Book Title: Girnar Galp
Author(s): Lalitvijay
Publisher: Hansvijayji Free Jain Library
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034829/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI Ibllebic be dAdAsAheba, bhAvanagara, phona : 0278-2425322 5A2A004 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Burratagyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nyAyAmbhonidhi - zrImadvijayAnandasUribhyonamaH || graMthamAlA. naM. 16 29463 Exp // arham // // giranAra galpa // preraka zAntamUrti munimahArAja 108 zrI haMsa vijayajI mahArAja. yojaka - janAcArya zrImadvijayAnandamUri ziSya - muni mahArAja zrI lakSmI vijayajI ziSyamunimahArAja zrI harSa vijayajI ziSyamunimahArAja zrI vallabhavijayajI ziSya- paMnyAsa zrI lalita vijayajI // prakAzaka zrI haMsa vijayajI phrI jaina lAyabrerI zrIvIra nirvANa 2448 zrI Atma saMvat 26 vikrama saMvat 1978 isavIsana 1921 mUlya ATha AnA. BOS Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hierk EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE meM amadAvAda-zrI aMbIkAvijaya prinTIMga presamA paTela lakSamIbaMda hIrAcaMde TAiTala chApyu. copaDI jaina vicAvijaya presamA chApI. EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEER Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmaray.Burratagyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIman paMnyAsajI maNivijayajI mahA ___ rAjanuM jIvanacaritra. gujarAta mAtanA kheDA jIllApAM kapaDavaMja tAlukAnA kapaDavaMja nAmanA aherayAM zAha maganalAla bhAicaMda nAme ke je prastuta jIvanacaritranA nAyakazrI. paMnyAsa maNivijayajI mahArAjanA saMsArIpaNAmAM pitA uttama zrAvaka ane gharanA mukhI gRhastha hatA, dukAnano dhaMdho pramANikapaNe karatA, ane dharmaanuSThAna pratye paNa atirucIvAlA hatA, emanAM dharmapatnI eTale zrI maNivijaH yajI mahArAjanA saMsArIpaNAnAM mAtuzrI nAme jamanA bAi paNa pativrata dharmane anusarI cAlanArAM hatA. ma hArAjazrInAM mAtApitA dharmanISTha sAdhusAdhvInI bhaktibALAM, ane guNAnurAgI hatA. . saMbata. 1924 nI zAlamAM munimahArAjazrI jhacera sAgarajI mahArAje kapaDayAMcomAsaMkayu. zrI avera sAgarajI mahArAja vidvAna bane uttama upadezaka hatA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unuzway. Sorratagyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) jethI caturmAsamAM mahmarAjazrInA rasamasa : vANIvIlA dharmApadezavaDe seMkaDo jIvo pratibodha pAmyA, temAM paNa maganabhAi.pto prathamIja amibhaktivAlA ane dharmISTa hovAthI mahArAjazrInA upadezathI maganabhAine evI dairAgya vRtti jAgrata thai ke A saMsAranA kSaNamaMgura harakhako tyAga karavau zreSTha ... 'aganabhAine be putra hitA, moTI putra nAma maNilAla ane mAnA putra nAma hemacaMda hetuM hamada cAra varSe nhAlA hattA banne sarakArI nizAnA sArI abhyAsa karyo hato ane bannemA vivAha paNa yayA hatA. dharmISTa pitAzrInA paricayathI banne putra niraMtara nava kAramaMtranu smaraNa karatI, patikramaNanA bhUtra ane deharAsaramA kahinAmA dUhA vigaire dhArmika abhyAsa para karatA, mULathI banne putra adizAlI ane pitAzrI dharmanauSTha, tethI vApha vA dheTA" e kahevartane anusAra dhIre dhIre dharmaremo thavArthI ghaNIvAra muninu vyAkhyAna zravaNa karavA jatna smArakAdha jJAma upara mema tha.. gathI jIva vicAra navasvAmire gAMva pIkaraNAma no abhyAsa ko. mAtapikAe. sUne bhAiyo pharaNAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAto paNa pUrva pUnyanI urdaye vennai bhAi nau jJAnAbhyAta vRddhi pAmayA lAgyo ane"mApidezikA-amarakoSa vimere saMskRta abhyAsa karyo. pUrvabhavamA" jJAna prApta thayu hoya to A bhavI paNa jJAna saMskAra cAlu rahevArthI alpaprayAsa jJAnAbhyAsa dhanI zake cha teme bane. bhAioe alppyaaNse| saMsRta jJAna prApta kayu. pitAMtrI zAha nAvika pitAzrIja hitA jaithI banna putrI jJAnazAlI hokAyoM pattibodha pAnI cAritra aMgIkAra kare to hama nA Atmana ane para paMga kalyANa karI mahA upakAra karanAra thAyeM ema icchatA.... . mAnA jamanA bAI potAnI putrIne bhAgyazAlI, jJAnazALojAgI AnaMdayagna rahetA gharamA samadi, anukULa ane bhAgyazAlI dhuoM ane rupavAma guNIyala bahuAnA marakhA saMyogathI mAtA jarmanAbAI dharmano atulya prabhAva mAnI vizeSa dhanISTapaNe vartatA hatA. * vaLI kALano gani vicitra hovAyoM mukhanimagna jiir| nI iyaryA karamAra kALe maiNilAla ro" vahu mAge Aloka mumba haroM lodhu arthAt mANekacAi devagata thayAM: Avarakhane maMgilAlane paraNye3 varSathayAM 'hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Suratagyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) ane hemacaMdane paraNye 1 varSa thayuM hatuM maNIlAlane bIjA vivAhanI bAta cAlatI hatI parantu maganabhAinA vicAra e hato ke putrone cAritra apArI mAre paNa cAritra le. jethI bIjIvAra vigaha svIkAryo nahi. . pUrva bhavanA pUNyatho banne putro jJAnAbhyAsa sahita vairAgyavRttivAlA paNa thayA. jethI pitAe banne putrano cAritra upara prema thayo jANI amadAvAda pAse kAsaMdrA gAmamA munimahArAjazrI nItivijayajI pAme mokalyA. temAM maNilAla pukhtavayanA ane vidhura hovAthI maNilAlane dIkSA Apo, ane hemacaMda turata paraNelA ane kAcI bayanA hovAthI temane dIkSA levA mATe kALa vilaMbanI sUcanA karI. maNilAlanu nAma zrI maNivijayajo pAiyuM ke jemanuM A caritra lakhavA huM bhAgyazALo thayo . maNilAlanI dIkSA lIdhAnI vAta sAMbhaLI mAtA jamanAvAine putrapaNAnA snehathI dIlagIrI thAya e svAbhAvika cha, parantu hemacaMde dIkSA nahiM lIdhelI hovAthI ane potAnA patie pavitra bodha ApyAthI punaH citta vizrAnti prApta zrImaNivijayajI mahA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Soratagyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) rAje potAnA utkRSTa bhArathI ane pitAnI pUrNa sammatiyA dIkSA lodhelI hovAyo emanuM cAritra nirvInapaNe saraLa thayuM, ane rumahArAjanI sAthe vihAra karavA lAgyA hemacaMda dIkSA lIga vinA pitAnI sAye ghera AvyA, parantu citta to vairAgya vRttivAluMja hatuM. punaH pitAno vicAra hemacaMdane dIkSA ApavAno thatAM vartamAnakALamAM vicaratA zrImad vijayasiddhisUri pAse mokalyA. zrIvijayasiddhisUrIjIe dIkSA ApI. ane zrokanakavijayano nAma rAkhyu. dIkSA lIdhA bAda akhatara vIramagAma tarapha vihAra ko __ hemacaMdano mAtAne ane sAsarIyAMne dIkSAnI vAtanI khabara par3I ke turta sAsarIyAe ane mAtA jamanA bAie amadAvAda jai sarakAramA arajI karI. sagIra (kAcI) vayanA hobAthI keone bhoLavyA che ema jANI koraTe ghera mokalI devA pharamAvyuM. lokamAM apavAda na banAnA kAraNayI hemacaMda ghera AvyA khArathI sasAra tepane potAne gheraja rAkhyA. topaNa svAbhAvika bairAmbarati ma badalAi pitAzrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmaway. Suratagyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) maganalAlane dosI bAlIbhAi daivacaM, vAlAbhAi dala.. mukha, ane zaMkara lAla vigaire dharmo gRhasthonI madada' hatI jethoM pitAzrIeM hAIkorTamAM apIla karau, sAlImITara tarIke vAsudeva jaganAtha tathA baeNrIsTara tarIke mekarsanane rokI, korTa kAdo Apyo ke kAipa mANasane potAnA AmahotATe dharma ArA dhane karatA koi rokI zaka na hai| emANe cukaadoN| thavAthI hemaca lAvadhI prasiM lAlI sAsa gArmamA maoNToM dhAma, pUrvaka zrI jhArasAgarajI mahArAja pAsa pavitra dokSA aMgIkAra karo syAravAda anukrameM au.. gAno uddhAra karanArA ameM maSipada saMyukta thayA: nAma zrI sAgarInada sUrIzvara prasiddha thayu.. zA" bhaganabhAieM pAtAI banne butroMne dolA apAdhyA vAda saMvate ra 15cha nI zIlamA pote paNa dIkSA lIdhI ame nAma zrI jovadhijayanI khacApo Ayu. teSIzrI cAritrapAle 19 nosAlamA peTelAdamAmamA kALidharSa pAyA tyAravAdaH jaganma-kara vAIe ghoM paravata pAlItagAlI-ro zrI AdIpA bhagavAnanI yAtrAko lAma menyo tIrthayAtrA muni-. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmaway. Soratagyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) makti. AMzyaka kriyA vizere:- aneka dharmakArya kI na.nIrAie pavitra tIrthasthala : pAlItApamAna deda tyAta ko -FFA mahArAja zrI moghavijayajonI bhakti nimice ho paNa ono kALadharmanoM liki mAne tyA jA girathI devabhakti karavAmAM Ave kebAda, (zrI sAgararAnaMda sahI karanA saMsArIpaNAlA dharmapAnako sAmanA TuMbapI hIlA zrI sAsadA muvIzvara ale mahota hAtarachera - ITER . EF: zrI maNivijayanI mahAje saMta Ahe mAtra vyAkaraNAcala sArI jIte saMpAdana kA - sAmrA raho zeTha krolAmAi karamakalI sahAyadhI zrImaMtA saskAra mAmabADa manarAjanA zAstrI kAzI viAsI-samAmAbhAi vAme yAyacAsato; abhyAsa karyo, temaja aMgrejI bhASAko paNa abhyAsa karyo. saMkAmA po mAsA palyAma paTTI maLI, - tezroelAna, amadAvAdANI, kAlojhA kAlI sIpIvadAga hA peTalA, subhAta, gAra vandarA, anetanA vimere sAmo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaxay.Soratagyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) caumAsAM ko. chelluM comAsu pAla tANA pAse tAjA gAmamA rahyA. te gAmamA plegano upadrava hovAyI ane munie dharmakriyAnA nirvAha mATe rogAdika upadrava vALA sthAnanI tyAga karabo ebo vidhimA hobAyo mArAjazrI talAjAtho vihAra karo trApana gAma padhAryA, tyAM zarore vyAdhi thavAtho saMvata 1978 no sAlamAM kArataga zudI 3 ne roja kALadharma pAmyA. evA muni mahArAnanu guNakIrtana karavAyI huM mArA AtmAne kRtArtha thayo mArnuchu. ane thA alpa jIvanavRttAMta vAMcanAra bonA mahAzayo paga zAnAdi guga prApta / karI potAnA prAtmAne kRtArtha kare e haituthI mahArAjazronuM TuMka jIvanacaritra mArI alpamati pramANe lakhelaM . che, temAM je kaMi bhUla cUka avinaya ane anAdara yayo hoya to huM aMtaHkaravapUrvaka kSamA mAguMDaM. -ityalaM. ___ tA. ka. A cukono tamAma sarva luNasAvADAvAlA rA. rA. mAmalatadAra upAbhAi jeThAbhAie Apelo ke ane uparatuM caritra ko palAyola patidiyA mukabAmA mAnya ke prasiddha kartA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CARE // vande vIramAnandam // ||shrii giranAra galpa // carama tIrthakara zrImanmahAbIra devake samayame -kriyA-akriyA-ajJAna-vinaya-Adi pakSAMkosvIkArane vAle ( 363 ) matAvalaMbI kahenAte the, paraMtu-hAla ke vartamAna yugameM usa saMkhyA kI bhI sImA nahI rahI / samayako gatike sAtha dhoM kI gatikA bhI parivartana hotA hai, Aja bhArata varSa ke anyAnyalabhya aura dRzya anumAna (31) kror3a ke janasamudita vastipatrakameM, bAvana lAkha sAdhu aura-tIna hajAra paMtha mune jAte haiM / dharma aura dharmiyoMkI isa vizAla saMkhyA jyAdA hissA A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnamay. Burratagyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11:2 [ 2 ] stika logoMkA hI hai / Astika kisI deza janapada yA - jAti vizeSakA nAma nahIM hai / Astika vaha hI kahe jAsakta haiM ki jo jIva- ajIva - puya- pApa - Azraya-saMvara- nirjarA-baMdha - mokSa- janma - janmAntara - svarga naraka ke sAtha Izvara paramAtmAkA honA kabUla karate hai. Izvarako sarvajJa - sarvadarzI - dayAlu - mAyAlu - nIraja - paropakArI - anaMta catuSTaya dhAraka nirIha - nira nimAnI - akrUra - Rju - amAyI - satyamArga dezaka - dharmacakravarttI - dharmasArathI - trilokI trAtA Adi yathArtha guNe ke sAgara mAnakara unake vacapakA ArAdhana karate haiM / unake batalAye rAho rAste para calanA yaha bhI IzvarakI bhakti pUjA - sevA-suzrUSA kahalAtI hai, jaise prabhu puSpAdi pUje jAne para zradvAluke mokSadAtA hote haiM. vaise unakI AjJA pAlakako bho vaha paramapada dete haiM, dhUpa-dIpa - jala - caMdana Adi vividha prakArakI pUjA karane vAle koM pahale usa jagavatsala ke AjJA vacanoMpara yakIna rakhanekI khAsa jarUrata hai / "AsthA mUlAhi dharmAH " - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Sorratagyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] yahAM eka bAta aura kahanI rAjI hai. ki jisakA ullekha karanA khAsa Avayaka aura prAsaMgika hai. 'Izvara saMsArameM eka uttamottama par3I hai ki jisako hara eka bhavya jaMtu apane sAta parizIlitanizuddha AcaraNAM se hAsila kara sakatA hai| 'dhanasArthavAI' ke bhadameM vIjAropaNa karake jIvA. naMdake janmameM usako vizeSa sIMcakara aura vajranAbhake bhavameM usake mUlako khUba paridRDha karake arthAt cauda lAkha pUrva-varSa ke vizuddha cAritra paryAya aura vinitAna-nirAkAMza-tapase nikAcita kara jo guNarU: surazAkhI prathama tIrthaMkara zrI RSabhadevajIke jIvane apane AtmArAmameM lagAyA thA pratibaMdhaka kamIko kSayakara jo sahA -sarvadarzitva-guruguNa nAbhirAnA ke aMganane prApta kiyA thA vahahI AtAvala-vahahI zakti-sAmarthya-vaha kAraNa kalApa-unake pautra marIvi bhI thA. vaha RSabhanAtha prabhuke Atmagata kevalajJAna kevala darzanAdi kSAyika bhAvopagata-AvirbhUta the. aura marIcike bhAvibhadrAtmAmeM vaha sarva guNa khanistha maNoM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Soratagyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kI taraha tirobhAvameM the. marIcine bhI " nayasAra grAmaciMtaka" kI avasthAmeM usa maMdAra taruke vIja to bIje hI hue the sirpha AgekA kriyA saMdarbha hI avaziSTa thA, usako bhI " naMdanakumAra" ke bhavameM vizuddhAtmavIryase AcaraNAgocara kara vaha hI bhI "vIra" ke bhavameM zrI RSabhadevake samAna ho gaye / jainadarzanameM "Izvara" padake adhikArI jo lokottara sAmarthyazAlI-uttamottama jIvAtmA hote haiM unako " sAmAnya kevalI " "aura : tIrthakara" ina do nAmase uccArA jAtA hai. sAmAH nya kevalI haraeka jAtimeM-hara eka kulameM-nara nArI Adi hara eka liMgameM kevala jJAna kevaladarzanakI saMpat prApta kara sakte haiN| tIrthakara-deva phakta rAjavaMzI kSatrIyakulotpanna hI aura baha bhI puruSotama hI hote haiM / pUrvabhavopArjita puNyayogase mAtAko caturdaza svapnAMse apane bhAvi mahodayakI sUcanA dilAte hue jAta mAtrahI devadevendroke pU. janIya, vaMdanIya, arcAnamasyAke pAtra hote hai / utsarpiNI aura avasarpiNIke cha cha ArokA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Buratagyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 5 ] eka kAlacakra kahalatA hai. avasarpiNI kA pahalA ArA cAra koTAkoTi sAgaropamakA hotA hai. dUsarA ArA tIna koTAkoTi- tIsarA dokA, cauthA 42 hajAra varSa kamI eka koTAkoTi sAgaropama kA, pAMcavAM (21) hajAra varSakA aura chaThA bhI (21) ikkIsa hajAra barSakA mAnA gayA hai. saba mi lakara (10) koTAkoTi sAgaropamakI avasarpiNI aura (10) kIhI utsarpiNI mAnI gaI hai / utsarpinImeM pahalA 21 hajAra varSakA dUsarA bhI 21 ha jAra varSakA tIsarA 42 hajAra varSa nyUna eka koTAkoTi sAgaropamakA, cauthA do, pAMcamA 3aura chaThA 4 koTAkoTi sAgaropamakI sthitivAlA ginA jAtA hai || avasarpiNIke tIsare ArekI AkhIra meM pahalA tIrthakara aura cauthe AremeM 23 tIrthakara hote haiMutsarpiNIke tIsare AremeM 23 aura cauthe Are ke prAraMbha meM aMtima cauvIsaveM tIrthaMkaradevakA honA mAnA gayA hai / isa vartamAna avasarapiMNIkAla me - zrIRSabhadeva 1 zrI ajitanAtha 2 zrI saMbhavanAtha 3 zrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Sorratagyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IFY abhinaMdanaravAmI 4 zrI sumatinAtha 5 zrI padmaprabha svAmI 6 zrI supArzvanAtha 7 zrI caMdraprabhasvAmI 8 zrI muvidhinAtha 9 zrIzItalanAtha 10 zrIzreyAMsanAtha 11 zrI vAsupUjyasvAmI 12 zrInimalanAtha 13 zrI anaMtanAya 4 zrIdharmanApa 15 zrIzAMtinAtha 16 zrI kunthunAtha 7 zrI aranAtha 18 zrI mallInAtha 19 zrImunisuvratakAmI 25 zrI naminAtha 21 zrI ne minAtha 22 zrIpArzvanAtha 23 zrI mahAvIsvAmI 24 yeha cauvIsa tIrthakara mahArAja hue haiN| ina mahApabhAvazAlI tIrthakara devAMkI pAMca avasthAkA nAma "kalyANaka" hai. cyavanakalyANaka / janmakalyANaka / dIkSA kalyANaka / kevalajJAna kalyANaka / aura nirvANa kalyANaka / kisI tIrthakara devakA koi kalyANaka kahIM hotA hai aura koI kahIM hotaahai| jahAM jahAM una paramezvaroM ke kalyANaka hote haiM una kSetroMkA-kalyANoMke yogase kalyANaka bhUmi nAma prakhyAta ho jAtA hai| vartamAna cauvIsIke bAvIsaveM tIrthakara zrI neminAthajIke dIkSA, kevala aura nirvANa yeha tIna kalyANaka " zrI giranAra " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmaway. Soratagyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 7 ] ( raivatAcala ) parvatapara hue haiM / " ujjitaselasiMhare dikhkhA nANaM nisihiA jassa" ityArSa vacanAt / zrI neminAthajI ke viSayameM lokoktiyeM" zrI neminAtha svAmIke nAma meM 'nAtha' zabdako dekhakara aura udhara apane dharmameM- gorala-macchandaraAdi nAmoM ke sAthabhI nAtha zabdako dekhakara darzanA ntarIya loga aura aura kalpanA karaleM yahato saMtavya hai, paraMtu kisI prasiddha itihAsa betAne yadi aisI bhUla karadI ho to vaha akSatavya hai. | " ToDa rAjasthAna ke anuvAdaka paMDita jvAlAdatta zarmA likhate haiM " ToDa sAhiba ke matAnusAra cAra budha " mAne gaye haiM / sAhiba kahate hai ki yaha cAroM budha ekezvaravAdI the / aura ukta dharmakA ezi" yAse lAkara bhAratavarSameM pracAra kiyA thA / u" nake samasta dharmazAstra eka prakArakI zaMkuzIrSAkAra " varNamAlA meM likhe hue hai / saurASTra- jaisalamera " aura vizAla rAjyasthAnake jisa jisa sthAnameM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] " pahale budha aura jainaloga bAsa karate the. ToDa " sAhiba una saba dezomeM jAkara unake dharmakI " anekazilAlipI aura tAmra zAsana lAyethe / una " cAroM budhoMkA nAma nIce likhate haiM. 66 prathama budha - ( caMdravaMzakI pratiSThA karanevAlA) anumAna isabI se pahile 2550 barSameM utpanna huA " dvitIya - neminAtha - ( jainiyoM ke mata bAisavAM ) isAseM 120 varSa pahale huA / " tRtIya- pArzvanAtha - ( teIsavAM ) IsAse 650 varSa pahale huA / " caturtha - mahAvIra - ( caiAvIsabAM) IsAse 533 varSa pahale utpanna huA " socanA cAhiyeki, jisa jaina zAsanakI