavuM yegya (saphaLa) che. dhyAna vinAnuM mAtra kAyakalezarUpa viMzatisthA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 naka tapa vare che A saMsAramAM abhaSpane paNa durlabha nathI. arthAt te paNa kare che, chatAM dhyAnanA abhAve taimane te niSphaLa bane che. A kathanathI ahIM viMzatisthAnaka tapanI ArAdhanA vagere dhyAna svarUpa bane te rIte karavI joIe, ema sUcavyuM che. mAtra kAyakaSTa rUpe karavAthI tenuM phaLa maLatuM nathI. have traNa TvekathI dhyAnI mahAtmAnuM svarUpa ane tenA AnaMdanuM varNana kare che - vindriyastha dhasya, karAmya sthiramAra ! sukhAsanasya nAsAgranyastanetrasya yoginaH // 6 // ruddhabAhyamanovRtte - rdhAraNAdhArayArayAt / prakriyAmaya, vidyAvasudhA4i INA sAmrAjyamapratidvandva-mantareva vitanvataH / . dhyAnino nopamA loke, sadevamanuje'pi hi // 8 // artha: (1) Indriyone vijetA, (2) dhairyazALI, (3) prazAnta, () sthiratAne pAmele, (5) sukhAsane beThela, (6) nAkanA agrabhAge dRSTine sthApI che jeNe e, (7) pravRttacakrayegI, (8) dhAraNunI satata dhArAnA vegathI bahAra IndriyenA viSayamAM jatI mane vRttine rokanAra, (9) rAgAdithI rahita, (1) akaluSita cittavALe, (11) pramAda rahita, (12) jJAnarUpa amRtanA AnaMdane anubhava ane (13) nija AtmAmAM Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ja niSkaMTaka svarAjyanA sAmrAjyanA vistAra karatA, evA dhyAnIne manuSya ane devAthI yukta evA lekamAM paNa nizce kei upamA nathI. bhAvArtha : ahIM dhyAnI mahAtmAnu N svarUpa jaNAvatAM traNa zleAkAthI kahe che ke jeNe svarUpanA upayogamAM joDavAthI para purvAMgalamAM jatI indriyone rokavA rUpe indriyo upara vijaya meLavyo che, svavIyanA sAmarthyathI parISaha-upasagernA prasaMge calita na thatAM dhaiyathI parISahArdine je jIte che, kaSAya - nAkaSAyonA vega bhAgI javAthI je prazAnta-che. zAntacitte AtmasvarUpane anubhave che, svarUpa ramaNatAmAM je sthira che, sAdhanAnI pariNativALA jene AtmA sukharUpa che, athavA sukhakara-anukULa Asane beTho che, jeNe (mananI capalatA tajavA mATe) peAtAnI dRSTine nAsikAnA agrabhAge sthApelI che, jJAna, darzana, cAritrarUpa ratnatrayanA pariNAma rUpa cAgane sAdhate je pravRttacakrayogI che, eka ja dhyeyamAM cittane sthira karavA rUpa dhAraNAnA sAtatyathI bAhya indriyomAM ArmAMtI cittavRttione jeNe rAkI dIdhI che, (tethI) je saMkalpa rahita prasanna cittavALA che, je ajJAna, saMzaya vagere ATha pramAdathI rahita-apramatta che, je AtmajJAnanA AnaMdarUpe amRtanu AsvAdana kare che, ane e rIte peAtAnA AtmAmAM ja bAhya-abhyaMtara zatruA (vighnA) rahita niSTha'Taka (parabhAvAthI aspRSya ) evA svaguNanI saMpattirUpa ane svabhAvarUpa parivArayukta, svataMtratA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 rUpa svasAmrAjyane je vistAra karI rahyo che, tevA dhAnIne devasahita- manuSyalakamAM (svarga-manuSyalakamAM) paNa nice keI upamA nathI. arthAt traNe lokamAM tenI tulanA kare tevuM kaI nathI. ahIM dhyAna karavA mATe jaNAvelAM padmAsana vagere vividha AsanomAMthI je Asane mana sthira thAya te sukhasana jANavuM. prAraMbhamAM je viSama jaNAya te paNa lAMbA abhyAsathI sukhAsana banI jAya che. tevI Asana-mudrAvALe ane pravRttacogI eTale cAra prakAranA yegImAM trIjA prakArane bhegI zAstromAM gotragI, kuLayegI, pravRtta cakagI ane niSpanmayogI, ema yogInA cAra prakAre kahyA che. temAM yogInA gotramAM janmele paNa je tenI kuLamaryAdA rahita hovAthI yogane pAmavA mATe ayogya te 1. gotrayogI, je yogIkuLamAM janmele tenI maryAdAne pAlaka bhaviSyamAM yogyasAdhanAne yogya te 2. kuLayogI, je yogasAdhanAmAM pravRtta thayo hoya te. 3. pravRttacakrogI ane jeNe gasiddhi karI hoya te 4. niSpannayogI jANa. ahIM yogano sAdhaka hevAthI yogI eTale pravRttacakrayogI samaje. have tapa aSTakathI tapanuM svarUpa varNave che Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. tapa aSTaka jJAnamera vudhAH zag, MaaN tApanAraH . tadAbhyantarameveSTaM, bAhyaM tadupabRMhakam // 1 // artha : karmane tapAvanAra hovAthI jJAna e ja tapa che, ema jJAnIo kahe che. te tapanA be prakAre cheH alyantara ane bAhya) temAM abhyantara tapa ja ISTa che, bAhya tapa tenuM upabRhaka eTale sahAyaka-vRddhi karanAra hoya te te paNa ISTa che. | bhAvArtha: paugalika sukhanI tRSNathI kaSTa sahana karavuM, ke lekeSaNAthI ke dInatAthI upavAsa vagere karavA te vAstavika tapa nathI, kAraNa ke "kamane tapAve te tapa" evI zAstrokta tapanI vyAkhyA temAM ghaTatI nathI, mATe Indriyajanya bAhya sukhanI abhilASA rahita ane AtmadravyanI zuddhinA sAdhaka evA AtmAnuM kAyakaSTa vagere AcaraNa te tapa che. prazna upavAsAdi tapathI azAtA vedanIya ane bhejanathI zAtA vedanIya khape che ema bannemAM karmo khapatAM hovAthI ane samAna che, te upavAsAdi kaSTa zA mATe karavuM? tenuM samAdhAna karatA jJAnI puruSe pharamAve che ke Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aujanamAM che kAye jInI virAdhane thAya che. uMpavAsamAM tene abhAva hovAthI navIna kamene baMdha nathI, vaLI saMvarapUrvaka saMkAma nirjarA thatI hovAthI upAdi hitakare che. anAdi vAsanAne kAraNe jIvane jojana karavAmAM te zAtAnA udayathI ISTa saMyogamAM saMga (rAga) rUpa ekatAnI pariNati svAbhAvika thAya che. jyAre upavAsa, AtApanA vageremAM karmanI nijarane upayoga hovAthI te dvArA asaMga (vairAgya bhAvanI siddhi thAya che, mATe asaMgabhAvanI. sAdhanAmAM tyAga ja hitakara che, lega hitakara nathI. AhAra tyAga vagere dravyatA che ane Atma svarUpanI ekAgratA te bhAvatapa che. ahIM dravyatA pUrvakane bhAvata" ISTa