________________
૨૪. શાસ્ત્રષ્ટિ અષ્ટક
चर्मचक्षुर्भूतः सर्वे, देवाश्चावधिचक्षुषः । सर्वतश्चक्षुषः सिद्धाः, साधवो शास्त्रचक्षुषः ॥१॥
અર્થ : સર્વ મનુષ્યો ચામડાનાં નેત્રોને ધારણ કરનારા, દેવે અવધિજ્ઞાનરૂપ ચક્ષુવાળા, સિદ્ધો સર્વ આત્મપ્રદેશરૂપ ચક્ષુવાળા અને સાધુએ શાસ્ત્રરૂપ ચક્ષુવાળા હોય છે.
ભાવાર્થ : જીવન સાધનામાં નેત્રનું ઘણું મહત્વ છે, જેયા જાણ્યા વિનાની પ્રવૃત્તિ અંધતુલ્ય નિષ્ફળઅહિતકર બને છે. તેથી અહીં વિવિધ દૃષ્ટિનું સ્વરૂપ જણાવે છે. તેમાં સર્વ સામાન્ય મનુષ્ય બાહ્ય ચર્મચક્ષુથી દેખાય તેને પૂર્ણ સત્ય માને છે, દેવે અવધિજ્ઞાનરૂપ આંતરચક્ષુના આધારે વર્તન કરે છે. સિદ્ધો સર્વ આત્મ પ્રદેશ પ્રગટેલા કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શનરૂપ બે નેત્રે દ્વારા સર્વ આત્મપ્રદેશથી સમગ્ર વિશ્વને જાણે દેખે છે. અને સાધુ પુરુષે શાસ્ત્રરૂપ ચક્ષુથી તે તે કાલિક ભાવોને જાણીને તે પ્રમાણે વર્તન કરે છે.
અહી ચર્મચક્ષુ કેવળ પરિમિત વસ્તુના બાહ્યરૂપને જ જણાવનાર હોવાથી તે વિશ્વસનીય નથી. અવધિજ્ઞાન આત્મપ્રત્યક્ષ હોવાથી વિશ્વસનીય છતાં માત્ર રૂપી પરિમિત