AjJA ko mAyaH AdhA saMsAra zirodhArya mAnatAthA, jisa jaina dharmako azokake pUrvaja zreNika prabhRti rAjA prema pUrvaka pAlate the, jisa jainadharmane ukhaDatI huI gurjararAjadhAnIko phirase vaddha mUla karadiyAthA, jisa dharmakA siddharAja jaise nareza mAnakarate the, aura caula Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kya cintAmaNi kumArapAla to jisameM gRhastha dIkSA pAkara pUrNa kRtakRtya huethe| jisa pavitra dharmameM-eka tuccha mAnava jIvanameM-tIsa avaja tihottara kroDa sAta lAkha bahattara hajAra jitanI saMpatti kharca karake jagatkA kalyANa karane vAle vastupAla tejapAla jaise maMtrI hue haiM, jisa dayAlu-vizAla-dharmameM jagaDazAha jaise mahApuruSoMne kroDo rupaye kharca kara bhUkhe marate hajAroM nahIM balaki lAkhoM karoDoM manuSyoMkI jAna bacAi haiM, jisa udAra zAsanaka parama bhakta bhAgyavAn bhAmAzAhane astAcalapara pahuMce hue mevADa kSatriyoM ke pratApasUryako kira tapAkara cha.ye hue anI. ti aMdhakArako deza nikAlA diyA aura dilavAyA hai| Aja usa dharmakI zocanIya dazA ho rahI hai| manamAne AkSepa, manamAnI mitthyA kalpanAe~ hotI calI jA rahI haiM paraMtu koi kisike sAmane mAthA UMcA nahIM kara sakatA !!! ____ aphasosa hai ki-Aja saMsArameM bhagavAn "haribhadra sUri" aura bhagavAn zrI hemacaMdramUri nahIM haiM ki jinakI vAcA aura lekhinI ke Dare hue vAdi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Soratagyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 10 ] vRnda parAsta ho kara isa udghoSaNAko satya mAnate the ki " na vItarAgAtparamasti daivataM na cApyanekAntamRte nayasthitiH " jisa haribhadra sUrike " nAsmAkaM sugataH pitA na ripavastIrthyA dhanaM naiva tai- dattaM naiva tathA jinena na hRtaM kiJcitkaNAdAdibhiH / kintvekAntajagaddhitaH sa bhagavAn vIroM yatacAmalaM, vAkyaM sarva malopahartR ca yatastadbhakti manto vayam ||1||" tathA " pakSapAtI na me vIre, na dveSaH kapilAdiSu / yuktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH || 2 ||" aise - madhyastha bhAva bhare - audArya guNapUrNa- udgAroM ko suna suna Aja bhI niSpakSavAdI saMsAra unheM zira jhukAkara pUjyapAda - sadA smaraNIyasaMsArake uddhAraka puruSa - aise 2 pavitra nAma se bulA rahA hai / Ajake prAyaH sAdhanapracura saMsAra meM pavitra dharma ke siddhAntako prakaTa kara dikhAne ke liye aise puruSottamAvatArakI aura " na rAgamAtrA tvayi pakSapAto, na dveSamatrAvaruciH pareSu / yathAva dAsatvaparIkSayA tu tvAmeva vIramabhumAzrayAmaH aise vizvajanIna satyanAdakI garjanA ke karane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Smartagyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] vAle-caulukya vaMza tilakAyamAna-paramAIta-kumArapAla bhUpati ke dharmaguru kalikAla kevalikalpa prabhu zrI hemacaMdrakI bhI utanI hI AvazyakatA thIki jitanI 1444 graMthAMke nirmAtA guru zrI haribhadrajI kI thI / AjakI sAMpatakAlIna janatA-baDI khuzI se jhukatI hai paraM koI satya kaha kara jhukAne vAlA cAhiye. AjakI sRSTi saMsAra ke takhate parake kisIbhI dharmako mAna detI hai-koI dilAnevAlA cAhiye / aisA na hotA to "pUjyapAda-prAtaHsmaraNIya-nyAyAmmonidhi-zrImadvijayAnaMda sari (AtmArAmajI) mahArAjane dillIse Tekara paMjAbake pazcima taTa taka ke bhUle hue logeAMko kaise sanmArgagAmI banAyA hotA ? zrI lakSmIvijayajI (viznu. caMdajI ) jaise akharva pAMDitya pUrNa sAdhuoMko apane sacce anuyAyI kyoMkara banAyA hotA? ___ manuSya apane AtmAvalaMbanase dUsarekA anukaraNIya bana sakatA hai / saMsArameM sadAcArI manuSya devadeveMdra aura sArvabhauma rAjAko bhI mAnya hotA hai| sRSTike sadAcAroMmeM "vRddhAnugAmitA" eka bar3e meM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnanay. Suratagyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12 baDA sadAcAra hai lokokti hai / ki-"bada na soce jemagara dUgara koi merI sune| hai yaha gummajakI sadA jaisI kahe vaisI sune " kalikAla sarvajJa-itane darje taka pahuMcanepara bhI apane guru mahArAja ke paramabhakta the. isI liyehI-karNATaka se himAcala ke vIcakI 22 rAjadhAniyAMpara hakUmata karanevAlA siddharAja jayasiMha, aura turaka deza-gaMgAtaTa-vindhyAcala-aura samudra kinAre taka bhUmike eka chatrarAjyako karanevAlA kumArapAlabhI unakI AjJAko deva nirmAlya kI taraha zirodhArya karate the| - - svAmitva-aura-svIkAra. jaise vaiznava saMpradAyoM dvArikApurI jagannAthapurI Adi sthAnoMko pavitra tIrtha sthAna rUpase svIkArA gayA hai / zaivone jaise somezvara,aMkalezvara-taDakezvara jagadIzvara, nagezvara-ikaliGga bhIDabhaMjana prabhRti sthAna nagara gatamaMdira mUrtiyoMko pUjya mAnA hai / islAmavAloMne jaise makA, madInA, khvAjApIra, tAjabIvI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unuzway. Sorratagyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] jumAmasjida vagairaha jAgAko apane mAnya aura pavitra pAka samajhA hai / paMjAbameM sikkha mahAzayoMne jaise amRtasarake darabAra sAhibako, taranatAranako, bhadainI sAhiba aura ror3I sAhivako / gusA~i samAjane baddokI ke maMdirako / rAmacaMdrajIke upAsakAMne setubaMdha rAmezvarako, vaidika paurANikAMne kAzIbANArasIko / nadiyoMke bhaktoMne jaise gaMgA yamunA triveNI sarasvatI vagairahako apane puNyakSetra mAne aura svIkAre hai, aise jaina saMpradAyameM-zatrunaya-girinAra-Abu-aSTApada-sammetazikhara-kulapAka,jI. rAvalA-aMtarikSa-mAMDavagaDha, avaMtI, kesariyAnI, kAMgaDA, kAvI, bherA, hastinApura, pAvApurI, caMpApurI, rANakapura, varakANA, zaMkhezvara, bhoyaNI, nADola, nADalAi, muchAlA mahAvIra, pAnasara, mitrANA, jhagaDiyA, mahuvA, DAThA, phalaudho pArzvanAtha, kAparaDAjI, osiyA Adiko pAvana tIrtha sthala mAne gaye haiM / unameMbhI tIrthAdhirAja zrI zatrujaya aura girinArako atyutkRSTa tIrthottama sadA smaraNIya sadA vaMdanIya pUjanIya mAnA hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] tIsare Are ke avasAna samaya meM pahale tIrthaMkara zrI " RSabhadeva svAmI " hue haiM, unake caurAsI gaNadharoM meM se " puMDarIka svAmI " jo mukhya zipyathe, unhone khuda zrI RSabhadeva svAmIke mukhA vindase zrI zatruMjaya mahAtIrtha kA mAhAtmya suna kara savA lAkha zloka pramANa zrI zatruMjaya mA hAtmya nAmaka graMthakA nirmANa kiyAthA. aidayugIna mAnavako alpAyu aura alpamedhAvI jAnakara zrIvIke paTTadhara paMcama gaNadhara zrI svAmIjIne usa mahAna graMthako ghaTAkara 24000 zlo karme racAthA, AgAmI kALake manuSyakI sthitikA paryAlocana karate hue zrI " dhanezvarapUri " jIne zrI gaNadhara praNIta graMthako bhI 10000 zloke me saMkSipta kiyA hai / philahAla zrI Adi nAtha - bhagavAn ke tIrthase lekara Aja taka yaha ke hI sarvathA mAne gaye haiM rahe haiM / hAM koI aisA bhI samaya AjAtA hai ki- una una dezoMke yA nagaroM ke nareza jaba prabaLa tIrtha-jaina prajA aura mAne jA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSapAtI hoz2Ate haiM taba vaha una tIrthopara apanI apanI zraddhA ke mutAbika manamAne adhikAra jamAnekA udhama karate haiM / gyAravIM zatAbdimeM jaba saMDera gaccha nAyaka-zrIyut-Izvara murijIke paTTadhara-zrI 'yazobhadra mUrijI AhaDa ke rahanevAle maMtrI ke saMghake sAtha zrI zatruJjaya aura girinAra tIrthakI yAtrA 1. AcArya zrI yazobhadra mUrijIkA-janma vikrama saMvat 957 meM AcArya padvI saMvat 968 meM / aura 1039 svargavAsa / janmase 13 varSa sUripada aura usI dina se yAvajjIvataka AMbilakI tapasyA / AMbilameM bhI phakta 8 kadala pramANa hI AhAra / vizeSa vargana mere likhe zrI yazobhadra mUri caritrase, yA zrI vijayadharma mari saMpAdita aitihAsika rAsa saMgraha bhAga dUsare se jaano| ___* AhaDa-kA prAcIna nAma AghATa hai, prAcIna tIrthokI nAmAvalImeM-"AghATe medapATe" aisA jo ullekha hai yaha isI hi nagarake liye hai. yahAM Aja bhI jainake vizAla-aura uttuMga maMdira haiM / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unvanay. Suratagyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] karane gaye the usa vakta jUnAgaDhakA rAjA rAvakheMmAra jUnAgaDhakI gAdI para thA. usane mUrijIkA baDA satkAra kiyA. aura unhI AcAryazrIjIke ziSya " balibhadra " muni jaba kisI saMghapati ke bulAnepara vahAM gaye taba vaha hI rAdakheMgAra buddhadharmakA pUrNa pakSapAtI ho gayA thA. - -- |yh vRtAnta saMkSepase nIce likhA jAtA hai| kisI puNyAtmA kalyANArthI jIvane gurUpadeza ko zravaNa karake lakSmIke sadupayogakA uttama mArga samajha kara zrI siddhagiri aura raivatAcalakA saMgha nikAlA. zrI saMgha jagatI tilaka zrIzatrujaya tIrthakI "yaha AhaDA grAma-udayapuraseM 1 mIla pUrvakI ora relvesTezanake pAsa hai. Ajakala rANA vaMzakA dagdha sthAna yahI hai / yaha gAma tIrthabhI mAnA jAtA hai| 2-rAva khaMgAra vi.saM. 916 meM gAdIpara baiThA thA. isake bApakA nAma navapana thaa| .... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnanay.Soratagyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [17] yAtrA karake jaba girinAra pahuMcA tava vahAM ke rAjA rAvakheMgArane unhe Upara jAne se rokA aura kahA " yaha tIrtha buddha dharmakA sthAna hai, isapara tumArA kisI kisamakA dakhala nahIM, agara tuma isa tIrthakI yAtrA karanA cAhate ho to tumako pahale bauddha dharmako mAnanA jarUrI hai, sivAya isa zaratake tuma isa tIrtha para kisI tarahabhI pUjA sevAkA lAbha nahI le sakate ! ! usavakta vahAM aurabhI 83 gAma nagaroM ke saMgha Aye huethe. una sarva saMghapatioMne khaMgArako aneka rItisa samajhAyA pralobhana taka bhI diyA paraMtu vaha apane haThase na phirA / saMghaviyoMne apane sahacAriyoMko pUchA ki aba kyA karanA cAhiye ? saMghake sAtha jo vRddha vizvasanIya manuSya the, unhoMne * kahA isavakta kisI prabhAvaka puruSakI AvazyakatA hai| itane meM "aMbikA" mAtAne kisI manuSya ke * zarIrameM praveza karake kahA, kitI duSTa vyantarane bauddha dharmapara apanApanA honese isa tIrthako bauddha tIrtha ThaharAyA hai, aura rAjA usa dharmako mAna detA hai / jAo phalAnI parvata guphAmeMseM balabhadra muniko lA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmaway. Soratagyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] o vaha haratarahase samartha hai / saMghaviyoMke bulAnepara munine vahAM Akara rAjAko samajhAyA. paraMtu jaba dekhAki yaha sAmasAdhyato nahIM taba apanI maMtrazaktise use vazavartI karake zrItIrthAdhirAja girinArako jaina saMpradAyake hastagata kiyA (vizeSa ke liye dekho aitihAsika rAsasaMgraha bhAga dUsarA aura upadeza ratnAkara saMskRta, patra 93 / 94 / - CsajjanakI vicAra paTutA-aura siddha . __ rAjAkA-audAryaasara karake itihAsa graMthoMmeM prasiddha hai ki " vanarAja cAvaDe " ne vikrama saMvat 802 meM rAjya siMhAsanapara baiThakara jAMbako apanA pradhAna maMtrI banAyA thA. jAMba jaina kA pakkA upAsaka thA / vanarAja ke pATa para hue 2 yogarAna ? kSemarAja 2 bhUvaDa 3 vairisiMha 4 ratnAditya 5 sAmaMtasiMha 6 / / yaha sAta rAjA ( cAvaDA vaMzIya )-aura vRddha mUlarAja 1 cAmuMDarAja 2 vallabharAja 3 durlabharAja 4 bhImarAja 5 karNarAja 6 jayasiMhadeva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Sorratagyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 19 ] 7 kumArapAla 8 ajayapAla 9 laghu mUlarAna 10 laghubhImarAja 11 rAjA ( caulukya vaMzIya)-aura vIradhavala 1 vIsala deva ra arjuna deva 3 sAraMga deva 4 ghelA karNa deva 5 ( vAghelA vaMzoya ) ___ ina gurjara rAjAoMkI rAjya sattAmeM maMtrI, mahAmaMtrI-daMDanAyaka-senApati-vagairahajo jo hote rahe haiM vaha sabhI ke sabhI prAyaH jainadharmAnuyAyo hI hote rahe haiM / aura apanI apanI zakti ke anusAra 'zatrujaya girinAra Adi tIrthokA uddhAra karate hI rahe haiM / mahArAjA siddharAja ke samaya sajjana nAmaka daMDapati jo ki kAThiyAvADakA adhikAro thA. usane soraTha deza ko tIna varSako AmadanI kharca karake zrI girinAra tIrtha kI murammata karAI / jaba vaha pATaNa AyA taba rAjAne usase rupayA maaNgaa| usane thoDe dinoMke liye phira saurASTra meM jAkara jaina zAhukAroMse rupayA mAMgakara pATaga Akara rA. jAke sAmane rakha diyA aura namrabhAva se Ane ko, ki 3 varSakA vasula kiyA huA rAjadravya maiMne tIrthoddhArameM lagA diyA hai aura yaha drama zAhukAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmeway.Somatagyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] logoMse mAMgakara lAyA huuN| ApakI marajI ho to Apa rupayA leleveM aura ApakI icchA ho to Apa tIrthoddhAra ke puNyakI anumodanAkA phala prApta kreN| ___ rAjAne daMDanAyakakI tArIpha karate hue kahA "tumane isa yuktisebhI hamako puNyake bhAgI banAe / isa liye hama tumArI sajjanatAkI punaH punaH zlAghA karate hue usa puNyakI zlAghAse pUrNa tRpta haiM / dravya jahAM jahAMse lAye ho unako vApisa lauTA do dhana vinazvara hai aura dharma avinAzI hai / / dhana yahAMkA yahAM rahane vAlA hai aura dharma bhavAntarameMbhI sAtha Akara manuSyako hara eka samaya sahA. yaka honevAlA hai| isa vAste hamako puNyakA svIkAra sarvathA iSTa hai aura hama isa binA pUche kiye kAmake liye bhI tumapara pUrNa khuza haiM." dhanya hai aise rAjabhakta karmacAriyoMkoM ! aura sAdhuvAda hai aise narezAMkoM !! eka samaya rAjA siddharAja khuda giranAra tIrthakI yAtrA karane gaye / tIryAdhirAjakI pavitratAmamatAse ati prasanna ho kara unhoMne kucha gAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Undanay. Suratagyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [21] bheTa kiye aura AzAtanA ke parihArake liye kucha pharamAna jArI kara diye / jaise ki isa tIrtha para phalAnA phalAnA kAma kisIne nahI karanA ( isa varNana ke liye merA likhA kumArapAla caritra hindI pustaka dekho ) digaMtakIrttika - mahArAja - siddharAjakA jaina dharmase itanA ghaniSTa saMbaMdha thA ki - anya keI eka itihAsakArAMne to unheM jainahIke nAmase likhaDAlA hai / " karnala jemsa TaoNDa sAhebane apane banAye TaoNDa rAjasthAna nAmaka pustakakI phuTanoTa meM likhA hai ki " siddharAja jayasiMhane saMvat 1950 se 1201 taka rAjya kiyA, prasiddha niDaviyana bhUgolavettA [elaeDrI] isakI rAjasabhA meM gayAthA / ela, eDIsIbhI kahatA hai ki - jayasiMha siddharAja bauddha dharmAvalaMbI thA / TaoNDa rAjasthAna adhyAya 6 | phira dekhanA cAhiye ki - itihAsa lekhaka - rAjA zivaprasAda - sitAre hinda kyA byAna karate haiM " idarIsa jo gyArahavI sadI ke AkhIra meM paidA huA thA. likhatA hai ki - aNahilavADa ( arthAt Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Somratagyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22] siddhapura pATaNa) kA rAjA bauddha hai. sonekA kirITa sirapara pahanatA hai. ghoDepara bahuta savAra hotA hai, hindustAnake AdamI baDe imAnadAra hai| agara koi kisI apane karjadAra ke girdehalkA khiMca detA hai jaba taka vaha karjadAra karja adA yA ijAjata hAMsila nahI karatA halke se bAhira nahIM nikala sakata / gozatake liye koi jAnavara nahIM mArA jAtA gAya bailAMko buDhApemeMbhI khAneko milatA hai| ( bauddhase vAcaka mahAzaya jainahI samajheM kyoM kigraMthakarttAne svayaMhI graMtha ke 9 veM pRSTameM likhA hai ki )-"hamane jo jaina na likha kara gautamake matavAloMko bauddha likhA usakA prayojana kevala itanA hI hai ki-unako dUsare dezavAleAMne bauddhake nAmase hI likhA hai, jo hama jainake nAmase likheM to baDA bhrama paDa jAyagA ( itihAsa timiranAzaka khaMDatIsarA / pRSTa 54) * gautama-zrI mahAvIrasvAmIke sabase bar3e ziSyakA nAma thA jisako jaina jAti "gautama svAmI" isa nAmase pahacAnatI hai / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23] -tIrthanakti-aura-sugamamArga AburoDa ( kharADI ) se deDha do mAIla pUrvakI tarpha kucha khaMDahara paDe hue dikhAI dete haiM, yahAM pahale jamAnemeM "caMdrAvato" nagarI AbAdathI / rAjA bhImake senApati bimalazAha maMtrI rAjA se nArAja hokara yahAM Akara dvAdaza chatrapati rAjA huethe| aura-Abuke jainamaMdira unhoMne yahAM rahakara hI ba. navAye the. caulukyakulatilaka kumArapAla jaba raNathaMbhorapara caDhAI lekara gaye taba yahAM ke rAjA * sAmantasiMhane antardiSTa-aura mukhemiSTavAlI kapaTa jAla phailAkara solaMkI rAjAkA nAza karanA cAhA thA-paraMtu-kumArapAla apanI dIrghadArzitAse usake usa prapaMcako jAna gayAthA / Ate hue usane sAmaMtasiMhako puNyakA camatkAra batalA kara satya rUpase samajhA diyA thA ki-" yasya puNyaM balaM tasya" / ___isa caMdrAvatIkA rahosa udayana nAmaka zAhukAra jo ghIkA vyApArI dhA. phiratA phiratA khaMbhAta calA gayA. vahAM usako ache zakuna hue / thoDe arasemeM siddharAjakI tarphaseM vaha sarakArI naukara banAyA gyaa| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmeway.Somatagyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 24 ] kramazaH eka samaya aisA bhI AgayA ki gurjara pati siddharAja ke vo pUrNa vizvAsapAtra maMtrI bana gaye / siddharAjakI mRtyuke pIche vaha, kumArapAlake bhI vaise hI mAnIte maMtrI bane rahe / kumArapAlakA inapara | vaDA bharusA thA / balki siddharAja jayasiMhakI tIvra icchA inake laDake cAhaDako rAjya denekI honepara bhI yaha nara ratna kumArapAlako rAjya dilAne meM aura saMkaTa grasta kumArapAlakI jAna bacAnemeM pUre pUre madadagAra the / soraTha dezake samara rAjAse laDane vAste phauja de kara kumArapAlane inhe saurASTra bhejA thA / use kathAzeSa kara - aura usake laDakeko - usakI gAdIpara baiThAkara udayana maMtrI pIche lauTa rahe the ki - rAste me unakI tabIyata bahuta bigaDa gaI / aneka upAya karanepara bhI unheM kucha ArAmana huA / unhoMne jaba jAnA ki merA yaha avasAna samaya hai taba azrupAta kara ro paDe! pAsa ke logoMne unako aneka taraha se AzvAsana diyA / taba vaha bole maiM maraneke bhaya se nahIM rotA, mere nirdhArita cAra kAma zeSa raha jAte haiM aura merI