che. AtmAne lAgelAM kamene tapAvanAra hovAthI paMDita jJAnane ja tapa kahe che, tethI ahIM prAyazcittAdi antaraMga tapa ane te antaraMgatapanI vRddhi puSTi kare te upavAsa vagere bAhAtapa paNa ISTa che. have ajJAnInA ane jJAnInA tapanuM svarUpa jaNAve che- AnuzrotasikI vRtti barbAlAnAM sukhazIlatA / prAtizrotasikI vRtti-jJAninAM paramaM tapaH // 2 // atha : saMsAranA pravAhane anusaratI sukhazIlatA Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 te ajJAnI jIvAnI vRtti che ane sa'sAranA pravAhathI viparIta parama tapa te jJAnIonI vRtti che. bhAvArtha : anAdi sa'sAranA pravAhane (mArga ne) anusaravArUpa sukhazIlatA, jevI ke indriyAnA sukhamAM AnaMda-magnatA, viSayasukhanI abhilASA, vagere vRtti ajJAnI jIvAnI che ane sAMsAranA pravAhathI viparIta paramatapa te jJAnIonI vRtti che. AtmasvarUpane anusaratI ane sa`sAra pravAhathI pratikULa pravRttine tapa kahevAya che. dravyatapa sahita prAyazritta vagere bhAvatapanA pariNAma te AtmasvarUpamAM tanmayatA rUpa che. A tapathI ja sakaLa karmAMnA kSaya thAya che, mATe cAra jJAnanA dhAraka zrI arihu tadeve paNa te bhavamAM peAtAnI mukti che, ema jANavA chatAM mAsakSamaNAdi utkRSTa tapane Acare che. have kAI tapane duHkharUpa mAne che, tene kahe che dhanArthinAM yathA nAsti, zItatApAdiduHsaham / tathA bhavaviraktAnAM, tattvajJAnArthinAma izA a` : jema dhananA athI ne dhana meLavavAmAM ThaMDItApa vagere kaSTa duHsahu lAgatu nathI, tema saMsArathI virakta cittavALA tattvajJAnanA athI ene paNa (tapazcaryAM AdinuM) kaSTa duHsahu nathI. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha dhananA athanuM lakSya dhanaprAptinuM hovAthI tene meLavavAmAM sahana karAtA ThaMDI-tApa-zrama vagere kacche tene dusaha lAgatA nathI e sarvane anubhava siddha che-pratyakSa che, tema saMsAranAM sukhethI virakta thayelA tatvajJAnanA sAdhaka evA jJAnIone Atmazreya mATe sahana karAtAM parISahaupasargo vagere kabdo ane arthapattithI upavAsa vagere tapanAM kaSTo dusaha lAgatAM nathI. pazu-pakSI Adi paNa pite mAnelI ISTa siddhi mATe kaTone prasannatAthI sahana kare che. jIvanI prakRti che ke sva ISTasiddhi mATe te kone harSathI sahana kare che. te jene bhavathI mukti ane tatvajJAna ISTa che tene te mATe karAtA tapa vageremAM kaSTo kaSTarUpe duHsaha kema lAge ? jene kaSTarUpa jaNAya tene tAtvika bhavavairAgya nathI, ema mAnavuM joIe. tapanuM kaSTa kema dusaha nathI lAgatuM te jaNAve che - saduprAyapravRttAnA-mupeyamadhuratvataH / jJAninAM nityamAnanda-vRddhireva tapasvinAm // 4 // atha: sAcA upAyamAM pravatelA jJAnI evA tapasvIone upayanI eTale mokSarUpa sAdhyanI siddhirUpa mIThAzathI nitya AnaMdanI vRddhi ja thAya che. bhAvArtha jema dhananA athIne udyama karatAM kaSTo, sahana karavAM chatAM prApta thatA dhananI mIThAzathI (ISTa siddhinA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70 AnaMdathI) nitya AnaMda ja vadhatuM rahe che. kaSTa chatAM kaSTa jaNAtuM nathI tema mekSAbhilASI jJAnI tapasvIone pote taparUpa samyagra udyamamAM pravartatA hovAthI muktinI sAdhanArUpa kAryasiddhinI mIThAzathI nitya AnaMdanI vRddhi ja thAya che. raNamAM yuddha karatA subhaTane zastra prahAre duHkhada banatA nathI, kintu te vijayane AnaMda anubhave che, ane rogI kaTu auSadha khAvA chatAM ArogyanI siddhithI harSita bane che, e rIte ahIM jJAnIne paNa pitAnI ISTa siddhine AnaMda vadhatuM rahe che. kAraNa ke tenA kAryanI siddhi mATe tapa e samyagU upAya hovAthI tene duHsaha lAgatuM nathI, paNa tapa vakhate tene sAdhya siddhine AnaMda hoya che. e rIte tapane duHkharUpa mAnanArA bauddhone uddezIne kahe che - itthaM ca duHkharUpatvAt , tapovyarthamitIcchatAm / baudhdhAnAM nihatA budhdhi-baudhdhiAnandA'parikSayAt / / 5 / / atha: e rIte (bauddhAnaMda eTale jJAnanA AnaMdane (tapa dvArA) kSaya na thatuM hovAthI "tapa e duHkharUpa hovAthI vyartha (niSphaLa) che evI mAnyatAvALA bauddhanI buddhi haNAyelI (kuMThita thayelI che. bhAvArtha H (trIjA-cothA lekamAM jaNAvyA pramANe) tapathI jJAnabhanita aMtaraMga AnaMdane kSaya thatuM nahi hevAthI Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 tapa duHkharUpa hevAthI niSphaLa che" ema mAnanArA bauddhonI buddhi haNAyelI (kuti) che. tatvathI tapa azAtAkarmanA udayarUpa nathI paNa viziSTa jJAna (AtmajJAna), saMvega (mekSanI IcchA) ane kaSAyanA nirodharUpa zamagarbhita hevAthI tapa kSApazamika bhAvarUpa ane avyAbAdha sukharUpa che. ema zrI haribhadrasUrijIe paNa svaracita agiyAramA tapa aSTakamAM jaNAvyuM che. have zuddha tapanuM svarUpa jaNAve che - yatra brahma jinArcA ca, kaSAyANAM tathA hatiH / / sAnubandhA jinAjJA ca, tat tapaH zudhdhamiSyate // 6 // artha : jemAM brahmacarya (vadhu), jinapUjA hoya, kaSAyonI hAni hoya ane jinAjJAne anubandha (vadhata) heya, te tapane zuddha tapa mAnyo che. | bhAvArtha je tapamAM viSayAsakti ghaTavA rUpa brahmacaryanI vRddhi thAya, jinAjJA pratye Adara-bahumAnarUpa jinapUjA hoya, kaSAyo-nokaSAyone hrAsa thAya ane syAdvAda sApekSa jinavacane pratye anubandha vadhe, te tapane zuddha tapa kahyA che. tapa e taravathI karmanI nirjarAmAM mukhya hetu che. tenAthI Atma tattvane prakAza thAya che, ane e prakAza brahmacaryarUpa, upazamarUpa ane satyasvarUpa hovAthI AtmAnA kSAsika : guNene pragaTAvavAmAM te amegha sAdhanabhUta bane che. