________________
૨૧૯
चित्तेऽन्तर्ग्रन्थगहने, बहिनिग्रन्थता वृथा । त्यागात् कञ्चुकमात्रस्य, भुजगो न हि निर्विषः ॥४॥
અર્થ : ચિત્ત આંતર પરિગ્રહથી (મમતાથી) વ્યાકુળ હેય તે બાહ્ય નિર્ચથતા (ત્યાગ) મિથ્યા છે, માત્ર કાંચળી તજવાથી કંઈ સાપ ઝેરરહિત બનતો નથી.
ભાવાર્થ : જે ચિત્ત મમતા રૂપ અત્યંતર પરિગ્રહથી ભરેલું હોય તે બાહ્ય વસ્તુઓનો ત્યાગ નિષ્ફળ છે. ઊલટી આંતર મમતાની વૃદ્ધિ પણ થવા સંભવ છે. સાપ કાંચળીને ઉતારે છે તેથી તેનું ઝેર ઊતરતું નથી, વધી જાય છે. માટે ચિત્તને મમતાથી મુક્ત કરવા માટે બાહ્ય ત્યાગ કરે હિતકર છે. જે મમતાને મારવા અને સમતાને પ્રગટાવવા બાહ્ય ત્યાગ કરે છે તે જ નિગ્રંથ બની શકે છે અને સમતાના અતુલ આનંદને અનુભવી શકે છે અર્થાત્ બાહ્ય ત્યાગ કરણીય છે, પણ તે નિર્ગસ્થતા માટે.
હવે પરિગ્રહના ત્યાગથી પરિણામે સકલ દોષને નાશ થાય છે તે જણાવે છેत्यक्ते परिग्रहे साधोः, प्रयाति सकलं रजः । पालित्यागे क्षणादेव, सरसः सलिलं यथा ॥५॥
અર્થ: જેમ પાળીને નાશ થતાં સરોવરનું પાણી ક્ષણમાં જ વહી જાય છે, તેમ પરિગ્રહને ત્યાગ કરતાં સાધુનું સઘળું પાપ ચાલ્યું જાય છે. (અટકી જાય છે.)
