________________
૧૨૫ છે. તે પણ કિયારહિત જ્ઞાન અને જ્ઞાનરહિત ક્રિયા નિષ્ફળ છે, તેથી ક્રિયાની મુખ્યતા હોય ત્યારે પણ ગૌણપણે જ્ઞાન અને જ્ઞાનની મુખ્યતામાં ગૌણપણે ક્રિયા પણ માનવી જ જોઈએ. જેમ ઉદ્યમથી કમાણી અને કમાણીથી ઊદ્યમ વધે છે, તેમ અહીં પણ જ્ઞાન-શ્રદ્ધા દ્વારા ક્રિયા અને ક્રિયા દ્વારા જ્ઞાન-શ્રદ્ધા વધે છે, અને એ રીતે સાપેક્ષભાવે વધતાં ક્રિયા અને જ્ઞાન પરાકાષ્ઠાને પામે છે, ત્યારે બન્ને અભિન્ન–એકરૂપ બની જાય છે. ક્રિયા વ્યવહાર નયપ્રધાન છે અને જ્ઞાન નિશ્ચયનયપ્રધાન છે. છતાં વ્યવહારનિશ્ચય અને પરસ્પર સાપેક્ષ બને છે ત્યારે જ (અંધ-પંગુની જેમ) કાર્ય સાધક બને છે.
સાચા મુનિનું (મૌનનું સ્વરૂપ જણાવતાં કહે છે કે – यथा शोफस्य पुष्टत्वं, यथा वा वध्यमण्डनम् । तथा जानन् भवोन्माद-मात्मतृप्तो मुनिभवेत् ॥६॥
અથ મુનિ સેજાની પુષ્ટતાને, અથવા વધ્યના (ફાંસી વગેરે દેહાન્ત દંડ પામેલાના અંત સમયે) શણગારને, જેમ (પરિણામે અહિતકર માને છે. તેમ સંસારને ઉન્માદરૂપ (બાહ્ય સુખ-સામગ્રી કે માન-સન્માન વગેરેને અહિતકર) માનતે મુનિ આત્મગુણેમાં સંતોષી–તૃપ્ત બને છે.
ભાવાર્થ જેમ શરીરે સોજા ગરૂપ છે અને ફાંસી વગેરે દેહાન્ત દંડ પામેલાને છેલે કરેણના ફૂલહાર વગેરે શણગાર મરણની નિશાની છે, તેમ પુણ્ય પ્રાપ્ય સુખ-સામગ્રીન