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27ra have tapanI maryAdAne jaNAve che tadeva hi tapaH kArya, duni yatra no bhavet / yena yogA na hIyante, kSIyante nendriyANi ca // 7 // atha : nizcayathI te ja tapa karavo joIe ke jemAM durthAna na thAya, yogo sadAya nahi ane indriyo kSINa na thAya. bhAvArtha: dareka anuSThAna atipravRtti vagere dethI rahita nirdoSa hoya te ja tenuM tAtvika phaLa maLe che. tapa karma nirjarA mATe che tethI nizcayathI te ja tapa kare yogya che ke temAM Araudra rUpa dudhdhana thavuM na joIe, bAhya abhyantara yoge (saMyamanAM kAryo ke mana-vacana-kAya baLa)nI hAni na thavI joIe ane IndriyonuM baLa (je ArAdhanAnuM mukhya sAdhana che te) kSINa na thavuM joIe. have e tapa kevA uddezathI kare te jaNAve che- mRlottaraguNazreNi-prAjyasAmrAjyahetave / bAhyamAbhyaMtaraM cetthaM, tapaH kuryAna mahAmuniH // 8 // artha e rIte mahAmuni mUlaguNo ane uttaraguNonI zreNirUpa vizALa AtmasAmrAjyanI siddhi mATe bAhya ane atyaMta2 tapane kare. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 bhAvArtha : pAMca mahAkatA vagere mUlaguNA ane piMDa vizuddhi vagere uttaraguNAnI para'parArUpa vistRta AtmasAmrAjyane siddha karavA mATe mahAmuni A rIte anazana-udgAdarikA vagere cha prakAranA khAdya ane prAyazcitta-vinaya vagere cha prakAranA abhyantara tapa kare. pAMca mahAvratA, daza yatidharma, sattara prakAre sayama, daza prakAre vaiyAvacca, nava brahmagupti, jJAnAdi traNa, khAra prakAre tapa ane cAra kaSAyone nigraha e sittera mUlaguNA che ane cAra prakAranA paDanI vizuddhi, pAMca samiti, khAra bhAvanA, bAra zramaNu pratimA, pAMca indriyAnA nirodha, pacIsa paDilehaNu, traNa gupti ane cAra prakAranA abhigraha, e sittera uttaraguNA che. jenu' pAlana nitya-satata DhAya te mUlaguNe ane jenuM pAlana naimittika (kAraNe karavAnu) heAya te uttaraguNa che. athavA mUlaguNA saMyamanA AdhArabhUta che ane uttaraguNA mUlaguNNAnA upamR huka-rakSaka che. A mUlaguNA ane uttaraguNA pragaTa thavA e ja AtmAnuM zuddha svAtaMtryarUpI mahAsAmrAjya che. tene pragaTa karavA mATe abhyaMtara tapa ane temAM kAraNabhUta bAhya tapa karavA jarUrI che. te pUrvanA laikAmAM jaNAvyA pramANe karavAthI kAyanI (mAkSanI) siddhi thAya che. ma. sA. 18 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 temAM lAnA ullAsanuM kAraNu evA prabhAvanAkAraka Adya tapa yAkaprasiddha hAtha che ane AtmazuNAmAM tamayatA rUpa avatara tapa leAka joI jANI na zake tevA che. vaLI tapa savara ane nirjarA rUpa che. temAM jJAna ane cAritranI tIvratA rUpe savara che ane jJAna, darzana, cAritra, vIya upayAgarUpa AtmaguNAnI ekattAnA AsvAdana rUpe (anubhanna rUpe ) nirdeza che. emanavA kama banya aTakAvavArUpa savarapUrNAMka sattAgata karmAMne khapAvavArUpa nija rAthI AtmAnA meAkSa thAya che. e rIte tapanu svarUpa jANIne tenuM AcaraNa karavuM e ja saMyamanI siddhinA (saphaLatAnA) sacoTa upAya che. have sarvAM nAnA Azraya karavA rUpa chellu aSTaka kahe che-- Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. sarvenayAzrayaNa aSTaka dhAvanto'pi nayAH sarve, syurbhAve kRtavizramAH / cAritraguNalInaH syA-diti sarvanayAzritaH // 1 // atha : pita pitAnI mAnyatAne siddha karavA doDatA paNa sarva na vastunA ta te kaI svabhAvamAM ja sthira thAya che tethI cAritraguNamAM rakta sAdhu, sarva nAno Azrita bane ! bhAvArtha : vastumAtra anaMta dharmavALI hovAthI pote mAnelA koI eka dharmane siddha karavA anya nAne apalApa karatA paNa te dareka ne Akhare te te vastunA ja kaIne kaI dharmane siddha kare che, amuka naya amuka dharmane siddha kare che te bIje svamAnya amuka bIjA dharmane siddha kare che. ema pratyeka naye te ja padArthanA bhinna bhinna dharmone siddha karavA prayatna kare che, mATe vastunA pUrNa svarUpane jANavAnI IcchAvALA munie te sarvanayone Azraya karavo (mAnavA) joIe, ke jethI pakSa-pratipakSathI rahita munine samatA--sAmAyikarUpa cAritraguNa nirAbAdha ane koI eka nayane savIkAra ke parihAra karavAthI rAgadveSa thAya. vastutatvanuM pUrNa jJAna na thAya. ane evA apUrNa jJAnInuM jJAna dUSita havAthI cAritra paNa dUSita Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 thAya, mATe zuddha cAritranA rAgI munie sava naceAne tenI te te apekSA pUrNAMka svIkAravA joie. have sarvAM nayanA Azraya karavAthI ane na karavAthI zu thAya te kahe che- pRthag nayA mithaH pakSa - pratipakSakadarzitAH / samavRttisukhAsvAdI, jJAnI sarvanAzritaH ||2|| cya 00 bhinna bhinna badhA nace paraspara vAda ane prativAdathI (pAtAnI siddhi ane anyanuM mithyApaNu* siddha karatA) kadanAne pAme che-viData ane che. te kAraNe samavRtti eTale samatA-mAdhyasthatAnA sukhane anubhavatA jJAnI sa` nacAne mAnanAra hAya che. bhASA : ahI nayeA eTale upacArathI te te mAnyatAvALA bhinna bhinna matAvalakhIe. teo paraspara vAda-vivAdane karatA duHkhI thAya) che. ane sa` nayAne te te apekSAe satya mAnanAra jJAnI samatA-samAdhinA sukhanA anubhava kare che. pratyeka naya (mAnyatA) sva sva apekSAe satya hAya che, tethI sa` naceAne svIkAravAthI pUrNa satyanI prApti thAya che. mATe jJAnI eTale sanayAne te te apekSAe satya rUpe svIkAranAra suni samatAnA parama sukhane anubhave che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra77 zrI jinezvaradevanuM zAsana sarva nayAzrita che. A zAsanamAM rAga-dveSAdinA vikAra zAnta thatA hovAthI samatArUpI amRtanuM AsvAdana thAya che. jainazAsananI A eka viziSTatA che. have sarva ne pramANabhUta kyAre gaNAya, te kahe che- nApramANaM pramANa vA, sarvamapyavizeSitam / vizeSitaM pramANaM syA-diti sarvanayajJatA // 3 // artha : avizeSita eTale nirapekSa saghaLuMya apramANa (mithyA) nathI, tema