jIvanadorI samApta hotI hai !! paraMtu isameM kisIkA bhI upAya nahIM / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 25 ] pAsake logoMne pUchA Apa kRpAkara una kAmoMkA nAma batAo hama rAjA se aura bhaTTa Apake putroMse pUrNa karAyeMge | maMtrIne kahA- maiM cAhatA thA ki - AmramaTTa ( aMbaDa ) ko daMDanAyaka kI padvI dilAuM / 1 / dUsarI merI icchA thI ki - zrI zatruJjayatIrthakA uddhAra karAuM // 2 // tIsarA merA manoratha thAki girinAra tIrthakI pauDiyAM banavA || 3 cauthI merI utkaTa kalpanA yaha thI ki jaba kabhI merA mRtyu ho usa vakta maiM apane aMtyasamayakI ArAdhanA muni mahArAjake sAmane karUM aura una mahAtmAoMke sanmukha AlocanA karake apane isa bhArI AtmAko halakA karU~ || 4 || ina cAra kAryoM meM se eka kIbhI siddhi na hone se maiM apane hatAza AtmAko dhikkAra kara ro rahA hUM ! pAsa baiThe hue maMtrI loga bole Apa nizciMta raheM pahale 3 kArya to ApakA suputra bAhaDa karegA / aura AlocanA ke liye hama sAdhu mahArAjakI talAza karate haiN| dekhane se ( mAlUma huA ki isa jaMgalameM muni rAjakI yogavAi to mila Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Somratagyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [261 nahI shktii| usa vakta unhoMne sAdhu dharma ke jAnakAra aura dharma ke rahasya ke bhI jJAtA kisI naukarako thoDe arase ke liye sAdhukA veSa pahanA kara maMtrI rAjake sAmane bulAyA, sAdhuko dekha use gau. tamAvatAra mAna kara azaktikI hAlatameM bhI maMtrIko itanA harSa huA ki-vaha uTha kara usa kalpita muni ke pAoMmeM jA girA / aura sAre janmake kiye pA. pAMkI nindA AlocanA kara sadgatiko prApta huaa| usa kalpita sAdhune jaba dekhAki rAja mAnya maMtrI / mere pAoMmeM par3A hai to use usa muni veSapara baDA sadbhAva AyA / usane usa vezakA na choDa girinAra parvatapara jAkara sATha upavAsekA anazana kara apanA kArya sAdha liyA. maMtrIke aMtya kAryako karake pATana Aye hue una logoMse pitAkI mRtyu suna kara laDakAMne a. sIma dukha manAyA aura nija pitAko RNa mukta karane ke liye-vAhaDane zatrunaya uddhAra karAyA aura aMbaDane girinArakI pauDiyeM baMdhAI (dekho merA likhA ku. pA. ca. hindI / bAhaDane-zatrujaya aura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Burratagyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 27 ] samalI vihArakA uddhAra karAyA - isakA vi. va. bhI ku. pA. ca. seM jJAta ho sakatA hai. ) sunA jAtA hai ki - kumArapAla girinAra tIrtha para gaye - paraMtu rAstA viSama hone se vaha yAtrA na kara sake / rAja sabhAmeM unhoMne eka samaya yaha prazna kiyA ki girinAra tIrthapara pauDiyeM banAnekA hamArA manoratha kauna pUrA kara sakatA hai ? isa para kisI kavine AmramakI baDI yogyatA-dharma niSTAkriyAkuzalatA - saMsAraviraktatA - zAsanapriyatA Adi guNoM kA paricaya karAkara kahA " dhImAnAmraH sa padyAM racayatumacirAdujjayaMte nadInaH " ( dekho draupadI svayaMvara nATaka ) uvadeza taraMgiNImeM bAhaDa maMtrI - joki aMbaDakA bhAi thA usake dvArA isa kAryakA honA likhA hai... yataH " tripaSTilakSadrammANAM, girinAragirau vyayAt / bhavyA vAhaDa devena. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Somatagyanbhandar.com 66 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] padyA harSeNa kAritA // 1 // sunA jAtA hai ki, eka dina bhaTTAraka zrI hora vija yasUrijIko guru mahArAjakI tarphase eka patramilAusameM likhA huA thA ki isa patrako paDhakara turata vihAra karanA / usa dina zrI vijaya hIramUrijIke belekI tapasyA thI tobhI guru mahArAjakI AjJAko mAna dekara phaurana vihAra kiyA aura-pAraNAbhI gAmase bAhira jAkara kiyA !! saMghane yaha bhakti rAga-aura gurvAjJAkA sanmAna dekhakara eka AvA. jase zrI jinazAsanakI aura zAsanAdhAra mUrijIkI prazaMsA kii| ___usI vinayakA yaha phala thA ki vaha musla. mAna bAdazAha akabarako apanA paramabhakta banAkara usase ahiMsA dharmakI pravRtti karA sakethe / aura apane lagAye dayA dharmake aMkuroMko mahAn saphalatAoMke rUpataka pahuMcAne vAle-arthAt-akabara bAdazAhake nikhila rAjyameM varSabharameM 6 mahIne taka jIvadayA palAnevAle vijayasenasUri zAnti caMdraaura bhAnucaMdra jaise bhakta aura samartha ziSyoMko Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [29] tayAra kara apane sarvAMza paramabhakta parivArakI zobhAko baDhA sakethe / aura vAdazAhakI tarpha se Agraha pUrvaka diye hue "jagad guru" virudako pAkara jinazAsana muratarukI zItala chAyA nIce sahastroM nahI balki lAkhoM manuSyoMko zAntipUrvaka baiThA sakethe / Apa aDhAI hajAra sAdhu sAdhviyoMke mAlika the| pitAtulya putra prAyaH saMsArake bhAgyavAnoM ke kuTumboMmeM dekhe jAte haiN| ' AcArya zrIvijayasenamUribhI bar3e prabhAvaka Ara samartha the / yogazAstrake Adha zlokake sAtasau 'artha karanekI pratibhA inakI hIthI / jaisI jagadguru mahArAjakI apane guru vijayadAnamUrijIke prati bhakti thI vaisIhI vijayasenasUrijIkI apane guru zrI vijaya hIramUrijIke pratithI / paMjAba deza ke pATanagara " lAhora" meM Apake do caumAse hue / dUsare caumAseme Apako samAcAra milAki-Apake guru mahArAja sakhata bImAra haiM ! taba ApakA mana ghabarA uThA / apane guru mahArAjake aMtima darzanoM ke liye Apane vahAMse vihAra kiyaa| baDe zIghra prayANase Apa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Suratagyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [30] amadAvAda taka pahuMce the ki-jagadguru mahArAnakA UnAmeM svargavAsa ho gayA / Apa aise to Astika the ki-dazavaikAlika sUtrakA svAdhyAya kiye vinA annapAnI nahI lete the / jApa karanemeM ApakA vaDA lakSya thA / sirpha navakAra mahAmaMtrakA hI Apane sADhe tIna kroDa jApa kiyA thaa| do hajAra sAdhu sAdhvI Apake AjJA vatithe / tyAga vRtti to ApakI itanI utkRSTa thI kijaina dharmameM prasiddha cha vigaiyoMmeMse dUsaro vigai Apa eka dinameM kabhI nahIM letethe / arthAt-pratidina pAMca vigaiyAMkA tyAga kara phakta ekahI vigaiseM zarIrayAtrA calAte the !!! ___isa Apake vizuddha ucca jIvanakA jaina jAti para to paDe usameM Azcarya nahoM vAle jahAMgora bA. dazAha para bar3A prabhAva paDA yA zrI zatru nA aura giranAra para Apako utkaTa bhakti rAga thaa| vi. vargana keliye dekho aitihAsika ( samAyamAlA bhAga 1 laa|) jahAM aneka jinamaMdira pAsapAsame hoM usa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Suratagyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [31] sthAna (pAyaHzikhara) ko DhUMka zabdaseM bulAyA jAtA hai| aisI TuMke zrI siddhAcalajIpara nava prasiddha haiN| giranArajIpara kitanI DhUMke haiM ? kisa kisa DhUMkapara jinamaMdira jinapratimAnI hai ? isa viSayakA puSTaprasiddha pramANa isavakta hamAre pAsa maujUda naho / tathApi-girinAra mahAtmyake lekhaka ne jina jina DhUMkAMke nAma likheM hai-una mahAn zAsana prabhAvaka, aura zAsanapremiyoM ke nAma hamabhI diGmAtra likha dete haiM / vAcakAMkoM jahAM kahIM galatI mAlUma de svayaM sudhArakara vAMce, aura hame sudhAranekI sUcanA deM, tAki kisI anya lekhameM usa sUcanAkA sudhArA kiyA jaay| --**DhUMka-vastupAla-tejapAla maMtrI. gujarAta dezoM-vallabhopura-paMcAsara-pATaNaaura dhaulakAmeM-vAvaDA-caulukya (solaMkI ) aura vAghelAvaMzIya rAjAoMkA rAjya karanA prasiddha hai| vAghelAvaMzake rAjA vIradhavalake amAtya vastupAla-- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [33] aura usakA choTA bhAI tejapAla dRDha jainadharmI the| inhone 12 daphA baDe samAroha ke sAtha zrIzatruJjaya tIrthakI yAtrA kIthI / teravIMvAra zrI zatruJjayatIrthakI yAtrA karaneko jA rahethe ki-rAste kAThiyAvADha prAntameM lIMbaDIke pAsa "aMkevAlI" gAmameM vastupAla devagata hogae / bastupAlake banavAye Abuke jana maMdiroMko dekhaneke liye sahasroM kosAMse loga Ate haiN| aMgreja loga phoTo utAra 2 le jAte haiM / gujarAtake prabhAvazAlI rAjA bhImake pradhAna maMtrI vimalazAhane agaNita dravya kharcakara yahAM jaina maMdira banavAyAthA aura usa maMdirameM mahArAjA saMpratike samayakI mUrti padharAkara vikrama saMvat 1088 me pratiSThA krvaaiithii| ___usa maMdirako dekhakara mahAmaMtrI vastupAlane zobhana nAmaka kArIgara (jo ki-usavakta sUtradhA. geme AlA darajekA huzyAra samajhA jAtAthA ) usako baisAhI maMdira banA denekA pharamAna kiyA zobhanane apanI mAtahadake 2000 kArIgaroMkoM lagAkara apanI nigAhavAnI rakhakara milatAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] zeThake banavAye maMdirake ThIka mukAbalekA maMdira tAmIra kara diyA / maMdira kyA banAyA ? mAnosvargakA vimAna nIce utArakara rakha diyA hai| Aja bhI dekhakara dila khuza khuza ho jAtA hai| jaisA vimalazAha zeThakA banavAyA maMdira avarNanIya zobhAzAlI hai vaisAhI basnupAla tejapAlakA maMdirabhI nihAyata lAyaka tArIpha-aura-akalIma hai| chattome-raMgaDapameM aura-meharAboMne aisI aisI kArIgirI kI hai .ki-jisakA bayAna jubAnaseM nahIM kiyA jA sakatA! joga velabUTe-kamalaphUla-putaliyAM-guladaste *banAye haiM ccha acche dImAgavAle kArIgara dekha dekhakara tAjjuka hote haiM / vastupAlake banavAye maMdirakI pratiSThA vikrama saMvat 1289 phAra na sudi 8 ko huIthI / yahAM asA zAha zeThakA banakAyA maMdira bhI saMsAra bharameM dRSTAnta bhUta hai paraMtu hamArA matalaba vastupAla ke banavAye maMdirase hI hai, kyoMki hama vastupAla ke satkAryokA varNana kara rahe hai. ___vastapAla tejapAla caritra / kIrtikaumudI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . " mukRtasaMkIrtanakAvya / ina graMthAmeM mahAmAtyake kiye dhArmika-naitika-svakalyANa-parakalyANa ke kAryoMkA savistara varNana hai. --*-- mahAamAtya-vastupAla tejapAla ke kiye zubha kAryoMkA saMkSipta varNana. (1313) navIna jina maMdira kraaye| (3300) jina caityoMkA jIrNoddhAra kraayaa| (3200) jainetara maMdira banavAye / (550) brhmshaalaa| (501) tapasvi logokI jagaha tayAra kraaii| (500) dAna zAlAyeM kraaii| (984) dharmazAlA ( upAzraya ) banavAye / (30) koTa tayAra kraaye| (84) sarovara khodaaye| (464) vaapii-baulii| (100) jaina siddhAntoke bhaMDAra kiye / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [35] deza aura dharmakI rakSA ke liye 63 saMgrAma kiye| (13) tIrtha yAtrAe~ kii| (400 ) pAnI pIne ke sthAna banavAye / __jahAM chANa kara pAnI pilAyA jAtA thA sthaMbhanapurameM vicitra yuktiyukta vividha racanA viziSTa (9) toraNa karavA ye jina kA nirmAma pASANase huA huA thaa| (1000) tapastriyoMko unako yogyatAke anusAra varSAsana kAyama kara diye / ___ vAstu kuMbha vagairaha kriyA ke karane vAloMka bhI (4024) varSAsana baMdhA diye ki jisase AnaM. dapUrvaka unakA nirvAha hove / ____ anyAnya graMthoM meM inake satkAryoM ko aura tarahase bhI varNita kiyA hai arthAt kisI kisI vastu. kA pramANa jyAdA kamatI bhI likhA hai / [ dekho vastupAla caritra zrI jaina prasAraka sabhA dvArA mudrita ] - * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] [ vizeSa paricaya-vastupAla teja:pAla ] zahara pATaName poravADa jAtImeM aneka jagat masi. ddha-udAra-gaMbhIra paropakAra parAyaNa-narapuMgava hocuke haiN| isa jAtimeM AsarAja nAmake eka prasiddha maMtrI the unakA Abu maMtrIkI kumAradevo nAma kanyAse vyAha huA thA. caulukya rAjAoMkI orase unhe gurjaradezAntargata " muMhAlA" gAma bakSIsa thA. AsarAja kucha arasA pATaNameM rahakara pIche suhAle rahane lage, vahAM unako kitanIka saMtatikA lAbha huA. una saba saMtAnomeM vastupAla tejapAla unake pradhAna aura ati priya laDake the / muMhAlA gAmameM AsarAjakA svargArohana ho gayA taba vastupAlatejapAla apanI pUjya mAtAko sAtha le kara vaDhiyAra dezakI sImAke gAma-mAMDalameM cale gaye / vahAM kucha arase taka rahaneseM prajAkA unapara baDA prema baDhA / paraMtu " anityAni zarIrANi " yaha siddhAnta to trilokI bharameM vyApta hai / kucha arase ke bAda anekAneka dharma kriyAoM dvArA apane mAnava jIvanako saphala aura samApta kara mAMDalameM hI ku Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Surratagyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37] mAra-devIbhI deva gata ho gaI / mAtApitAke ati asahya viyogase vidhurita maMtrIrAna alpa nIrastha mI. nakI taraha-AkulavyAkula hue hue dina gujAra rahe the ki zrAvaNa ke meghakI taraha dharma nIra ke varasAnevAle zrI nayacaMdra mUrijI grAmAnugrAma vicarate hue mAMDala padhAre maMtrI prabhRti zraddhAlu logoMko mUri rAjakA padhAranA bar3A lAbhakArI huA kucha dino takake guru mahArAja ke saMyogaseM dono bhAiye kA mana sthira ho gayA / aura prathama kI taraha voha dharma kriyA pra. vRtti karane lge| * vastupAlakI lalitA devI aura tejaHpAla kI anupamAdevI strI thI joki-nihAyata surUpA evaM su. zIlAthI. una donomeM-dAna denA-devagurukI bhakti karanI-dharmArAdhana karanA aura trividhayogaseM apane apane prANanAtha patikI bhaktikA karanA -yaha ananya sAdhAraNa aura lokapriya guNa the| ___nayacaMdramUrijI nimittazAstrame baDe hI pravINa the / unhone una bhAgyavAnoMkA bhAvi mahodaya dekhakara zrI siddhAcalanIkI yAtrA karanekA-arthAt zrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Urmeway.Somentagyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [38] zatrujaya mahAtIrtha ke saMgha kAhanekA upadeza diyA. amAtya saMgha lekara pAlItANe gaye AcArya mahArAjake satata paricayaseM unakI dharma bhAvanA aura bhI paripuSTa ho gii| ___ jaba vaha lauTa kara pIche Aye taba gurjara pati vIradhavalane unhe apane maMtrI padapara pratiSThita kara liyaa| aneka itihAsakAra likhate haiM-ki-vanarAjake , pitA jayazikharI ke mAranevAle kanojake rAnAbhUvaDane gujarAtakI rAjadhAnI-jayazikharo ke maraneke bAda apanI laDakI millaNa devIkI zAdI ke vakta use usake dAyajemeM de dothI. millaga devI yA. vajjIva taka gujarAtakI AmadanI gvAtI raho aMtyameM mara kara usI apanI pUrvabhava ..o iSTa rAjadhAnokI adhiSTAyaka devI huii| usane bhAvikAlameM mlecchoMke AkramaNaseM gaurjara prajAko bacAne ke liye vIra dhavalako svapnameM Akara-vastupAla tejapAlako apane amAtya banAnekA upadeza kiyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unvanay. Suratagyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [39 1 " sukRtasaMkIrtana" kAvyameM likhA hai kikumArapAla rAjAne apane rAjya-vaMzadharoMkI aura pUrvakAlameM putrasama pAlanako huI gurjara bhUmokI mlecchoseM skSA karAne ke liye-deva bhUmiseM Akara vIradhavalako upadeza kiyA ki-rAjadhAnI kI rakSAke liye ina bhAgyavAnoM ko apane maMtrI banAyo / matalaba itanA to ubhayataH siddha hai ki devakI sahAyatAse vastupAla baMdhu sahita maMtrI padapara pratiSThita hue| maMtriyugmane-dAnazAlA-dharmazAlA pauSatra zAlA-pAThazAlA-cAMcanazAlA gauzAlA-strIpuruSAMkI zikSaNazAlA vagairaha hajAroM lAkho dharmakArya kara karAkara isa mAnava jIvanako saphala kiyA / mere pAsa " girinAra tIrthIddhAra prabaMdha " nAmakA eka prAcIna pustaka hai, usameM * ratna' zrAvaka ke kiye zrI girinAratIrtha ke uddhArakA varNana hai aura prasaMgase vastupAla tejapAlake kiye satkAryokI nAmAvalI hai usameM aura kIrtiko mudiseM evaM " phAsa sAhiba" kI banAI rAsamAlAseM vastupAlakI bahuta apUrva caryAkA avabodha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] hotA hai| vastupAlane jaise Abu tIrthapara maMdira banavAye the aise girinArapara jo jina maMdira banavAye haiM unako " vastupAla tejapAla kI DhUMka" kahate haiM isa TUkabhe mUlanAyaka zrI pArzvanAtha svAmIkI pra. timA hai aura usa pratimAjIkI pratiSThA vikrama saMvat1306 meM AcArya zrI pradyumna sUrijI ke hAthaseM hui hai / vastupAla caritrake chaThe prastAvameM kitaneka dharma sthAnoke nAma bhI diye haiM joki ina dono maMtriyoMne girinArapara tayAra karAye the-ina bhAgya. . vAnoMkA yaha siddhAnta thAki-" sati vibhave saMca. yo na karttavyaH" kisI phArasI zAyarane likhA hai" barAya nihAdana ca saMgocajara" ] jo daulata ekaThI karake jamInameM DAlI jAtI hai usakI apekSA patthara acche, kyoMki-jaba jarUrata paDegI patthara to kisI kAma A jAyeMge, magara yaha daulata jo jamInameM gADarakhI hai kisI darakAra na AyagI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay.Borratagyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 41 ] vastupAla tejapAlake girinArapara banavAye dhArmika sthAnoMko nAmAvalI " vastugala vihAra" nAmakA zrI AdIzvara bhagavAnakA vizAlamaMdira / Adozvara prabhuko prati. mA / zrI ajitanAtha zrI vApnupUjya-skhAmoko patimAyeM / aMbikA mAtAkI mUrti / caMDapa nAmaka apane prapitAmaha -paradAdAkI mUrti / zrI vIra paramAtmAkI pratimA / vastupAla aura tejapAlako do mUrtiyeM / a. pane pUrvajoMkI mUrtiyoM ke sAtha zrI sammetazikharakI racanA / apanI mAtA-kumAradevI. aura apanI ba. hinakI mUrtiyoM sahita zrI aSTApadajIkI racanA karAI / tInahI mukhya maMdiroMpara tIna kImatI toraNa baMdhAye / zrI zajaya tIrtha ke rakSaka gomukha yakSakA maMdira banavAyA / hAthIkI savArI sahita mAtAko mUrti / zrI neminAtha svAmI ke caityake tInahI dAjepara bahumUlya toraNa-baMdhAye / usamaMdirakedakSiNa uttara vibhAgoMmeM pitAkI aura dAdAko mU. rtiyeM baitthaaii| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Sorratagyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apane pUjya mAtA-pitAke kalyANa ke liye zrIzA. ntinAtha svAmI-zrI ajitanAtha svAmIkI kAyo. tsargastha do mUttiye sthApana karAI / maMdirake maMDapameM -bhavya-manohara indra maMDapa banavAyA-zrI neminAtha svAmIkI mukhya pratimA sahita-apane pUrvajAMkI mUrtiyAMvAlA darzanIya mukhodghATanaka sthaMbha karA. yA / apane pitA AsarAja kI aura dAdA somarAjakI ghoDesabAra mUttiyeM karavAI / apane pUrvajoMkI pratikRtiyoMke sa.tha sarasvatI mAtAkI tti . Ara deva kulikAe~ tayAra karAI |aNbikaa mAtA ke maMdira ke Age vizAla maMDapa bnaayaa| aMbikA mAtAkI mUrtikA parikara tayAra kraayaa| parama tejasvI tejapAla ne apane kalyANa vAste kalyAgatritaya nAmakA zrI neminAya prabhukA caitya-saMgamaramara ko suphaida phaTika jaisI zilA. oMseM baMdhAyA, aura usa maMdira ke zikharapara-sAtasA causaTha gayANe suvarNakA kalaza cahAyA / aura bhI aneka mUrtiyeM bharAI / prapAe~ lagavAI / bha. gavat pratimAoM kI pUjA ke liye puSpa vATikAe~ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [43] lagavAI ityAdi satkArya ki jinakA vistAra karanemeM eka baDA graMtha tayAra ho saktA hai. - - DhUMka-saMgrAma sonIAcArya buddhi sAgarajIne " jainokI prAcInaarvAcIna sthiti " nAmaka pustakameM baniyoMke 84 gotra likhe haiM. usameM sonI gotrakA bhI ullekha hai. Aja bhI isa gotra ke loga maMdasora mAlavAmeM guja rAta ke kitaneka zaharoM meM, kAThiyAvADa ke jetala. sara Adi gAmoMmeM vidyamAna haiN| muni vidyAvijayajI saMzodhita-aitihAsikasajhAyamAlA nAma graMthameM likhA hai ki-soma suMdara mUri ke upadezaseM mAMDavagaDha ke rahIsa saMgrAma sonIne aneka dharmakArya kiye the. AcArya mahArAjako mAMDavagaDhameM caumAsA karAkara unase paMcamAMga zrI bha. gavatI mUtra sunanA zuru kiyA thA-jahAM jahAM go yamA ! yaha pada AtA thA saMgrAma sonI eka suvarNa mudrA ( sonAmohara) bheTa kiyA karatA thA. chatrIsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 44 ] hajAra jagaha usane utanI hI azaraphiyeM bheTa rakhAra saMpUrNa bhagavatI sUtra sunA / aThArAM hajAra usakI mAtAne / nauhajAra usakI strIne isa prakAra eka kuTuMbake 3 zraddhAluoMne 63000 mohareM caDhAI thii| usa jJAna dravyameM 1 lAkha 45000 sone mohare aura bhI milA kara vaha saba rakama unhone sonaharI akSaroMse kalyamUtra-aura kAlikAcArya kathA kI pratiyoMke likhAnemeM lagAI thii| yaha mahAn-prazasya kArya unhone vikrama saMvat 1471 meM kiyA thaa| aura pratiyoM vAMcane paDhane yogya baDe baDe jJAna bhaMDArome rakha dIyo / tapagatachAcArya zrI soma suMdara mUrijokA janma-vi. saM. 1430 mAgha vadi 14 ke dina pAlagapura (gu. jarAta ) meM sajjana zeThakI mAlhaNa de nAmaka strIhuA thA. mUrijIne sirpha 7 hI varSa kI umarameM zrI 'jayAnaMdasarijI ke pAsa dIkSAlo thI / 1450 meM vAcaka pada-aura 1457 meM inake AcArya damilA thaa| - [isa AcArya bhagavAn ke parivAra ke pari. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 45] caya ke liye mere likhe "dAna kalpa druma" ke saMskRta upodghAtako dekhanekI jarurata hai) girinAra mAhAtmyake lekhaka mi. daulatacaMda bI. e. ne jemsa barjasakA pramANa likhakara saMgrAma sonIkoM dillIpati bAdazAha akabarakA samAna kAlIna batAne kI koziza kI hai aura likhA hai ki saMgrAma sonI zahara pATaNakA rahanevAlA thA bAdazAha aka barakA baDA sanmAna pAtra thA, itanAhI nahI balki * zahanazAha akabara saMgrAma ko "cacA" kahakara bulA yA karatA thaa| isame satya gaveSaNAke liye unake * likhAye graMtha-aura unakI bharAI jina pratimAoMke lekha hI basa hai. dekhiye saMgrAma sonIke viSayoM pUrvAcArya kyA likhate haiN| zrI udayavallabhasUrIzvarapaTTe zrI jJAnasAgaramUriguravaH kathaM bhUtAH ? satyArthAH, zrI vimalanAthacaritra pramukhAnekanavyagranthalaharIprakaTanAt sArthakAhA yeSAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Undanay. Suratagyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 46 ] zrI jJAnasAgarasUrINAM mukhAt maMDapadurganivAso vya cahAviryaH pAtazAhi zrI khalavI mahimmada gyAsa dIna suratrANa pradatta nagadalamalika viruvaraH sAdhu zrI saMgrAma sauvarNika nAmA savRttikaM zrI paMcamAMgaM zrutvA goyameti prati paraM sauvarNaTaMkakamamucat SaTtriMzatsahasra pramANAH suvarNakakAH saMjAtAH / yadupadezAttad draviNavyayena mAlava ke maMDapadurgabhRti pratinagaraM gurjaradharAyAmaNa hilapura pattana- rAjanagarastaMbhatIrtha-bhRgukacchapramukhaM pratipuraM citkozamakArSIt / punaryadupadezAtsamyaktva svadAra saMtoSatAta tAntaHkaraNena vandhyAmrataruH saphalIcakre / tathAhi ekasmin samaye suratrANo vanakrIDArthamuyAnaM jagAma / tatraiko mahAmratarurhaH / zrI zAhistatra gantumArabdhaH / tadA kenacitproktaM mahArAja nAtra gaMtavyamayaM vandhya vRkSaH ! tadA zAhinA proktamevaM cetarhi mUlAducchedayadhvaM / tadA saMgrAma sautra NikenoktaM, sAminnayaM vRkSo vijJapayati yayayamAgAmikavarSe na phaliSyati tadA svAmine yocate tatkartavyamiti / punaH zAhinA mokapatrAtri Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 47 ] kArekaH pratibhUH ? saMgrAmasauvarNikenokta mahameva zAhinoktaM tvaM pratibhUH paraM yadyayaM na phaliSyati tadA tatra kiM kartavyam ? sAdhunoktaM yadasya vRkSasya kriyate tanmameti zrutvA zrIzAhinA AtmIyAstatra paMca narAH sthApitAH / teSAmuktaM nityaM vilokyamayamAtrasya kiM karoti / atha saMgrAma sauvarNikastatranitmAgatya svaparidhAnavastrAMcalaprakSAlana jalena tamAmraM siM. catisma, vakti ca, aho Amrataro ! yadyahaM sada, saMtoSavate dRDhacitto'smi tadA tvayA'nyAprebhyaH prathamaM phalitavyaM nAnyatheti / evaM SaNmAsaM yAvat siktaH / itazva vasandharturAyAtaH tadA pUrvamayamAtraH puSpitaH phalitazca / tat phalAni sauvarNikasaMgrAmena zrI zAheH puro daukitAni / zrI zAhinoktaM kAnImAni phalAni ? zrI sAdhunoktaM tadndhyAmrasya iti zrutvA zrI zAhinA bhRzaM narAH pRSTAH tairyathAvRttaM sarva nigaditaM tat zrutvA paramacamatkAraprAptena zrI zAhinA anekanararatnabhUSitAyAM sabhAyAM sarvajana - samakSaM bhRzaM saMgrAmasauvarNikaH prazaMsitaH saptakRtvaH paridhApitazca / atyutsavapuraHsaraM gRhe preSitaH / tataH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com * Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 48 ] sarvatra saMgrAmasauvarNikasya yazaH prasasAra / asau saMgrAmasauvarNikaH SaDdarzana kalAtabhUtra tathA gu jairadharA nivAsI kazcidAnanmadaridro tripaH saMgrAma sauvargikaM dAnazIlA maMdurgamAjagAma tatra vyavahAri sabhAyAM sthitastra saMgrAma sauvarNikasya savidhamiyAya dattAstatra sthitaH / sauvarNikenokaM dvijarAja ! kutaH samAgataM ? tenoktaM kSIranidherbhRtyo'smi tena bhavannAmAMkitaM lekhaM datvA preSito'smi / vyavahAribhiruktaM dehi lekhaM vAca - yasveti ca tenoktaM- tadyathA " svasti prAcIdigantAtpracura maNigagai bhUSitaH kSIrasindhuH kSoNyAM saMgramarAmaM sukhapati satataM vAgbhirAzIryutAbhiH / lakSmIrasmattanUjA pravaraguNayutA rUpanArAyaNastvaM, kIrttA vAsaktibhAvAttRNamiva bhavatA manyate kiMva dAman || 2 || iti zrutvA saMgrAma sauvarNikaH sarvagA bharaNayuta lakSadAnaM dadau / tato vima itastato vilokituM lagnaH / tadA vyavahAri bhiruktaM kiM bilo kayasi ? tenoktamAjanmamitraM dAridraya vilokayAmi, hAmitra ka gatosIti kRtvA pUccakAra / punaruktaM huM jJAtaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 49] sabhyAH zrUyatAM-" yo gaMgAmatarattathaiva yamunAM yo narmadAM zarmadAM, kA bArtA saridambulaMghanavidheyazcArNa togavAn / posAkaM ciracitopi sahasA zrI rUpanArAyaNa ! tvadAnAMbunivipravAhalaharImagno na saMbhAvyate // 2 // " iti zrutvApi zrI sauvarNikaH punarlakSaM dApitavAn / [vRddha pauzAlIya paTTAvalo ] zrI udaya vallabha mUrike paTTa para zrI jJAna sAgara mUri guru hue, jo ki satyArtha the aura jinhoMne zrI vimalanAtha caritra, Adi aneka navIna grantha samUha ke prakaTa karanese apane nAmako sArthaka kiyaathaa| jina zrI jJAnasAgara sUrike mukha se-bAdazAha zrI khilavI mahimmada gyAsa dIna sulatAna kI dI huI nagadala malika padavIko dhAraNa karanevAle, mAMDavagaDha ke nivAsI tathA vyavahAriyoM meM zreSTha zAha zrI saMgrAma sonIne vRtti sahita zrI paJcama aGga bha gavatI ) ko sunakara " goyamA " isa pratyeka pada para suvarNakI mudrAe~ rakhI thI isa prakAra sa sahasra suvarNakI muhareM ho gaI, aura jinake upadezase ( unhoMne ) usa dravya ke vyayake dvArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Sorratagyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [50 ] mAlavA dezameM mAMDavagaDha Adi pratyeka nagarameM tathA gujarAta bhUmimeM aNahilapura pATana ahamadAbAda, khaMbhAta tathA bharuca Adi pratyeka nagarameM jJAnabhaMDAra karavAye / phira jinake upadezase samyakta aura svastrI santoSa vratase vizuddha mana ho kara jinhoMne phala na denevAle Amra vRkSako saphala kiyA / dekho| kisI samaya sulatAna vanakrIDA ke liye udyAnameM gaye, vahAM unhoMne eka vaDe Ama ke vRkSako dekhA, vAdazAha jaba vahAM jAne lage to kisIne unase kahA ki mahArAja ! vahAM mata jAiye, kyoMki yaha vRkSa niSphala hai, taba bAdazAhane kahA ki-yadi yaha bAta hai to isa (vRkSa ) ko mUlase hI kaTavA DAlo, taba saMgrAma sonIne kahA ki-he svAmI ! yaha vRkSa sU. cita karatA hai ki-yaha AgAmI varSameM phala na deve to svAmIko jo acchA lage so kareM, phira vAdazAhane kahA ki isa kAma ke liye jamAnata dene. vAlA kauna hai ? taba saMgrAma sonIne kahA ki-maiM hI hUM, bAdazAha bolA ki-tuma jummevAra to ho parantu yadi yaha vRkSa phala na degA to tumhArA kyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 51 ] kiyA jAvegA ? zAhane kahA ki jo isa vRkSakA kareM vahI merA bhI kareM, isa bAtako suna kara bAdazAhane vahAM apane manuSyoM ko rakhadiyA tathA unase kaha diyA ki tuma loga pratidina dekhate rahanA ki yaha ( zAha ) AmravRkSakA kyA karatA hai / isake bAda saMgrAma sonI pratidina vahAM Akara apane pahiraneke vastra ke dhone ke jalase usa Amra vRkSako sIMcane lagA tathA usase yaha bhI kahatA rahA ki - he AmravRkSa yadi maiM svastrI - santoSa - vratameM dRDha citta hUMto tumako dUsare AmravRkSoM se pahile phalanA cAhiye, nahIM to khaira / isa prakAra usane usa vRkSako 6 mAsa taka sIMcA aura itanemeM hI vasanta Rtu A gayA, taba yaha Amra vRkSa ( aura vRkSa kI apekSA ) pahile hI phUlA aura phalA saMgrAmasonone usake phaleko vAdazAha ke sAmane upasthita - bheTa kara diyA, bAdazAhane kahAki - ye kisa jAgA phala haiM ? taba zAhane kahA ki usa AmravRkSake yaha phala haiM, isa bAtako suna kara bAdazAhane una manuSyoMse saba bAta pUchI, taba una lo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Sumatagyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 52] gAMne saba vRttAnta yathAvasthita jyoM kAtyoM kaha diyA, yaha suna kara zrI bAdazAhane atyanta cama. skRta ho kara aneka nara ratnose alaGkata sabhAmeM saba logoM ke sAmane saMgrAma sonIkI atyanta prazaM. sAkI, sAta vAra unakA paridhApana kiyA arthAt sAta khillateM siropAva diye tathA ati utsava ke sAtha unheM ghara bheja diyA, tadanantara saMgrAma sonI. kA yaza sarvatra phailaa| _ saMgrAma sonI paD darzanoMmeM kalpataruke samAna the,. jaise ki-gurjara bhUmikA nivAsI koI brAhmaNa janmase hI daridra thA vaha saMgrAma sonIko dAna zUra : suna kara mAMDavagaDhameM AyA aura vyavahAriyAMkI sabhAmeM baiThe hue saMgrAma sonIke pAsa pahuMcA, AzI. rvAda dekara vahAM baiTha gayA, sonIne kahA ki he viprarAja / kahAMse Aye ho ? vaha bolA ki-maiM kSIra samudrakA naukara hUM , usane Apake nAmakA eka lekha de kara mujhe bhejA hai, sonIne kahA ki-bAMco, taba usane lekhako isa prakAra pahA svasti prAcI dizA ke anta bhAgase bahuta se maNigaNAMse zobhita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unanay. Suratagyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 53 kSIra sindhu pRthivI para AzIrvAdase yukta vacaneAMse nirantara saMgrAmako sukha detA hai / uttama guNAMse vibhUSita lakSmI hamArI putrI hai aura tuma rUpa nArAyaNa ho, parantu kIrtimeM Azakta hone ke kAraNa Apa lakSmIko tRNavat mAnate haiM vizeSa kyA kheN||1|| yaha suna kara saMgrAma sonIne aGkake saba AbhUSaNoM sahita lAkha rupaye diye brAhmaNa idhara udhara dekhane lagA, taba vyavahArijanoMne kahAki-cayA dekhate ho ?-bolAki-merA janmase hI jo mitra dAridra thA use dekhatA hUM, hA mitra ! kahAM lale gaye ? isa prakAra kaha kara pukArane lagA, phira bolAkihAM maiMne jAna liyA sajjanoM ! suno jogaGgA aura yamunAko pAra kara gayA thA tathA jo kalyANadA. yinI narmadAke bhI pAra pahuMca gayA thA, nadiyoMke jalake lAMdhanekI to usakI bAta hI kyA hai jabaki vaha samudra ke bhI pAra pahuMca gayA thA, he rupa nArAyaNa / vaha hamArA cirasaJcita bhI mitra Apake dAna samudra ke pravAhakI taraGgoMmeM ekadama isa prakAra gotA lagA gayA hai ki mAlUma bhI nahIM par3atA hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Soratagyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54] isa bAtako suna kara zrI sonIne phira use lAkha rupaye dilvaaye| - -- TraeNka-kumArapAla bhUpAla. sabhya saMsArako mahArAja kumArapAlakA paricaya dilAnA-sUryako dIvA dikhAnekI upamA hai. kauna jaisA manuSya hai jisane itihAsakA thoDA bahutabhI jJAna prApta kiyA ho / aura kumArapAlaseM aparicita ho ? paraMtu haiM sRSTimeM ausebhI katipaya manuSyaki jinhone apane gharoMkI rAma kahAniyAM suna sunahI. jIvanako itizrI taka paUMcA diyA hai, una vicAre pAyaH svasAMpradAyika goSThipriya manuSyoMkI karNaga dvarAtaka isa kIrtikaumudika yazastri rAjAdhirAjakI kathAkA aMzabhI upakArI hai, yaha samajha kara solaMkI kula tilaka "usa tribhuvanapAlaka" mahAmaMDalezvara-rAjA kumArapAlakA skhalA paraMtu sarva janopayogi zabdoMme paricaya dilAyA jAtA hai. prabaMdhacintAmaNise patA milatA hai ki vi.saM.1128 kI caitra kRzna saptamI somavAra hastanakSatra aura namI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unvaway.Buratagyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [55 ] lagname karNadeva gujarAtakI gAdI para baiThAyA, karNadevakI eka mInaladevI nAmaka rANIthI joki karNATakake rAjA jayakezIkI laDakIthI, usakI kukSIseM siMha svamasUcita eka laDakA janmAthA usakA nAma unhoMne svamAnusAra jayasiMha rakhAthA. jayasiMhakoM karNadevane vi. saM. 1150 pauSa kRzna tRtIyA-zanivAra zravaNa nakSatra aura vRSa lagnameM siMhAsana para baiThAyAthA. aura khuda karNarAja karNAvatI nayI nagarI vasAkara rahane lagAthA. rAjyArohaNa ke samaya jayasiMhakI avasthA 3 varSakI thI. karNadevane 29-varSa 8 mAsa-21 dina rAjya kiyA thA / siddharAja jayasiMhane 1150 meM takhtanazIna hokara 1199 taka rAjya kiyaa| siddharAja jayasiMhake avasAnakA sAla saMvat prabaMdhacintAmaNikArane nahIM likhA / yahAM hamane jo ullekha kiyA hai so " rAjAvali koSTaka aura prabhAvaka caritrake AdhArase kiyA hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unuzway. Burratagyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 56 ] "dvAdazasvatha varSANAM, zateSu virateSu ca / ekoneSu mahInAthe, siddhAdhIze divaMgate / / ( dekho prabhAvaka caritra patra 393. kumArapAlake guNAnuvAda jaina kareM yaha to saM. gatahI hai parantu jainetara logAMne bhI isa bhUpAlakI kIrtike gAyana karane meM saMkoca nahI kiyA / kumArapAla caritra dvAzraya jo mahArAjA-gAyakavADa sarakArakI ora se pragaTa huA hai, usakI prastAvanAmeM-sadgata prophesara-maNibhAI nabhubhAI dvivedIne likhA hai ki-"kumArapAla ne jabase amArI ghoSaNA "-(jIvahiMsAbaMda) kI tabase yajJayAgameM bhI mAMsa " bali denA banda ho gayA, aura yava tathA zAli " homanekI cAla zuru ho gaI / logoMkI jIva " upara atyanta dayA baDhI / mAMsabhojana itanA" niSiddha ho gayA ki-sAre hindusthAna ( baMgAla " -paMjAba-ityAdi eka, yA dUsare prakArase thoDA " bahuta bhI mAMsa hindu kahalAnevAle upayogameM " lAte haiM parantu gujarAtameM to usakA gaMdha bhI laga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 57] " jAya to jhaTa snAna karane lagajAte haiM / aisI " vRtti logAMkI usa samayaseM bAMdhI huI Aja pa. "yaMta calI jA rahI haiM ). (dekho kumArapAla caritra hindIkI-aura kumArapAla dvAzrayakI prastAvanA ). - rAjasthAna ke kartA-karnala-ToDa-sAhiba ko citauDake kile meM rAjA lakSmaNasiMDa ke maMdirameM eka zilAlekha milA thA. jo ki-saMvata 1207 kA li. 'khA huA thA usameM mahArAja kumArapAlake viyoM likhA hai ki-mahArAjA kumArapAlane apane prabala pratApase saba zatruoMkoM dala diyA jisakI AjJAkAM pRthvIparake saba rAjAone apane mastakAra cddhaaiithii| jisane sAkaMbharI patiko apane caraNoM meM namAyA thA / jo khuda hathiyAra pakaDakara sapAdalakSa (deza) taka calA gayA thA. saba gaDha patiyoMko namAyA. thA sAlapura ( paMjAba ) ko bhI vaza kiyA thA / ( vesTarna iMDiyA TADa kRta) phAravasa sAhibane kitaneka kumAra pAla ke samayake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unanay. Suratagyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 58 ] lekhoM kA utArA liyA hai jisameM ekato - mAravADa dezameM " bADamera " gAMva ke tAbe 'hAthamonInAmaka gAmase thoDI dUrI para " kerADu " gAma hai, joki - bADamera - seM thoDese kosake phAMsale para hai vahAM jIrNa maMdi - ' roke aura gharoM ke khaMDerA meM se aneka zilAlekha milate haiM maMdira ke eka thaMbhe para saMvat 1209 mAgha kRzna caturdazI - zanivAra kA likhA kumArapAla ke samayakA lekha milA hai " usane kumArapAla ke sattA samayame abhaya dAna dilAnekA adhikAra hai jo kiaSTamI - ekAdazI - caturdazI ina 3 dinoke vAste 3 gAmemeM amArI phailAnekA sUcaka hai lekha laMbA honeseM yahAM akSara akSarakA utArA na karake sUcanA mAtra dI gaI hai / C jodhapura ke rAjyAntargata ' ratnapura ' koi kasavA hai usa gAmakI pazcima dizA meM ziva maMdirake ghumaTameM eka zilA lekha hai " usame " samasta rAjavirAjita - mahArAjAdhirAja - parama bhaTTAraka - parame - zvara nija bhuja vikrama raNAMgaNa vinirjita........... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 59 ] pArvatI pati vara labdha prauDha pratApa - zrI kumArapAla deva - kalyANa vijaya rAjye ityAdi vizeSaNoMseM suzobhita laMbA cauDA lekha hai aura usame amuka rAjAkI rANIkI tarpha se pharamAna hai ki amuka-amuka tithiyoMkoM kisIne jIva hiMsA nahI karanI agara koI jIva hiMsA karegA to usake 4 dramma - ( azarphiyeM -) daMDa kiyA jAvegA. ..... ..... dekho - phAra basa sAhibakI banAI rAsamAlA khaDa pahalA pRSTa - 301-302. isa bhUpAlane jaise zatruJjayatIrthapara - tAraNa durga ( tAraMgAjI ) para vizAla aura unnata jina caitya banavAye the vaise prastuta tIrthAdhirAja zrI girinAra tIrthapara jo caitya banavAye the unakoM Aja apane kumAra pAlakI TraMkake nAmaseM pahacAnate haiM, ina cai - tyAMkA nirmANa aura inakI pratiSThA vikrama saMvat 1199 se 1230 taka kisI bhI sAlame huI hai kyoMki - prastuta narezakA sattA samaya yaha hI hai / ApakI rAjadhAnI anahilapura - pATana, bhAratake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Somratagyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 60] usa samaya ke sarvotkRSTa nagare meM se eka thI / samaddhike zikhara pahuMcI huIthI / rAjA aura prajAke suMdara mahAlayoMse tathA meru parvata jaise UMce aura manohara devabhuvanAMse atyaMta alaMkRta thii| hemacaMdrAcAryane 'dvAzraya mahAkAvyameM isa nagarIkA bahuta varNana kiyA hai, sunA jAtA hai| ki usa samaya isa nagarameM 1800 to kroDAdhipati rahatethe / isa prakAra mahArAja eka baDe bhArI mahArAjya ke svA. mI the|" ____ " Apa jisa prakAra naitika aura sAmAjika viSayoMmeM auroMke lie Adarza svarupa the, usI prakAra dhArmika viSayoM meM bhI Apa utkRSTa dharmAtmA the, jitendriya the aura jJAnavAn the / zrImAn hemacaMdrAcAryakA jabase Apako apUrva samAgama huA tabhIse ApakI cittati dharmakI tarapha juDane lgii| niraMtara unase dharmopadeza sunane lge| dina pratidina jainadharma prati ApakI zraddhA baDhane tathA dRDha hone lagI / aMtameM saMvat 1216 ke varSameM zuddha zraddhAnapUrvaka jainadharmakI gRhastha dIkSA svIkArakI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Sorratagyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . samyaktvamUla dvAdaza vrata aMgIkAra kara pUrNa zrAvaka vane usa dinase niraMtara trikAla jinendra bhagavAn kI pUjA karane lge| parama guru zrI hemacaMdrAcAryakI vizeSa rupase upAsavA karane lage / aura paramAtmA mahAvIra praNIta ahiMsA svarupa jaina-dharmakA ArAdhana karane lage / Apa baDe dayAlu the kisI bhI jI. vakoM koI prakArakA kaSTa nahIM dete the / pUre satyavA. dI the, kabhI bhI asatya bhASaNa nahIM karate the| nirvi. kAra dRSTivAle the, nijakI rANIyoMke sivAya saMsAra mAtrakA strIsamUha Apako mAtA, bhaginI aura putrI tulya thA / mahArANI bhopala devIkI mRtyu ke bAda Ajanma brahmacarya vrata pAlana kiyA thA, rAjya lobhase sarvathA parAGmukhathe / madhapAna, tathA mAMsa aura abhakSya padArthokA bhakSaNa kabhI nahIM karate the, dIna duHkhIyoMkA aura arthI janoMko niraMtara agaNita dravya dAna karate the / garIba aura asamartha zrAvakAMke nirvAha ke lie harasAla lAkhoM rupaye rAjya ke khajAnemase detethe / Apane lAkhoM rupayoMko vyaya kara jainazAstrokA uddhAra karAyA aura aneka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Suratagyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 62 ] pustaka - bhaMDAra sthApana kiye / hajAroM purAtana jina -maMdiroMkA jIrNoddhAra karAkara tathA naye banavA kara bhArata - bhUmiko alaMkRtakI / tAraMgAdi tIrtha kSetroM para ke, darzanIya aura bhArata varSakI zilpa kalAke advitIya namUnerUpa, vizAla aura atyucca maMdira Aja bhI ApakI jainadharma priyatAko jagat meM jAhIra kara rahe haiM / isa prakAra Apane jainaba ke prabhAvako jagat meM bahuta baDhAyA / saMsArako sukhI kara apane AtmAkA uddhAra kiyA eka aMgreja vidvAn likhatA hai ki - " kumArapAlane jainadharmakA baDI utkRSTatAse pAlana kiyA aura sAre gujarAtako eka Adarza jaina - rAjya banAyA / " Apane apane guru zrI hemacaMdrAcAryakI mRtyu se cha mahIne bAda 1230 meM 80 varSa kI Ayu bhogakara, isa asAra saMsArako tyAga kara svarga prApta kiyA 99 [ kumArapAla caritrakI prastAvanAse uddhRta ] -- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Somatagyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [63] (TUka saMprati mahArAja) zrI bardhamAna svAmI ke paTTa prabhAvaka prathama zrI sudharma svAmI pAMcaveM gaNadhara aura pahale paTTadhara hue| pacAsa varSa gRhasthAzramameM raha kara tIsa varSa prabhukI sevAmeM vyatIta karake zrI bIraparamAtmAke nirvANa vAda bArAM varSa chadmadha aura ATha varSa kevalI avasthAmeM sarva AyuH sau 100 varSakA pUrNa karake vIra prabhuke nirvANase vIsa 20 varSa ke bAda mokSagAmI huve // 1 // unake pATapara jaMbusvAmI baiThe / jaMbusvAmIne 99 koTi sonAmohare choDa apsarA jaisI ATha striyoMkA tyAga kara mAtA pitAkI AjJA lekara sirpha solA 16 varSakI choTI umarameM bAla brahmacArI paNe sudharma svAmI ke pAsa dIkSA aMgIkAra kii| jaMbusvAmIne 16 varSa gRhasyabhAvameM-bIsa 20 varSa vrataparyAyameM 14 varSa yuga pradhAna pahaneM saphala Ayu 80 varSakA bhogakara zrI mahAvIrasvAmIke nirvANake bAda causaThave (64) varSa mokSa pApta kiyA / / / zrI jaMbusvAmIke pATapara zrI prabhavasvAmI vi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Suratagyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [64] rAjamAna hue vaha tIsa varSa saMsArameM aura 44 varSa dIkSAvasthAmeM rahakara 11 gyAraha varSa yuga pradhAna padameM rahakara 85 varSakA sarva AyuH pUrNakara prabhu zrI mahAvIrassamIke nirvANase 75 varSa pIche mokSa padhAre / 3 / __prabhavasvAmI ke padapara zrI zayyaMbhavasUri baiThe aura unhoMne yajJakI kriyA karAte huve yajJake sthaMbhake nI. cese zrI jinarAjakI pratimAko prakaTa karAkara A. sma zraddhAse darzana kiye. usIhI prazasta yogake ba. lase unako jaina darzanakI aura cAritra dharmakI prApti huI / prabhavasvAmIne inhe pratibodha kara apanA saMyama zruta aura AcArya pada diyA pada paraMparAse zayyaMbhava mUrijI bhagavAnake cauthe pATapara the| Apane jaba dIkSAlI usavakta Apake ghara laDakekI umeda vArI thI Apake cAritra leneke bAda ApakI sAMsArika dharmapatnIse eka lar3akA paidA huvAthA jaba vaha laDakA apane Apako acchI taraha samajhane lagA taba usako bhI ApaneM dIkSita kara liyaa| ApaneM jaba a. paneM apUrva jJAna balase laDakeke jIvita tarpha upayoga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Sorratagyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 65 ] diyA to sirpha 6 chaH mAsake bAda usakA kAla dikhAI diyA Apane usa svatanujamunikA zIghra kalyANa karaneke liye " zrI dazavaikAlika " sUtra banAkara usa honahAra bAlakako paDhAyA / laDakA usa sUtra ke anusAra kriyAko pAlakara samAdhi pUrvaka anazana kara devabhUmimeM deva huvA | dazakAlika sUtra dina pratidina saMyamI cAripAtra sAdhu sAdhvI vargako upakArI hone lagA, aura duSpasaha sUri paryaMta zAsanako upakArI hogA | 4 | zrI zayyaMbhava sUrijI ke pATapara zrI yazobhadrasU-rijI baiThe yaha AcArya 22 varSa sAMsArika avasthAmeM rahake dIkSita huve 14 varSa sAmAnya paryAya meM rahe 50 varSa yugapradhAnapadI pAkara 62 varSakI umara meM zrI manmahAvIra nirvANa se 98 varSa ke bAda svargArUDha hue // 5 // inake bAda zrI saMbhUtivijaya bhadrabAhu do pada dhara AcArya huve zrI saMbhUtivijayajI 42 varSa gRhasthAvasthA cA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Sorratagyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [66] lIsa 40 varSa sAmAnya paryAyameM 8 ATha varSa yuga prazanapaneM rahakara 90 varSakI AyuH pUrNa kara deva loka gye| bhadrabAhu svAmI 42 varSa saMsArameM rahakara 17 satArAM varSa sAmAnya paryAyameM 15 varSa yugapradhAna padvI pAlakara 76 varSakI avasthAmeM mAhAvora nirvANa ke 170 varSa bAda svargArUDha hue // 6 // ____ inake pATapara zrI sthUlibhadrajI baiThe sthUlibhadra svAmI 30 varSa gRhastha rahe 24 varSa sAmAnya . sAdhupanemeM rahai, 45 varSa yuga pradhAna padameM rahe 99 varSakI umarameM zrIvIraparamAtmAke nirvANase 215 varSe svargArUDha hue // 7 // ___ sthUlibhadrasvAmIke pATapara AryamahAgiri aura-Aryasuhasti sUrijI virAjamAna hue, AryamahAgiri baDe tyAgI the prAyaH jaMgaloMmeM rahakara AtmasAdhana kiyA karate the, jina kalpa ke vyavacheda honepara bhI usa kalpakI tulanA kiyA karate the ! ___ Aryamuhastimarijo vastimeM rahatethe paraMtu bar3e nirlepa the. bArAMvarSI duSkAlame kisI eka bhikSA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 67] carako bhikSA dekara ApaneM ApanA ziSya banAyA vaha bhikSAcara uttama bhAvase ekahI dinakA saMjama pAlakara kuNAlakA laDakA saMpati huaa| vaha bhAvibhavyAtmA saMprati kumAra jaba yuvAna huvA taba nagarameM rathayAtrAke sAtha phirate hue Aryamuhasti sUrijIko dekhakara pratibodhako prApta huA. janmAntarIya guru ziSya saMbaMdha. usane jAtismarNaseM jAna liyA. isI hI liye voha AcArya mahArAjakA pakkA upAsaka banagayA. AcArya mahArAjaneM use jaina dharmakA svarupa samajhAkara gRhasthA vasthAke ucita dharmase vibhUSita kiyA / saMpati nareza vAsudeva na hokara bhI trikhaMDAdhi. pati-ardha bharatabhoktA ardhasamrATa kahalAtA thA. ||sNprtike kiye zubha kAryoMkI suuci.|| 1205000 bAraha lAkha pAMca hajAra jina prAsAda banavAye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unuzway. Sorratagyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [68] eka kroDa pacIsa lAkha naye jina bimba vanavAye anArya dezoMmeM jahAM ki jainadharmako koI naha jAnatA thA vahAM bhI apane nijake AdamiyoMko bheja bheja kara dharmakI pravRtti kraaii|| kucha arasA pahale jaba cikAgomeM eka sArvajanika mahAsabhAmeM saMsAra bharake dharmanetA ekatra hue the taba jaina dharmake netA samajha kara zrI madAtmArAmajI mahArAja ko bhI AmaMtraNa AyAthA pUkti sUri zrI AtmArAmajI mAhArAjane apane dhArmika amUlAMkI pAbaMdIko mAna dekara Apa khuda na jAkara bairiSTara vIracaMda rAghavajI gAMdhIko bhejAthA vIracaMda rAghavajIne zrImAna ke siddhAntako samajhAkara aura anAdisiddha zrI jainadharmake tatvoko batAkara usa dezake logoMko khUba dharmamiya banA. yAthA, gAMdhIjI jaba lekcaroM dvArA usa deza ko jainadharmakI pavitratA evaM prAcInatA samajhA rahethe / __itanemeM vahAMke kisI zaharameM se zrI siddhacakra jIkA atI prAcIna yaMtra milA vo vIracaMda gAMdhIko dikhalAyA gayA, aura pUchA ke yaha kyA cIja hai ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 69 ] khAne nau 9 mAlUma dete hai aura saba prAyaH ghasA huvA honese samajha meM nahIM AtA gAMdhIjIne apane pAsase siddhacakra navapadajIkA maMNDala dikhalAkara unheM samajhAyA ki yaha amuka cIja hai isI prakAra aSTrIyAke " haMgarI" nAmaka prAMtake " budApesta" prasiddha zahara meM kisI aMgrejake kuA khodate hue, carama tIrthaMkara zrImanmahAvIra svAmIkI pratimA nikatIthI. jaina itihAsa ke anusAra ina pradezo meM saMprati " narezakA rAjya aura jainadharmake sucinha pramANa siddha hai. sAre sabhya saMsArakA yaha vizvAsa hai ki sana 1492 I0 meM "kolaMbasa " ne amerikAkA AviSkAra kiyA / para yaha mata bhramAtmaka hai| vahAM hindU aura bauddha bahuta purAne cihna mile haiM / dakSiNI ameri kAke "peru" nAmaka rAjyameM eka sUrya mandira hai / isakI mUrtikA AkAra unAva (datiyA) ke sUryya mandirakI mUrti se milatA hai / aura bhI kaI eka cinha milate haiM / jinase bahuta purAne jamAne meM hinduoMkA vahAM jAnA sAbita hotA hai. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 70 ] prophesara jAna phrAyara amerikA ke ' hAraparsa' nAmaka mAsika patrabhe eka lekha likhakara yaha bAta sAbita kara cuke haiM ki kapatAna kolambasake saiMkaDe varSa pahale bauddha dharma pracAraka gaNa vahAM gayethe, aura unhone bauddhadharma aura eziyAI sabhyatAkA pracAra kiyaathaa| hama kahate hai vo sUrya maMdira nahIM paraMtu jainokA dharmacakrI kyuM na ho ? pUrvakAlameM dharmacakra banAye jAte the aura voha devamUrtiyoMkI taraha vidhAna pUrvaka maMdiroM meM sthApana kiye jAte the / isa lekha ke vAcana samama vAcaka mahodaya- padmAsanAsIna zAntarasa ke vizrota eka paramayogIkI pratimA ke dekheMge, yaha pratiyA usa jagatpitAkI hai ki jisane apane azeSa dukhakA tilAJjali dekara saMsAra bhara ko apane samAna vidvaMdra banAneke liye AtmA mAtrako kalyANakA mArga batAyAthA, aura anAdi kAlIna anaMta janmoke pari dRDha baMdhe hue Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Sumatagyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [71] karmAkA nAza karake apane vIra mahAvIra jase yathAthaM nAmoko satya kara batAyAthA. jainasamAjakA maMta. vya haiki-cIramabhuke samayame jainadharma bahuta thoDe kSetrame thA. unake nirvANake 235 varSa bAda rAjA azokake pautra saMpati narezane usa dharmakA bahuta dUra taka phailAva kiyAthA azokane jaise buddhadharmakA pracAra karaneke liye apane lar3ake aura laDakoko sIlona (laMkAme ) bheja diyA thA vaise isa nRpatine apane vizvAsAspada upadezakAMko anyAnya dezome bhejAthA. sAthahI yahabhI jAnanA jarUrI hai 'ki mahArAja saMpatikI rAjya sImAsirpha bhArata ke amuka dezanagaromehI nahI, kintu saMsArake mAyAmatyeka khaMDame phailI huIthI. aba savAla yahAM yaha hosakatA hai ki jaise di. gvijayI narezakA jikara anya sAMpradAyika grathome aura saMsArake labhyazilAlekhome kyo nahI. pahalI zaMkAke samAdhAna ke vAste hamako rAjA zivaprasAda sitAre hindake likhe vAkyAMkA utArA kara lenA hIkA phI hogA ukta vidvAnane hindu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Undanay. Suratagyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 72] sthAnakA varNana karate hue likhAhai ki-"rAjya isa dezakA sadAse sUrya aura caMdravaMzi rAjAoMke gharAnemeM rahA. paraMtu agale samayake hindu rAjAoMkA vRttAnta kucha ThIka ThIka nahIM milatA. aura na unake sAla saMvatakA kucha patA lagatA hai jo kisI kavi. yAM bhATane kisI rAjAkA kucha hAla likhAbhI hai to use usane apanI kavitAkI zakti dikhalAne ke liye asA baDhAyA hai ki aba sacako jhUThase judA karanA bahUta kAThina hogayA. sivAya isake brAhmaNone baudharAjAoMko asura aura rAkSasa ThaharA kara bahutekA nAma mAtrabhI apane graMthome likhanA choDa diyA. aura isI taraha baudha graMthakArone inake rAjAoMkA varNana apanI pustakomeM likhanA ayogya jAnA tisaparabhI bahutase graMtha aba lopa ho gaye, baudheAMne brAhmaNoke graMtha nAza kiye. aura brAhmaNone baudhoke graMtha gArada kiye. musalamAnone donoko midIme milA diyA." dUsarA savAla yahabhI hosakatAhai ki-saMpati rAjAke nAmakA koi zilAlekha kyo nahI milatA? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [73] isakA samAdhAna yaha hai ki jaise Aja hindusthAname aneka dAnazIla manuSya haiM balki ginatI kIjAya to hindusthAname prati varSa sAThakroDa rupayekA dAna hotA hai uname kitaneka udAra mahAzaya to kisIkIbhI AMkhoke sAmane dAna nahI karate aura karake kabhI kahatebhI nahI. unakA kathana aura maM. tavya hai ki___ " yajJaH kSarati asatyena, tapaH kSarati mAyayA - AyuH pUjyA'pavAdena. dAnaM tu pari kIrtanAt // 1 // artha-asatya bolanese yajJakA phala naSTha hojAtA hai, yAyA karanese arthAt daMbha-kapaTa-paravaMcanA karanese tapakA phala hArA jAtA hai apane pUjya upa. kArI puruSoMkA apavAda karanese arthAt unako nindA karanese jindagI ghaTatI hai aura-dUsare ke pAsa prakAza karanese dUsareke sAmane apanI baDAI karanese dAnakA phala alpa hojAtA hai. yaha samajhakara kitaneka bhAgyavAna kroDoM rupayoMkA dAna dete hue bhInAmavarIkA lAlaca nahI rakhate. isase mAlUma hotA hai ki saMpati mahArAjabhI ausIhI vRtti ke manuSya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] the sunAjAtA hai ki navAGgI TIkAkAra abhaya devasUrijI ke saMpradAyame zilAlekha likhAnA anucita samajhA jAtAthA. karmAzAha zeTha ke karAye zrI zatruMjaya mahAtIrtha ke uddhArake kArya me sarva prakAra ke svataMtra adhikAroM ke hote hue bhI AcAryazrI " vidyAmaNDa Na" sUrijIne apanA nAma kisI zilAlekhame darja nahI karavAyA, dUra na jAkara vartamAna yugakI vicAraNA karate hue mAlUma detA hai ki AjabhI saMsAra me jaise manuSya hai ki jo kArya karake bhInAmakI paravAha nahI karate jodhapura rAjyAntargata kAparaDA tIrtha ke uddhAra me AcArya zrI vijaya nemisUrijIne jojo kaTa sahana kiye hai; sunakara anahadda anumodanA AtI hai, paraMtu usa tIrtha para unhone apanA nAma kisI prazasti me nahI likhavA. aba mukhya bAta yaha hai saMprati nareza ke honemeM kyA pramANa hai ? usake uttara meM itanAhI kahanA ho gAki saMpati ke astitvame jaina itihAsahI pramANabhUta haiM ! saMsArame jaisA koI sAhityakSetra nahI ki jisa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Sorratagyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 75] me jainasAhityake aMgabhUta jaina itihAsakA pracAra nahI ho| yahAM prasaMgase jaina tihAsika graMthokA paricaya karA denA ucita samajhakara thoDose kathA graMthoke nAma likhe jAte haiM / vAcaka mahAzaya unhe paDhakara jarura phAyadA utthaayeNge| (1) triSaSTi zalAkA puruSacaritra-isa ke kartA AcArya zrI hemacaMdrasUri hai ApakA janma vikrama saM. 1145-nirvANa 1230 / (2) yAzrayakAvya-(prAkRta) kalikAla sarvajJa zrImAn hemacandrAcAryane vikrama saM. 1200 ke karIba isakI racanA kI hai. (3) yAzrayakAvya (saMskRta) unhI kalikAla sarvajJa zrImAn hemacandrAcAryakI yaha racanA hai| isakI racanA vi saM. 1217 ke AsapAsa huI hai| (4) pariziSTa parva-yahakRti bhI uparyukta zrImAn hemacandrAcAryajIkIhI hai. (5) kIrtikaumudI-isa kAvyakA racayitA some Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 76 ] zvara bhaTTa hai- joki gujarAta ke solaMkiyAMkA purohita thA Apane isakI racanA vi. saM. 1282 ke karIbakI hai| (6) vasantavilAsa - isako bAlacandramUrine terahavIM zatAbdI meM banAyA hai isameM vastupAla tejapAlakA vRtAnta hai / (7) dharmAbhyudaya mahAkAvya - vijaya sena