________________
પટ્ટ
ઈન્દ્રયાને જેમ જેમ વિષયેાથી તૃપ્ત કરવામાં આવે તેમ તેમ તેના વિકારા વધે છે અને વધેલા વિકારા આત્માને મેહમૂદ્રઢ બનાવી વિષયાસક્ત કરી દે છે. દારૂપાનથી મૂઢ અનેલે દારૂના દાસ બની તેની પાછળ જિંદ્યુગી ગુમાવે છે, તેમ વિષયામાં આસક્ત અનેલે જીવ તેના દાસ મની મહામૂલા માનવભવને નિરક ગુમાવે છે, અને શમ સામ્રાજ્યના અનુત્તર સહજ સુખથી વંચિત રહે છે. વિષયેચ્છા વિષયાના ભાગથી કદાપિ શમતી નથી, ઉત્તરાત્તર વધતી જાય છે. માટે જ જ્ઞાનીએ ત્યાગ-વિરાગને સાધે છે અને તેને જ ઉપદેશ કરે છે.
ઈન્દ્રિય વિષયભાગથી કદ્યાપિ તૃપ્ત થતી નથી, તે
કહે છે
सरित्सहस्त्र दुष्पूरसमुद्रोदरसोदरः । तृप्तिमान् नेन्द्रियग्रामो भव तृप्तोऽन्तरात्मना ॥३॥
-
અર્શી : હજારા નદીએથી પણુ પૂર્ણ ન થાય તેવા સમુદ્રના અતળ ઊંડાણ જેવા અતૃપ્ત – ભૂખ્યા ઇન્દ્રિયાના સમૂહ કઈ રીતે ધરાય તેવે નથી, માટે અંતરાત્મ ભાવથી તૃપ્ત અન!
ભાવાથ : વિષયેાની તૃષ્ણા એવી વિષમ છે કે જેમ જેમ તેને દૂર કરવા વિષયેનું સેવન કરવામાં આવે તેમ તેમ
