Book Title: Dharm Tattva Chintan Part 02
Author(s): Sheelchandrasuri
Publisher: Bhadrankaroday Shikshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032361/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmatatvacintana - 2 (cintanapreraka patro) vijayazIlacaMdrasUri Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmatatvacintana - 2 (cintanapreraka patro) vijayazIlacaMdrasUri najara para che naka jo di prakAzaka zrI bhadraMkarodaya zikSaNa TrasTa, godharA vi. saM. 2070 sana 2013 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmatattvacintana - 2 (cittanapreraka patro) lekha : vijayazIlacandrasUri (c) sarvAdhikAra surakSita prati : 1OOO mUlya : rUA.120 prakAzaka zrIbhadraMkarodaya zikSaNa TrasTa kirITakumAra zAMtilAla coksI RSabha', rAyaNavADI sosAyaTI, godharA-389001 prApti sthAna : 1. vijaya nemisUrIzvarajI jaina svAdhyAya maMdira 12, bhagatabAga, navA zAradA maMdira roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007 sarasvatI pustaka bhaMDAra 112, hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda-380001 mudraka : kresTa krieTIva yuniTa, amadAvAda phona : 9825381140 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana patronI dhArAnuM A bIjuM saMkalana che. traNeka varSa agAu paheluM saMkalana bahAra paDyuM hatuM. trama ja varSamAM A bIjuM pustaka thAya che. AmAM patrorUpe lakhAyela lakhANo uparAMta, anya lekhono paNa samAveza thayo che. A rIte saMkalita tamAma lekhone traNa vibhAge vaheMcavAmAM AvyA che. 1. bhaktitattva: prabhubaktinA purAtana stavano para AdhArita A patro/lekho che. AmAM "AInya' viSeno lekha tathA "guru gautamasvAmInI stutirUpa lekha, patrarUpa lekha nathI, paraMtu anyatra lakhAyela lekharUpa lakhANo che. 2. dharmatattva : AmAM mUkelAM lakhANo badhAM patralekho ja che. 3. gurutatva : AmAM keTalAka patra-lekho che, ane thoDAka anya lekho paNa che paraMtu te "guru" viSenA hoI AmAM samAvyA che. guru viSenAM lakhANomAM aMgatanA vadhu pragaTa thaI che. mArA guru mahArAjanA virahathI cittamAM vyApelI e aMgata saMvedanAo mAtra che. ene A rIte badhAne vaheMcavAmAM aucitya keTaluM te prazna A kSaNe paNa manamAM che ja. paraMtu koI ukela na jaDavAthI te badhuM jemanuM tema AmAM mUkAvI dIdhuM che. sujJa jano nIra-kSIrano viveka karaze tevI zraddhA che. pustakanuM saMpAdana muni zrI kalyANakIrtivijayajIe karyuM che. bhAI manISa nAyake premapUrvaka AnuM mudraNa saMbhALyuM che. pahelA pustakane rasika vAcako taraphathI maLelo AvakAra ja, A bIjA pustakanA prakAzana mATe lalacAvI gayo che. AzA che ke A paNa saune rucikara banazo. astu. - zIlacandravijaya saM. 2069 Aso zudi 10 sAbaramatI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1. bhaktitattva.... 2. dharmatattva ........... ...... 79 3. gurutattva ..... 189 X A pustakanA lAbhArthI zrI kizorabhAI kAntilAla jhaverInA tathA mAtuzrI kokilAbena kizorabhAI jhaverInA smaraNArthe ha. sau. dIptibena - rakSitabhAI, sunIlabhAI - sau. svAtibena sau. AratIbena - pulInabhAI amadAvAda Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktitatva Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sau pahelAM to "bhakti eTale zuM te samajavuM jarUrI che. ApaNe tyAM moTA bhAge bhaktinA ubharAne ja bhakti mAnIne cAlavAnI prathA che. derAsaramAM ghaNo vakhata gALavo te bhakti; moTethI gIto-stutio gAvAM te bhakti; bIjAone khalela pahoMce te rIte rAgaDA tANavA tathA kriyAo karavI te bhakti; bIjAo upara chApa pADavAnI dRSTi ane vRttithI thatA ADaMbaro tathA dekhADA paNa bhakti; potAnA ahaMkAra ke ghamaMDane poSe tevI, prabhu ane guru samakSa thatI, zudra harakato te bhakti; bahAra hoya tyAre saghaLAM sAcAM jUThAM ke kALAdhoLAM karavAmAM rAcyApAcyA rahe, paNa maMdiramAM to jonArA acaMbo pAmI jAya tema vartavuM te bhakti, mAbApa ane anya svajanone pIDavA-kanaDavA ane deva-gura sAme laLI laLIne vartavuM te bhakti; - Ama vividha prakAranI bhakti duniyAmAM jovA maLe che. kyAMka evuM paNa jovA maLe, ke pote lAkho rUpiyA kharacatA hoya, pratiSThA vagere lAbha letA hoya, paNa pote jene guru mAnyA hoya temanA sivAyanAne bhUlamAM paNa vaMdana na thaI jAya ke hAtha na joDAI jAya ke temano samAgama na thaI jAya tenI pAkI kALajI rAkhe; ane kadAca koI kAraNe tevuM karavAnI pharaja paDe to samakita hArI gayAnI tathA dharma rasAtALa gayAnI lAgaNIthI dUbhAya, AvA loko je kare tene paNa "bhakti' gaNavI paDe che. vAstavamAM, "bhaktie eka tattva che. eka bhAvadazA che. eka anubhUti che. e koInI ApelI apAtI ke maLatI nathI. e paisA kharacavAthI maLe tevuM nathI. e rAgaDA tANavAthI janame tevuM nathI. vadhAre kharce, vadhAre bhapakA race temAM vadhAre "bhakti' hoya tevuM paNa mAnavAnI jarUra nathI. kharekhara to A badhuM hoya tyAM bhaktino dekhAva hovA chatAM bhaktinuM tattva javalle ja hoya che. bhakti eTale prema. prabhu pratyeno AMtarika prema te ja bhakti che. ane jenA aMtaramAM prabhu pratye prema jAge, tenA manamAM "Ane namuM to ja samakita, Ane namuM to mithyAtva, Amano samAgama karIe to adharma thaI jAya' - AvI mohadazAprerita aMdhazraddhA haragIjha na hoya. teno prabhuprema to tene jyAM guNa athavA guNanAM pratIko jovA maLe tyAM sahajapaNe dorI jAya, tyAMthI maLatI uttama vAto grahaNa karAve, ane e rIte tenA bhAvollAsane vizeSa vRddhigata tema ja saMmAjita kare. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu gamatA hoya, prabhuguNa gAvA gamatA hoya, tenA mATe to prabhunA mArgamAM vartatA sahu koI managamatA hoya; prabhunA mArganI saghaLI bAbato tene priya hoya. tene mATe bAhya ADaMbara, dekhADA, bhapakA, bIjAne khalela pahoMcADavAnI Teva, anya upara chApa pADI devAnI vAsanA, koIne paNa pIDA pahoMcADavAnI vRtti-pravRtti - A badhuM vajarya hoya, niSiddha hoya. cittamAM bhaktino pAyo nAkhavA mATenI A che pUrvabhUmikA. bAkI sarasa gAtAM AvaDe ke majAnuM bolatAM AvaDe tenAmAM bhaktinuM tattva hoya ja, evI bhramaNAthI hamezAM bacatAM rahevAnuM che. ATalI prAthamika bAbato samajI lIdhA pachI bhaktirasa nItaratAM kAvyonI ane kavionI vAto karavAmAM ghaNI majA paDaze. zrAvaka-kavi RSabhadAsa kRta zrI zatruMjaya stavanA kya na bhaye hama mora, vimalagiri, kyuM na bhaye hama mora, siddhavaDa rAyaNa rUkhaDI zAkhA, jhUlata karata jhakora .... vimalagiri ..1 Avata saMgha racAvata aMgiyA, gAvata guNa ghamaghora, hama bhI chatrakalA karI nirakhata kaTane karma kaThora. vimalagiri ...2 mUrata dekha sadA mana harakhe, jaise caMda cakora, zrIrisahasara dAsa tihAro, araja karata kara jora vimaligari ...3 zatruMjaya parvata e yugayugAMtarothI bhaktahRdayano managamato tIrthasvarUpa parvata che. hojo zatruMjayamAM vAsa' e pratyeka bhaktano nitya sevAto manoratha che. zatruMjaya upara athavA zatruMjayanI chAyAmAM mota sAMpaDe to te mokSapada maLavA jevA AnaMdano viSaya bane che. zatruMjaya ane AdinAthadAdA e be vAnAM janasAdhAraNanA adamya AkarSaNano viSaya che. bIjAnI vAta kayAM karavI ? puNyazloka mahAamAtya vastupALanI ja vAta laIe. teo jyAre zatruMjayatIrthanI yAtrA mATe tyAM AvyA, ane pahADa caDIne bhaktitattva | Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdinAthadAdAnA darabAramAM pravezyA, tyAM dayALu dAdAne nIrakhatAM ja temanuM haiyuM hAtha na rahyuM. AMkho cUvA mAMDI. haiye dAdA-dAdA-dAdAno pokAra pravaryo. aMtaramAM aramAna jAgyAM ke zuM karuM to mane A dAdAnA darabAramAM ja rahI javA maLe? ahIM vAraMvAra AvavuM, pachI thoDIvAre pAchA javuM ane dAdAno vijoga veThavo e to bahu vasamuM paDe che. kAMIka evuM karavuM joIe ke jethI ahIM ja, dAdA sAthe ja hamezAM rahI zakAya. vibhora haiye ane bhAvArdu netre mahAmaMtrI ciMtAmagna UbhA hatA, tyAM ja temanI dRSTi dAdAnA darabAramAM Ama tema UDAUDa karatAM paMkhIo upara paDI ! temane thayuM vAha ! A paMkhIonuM jIvana kevuM majAnuM ! AvuM jIvana mane maLe to huM paNa dAdAnA darabAramAM nitya nivAsa karI zakuM ! ane e sAthe ja temanA mukhamAMthI eka kAvya sarI paDyuM : tvatprAsAdakRte nIDe vasan zRNvan guNAMstava / saMghadarzanatuSTAtmA bhUyAsaM vihago'pyaham // ApanA darabAramAM mALo bAMdhIne rahevA maLatuM hoya to dAdA ! huM paMkhI banavA paNa taiyAra chuM. ahIM saMgho Avaze tenAM paNa darzana pAmIza, ane e badhAM tamArAM guNagAna karaze te sAMbhaLI sAMbhaLIne mArA divaso gujArIza. bhaktinA mahAkAvyasamA A zlokanA marmane pakaDIne sattaramAM saikAmAM thayelA zrAvaka kavi RSabhadAse tenA bhAvone vistAranuM eka mIThaDuM pada racyuM che. ArjavA ane ArajhUthI chalakatA e padano Aje ApaNe AsvAda mANIe : kayuM na bhaye hama mora, vimalagiri... siddhavaDa rAyaNarUpakI zAkhA, jhUlata karata jhakora...." 1 padano upADa ja evo adbhuta che ke kuzaLa gAyaka jo yogya svaromAM tenuM gAna AraMbhe, to bhAvika zrotAgaNa bhAvuka banIne anAyAse ja temAM joDAI jAya, ane ema te gAna saheje samUhagAna banI jAya. kavi potAnA manobhAvane praznanA rUpamAM vyakta kare che. saMbodhanavAcaka zabda A padamAM - paMktimAM kayAMya na hovA chatAM kavinuM nizAna "AdIzvara dAdA" ja che, e vAta abhaNa - ajANa bhAvikane paNa samajAyA vinA nathI rahetI. kavi pUche che deva ! mane vimalagiri Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrtha upara vasato mora kema na banAvyo ? athavA, huM A girivara upara vasato moralo banyo hota to kevuM sAruM thAta ! huM kema mora na banyo, mArA prabhu !? - bhakti ane tarkane - dalIlane sAmAnyataH aNabanAva hoya che. paraMtu bhaktino paNa eka tarka hoya che, je bhInA haiyAnA ataLa uMDANamAMthI Ugato hoya che, ane jeno lakSyAMka bhaktine vadhu daDha ane vadhu spaSTa banAvavAno ja hoya che. ahIM paNa kavinA bhAvuka haiyAmAM beThelo tarkazIla bhakta pUchI rahyo che ke bhalA, tame mora to banI jazo. paNa pachI Akho vakhata karazo zuM, eno vicAra karyo che? AnA javAbamAM ja hoya tema kavi kathe che : "siddhavaDa rAyaNa-rUkhaDI zAkhA, jhUlata karata jhakora" - bhAI ! moralAne be vastu joIe eka joIe vRkSa; bIjuM joIe nRtya. A be vAnAM maLI jAya eTale moralAne moja ja moja ! A pahADa upara aneka aneka vRkSo che, vanarAji che e to kharuM, paNa A sAme dekhAya te rAyaNa vRkSa ane tenI pralaMba zAkhAo kevI to sohAmaNI che ! pAchuM A rAyaNanuM jhADa "siddhavaDa' gaNAya che. agaNita AtmAo A vRkSanA sAMnidhyamAM siddha thayA che, moze pahoMcyA che. eTale ene "siddhavaDa' nA nAme khyAti lAdhI che. ApaNo Akhoye saMgha, mATe ja to, ahIM Ave tyAre A rAyaNavRkSane traNa pradakSiNA acUka Ape che ! AvA rAyaNavRkSanI DALo para huM besIza, jhUlIza, nAcIza, ane mIThuM mIThuM gahekIne saune rasataraboLa karI mUkIza. hA, mAre vimalagiri para mora banavuM che. ane huM phakta nAcakUda ja karIza evuM nahi mAnatA. huM bIjA paNa ghaNAM ghaNAM kartavyo karavA mAguM chuM. mAre bajAvavAnA e kartavyono aMdAja ApuM ? sAMbhaLo "Avata saMgha racAvata aMgiyAM, gAvata guNa ghamaghora ...2 hama bhI chatrakalA karI nIrakhata, kaTane karma kaThora..." 3 juo, A dayALu dAdAno darabAra che. ahIM chUTaka yAtriko to Ave ja, paNa moTA moTA saMgho paNa Ave. e saMgho dAdAnI "bhavya' zabdane sAkAra ane sArthaka kare tevI AMgI - aMgaracanA karaze. ane pachI dAdAnAM guNagAna madhura kaMThe karaze. ja bhaktitattva | Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e adbhuta ane avanavI AMgIo huM joIza ane mIThAM mIThAM stavano sAMbhaLIza, eTale pachI mArAthI nahi rahevAya. huMye te vakhate tyAM dAdAnA cokamAM Ubho rahIne mArI kaLA karIza; pIMchAM pasArIne chatra racIza, ane nAcIza. mArAM kama zuM nahi khapI jAya Ane lIdhe? mane to zraddhA che ke mArAM kaThora karmo paNa kapAI jaze mArA A kalAmaya nRtyane pariNAme. baMdhutame dAdAjInI mUrti joI che kharI ? tame to ahIM Avo tyAre ja juo ! ane ahIM raho eTalI vAra ja jovA pAmo ! amAruM to raheThANa ja ahIMyA ! amArA mATe dAdAnAM dvAra rAta-dahADo khullAM ! tame thoDIka kSaNo mATe e mUrti nihALIne rAjInA reDa thaI jAva cho, to rAta ne dahADo enI sAme ne sAme raheto huM to kevo gAMDo thaI jato hoIza ! kalpanA karI zakatA ho to karo. nahi to huM ja tamane kahI dauM ? - mUrata dekha sadA mana harakhe, jaise caMda cakora..." ...4 huM sadA, covIse kalAka, cosaThe ghaDIo, paLe paLe dAdAnI mUrata jovA pAmuM chuM ane mana vadhate pariNAme harakhAtuM rahe che. caMdramAne joIne jema cakora pakSI harSanuM mAryuM gAMDuMtUra banI jAya, tevI hAlata thAya che mArI, baMdhu ! paraMtu, A badhuM ja zakya to ja bane, jo huM dAdAnA darabAramAM morapaMkhI thaIne avataruM. thoDIka kSaNo mATe morarUpe pariNameluM kavinuM bhAvuka kavi-hRdaya vicAre che ke jo huM mora banuM to mane kevo lAbha thAya ! mAruM jIvana kevuM dhanya banI rahe ! jagatanA jIvo bhale manuSyadehanI jhaMkhanA seve; jJAnI zAstrakAro bhale mAnavabhavano mahimA gAya; mAre to A tiryaMca pakSIno avatAra ja bhalo, lAkheNo ane mahimAvaMto, kemake e pAmuM to niraMtara bhakti maLe, sAMnidhya maLe, karmo khape, ane te rIte mAro saMsAra sAva kSINa thaI jAya. paraMtu A badhuM bane kayAre ? huM mora banuM to banuM zI rIte ? dAdAjInI kRpA thAya to ja A badhuM zakya bane ! enI kRpA vinA to pAMdaDuM paNa kayAM hale che? to enI kRpA pAmavAno mArga kayo che? enI bhakti karavI, enuM kIrtana karavuM, ane sAthe sAthe enAM zrIcaraNomAM arajI karatAM rahevuM, e ja eka mAtra mArga che enI kRpA meLavavAno. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vicAra sAthe ja kavi dInatApUrvaka gAya che. "zrIrisahasara ! dAsa tihAro, araja karata kara jora." .pa he RSabhezvara ! he svAmI tamAro A (RSabha) dAsa, RSabhano dAsa te RSabhadAsa hAtha joDIne dInabhAve tamane vInave che, araja kare che ke dAdA ! mArA para kRpA varasAvo, mArI mAMgaNI svIkAro, ane mane vimalagiri para vasanAro mora banAvo ! (kArtaka-2065) - bhaktitattva | Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre cittamAM bhaktitattvano udaya thAya che, tyAre bhaktano mijAja ApoApa badalAI jAya che. hamezAM koruMdhAkora rahetuM enuM haiyuM pachI bhInuM bhInuM thaI jAya che. e kavi na hoya toya pachI UrmizIla kAvyapaMktio ene phUTavA lAge che. ane jo e sahaja kavi hoya to to pUchavuM ja zuM? enI bhaktidhArA pachI ApoApa kAvyadhArA rUpe vahevA mAMDe che. ajaba hoya che bhaktino mijAja ! AvI ja koI Urmila mijAjanI kSaNomAM kavi RSabhadAse lakhyuM haze A pada : "kyuM na bhaye hama mora, vimalagiri...." - bhaktimAM be tattvo bhaLI zake : eka Arjava ane bIjuM lADa. ArjavamaDhI bhaktino mijAja kevo hoya te ApaNane kavi RSabhadAsanA A padamAM anubhavavA maLe che. paNa prabhu sAthe lADa kevI rIte thAya te samajavuM hoya to A ja padanA anusaMdhAnamAM racAyeluM, kavivara upAdhyAya zrIsamayasuMdarajInuM eka pada gAvuM paDe. | RSabhadAsanA padanI paMktino ja upADa dharAvatA A padamAM kavi prabhune kahe che ke mora tiryaMca-paMkhI bhale hoya paNa toya te paMcendriya prANI che. kadAca tamane mArAmAM tevI pAtratA na jaNAya ane mane paMcendriya na banAvo, to koI harakata nahi. paraMtu mane ekendriya jAtino janma maLe evuM to bhagavad ! tame karI ja zako, balka karI ja Apo. kema ke mane pAkI samajaNa che ke ekendriyanA rUpamAM avatarIne paNa tamane bhajI zakAya che, tamArI bhakti karI zakAya che. kharekhara to paMcendriya karatAM vadhu ane saMpUrNa samarpaNa ekendriyapaNAmAM ja thaI zake che. mATe sAheba ! mane ekendriyanuM rUpa to Apo ! bhAre Azcaryajanaka yAcanA che A. A yAcanA Azcarya ja nahi, AghAta paNa janmAve ja. paNa lADaghelI bhakti kone kIdhI ? e AghAta na Ape to ja navAI. ApaNe paNa e navAI chalakAvatAM lADa mANIe : "kyuM na bhaye hama mora vimalagiri. kyuM na bhaye hama zItala pAnI siMgata taruvara cho; ahaniza jinajIke aMga pakhAlata, torata karama kaThora 1 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi bhagavAnane uddezIne prathama to mora banavAnI mAMgaNI doharAve che. paNa temane aMdAjha che ke kadAca A mAMgaNImAM mane saphaLatA na paNa maLe ! eTale eka ja zvAsamAM uccArelA bIjA vAkyamAM kavi kahe che: mane zItala pANI(apakAya, ekendriya)no avatAra Apo ne, mArA deva ! sAmAnyataH pANI eka kAma paramArthanuM kare che - vRkSanA choDane siMcana karavAnuM vRkSane jIvana bakSavAnuM. paNa mane jo pANIno avatAra maLaze to huM e paramArthanuM kAma to avazya karIza; paNa tenI sAthe sAthe mAro svArtha sAdhI ApatuM eka navatara kAma paNa karIza. huM mArA dayALu dAdAnAM aMgone - pratimAne pakhALyA karIza, rAta-dina joyA vinA prakSAla karyA karIza, ane e rIte mAruM sarvasva prabhu caraNe nyocchAvara karIne mArAM kaThinakaThora karmono ghANa kADhI nAkhIza ! ApaNA samAjamAM eka varga evo paNa che ke je bhagavAnanI pratimAne "jaDa' mAne che; te pRthvIkAyarUpa ekandriyamAMthI banI hoI tenAmAM caitanya-tattva na hovAnuM mAne che. teo kahe che ke ApaNI - manuSyanI cetanA, paMcendriya hovAne kAraNe keTalI to vikasita !, ane ApaNe AvA jaDa padArthane namavAnuM? AvA pattharanI pUjA karavAnI ? sarAsara galata ! A varga ema paNa mAne che ke AvA jaDa padArthanI bhagavAna mAnIne pUjA karavAmAM pANI ane puSpa jevA padArtho prayojavAmAM keTalI badhI jIvahiMsA che ! AmAM dharma karatAM to pApa vadhu thAya ! A loko A vAtane sUtrAtmaka bhASAmAM AvI rIte varNavatAM hoya che. "Dhola vAge, zaraNAI vAge, paDaghama vAge tUrI, ekendriyanI AgaLa paMcendriya nAce, e che phajetI pUrI," ane"puSpa-pAMkhaDI jyAM dubhAya, tyAM nahi jinavaranI AjJAya." AvA lokone, temanAM