mUrike ziSya zrI udayaprabhasUrine terahavIM zatAbdIme isako banAyA hai / 14 sargeme yaha kAvya vibhakta hai (8) vastupAla tejapAla prazasti zrImAn jayasiMhasUrine terahavI zatAdvI meM ise banAyA hai. * (9) sukRtasaMtIrtana - vi. saM. 1205 ke karIva lavaNasiMha ke putra arisiMhane isako banAyA hai, isameM aNahilavADeko vasAne vAle rAjA vanarAjase lekarake subhaTa sAmaMtasiMha takake cAvaDoMkI vaMzAvalI tathA mUlarAja se bhImadeva taka ke, aNahilavADeke solaMkiyoMkA evaM arNorAjase vIradhavala takake gholakA bAdhekA saMkSipta vRtAnta aura vastu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Somatagyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [77] pAlakA vistRta caritra hai, yAMto jinaharSakA vastupAla caritra somezvarakI kIrtikaumudI sukRta saMkIrtanakA jarmana bhASAmeM bhASAntara mophekara DaoN. buhalarane kiyA thA aura usakA aMgrejI anuvAda, i. eca. varagesane inDiyanaenTiverImeM bhI prakAzita karavAyA thA / (10) hammIramadamadana-yaha eka nATakakA grantha hai isakI racanA vIramarike ziSya jayasiMhamUrine .vi. saM. 1286 ke karIba kiihai| (11) kumAravihAra prazasti-isa prazastike ka.rtA zrImAn vardhamAna gaNohaiM terahavI zatAdvImeM yaha banAI hai kumArapAlake banAe hue eka maMdirakI yaha prazasti hai. (12) kumAravihAra zataka-isake racayitA rA. macandrAcArya hai isameM kumArapAlake banAe hue mandirakA vRttAnta hai| ___ (13) kumArapAlacaritra-somezvara bhane isako caudahavIM zAtAdvImeM likhA hai isame rAjA kumArapAlakA caritra hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Suratagyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [78 ] (14) prabhAvakacaritra-aitihAsika viSayakA yaha uttama grantha hai, zrImAn prabhAcandra AcAryane isako vi. saM. 1334 meM banAyA hai| isameM vajrasvAmI Adike 22 prabaMdha hai (15) prabandha cintAmaNi-isake kartA haiM meru tuMgAcArya vi. saM. 1361 meM isako banAyA hai. (16) zrI tIrthakalpa-isake kartA zrImAn jinaprabhamUri haiM isa granthakA dUsarA nAma kalpapradIpa hai jinaprabhasUri vi. saM. 1365 meM hue haiM isa granthameM karIba 58 kalpa aura stava haiM.. (17) vicArazreNI-isake kartA meru tuMgAcArya haiN| yaha grantha aMcalagacchIya AcAryane banAyA hai isa granthasebhI gujarAtake cAvaDA rAjAoMke rAjatva samaya patA milatA hai. (18) sthavirAvalI-isake kartAbhI aMcalagacchIya meru tuMgAcAryahI haiM isameM kaI AcAryokA varNana hai| (19) macchapabandha-isake kartA haiM kakasUri vi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [79 ) saM. 1371 meM isako banAyA hai isa granthameM samarAzAha tathA sahajAzAhake jIvana caritra hai yeha donoM dezalake putra the. (20) mahAmoha parAjaya nATaka-yazaH pAla maMtrIne ajayapAla rAjyameM isako banAyA hai. (21) kumudacandra prakaraNa-isake kartA haiM zrImAn yazazcandra / isameM vAdi devamUri aura paM. kumucandrakA saMvAda diyA gayA hai| * (2) prabandhakoza-isako caturviMzati prabandha kahate haiM / maladhArI zrImAn rAja zekhara mUrine 'vi. saM. 14.5 meM isako banAyA hai. _(23) dumArapAla caritra-isako zrImAn jayasiMhamUrine vi0 saM. 1422 meM banAyA hai. . (24) kubhArapAla caritra-isake kartA haiM zrImAn somatilakasarine vi. saM. 1424 ke AsapAsa isako racA hai| isameM bhI unhIM rAjAoMkA vRttAnta haiN| (25) kumArapAla caritra-caudahavI zatAdvI ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Soratagyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 80 ] AsapAsa ratnasiMharike ziSya cAritra sundara gaNine isako banAyA hai isameM bhI mUlarAjase lagAkara kumArapAla taka ke selakiyoMkA itihAsa hai. (27) upadeza saptatikA - isa granthake kartA soma dharma gaNi haiM yaha grantha bhI upadeza taraMgiNI kI taraha kitaneka aMzA meM aitihAsika rItyA upayogI hai isa grantha kI saMvat 1422 meM racanA huI hai / (28) gurvAvalI - isake kartA haiM muni sundarasUri / yaha grantha vi.saM. 1466 meM banA hai / (29) kumArapAla prabandha - isake racayitA hai zrImAn jinamaMDala upAdhyAya vi. saM. 1492 meM isako banAyA hai. (30) mahAvIra prazasti - vi0 saM0 145 meM zrImAn cAritraratra gaNine isako banAyA hai / isa granthameM citrakUTa ke mahAvIra svAmIke maMdirakI prazasti hai / (31) paMcAzati prabodha saMbandha zrImAn zubhazIla gaNine vi0 saM. 1521 meM isako banAyA hai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Sumatagyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1 ] isameM kaI eka nibandha haiM jaise gautama svAmIkA aTA pada tIrtha baMdana kAnaDA mahAvIra sthApanA, jina prabhAvArya saMvandha jinaprabhari avadAta saMbandha jha as sAdhu saMvandha vagairaha / (32) vastupAla carica isake kartA tapAcchIya zrImAn jina harSa gaNi haiM solahavIM zatAbdImeM yaha banA hai. (33) soma saubhAgya kAvya - yaha kAvya pratiSThA * soma gaNi viracita hai isako vi. saM0 1524 meM banAyA hai / (34) guru guNa ratnAkara kAvya - isake racayitA zrImAn soma cAritra gaNine vi0 saM0 1541 meM isako banAyA hai / 35 jagadaguru kAvya 233 zloka kA yaha eka choTAsA kA hai isake kartA vimalasAgara gaNike ziSya zrImAn padmasAgara gaNi haiM saM. 1646 meM yaha kAvya banA hai. (36) upadeza taraMgiNI isake kartA zrImAn Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Stratagyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [82] ratna maMDaNagaNi haiM solahavI zatAbdI me Apa hue haiN| ___ (37) hIra saubhAgya kAvya-zrImAn siMhavimala gaNike ziSya zrIdevavimala gaNikA banAyA huA yaha eka mahAkAvya hai. (38) zrIvijayaprazasti kAvya bhI eka bar3A bhArI aitihAsika kAvya hai isake kartA zrImAn hemavijaya gaNI tathA zrImAn guNa vijaya gaNI haiM yaha bhI mahAkAvya kA grantha hai vi0 saM0 1688. meM yaha kAvya banA hai. (39) zrI bhAnucaMdra caritra-isa kAvya ke racapitA zrImAn siddhicandra upAdhyAya hai satarahavI javAdImeM isako banAyA hai (40) vijayadeva mAhAtmya. isake kartA zrI. mAn vallabhopAdhyAya hai / rasameM zrIvijaya-devamUrijIke jIvanakA varNana karanemeM AyA hai| (41) digavijaya mahAkAvya-18 vIzatAdImeM zrImAn megha vijaya upAdhyAyane isako banAyA hai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay.Burratagyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [83 ] isameM adhikatayA vijayapabhasUrikA hI aitihAsika vRttAnta hai| (42) devAnandAbhyudaya mahAkAvya-isako bhI megha vijaya upAdhyAyane banAyA hai isameM vijaya devasUrikA aitihAsika vRttAnta hai. (43) jhaghaDu caritra-isake kartA zrImAn sarvAnaMdasari haiM isameM jhaghaDu zAhakA jIvanacaritra vistArapUrvaka diyA gayA hai, tathA aura bhI bahutasI aiti* hAsika bAtoMkA ullekha hai yaha grantha chapa cukA hai| (44) sukRtasAgara-isake racayitA zrI ratnama' NDana gaNi haiM isameM pethaDa, jhAMjhaNa tathA tapAgacchoya dharma ghoghamUrikA jIvana caritra hai-ina itihAsa saMbaMdhadhI graMtho ke AdhArapara hI jyAdAtara hindu. sthAnakA nirvAha hai varan anya saMpadAyoMme aitihA. sika graMthokI bahutahI truTi hai / pUrvoka graMthAmeM kisa kisa deza yAnarezAkA varNana hai. phipsa kisa samayame kyA kyA ghaTanA banI hai usakA patA una una graMthose hI laga sakatA hai / hAM itanA to jarura hai ki ina aitihAsika grantho keviSaya vibhAgakA - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 84 ] lpa paricaya " jaina sAhitya sammelana " nAmaka vivarNa pustaka ke lekhoMse lagasakatA hai, usame mu. vidyAvijaya jI jaise muniyoMke aura sAhityAcArya vizvezvaranAtha jaise paripakka abhyAsiyoMke lekhoM se bahutaso vAtoMkA spasTIkaraNa ho sakatA hai. ( uparyukta pustakoke nAma bhI vahAMsehI utAre ) sivAya inake " vasudevahiNDI " aura "pauma cariya " nAmaka graMtha upara likhe graMthose bhI ati prAcIna aura itihAsa ke bhaMDAra haiM muzakila yaha hai ki unako Aja taka kisIne chapavAkara prasiddha nahI kiyA / paumacariya to abhI thoDA samaya huA bhAvanagarakI zrI jainadharmaprasArakasabhA tarphase chapa gayA hai adhika saubhAgyakI bAta yaha hai ki usa graMthakA saMzodhana kArya jarmana vidvAna Do0 harmana je kobIke hAtha se hI samApta huA hai 1 isa savistara lekhakA azaya sirpha itanA hI ki yaha pratimA (mUrti) saMprati rAjA ke samaya kI hI eziyA khaMDake haMgarI mAnta vartti budApesta zaha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [85] ramese nikalI hai| itanA hI hamArA vaktavya hai| ina TUkoke alAvA-neminAtha DhUMka 1 mAnasiMha bhojarAja DhUMka, aMbikAmAtA DhUMka merakavazI 4 tIsarI TraMka 5 authI TraMka 6 pAMcamI DhUMka 7 kA. likA TraMka 8 __inake atirikta rAjImatI phuphA vagairaha aneka guphAoM sahasAvana vagairaha aneka vaNa, hasti kuMDa Adi aneka kuMDa / anekAneka apUrva vRkSa / anekAneka jharaNe / anekAneka ltaaoN| anekAne khaniyeM / anekAneka tApasAzrama / dhyAna lagAnekI jagaha / yogAbhyAsake sthAna, havAkhAneke kUTa / aneka auSadhiyAM, aneka ratra, aneka maNi, aneka jaDI, aneka bUTI, aneka rasa kuMpI / aneka caraNapAdukA / anekAneka pUrvapuruSoMke smAraka cinha, yahAM upalabdha ho rahe, haiM aneka prazastiyAM, aneka zilAlekha aneka lipI / aneka dAnapatra tAmrapatra-pratimAlekha-yahAM itihAsakI truTi ke pUraNa karanevAle vidyamAna hai| ____ aneka jAtike vRkSa / aneka tarahake phUla / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 86 ] aneka tarahake phala, aneka prakArakI latAyeM / aneka tarahakI lakaDI / aneka jAtikI dhAtuoM / aneka jAtike mRga / aneka jAtike pakSI | aneka jAtike vyAghra aneka jAti ke sarpa -siMha - zAdUla - hakIkaphaTika - nIlama - yoganiSTa yogi- aneka dhyAnA rUDha tapasvI - aneka kaMdAhArI vanavAsI- aneka maMtra vAdI aneka dIrghAyu avadhUta anekAneka brahmacArI / isa parvatameM rahate the / / giranAra tIrtha ke savistara hAlake liye daula.. tacaMdajI varoDiyAkA likhA giranAra mahAtmya de khanekI bhalAmaNa karake kalyANake kAraNa bhUta isa graMthako samApta kiyA jAtA hai / OM zAMti 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Sonatagyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // giranAra rAsa // zrI sAradAyai namaH atha zrI girinAri girino uddhAra likhyate // vstu|| sayala vAsava // vasepayamUla namizuM niraMtara .cittabhattibhara // sAMti karaNa cauvisa jInavara // neminAtha bAvIsamAe // siyalarayaNa bhaMDAra suI* kara tasa paya pAya anusarie / mahimA gaDha giranAra // sahiguru A deza sIra lai // bolisa kapi vicAra // 1 // DhAla 1. // dezI budharAsAni // kaipi vicAra kahuM mana raMgA zruta devi AdhArajI // vadanakamala // vilazevara vANIsA sAmaNI saMbhArajI // 1 // jaMbudvIpa bharata kSetra mAhe // uttara dIze udArajI // manohara kAzmIra mukhya maMDana / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Suratagyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 88] navaphula pattana sArajI // 2 // tihAM navahaMsa nAme che naravara // vijayA che tasa rANIjI // caMdra zeTha tiNa pura adhikArI vinayavaMta bahu prANIjI // 3 // naMdana trane tAsanIrupama // ratana vaDo viivhaariijii|| bIjo madanapUraNasiMha bIjo jainadharma adhikArIjI // 4 // lakSamIvaMta sulakSaNa sobhita // teje ravi paratApIjo / / dRDha kch| mukha mIThA bole / jasa kirti jaga vyApIjI // 5 // vinaya viveka dAna guNa pu. raNa / / rAya dIye bahu mAnajI // vaDo baMdhava musadA vicakSaNA zrAvaka ratna pradhAnajI // 6 // ratana zeTha nigharaNI padamaNI // silavaMtI suvicArajI / teino suta bAlaka buddhivaMto || komala nAme kumArajI // 7 // neminAtha noravANa padhArA / varasa sAhasa huA AThajI ratana zeTha tiNa avasara huo graMthe evo pAThajI // 8 // atIsayajJAnI proDha mAhA. deva // vana pohotA riSIrAjajI / rAjA ratana zeTha savIvAMde sIdhA vaMchita kAjajI // 9 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay.Borratagyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 89 ] DhAla 2. || sAMbhalI jInavara mukhathI sAdhuM || e dezI che / / sabhA sahU Agale soya munivara || dharma dezanA bhAsere bhavika jivane bhava bhaya haravA / pravacana va . cana prakAzere || dharma karore dharmadhuraMdhara || 1 || artha kAmane kAmere || dharma tathA saMbala viNa kaho kiMma // prAMNI vAMchita pAnere // 2 // soe dharma doi bhede bhASyo // zrI Agyama jIna rAjejI || sarva vRtti dezavRtti a *dhikAre ||3|| yati zrAvakane kAjere paMca mahAvrata dhArI munivara || 4 || zrAvaka vIratA viratIre || zrIjIna ANA doyane adhakI // dayA bhAva anusaratIre / / peheluM samakIta sudha karevA || zrI jina bhakti udArare // soe ArAdho cAra niSepe / bolete anujoga dvArere nAmathApanA dravya bhAvajIna || jIna nAmA nAma jInare || ThavaNajInAte jInavara pratimA || sohamasAmi vacanare || 6 || 0 || dravya jinA jona jIva kahIje || vaMde bharata nariMdare || samavasaraNa beThAje svAmI // te to bhAvi jInaMdare || || dha0 || bhAva jiNaMdataNo jo virahe || jIna pratimAM jina sarakhire / dravya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Somatagyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [90] bhAva pujA tasa sAre // bhavijana pravacana parakhIre // 8 // 30 // bhAva pujA te kahI munivarane // zrAvakane dravyabhAvare // vRddhivAde bolIjI pujA bhavajala taravA nAvare // 9||dh0|| zrI jina aMge majana karatAM ||st upavAsatuM punyare dravya sugaMdha vilepana karatAM // sahasa lAbha hoya dhanyare // 10 // dha0 // surabhi kusama mAlAye pUje / lAbha lakSa upavAsare // nATaka gIta karejina Age // lahe anaMta mukha vAsare // 11 // 30 // zrI jina bhakti taNAM phala : ehavAM // jAMNI lAbha dharIjere // vali viSeke zejeM. jaya sevA / / lAbha pAranalahIjere / / 12 // dha0 // . bhAga eka zeva'jaya kero // tIrtha zrI girinArare / / nemikalyANika traNa huA jihAM / / mahimA na lahuM pArare 13 // 50 // pragaTa zrI prabhAsa purANe // jo jo mUkI mAnare // revatanemi taNo je mahimA / umayAne izAnare // 14 // dha0 // vali baMdhana sAmarya taNe khape // tapajihAM tapyo murArIre // adhikAra pragaTa jihAM dise // vAmanane avatArere 15 // 10 // ytH||prbhaas purAMNanA zloka // padmAsana samAsIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 91] zyAmamUrtiniraMjanaH neminAthaH zivetyAkhyA, nAma: cakrespa vAmanaH // 1 // revatAdro jinonemi yugAdi vimalAcale RSINAmAzramA devA muktimArgasya kA. raNaM // 2 // kalikAle mahAghore, srvklmshnaashnH| darzanAdasparzanA deva koTI yajJa phala pradata // 3 // ujjayaMta girau ramyA, mAdhe kRSNa caturdazI / tasyAM jAgaraNaM kRtvA saMjAto nirmalo hriH||4|| natvA zatrujayaM tIrtha, gatvAcaraivatAcalaM / snAtvA gajapade * kuMDe punarjanma na vidyate // // DhAla 3 purvlii|| revata girivara nemizvara mUrati // utapatino adhikArare // jIrNa prabaMdhe je vali bolyo // te sugajo vistArare // 1 // 40 // bhaviyaNa bhAva ghaNo mana ANi // sAMbhalI zrI guru vAMNire // tiraya jAtrA taNA phala jANI // janma saphala karo pANire // 2 // bha0 acaMbA A eNa bharate atita covidhi // trijA sAgara svAmire // ujjeNi rAjA nara vaahn|| puche avasara pAmIre // 0 // 3 // kaiye mukti hose Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] mujha devA || jinavara kahe tivArere || AgAmaka covizi nemijina || bAvIsamAneM vArere // bha0 // 4 // ema suNi sAgara jina pAse / so nRpa saMjama leire // paMcama kalpa to pati hUvo || avadhI jJAna ghareire // bha0 // 5 // kIdhuM vajramaya mRtikAnu zrIneminAthanuM biMvare || parama bhAvasuM pUje vAsava daza sAgara avilaMbare // bha0 6 || neminAthanA traNa kalpANaka raivata girIvara jANIre || sekha Ayu ApaNa pUMlainesA pratimA tihAM ANIre // bha0 // 7 // girigaMdharvanA caitya manoharaH garbha gehanipAvere: sovana ratna maNImaya mUrtiH tiNakAra tihAM ThAvere // bha0 8 || kaMcana balAka nAma nipAvyu bhuvanati Agala sArare // bajramaya mRtikA sAmurati tyAMthApi manohArareH // bha0 // 9 // sohari neminAthane vAre huvo nRpa puNya sArare nema mukhe purava bhava samarI poto gaDha giranArare // bha // 10 // tahAM nija kRtya jIna pratimA pUjI sutane sAMpI rAjyare nemipA se saMjama vrata pALI sAdhu saMghale kAjare // bha0 // 11 // e revata tiratha muLa utpacI puraba puraSe bhAkhIre // valI zetruMjaya // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Somratagyanbhandar.com : Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtama mAMhI vAta esi paradAkhIre // bha0 // 12 // zrI zejujaya udhAra karAvyA / bharatAdike jai vaarere|| nemanAdhanA traNa kalyANika revata giriye te vArere / bha0 // 13 // vara prAsAda bharAvi pratimAnaba pAMDava uddhArare thApo lepataNI prabhu mUrati tihAM evo adhikArare / / bha0 // 14 // ima girinAra tirathano mahImA avadhAro bhavi lokare neminAthanI sevA sArI laho anaMta phala thokare // bha0 // 15 // DhAla cothI. * bharata nRpa bhAvazu e e cAla che / / dezi stutinI // ema suNI sahiguru desanAe zrAvaka sohe ratnake // harakha dhare suNo he // sabhA sahu koi dekhatAM he // kare abhIgraha dhanya ke ha0 // 1 // AjathakI prabhu mAya e paMca vigaya parihAra ke ha0 bhomi zayana brahmacarya dharuM he leyu ekavAra AhAra ke ||h0 // 2 // saMgha saha giranAra jAvA he jIhAM nahI bheTu nemake ha0 tihAM lagIme aMgIkaroro iha abhigraha ema ke // 40 // 3 // mANa zarIre jodharu he karu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 94 ] = eka jAtrA sArake || ha0 || 4 || saha gurune ema binabIe || poce ghara parIvAra ke // 60 // 4 // rAya pratekeri vInatie lIdhuM murata caMgake // ha0 // kaMkotarI tihAM pATha vee || thAnaka thAnake mana raMgake || 30 ||5|| nagarI mAhe gokhAnyuM jehane joe jeke || ha0 || 6 || tesavilpo muja pAsathie jAtrA karo gharI snehake // ha0 || 6 || saMgha sabala tihAM melioe || lokana lAbhe pArake || ha0 || sahajatrAlAni saMkhyA