pramANe (satya) paNa nathI. je je vizeSita (eTale te te apekSAyukta-sApekSa) che, te pramANa che. e rIte sarva nenuM jANapaNuM ghaTe che. bhAvArtha sva para sarva vacane je te vizeSaNa rahita nirapekSa hoya te te apramANika (mithyA) nathI, tema pramANika (satya) paNa nathI. je je vizeSaNayukta che te satya che. e rIte sApekSa (anekAnta) dRSTithI sarva nAnuM jANapaNuM thAya che. jinavacana paNa nirapekSa hoya te te ekAMtadaSTirUpa hevAthI mithyA che, ane anya darzanakAranAM vacane paNa sApekSa (anekAnta) dRSTithI grahaNa thAya te te pramANabhUta che. jinaAgamanAM pratyeka vacane sthApadathI yukta arthAt anekAntarUpa che mATe te samyaka kRta che. anya darzananAM Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *78 pazu anemanta STivALAM vacana anekAnta dRSTithI jainai'nane mAnya bane che. mATe ja kahyu` che ke SaT darzana jina aMga bhaNIje" chae darzana rUpI ztiAonA jainadarzana rUpa mahAsAgaramAM samAveza thai jAya che. mATe sa vacanAnA vAncane te te namranI dRSTithI sApekSapaNe svIkAranAra sarva naceAnA jJAtA bane che. loke sarvanayajJAnAM tATasthyaM vApyanugrahaH / syAt pRthag nayamRDhAnAM smayAtirvA'tivigrahaH || 4 || atha : sApekSa dRSTithI sa nayene jANanArA jJAnIenuM leAkamAM madhyasthapaNu hoya che athavA vyavahAra dazAmAM upakAra buddhi hoya che. tethI viparIta bhinna bhinna nayanI ekAMta dRSTithI mU banelAone lAkamAM ahukAranI pIDA athavA atyaMta kleza hAya. bhAvArtha : sva para hita mATe nirabhimAnatA tathA anugraha buddhi jarUrI che, te sApekSapaNe sanayAne svIkAranAra jJAnIomAM ja ghaTita che. kAraNa ke temane sava dRSTinA svIkAra hAvAthI huM sAcA ane bIjo mithyA evuM abhimAna thatuM nathI. tethI te khIjAone paNa satyanA svIkAra karAvI zake che. tethI viparIta je peAtAnA matamAM ekAMta AgrahI tema ja ahaMkArI ane che, tenu vacana madhyasthatAnA abhAve leAkamAM grAhya khanatuM nathI. vigrahajanaka ane che. mATe te te apekSApUrvaka ulaTu E sava nAnA svIkAra karavA Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 joIe. te te daSTie darekane satya mAnavA joIe ane je zrotAnI jevI gyatAdi hoya tene te te nayathI satya samajavavuM joIe. e rIte lekamAM paNa upakAra thAya. anekAnta-ekAMta daSTithI anukrame hitAhita thAya che, te kahe che dheyaH sarvanayajJAnAM, vipulaM dharmavAdataH / zuSkavAdAdvivAdAca, pareSAM tu viparyayaH // 5 // atha : sarva nayanA jJAtAone dharmavAdathI ghaNuM kalyANa thAya che ane bIjA ekAntavAdIone te zuSkavAdathI ane vivAdathI akalyANa thAya che. | bhAvArtha : sarva nayane jJAtA (anekAntavAdI) madhyastha hovAthI tenA vAdane dharmavAda kahyo che. te vAdamAM jIte te prativAdI paNa madhyastha hovAthI tenA matane svIkAra kare ane hAre te pote nirahaMkArI hovAthI prativAdInA satyane svIkAra karI zake. ema baMne rIte kalyANa thAya. tethI viparIta ekAntavAdIone zuSkavAda ke vivAdathI ulaTuM akalyANa thAya. vAdanA prakAre zAstramAM nIce pramANe kahyA che : 1. tatvanA jijJAsu vAva-prativAdIne vAte dharmavAda, 2. je vAdathI tatva prApti na thAya te zuSkavAda, Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 athavA abhimAnI, krUra, dha`dveSI ke mUDha, e cAramAMthI koInI sAthe paNa vAda karavA te paNa zuSkavAda, AvA vAdamAM kevaLa kaThe zASaNa ja thAya, kaMI lAbha na thAya. kAraNa ke vAdI abhimAnI hAya tA hAre te paNu satya svIkAre nahi, krUra hoya tA hAravAthI varI mane, dhamakI hAya tA hAre teA paNa dhane-satyane svIkAre nahi ane mUDha teA ajJa hAvAthI te vAdyane adhikArI ja nathI. e rIte zuvAdathI ahita thAya. 3. dhana-mAna vagere meLavavA vAda karavA te vivAda kahevAya. A vivAdamAM nItipUrvaka jItavuM duSkara che, chatAM jIte te paNa sAmAne dhanaprApti rokAya tethI aMtarAya karma AdhAya, tathA hAra tA zAka, dveSa, azubhakarmAnA madha vagere AlAka ane paraleAkanuM ahita thAya. have sarvAM nayanA AzrayarUpa syAdvAdanA prarUpakane ane tene pAmelAne namaskAra kare che. prakAzitaM janAnAM yaimataM sarvanayAzritam / citte pariNataM cedaM yeSAM tebhyo namonamaH ||6| : karanAra atha jeoe satra nayAnA Azraya (anekAnta) matane leAkeAnI samakSa prakAsyA (upadezyA) che te zrI arirha Mta bhagavata vagerene ane te anekAnta jenA Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 cittamAM samyapha pariNAma pAme che te caturvidha zrI saMghane punaH punaH namaskAra thAo ! bhAvArtha : anAdi mithyAtva vagerenA kAraNe satya tatvanI prAptinA abhAve jIvane saMsAramAM rakhaDavuM paDayuM che. kAlAdi kAraNa sAmagrIno paripAka thatAM maMda mithyAtvI vagere jene ja satyanI prApti thAya che. teone A syAdvAda daSTithI sarvanaya sApekSa tapadeza karanArA parameSThi -bhagavaMte tathA tene tarUpe svIkAranArA bhavya AtmAo ane namaskAra karavA gya hovAthI teone vAraMvAra namaskAra thAo ! A rIte namaskAra paNa pariNAme tatva prAptinI gyatAne pamADe che. have evA syAdvAdIone jagatamAM sarvatra jaya thAya che. te kahe che nizcaye vyavahAre ca, tyaktvA jJAne ca karmaNi / pANivi-mArA sumitrA IINA amUrajhakSyaH sarvatra, pakSapAtavinitAH | jayanti paramAnanda-mayAH sarvanayAzrayAH // 8 // artha : nizcaya ane vyavahAramAM tathA jJAna ane 'kriyAmAM, (sarvatra) eka pAkSika bhramaNAne tajIne jJAnanA paripAkarUpa zuddha bhUmikAe caDhelA, lakSyane (sAdhyane) nahi cUkanArA, pakSapAta rahita madhyastha bhAvane pAmelA Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 enA jIva nAnA (syAdvAdanA) Azraya karanArA pama mAnadamaya banelA mahAmunie Aleka, palakamAM sarvAMtra