AvAM azAstrIya ane aNasamajabharelAM maMtavyone javAba to zAstrakAroe ane mahApuruSoe Agama, tarka ane yuktipUrvaka Apyo ja che. paraMtu ApaNA A kavivaranI bhagavAna pAsenI A - pANIno bhava meLavavAnI - yAcanA, e evA varga mATe lapaDAka-samAna javAba banI rahe tema che. jaDa padArthane nirakhIne hRdaya bhIMjAya nahi. patthara ja jo hoya e, to tene jovA mAtrathI bhAvuka haiyAmAM UgatI bhakti kadApi Uge nahi. hRdaya bhIMjAya bhaktitatva | Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane bhaktinAM pUra UbharAya che, te anubhUti ja sAbita kare che ke sAme birAjela pratimA e pattharano ghATIlo TukaDo nathI, paNa sAkSAt paramAtmAnuM mUrta athavA sAkAra svarUpa che. ane, ene jala ke puSpa caDAvavAnI vAta to bAju para, ahIM to kavi svayaM paMcendriya maTIne ekendriya evuM pANI banavAnI prArthanA kare che !, kAraNa? kAraNa ke kavine khabara che ke manuSyanA game teTalA mahAna samarpaNa karatAM paNa jalanuM jIvana-samarpaNa vadhu zreSTha che; vadhu saMpUrNa che. manuSya dhana athavA dhanasAdhya dravyo arpI zake, paNa potAnuM jIvana nyochAvara karI devAnI guMjAIza enI pAse kyAM ? ane jo manuSyamAMthI pANI thaIne sarvasva homI devAnI tamannA bhakta-hRdayane hoya ane tema karIne kaThora karmono ghANa kADhavAnI ananya AsthA ene hoya, to pANI vAparavAthI hiMsA thAya evI samajaNa keTalI to vAhiyAta, tuccha ane nakAmI banI jAya che ! mahattvanI vAta ahIM anubhUtinI che. jyAM sudhI ApaNI AMkhamAM anubhUtinuM aMjana na aMjAya, ApaNI dRSTimAM ughADa na thAya, tyAM sudhI sAmeno padArtha jaDa, patthara ane nirjIva athavA ekendriya bhAse, emAM jarAya navAI pAmavA jevuM nathI. bhale, ApaNe AgaLa cAlIe. kavi-hRdaya prabhu sAthe kevA majAnA lADa laDAve che te jovA yogya che : "kyuM na bhaye hama bAvanAcaMdana, aura kesara kI chora; kyuM na bhaye hama mogara mAlatI, rahate jinajI ke maura " 2 kavi kahe che ke mane bAvanAcaMdananuM vRkSa banAvo ne prabhu !, ane e jarA vadhu paDatuM lAgatuM hoya pachI mane kesarano choDa banAvo ! banne vanaspatikAya-ekendriyanA avatAra ane banne prabhujInA aMge vilepananA khapamAM Ave, e rIte emanuM jIvana prabhu-samarpita paNa thAya ane vAtAvaraNa maheka maheka paNa thaI jAya ! lADa hoya tyAM vikalpono toTo na hoya. kavivara paNa prabhu samakSa eka pachI eka vikalpa rajU karatA jAya che, ane emAMthI kayo vikalpa yogya che teno nirNaya te bhagavAnanA zire DhoLI de che. mAMgaNI pAkI, ane chatAM pasaMdagIno haka bhagavAnano, A kevI zizuvat nirdoSa ane phAMkaDI sthiti che ! kavi trIjo vilpa 10| Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatAM kahe che athavA to mane mogarAnuM ke mAlatInuM phUla sarajo mArA nAtha ! phUla thaIza to mane be jabarA lAbha thaze. eka to huM mAruM samagra jIvatara bhagavAnane samarpI zakIza, ane bIjo lAbha te huM bhagavAnanA mastaka upara jaIne besavA pAmIza !, athavA bhagavAnanA mugaTanI kalagI banI temanI zobhA vadhAranAro banIza. kavinI vikalpajALa ATalethI aTakatI nathI. atyAra sudhI to teo jIvaMta padArtha banAvavAnI prArthanA karatA rahyA. paNa have temane lAge che ke kadAca hajI mArAmAM tevA banavAnI pAtratA na paNa hoya. ane to mAre e Agraha paDato mUkavo joIe ane have mArI cetanAmAM prasarI gayelI jaDatAne miTAvavA mATe mAre jaDa padArthamAM mAruM rUpAMtara yAcavuM joIe. evo jaDa padArtha, jenuM avataraNa ja nahi, samagra astitva prabhubhakti kAje homI zakAya, ane tema thavA dvArA enI jaDatA naSTa thaIne pUrNa cetanAmAM pariNamI jAya. AvI bhAvadhArAmAM layalIna banelA kavi bolI rahyA che : "kayuM na bhaye hama mRdaMga jhAlariyAM, karata madhura dhvani ghora, jinAjI ke Agala nRtya suhAvata, pAvata zivapura Thaura." ..3 - mahArAja ! huM mRdaMga athavA jhAlara banuM to kevuM sarasa thAya ! saMpUrNapaNe nirjIva - acetana padArtha ane chatAM temAMthI pragaTato dhvani kevo to madhura ! madhamITho ! jANe ke cetanavizvane zIkha Ape ke jaDa paNa jo ATaluM mIThuM banI zake - bolI zake to tame chatI cetanAe mIThAzathI vaMcita kAM raho ? bhaktinI madhurapathI vegaLA tame zAne raho ? mRdaMga - jhAlaranI eka khUbI e che ke ene mAra paDe tema e mIThuM bole. ApaNA ajoDa pUjA-saMgItajJa hIrAbhAI ThAkora kahetA ke tabalAMne jema vadhu mAro tema vadhu madhura bola kADhe. prabhu ! saMsAranI AsaktinA ane Asaktine kAraNe to mAra ghaNA paDyA che ane tenA pratibhAvarUpe nIkaLatA amArA sUra hamezAM besUrA ja hoya che, paNa A to tArI bhaktinA bahAne paDato mAra ! evo mAra to jema vadhu paDe tema vadhu mIThapa jAgaze amArAmAM. emAMye koI puNyavaMta baDabhAgI AtmA Dhola-jhAlarane gaLAmAM nAkhIne ke hAthamAM laIne vagADato jAya ane dAdAnI sanmukha sohAmaNuM nRtya karato jAya, tyAre bhaklitatva |11 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to mAruM jIvana evuM dhanya dhanya lAgaze ke zivapura-mokSa have jANe najIkamAM ja che tevo ahesAsa thavA lAgaze. mATe deva ! mane A mRdaMga-jhAlara banAvo ne ! bhAvaka jijJAsune ahIM eka savAla thAya che : bhalA, tuM mora ne pANI ne caMdana-kesara ne mogaro-mAlatI ne mRdaMga-jhAlara banavAnI mAMgaNI kare che kharo, paNa zA mATe ? konA mATe A mAMgaNI ? evI te kevI hastI tane maLI gaI che ke jenI sAme AvuM badhuM thavAnuM tuM pasaMda kare che ? Ano jANe ke javAba ApatA hoya tema kavi aMtima kaDImAM lakhe che ke - "jagamaMDala sAco e jinajI, ora na dekhAvata mora samayasuMdara kahe e prabhu sevo, janma jarA nahIM aura ..." ...4 kavi oLaghoLa che potAne lAdhelA dAdA upara. e kahe che ke huM kAMI gAMDo nathI ke jene tene mATe paMkhI, pANI ke jhADa - jhAlara thavAnI jhaMkhanA sevuM. are, jene mATe ke jenI pAchaLa jAta kurabAna karavI game athavA sarvasva homI devAmAMye AnaMda anubhavAya evo svAmI, evo sAjana paNa sAMpaDavo to joIe ne ? Aja lagI evo sAjana mane na'to maLyo. paNa Aje to mArAM puNya pragaTyAM che ane eTale ja mane jinezvara prabhu jevA adbhuta sAheba maLI AvyA che. A jagata-maMDalamAM e jinadeva eka ja sAcA svAmI che, ane enA jevA svAmI jagatamAM bIjA koI ja dekhAtA nathI. A svAmInI khUbI zI che e jANavuM che? AmanI khUbI eka ja che : emanI sarvabhAve samarpita thaIne sevA karIe ne, to pachI janma-maraNa-ghaDapaNanuM anaMtA kALathI cAlatuM cakra che je, te ApoApa samApta thaI jAya che. tame ekavAra, basa, eka ja vAra, mora, jala, caMdana, kesara, mogaro, mAlatI, mRdaMga, jhAlara athavA AvuM kazuMka banIne tamAruM sarvasva dayALu dAdAnA caraNomAM vilIna karI do, pachI nahi rahe tamArA mATe janamavAnuM, maravAnuM ke gharaDAM thaIne saDavAnuM. chUTI jaze e kucakra ane dAdo tamane nijasvarUpamAM samAvI laIne e kucakranA piMDamAMthI chUTakAro apAvI deze. kavi samayasuMdara upAdhyAya kahe che ke mArA dAdAnI A kSamatAno, A sAmarthyano mane aNasAro che, mATe ja huM dAdA pAse AvI, sAmAnya janane gaLe UtAravI muzkela evI mAMgaNI karavA beTho chuM. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI ja mAMgaNI, koI ajJAta Adhunika kavi, jarA judA ja mijAjamAM 'zyAma" pAse kare che. e mijAja paNa mANavA jevo che : "tame zyAma thaIne phUko, mane vAMsaLI banAvo ! bhale Abha thaIne vyApo, mane vAdaLI banAvo ! tame parvato uThAvo, pachI koI ratha bacAvo, mane bhAra kaMI na lAge, mane AMgaLI banAvo ! bhale aMgathI chUTIzuM, paNa saMga yAda raheze tame sApa-rUpa lyo to, mane kAMcaLI banAvo ! tame AMkhamAM vaso cho, ane zvAsamAM zvaso cho, ame toya tamane jozuM, bhale AMdhaLI banAvo !" kevo phakkaDa che kavino mijAja ! bhaktinA nazAmAM cUMTAyelo Avo mijAja ApaNA hRdayane kyAre ajavALaze ? (kArtika, 2067) - bhaktitattva 13 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3). upA. zrIyazovijayajI viracita zrI RSabhadeva-stavana RSabhadeva hitakArI, jagataguru RSabhadeva hitakArI, prathama tIrthaMkara prathama naresara, prathama yati vratadhArI ...1 jagataguru RSabhadeva hitakArI... varasIdAna daI tuma jagameM, Ilati Iti nivArI, taisI kAhe karatu nAhi karuNA, sAhiba ! bera hamArI mAgata nahi hama hAthI ghore, dhana kana kaMcana nArI, diyo mohe caraNa kamalakI sevA, yAhI lAgata mohe pyArI ...3 bhavalIlA-vAsita sura DAre, tuM para sabahI uvArI meM mero mana nizcala kIno, tuma ANA zira dhArI eso sAhiba nahi koI jagameM, yAsuM hoya diladArI, dila hI dalAla prema ke bIce, tihAM haTha kheMce gamArI ..5 tumahI sAhiba meM hUM baMdA, yA mata dIo bisArI zrInayavijaya vibudha sevakake, tuma ho parama upakArI zatruMjaya mahAtIrtha ane zrIAdIzvara dAdA A baMne ApaNAM paramatAraka, patitapAvana ane maMgalakArI ArAdhya tattvo che. jenAM smaraNathI, zaraNathI, kIrtanathI, guNastavanathI citta pulakita thAya, kAyA ane vANIne pAvana thavAno anubhava thAya; jenuM nAma letAM ja aMtaramAM samAdhi, samAdhAna ane haLavAzano ahesAsa thAya, tenuM nAma ArAdhya. A ArAdhya tattvonuM sAMnidhya maLatAM UlaTa paNa vadhatI jAya, ane e UlaTa vadhe tema temanA pratyenI bhakti paNa vadhe ja. bhaktino svabhAva hamezAM athavA mahadaMze bolako ja rahyo che. bhakti jAge eTale e hRdayamAM samAyelI ja rahe, evuM bhAgye ja bane. bhakti bhAvarUpe pravAhita 14| Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya ane te bhAva pachI zabdarUpe pragaTa thAya. e zabdone koIka stavana kahe che, koI bhajana gaNe che, to koIka kIrtana tarIke paNa oLakhe che. bhAvathI AMdolita cetanA eTale kavi-cetanA. A bhAvAMdolita cetanA sAthe kavinI cittastha ke buddhistha zabdacetanA jyAre bhaLe che, tyAre je geya padAvalI phure che, te ja che stavanA ArAdhya tattvanI bhakti vahAvatuM kAvya. - bhaktisabhara kAvya ane kAvyamaya bhaktinI anubhUti temaja abhivyakti, koIka prema-bhInA ane eTale ja bhAvabhInA haiyA mATe ja zakya bananArI ghaTanA che. vaiyaktika snehanI bhUmikAe UbheluM haiyuM, vyakti-premanI sarahadane atikramIoLaMgIne prabhupremanI bhUmikAe pahoMce che tyAre ja AvI divya ghaTanA ko bhaktahRdayanI cetanAmAM anAyAsa ghaTita thatI hoya che. AvA bhaktahRdayanA atala UMDANamAMthI sarI paDelI ke pragaTa thatI kAvyamaya bhaktistavanAnuM gAna-zravaNa, gAyaka ane zrotA baMnene, bhaktinA rasamAM bhIMjavIne, komaLa banAvI mUkavAnuM aciMtya sAmarthya dharAvatuM hoya che. kAraNa ke e stavanAmAM premanI alaukika madhuratA chalakAtI hoya che ane sva-paranA kalyANanI kAmanAthI prerita anukaMpAnI AdratA emAMthI nItaratI hoya che. ApaNe A prakAranI stavanAne premalakSaNA bhaktinA nAme oLakhI zakIe. premalakSaNA bhakti e vaiSNava saMpradAye svIkArelI bhaktino atimadhura prakAra che. vividha bhaktisUtro ane zrImad bhAgavata jevA graMthono ene AdhAra che. uttara madhyakALamAM eTale ke 16mA saikAthI zaru thayelA kALamAM thayelA ghaNA vItarAgI jaina kavi-munioe paNa potAnI racanAnA eka AlaMbana lekhe ke potAnA hRdayamAM UThatI bhAvormionI abhivyakti mATe prabhu paramAtmA pratye premalakSaNA bhaktino viniyoga potAnI racanAomAM karelo che. AvA bhaktakaviomAM yogIrAja AnandaghanajI, upA. vinayavijayajI vagerenAM nAmo niHsaMdehapaNe laI zakAya. alabatta, A mahApuruSoe cAtarelA A mArge cAlanArA kavionI nAmAvalI kAMI nAnIsUnI to nathI ja. A nAmAvalInuM ja eka majAnuM nAma che : upA. zrIyazovijayajI gaNivara. prakhara tarkaverA vidvAna tarIke jANItA A kavivare prabhubhaktinI ghaNI badhI bhakitatatva 15 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanAonuM nirmANa karyuM che, jemAM chalakAtI prema-lakSaNA bhakti dhyAnAkarSaka banI rahe tevI che. cittanI AdratA e premalakSaNA bhaktinI anivArya zarata che. prabhune potAno priyatama (ke priyatamA) lekhIne tenA pratyeno utkaTa lagAva, tenA milananI gherI abhIpsA, tenA virahamAM cittamAM vyApI jatI vyAkuLatA, ArjavathI ubharAtI vijJapti - ArajhU, A badhA vibhAvo te bhAvAdri cittanA ghAtaka bane che. virahanI vyAkuLatA ane milana mATenI utkaTa tamannA bhaktahRdayane bhagavAna-priyatama pratye oLaMbho-Thapako ApavA paNa vivaza banAve che. e oLaMbhAnA kaThora dIsatA zabdo paNa cittanI tIvra ArdratAnuM ja pariNAma hoya che, e rasiyA bhAvakane samajAvavAnuM na hoya. kavi zrIyazovijayajInuM bhaktibhInuM haiyuM, AvI ja koI bhAvArTsa kSaNomAM zrI RSabhadeva prabhu sAme bhaktino moraco bAMdhI bese che ane gAI UThe che : jagataguru, RSabhadeva hitakArI, jagataguru, AdiniNaMda jayakArI prathama tIrthakara, prathama narezvara, prathama yati vratadhArI. jagataguru...1 kavihRdaya potAnA AlaMbanarUpe bhagavAna RSabhadevane pasaMda kare che. A avasarpiNI kALanA pahelA tIrthakara e che, pahelA rAjavI ene che, pahelA yati e che. eNe jagatanuM kalyANa karyuM che ane kalyANano mArga paNa sarvaprathama emaNe ja prazasta karyo che. A sthitimAM temane ja svAmI, priyatama athavA to prabhujI tarIke bhajavAnuM kavihRdaye svIkArI lIdhuM che. jagatanA gurune mUkIne bIjAne bhajavA mATe kavihRdaya kadAca taiyAra nathI, teno garbhita saMketa A paMktiomAM sAMpaDe che. kavine bahu ja saMkSepamAM, athavA kaho ke TUMkANamAM prabhu pratye nivedana karavuM che. prabhunA sAmarthyathI teo pUrepUrA abhijJa che. potAnI apekSA ane potAnA haka paratve paNa te spaSTa che. eTale lAMbI piMjaNamAM UtaryA vinA potAne je kahevuM che te kavi A rIte kathe che : varasIdAna daI tuma jagameM, Ilati iti nivArI taisI kAhe karata nAhI karunA, sAhiba bera hamArI jagataguru ...2 eka vAta ahIM pahelethI samajI levAnI che. kavino samaya madhyakALano che. te paNa evo samaya ke jyAre bhAratamAM ane gujarAtamAM paNa muslima zAsakonuM Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana pravartatuM hatuM, ane prajAnA sAMskRtika-sAmAjika jIvana-vyavahAra para muslimonI arebika tathA paziyana bolI, raheNIkaraNI, rItirivAjo vagerenI moTI ane gherI asara hatI. svAbhAvika che ke e varganI bhASA/jabAna ane UrdU-arebika zabdAvalIthI gujarAtI bhASA ane sAhitya paNa prabhAvita thAya ja. kavi paNa te prabhAvathI mukta nathI. balka A racanAmAM temanI najAkatabharI rajUAta ane keTalAka khAsa prayojelA zabdo parathI to pAko aMdAja maLe che ke ApaNA kavi te jabAnathI keTalA badhA prabhAvita haze. Ilati, sAhiba, jevA zabdo AnI gavAhI pUre che. sAthe ja, vraja bhASAnI paNa kavinA sarjanamAM chAMTa che ja. karunA, bera jevA zabdothI te paNa pragaTe ja che. kavi potAnA prabhu-prItama sAthe sIdho ja saMvAda sAdhe che. kahe che ke sAheba ! tame varasIdAna (eka varSa sudhI karoDo suvarNamudrAnuM pratidina dAna) ApyuM hatuM ane jagatamAM phelAyela Ilati-Apattio ane iti-azubha upadravonuM nivAraNa karyuM hatuM, te vAta huM barAbara jANuM chuM. karuNA vinA AvuM koI karI na zake te paNa nizcita che. mAro savAla eTalo ja che ke jagata AkhAnuM daLadara pheDavAnuM sAmarthya ane kAruNya dharAvanArA-dAkhavanArA tame, evI karuNA mArA vakhate-mArI jevA - mArA upara kema na varasAvo? ekAda bhakta jIvane potAnI karuNAmAM nDavaDAvatA tamArA jevA samartha jagatagurune zI takalIpha paDavAnI ? kavi eka vAta barAbara samaje che : samartha svAmI sAthe saMvAda racavo hoya to te hamezAM ekataraphI ja rahevAno. prabhu ApaNI vAta sAMbhaLavAnA kharA, paNa teo vaLato javAba paNa Apaze tevI AzA rAkhavI na joIe. samajadAra sevake to mAlikanA aMtaraMgamAM pesIne tyAMthI zo pratyuttara sAMpaDI zake tenI sabaLa aTakaLa karatAM zIkhI javuM paDe. ApaNA kavie A kaLA kevI sarasa rIte hastagata karI che teno paraco havenI paMktiomAM maLe che : mAgata nahi hama hAthI ghore, dhana kana kaMcana nArI, dIyo mohe caranakamalakI sevA, yAhI lAgata mohe pyArI..jagataguru...3 kavi bhagavAnane kahe che ke sAheba, tamArA manamAM evo bhAva hoya ke "duniyAne vArSika dAnamAM meM sonuM-cAMdI vagere ApyuM, eTale Ane paNa evuM ja kazuMka joItuM haze, paNa e badhuM to have- siddhagati pAmyA pachI zakya zuM bane?" bhaktitatva 10 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dhArIne tame mArI upekSA karatA ho to te barAbara nathI. mArI vAta to ekadama spaSTa che. huM hAthI ke ghoDA mAgato nathI, dhana, kana-dhAnya, sonuM ke strI Apo evI paNa mArI yAcanA nathI. mArI mAgaNI to eka ja che ane te paNa sAva nAnakaDI ane vaLI bhAvAtmaka. huM to tamArAM caraNakamaLanI sevA karavAnI mane taka maLe eTaluM ja IcchuM chuM prabhu ! kema ke e sevA mane behada pyArI lAge che. sAheba, tamArA eka nAcIjha sevakanI ATalI amathI mAMga paNa tame pUrI nahIM karo ? kavinuM haiyuM bhAvormionAM adhIrAM spaMdanothI atyaMta AMdolita thaI gayuM che. prabhunA, potAnA managamatA sAhebanA caraNonI sevA mATe lAlAyita athavA to vyAkuLa evuM kavihRdaya, potAnI kaThina bhUmikA athavA sAdhanAnuM prabhu samakSa varNana kare che : bhavalIlA-vAsita sura DAre, tuM para sabahI uvArI meM mero mana nizcala kIno, tuma ANA zira dhArI jagataguru ....4 sAhebanA hRdayamAM Antara-praveza pAmelA kavi vicAre che : bhagavaMta pAse yAcanA to karuM chuM, paNa bhagavaMta mArA mATe "ananya Azraya' che, evI emane mAre pratIti to karAvavI joIe ne? emanI pAse ya mAMguM, ane bIje paNa jyAM tyAM bhaTakato pharuM, to emane mArA mATe vizvAsa ane bhAva kema rahe? to svAmIno vizvAsa saMpAdana karyA vinA paNa kema cAle ? kAMIka AvA AzayathI kavie A paMktio lakhI hoya tema jaNAya che. kavi AmAM kahe che mArA svAmI ! Aja sudhI to huM jyAM ne tyAM bhaTakyA ja karyo che. jeNe Azraya Apyo, AzrayanI lAlaca ApI, ke sukhI banAvavAnuM pralobhana ApyuM, tevA koIpaNa saMsArI devanA zaraNe huM cAlyo jato hato. paraMtu bhavobhavanA anubhavothI mane samajAyuM ke e badhA to saMsArI devo che, gharabArI