nahi he || gaja ratha azva udAra ke // 60 // 7 // paDaha amAri jAviyAre || sAge loka apArake || hadeg // 8 // baMdha mukAvI bahu parie - loka prate satkArake // 60 // 8 // karabhakhacara sobhana bharA hai || kare sakhAyata rAyake // 60 // 9 // sainya sabala sAdhe liyAre ulaTa aMga na mAyake // 0 // 9 // seThANI rANI kaneye / / kare mokalAmaNI kAjake ha0 || rANI kahe kipaNa thaie || rakhe a NAbo lAjake i0 || 10 || detAM kara caMco rakhe e lakSmI liyo muja pAsake ha0 // tujo mAhArI benaDIe || jo kahavAiza sAvaza ke ha0 // / 11 saMgha * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 951 pati tilaka dharAviyA e / zrAvaka ratna sunANa ke // 0 // koTI dhvaja vyavahAriyAe // malIyA rANarAya ke // ha0 // 12 // derAsara sAthe ghaNAe / pujA bhakti jinaMda ke // 0 // gaMddharva jJAna kalA kare e // bhATa bhaTita kahe chaMda ke // ha0 // 13 // jala sukhane kA liyA he // sAthe carma talAba ke // ha0 // sabala sAcavaNI saMghanire / / dIna 2 a. dhiko bhAvake / / h0||14|| mArga tIratha vaMdatA e // * sahaguru sAthe sucaMdake / / h015| relAto lAgiri AviAe / kuzale saghalo saMghake // ha0 // DerA / taMbu khaDA kiyA e // utariyA mahata umaMga ke // 10 // 16 // DhAla 5 mo. rolA tolA parvatanI ghATI // zrI saMga utare jAmajI puruSa eka vikarAla karupI // sAmo AvI kahe tAmajI // 1 // suNajo suNajore bhavi lokAINa thAnaka thIrathAojI // munanere samajhAvA rakhe koi Agala jAojI ||su0||2|| ati kAlo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unuzway. Sorratagyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 96] maza puMja sarikho // supaDa sarIkhA kAnanI Ayo nara Ayo siMha srikho| daMta khari pAsa mAnanI su0||3|| moTA muMDala sarikho mastaka // viza na. khapAvaDA zamAnajI // aTTAhAsa kare ati uco // loka prate bIhAbejI // su0 // 4 // aneka janane vidAravA lAgo // huvo hAhA ravatAnajI // rAja purakha mubhaTe savi Adi / so bolAvyo sAmajI / / su0 // 5 / / kuNa tuM deva ache vAdAnava // kAMjanane saMtApejI // pujAdIka joie te mAgo / jIma saM.. ghavI tuma ApeNI // su0 6 // so kahe samajhAvA pAkhe paga jo bharase koire / to mAhA mukha mAhe - thaine // jamapura jAse soijI // su0 // 7 // ___ // DhAla chtth|| aho otama kula mAheruH // e dezI // phAgaNe phAga khelAviI // vANi muNI soe purakhani vilakhAM thayAM sahU manajI // teha subhaTa sina AviyA ||sNghvii jihAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 97 ] ratnajI // 1 // teNe vAta Avi kahI / / suNi vacana kaDUA kAnajI // saMgha pati savI parIvAra su, vIlakhA thayA asamAnanI // 2 // gIranAra tIrathe. jAyatAM / / upano vice aMtarAyajI // kaho kiNI vIddha kelavI // kIje kisyo upAyajo // 3 // ihAM kolAhala thayo ghaNo ||thaaNn ke thAnake vAtano / / nAsatAM hiMDe kAyarA // melo savI saMghAnajI // 4 // kAmani jana kalirava kare / / mana dhare ati aMdohajI // hAhA vacana tihAM ucare // sAMbhare gharano mohajI / / 5 / / eka kahe pAchA valo // jAtrA pohatti jANajI // jIvatAM jo nara hoyase / to pAmaze kalyANajI // 6 // eka kahe jai hove te kharUM / / ama bhaNI zrI jina pAyajo // zrInemijona bheTayA vInA // pAchA valI kuNa jAyanI // 7 / / eka kahe nimitane puchIi / hoya je jANA josano // eka kahe saMgha prastAMnamAM / / murta prate die dosano // 8 // saMghavI sAhasa AdarI / teDayA jana madhvasta no / jai pIchavo eha puruSa nai, zubha vacane karIsvastajI // 9 // eje kahe. tai kIjII / / dijII mAMge jehajI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umesesy.Samantagyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [98] malapare karIne saMtoSIi ||riijhvo vene te hajI // 10 // so pretane jai puchIuM / / pochavI vinaya vacanajI / / sau kahe sAcuM sAMbhalo // eNai girI rahu nisa dinajI // 11 // svAmi achU A bhomino // huM devarupI jANajI / / tuma saMghano vaDo mAnavI / / mujha Apo eka ANajI / / 12 / / pache saMgha sahu nirbhaya thai / / paMthe pohacore khemajI // eha kathana jo nahi mAnaso / to bheTaso kema tume nemajI // 13 // saMgha pati ratna te sAMbhalI // ehavA tIhAM samAcArajI // sahu. saMghane bai sArI karI // bole ema vicaarjo||14|| // DhAla 7 mii|| (naMdyA ma karaso koinI paarkiire|| e dezI che ) dhavala zeTha lai bheTaNuM A dezImAM paNa che / ratnazeTha kahe saMghanere // vacana eka avadhArore // iNa thAnake ame rezuM ekalAre,tume jai nema juhArore ratra // 1 // athira kalevara Aja saMghanere / kAma no te nahI Avere // to pache iNe kI nIpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 99 ] je || muja mana ehavo che bhAvare ratna // 2 // rANijAyA rAota sI // kahe zeThane tAmare | ciraMjIvo ratna tuM sadA / eha amAruM kAmare ratna || 3 | svAmi ApaNa kere kAraNe // traNa jima tolI lIjere || vRti tamArI ame bhoga || te AMzI - gaNa kema kIjere ratna || 4 || taba sAdharmo zrAvaka kahe || su saMgha patI vAtare // tuM nara ratna kukhe dharau // dhanya tumArI mAtare ratra || 5|| lakSonA udara bharo tume // * AzA te sahUnI purore || mAna dije pRthvi pati | - // guNe nahI adhurore ratna || 3 || mahiala bhAra karavA ame || avatarA jagamAM jANore || prabhu amArAM asAra kalevarAM || amane zrI saMghane khapa ANore ratna || 7|| madana pUraNa bAMdhava vihu~ // kahe bhAijI suNo arjare // baDa baMdhava tame amataNA || ThAma pitAneM samarjare ratna || 8 || pitAne Aghina jema beTa DA || tima ame dAsa tamArAre // tuma vijoge sunArA savi || tume cho kuTaMba siNagAre ratra || 9 || Age. zamane lakhamaNA // triNa jema tolA caraNa re || kAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100 ] e amace sirakaro // tumane hoMjo kalyANare ratna // 10 // // DhAla 8 mI" ( tiratha aSTApada namiye / / e dezI // pIu rAkhe prANa AdhAra // padamaNi ema bhAMkhere / tuma pAse kuNa gati nArini // ama jIvana kuNa rAkhere / pI0 1 // tuma vijoge ekalI a. balA // kima rahe ghara niradhArIre // kaMta vinA kAnine saghale ||suno saMsAra e bhArIre ||pii02|| vAlamataNe vijoge abalA || janma jhuraMtA jAyare sarva sobhA te dise kArami / / bhuvaNa dukhaNa thAyare // pI0 3 // piyarane sAsare panoti / / piyu viNa mAna na lahiere // amukuna jANi tasa mukha varaje loke vidhavA kahiyere // pI0 4 // pIu Adhina sadA kula nArI // pati jAte paralokare // aMte jI. vita te paNa mRtyu // purIta piyune zokare // po0 // 5 // e upasarga sahi sahU svAmi // tuma hojo . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unvakay. Sorratagyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [101 ] kuzala kalyANare // tuma avara bhali suMdari varajo // hu~ chu tuma paga trANare // pA0 6 // komala suna kahe suNore pitAno // ame suta rupe ragi pAre / / je suta avasare artha na Ave / udara kiTa te bhariyAre // pI0 7 / munane ihAM italA dina rAkhi / / saMgha lai tuma pocore // janaka jubho iNa vAte jugatuM // rakhe kAi vAte socore // pI0 8 // baMdhava bihU prate saMghavI // nitini vAte samajhAvIre // saMgha . sakala saMcarato kodho // saghalI sIkha bhalAvIre // pI0 9 // // DhAla e mii|| dekho gati daivanIre // e dezI // jubho juo dhIraja zeThanure // saMgha kAje sA. hasIka / ApaNe aMge AgampUre // mana mohe nira. bhIka // pANI tume jojore ratna zrAvakano bhAva e Teka // traNa jaNA tihAMkaNe rahAre // pati patnIne putra // avara sanehI thayA kAra mAre // juvo jutro Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [102] vAta vicitra // mA0 2 // saMgha sahu ko have saMcarere // phariphari pArcha joya // nayane zrAvaNa jhaDi lagIre // kapi ne cAle koya // mA0 3 // zaraNa zrI nemarnu aadriireN|| aNazaNakodha sAgAra / / saMgha pati dhIra thai rayore, sahu kare hAhAkAra // pA04 / / preta guphA mAMhe lai gayore // raho te ruMdho dvAra / siMha nAda ati sura karere // bihAve te apAra // mA. // 5 // komala suta moyA padmaNore // dhare te kAu saga dhyAna // kaMtha java kaSTathI chuTazere // tava lezAM anapAna // mA0 6 // ehave revataparvatere // jAve ke kSetrapAla sAta // mAta aMbAne bheTAre // teNe suNau eha utpAta ||paa0 7 / / teNe jai aMbAne vinavyure // kuru kuru zabde jema // parvata eka ati ghaDa haDere // navi diTho Agere ema // mA0 8 // koika mahaMta puriSane, upadrava kare bahu duSTa / / jJAne aMbAe nihAliyaure / / dITho saMgha pati kaSTApA 2 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [103] // DhAla 10 mii|| // cAla copAinI // devI aMbAe jANi e vAta // kSetrapAla sAthe laha sAta // teNe thAnake uchaMge Ave / / soya preta rupIne bolAve / komala sunane padamamo nArI // kAupA dIThA muvicAri // te upare kapA subhagati, upano aMbAnI zubhamati // 2 // so e preta rupI prati bhaakhe| 'duSTa kaSTa de che zyA pAkhe // hU nAme chu devI aNbaai| kSetrapAla che mAhArA sakhAi // 3 // nemacaraNe va 'hu sadAi // Iha sAdharmI ratna muja thAI // saMgha pati rAkhyo te abujha, hoya zakti to amaroM jujha // 4 // tava preta ghaNuM tharahariyo / judha mAMDo te kope bhariyo / caraNa jhAlo udhe mastaka dharibho / / zi. lA sAthe AphalavA karIo // 5 // itale so saMvarI mAyA / / sovana sama jhalakatore kAyA // AbharaNe saMparo heva // yayopragaTa vimAnika deva // 6 // saMgha pati sira upara tAma // puSa vRSTi kare abhirAma // kahe dhana dhana tuM vivihArI ||dhn 2 tura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 104 ] mutane nAri // 7 // guru mukhe te lIdhuM che nIma // maraNAMtika lage kari sIma // khami na sakyo te para sIdha // tuja parikSA e me koca // 8 // tuM to che mudho samakita dhArI // teM to dura gati dura nivArI // bhalaM cita rAkhyu nija ThAma // tune tru| nemo sara zAma // 9 // dhana 2 e tAheri kalatra // punya vaMta eha tAhAro putra / / dhana dhana te devo aNaaii| neNe svAmInI bhagati nirAi // 10 // johu judha karu mana zudhe // tohe kuNa navi cAle budhe / / paNa krIDA mAtraja kIdhuM / / tuja sAhasa pArakhaM lidhuM, / / 11 / / maNi motInI dRSTi udAra / / saMghapati upare kare sAra ! saMgha mAhe mukau teNi vAra // varatA saghale jaya 2 kAra // - C. // DhAla 11 mo|| (cAla pUrvalI) kAja siddha sakala hace sAra e dezI) so deva sura loke saMdhAve // aMbAMdika nija game bhAve // saMgha saha revata miri pAve // sovana sula Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay.Soratagyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 105] moti vadhAve / / 1 // mana suddhazu bhAvanA bhAve / / upakaraNa talATiye ThAve // jina jovAne uchaka thAve / nema bheTone pApa samAve // 2 // dhotI pehere thai nIrmala aMga // snAtra karavAne thayA sucaMga / / Ave mula gaMbhArA mAhe // snAtra kare jala pravara pravAhe // 3 // saMghamAM nahi zrAvakano pAra // teNe vyApI pANI dhAra // tohAM kaNe avaMbhama hoya / / lepamaya biMba galiyuM soya // 4 // saMgha sahU taba huvo ' vichina / kheda dhare ghaNuM saMghavi ratna / dhiA maiM asAtanAkIdhI ajaann|| tIratha kiyo bhaMsa e ThANa // 5 // Arogosa have to jala anna, jo ThAme sthApiza biMba ratna / / mana sudhe ema AkhaDi kidhi / saMgha bhalAmaNa bhAine dIdhi // 6 // avara adhyAtama saghalo chAMDe || ApaNa tapa karavAne mAMDe / / sATha huvA upavAsa jivAre / / aMbAi AvyAM pratakSa vivAre // 7 // kaMcana balANika nAme sucaMga // jada nirmita prAsAda utaMga ||tihaaN saMghavIne aMbA hi Ave || jinavara biMbate saghalA dekhAve // 8 // zrI neminAtha yadA vidhamAna | kRzna nirmita vica Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Sorratagyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [106 ] pradhAna // kaMcana balANika prAsAda mAhe // te savi vaMdyA harakhe ratna sAhe // 9 // sovana ratna rupya maNikerA / viMba aDhAra 2 bhalerA ||bohoter vivamA tuja ruce jeha / / kahe aMbAi mukhe laho teha // 10 // rayaNa, viMba levA mati kodhI // ApaNA nAmane ka. ravA prasidhi // ziSya sumati tava die aMbAi / A. gala kaliyuga Avaze bhAi // 11 // loka hose ati lobhi viSamA / te Agala lai jAse paDimA / / pASANa biMba lio te mATe // kahe saM.. ghavI kima Avaze vATe // 12 // kAce tAMtaNe viTI valAvo // mArage muratI eNIpare lyAyo / puMThe ' ma joso ne jo karazo vilaMba / / tihAMkaNe rehasye te nizcala biMba // 13 // ema sIkhAmaNa citta ghara. i // zyAma pASANa taNo biMba lei / keTalika bhomikA melIne Ave // saMghavI maname taba vismaya thAve // 14 // Ave ke nA ve e vATa vicaale|| ema vimAsI taba pArcha nihAle // rakho sthira biMga Ayo navi hAle ||maashaad racanA tihAM kaNe cALe // 15 // suMdara zrI jina bhuvana karAgyo / saMgha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Sorratagyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 107] caturvidha ne mana bhAyo / Aja lage tiNe ThAme pu. jAye darizaNa diThe durita palAe // 16 // vastu // ratana zrAvaka ratana sarikho joie / puraNa pratijJA jene kari // sakala deva pArakhe pohoto // mAtAe sAraja kari / / saMgha mAhe sthApyo samhoto // vara prasAda karAviyo e zrI giranAra uddhAra / nemi jiNesara sthApiyA varatA jai jai kAra // 1 // - *DhAla 12 mo. (kalazanI) ema prathama udhAraja kiyo / bharate tribhuvana jasa liiyo|| ehi cAla che / / puri pratijJA tiNeema sudhAM sAMcavyAM tiNe nema // dhanya 2 satavAdi zima // vAvarayAM jiNe suvarga Dhima // 1 // jAcakanA - chata pUrAM / dAlidra te dukhiyAnAM cUrAM // tIrathanI thApanA kIdhI / kirati vyApI saghale prasidhi // 2 // balatAM sau saMgha calAvyA zatrunAni jAtrAye prA. nyA // prA Adi jinesara baMdA // pAtika sarve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unganay. Sorratagyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [108] dUra nikaMdA // 3 // vividhapare dravya te cIMcAM / / su. krita taNAM taru sarve sIcAM // tIratha avara vara aneka baMdyA dharI teNe saviveka // 4 // aratha apUrava sraa| pache ApaNe nagare padhArA / / sApiye caDi AyA rAjA // bahUna mAna diye te divAnA // 5 // yara 2 maMgala gAve vRdhi / / kuzala kalyAga tagore samRddhi // sAmi bachala bahulA kIdhAM / / punya bhaMDAra bharA te prasidhAM // 6 // ratana sarikho e che ratana dharma taNo kare te jatna // caMdra suraja lage nAma || jeNe rAkhyuM. te abhirAma // 7 // tiratha eha zrI girinAra / / pragaTI kIdho zrAvaka ratne sAra / thArI zrI nemi.. jInI murti // Aja lage ehavi che kirti // 8 // athira lakSmI ke eha // pAmi vaya karato sasane / / kRpaNapaNu navi te ANe // tehano jasa jagamAhe jANe // 9 // bharatAdika huvA saMghaho / bhAna nahi ridhi che ehavi // pAmpA sAru dravya zakie vA // tehanI ema bhAvanA pAyo : 1.. zrI zatrujaya niri sAra / bharatano prathama uddhaar| pAMca pAMDava lage joI / so paNa giranAra hoI // 11 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnanay. Buratagyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [109] mahAtama zrI zejA mAMhe / evaM dIse che prAye // ratna zrAvaka adhikAra // jIraNa prabaMdhe che sAra // 12 // zrI jInazAsana e dIpaka // havA ka. lIkAle alijhIpaka // zrAvaka che avara aneka // kuNa kahi jANe te cheka // 13 / / siddharAja jesaMgha de meto // sAjana maMtrI gaha gahato // sAri sora. ThanI je kamAi // bAra varSa sudho je nipAi // 14 // te dhana zrI giranAre variyo // zrI neni prAsAda udhariyo // sidharAje teNe vakhANo // sacarAcara jJasa te jANo // 15 // evA vastupAla tejapAla / maMtrI mugaTa te kripAla // zrI jainadharma dipAvyA / khaTa darzanane mana bhAvyA // 16 // zrI siddhAcala girivara // koTi aDhAra te upara // vANu lakSa te prasiddha / / eTalo te dravya vaya kIdha // 17 // zrI giranAre ema bAra // koDa esI lAkha sAra // arbuda lUNaga vasahI // bAra koDa opana lAkha kahI // 18 // ekaso cotrIsi caMga // zrI jina prasAda utaMga // doya sahasa traNaseM sAra // kIdhA teNe jIrNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unuzway. Sorratagyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [110] uddhAra // sata nava corAsi vizAla // kidhi teNe pokhadhazAla ) koTi ahAra dhana vAvyA / jaina bhaM. DAra lakhAvyA // 20 // daMtamaya dIpatA uMca // siMhAsana te sata paMca // jAdaramaya samavasaraNa || pAMcase pAMca zubha karNa // 21 // savA lakSa vica bharAvyA / muri pada eka vIza thapAvyA / sAmi va chala varise bAra // saMgha pUjA te vaNavAra // 22 // zivAlaya traiNaze doya // satase brahmazAlA joya / kapAlika. maTha etA / sehasa jogi tihAM jamatA // 23 // zatrAgAra saya sAta / / gau se isa dAna vikhyAta / vidyA maTha sata paMca // zAtase kura karA saMca // 24 // cArase cosaTha vApi // brahma pUri tIhAM sata Api // sarovara corAsI pramANa // vatrIsa durga pAkhANa // 25 // zeje zADi bAra jAtra / / pokhyA aneka jana pAtra // terami vAre e mArge // vacha pAla te potA svarge // 26 // ketAM mitthayAtvi nAkAma // kIyAM rAkhavA eNe nAma // avasarpaNoe cakhANyA // jehavA prabaMdhe jANyA / / 27 / / savI panara vaya saMkhyA joDi // cauda lAkha tetrIse kroDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Sorratagyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 111] // sahasa aDhAsaya ATha // hu loDhI uNo e pATha // 28 // zrI parvata dakSiNe jANa // prabhAsa pachame vakhANa // uttare kedAraha kaiye / / dUravai bAhyA rasI laie // 29 // iNa dIse dAna jagIze / / kirati vIstarI cihU dIse // khaTa darzana kalpavRkSa, pAmyo viruda te paratakSa // 30 // varSa aDhAramA prasiddha // e karaNi karI sAMve siddha / te vidyamAna kelyAe // Aja lagi phirti bolAe ' // 31 // zrI ratnAkarasUrI, upadeza thayA pUnya .puri // sA pethaDa suvicAra / / vANuM te jaina vihaar| zerbuje Adi jina bhuvane // ghaTikA ekavIza muvane // vidravirAkhyu ema nAma / / A sasi suraja jAma // 33 // tasa muta jhAjhaNa sAra / sovana dhajA gira nAra // nemi prAsAda karAvi / / zrI