yaMtra'tA varte che. ' bhAvAtha' : Rsi'sA, jUTha, cArI, maithuna, parigraha vagere sa' pApAnu' mULa mithyAjJAna ane avirati che. anekAnta dRSTithI mithyAtva dUra thAya che ane zuddha tattvanuM jJAna tathA zraddhA dRDha thAya che. tenA prabhAve avirati phra thatAM viratidharmAMnI prApti thAya che, tyAre sarva pApA aTakI javA rUpa savara ane nirA thAya che. mATe kahyuM che ke sa pApAnu` mULa ajJAna che tethI paNa AkarA doSa ekAntavAda rUpa mithyAjJAna che. A mithyAjJAna sarvAMnayAzrita anekAnta dRSTinA vIkArathI TaLe che, pachI jJAna samyak mane che ane tenA aLe heya-upAdeya tattvonA viveka pragaTatAM ja mokSamArganI (viratinI) prApti thAya che. AvA syAdvAdI ane virativata AtmAonuM svarUpa ane AnaMda varNavatAM kahe che ke-- mAtra nizcaya ke vyavahAranaya athavA mAtra jJAna ke kriyArUpa (sa^) ekAnta pakSanA bhrama tajIne sa` nayeyane Azraya karanAra ane tethI samyajJAnanA paripAkarUpa ucca bhUmikAe (guNasthAnake) ArUDha thayelA svalakSyane nahi cUkanAra (apramatta) ane sarvAMtra pakSapAtarahita (madhyastha) evA mahAmunie parama (AdhyAtmika) Ana Mdane anubhavatA AlAka paralAkamAM sarvatra jayavatA varte che. ahI granthanI samApti thAya che. havex nthanI cUlikA rUpe upasa'dvAra kare che. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra pUrNoM magnaH sthiro moho, jJAnI zAnto jitendriyaH / tyAgI kriyAparastRptI, nirlepo nispRho muniH // 1 // vidyAvivekasampanno, madhyastho bhayavarjitaH / anAtmazaMsakastattva-dRSTiH sarvasamRdhdhimAn // 2 // dhyAtA karmavipAkAnAmudvigno bhavavAridhaH / lokasaMjJA vinirmuktaH, zAstradRg niSparigrahaH // 3 // zudhdhAnubhavavAn yogI, niyAgapratipattimAn / bhAvArcAdhyAnatapasAM, bhUmiH sarvanayAzritaH // 4 // spaSTa niSTaGkitaM tattva-maSTakaiH pratipannavAn / munimahodayaM jJAna - sAraM samadhigacchati // 5 // atha : A graMthamAM kahelAM batrIsa aSTakano krama uttarottara kArya-kAraNa saMbaMdhavALe che, tethI ahIM tenA nAma nidezapUrvaka varNana karyuM che. jema ke nirmaLa cAritranA ArAdhaka evA muni (1) jJAnAdi guNethI pUrNa methI / tabhA (2) bhAna, methii| tabhI (3) sthira, methI / (4) mA 2hita, methI 4 (5) jJAnI, methI / (6) Fund, methI / (7) raindraya, methI 4 (8) tyA, yI 4 (8) jiyA ta52 arthAt prIti mAha. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 anuSThAnAthI uttINa thaI asaMga anuSThAnanA ArAdhaka, ethI ja (10) Atma saMtuSTa, ethI ja (11) nile`papApalepathI mukta, ethI ja (12) spRhA rahita ane tethI ja (13) muni arthAt bhAvathI maunI. e kAraNe ja (14) vidyA saMpanna, ethI ja (15) vivekavAna, ethI ja (16) madhyastha, ethI ja (17) nibhaCya, ethI ja (18) svazlAghAthI para, ethI ja (19) tattvadRSTine pAmelA, ethI ja (20) pragaTa sarva AMtara samRddhivALA, ane e samRddhinI sthiratA mATe ja (21) kama vipAkanA ciMtaka, ethI ja saMsAranA sa`vyavahArathI (22) udvigna, ethI ja (23) leAkasa jJAthI mukta, ethI ja (24) zAstradRSTithI leAkeAttara mAge vanAre, ethI ja (25) bAhya abhyantara parigrahathI sarvathA rahita. ethI ja (26) zuddha anubhavajJAnI, ethI ja (27) tAttvika (bhAva) yogane pAmele, ethI ja (28) niyA ganA (bhAyajJanA) sAdhaka, ethI ja (29) bhAvapUjAnI, (30) viziSTa dhyAnanI ane (31) zuddha tapanI bhUmikAne (yogyatAne) pAmelA ane tethI ja (32) sanayAnA (anekAntane!) Azraya karanArA muni ema batrIsa aSTakeAthI spaSTa nizcita karelA tattvane pAmele muni mahAna udaya (meAkSa) che jemAM evA jJAnanA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 sArabhUta cAritrane pAme che, sarvathA nirmaLa cAritrane ArAdhaka bane che. bhAvAthaH mAtra Atma saMpattinI pUrNatArUpa mekSa sAdhya che, mATe ahIM pUrNatAne sarva prathama jaNAvI che ane tyAra pachI temAM anaMtara ke paraMpara kAraNabhUta zeSa guNenuM varNana kramazaH karyuM che. zAstramAM kahyuM che ke jJAnathI vizuddha cAritra prApta thAya che ane cAritrathI parama muktinI prApti thAya che. mATe sAmAyikathI AraMbhIne caudamAM pUrva bindusAra sudhI je sarva zrutajJAna che, tene sAra vizuddha cAritra che ane cAritrane sAra nirvANa athaoNt mekSa che, ema jJAnane sAra paraMparAe mekSa che. tenI prApti A jJAnasArathI thAya che. have traNa koLI jJAnasArane mahimA varNavavA mATe jJAnasArane pAmelA mahAmuninI viziSTatA varNave che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasArane pAmelA mahAtmAne ahI' ja meAkSa che. nirvikAraM svanidhaM, jJAnasAramupeyuSAm / vinivRttaparAzAnAM mokSo'traiva mahAtmanAm ||6|| 9 atha : vikAra rahita mATe pIDAthI paNu rahita, evA jJAnasArane pAmelA, mahAtmAe ke jene para bhautika-bAhya AzAe-icchAo zAnta thaI che, tene ahI' sasAramAM ja mekSa che-mukti tulya AnaMda che. bhAvArtha: ajJAna thA bAhyaIcchAe ane AzAenI jALamAM jenu citta gUMthAyeluM che, tene vividha vikArA ane vidhnAnI para parArUpa sa`sAranuM kaSTa che. jJAnIne e sa` nivRtta thavAthI muktinI icchA paNa rahetI nathI. sauMsAra ane maiAkSa ane tene samAna anI jAya che, ema jJAnasAra ke je sava vikAro ane vividha pIDAonA kAraNabhUta sava icchAonA-AzAonA nAza karanAra che, te jJAnasArane pAmelA mahAtmAone ahIM muni jIvanamAM ja mukti (nA AnaMda) che. arthAt jJAnasAra jIvane ahIM ja muktine anubhava karAve che. vaLI Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 cicamAdrIkRta jJAna-sArasArasvatomibhiH / nApnoti tIvramohAgni-ploSazoSakadarthanAm // 7 // artha : jJAnasArarUpa sArasvata eTale jinavacana taraMgathI bhIMjAyeluM citta tIvrameharUpI agnidAhathI zeSanI tRSNanI) pIDAne