che, ane sAMsArika sukha ane tenAM sAdhano ja, vadhumAM vadhu, ApI zake tevA che; te paNa mArAM karmone AdhIna ja. ane emAMnA ekeyanI sevAthI mokSa arthAt, saMsArathI kAyamI chUTakAro to maLavAnI zakyatA ja nathI. e sAthe ja, A bhavamAM meM, e badhA, bhavalIlAothI vAsita eTale ke raMgAyelA devone DAre kahetAM phagAvI 18| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIdhA che, ane mAtra ane mAtra tArA upara ja badhuM ovArIne huM beTho chuM; have ekamAtra tAro ananya Azraya meM Aje svIkArI lIdho che. sAheba, meM Aje mArA manathI svaicchika nizcaya karyo che ke have tArI AjJA ja mAre mAnavI, bIjA koInIye nahi, haragIjha nahIM. deva ATalo ananyAzraya svIkAranAra tArA A sevakanI sAme have tuM nahi jue to kema cAlaze ? meM tAro Azraya lIdho tenuM rahasya eka ja che : tArA mATeno ananya prema. koI svArtha, koI pralobhana, koI garaja, koI AzA- apekSA, ke koI bhaya - AmAMnA koI kAraNe huM tArA Azare Avyo hota to duniyAne gaLe UtaryuM hota ke barAbara che, A kAraNe ja bhAI AmanA zaraNe gayA che. paNa bhagavan! AmAMnuM eka paNa kAraNa mane tArA zaraNe AvavA preranAruM nathI. kharuM kahuM to mane khudane khabara nathI paDatI ke huM tArA zaraNe, koInAya nahi ne tArA ja zaraNe kema Avyo? bahu bahu mathAmaNa karyA pachI mane eka kAraNa jevuM jaDyuM che, te kahuM ? sAMbhaLo : aiso sAhiba nahi koI jagameM, yAsuM hoya diladArI dila hI dalAla prema ke bIce, tihAM haTha kheMce gaMvArI...jagataguru ...5 mahArAja ! deva to ghaNA joyA A bhavabhramaNamAM, paNa jene jotAM veMta ja dila lAgI jAya, diladArI-dilanI mahobbata lAgI jAya evo sAheba to eka tuM ja jovA maLyo che ! duniyA Ane pahelI najarano prema tarIke oLakhI zake, mane vAMdho nathI. paNa kazA ja kAraNa vagara Ama tane diladAra - vhAlama tarIke svIkArI levA pAchaLa jo koI kAma karI gayuM hoya to e che ke mAro "dila" nAmano dalAla ! eNe-e gamAra dalAle evI to jaka karI ke pyAra karavo hoya to A sAhebane ja kara, bIjA koI tArA pyArane mATe lAyaka nathI, nathI ne nathI. ane e naTakhaTa dilanA kahevA upara ja huM tamane pyAra karI beTho chuM. evo pyAra ke have to basa eka ja laya che dilamAM - tuM hI tuM hI.... tuma hI sAhiba maMya huM baMdA, yA mata diyo visArI zrInayavijaya vibudha sevaka ke, tuma ho parama upakArI..jagataguru ....6 bhaktitva 19 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAheba, have to dilamAM eka ja pukAra cAle che : tuM mAro sAheba, ne huM tAro baMdo - tAro sevaka, tAro gulAma, tAro zaraNAgata. he deva ! have mane eka ja vAta khape che : tame mane vIsarI jatA nahIM. tamAre to mArA jevA karoDoabajo sevako hoya, e badhAMnI bhIDamAM, tamane potAnuM dila, potAnuM sarvasva dharI denArA A nAcIjha baMdAne bhUlI na jatAM, mArA diladAra mAlika ! jo tame mane bhUlI nahIM jAva to huM mAnI jaIza ke tame mArA - zrIna vijaya vinA sevaka (yazovijaya) nAmanA A baMdAnA parama upakArI cho. bhagavaMtane priyatama kalpIne temanA pratye premalakSaNA bhaktithI chalakAtuM A stavana-gAna keTaluM badhuM hRdayaMgama che ! keTaluM badhuM prasannakara che ! hRdayane bhAvavibhora ane AnaMdamagna banAvI mUkanAruM AvuM maMgala bhaktigAna hamezAM ApaNI jIbha para ho ! (kArtika - 2066) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4). mohanavijayajI kRta zrI RSabhadevastavana bAlapaNe ApaNa sanehI, ramatA nava-nava veSe, Aja tume pAmyA prabhutAI, ame to saMsAra niveze ho prabhujI olaMbhaDe mata khIjo .. jo tuma dhyAtA zivasukha lahIye, to tamane kaI dhyAve, paNa bhavasthiti paripAka thayA viNa, koI na mugate jAve ...2 siddhanivAsa lahe bhavasiddhi, tehamAM zo pADa tumAro, to upakAra tumAro vahiye, abhavasiddhane tAro nANa-raNa pAmI ekAMte, thaI beThA mevAsI, teha mAMhelo eka aMza jo Apo, te mATe zAbAzI akSayapada detAM bhavijanane, saMkIrNatA navi thAya, zivasukha devA jo samaratha cho, to jaza letA zuM jAya ...5 sevAguNa raMjayo bhavijanane jo tame karo vaDabhAgI, to tame svAmI kema kahevAzo, nirmama ne nIrAgI nAbhinaMdana jagavaMdana pyAro, jagaguru jagahitakArI rUpavibudhano mohana pabhaNe, vRSabha laMchana balihArI ...7 che ja ja be mitro. laMgoTiyA. bacapaNanA bherUbaMdha. beya sarakhA garIba. abhAvA vacce ja ucharelA. "nathI'thI evA TevAI gayelA ke mAvatara pAse "kAMI paNa" mAgavAnuM ja bhUlI gayelA ! beya bhAIbaMdho sAthe rame. sAthe rakhaDe, zALAe sAthe jAya. sAthe bhaNe, ane je maLe e sAthe vaheMcI khAya. bhaktiAtattva | Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garIbI AkarI hatI, paNa bannemAM samajaNa kaho ke sUjhabUjha, sarakhI hatI. garIbanAM chokarAM samaju vadhAre hoya' e nyAye beu jaNa sahaja samajaNa sAthe bhaNatAM ane AgaLa vadhatAM. jotajotAmAM beya moTA thaI gayA, ane garIbInA haka jeTaluM bhaNIne mAvataranI madada sAru vaitare vaLagyA. beyane kamAvAnI bhAre hoMza. koIka sArI nokarI ke kAma maLI jAya to karIne kamAI laIe, ane gharane jhaTa UMcuM lAvIe AvI sahaja AMtarapreraNA bannemAM. emanI dhagaza moTA zaheranA eka zeThiyAne haiye vasI, ane eNe bemAMthI ekane potAne tyAM bolAvI lIdho. bacapaNanA goThiyAne chuTA paDavAnI veLA AvI. keTalI vasamI paDe ! beya batha bharIne raDyA. chUTA paDavuM gamatuM nahotuM, paNa te vinA uddhAra paNa kyAM hato? paNa beya goThiyAoe chUTA paDavA agAu kola dIdhA ekabIjAne ke ApaNa bemAM je vahelo UMco Avaze, te bIjAne joze. eka bIjAne pAchaLa nahi rahevA de divaso gaNatAM gaNatAM varaso vahI gayAM. gAmaDAmAM rahI gayelA mitrane koInI otha nA maLI. te gAmaDe ja rahyo. nAnI moTI majUrInuM kAma kare ane jIMdagI veMDhAre. ene AzA hatI ke ke mAro bhAIbaMdha be pAMdaDe thaze eTale mArI sAme cokkasa joze. AzA to amaravela che ne ! eka divasanI vahelI savAra. paDozamAM kAMIka moTI halacala macI hovAnA aNasAra sAthe e mitra jAgyo. AMkho coLatAM coLatAM bahAra nIkaLyo, ne joyuM to potAno bALa-goThiyo oLakhAya nahi tevA rUvAbadAra libAsamAM moTuM vAhana laIne Ubho che. potAnA parivArane e vAhanamAM besADe che. gharavakharImAMthI upayogI jaNaso emAM caDAvarAve che. pelo to enA bhAIbaMdhane jotAM ja doDyo ne ene bheTavA mATe - bathamAM levA mATe hAtha laMbAvyA. paNa A zuM ? pelo to jANe ene oLakhato ja nathI ! eNe enI sAme joyA vinA ja moM maraDyuM, hAtha vatI ene haDaselyo, ane potAnA kAmamAM lAgI gayo. pelo karagaryo. bacapaNanI dostInI duhAI ApI. bhUtakALa yAda apAvyo. chevaTe ekamekane apAyelA kola yAda ApyA ke bhAI ! bhagavAne have tane sArA dahADA dekhADyA che ne tArAM mAvatarane sukhI karavA Avyo che, to jarA mArI sAme paNa jo to kharo ! maneya tArI bhego laI jA. huM tane bhAre nahi paDuM. 22/ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA baMgalAmAM eka khUNAmAM paDyo rahIza. tArA ATalA Teke huMye UMco AvI jaIza, bhaIlA ! .... e karagarato rahyo, ne eno bALagoThiyo bhUMgaLAM vagADato jato rahyo ! kaho to, e mitranI, laMgoTiyA bhAIbaMdhanI, te kSaNe kevI hAlata thaI haze? - enI sAthe enA bALagoThiyAe jevuM karyuM, evuM ApaNI sAthe koI kare to? to ApaNI hAlata kevI thAya ? ane to e goThiyAne ApaNe kevI dRSTithI joIe ? ApaNane ema thAya ke amArI sAthe to koI AvuM nA ja kare : amArA bALagoThiyA to nahi ja. paNa mane kahevA do ke, ApaNI sAthe, ApaNAmAMnA amuka sAtheja nahi, paNa ApaNA badhA sAthe AvuM thayuM che. ane te bIjA koIe nathI karyuM, e kAma karyuM che ApaNA sahunA bALagoThiyAe, ane ApaNA ja laMgoTiyA bhAIbaMdha. bALapaNanI, sAthe - saMgAthe mANelI ke veThelI garIbInI pakaDamAMthI bahAra nIkaLI gayelA ane mAlAmAla thaI gayelA ApaNA e goThiyAe, ApaNane paNa sukhI karavAno Apelo kola visArI dIdho che, ane ApaNane ApaNA takadIra upara choDI dIdhA che. khabara che, koNa che e bALagoThiyo ? e bALagoThiyAnuM nAma che paramAtmA : arihaMta prabhu ! yAda to na ja Ave, paNa sAMbhaLyuM to haze ja ke eka divasa evo hato ke paramAtmA ane ApaNe bhegA hatA. sAthe ramatA, sAthe jamatA, sAthe bhamatA ane sAthe ja saMsAranA tApa veThatA. tyAre, kyAreka, je AmAMthI chUTe te bAkInAne - bIjAne choDAve evA kola-karAra paNa thayA to haze ja. e kola ApaNane, saMsAranA dAjhelAne to yAda na hoya te svAbhAvika che, paNa kevaLajJAna pAmIne traNa lokanA ThAkora banI beThelA prabhune e yAda na Ave, e keTaluM to vicitra lAge che ! kevuM vasamuM thaI paDe che ! paNa kone kahevuM ? ne sAMbhaLeya koNa ? tame kadI derAsare jAva cho ? jatAM ja hazo. tyAM arihaMta prabhunI beThaka joI che? kevA ucca Asane cAMdInI mAMDavImAM birAjyA hoya che tyAM e ? e ATale UMce, ane ApaNe emanI sAme dharatI para mAthuM ghasatA, dInapaNe emanI pAse yAcanA karatA ! ne toya emane pelo bacapaNano kola yAda na ja bhaktitatva |23 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave ! kema sahevAya ? kema rahevAya Ama? mane to thAya che ke have emanI sAthe barAbarano kajiyo mAMDuM ! ApaNane dIdhelo kola e bhUlI kema jAya? are, koI vakhata bhUlIye javAya, bhale. paNa pachI ApaNane jue toya yAda na Ave, ke ApaNe yAda karAvIe toya dhyAna nA Ape, e kema khamAya? kema calAvI levAya? huM to nA calAvuM. nahi calAvuM. huM ja zA mATe ? A prabhuno koIpaNa sAcukalo bhagata hoya, kharekharo bALagoThiyo hoya, e AvuM na ja calAve. mane yAda Ave che ahIM ApaNA eka bhakta-kavi. e eka sAdhupuruSa hatA. sAdhu to hatA ja, sAthe sAthe arihaMtanA parama bhakta hatA. emanI bhakti, kahevAya che ke, adbhuta hatI. ajoDa hatI. pAchA e kavi hatA. eTale emanA aMtaramAM UgatI - ubharAtI bhakti kavitArUpe - bhaktikavitArUpe deha dharIne vahevA lAgatI. paraMtu emanI bhakti bhagavAnanAM mIThAM mIThAM guNagAna gAyA karavA ke pachI bhagavaMta sAme dIna banIne mAMgaNIo karyA karavI - eTalAmAM ja nahotI samAI jatI. e to bhagavAna sAme barAbarano moraco mAMDatA, ane e bALapaNanI mitratAne vIsarI beThA che e joIne bhagavAnane jabaro oLaMbho - upAlaMbha - Thapako ApatA. hA, bhagavAnane ya Thapako ApI ja zakAya, ane enI kaLA zIkhavI hoya to ApaNe A kavirAjano sahAro levo ja paDe. e kavivaranuM nAma che - paMDita zrImohanavijayajI mahArAja. vIsamA saikAmAM thaI gayelA A sAdhupuruSe bhagavAnanI sAme moraco mAMDIne bhagavAnane evAM to lADa laDAvyAM che, bhagavAnane Thapako ApavAnA bahAne bhagavAnanI evI to lADaghelI stavanA karI che ke jagatamAM teo mohanavijayajI "laTakALA tarIke oLakhAyA. emanA e lADabharyA ThapakAnI eka adabhuta cIja Aje ApaNe mANavI che, cAkhavI che. bhagavAna sAthenI potAnI bALapaNanI mitratA A bhakta-kavine barAbara yAda hatI. to bhagavAna pote potAnI garIbIne ane mitrane ApelA kolane bhUlI gayA e vAta e bhAre nArAja paNa hatA. eTale A badhI vAto yAda ApatAM javuM ane bhagavAnane ThapakAravA - evA rasika mijAjamAM AvIne temaNe, potAnI vAta A rIte mAMDI : Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bALapaNe ApaNa sasanehI, ramatAM navA navA veSe Aja tume pAmyA prabhutAI, ame to saMsAra-niveze ho prabhujI ! olaMbhaDe mata khIjo...." kavi, koIpaNa prakAranI prastAvanA bAMdhyA vinA ane bhUmikA racyA vinA, prabhu upara sIdhuM AkramaNa ja karI de che. bhalA, potAno bacapaNano laMgoTiyo bhAIbaMdha varSonAM varSo pachI ociMto maLI jAya, to enI sAthe prastAvanA ane bhUmikAnA upacAra thAya ? are, ene to bacapaNanA hulAmaNA nAme bolAvatAM bolAvatAM bathamAM levAya ! ane e paLomAM je tuMtAM thAya e to AsapAsa UbhelA sahu mATe eka rasika ghaTanA banI jAya ! ApaNA kavi paNa A ja rasamane anusare che, ane paramAtmAne saMbodhIne sIdhI ja vAta mAMDe che. e kahe che : bhagavaMta ! yAda che tamane ApaNA bALapaNanA e divaso ? ApaNe kevA nitanavA veSa paherIne ramatA ? kyAreka nigodamAM gharaghara ramatA. kyAreka ekendriyonA vividha mahollAomAM ramavA jatA. to kadIka beIndriya, teIndriya, caurindriyanA veSa paNa dhAraNa karI letA. koIka vakhata narakamAM ya pharavA jatA, to koIvAra hAthIthI laIne garoLI - khisakolI banIne ya khelatA. kvacit devabhUmimAMye viharyA to chIe ja. ohoho! kevA kevA veSa ! keTalA badhA khela ! sAheba ! badho vakhata huM ane tame sAthe ne sAthe ja hatA. badho vakhata eTale khabara che ne prabhu ! keTalo vakhata ? anaMto kALa ! hA, mArA pelA kavie paNa A ja vAta gAI che ke "tume-ame vAra anaMtI re bheLA, ramiyA saMsArIpaNe re." Ama to ApaNe badho vakhata ane badhI jagyAe sAthe ne sAthe rahetA hatA. paNa kone khabara, acAnaka zuM banyuM ke huM ane tame vikhUTA paDI gayA. huM ekavAra jAgyo tyAre meM tamane joyA nahi. "bhavitavyatA" nAmanI ApaNI mAlikaNe tamane upADIne kyAM mUkI dIdhA tenI mane jANa ja nA thaI ! ane ghaNA ghaNA samaya pachI jANa thaI, tyAre meM tamane A adbhuta "prabhutA"nA svarUpamAM joyA. tamane jotAM ja huM oLakhI gayo ke are, A to pelo ! ApaNo jugajUno ne janamojanamano sAthIdAra ! ohu, to mArA A sAthI mitrane have mAre mArA prabhu" tarIke svIkAravAno ? e prabhu ne huM eno sevaka ? ( bhaktitattva | Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAheba ! sAcuM kahuM ? mana viSAdathI chalakAI gayuM, nA, tamane "svAmI tarIke svIkAravAmAM ke saMbodhavAmAM mane leza paNa nAnama nathI vartAI. viSAda eTalo ja thAya ke gaikAlanA ApaNe be joDIdAra. Aje tame prabhutAI - prabhutA pAmIne uccAsane besI gayA, ne ame to enA e ja saMsAranA nivezamAM - gharamAM rakhaDatA rahyA !, prabhu ! AvI aMcAI ? tame karo ? to pachI huM, tamArA asala goThiyAnA nAte tamane oLaMbhaDo - upAlaMbha - Thapako ApuM to tamAre khIjAvAnuM nahi. mArI rIsa huM bIje kyAM ThAlavuM ? ane mAro Thapako sAMbhaLI tame khIjAva to pachI mAre bIjA konI AgaLa dhA nAkhavAnI ? eTale prabhu! mArA olaMbhaDe khIjAtA nahi. amArI, khAsa to mArI eka ja mAMgaNI che ke jo tamane ApaNI jUnI dostI ane te veLA dIdhelA kola yAda hoya to mane - amane tamArA sarakhA banAvI do. teha prIta jo pUraNa pALo, to amane tuma sama karo re." A sivAya ke AthI vadhAre amane kAMI joItuM nathI. A mAMgaNInA javAbamAM bhagavAna! tame ema kahI zako ke "bhAI ! arihaMta thavuM hoya to arihaMtanuM dhyAna dharavuM paDe. zreNika rAjAe arihaMtanI upAsanA karI to e arihaMta thaze. ema tame paNa dhyAna dharo to to kadAca kAMI meLa paDI jAya." prabhu ! tamArI A vAtamAM mane bharoso nathI besato. mane lAge che ke AvuM kahIne tame chaTakI javA mAgo cho. mArI A rajUAta tamane AkarI jarUra lAgaze. paNa tenuM kAraNa sAMbhaLazo to badhI cokhavaTa thaI jaze. sAMbhaLo : "jo tuma dhyAtAM zivasukha lahIe, to tamane keI dhyAve, paNa bhavisthiti-paripAka thayA viNa, koI na mugate jAve... ho prabhujI"...2 sAheba! tamAruM dhyAna dharavAthI keTalAM mokSe gayA, keTalA tamArA jevA banyA, eno koI AMkaDo che tamArI pAse ? kharI vAta e che ke jo phakta tamAruM dhyAna dharavAthI ja, bIjuM kAMI karyA vinA ane bIjA koI kAraNanI garaja vinA, mokSasukha maLatuM hota to to kaMI keTalAye loko tamAruM dhyAna karavA tatpara che. paNa nA, tamAruM dhyAna dhare tenoye mokSa tyAre ja thAya ke jyAre enI bhavasthiti pAkI gaI hoya. bhavasthiti - tathAbhavyatva, eno pUrepUro paripAka na thAya tyAM sudhI koI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSe jatuM nathI, gayuM nathI. khuda zreNikanI ja vAta lo ne ! tamArI game teTalI upAsanA karI, paNa narake ja gayo ne e ? bhavasthiti pUrNa na thAya tyAM sudhI e zuM karI paNa zake ? eTale prabhu ! mane tamAruM dhyAna dharIne tamArA jevA thavAnI vAtamAM muddala rasa nathI, ane mArI - amArI mAMga yathAvat rahe che. kadAca tame ema kahevA icchatA ho ke "jo dhyAna dharavAthI mokSa na maLato hota to mArA seMkaDo - hajAro sAdhu - sAdhvI - zrAvaka - zrAvikA mArI najara sAme mokSapada pAmyAM te zI rIte bane ? tAre mokSa javuM na hoya ane te kAraNe dhyAna nA dharavuM hoya to alaga vAta che. bAkI dhyAna dharanArane ja mokSa maLe e vAta, uparokta dAkhalAthI, pAkI che." to, A vAtano paNa javAba mArI pAse taiyAra che. sAMbhaLI lyo : "siddhanivAsa lahe bhavasidhdhi, temAM zo pADa tumAro ? to upakAra tamAro lahIe jo, abhavasiddhane tAro ho prabhujI' ... 