siddhAcala thakI Avi // 34 / / zrI jayatilaka sureMda jasa / upadeze AnaMda / zrIzrImAli vibhuSaNa // harapati sAha vicakSaNa // 35 // vikramarAyathi varazeM I // caudaze ogaNa pacAze / revata prAsAde nema // upariyo ati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [112] prema // 36 // ima mahA bhAgya aneka // zrAvaka te sakala viveka // kiyA girinAre udhAra // kuga kahi jANe tasa pAra // // kalaza // (rAga dhanyAsarI) truTho Thore mune sAheba jagano truo jagadiza malo jagadiza malore // e Teka.) zrI giranAra vibhuSaNa svAmi // jAdava kula zaNagArajo // rAjulabara raMge jai vaMdu // nirupama nemakumArajI // ja0.1 // ama AMgaNa surataru pha. lIyore // ja0 ||shrii yaduvaMza vibhuSaNa mohana // samudra vijaya dhanatAtajI ||.dhny zivA devI mAtA jeNe jAyo / jinajI jagata vikhyAtajI ||j0 2 // aMbaDa saMbhaDa doye bhAi / / suta sAthe aMbAijI // zrI neminAtha pada paMkaja bhamarI / / pUjo parama sakhAijo 3 // AratI kaSTa haro sA devI // zrI saMgha vaMchita pUrojI // ciMtita siddhi karo vali muravara // sidha vaNAyaka sarojI // ja0 4 // Aja apUrava divasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Sorratagyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 113] hUvo mujha // pAtika dUra pulAyAjI // zrI neminAtha nirakhA javanayaNe // manavAMchita phala pAyAre ja 5 // zrI bana ratna suriMdagaNAdhipa / / vaDa tapagaccha ziNagArajo / amara ratna muripATa prabhA. vaka // zrI deva ratna gaNavArajo // ja0 6 // paMDita ziromaNi bhAnumeru gaNi // sugurupasAya AnaMdajI / / zrI dadhi gAma mAhe dukhabhaMjana / / vinavyo nemi jiNaMdajI // ja 7 // karo kRpA naya suMdara upara // diyo prabhu zivapura sAthajI / ho jo sadA saM-: ghane sukhadAyaka / / suprasana zrIneminAthanI // 8 j0|| kalaza // ema revatA cala jAtrAnuM phala / / kiMpi tasa mahimA bhaNyo / vAvisamo balavaMta svAmI // nemanAyaka saMthuNyo // zrI bhAnumeha gaNiMdu sevaka / kahe nayasuMdara sadA / / zuvisAla deva dayAla avicala // Apo sukha maMgala mudA // 1 // iti zrI // // girinAra uddhAra saMpUrNa cha / - -- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [114] // kAzmIra // __ kAzmIra vA jammu / rAvI aura sindhu nadI ke bIcakA ilAkA zuruse AkhIra taka kAzmIrakI rAjadhAnI kahalAtI hai / yugakI Adime zrIyugAdi deva ne apane dIkSA samayako nikaTa AyA jAnakara apane sau putroMko jo jo rAjya diye the uname yaha mI ekathA. tadanaMtara cauthe tIrthakara zrI abhinaMdana svAmIke zAsaname jitAri rAjAne isI dezase zrI siddhAcala jIkI yAtrA ke liye saMgha nikAlA thA. zrI nagara jo ki kAzmIrakI jammu ke samAna rAjadhAnI kahalAtI hai usase thor3I dUrIpara "maTaTha sAhiba" nAmaka eka prAcIna tIrtha sthAname Ana caka bhI AIda caityoMke cinha sute jAte hai [ isa bAtakI satyatA ke liye-svargastha-zrIyuta-rAjA zivaprasAda sitAre hinda kAlikhA "bhUgola hastA. malaka" dekho ] ina sthAnoko loga kaurava pANDabA~ke samaya ke bane hue kahate hai / jisa mahA puru. pakA nAmanirdeza prastuta rAsame kiyA gayA hai vaha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 115] bhI isIhI kAzmIra dezakA rahanevAlA thA, aura isa ke sattAsamayame vahAM jainadharma bar3e prAbalyame thA. Aja bhI zahara jammume eka jaina maMdira aura kitaneka jaina zvetAmbara mUrtipUjakAMke ghara hai| jaina zvetAmbara sAdhuoMkI caturmAsa sthiti bhI hotI hai| hAM mUrti pUjakokI apekSA sAdhamArgI jaina jinako loga dRDhiyoM ke nAmase jAnate pahacAnate hai unakI vasti jammume jyAdA hai so usame saba sirpha yaha hI hai ki kitaneka arase se apane logokA udhara * vivaranA baMda ho gayA hai aura DhUMDhiye logoMkA a___ kasara phiranA rahatA hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umesesy.Samantagyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 116 ] saMkSiptasAra - rAsa - giranAra. " pahale jisakA saMkSipta varNana likhA jA cukA hai, jaise usa kAzmIra dezake " navaphulla "" nAmaka gAmame navahaMsa nAmA rAjAthA joki devI nAmaka rAja kanyAse vyAhA huA thA. navahaMsa nRpati ke pATanagara navaphulla me pUrNacaMdra zAhukAra rahatA thA joki- saubhAgyAdi guNokA Akara hokara bhI utkRSTa sadAcArI thA / jinadharmakA ArAdhana karate hue kalpataru ke priya phaloMke samAna - ratana 1 madana 2 aura pUrNasiMha yaha tIna laDake usake sarva manoratha ko pUraNa karanevAle paidA hue, isa liye pUrNacaMdra zreSTi nizcinta rahakara apanI jIvana caryAko vyatIta karatA thA eka samaya kA jikara hai ki mahAdeva nAmaka eka sUri saparivAra usa nagarake kisI vizAla aura ramaNIva ArAma khaMDame Akara samavasare / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Somatagyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 117 ] yaha jikara usa samayakA likhA jAtA hai ki jaba bAvIsame tIrthaMkara zrImAn neminAtha svAmIke nirvANako sirpha cArahajAra varSahI bItethe / devatAoke banAye soneke kamalapara yatiyoke prabhu jJAnI deva virAjamAna hue vanapAlane jAkara rAjAko vadhAya!, rAjAne saphala rAjakIya maMDala ko sUcanA dI, tamAma nAgarika logokobhI samAcAra phuNcaayaa| vividha yAna, vividha, vAhana citra vicitra Rddhi * parivAra sahita cArahI varNakI janatA mari zekha. rakI sevAme jA phuNcii| __ AnaMdake apUrva Avezase logone usa vizvo pakArI muni patiko bhakti bhAva pUrvaka vaMdana kiyA / dharmalAbha rUpa AzIrvAda pAkara rAjAse lekara sA. mAnya vyakti paryaMta saba loga yathAyogya sthAnapara baiThe / pUrNacaMdrake tInahI putra zraddhArAgame rakta the, deva gurusevA to unakA mukhya kAryakSetra thA, rAnAke sA. ya vahabhI bagIceme pahuMce aura caMdra darzanase cakora. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Surratagyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118] kI taraha harSako prApta hue / dharma dezanAkA AraMbha huA jina vacana sAmAnya vaktAkI jubAnase nikale huebhI zrotAke hRdayako vimalatA pahuMcAte hai to bhalA deva devendra vaMdita atizaya jJAnIkI dharma dezanAkA to kahanAhI kyA thA !!! ___ dhanvaMtarI-lukamAna Adi pUrvakAlIna vaidya hakI mome aura Ajake Thoka pITakara vaidyarAja jaise nIma hakImome aMtarahI kyA ? aMtara phakta itanAho hai ki voha nidAna pUrvaka cikitsA kiyA karate the aura : Aja kAlake bicAre kitaneka nAmadhArI ya ki jinako apane matalabasehI kAma hai uname vaha guNa ' nahI pAyA jAtA isIho liye unapara manuSyako AsthA nahI jamatI / jaba AsthAho nahIto rogAbhAva kahAMse ? pUrvakAlake jJAnI guru mAniMda dhanvaMtarIke the / dharmadezanAme aneka viSayoMkI vyAkhyA karate hue jJAnI mahArAjane prasaMga pAkara kahA-lokanAtha nIkara deva jagatake parama upakAro hai, isa vAste unake nirvANa jAne ke pIche bhI unake upakArako sa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnaway. Surratagyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 119 ] raName lAkara unako pratimAe~ arthAt bimba banAkara pUje jAte haiM, zAstra nItise ninapratimAe~ jinake samAnahI mAnI jAtI haiM, aura pUjI jAtI haiM. misarI jahAM khAi jAyagI vahAMhI mIThI lagegI, prabhu pUjana jisa jagaha kiyA jAvegA vahAMhI phaladAyaka hogA. tathApi zatruMjaya giranAra Upara kI huI pUjA athavA dAnAdi anya sarva kriyAe~ bhavyAtmAoM ko anyakSetrakI apekSA anaMta phalake denevAlI hotI hai / zrI zatruMjaya mahAtIrthakI pAMcavI DraMka kA nAma " raktAcala" hai, aura usakA masiddha nAma giranAra hai, giranAra tIrthapara zrI nebhikumAra ke 3 kalyANaka ho cuke hai, isa liye yaha tortha vizeSa pUjA sthAna mAnA gayA hai, jainazAstroke atirikta anya sA hi bhI giranAra tIrthakA prabhAvazAlI varNana hai, jaise ki prabhAsa purANa me RSiyoMkA kathana hai ki"padmAsanasamAsInaH zyAmamUrttirdigaMbaraH / " neminAthaH zivetyAkhyA, nAma cakre'spa vAmanaH / " kalikALe mahAghore, sarvakalmaSa nAzanaH // darzanAtsparzanAdeva, koTiyajJaphalapradaH / / 44 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 120 " nasmAnazivAsUnu-rujjayantenamaskRtaH / " tena zraddhAvatAnUna-mupayeme ziveMdirA / / _ artha-pAsanase virAjita-zyAmamUrti-dizAhI hai vastra jisake-zivArANIke putra honese jo ziva kahalAte hai-athavA-vAmanAvatAra vibhune jinako ziva nAmase bulAyA hai, jo-mahAghora ka. liyugame sarvapApokA nAza karanevAle hai / unake darzanase-caraNasparzanase koTiyajJa jitanA phala prApta hotA hai. isa liye jisa puNyAtmAne giranAra tIrthapara zrI neminAtha prabhuko vaMdana namaskAra kiyA, usa zraddhAlune nizcaya mukti vanitAkI varamAlA pahanalI !!! isa bAtako sunakara parama zraddhAlu ratna zrAva. kako tIrthAdhirAjapara apUrva bhakti bhAva jAgA / u. sane sabhA-samakSa khaDe hokara pratijJAkIki guru ma. hArAjake mukhase jisa tIrtha rAjakI prazaMsA sunI hai caturvidha-saMgha sahita 6 rI pAlatA huA usa tIthakI yAtrA karuM tabahI mai dUsarI kmiya vAuMgA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway. Soratagyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 121 jahAM taka giranAra tIrtha ke darzana na karUM vahAM taka jina pravacana prasiddha (6) hI vigye| mese sirpha 1 hI vigayase zarIra yAtrA calAuMgA " / basa ratna to saccA ravarI thA vaha to kalpAnta kAlame bhI kAca nahI honevAlA thA, paraMtu usakI usa utkRSTa pratijJAko sunakara rAjA pramukha saba loga ghabarA uThe, puruSa ratna usa ratnazAha ke ceharepara cintAkA nAma nizAnabhI nahI thA, rAjA aura * majAke sarva manuSyone zAhako aneka taraha samajhAyA aura kahA ki - ApakA dhArmika manoratha acchA " hai, usame hamabAdhaka nahIM hai, paraMtu saba kAma vicAra pUrvaka hI karanA cAhiye / soco ki kahAM kAzmIra aura kahAM sorASTra ? jaisI hAlata me pAdavihAra, eka vAra so bhI rUkSa bhojana, zarIra sukumAlabhalA Apa jaise ghora kaSToko kisI bhI taraha sahana kara sakte haiM ? kArya vaha karanA cAhiye ki - jisame apaneko pachatAnA na paDe aura logoko hAMsI karanekA samaya na mile / ratnazeThane puchA ki phira aba Apa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Somratagyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 122] mujhe kyA kahanA cAhate hai ? janasamAjane kahA saMgha nikAlakara tIrtha yAtrA kare usame hama khuza hai aura yathAzakti sahAyatA deneko bhoharatarahase tyAra hai. paraMtu vigaya tyAga saMbaMdhI ApakA abhigraha binA vicArA hai. isa haThako Apa choDadeM / ratna zeThane kahA bhalA hAthI ke dAnta bAhira nikala kara phira aMdara jAte hai ? kabhI nahI / merA to pakkA nizcaya yaha hI hai ki" kucha bhI nahIM jo choDate hai dhairya Apata kAlameM. " sotsAha hasate hai paDe jo dukha ke bhI jaalmeN| . " sAhasa nahIM ghaTatA jindokA vaha baDehI vIrahai, "kRtakArya hote hai sadA saMsArameM jA dhIra hai / / yaha to merA nikhAlisa dharma manoratha hai. jisa bhubha kAmanA kA maine abhigraha liyA hai vaha ubhaya loka sukhA vahA tIrtha yAtrA rUpa prazasya kriyA hai| ki jisakA phalAdeza varNana karate hue anaMta jhA. niyoMne " hiyAe, suhAe, khammAe, nisseya sAe ANugAmittAe bhavissaha " asA khuda apane zrImu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmaway. Soratagyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123] khase varNita kiyA hai paraMtu kabhI koI sAMsArika nyAya nItIse saMbaMdha rakhanevAlA kArya bhI ho aura usako karanA bhI agara manuSyane svIkAra kiyA huA ho to usase bhI pIche haTanA yaha Arya puruSakI maryAdA nahIM hai suno"dukha lAbha ho yA hAni ho apakIrti cAhe ho bhale, "patthara gale pAnI bale acalA cale vidhi bhI Tale / "haTate nahIM para dhIra praNase pANake rahate kabhI, '"mAmI manuja apamAnako jIte nahI sahate kabhI // * usa punyavAnake isa dhairyako dekhakara sakala janasamAjane AzIrgada diyA. rAjAne apanI senA dI aura bhI mAgeocita sAmagrI dii| konekI parIkSA agnime hotI hai, saMghapati AnaMdapUrvaka zrI saMghako aura apane dharmopadezaka guruko sAtha lekara avichinna prayANAMse tIrtha rAjake sanmukha cale jA rahe hai. itanemeM vikarAla rUpavAlA eka rAkSasa unako milatA hai, sarva loga bhaya bhIta hokara idhara e. ghara mAmamekI tayArI karate hai, zubhaTa loga bhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmanay. Suratagyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 124 ] * hAre hai usavakta dhIraja dhAraNa karake ratnasaMghavI use pUchatA hai ki tuma kyoM vighna karate ho ? tumako cA diye kyA ? rAkSasa kahatA hai mujhe atyanta bhUkha lagI hai, mujhe eka manuSya do, use khAkara sabako chor3a dUM / nahI to sabako mAraDAluMgA / usake isa vacanaka sunakara khuzI manAtA huA saMghavI apane prANoMkA balidAna karake akhila logoM ko bacAnekA vicA ra karatA huA rAkSasake sAmane jAnekI tayArI karatA hai. jIvitakI AzA choDakara sarva jIvoM ko khamAtA hai | usavakta ekAnta pativratA ratna zeThakI patni apane pattikA hAtha pakaDakara pIche haTAtI huI usa rAkSasako apane prANa deneke liye Age baDhatI hai / suvinIta mAtR pitR bhakta unakA laDakA donoko -rokakara Apa usa rAkSasakA bhoga bananA cAhatA hai| paraMtu saMghavI unako yathA tathA samajhAkara vahAM jAtA hai, idhara pominI aura komala unake kuzala ke ared kAyotsarga karate haiM "dharmAt kiM kiM na sidhyati ? mAM beTe ke dhyAna balase giranAra tIrtha kAMpatA aMbikA mAtA saMghavIko kaSTame paDe dekhakara sA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaway.Soratagyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 125 ] ta kSetrapAlAMko lekara vahAM AtI hai| rAkSasake sAtha unakA samara hone ke bAda vaha 'rAkSasa apane asalI divya rUpako prakaTa karake saMghavIko varapradAna karake svasthAnapara jAtA hai, aura 'saMghavI giranAra tIrthapara pahuMcatA hai, isa ghaTanAkA ullekha samakita sittarIkI TIkAke chaThe prakaraNameM A* cArya zrI 'saMghatilaka' mUrijIne baDe hImanohara Dhaba se likhA hai| nIce jisa ghaTanAkA jikara hai vaha aura bhI hRdaya drAvaka hai / sArAMza usakA yaha hai ki jaba saMgha tIrthapara pahuMcA to sabane prabhudarzana karake pUjA sevAkA lAbha lekara janma pavitra kiyA, aura ane. kAneka khuziyAM manAI / eka dina gajapada kuMDake jalame sabane snAna kiyA aura prabhukA bhI prakSAla ,usIhI jalase kraayaa| hamezAM aisA hotAhI thA paraMtu " bhavitavyaM bhavatyeva " jalake pravAhame lepa *mayI pratimA gala gaI / saMghame hAhAkAra maca gayA saba loga zokasAgarame DUba gye| saMghavIne dhairya pakaDakara dono bhAiyoko kahA tuma utane dina taka zrI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unnamay. Burratagyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126 saMghakI sevA karo jitane dina meM tapa karaM / yahaka hakara saMghavIne tapasyA karanI prAraMbha kii| sAThaveM dina aMbikA mAtAne svayaM darzana dekara unako kitanIhI apUrva pratimAoke darzana karAe aura unamese eka pratimA caityame sthApana karane ke liye dI aura kahA isa pratimAjIkoM vAhaname baiThA kara kAce taMtuose khIMcakara lejAnA paraMtu poche muDakara na dekhanA. daivayoga kitaneka mArgako taha karake saMghavIne pIche dekhA pratimAjI vahAMhI Thahara gye| astu zAsanadevakI aisIhI kAmanA thii| saMghabIne apane asaMkhya dhanako kharva kara vahAMhI caitya tayAra karAyA. aura prabhu pratimAko pratiSThA krvaaii| aneka utsava mahotsavako karate hue saMghavIjI kitaneka dina vahAM Thahare aura vahAMse calakara jJAnI guru mahArAjake sAtha zrI siddhAcala para Aye. A. naMda pUrvaka zatrujaya tIrthakI yAtrA karake saMghavI saMgha sahita apane nagarame cale Aye aura mahAdeva s. rijI bhavyajanoke upakArake vAste anyatra vihAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay. Suratagyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [127 ] kara jinazAsanakA Aloka karate hue tapa saMyamase pUrvakI taraha apane zeSa jIvanako sArthaka aura sa. phala rUpase vyatIta karane lge| ____om zAntiH // ||girnaar maMDana zrI neminAtha caityavaMdana // voTaka chaMda. jayavaMta mahaMta niraMjana cho, bhavanA dukha dohaga bhaMjana cho // bhavinetra vikAsana aMjana cho, prabhu kAma vikAra vigaMjana cho. // 1 // jaganAtha anAtha sanAtha karoH mama pApa amApa samUla haro // arajI ura nemi jiNaMda dharo, tuma sevaka chu prabhu nA vi. saro. // 2 // sura arcita vAMchita dAyaka cho, sara saMgha taNA prabhu nAyaka cho // giranAra | taNA guNa gAyaka cho; kalahaMsa taNI gati lAyaka cho. // 1 // -**-- ||shrii giranAra maMDaNa neminAtha stavana. // punama cAMdanI AjekholI rahIre / / e cAla / / namIye mehathI Ane meminAthare, sajana samajo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unmaway. Soratagyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [128 ] namaskAra taNuM phaLa sAra. jaIne giranAra giripara teDI sau sAthanere. // e AMkaNI // nAtha nAtha neminAthane, vaMdanakaravAkAnaH gagana mArgathI AvIyA, besIne gajarAja. gaja pada kuMDa ko gajapagathI kADhI pAthanere // namIe. // 1 // sarasvatI rasavanI nahIM gaMgAraMgAya, sAkara paNa kAMkara sI, tasa jala Age thAya. surapati snAna kare evA jalathI gAI gAthanere // namIe // 2 // ____zivAdevI suta nemaji, dayA taNA bhaMDAra; sa. haja Atma tejekarI, zobheaparaMpAra. kADhe tamo mana udvignane bhIDI bAthanere / / namIye. ||3||dhyaan basa kare nAtharnu, karmaroga tatkAla. anAhata nAde karI, nahoya vAMko vAla. te kAraNa yogI kadI na pIye kavAthanere // nmiiye0||4|| saMsAra sAgaramAMhI che, mohAvarta mahAn ; saMsArI sArI tihAM, DubI rahI che jahAna. tAre haMsapare prabhu tarataja pakaDI hAtha. nera / / namIve. // 5 // samApta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwaxay. Surratagyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanaga2 boilers Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Unwanay.Surratagyanbhandar.com