pAmatuM nathI. bhAvArtha : jema bhIMjAyelI vastune agni bALI zakatuM nathI paNa bujhAI jAya che, tema jJAnasArarUpa jinavacananA taraMgathI bhIMjAyeluM-kemaLa baneluM citta AkarA paNa meharUpI agninA dAhathI tRSita thatuM nathI. arthAt jJAnasArathI bhAvita thayelA citta upara mehanI asara thatI nathI, tenI mahajanya sarva tRNuo naSTa thaI jAya che ane citta parama teSane anubhave che. vaLI- acintyA kApi sAdhanAM, jnyaansaargrisstthtaa| gatiyayordhvameva syA-dadhaHpAta kadApi na // 8 // artha: sAdhuone jJAnasAranI gurUtA (moTAIne bhAra) keI evI aciMtya hoya che ke jenAthI teonI gati UMcI ja thAya che, kadI paNa adhaHpatana thatuM nathI. bhAvArtha: sAmAnya niyama pramANe bhAre padArtha nIce gabaDe che, chatAM jJAnasAranI gurunArUpI bhAva e che ke tene pAmelA (jJAna-kriyAvaMta) munionuM te gamana Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 gurutA chatAM UMce ja thAya che arthAt UMcI gatine ja te pAme che, adhaHpatana kadI thatuM nathI. arthAt teo nIcI gatimAM kadI paNa jatA nathI. e jJAnasAranI aciMtya zakita ati AzcaryarUpa che. have cAra spekathI kriyAnI apekSAe jJAnanuM mahatva ghaNuM adhika che te varNave che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnanuM mahattva zakSayo hi maNDuka - cUrNatulyaH kriyAkRtaH / patanyU izo, jJAnasAtaH punaH |KI atha : kriyAthI kareleA (bAhya-abhyaMtara) lezeAnA nAza deDakAnA zarIranA cUrNa jevA che ane jJAnasArathI karelA te nAza deDakAnA khALelA zarIranA cUNu jevA che. bhAvArtha : varasAda thatAM ja deDakAonI utpatti thAya che, tenu kAraNa marelAM deDakAMnAM zarIranI mATI banI jAya che ane te mATImAM maLI jAya che, tethI pANI maLatAM ja te punaH sajIvana (deDakAM) banI jAya che. pazu marelAM te deDakAMonAM zarIra agnithI maLI gayAM hAya tA varasAdanA pANIthI bhIjAvA chatAM punaH deDakAM utpanna thatAM nathI. e dRSTAntathI ahIM jaNAve che ke kriyA dvArA karelA rAgadveSAdi klezane nAza deDakAMnA zarIranA (mATImAM maLelA) cUNu jevA che, kAraNa ke nimitta maLatAM punaH te leze| jAgrata thAya che. jJAnasArathI karelA kalezeAne nAza deDakAMnA khaLelA zarIranA cUNu jevA che, kAraNa ke punaH te sajIvana thatA nathI. arthAt mAtra kriyAthI karelA kalezakSaya punaH pragaTe che, paNa jJAnapUrvaka kriyAthI karelA kalezakSaya punaH pragaTa thatA nathI. mATe kalezakSayamAM jJAnanI mahattA che. tA. sA. 19 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 A viSayamAM anya darzanIoe paNa je kahyuM che te darzAve che - jJAnapUtAM pare'pyAhuH kriyAM hemaghaTopamAm / yuktaM tadapi tadbhAvaM, na yad bhagnApi sojjhati // 10 // artha: bIjAoe paNa jJAnathI pavitra banelI kriyAne suvarNane ghaTa tulya kahI che, te temanuM kathana paNa gya che, kAraNa ke te kaI kAraNe bhAge-aTakI jAya te paNa tenA bhAvane cheDatI nathI. | bhAvArtha : bIjA (bauddha vagere) paNa jJAnathI pavitra banelI (jJAnapUrvakanI) kriyAne senAne ghaTanI upamA Ape che arthAta tene suvarNa ghaTa tulya kahe che, te paNa temanuM kathana egya che. kAraNa ke jJAnapUrvakanI kiyA naSTa thatI nathI, tema chatAM koI tathavidha karmanA udaye kriyA aTakI jAya arthAta kiyA na karI zake, te paNa tene bhAva nAza pAmate nathI. paNa teno bhAva A rIte akhaMDa rahe che jema ke (1) samakita pAmele jIva keI kAraNe samakitathI bhraSTa thAya to paNa tene kyAre ya sAta karmonI aMtaH ThAkoDI sAgaropamathI adhika sthitine ane utkRSTa rasane baMdha thatuM nathI ane punaH zubha nimitta maLatAM te samakita pAme che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 21 (2) dezavirati ke sarvaviratithI paDelAne paNa samyaphatva hevAthI viratinI kriyA javA chatAM bhAva akhaMDa rahe che ane punaH te viratinI prApti paNa tene thAya che. (3) sarva viratidhara sAdhu paNa tathAvidha karmodaye zAstrAnusArI vizuddha kriyA anuSThAnanuM pAlana na karI zake te paNa jJAnanA prabhAve tene bhAva ja nathI ane bhAvanI vizuddhinA baLe punaH viziSTa kriyAnI paNa tene prApti thAya che. ema jJAnanuM kriyAnI apekSAe mahattva che te aMge jaNAve che - kriyAzUnyaM ca yajjJAnaM, jJAnazUnyA ca yA kriyaa| anayorantaraM yaM, bhAnukhadyotayoriva // 11 // artha : kriyA rahita je jJAna ane jJAna rahita je kriyA, e bemAM sUrya ane khajUA jeTaluM aMtara jANavuM. bhAvArtha : jJAna sahita kriyA abhavyane ati ugra prakAranI hoya che. tenA prabhAve te nava raiveyaka sudhInAM bhautika sukha pAme che, paNa jJAnanA abhAve AtmAne upakAra thatuM nathI tethI tenI kiyA anumodanIya paNa nathI. mAtra khajUAnA prakAzanI jema bhautika sukha ApI saMsAramAM rakhaDAve che ane kriyA rahita paNa avirati samagra daSTinuM Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 jJAna sUryatulya AtmaprakAzaka hevAthI te anumodanIya che, kAraNa ke pariNAme virati dvArA mukitanI prApti karAve che. ahIM eTaluM vizeSa ke kriyA rahita paNa kriyAnA AdaravALuM jJAna sUrya tulya che ane jJAnanA anAdaravALI kriyA hoya te kiyA khajUA tulya samajavI. paraMtu mAlatuSa muni vagerenI kriyA jJAna rahita hovA chatAM paNa te kriyA jJAnanA AdaravALI hevAthI muktiprApaka banI zakI che. e rIte jJAna paNa kriyAnA AdaravALuM na hoya te te mithyAjJAna hovAthI abhavyanA jJAnanI jema tenuM leza paNa mahattva nathI. anyathA kiyAvAdIne zukalapAkSika kahyo che te mithyA kare. have nizcayathI cAritra paNa jJAnane ja utkarSa che te cAritraM viratiH pUrNA, jJAnasyotkarSa eva hi / jJAnA'dvaitanaye dRSTidayA tadyogasidhdhaye // 12 // artha : nizcayanayathI jJAnane utkarSa e ja pUrNa viratirUpa cAritra che, mATe bheganI (jJAna-kriyArUpa cAritranI) siddhi mATe jJAna nayamAM ja daSTi rAkhavI, jJAnanuM lakSya rAkhavuM. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 bhAvArtha A lekane bhAva e che ke "kriyA jJAnapUrvaka karavI te ja hitakara che kAraNa ke jJAna naya cAritrane jJAnanA ja utkarSarUpa mAne che, tenA mate cAritra jJAnathI bhinna nathI, paNa jJAnanuM ja kArya-phaLa che. jo ke gasiddhi e jJAna ane kriyAnA utkarSarUpa che, paNa jJAna nayanI daSTie kriyAne jJAnamAM aMtarbhAva thatuM hovAthI jJAnanA utkarSathI ganI siddhi thAya che, e apekSAthI ahIM kahyuM che ke ganI siddhi mATe jJAna nayamAM daSTi rAkhavI. paNa anekAMtathI ene bhAva e thayuM ke kriyA-jJAna ubhayarUpa ganI siddhi mATe kriyA jJAnapUrvaka karavI. ahIM upasaMhAra samApta thAya che. have granthakAra prazastine jaNAvatAM kahe che ke - Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthakAra kRta prazasti siddhiM siddhapure purandarapuraspardhAvahe labdhavAn, cidIpo'yamudArasAramahasA dIpotsave parvaNi / etadbhAvanabhAvapAvanamanazcaJcaccamatkAriNAM, taistairdIpazataiH sunizcayamatainityo'stu diipotsvH||1|| artha: A jJAnasArarUpI dIpaka (grantha) indrapurInI spardhA karatA siddhapura nAmanA nagaramAM, dIvALI parvamAM, meTA suMdara mahotsava pUrvaka siddhine pAme. (pUrNa thaye). A granthanI bhAvanAne rahasyathI pavitra thayelA manamAM camakatA camatkAravALA (A granthanuM bhAna karanArA) mahAmAone, te te uttama nizcaya nayane mAnya jJAnarUpI seMkaDo dIvAo (pragaTavA) rUpe nitya divALI thAo ! have jJAnasAranI durlabhatA jaNAve che-- Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAranI durlabhatA keSAJcidviSayajvarAturamahA cittaM pareSAM viSAs'vegodakakutarkamurchitamathAnyeSAM kuvairAgyataH / lagnAlakamabodhakUpapatitaM cAste pareSAmapi, stokAnAM tu vikArabhArarahitaM tajjJAnasArAzritam // 2 // artha: A vizvamAM Azcarya che ke keTalAkanuM citta viSayAsaktinA tAvathI pIDita che, bIjA keTalAkanuM citta viSanA Avega sarakhuM ane tethI turata ahita karanArA evA kutarkothI mUchita che, anya keTalAkanuM citta vaLI (duHkhagarbhita-mahagarbhita evA) duSTa vairAgyarUpa haDakAyA kUtaro karaDavAthI haDakavA lAgeluM che ane bIjA keTalAkanuM citta ajJAnarUpI aMdhakUvAmAM paDeluM che. theDAonuM ja mana jJAnasArane Azrita hovAthI vikAranA bhAra vinAnuM nirvikArI) che. bhAvAtha : viMdhamAM jJAnanuM rahasya pAmavuM jIvane ghaNuM ja durlabha che, kAraNa ke mehane vaza keTalAka ja viSayAsaktithI evA pIDAya che ke sabhAna chatAM jJAnAmRtanuM pAna karI zakatA nathI, keTalAka kutarkonA jherathI taddana mehamUchita bebhAna thayelA che, tethIya adhika keTa Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 lAka te vairAgyanA nAme paNa evA mehane UMdhA mArge caDhelA che ke haDakavA lAgele mANasa jema bIjAne bacakAM bhare tema pite mehamUDha banyA che ane bIjAone paNa UMdhA mAge derI rahyA che ane keTalAka te bicArA mahAmeharUpI ghera aMdhakAranA evA UMDA kUvAmAM DUkhyA che ke teone jJAnane leza prakAza paNa maLatuM nathI. bahu cheDA ja AtmAo jJAnanA AsvAdanathI nirvikAra jIvanane pAmelA che. - have te jJAnAmRtanuM pAna karanArane cAritrarUpI lakSmI sAthe vivAha thAya che, te kahe che - Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra lakSmI sAthe Anandaghana evA pUrNAtmAnuM pANigrahaNa jAtodrekaviveka-toraNatatau dhAvalyamAtanvate hRdgehe samayocitaH prasarati sphiitshcgiitdhvniH| pUrNAnandaghanasya kiM sahajayA tadbhAgyabhaGgayA'bhavacaitadgranthamiSAt karagrahamahazcinaM caritrazriyaH // 3 // aM: A graMthanA (adhyayananA) bahAnAthI pUrNAnaMdanA samUhane pAmelA te AtmAnA, atyaMta vRddhi pAmelA vivekapa teraNanI zreNIthI zobhatA hRdayarUpI gharamAM (dhAvalya) ujvalatA (athavA nirmaLatA) vistAra pAme che ane samayane yegya (mAMgalika) gItane suMdara dhvani uchaLe che. emAM tenA sahaja sadbhAgyanA udayathI Azcarya bhUta e cAritrarUpI lakSamI sAthe tene karamelApane (lagna) mahatsava zuM nathI thatuM ? (arthAt jJAnasArathI nirvikAra jIvanane pAmelA te AtmAne cAritra lakSamI prApta thAya che.) bhAvArtha: A jJAnasAranA AsvAdanathI jIvanamAM mehanA vikAra jenA TaLI jAya che, te pUrNAnaMdane pAmelA bhAgyazALI AtmAnA hadayarUpI gharamAM suMdara vadhI rahelAM Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 vivekarUpI te raNe baMdhAya che, vairAgyarUpI maMgaLagItane dhavani gAjate thAya che ane pragaTelA sadbhAgyathI cAritrarUpa suMdarI sAthe karamalApane (lagnane suMdara mahatsava thAya che arthAt te AtmA nivine viziSTa cAritralakSmIne pAme che. have e rIte cAritralakSmIne varelA te mahAmuni pitAnA adhyAtmanagaramAM kevA maMgaLa sAthe praveza kare che te kahe che - Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstranagaramAM saccidAnaMdaghana zuddha AtmAne maMgaLa praveza bhAvastomapavitragomayarasailiptava bhUH sarvataH saMsiktA samatodakairathapathi nyastA vivekasrajaH / adhyAtmAmRtapUrNakAmakalazazcakretra zAstro puraH, pUrNAnandaghane puraM pravizati svIyaM kRtaM maGgalam // 4 // artha : pUNunandaghana (saccidAnaMda) e AtmA (pitAnA AtmajJAna- adhyAtmarUpI) nagaramAM praveza karatAM maMgaLa kare che te kahe che) ke (nagaranA AMgaNAnI) bhUmi jANe bhAvanAnA samUharUpa pavitra gemayathI sarva bAjue lIpI heya tevI che. samatArUpI jaLa chaMTakAva karelI che. mArgamAM vivekarUpI puSpamALAo laTakAvI che, AgaLa adhyAtmarUpI amRtathI bharelA pUrNa kAmakuMbhane sthApana karyo che, ema