3 huM eTaluM ja pUchIza ke sAheba ! mokSa pAmanArAnI sarakhAmaNImAM mokSa nahi pAmanArA bhakto vadhu saMkhyAmAM hatA. prabhu ! zuM e badhAe dhyAna nahotuM dharyuM ? e lokonA 'dhyAna'mAM garabaDo hatI ? amane khAtarI che ke e badhAe paNa sAcA bhAva reDIne ja tamArUM dhyAna ArAdhyuM hatuM. to jo 'dhyAna' dharanArAone tame mokSa ApatA hota - ApI zakatA hota to A badhAne kema na ApyuM bhagavaMta ! ? - .... ahIM tamAre kahevuM ja paDaze ke ''be prakAranA jIvo hoya : bhavasiddhi ane abhavasiddhi. te ja bhavamAM je siddha thavApAtra hoya te bhavasiddhiyA ane jemanAmAM tevI pAtratA na hoya te abhavasiddhiyA. je bhavasiddhiyA hatA te mokSa pAmyA, nahotA te nA pAmyA." to Ano artha spaSTa thayo ke je loko tamArUM dhyAna dharatAM mokSa pAmyA teo bhavasiddhiyA hatA mATe pAmyA, AmAM tamAro upakAra zo prabhu ! ? tamAruM kartRtva AmAM kayAM che ? e to emanI bhavitavyatA pAkI hovAne kAraNe siddha thayA, emAM tamAro koI pA'Da - upakAra nathI. arthAt tamAruM dhyAna temaNe bhale dharyuM hoya, paNa temane mokSa maLyo tenuM kAraNa to teo bhavasiddhiyA hatA te ja che. hA, eka vAte tamAro upakAra mAnI zakuM. jo mArA jevA abhavasiddhiyA jIvane tame tAro, mokSa pamADo, to mAnuM ke tame mokSa ApI zako cho. to mAnuM bhaktitattva 20 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke tame upakAra karo cho. bAkI to amAro upAlaMbha tamArA zire lAgavAno ja che, emAMthI tame chaTakI nahi zako. bIjo paNa eka Thapako tamane Apavo paDe tema che prabhu ! ke tame sAva ekalapeTA cho. ame saMsAranAM jIvaDAM to amane koI sArI vastu maLI Ave to badhAMne vaheMcIe, vaheMcIne khAIe ane vaheMcIne vAparIe. tame ATalo ATalo vakhata saMsAramAM rahyA, chatAM bhagavAna thayA pachI A vAta sAva bhUlI gayA ? to pachI tamAre amAro Thapako, amArAM meNAM sAMbhaLavA ja paDe : "nANarayaNa pAmI ekAMte, thaI beThA mevAsI, te mAMhelo eka aMza jo Apo, te mATe zAbAzI ..... ho prabhujI" ...4 jagata AkhAthI nyAruM ane jagata AkhAnuM darzana karAvanAruM evuM jJAnarUpI ratna kevaLajJAna tamane maLyuM. e maLyuM evuM ja tame ekAnta - siddhigatinuM ekAMta - pakaDI lIdhuM, ne mevAsI - mokSavAsI thaIne besI gayA. rakhe ahIM koI bhAga mAge ! prabhu ! Ama sAva ekalapeTA na thavAya, mArA deva ! badhAMne nahi to kAMI nahi, paNa mArA jevA ekAdane paNa jo tamane lAdhelA e paramocca jJAnano ekAdo aMza, ekAda chAMTo, Apyo hota, athavA Apo, to tamane paDatAM A meNAM to TaLI ja jaze. UlaTAnI zAbAzI maLaze ke nA, tArA jUnA bherUbaMdha dostI nibhAvI jANI kharI ! ane AnAthIye vadhu anukULa Ave evI eka vAta kahuM ? amala karavA jevI vAta che ho prabhu ! sAMbhaLo : "akSayapada detAM bhavijanane, saMkIrNatA nahi thAya. zivapada devA jo samaratha cho to, jaza letAM zuM jAye? ... ho prabhujI" ..5 mAre ema kahevuM che mahArAja ! ke siddhazilA moTI badhI 45 lAkha yojananI che. mArA jevAne tyAM rahevA AvavuM hoya to jhAjhI ke thoDI jagyA paNa joItI nathI. huM to ArAmathI ApanAmAM ke ApanA jevA koIkamAM samAI jaIza. Ama mArA-amArA jevA bhavijanane akSayapada Apo, to tyAM - siddhazilA upara kAMI saMkIrNatA - saMkaDAza nahi thaI jAya. <<| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane huM game teTalo Thapako ApuM ke meNAM mArUM, e to mArA, tamArA pratyenA athAga snehanI pariNatimAtra che, paraMtu je vAstavika vAta hoya te to mAre paNa svIkAravI ja paDe. mane khabara che ke mArA jevA, bhAna bhUlelA ane bhavamAM bhaTakatA jIvane agara siddhapada ApavAnI tAkAta koInAmAM jo hoya, to te tamArAmAM, tamArAmAM ane mAtra tamArAmAM ja che. ane A khyAla hovAthI ja A kSaNe kAMIka ThapakAnA ane kAMIka viSAdanA sUramAM tamane kahuM chuM ke sAheba ! jo tamo zivapada ApavA mATe samartha cho ja, to amArA jevA jIvone te ApIne jaza laI lyo ne ! ApavAthI tamAruM kAMI khUTavAnuM ke javAnuM nathI, ane amAruM pAtra chalakAI javAnuM che. bhagavaMta ! A sthiti spaSTa che, chatAM tamane jaza letAM kema nathI AvaDato? tamAro jaza jAya che, ane amArA bhAge TaTaLavAnuM Ave che. AvuM kema cAle prabhu !? amAro A TaLavaLATa joIne kadAca tamane thoDIka dayA AvI jAya ane rahemarAhe tame vicAratA ho ke "jo A mArI yogya rIte sevA kare to tenA badalA ke vaLatararUpe tenA para rIjhuM ane tenI mAMga pUrI karuM" to to prabhu ! tamAre bahu AkarA veNa sAMbhaLavAmAM Avaze. tamArI A vAtanA javAbamAM ame eTaluM ja kahIzuM ke : "sevAguNa-raMjyo bhavijanane, jo tame karo vaDabhAgI, to tame svAmI ! kema kahevAzo, nirmama ne nIrAgI?... ho prabhujI"..6 jo amArA dvArA thatI tamArI "sevA' thakI rAjI thaIne ja tame amane vaDabhAgI' - arthAtu amArI AzA pUrI karavAne hakadAra gaNavAnA ho, to to svAmI ! "tame sAva nirmama cho eTale ke nirapekSabhAve saunuM kalyANa karanAra cho, ane vaLI nIrAgI-vItarAgI-rAgarahita cho' evI tamArI je khyAti jagatamAM che te sAva khoTI Tharaze ! koIka sevA kare, to badalAmAM "mokSa" ApuM, A to mamatvanI ane rAgabhAvanI sthiti gaNAya; pachI tamane "tame mamatArahita-nimama cho, ane nIrAgI-vItarAga cho" ema koNa kaheze ? ane evuM kahevA jaIe to koNa mAnaze ? mATe nAtha ! A badhI jhaMjhaTa choDo, ane amane, tamArA zaraNe dIna ane anAtha thaIne AvelA evA amane, amArI manavAMchita padavI Apo ! bALamitratAnA kola nibhAvo ! ame - meM tamane Thapako to Apyo. mAThAM veNa paNa saMbhaLAvyAM. paNa e bhaktitattva |29 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhAM pAchaLa be javAnAM kAma karI rahyAM che, enI tamane jANa che? e be vAnAM eTale, eka : AtmAnuM yathArtha kalyANa pAmavAnI tIvratama tamannA; ane be : e tamannA pUrI karavA mATe tamArA zaraNe AvyA sivAya ane tamane bhajyA sivAya koI ja sAdhana ke upAya nathI evI daDha zraddhApUrvakano tamArA pratyeno avihaDa rAga. A be vAnAM hRdayamAM bharIne tamAre dvAre Avyo chuM. mArI vAta tame kAne dharo yA nA dharo, huM to gAvAno, gAyA karavAno ke : "nAbhinaMdana ! jagavaMdana ! pyAro, jagaguru ! jaga-hitakArI !, "rUpavibudhano "mohana" pabhaNe, vRSabhalaMchana balihArI.. ho prabhujI"..7 he nAbhinandana RSabhadevadAdA ! jagatanA Apa vaMdanIya cho, pyArA cho, jagatanA guru cho, ane jagatanA hitakArI paNa Apa ja cho. rUpavijayajI paMDitanA ziSya mohanavijayane akhUTa zraddhA che ke Apa - vRSabhalAMchana evA Apa ja amAro kalyANakArI Azaro cho ! ApanI balihArI jAuM chuM bhagavaMta ! meM ApanuM A guNakIrtana karatAM olaMbhaDo Apyo ane mAThAM veNa bolyo tenAthI khIjAtA nahi mArA deva !, paNa mArAM A veNamAM dharabAyelI avihaDa bhaktine prIchajo ! mokSa meLavavAnI mArI dhakhanAne parakhajo ! (poSa,2017) 30| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) mahopAdhyAya zrIyazovijayajI kRta zrIsuvidhinAthastavana meM kIno nahi tuma bina aura zuM rAga (2) dina dina vAna vadhe guNa tero, jaye kaMcana parabhAga... auranameM hai kaSAya kI kAlimA, so kyuM sevA lAga rAjahaMsa tuM mAnasarovara, aura azuci ruci rAga... viSaya bhujaMgama garuDa tuM kahIe, aura viSaya viSanAga ...2 aura deva jala chillara sarIkhe, tuM to samudra athAga.. tuM suratarU janavAMchita pUraNa, aura to sUke sAga tuM puruSottama tuM hI niraMjana, tuM zaMkara vaDabhAga... tuM brahmA tuM buddha mahAbala, tuMhI ja deva vItarAga suvidhinAtha tuma guNa phUlanako, mero dila hai bAga jasa kahe bhramara rasika hoi tAko, dIje bhakti parAga ...5 che ja saMskRta bhASAnuM eka sarasa subhASita che. eno artha evo che ke "A saMsAramAM baMdhano to ghaNAM ghaNAM che, mANasane bAMdhI rAkhavA mATe. paNa e badhAM baMdhanomAM premanuM baMdhana e sarvazreSTha ke sarvopari baMdhana che. juo, eka bhamaro che je game tevA jADA lAkaDAne korI-khotarIne ArapAra jaI zake che, te paNa kamaLanI pAMkhaDIonI kedamAM pUrAya to pachI tene korIne bahAra nIkaLI zakato nathI !" kAraNa ?, premanuM baMdhana, bIjuM zuM ? to ApaNAM zAstro vaLI be prakAranAM baMdhananI vAta kare che. eka, rAganuM baMdhana; be, dveSanuM baMdhana. jema snehanuM baMdhana toDavuM kaThina che, tema vaiSanuM baMdhana paNa toDavAnuM saheluM to nathI ja. kahe che ke A baMne baMdhanone toDI zake te prabhune pAmI zake, arthAtu prabhutA prApta karI zake. bemAMthI eka paNa na tUTe to saMsAra na chUTe. be paikI eka baMdhana hoya to, tyAM sudhI, bIjuM baMdhana paNa hoya ja. bhabhinava |31 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bannenA artha samajI laIe. rAga eTale rasa, ruci, prIti, sneha, prema, vahAla, Asakti, mamatva, bhalI lAgaNI, ghelachA vagere vagere. vaiSa eTale aruci, aprIti, vahema, dhRNA-napharata, adekhAI, krodha-rIsa, tochaDAI, huMpada-abhimAna, tiraskAra, DaMkha, kinnAkhorI, vera-vaimanasya vagere vagere. A bemAM 'draSa' vadhu ghAtaka, mAraka ane agharo lAge; paraMtu kharekhara to "rAga" ja vadhu vighAtaka ane vadhu khataranAka cIja che. zAnta pANI UMDAM hoya e nyAye, dveSa jaladI dekhAI Ave, rAga na dekhAya; paNa rAganuM UMDANa jhAjhuM hoya ane te jhaTa pragaTa na paNa thAya. tethI jANakAro kahetAM hoya che ke dveSabhAvanAthI to DaravAnuM ja, paNa rAgabhAvanAthI ethI vadhu Dara rAkhavAno che. barachaTa baMdhana jhaTa tUTe, suMvALuM baMdhana jhaTa toDavAnuM mana na thAya. A "rAgane traNa vibhAgamAM vaheMcavAmAM Avyo che. 1. kAmarAga, 2. sneharAga, 3. daSTirAga. viSayavAsanAthI koIne gamADIe, icchIe te kAmarAga. lolupa AMkho ane caMcaLa citta dharAvatA jIvomAM te jovA maLe. potAnA mAnelA loko ane padArtho taraphano lagAva, mamatva ke pakSapAta te neharAga. duniyAmAM badhe ja jovA maLe. pote je mAnyuM, samajayA, svIkAryuM, te ja sAcuM; bAkI badhuM khoTuM, badhA khoTA, AvI sthiti te dRSTirAga. A hoya tyAM satyanuM darzana na lAdhe, satyano tathA satya mArga dekhADanArano rAga na jAge. asatya mArga ane tenA darzaka ja sAcA-sArA lAge. A traNe prakAranA rAga chUTe - choDIe, tyAre "vItarAga'nI temaja vItarAgapaNA'nI prApti thaI zake. savAla eTalo ja ke A "rAga' nA baMdhanane choDavuM zI rIte ? Sa ane tenA parivAra thakI chUTakAro hajI meLavI zakAya, thoDIka mathAmaNa karIe to. paraMtu rAgathI chUTavuM kAMI saheluM nathI. jyAM sudhI saMsAra che, saMsAramAM chIe, tyAM sudhI "kaMIka mAruM" ane "koIka mAruM to hovuM ja joIe. enA vinA to jIvI ja kema zakAya ? ema jIvavuM vasamuM paNa keTaluM paDe ! ApaNA sahunA haiyAMnI A mUMjhavaNano ukela ApatAM hoya tema kavi gAya che : "meM kIno nahIM tuma bina aurazuM rAga...." kavi kahe che ke loDhuM ja loDhAne kApe, ane jheranuM mAraNa jhera ja hoya; ema rAga" nAM baMdhanone toDavAM haze to te kAma "rAga" vaDe ja thaI zakaze. savAla 32 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phakta "rAga' nuM mahoruM badalavAno che. rAgano viSaya badalI nAkho, "rAga' nuM baMdhana tUTI jaze. je padArtho jagatamAM kadI koInA thayA nathI ane kyAreya koInA thavAnA paNa nathI, tene mATenuM mamatva-mArApaNAnuM baMdhana toDI nAkho; te padArthone pArakA gaNo ane AkhA jagatane vhAla karanArA vItarAga upara mamatva-mArApaNuM dAkhavavA mAMDo. jene haiye "prabhu mAro che" e vAta besI gaI che, tene dunyavI rAganAM baMdhano bAMdhI zakatAM nathI. ane jenAM manamAM "duniyA mArI'no rAga daDha haze, tenA manamAM prabhu pratye rAga jAgaze e vAta ja vyartha che. ApaNA mahAkavi zubhavIre gAyuM che : "rAga vinA navi rIjhe sAMI, nIrAgI vItarAga re...." arthAt prabhu vItarAgI bhale ho, paNa te temanA mATenA nirbheLa rAga vagara kadApi rIjhatA nathI ane enI rIjha vinA to baMdhano zuM tUTavAnAM? to jene baMdhano toDavAM che tene mATe eka ja ukela che - "meM kIno nahIM tuma bina aurazuM rAga, - bhagavaMta! have mArA manamAM tamArA sivAya koInAya pratye ane kazAya pratye rAga-mamatA-lagAva ke pakSapAta rahyo nathI. have to basa tame ja; ane tamArA sivAya bIjo/bIjuM koI kAMI nahi. - sAheba ! saMsArano rAga "vAsanA' banI gayo hato. e vAsanAne tRpta karavA mATe huM jyAM ne tyAM bhaTakyo. patthara eTalA deva karyA ane e badhA devomAM anekAneka guNo hovAnI AzAe ke aMdhazraddhAe meM kevAM kevAM vAnAM karyA ! paNa na mArI vAsanA zamI, ke na sAcA guNo dharAvatuM devatattva mane sAMpaDyuM ! have thAkI-hArIne tArI pAse Avyo chuM; ane tArAM darzane zI anubhUti thaI che e varNavuM ? sAMbhaLo : "dina dina vAna vadhe guNa tero, kaMcana parabhAga" tArI sthiti so TacanA asalI sonA jevI mane bhAsI che. jema divaso vItatA jAya tema sonAno vAna ughaDato jAya; tenI camaka, tenuM teja vadhatAM ja jAya; e ja rIte prabhu ! jema jema divaso vItatAM jAya che, tema tema tArA guNo - mArA hRdayamAM - khIlatAM ja jAya che, vadhatAM ja jAya che. dinadahADe tArA avanavA guNo mane dekhAtA - samajAtA - anubhavAtA jAya che, ane mAro nizcaya vadhune vadhu daDha thato rahe che - "nahIM tuma bina aurazuM rAga.' bhaktitva |33 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuM maLyA pachI prabhu!, tuM na maLyo hota to mAruM zuM thAta, e vicAra manane vyAkuLa karI mUke che. mane pahelAM - Aja sudhI je paNa devo maLyA te badhA kevA "saMsArI" ane "saMsAranI vRddhi karanArA hatA teno khyAla, saMsArathI para ane vaLI mArA jevAne saMsArathI ugAranAro tuM maLyo, te pachI barAbara AvI rahyo che. pahelAM meM pUjelA - mAnelA devomAM ane tArAmAM zo taphAvata meM anubhavyo, tenI vAta karUM? to sAMbhaLo : "rAjahaMsa tuM mAnasarovara, aura azuci-ruci kAga; viSaya-bhujaMgama garuDa tuM kahIe, aura viSaya-viSa-nAga..." sAheba! tame mAnasarovaramAM khelatA rAjahaMsa jevA, ane bIjA badhA gaMdakImAM ja ruci dharAvatA - rAcanArA kAgaDA samAna; tame viSayavAsanAnA kALotarAne khatama karanArA garuDarAja, ane pelA sahu viSayonA viSathI bharelA kALA nAga. emano rAga" kema thAya ? ane : "aura deva jala chillarasarIkhe, tuM to samudra atAga; tuM surataru jana-vAMchitapUraNa, aura to sUke sAga...." e devo eTale chIcharAM pANInA taLAvaDA, ane tame athAga - jeno tAga ke pAra na pAmI zakAya tevA samudra; tame jagatanuM manavAMchita ApanArA kalpavRkSa, ane pelA bicArA sUkAI gayelAM sAganAM jhADa ! deva ! tame ja kaho, have mAre kono rAga karavo? jo "rAga' karIne ja "rAgane toDavAno hoya to huM e "rAga' vadhAre tevA devono saMga zA mATe karuM ? nA prabhu ! nA, have tArA vinA koI nahi; tuma bina aura zuM rAga.... eka vAta kahI dauM bhagavaMta ! ke e devonAM nAmo paNa bhAre lalacAmaNAM che. AkhI duniyA e nAmo pAchaLa ghelI thatI jovA maLe che. duniyAne "vItarAga'mAM nahi, "rAga'mAM ane tethI ja "rAgI mAM rasa che. e mane paNa potAnA raste AkarSavA mathe che. paNa mAre to eka "vItarAga'mAM ja badhAMya nAmono samAveza thaI jAya che, pachI mAre zA sAru nAma-pAgala banavuM paDe ? mAre mATe to : "tuM puruSottama, tuM hI niraMjana, tuM zaMkara vaDabhAga; tuM brahmA tuM buddha mahAbala, tuMhI ja deva vItarAga !..." Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSottama - puruSomAM uttama (viSNu) tuM ja cho; niraMjana - nirguNa nirAkAra Izvara paNa tuM ja cho; vaDabhAgI evo zaMkara - zAMtino karanAro paNa tuM che; ane brahmA, buddha ke mahAbala (hanumAna), (ke mahAna baLavALA buddho paNa tuM ja cho; he vItarAga ! tuM ja mArA mATe - badhA devono svamAM samAveza karanAro sAco - deva cho. have mAre bIje kayAMya javuM nathI. sAheba ! ema sAMbhaLyuM che ke tAro rAga karyo to gautama gaNadharane vItarAgapada maLyuM hatuM. emaNe to ahaMkAra karyo ane e rIte tArA para dveSa karyo to emane tuM maLyo, tArA jevo guru maLI gayo; ane tArA para tIvra rAgAsakti keLavI to emane rAga-mukti sAMpaDI ! A badhuM sAMbhaLIne mane paNa AvuM badhuM meLavavAnI lAlaca jAgI gaI che, ane e badhuM meLavavA mATe ja tAro rAga paNa haiDe jAgyo che. paraMtu eka vAtanI cokhavaTa karI lauM mahArAja ! mAre hAla ne hAla "mukti nathI joItI. mAre sau pahelAM to tArA pratye gautamasvAmI jevo sAco rAga keLavavo che. evA rAga mATenI pUrvabhUmikA bAMdhavI hoya to tArA pratyenI bhaktithI mArA dilane sugaMdhita banAvavuM paDe. e sugaMdhanI vAhaka parAga-raja mane tArA sivAya koNa Apaze ? e bhakti-raja meLavavA mATe mArA dilamAM meM kevuM vAtAvaraNa racyuM che te tame sAMbhaLo : "suvidhinAtha ! tuma guNa-phUlana ko, mero dila he bAga; jasa" kahe bhramara rasika hoI tAko, dIje bhakti-parAga..." he bhagavaMta ! suvidhinAthaprabhu ! mArA dilane meM masta bAga banAvI dIdhuM che. e bAgamAM meM tamArA anupama guNonAM phUla ugADayAM che. kavi kahe che ke jasa' (yazovijaya) nAme A bhamaro e guNarUpI phUlonI parAgaraja cUsavAcAkhavAno evo to rasiyo che ke e tamArI pAse e makaraMda-rasa maLatAM ja e bhramaranuM haiyuM koLI UThaze ane e bhakti-rasanA jore e muktipadane paNa potAnAmAM kheMcI ANaze. ene barAbara khabara che ke bhaktinuM cuMbaka jo sazakta hoya to muktinuM gajavela AkarSAyA vinA nahi rahe. to Ama ApaNe bhamarAthI AraMbhela vAta bhamarAnA ja nivedana sAthe pUrI karIe. "rAga'nA varNanathI zarU karela vAta parAganI maheka sAthe ATopIe. (phAgaNa, 2068) bhaktinava |35 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () mahopAdhyAya zrIyazovijayajI kRta zrIvAsupUjya svAmI-stavana svAmI tume kAMI kAmaNa kIdhuM, cittaDuM hamArUM corI lIdhuM ame paNa tumazuM kAmaNa karazuM, bhakta rahI mana-gharamAM dharazuM.. sAhibA, vAsupUjya jigaMdA, mohanA, vAsupUjya jigaMdA mana gharamAM dharIyA gharazobhA, dekhata nitya rahezo thira thobhA, mana-vaikuMTha akuMThita bhagate, yogI bhAkhe anubhava yugate kleze-vAsita mana saMsAra, kleza-rahita mana te bhavapAra, jo vizuddha mana-ghara tame AvyA, prabhu to ame navanidhi Rddhi pAyA sAta rAja aLagA jaI beThA, paNa bhagate ama manamAMhe peThA, aLagAne vaLagyA je rahevuM, te bhANA khaDakhaDa duHkha sahevuM dhyAtA - dhyeya - dhyAnaguNa eke, bheda-cheda karazuM have Teke, kSIra-nIra pare tumazuM milazuM, vAcaka yaza kahe heje haLazuM ...5 premanA punita pradezamAM praveza pAmavAnI abhilASA sevanAra AdamIe, premanI paribhASAnA je thoDAka zabdo jANavA jarUrI gaNAya, temAM be zabdonuM AgavuM mahattva che. eka, izke mijAjI; be, izke hakIkI. be priyatama manuSya-vyaktio vacce phUTato prema te izka mijAjI, ane manuSyano parama tattva ke paramAtmA sAthe baMdhAto sneha te izke hakIkI. eka dunyavI athavA bhautika prema che, to bIjo abhautika eTale ke alaukika prema che. bhautika premanuM cAlaka baLa prIti, to alaukika snehanuM cAlaka baLa bhakti hoya che. eka vAta samajI rAkhavA jevI che : bhautika prema dharAvatuM hRdaya ja samayAMtare pAramArthika prema tarapha vaLatuM hoya che. prItinI bhInAza vinAnA haiyAmAM bhaktinuM tattva pAMgare evI saMbhAvanA bahu ochI che. eka ciMtake ema kahyuM ke, jeNe jIvanamAM koIneya prema na karyo hoya tevA mANasathI cetavA jevuM. evA hRdayazUnya ane niSphara mANasanA panAre na paDavAmAM ja lAbha. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ izka mijAjI eTale be vyaktiono ekabIjA pratyeno prema. AmAM saMbaMdhita banne jaNanAM hRdaya premathI bhInAM hoya che, ane bannene arasaparasa AkarSaNa hoya che. A sthiti eka rIte Two way traffic jevI gaNAya. AthI sAva UlaTuM, icche hakIkI eTale One way traffic. A snehamAM bhakta-hRdayane parama tattva pratye AkarSaNa hoya, paraMtu parama tattva to nirapekSa ja hovAnuM. niraMjana-nirAkAra paramAtmA, ApaNA jevA saMskArarasika AtmA sAthe joDAya, AkarSaNa anubhave, te to kevI rIte saMbhave? eTale A prakArano prema ekapAkSika ke ekataraphI ja rahevAno. kavie tethI ja lakhyuM ke "eka pakho je nehanirvahavo, te mAMkI (mArI) zAbAzI..." paraMtu premanI, bhaktirasathI bhInA bhInA apArthiva premanI kamAla paNa jovA jevI che. bhaktibhInA hRdayanA atala UMDANathI vahetA prema-pravAhanAM chAMTaNAM, nirguNa manAtA ane niraMjana-nirAkAra gaNAtA paramAtmAne paNa sparyA vinA nathI rahetAM; bhIMjavI mUke che; ane tenA phalarUpe svayaM paramAtmA, e bhaktahRdaya pratye kevuM adamya AkarSaNa anubhavavA lAgyA haze, tenuM vAstavadarzIbayAna kavi-hRdayaA rIte Ape che : "svAmI ! tame kAMI kAmaNa kIdhuM, cittaDuM hamArU corI lIdhuM; sAhibA ! vAsupUjya jigaMdA, mohanA ! vAsupUjya jigaMdA..." bhaktimArganI sAmAnya sthiti evI che ke bhakta bhagavAnane sneha kare, paNa bhagavAna nirlepa ja rahe. bhakta bhagavAnane potAnA tarapha AkarSavAno prayAsa avazya kare, paNa bhagavAna tenA pratye AkarSAya paNa nahi ane tene potAnA tarapha AkarSavAno prayatna paNa na kare. ekataraphI prema e ja jANe ke bhakti ! paraMtu ahIMyA kAMIka judI ja sthiti sarjAI gaI che. kavi varNave che te pramANe to ahIM paramAtmA tenA premI tarapha AkarSAyA che, ane tenA upara "kAma" karIne temaNe tenuM cittaDuM corI lIdhuM che ! "nAvameM nadiyAM DUbI jAya' te AnuM ja nAma haze? kavi kAMIka AkSepanI bhASAmAM vAta kare che : svAmI ! tame to kevuM karyuM? ame mAnIe ke amArA bhagavAna to vItarAga hoya, ane teo koInA para AkarSaNanA ke kAmaNanA prayoga na ja kare. paNa tame to gajaba karyo! amArA para kAmaNa karyuM tame, ane amArA cittane ja uThAvI gayA ! ame tamane "sAheba" samajatA hatA, paNa tame to bhAI, "mohana" - moha pamADI janArA, mohinI vidyAvALA nIkaLyA, prabhu ! AvuM kAmaNa koI upara karAya kAMI ? paNa vAMdho nahi, prabhu ! have jyAre tame ja moraco kholyo che, to ame paNa have UNA to nahi ja UtarIe : - bhaktitatva |30 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ame paNa tumazuM kAmaNa karazuM, bhakta grahI mana-gharamAM dharazuM." (1) tame jo amArA para kAmaNa karyuM che, to have ame paNa vaLatuM tamArA para kAmaNa karavAnA ja. taMtramArgamAM "kAmaNiyuM siMdUra prApta thatuM hoya che. enuM tilaka karIne nIkaLo, to dhAro tenA para kAmaNa arthAt vazIkaraNa karI zako. sAheba ! amArI pAse paNa A vastu che. amArA kAmaNiyA siMdUranuM nAma che "bhakti'. ame bhaktinAM tilaka karIne tamArA para evuM to kAmaNa karazuM ke pachI tame amane choDavA dhAro to paNa choDI nahi zako; kyAMya jaI ja nahi zako; amArA gharamAM ja, amArAM haiyAmAM ja hamezAM mATe rahevuM paDaze ! kavi bahu majAnI vAta kare che. e kahe che ke bhaktanuM mana, mAruM mana e mAruM ghara che. paNa jo prabhu ! tame emAM padhAro, rahevA Avo, to e maMdira banI jAya. A maMdiramAM tame Avo ane vaso e mATe huM keTaluM taraphaDuM chuM ! keTaluM karagarUM chuM ! paNa tame cho ke A kAMI lakSyamAM letA ja nathI ! ame tamane kevI kevI vinavaNIo karI che eno khyAla to karo, prabhu ! juo : "nizadina jouM tArI vATaDI, ghara Avo re DholA ! muja sarikhA tuja bahota hai, merA tuM hI mamolA..." Ama AnaMdaghanajI mahArAje vInavyA che. to kavibhakta zubhavIre kahyuM ke : "viratipaNe huM vinavuM, prabhu ! ama ghara Avo ne sevaka svAmI bhAvathI, nathI koIno dAvo re." paNa AmAMnI eka paNa vinavaNI tame lakSyamAM letA nathI, eTale have amAre nAchUTake tamArA para kAmaNaTumaNanA prayoga karavAnA AvyA che. amane vizvAsa che. ke "bhaktinuM kAmaNa tamane vaza karaze ja, ane tamAre amArA ghare AvavuM ja paDaze. ane mahArAja ! tame ekavAra amAruM ghara juo to kharA ! kevuM ene ame cokhkhuM caNAka banAvI dIdhuM che ! emAM bharelA malinatAnA tamAma kacarA haTAvIne ame ene kevuM sarasa zaNagAryuM che, e jovA to eka vAra padhAro ! amane to khAtarI che ke ekavAra tame e gharamAM Avazone to enI zobhA joIne, enI sAphasaphAI joIne tame hamezAM mATe emAM rahI ja javAnA ! pAchA javAnuM ke bIje javAnuM nAma paNa nahi lyo ! : "mana-gharamAM dhariyA ghara-zobhA, dekhata nitya rahezo thira thobhA mana vaikuMTha aMkuThita bhagate, yogI bhAkhe anubhava-yugate." (2) 38) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame to jANatA ja ho prabhu, chatAM kahyuM ke utkaTa ane zuddha snehamaya bhaktithI bharyuM bharyuM nirmaLa mana e ghara nathI, e to vaikuMThaloka che, jyAM parama tattvano vAsa hoya. anubhavI ane zAstronA jANa evA yogI puruSoe kahelI vAta che, bhagavana ! eTale mArA AvA nirmaLa hRdaya-ghara-maMdiramAM tame jhaTa jhaTa pagalAM pADo. mArA deva ! padhAryA pachI tame tyAM sthirapaNe thobhI na jAva, tamane pAchA javAnuM mana thAya, to mane phar kahejo ! mane e barAbara khabara che ke saMsAranA klezothI kaluSita-gaMdA gharamAM tame kadApi padharAmaNI na karo. tame rahyA bhavasAgaranA pelA kinArAnA rahevAsI. tyAMthI tamAre ahIM AvavuM hoya to tamAruM raheThANa kleza-rahita ja hovuM ghaTe. kemake : leze vAsita mana saMsAra, kleza-rahita mana te bhavapAra jo vizuddha mana-ghara tume AyA, prabhu! to ame navanidhi riddhi pAyA...."(3) A ja vAta zabdabhede ane bhASAbhede meM A rIte paNa sAMbhaLI che : "cittameva hi saMsAro, rAgAdiklezadUSitam / tadeva tairvinirmuktaM, mokSa ityabhidhIyate // arthAt rAga-dveSanA klezothI chalakAtuM citta eTale saMsAra; ane te klezo vagaranuM citta te ja mokSa ke bhavapAra. have ame to, upara kahyuM tema, amArA gharane svaccha banAvI dIdhuM che; klezano chAMToye tyAM na rahe tevI kALajI lIdhI che. have amArA AvA vizuddha-sAphasutharA gharamAM tamAruM Agamana jo thAya to, prabhu! ame to nihAla thaI jaIe ! nava nidhi ane saghaLI Rddhi-siddhi, pachI to, amArA ghera ja hoya ! mATe prabhu ! have jhaTa padhAro ! vilaMba mata karo ! alabatta, eka vAta pAkI che. tamAro, amArA mana-maMdiramAM padhAryA sivAya, chUTako nathI thavAno. "bhakti' nAmano kAmaNa taMtu ame evo to meLavI lIdho che ke e taMtu tamane ahIM sudhI kheMcI lAvyA vinA nahi ja rahe. e taMtu na hoya to tamane tyAMthI - jyAM tame pahoMcyA cho te sthAnethI ahIM lAvavAnuM zakya ja na bane. bApa re ! tame to amArAthI keTalA badhA vegaLA jaI vasyA cho !: sAta rAja aLagA jaI beThA, paNa bhagate ama manamAMhi peThA aLagAne vaLagyA je rahevuM, te bhANA khaDakhaDa duHkha sahevuM..." (4) bhaktiAtattva 3i9 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauda rAjaloka-pramANa A sRSTi. temAM nIcenA taLiyethI sAta rAjaloka kApIe tyAM - tichalokamAM amAruM, manuSyonuM nivAsasthAna Ave. paNa ahIMthIye bIjA sAta rAjaloka AgaLa jaIe tyAre tamAruM sthAna-siddhazilA Ave. sAheba ! ATalA badhA dUra jaIne vaselA tamane, tyAMthI ahIM lAvavA - e kAMI jevuM tevuM sAhasa to nathI ja. paNa amArA mATe e ciMtAno viSaya eTalA mATe nathI ke amArA hAthamAM 'bhakti' no addabhuta taMtu che. tame amArA priyatama ! tamArA upara ananya ane samarpaNabhAvathI mahekato prema e amArI bhakti ! A paramatattva pratyenA parama prema svarUpa bhaktinuM sAdhana amArA haiyAmAM ramatuM hoya, pachI tame game teTalA vegaLA jaIne besI ne bhale; ame tamane tyAMthI amArA dilamAM lAvIne ja ane pratiSThita karIne ja rahIzuM. sAcI vAta to e che ke sAta sAta rAjaloka dUra jaIne beThelA tame paNa, amArI bhaktinA AkarSaNathI kheMcAIne AvyA cho, AvavuM paDyuM che, ane amArA manamAM pravezIne - pesIne sthira thavuM paDyuM che. bAkI to aLagA thaI gayelA prItamane vaLagatAM javuM, vaLagelA rahevuM, e to bhANA khaDa khaDa du:kha sahana karavA jevuM ja gaNAya. koI mANasa jamavA mATe bhANuM mAMDIne beTho hoya ; ene eka vakhata jamavAnI vAnagIo pIrasavAmAM AvI hoya paNa e pUrI thaI gaI hoya; e bIjIvAra koI pIrase tenI rAhamAM beTho hoya, ane e vakhate kyAMya sudhI koI ene kazuM pIrase ja nahi, tyAre ene rAha jotAM je besI rahevuM paDe tenuM nAma "bhANA khaDakhaDa duHkha'. e bApaDo khAlI thALI khakhaDAvyA kare ane pIrasanArAnuM dhyAna kheMcavA mathyA kare, ane pelA na AvatAM duHkhI thAya. prabhu! jo bhaktinuM sAdhana na maLyuM hota to amAre paNa tamArI vATa jotAM besI rahevuM paDyuM hota, ane te amane paNa "bhANA khaDa khaDa duHkha jevuM AkarUM thaI paData. paNa amAruM puNya pAMsaruM, ke amArA haiye tamArI bhakti barAbara vasI gaI, ane tamane siddhazilAthI upADIne amArA hRdaya-maMdiramAM ame laI AvI zakyA. ane have to ame paNa sAvadhAna ane susajaja thaI gayA chIe. eka vakhata prabhu-paramAtmA hAthamAM AvI lAgyA che, to have kyAreya emano viyoga vhoravoveThavo na paDe e mATe ame pAko nirdhAra karyo che : "dhyAtA - dhyeya - dhyAnaguNa eke, bhedaccheda karazuM have Teke kSIra-nIra pare tumazuM malazuM, "vAcaka jaza" kahe heje haLazuM." (5) | Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM, tamAro premI, tamAro bhakta, 'dhyAtA' chuM; tamArUM niraMtara dhyAna dharyA karUM chuM. ane tame - mArA priyatama, mArA sAheba, mArA sarvasva evA paramAtmA mArA 'dhyeya' cho; mArA akhaMDa dhyAnano viSaya tame cho. tame saune potAnAmAM samAvI levAnuM sAmarthya dharAvo, chatAM tame dhyeya; ane huM nizadina tamane ja dhyAyA karUM chatAM huM dhyAtA !; prabhu ! A aMtara, A judAI have kayAM sudhI ? ane kema pAlave ? nA, mAlika, nA, A lAM....bI judAI kAyamI banI rahe e mane haragIjha maMjUra nathI. mAMDa mAMDa tame hAthamAM AvyA cho, to A judAI miTAvye ja chUTako che. mane samajAI gayuM che ke ApaNane beune, dhyAtA ane dhyeyane, joDI denAra eka jabaradasta sAdhananuM nAma che 'dhyAna'. dhyAna e evo guNa che ke e dhyAtAdhyeyane bhegAM to karI ja Ape, paraMtu e beu vaccenI hamezAMnI judAIno - bhedano cheda paNa uDADI Ape che. arthAt huM tamArUM evuM to dhyAna dharIza ke dhIme dhIme dUdhamAM jema pANI bhaLI jAya, koI ja chUTuM na pADI zake tema emAM ogaLI jAya, ema huM paNa mArA svAmImAM vilIna thaI jaIza; hetapUrvaka haLImaLI jaIza; evo to ogaLI jaIza ke pachI kyAreya, koIpaNa zakti, mane mArA svAmIthI, mArA vAsupUjya dAdAthI judo nahi pADI zake. mArI A Teka, mAro A dRDha nirdhArabharyo saMkalpa, saphaLa thaze ja evo vizvAsa, have mane barAbara besI gayo che. A vizvAsa mArA cittamAM pravartatI 'bhakti'e jagADelo vizvAsa che. A bhaktie mArAmAM mArA sAheba pratye avihaDa prema janmAvyo che. A prema have vikasato vikasato sAheba sAthe advaitamAM pariNamI rahyo che. A advaita-abheda te ja to che dhyAna ! ane A dhyAna chevaTe mane mArA dhyeyatattvarUpa paramAtmAmAM samAI javAnuM, sAheba sAthe 'samApatti' sAdhavAnuM sAmarthya pUrUM pADaze enI paNa mane have zraddhA che. mArA prItama ! mArA deva ! mArI eka ja prArthanA che ke tame mArA para je kAmaNa pAtharyuM che te kyAreya pAchuM kheMcazo nahi. tamArAM kAmaNe ja mArAM kAma siddha thaze, ane mArA jevA tamArA sAcukalA premInAM kAma siddha thAya ethI moTo jaza tamArA mATe bIjo kayo haze ? (kArtaka, 2068) bhaktitattva 41 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahopAdhyAya zrIyazovijayajI kRta zrIdharmanAthasvAmI-stavana thAsuM prema banyo che rAja, nirvahazo to lekhe, meM rAgI ne meM cho nirAgI, aNajugate hoya hAMsI, ekapakho je neha nirvahavo, te mAMkI zAbAzI nIrAgI seve kAMI hove ? ema manamAM navi ANuM, phaLe acetana paNa jima suramaNi, hima tuma bhakti pramANuM ..2 caMdana zItalatA upajAve, agni te zIta miTAve, sevakanAM tima duHkha gamAve, prabhuguNa - prema svabhAve ...3 vyasana udaya je jaladhi anuhare, zazIne te saMbaMdhe, aNasaMbaMdhe kumuda anuhare, zuddha-svabhAva-prabaMdha ..4 deva anerA tumathI choTA, thai jagamAM adhikerA, jaza kahe dharma-jinezvara ! thAse, dila mAnyA he merA. rAja ! prema banyo che thAsuM ja upAdhyAya yazovijayajI mahArAja ApaNA zreSTha sAdhu, zreSTha vidvAna, zreSTha zAstrakAra, zreSTha tArkika ane zreSTha kavi hatA. emanI sarvAgINa ane bahumukhI pratibhAnI hoDa phare tevuM bIjuM vyaktitva hajI sudhI to pedA thayuM nathI. temaNe tarkakaThina zAstragraMtho racyA; arthagaMbhIra vivecano lakhyAM; to sAthe sAthe bhaktimAdhuryathI chalakAtI ane kAvyanA vividha tamAma guNothI alaMkRta evI gurjara tathA mArugurjara kAvyaracanAo paNa karI. temanI racelI asaMkhya kAvyaracanAo Aje paNa sarvatra gavAya che, ane gAnAra bhaktonAM haiyAM bhaktirasathI plAvita-pallavita banI UThe che. sAmAnya chApa evI che ke jaina dharma e vairAgyapradhAna dharma che. emAM bhaktino nahi, vairAgyano-vItarAgatAno mahimA adhika hoya che. "bhakti' zabda premano Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAhaka che; premano paryAya che. prema eTale rAga, ane jyAM vairAgyano mahimA vizeSa hoya tyAM rAga-prema-bhakti kAM to hoya nahi, ane hoya to tadana gauNa - vairAgyanuM poSaNa karavA pUratAM ja hoya. vairAgya eTale zuSkatA, rUkSatA. bhakti eTale bhInAza, komaLatA. banne paraspara parama virodhI padArtho. banneno meLa kema paDe? vItarAgatAnI vAta eTale eka rIte joIe to nirguNa upAsanA ja gaNAya. to bhaktinI bhInAza saguNa upAsanA vagara nathI jAgatI. Ama, vairAgya ane bhakti banneno meLa kema sAdhavo ? | muzkela jaNAtuM A kArya pAra pADI zake tevuM vyaktitva eka ja : kavi. kavi e suSTino bIjo vidhAtA che. sarjanahAra paNa je sRSTi sarajI nathI zakyo, tenuM sarjana kavi karI batAve che. kavi vairAgyamAM bhaktinI sugaMdha janmAvI jANe che, ane bhaktinI bhInI dharatI para vairAgyanA unnata pahADa ugADI Ape che. vairAgyathI zuSka manAtA jaina dharmatattvane AvA aneka - agaNita kavioe bhaktirasanA mAdhurya thakI ane premarasanA prasAda vaDe prasanna, surabhita ane mAnavIya saMvedanothI sabhara banAvI mUkyo che. maharSi nArade "sA tu man paramapremasvarupa' ema varNavIne bhaktine bhagavalbamanuM parama lakSaNa gaNAvI che, tene anusarIne ghaNA jaina kavioe virAgI vItarAga pratye premalakSaNA bhaktimaryuM dharmazAna gAIne vairAgyanI sahaja zuSkatAne Adra bhaktimAM palaTAvI nAkhI che. AvA bhakta kaviomAM upAdhyAya yazovijayajI athavA to "vAcaka jasa'nuM sthAna agrima haroLamAM mUkI zakAya tema che. prabhu pratye sahaja prIti satata anubhavavI; prabhunA milananI tIvra taDapana anubhavavI, ane tenA viyoganI vedanA paNa tIvratAthI anubhavavI, e premalakSaNA bhaktinuM khAsa lakSaNa che. to kadIka virahanI vyAkuLa sthitimAM prabhu sAthe mITho kajiyo mAMDavo ke tene upAlaMbha Apavo e paNa premalakSaNA bhaktinuM lakSaNa gaNAya. prabhu pratyenuM bahumAna jema jema tenI sAthenA advaitamAM rUpAMtarita thatuM jAya tema tema premalakSaNA bhakti arthAta prabhujI pratyeno avarNanIya prema tIvra-tIvrataratIvratama banato jAya. AvI bhAvadazAmAM vartatA bhakta kavinA mukhamAMthI pachI je zabdo avatare, te pratyeka prabhuparAyaNa haiyAne sparzI ane vIMdhI jAya tevI kAvyaracanA gaNAya. koIka tene 'pada' kahe, koIka bhajana' kahe, to koIka "stavanA" tarIke oLakhAya. ( bhaktittva 43 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi yazovijayajI, potAnI AvI ja eka premarasanItaratI stavanAmAM, zrIdharmanAtha bhagavAna sAthe sIdho prema-saMvAda mAMDe che : prema banyo che thAsuM rAja! nirvahazo to lekhe. mAru-gurjara bhASAmAM avatarelI A prema-kavitA che. jaina sAdhunuM vihArakSetra rAjasthAna, gujarAta, saurASTra, kaccha, mahArASTra savizeSa rahetuM. temAMye gujarAta ane rAjasthAnanuM vicaraNa vadhumAM vadhu thatuM rahetuM. tethI gujarAtI ane mAravADI - e baMne bolIonuM mizraNa dharAvatI racanAo thayA karatI. evI racanAo "mArugurjara" racanA tarIke oLakhAya che. A paNa evI ja eka laghu racanA che. kavi kahe che potAnA priyatama prabhune ke "rAja ! (thAsuM) tamArI sAthe prema thaI gayo che mane. have teno nirvAha karo to prema sArthaka bane - lekhe lAge ! upekSA karazo to kema cAlaze ? prema be jAtano hoya che. eka prema, banne taraphanAM pAtrone paraspara pratye udbhavato prema; to bIjo ekataraphI prema : jemAM eka pakSe prema hoya, paraMtu bIjA pakSe nItarI udAsInatA ja vartatI hoya. ahIM bhaktajane prabhu sAthe prIta evI kalpanA sAthe mAMDI che ke prabhune paNa mArI prIta game che ane prabhu paNa mane prIti kare che. arthAtu, kavibhaktanI kalpanA anusAra teno prema ekataraphI na hotAM ubhayapakSIya che. paraMtu, AvI kAlpanika mAnyatAnA jore premanA parAkramamAM athavA puruSArthamAM pAchA na vaLI zakAya te hade AgaLa nIkaLI gayA pachI ekAeka tene khyAla Ave che ke A to ekataraphI - one sided prema banyo che, huM paramAtmA pAchaLa pAgala chuM, paraMtu paramAtmA? te to nirvikAra che ; zAnta che ; udAsIna che ! adhUro, adhakacaro ke kAcopoco premI bhakta hoya to to premanAM poTalAM saMkelIne ATalethI ja pAcho vaLI jAya. chetarAyA teTalA bhale chetarAyA, have vadhAre nathI herAna thavuM, evI lAgaNI sAthe tevo jaNa prema para pUrNavirAma mUkIne ravAnA thaI jAya. paNa A bhaktahRdaya kavi evA adhUrA ke kAcA premI nathI. e to 'DagaluM bharyuM ke nA haThavuM bhAI, nA haThavuM nA kuLanA paripakva premI che. emane aNasAra Avyo ke mAro sneha hajI ekataraphI ja che; paramAtmAne, mArA priyatamane mArI sAthe prema nibhAvavAmAM joIe tevo rasa hajI jAgato nathI; e sAthe ja 44 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanI vyAkuLatAmAM ghero uchALo Ave che ane prabhune upAlaMbha ApavAnA sUramAM te pokArI uThe cheH "meM rAgI ne theM cho nirAgI, aNajugate hoya hAMsI ekapakho je neha nirvahavo, te mAMkI zAbAzI...rAja... 1" prabhuno premI bhakta kahe che ! prema hamezAM ubhayataraphI hoya to ja zobhe. AmAM to ame tamArA rAgI chIe, paNa tame nIkaLyA naryA vItarAgI ! amane tame prema karavA mATe AkarSyA kharA, uttejita karyA-jarUra, paNa pachI tame vairAgI banIne besI gayA ! AvA ajugatA - ekataraphI (amArA) premane joIne jagata hAMsI ja kare ne mArA rAja ? loko amArI kevI to majAka uDADe ke alyA ! tuM jenA premamAM pAgala banyo che, ene to tArI kAMI paDI ja nathI ! ane toye tuM ene vaLagyo che te gAMDapaNa nahi to bIjuM zuM kahevAya ? mArA deva ! AvI AvI hAMsI thAya tene veThI laIne paNa huM tamArA premamAM pIchehaTha karavA mAgato nathI. tame mane prema karo ke nA karo, huM to have tamane choDavAno nathI, nathI ne nathI. paNa prabhu ! tamane khabara che ke prema karI devo bahu sahela che, paraMtu teno nirvAha karavo e ghaNo muzkela che ? emAMye e prema jayAre ekapAkSika hoya, ekataraphI hoya; sAmA pakSa ke pAtra taraphathI koI ja sAnukULa pratisAda sAMpaDato na hoya tyAre teno nirvAha karavo, te to ativikaTa mAmalo ja banI rahe, ane chatAM prabhu, Avo vikaTa mAmalo paNa huM nibhAvI rahyo chuM, ane tamArI sAthe ekapakSIya premamAM huM gaLADUba DUbelo rahyo chuM, te to tamAre paNa svIkAravuM ja paDe tema che. deva! A mATe jo koIneya zAbAzI ApI zakAya to te mane, mAtra ne mAtra mane ja hoM ! ane tamane to leza paNa zAbAzI na maLI zake ! bolo, kharuM ke khoTuM ? pratyeka premIne mana potAno priyajana te 'paramAtmA' ja hoya che. ahIM to sAkSAt paramAtmA ja kavinA premI - priyajana che. temanI sAthe mITho jhaghaDo karavAmAM mazagUla kavine koIka TapAre che ke jo tAro premI vItarAgI - vairAgI hoya, ane tene tArA para leza paNa prema ja na hoya, to tevAnI pAchaLa prema-pAgala zA mATe bane ? tevAnI pAchaLa pAgala banIza toye tane maLaze zuM ? vyartha ane niSphaLa evo prema karavAno zo artha ? ame to barAbara jANIe chIe ke jene ApaNA para rAga na hoya tenI pAsethI ApaNane kazuM maLI zake nahi ! bhaktitattva 45 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ano pratyuttara ApatA hoya tema kavi kathe che : "nIrAgI seve kAMI hove, ema manamAM navi ANuM, phaLe acetana paNa jima suramaNi, hima tuma bhakti pramANuM..rAja.." ...2 premamAM pAgala bhale hoya, paraMtu uparokta Takorano javAba to kavi bahu ja svasthatAthI ane tarkasaMgata rIte Ape che. kavi kahe che ke vItarAga, jenAmAM rAga eTale ke snehano chAMTo paNa nathI tenI sevA karavAthI zuM prApta thAya ? - evI vAta, evo prazna paNa mArA manamAM ANato nathI, UThato nathI. mane barAbara khabara che ke ApaNAM zAstromAM devamaNi-ciMtAmaNiratnanI vAta Ave che. te to patthara che, jaDa hoya che, ane chatAM te manavAMchita phaLa Apato hoya che. to jo jaDa pattharane paNa ApaNe sevIe to ApaNane phaLa Ape, to A mAro svAmI to caitanya ane UrjAno parama - zreSTha dhodha che, phuvAro che. tenI bhakti-bhale ekataraphI ja sahI - karuM to te phaLa kema nahi Ape ? Ape ja. ApyA vinA na ja rahe. kharuM kahuM to jo mane ATalI khAtarI na hota to huM A priyatamanA ekataraphI premamAM pAgala na ja banyo hota. mATe mArA priyatama paramAtmA taraphathI mane kAMI ja nahi maLe - evI AzaMkA bhUlathIye karatA nahi. ahIM pharI pelA "koI kavine mUMjhavavAno prayAsa kare che. emane acaMbo che ke sAmenuM pAtra AnI sAme paNa jotuM nathI, upekSA kare che; dekhItI rIte kazuM phaLa ke vaLatara maLavAnI zakyatA paNa nathI, chatAM Ane ATalo vizvAsa? ATalo prema ? gaLe na Utare tevI vAta che. A acaMbAmAM te acaMbAmAM e pUchI bese che : bhalA ! tArA A udAsIna priyatama tane "kAMIka' Apaze ja evo dRDha, nA, AMdhaLo bharoso tane zAthI che ? AvA bharosA pAchaLanuM rahasya zuM che te to amane samajAva. tyAre ApaNA premI kavi lalakArI uThe che : caMdana zItalatA upajAve, agani te zIta miTAve, sevakanA tima duHkha gamAve, prabhu-guNa - prema - svabhAve...rAja..".3 kavi kahe che : bhalA mANasa ! eka vAta tame barAbara noMdhI lo ke mArA priyatama e mAtra priyajana ja nathI, paNa e "paramAtmA paNa che. paramAtmA eTale saghaLA guNono bhaMDAra, eka paNa guNa ocho hoya to paramAtmA na thaI zakAya. paramAtmA eTale sarvaguNasaMpanna priyatama. bIjI vAta : emanA guNa e ja emano svabhAva paNa che. arthAt emano svabhAva ane emanA guNo ekamekathI otaprota che; judA nathI. have jema caMdanano svabhAva athavA guNadharma zItalatA-ThaMDaka Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavAno che; agnino svabhAva garamAvo ApavAno che; tema mArA priyatama evA paramAtmAno svabhAva premamaya che, ane tenA sevakajananAM eTale ke tenA premInAM duHkha miTAvavAno che. have tame ja vicArI lyo ke mane mArA priyatama upara vizvAsa che te akAraNa che ? khoTo che ? are, hajI bIjuM dRSTAMta paNa tame sAMbhaLo : "vyasana udaya je jaladhi anuhare, zazine te saMbaMdhe, aNasaMbaMdhe kumuda anuhare, zuddha svabhAva prabaMdhe .... rAja." ...4 mArA prabhujI to kevA udAra che ApaNe jo ApaNo svabhAva, ApaNo prema zuddha banAvIe, to prabhu sAthe ApaNo saMbaMdha hoya yA na hoya, paNa teo ApaNA premano svIkAra kare ja che. A juone, AkAzamAM pUnamano candramA Uge ane samudramAM udaya-bharatI Ave, ane candra Athame ke vyasana-oTa AvI jAya; Ama kema? to ke samudra ane candramAne pitA-putrano saMbaMdha che mATe. paraMtu enI sAme kumuda eTale ke rAtrivikAsI kamaLane mUkI juo ! ene ane candrane koI ja saMbaMdha nathI, chatAM candra Uge to kumuda khIlI UThe che, ane candra Athame to kumuda karamAI jAya che. basa, mAro mArA priya prabhu sAthe A kumuda ane candra jevo ja zuddha svAbhAvika sneha che. jo candramAM kumudane vagara saMbaMdhe paNa zuddha snehane kAraNe khIlavI zakato hoya, to mAro svAmI mane nahi khIlave? mArA zuddha samarpita snehano svIkAra nahi kare ? prabhu-priyatama pratyenA potAnA A samarpaNabharyA vizvAsathI saMtRptino parama AnaMda anubhavatA kavi chelle harakhabhera gAI UThe che : deva anerA tumathI choTA, thai jagamAM adhikerA, jaza' kahe "dharma' jinezvara thAse, dila mAnyA he merA....rAja." mArA prItama ! priyatama banAvI zakAya evA deva to duniyAmAM ghaNA ghaNA hoya, paNa e badhAya tamArAthI heTha! jagatamAM adakerA-ananya-zreSTha deva to tame ane tame ja, mArA deva ! ane eTale ja huM (vAcaka jaza) pokArI pokArIne kahevA mAguM chuM ke svAmI mArA ! mAruM dila A saMsAramAM phakta tArA para ja oLaghoLa che. tArA sivAya A dila kyAMye mAnatuM nathI, ane mane zraddhA che ke have e bIjA koIthI ke koImAM mAnaze paNa nahi. bhaktitava 40 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevI majAnI bhaktibharI kAvyaracanA che A ! premalakSaNA bhakti AnA zabda zabda Tapake che. eno AsvAda ane AlAda jene mANavAno maLe tene ja maLe ane jene game tene ja game. prAcIna bhakta kavionI racanAnI A eka majA che ke ekavAra eno svAda mANyA pachI bIjuM kAMI bhAve ja nahi. Adhunika bhajaniyAM ane joDakaNAM to AnI sAme pANI bhare. to Aje ApaNe ASADhanI ujavaNI karI teno AnaMda che. (aSADha, 2066) 48| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) zrI mahAvIrasvAmIstavana nA re prabhu nahi mAnuM, nahi mAnuM avaranI ANa hAre tAruM vacana pramANa, nA re prabhu.... hari-harAdika deva anerA, te dIThA jagamAMhya bhAminI bhramara bhUkuTie bhUlyA, te mujane na suhAya keIka rAgI keIka dveSI, keIka lobhI deva, keIka mada-mAyAnAM bhariyA, kema karIe tasa sevA mudrA paNa tehamAM navi dIse prabhu, tuja mAMhelI tilamAtra, te dekhI dilaDuM navi rIjhe, zI karavI tasa vAta tuM gati tuM mati tuM muja prItama, jIva jIvana AdhAra... rAta divasa supanAMtaramAMhi tuM mAhare niradhAra avaguNa sahu uvekhIne prabhu, sevaka karIne nihALa jagabaMdhava e vinaMti mAharI, mAharAM savi duHkha dUre TALa ...5 covIzamA prabhu tribhuvanasvAmI, siddhArathanA re naMda, trizalAjInA nAnaDIyA prabhu, tuma dITha atihi AnaMda sumativijaya kavirAyano rAmavijaya karajoDa, upakArI arihaMtajI mAharA, bhavabhavanAM baMdha choDa .7 hAre tAharUM vacana pramANa dharma ane adhyAtmanA mArgamAM koIkanuM mArgadarzana hamezAM anivArya hoya che. rastA ghaNA hoya tyAre kaye raste javuM te darzAvanAra bhomiyAnI anivAryatA saheje samajAtI hoya che. temAM paNa mUMjhavaNa tyAre thAya jayAre bhomiyA athavA mArgadarzana karanArA aneka bhegA thAya. cAlu rastA mATe to ghaNIvAra sAIna borDathI ja ApaNuM kAma sarI jatuM hoya che. paraMtu dharmanA mArge koI sUcanA ApatuM pATiyuM hotuM nathI, hoya to te kAMI kAma AvatuM nathI. dharma pAmavA mATe kayA raste javuM te to pratyakSapaNe bhaktitatva 49 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI mArgadarzana kare to ja samajAya. savAla eTalo ja ke AvuM mArgadarzana karanArA to ghaNA badhA hoya che, ApaNe kone anusaravuM? konA darzAvelA raste cAlavuM? vAta paNa sAcI che. jagatamAM dharmo aneka che. paMtha, mata, saMpradAya, phirakA - badhAMno koI pAra nathI. vaLI dareka mata-mAnyatA dharAvatA loko pote cAlyA hoya, pote pasaMda karyo hoya ke svIkAryo hoya te rastAne ja dharmano sAco mArga eTale ke sAco dharma mAne, ane ApaNane te raste ja cAlavA prere. temanA manamAM ApaNuM bhaluM karavAno ja bhAva hoya che, ane ApaNuM bhaluM, ApaNe temaNe cIMdhelA mArge cAlIe to ja thaze tenI temane khAtarI, balake zraddhA hoya che. AvA mUMjhavaNabharyA saMjogomAM ApaNe ApaNo rasto - dharmamArga pasaMda karavAno rahe che. dharmano sIdho saMbaMdha AtmA ane AtmakalyANa sAthe che. AtmAnA kalyANa bhaNI dorI jAya tevo mArga te ja dharmano sAco mArga, ema kahI zakAya. AtmAnuM kalyANa klezamuktimAM che, saMsAranI vAsanAothI mukta thavAmAM che, ATaluM to niHzaMkapaNe spaSTa che ja. have ApaNe tapAsavAnuM che ke ApaNane je mArgadarzako upalabdha che temAM kleza ane vAsanAothI chUTakAro apAvI Atmahita sadhAvI zake tevo mArga koNa batAve che? jo badhAnA mArga AvA ja hoya to te alaga alaga na hoya, eTale A badhAmAMthI koI ekano darzAvelo mArga ja upara kahyuM tevo hoI zake; bAkI tamAmanA mAgamAM kyAMka ne kyAMka, kAMIka garabaDa hovAnI ja. vivekI jIva, vividha mArgonI parIkSA kare, ane pachI potAne game athavA mAphaka Ave tevo nahi, paraMtu potAnA AtmAne anukULa thAya ane AtmAnuM sAcA arthamAM hita thatuM hoya tevo mArga apanAve. kavi-paMDita zrIrAmavijayajI AvA ja eka vivekI AtmA che. jIvananA vividha raso cAkhyA - mANyA pachI jyAre teno thAka lAgyo, tyAre temanA viveke temane Atmadharmano mArga zodhavA preryo. temaNe potAnI sUkSma vivekabuddhinA baLe vidhavidha mArgo tapAsyA haze; aneka mArgadarzakone temaja temanA dvArA sAMpaDatAM mArgadarzanane paNa cakAsyAM haze. te samagra prakriyAmAM temanuM citta karyuM zrImahAvIrasvAmI upara ane temanA cIMdhelA mArga upara, temanI AjJA upara. tethI temaNe bIjA tamAma dharma mArgono tema ja te mATe maLatAM mArgadarzanono inkAra karI dIdho, ane mahAvIranA mArga pratye cittamAM jAgelI ananyAzraya jevI zraddhAne A zabdomAM pragaTAvI : i Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA re prabhu, nahi mAnuM avaranI ANa, hAre tAharUM vacana pramANa kavi, cittamAM jarAka amathI paNa aspaSTatA ke guMcavADo rAkhyA vinA, potAnA iSTane saMbodhIne kahe che ke, prabhu, huM bIjA koInI 'ANa' - AjJA mAnavA icchato nathI; koInAya darzAvelA raste mAre javuM nathI. mAre to have tAruM vacana arthAt tArI AjJA eTale ke tAro batAvelo mArga e ja 'pramANa' che; have huM tArA mArgane ja anusaravA mAguM chuM. .... ahIM, svAbhAvika rIte ja, kavi sAme prazna Ave ke bhalA, devo to duniyAmAM ghaNA che. jema mahAvIra che, tema hira, hara vagere devo paNa che, ane te badhA paNa dharmano mArga to batAve ja che. to tame ekanuM mAno ane bIjA badhAnuM na mAno to kevuM lAge ? AnA javAbamAM kavi potAnI vItaka jarA vistArathI varNave che : hari harAdika deva anerA, te dIThA jagamAMhya re bhAminI bhramara bhRkuTIe bhUlyA, te mujane na suhAya keIka rAgI ne keIka dveSI, keIka lobhI deva re keIka mada-mAyAnA bhariyA, kema kariye tasa seva 1 ..2 mudrA paNa temAM niva dIse prabhu, tuja mAMhelI tilamAtra re te dekhI dilaDuM navi rIjhe, zI karavI tasa vAta ...3 kavi kahe che ke bhAI, devo to tame kaho cho tema ghaNA ghaNA che. hira che, hara che; ane evA to aneka che, je mAnavajAtane dharmanA mArge dore che, ane saMsArathI mukta karAvavAnuM lakSya rAkhe che. e devono mane pUro paricaya che. saMsAranA mArA paribhramaNa daramiyAna meM e saghaLAya devone joyA che, temanA cIMdhelA mArge cAlyo paNa chuM, ane temaNe je dharma zIkhavyo tenuM pAlana-AcaraNa paNa meM karyuM che. sAcuM kahuM to e badhuM mane gamatuM paNa hatuM ja. paraMtu, A vakhate - A bhavamAM, mane acAnaka ja zrImahAvIraprabhuno samAgama thaI gayo. temanuM svarUpa meM joyuM : saMpUrNa vItarAga ! rAganA AlaMbanasamuM eka paNa vAnuM temanI AsapAsa meM na joyuM. e paLe mane, mArA managamatA pelA devo yAda AvyA ane thayuM ke e badhA bhaktitattva 51 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to potAnA paDakhAmAM koIne koI "bhAminIne - strIne laIne beThelA hoya che ! babbe strI jema nacAve tema bhAna bhUlIne nAcatA hoya che ! atyAra sudhI to mane A badhuM svIkArya lAgatuM hatuM, paNa jyAre mahAvIranI vItarAga mudrAne joI tyAre thayuM ke sAcuM to A che, peluM nahi ja. pachI to huM jarA UMDo Utaryo; to khyAla AvavA mAMDyo ke are, AmAM koI deva rAga dazAthI chalakAya che, to koIka vaLI dveSanA AvezamAM ja varte che; koI apAra lobhavRttithI pIDAya che, to koIka unmAda ane prapaMcanI lIlAmAM ja ramamANa che! eka paNa ThekANe mahAvIramAM che tevI vitarAgatAno chAMTo paNa jovA maLe tema nathI ! mane thayuM ke have A badhAnI sevA-upAsanA kevI rIte karAya ? atyAra sudhI to "vItarAga' nA svarUpano paricaya na hato eTale badhe bhaTakyo, bhale, paNa have, jyAre vItarAgano samAgama thayo ja che to, e badhA pAse zA mATe bhaTakavAnuM? rAga-dveSa-moha e to saMsAranA paribhramaNano mArga che; mokSano ke dharmano mArga to haragijha nathI; ane mAre to dharmanA mArge cAlavuM che, to have jANIjoIne A badhAnA ravADe kema caDhe ? vaLI, bIjuM to badhuM ThIka, paNa mahAvIranI mudrA, mukhamudrA temaja padmAsanastha tathA dhyAnastha kAyAnuM prasanna svarUpa joyA pachI pelA devonI AkRtione jouM chuM ke yAda karuM chuM tyAre jarAka vicitra lAge che. koIka hAthamAM jAtabhAtanAM hathiyAro laIne khaDA hoya, to koIka vikarALa saMhAra mudrAmAM tAMDava nRtya karatA jaNAya, to koIka vaLI khoLAmAM priyatamAne laIne raMga-rAga mANatAM beThA hoya; ekeyamAM mahAvIraprabhunI dhyAnamayI vItarAgI mudrA to tala jeTalI jhINI paNa jovA na maLe ! have e badhuM joIne mAruM dila kema rIjhe ? mAlatInA phUlano upabhoga pAmelo bhramara have bAvaLiye kema jaze ? kema besaze ? eTale have AvA bIjA bIjA devonI ke temaNe darzAvelA paMthe cAlavAnI vAta karazo ja nahi. have to mArA mATe mahAvIradeva eja mArI gati, mArI mati paNa te ja; e ja mArA jIvanano AdhAra kaho ke sarvasva, e paNa e ja che. mAruM citta prabhu vIranA caraNomAM keTaluM otaprota che e jANavuM che? to sAMbhaLo : tuM gati, tuM mati, tuM muja prItama, jIva, jIvana-AdhAra re rAta-divasa svaprAMtaramAMhI, tuM hAre niradhAra..4 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra prabhu sAthe aMtara evuM to ekAkAra gaI gayuM che ke have to rAtre svamAM paNa enAM ja Ave che ane divase paNa divasa Akho enAM ja dhyAnamAM, smaraNamAM tathA cintanamAM vIte che. manamAM bIjI koI vAta, emanA sivAyanI, UgatI ja nathI ! atyAra sudhI AkhI duniyAmAM pharyo, nA rakhaDyo; kAraNa ? kAraNa eka ja : duniyA mArI thaI jAya, mArI mAlikInI thaI jAya eTale. paNa have, mahAvIrane meLavyA pachI khabara paDI ke mArI duniyA to emAM ja, emanA caraNomAM ja samAI che ! A khyAla AvyA pachI have duniyAnI rajhaLapATa to baMdha thaI gaI. meM prabhujInA caraNono Azaro paNa laI lIdho. paNa hajI dilamAM eka aramAna adhUro rahyo che, e pUro thato nathI. e aramAna eTale prabhu dvArA mAro sevaka lekhe svIkAra. huM bhale emanI sevA cAhato houM, paraMtu mArAmAM jo pAtratA na hoya, avaguNo ghaNA badhA bharelA hoya, to e mane zI rIte svIkAre ? chatAM paNa, bhagavAna pratyeno tIvra lagAva, cittane aMdarathI dhakko mAre che ke tuM vinaMti to kara : prabhu kyAreya koInI prArthanAne ThukarAvatA nathI. e dhakkAthI prerAIne huM paNa prabhune vinaMtI karuM chuM ke : avaguNa sahu uvekhIne prabhu, sevaka karIne nihALI re jagabAMdhava ! e vinati mArI, mArAM savi duHkha dUre TALa ...5 sAheba ! mArA saghaLA avaguNone najaraaMdAjha karo - upekSAbhAve nihALo, ane mane sevaka tarIke svIkArI lo. Apa to AkhA jagatanA niSkAraNa baMdhujana cho, to mArA jevA bhaktanI ATalIye vinati nahi mAno? prabhu ! Apa ATalI vinati svIkAro to ja mArAM badhAM duHkho TaLaze, ane duHkhiyArA jIvonAM du:kha maTADavAM e ja to ApanI prabhutA che ! baMdhutA che ! ahIM kavine koIka prazna pUche che. tame bIjA badhAyane choDIne mahAvIra prabhu tarapha vaLyA cho, e barAbara. paNa A mahAvIraprabhu che koNa? eno thoDoghaNo paNa bhautika paricaya to amane karAvo ! to amane paNa koIvAra emanI najIka javAnuM mana thAya to sAva ajANyuM ke ataDuM nA lAge. AnA javAbamAM kavi gAya che : covIzamAM prabhu tribhuvanasvAmI, siddhArathanA re naMda re trizalAjInA nAnaDiyA prabhu, tuma dITha atihi AnaMda 6 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI, e bhagavaMtano Achero paricaya ApuM e jaina dharmanA covIsamA tIrthaMkara che; e traNa bhuvananA svAmI che; svAmI eTale adhipati, rAjavI ke mAlika nahi, paNa potAnI lokottara asIma karuNAnI dhArA varasAvavA dvArA traNeya jagatanA sarva jIvAtmAone upakRta karatA hovAthI te tribhuvanapati banyA che. temanI karuNA ja temanuM Adhipatya che, ane temanuM jJAna te ja temanuM sAmrAjaya che. temanA pitAnuM nAma che rAjA siddhArtha. e mAtA trizalAdevInA nAnerA putra che. ane tamane zuM kahuM? e bhagavaMtane jema jema nirakhuM chuM tema tema aMtaramAM AnaMda AnaMda chalakAya che, chavAya che. ane aMtamAM, AnaMdanA mahAsAgaramAM snAna karatAM kavi potAnI paNa oLakha ApatAM ApatAM bhagavAnane vInave che : sumativijaya kavirAyano re, rAmavijaya kara joDa re upakArI arihaMtajI mArA, bhavobhavanA baMdha choDa ..7 huM, kavi-paMDita zrIsumativijayajI guruno ziSya, paMDita rAmavijaya, be hAtha joDIne mArA prANapyArA prabhujIne karagarUM ke huM mArA upakArI arihaMta deva ! vIra prabhu ! mArI eka ja vInavaNI che : mArA AtmA paranA A janma-maraNanAM baMdhanone have Apa toDI nAkho ! e tUTe tenI sAthe ja huM tamArA AtmAmAM ogaLI jAuM. AthI vizeSa have mane kazuM ja khapatuM nathI ane tamArA hAthe thanArA baMdhanamuktinA te zubha kAryamAM mArA sahayoganA prathama caraNamAM huM punaH punaH pelI pratijJAne doharAvuM chuM : mAre tAharUM vacana pramANa... nAre prabhu, nahi mAnuM avaranI ANa... (kArtika, 2069) ja Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) paMDita zrIvIravijayajI kRta zrI mahAvIra svAmInI pUjA vIrakuMvaranI vAtaDI kene kahIe ? kene kahIe re kene kahIe, navi maMdira besI rahIe, sukumAla zarIra bALapaNAthI lADako nRpa bhAvo, maLI cosaTha indra malhAvyo, iMdrANI maLI halarAvyo, gayo ramavA kAja ... 