saccidAnaMda pUrNa brahmasvarUpa zuddha AtmA A granthamAM-nagaramAM praveza kare che. tyAre teNe pitAnuM ja maMgaLa karyuM che. have gandhakAra mahAmAM potAne paricaya jaNAve che - Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthakAra paricaya gacche zrIvijayAdidevasuguroH svacche guNAnAM gaNaiH prauDhiM prauDhimadhAmni jIta vijayaprAjJAH parAmeyaruH / tatsAtIyaMbhRtAM nayAdivijayaprAjJottamAnAM zizoH zrImanyAyavizAradasya kRtinAmeSA kRtiH prItaye / / 5 / / artha : suguru zrI vijayadevasUrino gaccha ke je guNenA samUhathI nirmaLa (bhA) ane pratibhAnuM ghara thaye, te gacchamAM paMDita zrI jitavijyajI moTI mahattAne pAmyA. paMDitemAM uttama evA zrI navijayajI paMDita teonA gurubhAI thayA, teone ziSya zrImAna nyAyavizArada (nyAyAcArya zrI yazovijyajI upAdhyAya)nI A grantharacanA paMDitene prIti mATe thAo. mUlagrantha upara pajJa bAlAvabodha lakhanAra mahAmahopAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja kRta bAlAvabaMdhanI prazasti bAlAlAlApAnavad bAlabodhI nA'yaM kintu nyAyamAlAsudhauSaH / AsvAyainaM mAhahAlAhalAya (lasya) jvAlAzAnte/vizAlA bhavantu // 1 // Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 artha : A bAlAvabeAdha (granthane gujarAtI artha) bALakanA mukhanI lALane cATavA jeve nathI, kintu nyAyamAlA (nyAyI jIvana) rUpa amRtanA pravAhatulya che. tenu AsvAdana karIne bhavyajIveA mAharUpa halAhala jheranI agnivAlA zAnta thavAthI vizALa buddhivALA thAo ! AtanvAnA bhAratI bhAratInastulyA vezA saMskRte prAkRte vA / zuktisUktiyuktimuktAphalAnAM, bhASAbhedo naiva khedAnmukhaH syAt ||2|| artha: pratibhA ane prItine vistAranArI, sa'skRta ane prAkRta (sAdhAraNa) bhASAmAM samAna AdaravALI ane yuktirUpa mAtIonI suMdara vacanarUpa chIpa tulya evI amArI A vANI che; tethI vidyAnAne A bhASAnA bheda (eTale gUrjara bhASAmAM avatAra--mAlaedha) khedyakAraka nahi ja thAya. sUrajItanayazAntidAsa hunmAdakAraNataH vinAdataH kRtaH / AtmabodhaghRtavibhramaH zrIyazovijayavAcakairayam // 3 // artha : AtmajJAnanI zaiAbhAne dhAraNa karanAra evA A bAlAvabeya zrImad yAtriyajI upAdhyAya bhagavaMte (aDhAramI sadInA pUrvAdhamAM amadAvAda vAstavya) zrI surajI zrAvakanA suputra zAntidAsanA cittane AnaMda pamADavA mATe vinAdathI (prasanna citta) karyAM che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TakhA sahita jJAnasAra granthanA saraLa gujarAtI anuvAda nyAya vizArada, nyAyAcA, maheApAdhyAya, zrI yazeAvijayajI ma. kRta TakhA sahita jJAnasAra granthanA tapagacchAdhiya, saMghasthavira, pUjyapAda, AcAya' mahArAja zrIvijayasiddhisUripaTTAla kAra, svaryaMta zama-kramAdiguruvibhU Sata pU. AcAryaM zrI vijayameghasUripaTTadhara, gAMbharyAdicuNA peta pUjya AcArya zrIvijayamanAharasUri ziSya, bhadra karasUrie ALa jIvene saraLatAthI bedha thaI zake te rIte saraLa gujarAtI bhASAmAM rAkhele anuvAda samApta thayA. 4 zrI jJAnasAra aSTaka gujarAtI anuvAda sahita sa pa e pIpa Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAco jaina (rAga-dhanyAzrI) jena kahe kayoM have paramaguru ! jaina kahe kayoM hai? guru-upadeza vinA jana mUDhA, darzana jaina vige; paramaguru! jaina kahe kayA~ heve ? 1 kahata kRpAnidhi sama-jala jhIle, karma-mayala je che atula pApa-mala aMga na dhAre, zuddha rUpa nija je. 50 2 syAdvAda pUrana je jAne, nayagati jasa vAcA guna paryAya dravya je bujhe, saI jaina he sAcA. 50 3 kiyA-mUDhamati je ajJAnI, cAlatA cAla apUThI; jaina dazA unameMhI nAhI, kahe se sabahI jUThI. pa0 4 para-parinati apanI kara mAne, kiriyA ga gahile; unakuM jaina kahe kayuM kahiye, e mUrakhameM pahila. 50 5 jainabhAva jJAni mAMhI saba, ziva sAdhana sahIe, nAma veSazuM kAma na sI, bhAvaudAse rahIe. 50 6 jJAna sakala naya sAdhana sAdha, kriyA jhAnakI dAsI; kriyA karata dharatu he mamatA, yAhI galemeM phAMsI. 50 7 kiyA binA jJAna nahi kabahuM, kriyA jJAna binuM nAMhI; kriyA jJAna dekamilata rahetu he, jyAM jala-rasa jalamAMhI. 50 8 kriyA-maganatA bAhira dIsata, jJAna bhagati jasa bhAMje, sazuru zIkha mune nahi kabahuM, se jana jana lAje. 50 9 batAva-buddhi jinakI pariNati he, sakala sUtrakI cI jaga jasavAda vadhe nahI ke, jaina dazA jasa UMcI. 2010 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu bhakti (rAga-sAmerI) mere prabhusuM pragaTyA pUrava rAga, jina- guna caMda- kirananuM umaye, sahaja samudra athAga mere1 dhAtA dayeya bhaye deya eka ha, mi bhedaka bhAga; kula bidArI chale jaba saritA, taba nahi rahata taDAga. mere2 pUrana mana saba pUranA dIse, nahi dubidhAko lAga; pAu calata panahIM je pahire, nahi tasa kaMTaka lAga. | mere 3 bhaye prema lokettara jUTha, lekabaMdhaka tAga; kahe kou kachu hama te na ruce, chUTi eka vItarAga.. mere 4 vAsata he jinaguna mujha bilakuM, jese surataru bAga; era vAsanA loMna tAte, jasa kahe tuM vaDabhAga. mere. 5 tvameva zaraNaM mama (rAga-kAphI) te bina ora na jAcuM, janaMdarAya ! te. meM mere mana nizcaya kIne, ehamAM kachu nahi kAcuM. jinaM. te 1 tuma carana kamala-para bhramara-mana mere, anubhavarasabhara cAkhuM; "aMtaraMga amRtarasa cAkho" eha vacana mane sAcuM; prabhujI! te 2 jasa prabhu dhyAye mahArasa pAye, avara raseM nahi rAcuM; aMtaraMga phara darasana tere, tuja guNarasa saMga mAcuM. prabhujI! te ra Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299939999999999SSSSSS$99ssgesse) DES39999999SSSSSSSS (SSSSSSSSSSSSSSSSSS AvaraNa * dIpaka prinTarI * amadAvAda 380001 2$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ $$$$$$$$