2 chorU uchAMchaLA lokanA kema rahIe, enI mAvaDIne zuM kahIe ? kahIe to adekhA thaIe, nAsI AvyA bALa AmalakI krIDA-vaMze vIMTANo, moTo bhorIMga roSe bharANo, hAthe jhAlI vIre tANyo, kADhI nAkhyo dUra rUpa pizAcanuM devatA karI caliyo, muja putrane laI UchaLiyo, vIra-muSTiprahAre vaLiyo, sAMbhaLIe ema trizalAmAtA mojamAM ema kahetA, sakhIone oLaMbhA detA, kSaNa kSaNa prabhunAma ja letA, teDAve bALa vATa jovaMtA vIrajI ghare AvyA, khoLe besArI phularAvyA, mAtA trizalAe tvavarAvyAM, AliMgana deta yauvana vaya prabhu pAmatAM paraNAve, pachI saMyamazuM mana lAve, upasarganI phoja haThAve, lIdhuM kevalajJAna karmasUdana tapa bhAkhiyuM jinarAje, traNa lokanI ThakurAI chAje, phaLapUjA kahI zivakAje, bhavijanane upagAra zAtA-azAtA vedanI kSaya kIdhuM, Ape akSaya pada lIdhuM. zubhavIranuM kAraja sIdhuM, bhAMge sAdi anaMta bhaktitattva | papa Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita vIravijayajI urphe zrIgubhavIra e jaina saMghanA eka mUrdhanya ane bhaktirasika kavi hatA. temanI kavitvazakti, temanI aneka racanAomAM jhaLake che; paNa temaNe racelI pUjAomAM to te soLe kaLAe nikharatI anubhavAya che. temanI DhALa ane zabdonI pasaMdagI hamezAM asAdhAraNa hoya che. saraLatAbharyuM chatAM citrAtmaka varNana e temanI kavitAno ananya vizeSa che. temanI DhALonA mukhaDA rUpa dhruvapaMktione jema ghUMTavAmAM Ave, ghUMTatA ghUMTatA gAvAmAM Ave, tema temAMthI anokhuM bhAva-sauMdarya TapakatuM anubhavAtuM rahe che. cittane rasataraboLa temaja saMtRpta banAvI mUke tevI paMktionuM, tenA sAcA DhALa ane layamAM thatuM gAna, e kavitAne jIvaMtatA bakSe che. AvA kavivare temanI pUjAomAM keTalAMka atyaMta hRdayaMgama ane bhAvavAhI zabdacitro AlekhyAM che. ApaNe e DhALonuM gAna-guMjana karIe te sAthe ja, emAM varNavela prasaMganuM eka tAdaza citra, ApaNA mAnasa-cakSu samakSa sarjAtuM Ave, ane ApaNe te prasaMgane sAkSAt nihALatAM-anubhavatAM hoIe tevI anubhUti anAyAsa racAya. zabdo ja tyAM jANe pIMchInuM kAma karatAM hoya tema lAge. Aje ahIM AvA ja eka zabdacitranuM rasapAna ApaNe karavuM che. 64 prakArI pUjA, temAM vedanIya karma nivAraNa pUjA, temAM AThamI phalapUjAnI DhALa; tenuM mukhaDuM che : "vIra kuMvaranI vAtaDI kene kahiye." A DhALa e korI DhALa ke gIta ke zabdo nathI; A DhALanA zabdo to, svayaM pIMchI banIne, eka sohAmaNuM dazya-citra ApaNI sAme Alekhe che. Avo, ApaNe te joIe. dazya 1 : eka bhavya rAjabhuvana che. tenA vizALa pravezadvAranI beu tarapha moTA oTalA che. oTalAne aDIne ja rAjamArga cAlyo jAya che. oTalA upara, rAjagharAnAne chAje tevAM vastrAlaMkAro paherIne eka jAjaramAna ane sauMdaryathI chalakAtI kAyA dharAvatAM mahilA beThAM che, jemane jotAM ja teo koI rAjarANI hoya tevo aMdAja AvI zake che; e che rANI trizalAdevI. temanuM moM vismayathI khulI gayeluM che. AMkho koIka ajJAta bhaya ane utsuktAthI Ama tema pharI rahelI jaNAya che. temanI paricaryA karatI sevikAo to temanI AsapAsa che ja, paNa mArga para AvatI-jatI mahilAo paNa, temane joIne tathA temanA bolAvavAthI temanI pAse AvIne UbhI che, ane trizalAdevI hAthanA UlALA sAthe tathA vividha hAva-bhAva sAthe temane kAMIka kahetAM jaNAya che. pacha| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazya ra : gAmane pAdara. tyAM ramavAnuM moTuM medAna. emAM thoDAMka samavayaska bALako rame che. emAM eka bALaka rAjavaMzI bALakane zobhe tevAM jarakazI vastro tathA bahumUlya chatAM alpa ghareNAM paherelo dhIra-gaMbhIra-nirbhIka cAle makkama Daga bharI rahyo che. tenI sAme ja ramatanA kendrasamo vAMsano thAMbhalo che, ane tenA pharato eka kadAvara, vikarALa, kALotaro paNa lAla AMkho dharAvato, lAMbI jIbhe phUMphADA mArato nAga vIMTaLAyelo che. to te staMbhathI jarA dUra bIjA pAMca-sAta bALa-goThiyA AmathI tema nAsabhAga karatAM ane cIso pADatAM ane pelA bALakane, jenuM nAma "vardhamAna che tene, "dUra bhAga, e nAga bALI nAkhaze, najIka nA jato' evuM moTethI saMbhaLAvatA jovAmAM Ave che. ane have, A baMnne dRzyone ekameka sAthe sAMkaLIne thatI "zubhavIra'nI vAta ApaNe sAMbhaLIe : virakuMvaranI vAtaDI kene kahiye, kene kahiye re kene kahiye, navi maMdira besI rahiye, sukumAla zarIra ..1 vAta Ama che : kAyama ojhalamAM rahenArAM rANIne Aje acAnaka jAhera rastA para oTale beThelAM dekhIne temanI sahiyaro temane vIMTaLAI vaLI che, ane pUche che, rANIbA ! evI te zI vAta banI che ke Aje Ama tamAre bahAra AvavuM paDyuM ? tyAre rANI kahe che ke "bena, mAnI pAse enA lADalA kuMvara sivAya konI vAta hoya ? jo ne, A mArA vIrakuMvaranI vAto evI to aTapaTI che ke koIne kahyA sivAya cena na paDe ! pAchuM e koIne kahiye to koI sAcI mAne nahi, eTale kahevI to kahevI paNa kone ? pAcho e to ramavA gayo che, ne hajI pAcho Avato nathI ! enuM zarIra keTaluM komaLa komaLa che ! e thAkI nahi gayo hoya ? ene gharamAM besI rahevuM to gamatuM ja nathI ! A enI vATa jotAM huM adhIrI thaI chuM, te oTale AvIne beThI chuM. have to e Ave to hAza thAya". trizalAmA bhAvAvezamAM bolya ja jAya che, ane sahiyaro paNa tallIna thaIne emane sAMbhaLyuM jAya che. mA te mA ja hoya che : cAhe te cakravartInI mA hoya, koI rAMka baccAnI mA hoya, ke pachI tIrthakaranI mA hoya : ene to enA lADakavAyA bALakamAM ja enuM samagra vizva samAyeluM hoya che. eTale ja, enA lADalAnI vAta karavAno moko maLe tyAre e bAkInI AkhI duniyAne vIsarI jAya che. trizalAmAM bhatitattva 50 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa vIrakuMvaranI vAta karavAmAM evAM ja tallIna banI beThAM che. e kahe che : mAro dIkaro kono kono ne kevo lADako che e tame jANo cho? juo : bALapaNAthI lADako nRpabhAvyo, maLI cosaTha Indra malhAvyo, indrANI maLI dularAvyo, gayo ramavA kAja ...2 choru uchAMchaLAM lokanAM kema rahiye, enI mAvaDIne zuM kahiye ? kahiye to adekhA thaIe, nAsI AvyAM bALa ...3 "mAro lAla janmyo te ja kSaNathI - bacapaNathI ja, rAjAjIne - enA pitAne bhAre lADako hato te to tame badhAM jANo cho. paNa ene hiMcoLavA ane ramADavA 64 indro ane indrANIo roja AvatAM enI tamane kyAMthI khabara hoya ? e to badhAM deva ! devamAyAthI Ave ane alopa paNa thaI jAya ! paNa e badhAne paNa mAro kuMvara bahu vhAlo hoM ! ane A badhAMne e ATalo vhAlo hoya to mane - enI janetAne e kevo vhAlo hoya ? ane ATalA badhA vhAluDAne Ama jaMgalamAM gAmanAM chokarAM joDe ramavA javA detAM mAro jIva zuM cAle ? nA mA, huM to ene mArI AMkhathI eka paLa mATeye vegaLo javA nA ja dauM. paNa bena, A chokarAM koInuM mAne kharA? lAkha nA pADI toye mAro vardhamAna mAnyo nahi, ane bharUbaMdho joDa ramavA jato ja rahyo ! tamane thatuM haze ke choro ramavA gayo emAM AvaDI atharAI zAnI? chokarAM to rame ! ramatAM ja bhalAM ! vAta tamArI sAva sAcI che. paNa bAI, chokarAchokarAmAM paNa moTo phera hoya che, e tame jANo cho ? mAro chokaro eTale rAjakumAra, sukamALa kAyAno dhaNI, ekadama zAnta, saumya ! ane enA bherUbaMdha banelA A gAma-lokanA chokarA kevA uchAMchaLA-uddhata ane tophAnI, te tame nathI jANatAM? ghaNIvAra thAya ke emanAM mAvatarane kahIe ke tamArA chokarAne jarAka sudhAro, saMskAra Apo; paNa evuM koI sAMbhaLe kharA ? UlaTAnAM e ApaNane ja be mAThAM veNa saMbhaLAvI javAnA ! ApaNe emanI adekhAI ja veThavI paDe ! paNa bena, Aje to adekhA thavuM paDe to thaIne paNa mAre emane be kaDavAM veNa kahevAM ja paDe evuM banI gayuM che emanA tophAnI chokarA mArA vardhamAnane medAnamAM ekalo aTUlo choDIne bhAgI AvyA che Aje ! ane meM sAMbhaLyuM che ke ramatanA medAnamAM Aje gajabano banAva banI gayo che. tame ja kaho, have mAro jIva - mAno jIva jhAlyo rahe kharo ?" pa0 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM ApaNe jarA thobhIe, ane A dazyane pharIthI nihALI laIe : trizalAmAtA oTalA para beThAM beThAM potAnA lADalA viSe vAta karI rahyAM che. vAta karatAM karatAM temano avAja ghaDIke bhAvArda to ghaDIka UMco thato jAya che. temano ATalo UMco avAja sAMbhaLIne raste jatAM AvatAM loko tyAM ToLe vaLe che ane sAhelI-sahiyaro mAtAne gherI vaLe che. e badhAMne joIne mAtA raMgamAM AvI gayAM hoya tema potAnI vAta AgaLa dhapAvatAM badhAMne pUche che : "khabara che tamane ke Aje ramatanA medAnamAM zuM banI gayuM? ane A prazna pUchavA sAthe ja, koI javAba Ape che ke nahi tenI rAha joyA vinA ja trizalAdevI bolavA lAgyAM : AmalakI krIDA vaMze vIMTANo, moTo bhoriMga roSe bharANo, hAthe jhIlI vare tANyo, kADhI nAkhyo dUra rUpa pizAcanuM devatA karI caliyo, muja putrane leI UchaLiyo, viramuSTiprahAre vaLiyo, sAMbhaLiye ema "Aje badhAM bALako ane mAro vIrakuMvara thappo thappo ramatAM hatAM tyAre zuM banI gayuM, khabara che? thappAno thAMbhalo hato ke, tenA para eka bhayaMkara kALotaro nAga AvIne vIMTaLAI vaLyo! bALakone to ramavAnI dhUnamAM kAMI khabara nahi, ane ramatAM ramatAM thAMbhalA tarapha bhAgyAM. paNa najIka pahoMce ane thappo karavA jAya tyAM ja pelA nAge evo to joradAra phaMphADo mAryo ke bALako stabdha ! badhAM jyAM hatAM tyAM ja jaDAI gayAM. paLavAra pachI ekAeka bALakone khyAla Avyo, ane e sAthe ja badhAM cIso pADatAM nAThAM. evAM nAThAM ke koI pAchuM vaLIne jovAya UbhuM na rahyuM. bena, badhAM bhAgI chUTayAM, paNa mAro vIra tyAM ja rahI gayo ! e bhAgyo nahi, ke bhAgI zakyo nahi, enI to khabara nathI, paNa eno ekeya bhAIbaMdha ene mATe Ubho nA rahyo; badhAM ja ene ekalo choDIne dUra dUra nAsI gayAM, e nakkI." trizalAmAtAno Avegabharyo avAja stabdha vAtAvaraNamAM jANe ke paDaghAye jato hato, ane sAme UbhelAM sahunA zarIramAM, A sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM bhayanuM lakhalakhuM vyApI rahyuM hatuM. saunI vyAkuLa AMkhomAM eka ja savAla DokAto'to : pachI zuM thayuM? ApaNA kuMvarane kAMI thayuM to nathI ne? A savAla vAMcIne teno javAba ApatAM hoya te rIte trizalAdevIe vAta AgaLa vadhArI : che. kAkI kAkaDI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa mAro vara eTale vIra ja hoM. e bhAgyo to nahi, Daryo paNa nahi. e to dhIme ane makkama pagale thAMbhalA bhaNI AgaLa vadhyo. pelo nAga { { karato rahyo, ane vardhamAne tene tenA mukhabhAgathI ja pakaDyo, dabAvyo, tenA thAMbhalA pharatA bharaDAne ukelyo, ane havAmAM goLa goLa pheravIne AkAzamAM evo to phaMgoLyo ke kayAMya dUra jaIne paDyo, ane paDyo evo ja alopa !" addhara zvAse sAMbhaLatA lokone potAnA kAna upara vizvAsa nahoto besato. 7-8 varSanuM bALaka, 10-12 hAtha lAMbo ane khUba jADo kALotaro nAga, ane evaDuM amathuM bALaka AvaDA moTA nAgane hAtha vaDe pakaDIne dUra phagAve? mAnyAmAM kema Ave ? paNa emanI A azraddhA prati dhyAna koNa Ape ? mAtA to emanA tAnamAM bolyuM ja jAya che. e kahe, "e pachI Aje zuM banyuM e tame jANuM ? nA, nA, nahi ja jANyuM hoya. sAMbhaLo ! huM kahuM : nAgane vardhamAna kuMvare pheMkI dIdho e joIne, ane nAga have dUra dUra paNa kayAMya che nahi tenI khAtarI thatAM, badhA chokarA pAchA bhegA thaI vardhamAna pAse gayA, ane thoDI ja vAramAM pAchA ramavAmAM mazagUla thaI gayA. A vakhate teoe evI zaratavALI ramata mAMDelI ke badhA chokarA ekabIjAne jaDe nahi tema saMtAI jAya. jene bIjo zodhI kADhe te hAryo gaNAya, ane zodhanAro jItyo gaNAya. hArelAe jItanArAne potAnA khabhA para besADavAno. AvI ramata e ramatA hatA, emAM ociMto eka navo chokaro AvIne ramatamAM joDAI gayo. teNe mArA vIra sAthe zarata bakI ane ramata mAMDI. koNa jANe kevI rIte, paNa te thoDIka ja paLomAM hArI gayo, eTale zarata pramANe eNe vIrane khabhe besADI dIdho. paNa bena, vIra jevo enA khabhA para beTho evo ja e bhayaMkara ane kadAvara moTo jabaro rAkSasa jevo thaI gayo ! nakkI koI caritara ja haze ! koDA jevI AMkho, daMkUzaLa jevA dAMta, pIMgaLA ane loDhAnA tAra jevA vALa, ane tADa karatAMye UMcI kAyA ! eno raMga paNa chaLI marIe evo, kAbaracItaro ! enA khabhA para beThelo vIra to sAva nAnakaDo ramakaDA jevo bhAse ! ene laIne A rAkSasa to moTI phalAMgo bharato jAya bhAgyo ! e joIne ja bAkInA chokarA to evA nAThA ke sIdhA potAnA ghera ! mArA lAlanI to kone paDI hoya ? paNa mUThI vALIne bhAgatA bhAgatA e chokarAoe pAchuM vALIne joyuM to emaNe joyuM ke mAro vIra eka joradAra mUThI pelA daityanA mAthA para mArI rahyo hato, ane enA asahya prahArathI e daitya bevaDa vaLato nAno thaIne vIrane nIce UtArI enA paga pakaDI rahyo hato." sol Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA lADalAe karelA parAkramanI, sAMbhaLelI vAta kahetAM kahetAM trizalAmAtA ekadama mojamAM AvI gayAM; paNa pAchuM potAnA lAlane enA bherUbaMdhoe sAva ekalo choDI dIdhAnI harakata yAda AvatAM ciMtAmAM vyAkuLa thaIne sahiyaro para varasIye paDyAM. ane Ama ne Ama vAto karatAM karatAM emanI jIbha "mAro vIra, mAro lAla' nuM raTaNa karavA mAMDI, ane emaNe sevako dvArA virakuMvarane tatkAla bolAvI maMgAvyA. mAtAnI A gatividhinuM kavie eka zabda-lasarake Ama Alekhana karyuM che : trizalA mAtA mojamAM ema kahetAM, sakhIone oLaMbhA detAM, kSaNa kSaNa prabhu nAma ja letAM, teDAve bALa ...5 ane teDAvelA kuMvara AvatAM ja, oTalA para ja beThelAM mAtA kuMvarane teDIne kevAM vahAla enA para varasAve che te paNa kavinA mukhe ja sAMbhaLIe : vATa jovaMtA vIrajI ghera AvyA, khoLe besArI dularAvyA, mAtA trizalAe havarAvyA, AliMgana deta ...6 kavi jANe AMkhe dekhyo hevAla ApI rahyA che ! kuMvara AvyA, mAe lAgalA ja tene teDI lIdhA ane khoLAmAM lIdhA; khoLAne hIMcake ja mAe kuMvarane khularAvyA pachI mAtA kuMvarane teDIne UThayAM, rAjabhuvanamAM aMdara gayAM; tyAM potAnA e kALajAnA TukaDAne snAna karAvI cokhkho-naravo karyo; navAM kapaDAM sajAvyAM, ane pachI chAtIsaraso cAMpIne mAthuM suMghatAM suMghatAM vhAlI vhAlI karI rahyAM ! kuzaLa citrakAra jema citranA mukhya viSayanuM bhAvapravaNa Alekhana karyA pachI, AsapAsanA pariveSanuM citraNa pIMchInA eka lasarake karI nAkhe tema, kavi paNa, potAnI vAta A rIte ahIM ATope che : yauvanavaya prabhu pAmatAM paraNAve, pachI saMyamazuM dila lAve, upasarganI phoja haThAve, lIdhuM kevaLajJAna mAtAnAM AvAM lADa ApaNA virakuMvarane jema jema maLatAM gayAM, tema tema teo savage ane sarvAze vRddhi pAmatAM pAmatAM yuvAna thayA; mAtA-pitAe rAjakanyA yazodA sAthe temane paraNAvyA; mAtA-pitAnI vidAya pachI saMyamapaMthe saMcaryA; saMyama sAdhavAmAM aneka upadravo ADe AvyA, te tamAmane haThAvyA ane vijayI thaIne kevaLajJAnane varyA. e pachI : bhaktinA dila Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmasUdana tapa bhAkhiyuM jinarAje, traNa lokanI ThakurAI chAje, phaLapUjA kahI zivakAje, bhavijanane upagAra teo have jinarAja banyA ane dezanA ApI. dezanAmAM karmasUdana tapanuM temaNe pratipAdana karyuM ane bhavyajano para upakAra karyo. traNa lokanA te ThAkura banyA, ane temaNe jinaprabhunI aSTaprakArI pUjAmAM phaLapUjA karavAnuM, ane phaLapUjA kare tene mokSarUpa phaLa maLe tema kathana karyuM. Ama varSo sudhI dezanA dvArA bhavyono upakAra karatAM karatAM chevaTe temaNe : zAtA azAtA vedanI kSaya kIdhuM, Ape akSayapada lIdhuM, zubhavIra'nuM kAraja sIdhuM, bhAMge sAdi anaMta sukha ane duHkhano nAza karI akSaya evA mokSasukhane hAluM karyuM ane sAdi anaMtane bhAMge jagatane zubhakArI evA vIra prabhue potAnuM kArya sAdhI lIdhuM. ahIM A DhALa samApta thAya che, e sAthe ja eka adbhuta zabdacitranuM avalokana-guMjana-rasapAna paNa pUrNa thAya che. (aSADha, 2069) Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) Ahatye praNidaAhe tIrthaMkara thanAra AtmA jyAre saMyama grahyA pachI ahevAtsalya Adi sthAnaka padonI sAdhanA kare che, tyAre temanAmAM "AI7 no prAdurbhAva thavA mAMDe che. AIjya eTale karuNA, vAtsalya. munipada ane dharmasAdhanA hovAne kAraNe cha javanikAyanI karuNA to hoya ja ; paraMtu te karuNA ane A karuNAmAM eka pAyAno taphAvata hoya : pelI karuNA te korA sAkSIbhAve ke madhyasthabhAve thatI karuNA che. emAM svakalyANa mukhya lakSya hoya che, ane tenA sAdhanalekhe karuNA thatI hoya che. bIjAnuM ahita karIza to mAruM kalyANa jokhamAze evI samajaNapUrvaka thatI e karuNA che. emAM saunA kalyANanI AzaMsA che, icchA che, paNa kartutva nathI hotuM. "saunuM kalyANa thAva' evI AzaMsA hovI e kartutvabhAva vinAnA sAkSIbhAvamUlaka karuNAnA gharanI AzaMsA che, paNa te mATenuM potAnuM kartutva nathI hotuM; huM badhAnuM kalyANa karuM - evo bhAva emane nathI hoto. emane to huM koInuM kharAba na karuM, bAkI saunuM kalyANa thAya ema icchu Avo ja bhAva hoya che. A che katRtvarahita sAkSIbhAva. tIrthakara thanArA puNyAtmAnI karuNAnI vAta jarA judI che. sthAnika padonI ArAdhanA enA cittamAM eka navIna bhAva prere che : "mAre saunuM kalyANa karavuM che." saunuM kalyANa thAya evI AzaMsA-mAtrathI ene saMtoSa ke sAMtvana nathI maLatuM, ene to have pote thaIne saunuM kalyANa karavuM e ja manabhAvatI vAta bane che. potAnuM kartutva jemAM nathI, tevI mAtra madhyasthabhAvanA gharanI, "saunuM kalyANa thAya" tevI bhAvanA te tene mana vAMjhaNI karaNA che, ne tene AvI karuNAmAM rasa nathI. tene to potAnuM kartutva jemAM soLe kaLAe khIlatuM hoya ane prayogamAM AvatuM hoya, tevI karuNAmAM ja rasa paDe che. tenA cittamAM evo bhAva thAya che ke huM mArAmAM evI zakti pedA karuM ke jenA baLe huM saunuM kalyANa karI zakuM ne saunuM kalyANa thAya tevo mArga pravartAvI zakuM. mAtra mAruM kalyANa thAya eTalAmAM mane rasa nathI. koInuMya azubha ke ahita na thAya - mArA vaDe, eTalI ja ciMtA mane phAve tema nathI. "saunuM bhaluM thAya evI bhAvanA bhAvIne besI rahevAmAM mane ullAsa nathI A bhaktitattva 8i Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thato. mane to have eka ja vAta joIe : mArA hAthe saunuM kalyANa karuM, saune du:khamukata karuM. A karuNA che katRtvabhAvathI maDhelI ke mahekatI karuNA. ATaluM kartRtva jo temanAmAM na hota to kadAca temanI tapasyAnA baLe temano te ja bhavamAM mokSa thayo hota. paNa kartRtva ane AvI icchAnA baMdhanane kAraNe teo mukta thavAne badale eka apekSAe baMdhAya che; jinanAmakarma vaDe baMdhAya che. sthAnakapadonI ArAdhanA karatAM karatAM, koIka dhanya paLe, teonA hRdayamAM saunA kalyANanI kAmanAnuM vAvetara thAya che, ane phaLadrUpa bhUmimAM vavAyelA uttamajAtinA bIjane anukULa saMyogo maLatAM ja jema te aMkurita thatuM jatuM pallavita thaI UThe tema temanA hRdayamAM vavAyelI te bhAvanA vadhatI-vikasatI-pallavita thatI thatI evI to saghana bane che ke temanA AtmAnA pradeze pradeze, haiyAnA aNuaNumAM ane zarIranA kaNa kaNamAM te vyApI jAya che ane e bhAvanA vAtsalyamAM rUpAMtara pAmIne 'Arhantya' banI jAya che, je e AtmAne jinanAkarma nikAcita (ghaTTa-gADha) ka2vAnuM ane bhaviSyamAM - bhavAMtaramAM tIrthaMkara banavAnuM sabaLa bIja ke nimitta banI rahe che. 2 tIrthaMkara thanAra puNyAtmA deva thAya to tyAM paNa tenuM svarUpa ane vartana anya devo karatAM viziSTa ane nirALuM hoya tevI kalpanA avazya thaI zake. devabhava te AtmA mATe 'zivamAraga-vIsAmo' ja banI rahe. tyAM paNa te koInuM ahita na Acare ke ahitakara prayojanomAM bhAga paNa na le. sAra eTalo ja ke bAhya rUpathI e bhale deva hoya, paraMtu aMdara to tenA 'Arhattva' no nikhAra cAlyA ja karato hoya, ema kalpI zakAya. sAmAnya deva paNa jo ekAvatArI hoya to tenA aMtima mahinAo ane divaso glAni, glAni ke hAnimAM vyatIta thatA nathI; e to chellI kSaNa sudhI aplAna, amlAna ane tejomaya ja rahetA hoya che, ema zAstravacana che. jo eka sAmAnya devanI paNa A viziSTatA hoya to je deva mAtra ekAvatArI ja nahi, paraMtu sAkSAt tIrthaMkara thavAno che, tenI vibhUti ane aizvaryanI to vAta ja zI karavI ? emanuM bAhyAntara badhuM svarUpa devabhavanA aMtasamayaparyaMta vRddhiMgata athavA to dedIpyamAna ja hoya. 64 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AIjya' eka aciMtya zakti che : Atmika zakti paNa ane paugalika zakti paNa. eka AtmAnuM, vizvahitanA tema ja vizvamaitrInA bhAvathI abhivyApta puNyAtmAnuM AtmabaLa, tema ja tapa ane sAdhanAnA paripAkasvarUpe e AtmAe upArjana karela jina-nAmakarmanA paramANuonI puNya-vaNAo - A bannenA samAgama thakI e puNyAtmAmAM praphuTita thayelI pracaMDa UrjA e ja "AInya." vizvakalyANakara A AIjya-UrjAno potAnA AtmapradezomAM AvirbhAva ane saMcaya karanAra UrjasvI puNyAtmA jyAre pRthvIloka prati prayANa kare, tyAre temanuM cyavana kaho ke avataraNa - te eka vizvakalyANakAraka maMgala ghaTanA banI rahe che; e ghaTanA ApaNe tyAM "cyavana kalyANaka' tarIke oLakhAya che. "AIjya' e eka kiraNotsargI prazasta paribaLa che. enA svAmI bananArano bhautika AviSkAra jema jema vikasato - vadhato jAya, tema tema te UrjAno kiraNotsarga paNa vRddhigata banato jAya ane te sAthe ja, tenA dvArA thatA lokakalyANano vyApa paNa vistarato jAya. ahaMtonuM cyavanakalyANaka thAya te sAthe ja, mAtAnA udaramAM jema jema temanI zArIrika vRddhi sadhAtI jAya tema tema, te rAjyamAM zAMti, AbAdI, samRddhi vagere hakArAtmaka paribaLo anAyAsa tathA aNakalpI rIte sadhAtAM-vadhatAM jAya; to aziva-upadravo, azAMti, duzmananAM AkramaNo, vaira-virodho, parAjaya vagere nakArAtmaka paristhitiono akAraNa ja - ApameLe - aMta AvI jAya. zrI zAMtinAtha, zrIvardhamAnasvAmI, zrI ajitanAtha vagere jinezvaronA caritra-prasaMgo A vidhAnanuM samarthana karI zake tema che. A UrjasvI AtmAnA zarIrarUpe prAgaTyanuM nAma che "janmakalyANaka'. A AtmA akALe na janme; garbhAvasthAmAM ke janmasamaye mAtAne vikRti ke pIDA na kare; svayaM paNa pIDAmukta hoya ane temanA janma-samaye temanI Ahatya - UrjAno eTalo to pracaMDa visphoTa thAya ke teno kiraNotsarga samagra jIvalokamAM prasarI jAya, ane jagatamAM jyAM paNa jIvasRSTi hoya tyAM te tamAma jIvAtmAone, te paLe, alaukika AlAdanI akathya anubhUti avazyameva thAya. kalyANaka eTale ja prazasta visphoTa, chappana dizAkumArIonAM ane cosaTha indronA Asano ekAeka kaMpI UThe, sarvatra prakAza patharAya, te paNa A visphoTano ja prabhAva gaNAya. bhaktitatva vya Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhasthadazAmAM vartatA A ahaMto jyAM jAya tyAM svaparane lAbha thAya, hAni maTe; vijaya maLe, parAbhava TaLe; sukha vadhe, duHkha ane rogo zame; emanA jIvananI pratyeka paLa tathA pratyeka prasaMga kalyANavaMta ja hoya. nityajAgRta ane svayaMprabuddha A puNyAtmA, pUrvasaMcita anya zubhakarmonA kAraNe saMsAralIlA nirlepa-anAsakta-bhAve mANe kharA, paraMtu temanuM lakSya to AtmapradezomAM vilasatA jina-nAmakarmane ane AIjyanI vizuddha UrjAne utyitauddabuddha karavAnuM ja vartatuM hoya. eTale eno kALa samIpe AvatAM ja, e UrjAnA prabhAve lokAMtika devonAM Asano kaMpe. vijJapti karavA te devo Ave; duHkha-dAridraya ane dardano nAza karanAra : vArSika dAna apAya, ane tenA aMte te puNyapuruSa cAritradharma grahaNa kare. enuM nAma "dIkSA kalyANaka'. A kalyANakanA avasare eka vilakSaNa visphoTa te AtmAnI aMdara thAya, jenA pariNAme temane cothuM jJAna pragaTa thAya. A pachI zarU thAya eka adbhuta AtmasAdhanA : je eka tarapha temane AIjyaUrjAnA paramocca visphoTa ane te dvArA prApta thatA pUrNa jJAna-darzana bhaNI dorI jAya, to bIjI tarapha temanA aMtarAtmAmAM, gata janmomAM temaNe sevelI "saunuM kalyANa mATe svayaM karavuM che' evI utkaTa jhaMkhanAne saphaLa banAvanArI banI rahe. A AtmasAdhanA jyAre tenI parAkASThAe pahoMce, tyAre zukaladhyAnanA madhyAMtaramAM vartatA e AtmAmAM je atipracaMDa visphoTa sarjAya, tenuM nAma kevaLajJAna kalyANaka.' A visphoTa bAda e AtmA jyAM vicare tyAM sAta bhayo na Take; savAso yojananA vAyumaMDaLamAM rogAdi upadravo na saMbhave; ane evA agaNita bAhya - AtyaMtara vizvahitakara prakAro temanA prabhAva vaDe, sAMnidhyabaLe ane vANI dvArA racAtA rahe. asaMkhya AtmAo mokSapada prApta kare ane durgatithI tema ja bhavabhramaNathI ugare, te paNa A AIjyanI UrjAno ja pratApa. sadehe zakya hoya teTaluM pratyakSa lokakalyANa karyA bAda, bhautika sattAne nAmazeSa karI zuddha AtmasattAne arthAt AIjyanA avikRta pUrNAvatArane prApta karavAnI aMtima jIvana-ghaTanA te "nirvANa kalyANaka'. dehano dIvo olavAya, paNa AtmasvarUpamAM vilasato pUrNa jJAnano akhaMDa dIvo to zAzvatakALa paryata jagatasamastane ajavALato ja rahevAno - A ghaTanA pachI. \ Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe tyAM eka viziSTa praNAlI che : tIrthaMkaronA zAsanakALanI. dareka tIrthaMkaranA nirvANa pachI paNa temanuM zAsana niyata kALa sudhI pravartatuM ja rahe che. Ano artha zuM ? eka dRSTikoNathI vicArIe to Ano artha evo tAravI zakAya ke je jinezvara mokSapada pAme, temano AtmA, potAnA Atma-pradezone vaLagelI jinanAmakarmanI vargaNAone ahIM ja, A sRSTi para ja choDI jAya che; A 'jinanAma' no paramANupuMja kevo UrjIvaMta ane kiraNotsargI che, te to ApaNe joyuM ja. ema kalpanA karIe ke e atyaMta viziSTa-vilakSaNa karmaparamANupuMja jyAM sudhI potAnI UrjA ane kiraNotsarga, A jagata para prasArato - relAvato varte, tyAM sudhI te paramAtmAnuM zAsana pravartatuM rahe, to te kalpanA keTalI badhI majAnI lAge ! A badhI ja vAto,mAtra eka anuprekSAtmaka saMvedana che. AmAM kSita hoya to tenA mArjanane pUro avakAza che. *** bhaktitattva | a Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) kavi-jana - hRdayamAM UchaLatAM bhaktirasa-taraMgonA adhiSThAtA bhagavAna gautamasvAmI bhAratIya janasamAja, ghaNA prAcIna kALathI bhaktitattvane varelo che. bhakti e jANe eno jIvanadhabakAra che. bhakti vinAnuM jIvana, bhAratIya mAnavane mana, mIThA vagaranI dALa samuM che. - bhaktinAM A lAvaNyamaya tattvanI bheTa, bhAratIya mAnavane AryonI dharmasaMskRti taraphathI maLI che, ema kahI zakAya, ane eTale ja AryasaMskRtinuM maulika sauMdarya, bhAratanA bhakti-utsavomAM mukatapaNe nikharatuM jovA maLe che. e bhaktimAM jayAre zraddhAnuM tattva bhaLe che. tyAre to e bhakti, sAkaranAM mizraNavALAM gAyanAM zeDakaDhA dUdha jevI mIThI lAge che. bhakti ane zraddhAnuM subhaga mizraNa, mAtra bhakti karanArane ja nahi, paNa ene jonAra ane mANanArane paNa ghaDIbhara DolAvI jAya che. sAmAnya rIte, jeTalo kALa AryasaMskRtino teTalo ja kALa A "bhakti tattvano paNa mAnavo joIe. janaparibhASAno kAlpanika upayoga karIe to bhakti ane saMskRti' Arya mAnavanA sahabhAvI paryAyo che. alabatta, kALabhede e bannenI mAtrAmAM vadhaghaTa thaI hovAnuM inkArI na zakAya. ahIM bahu dUranI vAta nahi karIe paNa, AjanA itihAsavido kahe che ke jyArathI puSTimArga astitvamAM Avyo tyArathI eTale ke chellA 500 varSamAM, janasamAjamAM bhaktinuM eka jozIluM mojuM pharI vaLyuM, ane uttarottara vadhatuM ja rahyuM. bhAratanA vividha saMpradAyo paNa enI asarathI bAkAta na rahyA, to kavinI kavitAmAM paNa Aja sudhI sauMdarya to hatuM ja, have temAM bhaktino praveza thayo, alabatta savizeSapaNe jo bhASA kavitAnuM vAhana hatI, to kavitA bhaktinuM vAhana banI. bhakti jema jema kAThuM kADhatuM gaI, tema tema teNe navA viSayo para potAnI pasaMdagI UtAravA mAMDI, ane e sAthe ja, sthaLa, kALa tema ja bhASAnA sImADA oLaMgIne kavinI kavitAnA mAdhyamathI, prAcIna - arvAcIna janamAnya ane rASTramAnya mahApuruSo tathA dharmapuruSonAM jIvanakavananuM zraddhAbharyuM bhaktigAna savizeSa prAraMbhAyuM. enA phalasvarUpe premAnaMda ne zAmaLa jevA aneka bhakta AkhyAnakAronI bheTa bhAratane maLI. \ Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre samagra dharma-samAja bhaktinA mahimAmAM nhAto hoya tyAre, samakAlIna 'jainasamAja' temAMthI kaI rIte nirlepa rahI zake ? jenI pAse sAttvika bhaktino umadA ane Agavo paraMparAprApta vAraso che tevA e samAjamAM paNa aneka bhakta kavio pAkyA ane bahAra AvyA. emanAM kAvyo - jenAM vividha prakAro che mAMnI bhaktine, zabda ane arthanA alaMkAro, prasAda-oja-mAdhurya vagere guNo, uttama koTinI geyatA, navarasajharatI bAnI, A badhuM to maLyuM ja; paNa e uparAMta be vAnAM evAM maLyAM ke je emanAM kAvyone tathA e dvArA e kavione janasAdhAraNanA haiyAmAM cirasthAyI banAvavAmAM kAmayAba nIvaDyAM. e be vAnAM te A : 1. lokabhASA, je sAmAnya abhaNa mAnavI paNa samajI zake ane hozabhera gAI zake ane 2. lokone priya pracalita DhALomAM, prasiddha temaja prabhAvaka dharmapuruSonI (kyAreka anya itihAsapuruSonI paNa) ane dharmatIrthonI stuti, temanI jIvanaghaTanAonuM varNana temaja dharmopadeza. hA, e jaina kavionA kAvyaviSayo mukhyatve A rahetA. kemake mahadaMze e kavio jaina munio hatA. keTalAka gRhastha kavio paNa thayA. paNa teo paNa mukhyatve A ja viSayone vaLagI rahyA hoya evuM lAge che. ane A vastu asvAbhAvika ke anucita paNa nathI. paMdaramAM saikAthI mAMDIne aDhAramA saikA sudhInA kALamAM kavi zrIlAvaNyasamaya, zrIsamayasuMdara, jinaharSa, zrIudayaratna vAcaka, vagere sAdhu kavio temaja depALa ane RSabhadAsa vagere zrAvaka kavio thayA, te badhAno gujarAtI sAhityamAM jeTalo noMdhapAtra phALo gaNAya che teTalo ja phALo janahRdayanA ciraMtana bhaktirasane samRddha ane puSTa banAvavAmAM paNa che e svIkAravuM joIe. upara kahyuM tema, jaina kavionI kavitAno eka viSaya kAraNa ke te janahRdayanI bhaktino viSaya hato-'jainadharmanA mahApuruSonuM stavana tema ja cAritracitraNa' hato. AmAM bhagavAna AdinAtha, neminAtha, pArzvanAtha, mahAvIrasvAmI vagere tIrthaMkarono, anya mahAna AcAryono ane mahAna dharmaprabhAvaka gRhasthono jema samAveza thayo che te ja rIte, balke kyAreka to tethIye adakerA bhaktibhAvapuraHsara, bhagavAna gautamasvAmIno paNa samAveza thayo che. - bhaktitattva SC Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina saMghamAM - jaina janasamAjamAM, gautamasvAmInuM sthAna anokhuM che. emanuM AkarSaNa paNa apUrva che. AnuM kAraNa emanA puNyabaLano prakarSa hoya ema samajAya che. gautamasvAmI bhagavAna mahAvIranA gaNadhara hatA. dareka tIrthakaronA mukhya ziSya) gaNadharonI zakti, labdhio ane jJAna samAna hoya che, mATe zAstromAM gaNadharo mATe "sabUDjharasannavAya' evuM vizeSaNa prayojAyuM che. Ama chatAM koIpaNa gaNadhara karatAM vadhu khyAti, yaza ane stuti-pUjA, gautamasvAmInI thatI jovA maLe che. jo ke dareka tIrthakaronA dharmazAsanamAM temanA gaNadharonI khyAti ane mahattA hoya che ja. tethI bhagavAna mahAvIranA dharmazAsanamAM temanA pramukha gaNadhara tarIke gautamasvAmInI mahattA hoya e svAbhAvika che. to paNa, bhagavAna mahAvIranuM zAsana pravartamAna chatAM bhagavAna RSabhadeva ane bhagavAna pArzvanAthano mahimA to Aje janahRdayamAM sauthI vadhAre jovA maLe che, tevo mahimA e badhA tIrthakaronA gaNadharono atyAre jovA nathI maLato. vaLI, bhagavAna mahAvIranA agiyAra gaNadhara jJAna, labdhi vagerenI dRSTie samakakSa hovA chatAM, ane emanA aMtima gaNadhara to sauthI nAnI vayanA, dIkSA lIdhI tyAre phakta soLa ja varSanA hovA chatAM e badhAmAM sarvAtizAyI mahimA - alabatta, janahRdayamAM - gautamasvAmIno ja che. mATe ja to teo anaMtalablinidhAna gautamasvAmI tarIke vikhyAta che. emano mahimA jainazAsanamAM keTalo ne kevo che, e jovA mATe ApaNe jarA vigatomAM UtarIe : 1. jaina AcAryone AcAryapadavInA pratIkarUpe apAtA sUrimaMtranuM kendrabiMdu bhagavAna gautamasvAmI che. ethIye AgaLa vadhIne bhagavAna mahAvIranA dharmazAsane to jaino mATe parama upAsya evA vIzasthAnaka pada paikI paMdaramA pada tarIke goyamapadanI pratiSThA karI che. vIzasthAnakanA anya ogaNIza padonI jema ja A goyamapadanI vizuddha ArAdhanA karanAra AtmA mATe tIrthakara banavAnI pUrI zakyatAo che. A vAta vicArIe to gautamagaNadharanI mahAmahimA samajAyA vinA na rahe. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. bhagavAna tIrthaMkara to rAga-dveSathI sarvathA mukata hoya che. eTale mahAvIra prabhu to gautamagaNadhara pratye paNa vItarAga ja hatA. chatAM emanA caritranuM avalokana karIe to gautamagaNadhara bhagavAnanA ananya kRpApAtra hatA evI chApa ApaNA manamAM upasyA vinA na ja rahe. jaina AgamomAM paNa agaNita sthaLoe bhagavAna vIranA mukhe uccArAto 'goyama' zabda jovA maLe che. are ! mAMDavagaDhanA jaina maMtrI pethaDazAhe to potAnA guru AcArya zrIdharmaghoSa sUrIzvarajI mahArAje jayAre vyAkhyAnamAM zrIbhagavatIsUtra vAMcavuM zarU karyuM, tyAre temAM jyAre jyAre 'goyama !' pada Ave tyAre tyAre eka sonAmahora mUkIne pUjA karI. e rIte samagra bhagavatIsUtramAM 36000 (chatrIsa hajAra) vAra e pada AvatAM temaNe teTalI vAra eka eka (kula 36000) sonAmahora vaDe pUjA karI hatI. 4. vaLI, potAnA guru bhagavAna mahAvIradeva pratyeno temano avihaDa ane anuttara anurAga dAkhalArUpa manAya che. Aje paNa koI ananya gurubhakta ziSyane joIne loko kahe che ke, 'Amane joIne gautamasvAmI yAda Ave che.' 5. A badhuM chatAM, janahRdayamAM to emanI pratiSThA 'guru gautama' tarIke ja che. vastutaH 'guru gautama' e gurupadanuM pratIka che, evuM pratIka, je 'guru' padanA garavA rUpanAM navalAM darzana karAve. gautamagaNadharano mahimA samajavA mATe ATalI vigato pUratI che. janahRdayamAM AvuM asAdhAraNa sthAna,mAna pAmanAra AvA mahimAvaMtA dharmapuruSane potAnI kavitAno viSaya banAvavAnuM kavio kema cUke bhalA ? Aje 2500-2500 varSothI kavio emanI stavanA ane varNanA karatA rahyA che, ane chatAM emanI kavitA thAkI-kaMTALI nathI. kavihRdayamAM jAgelI ne jAmelI gautama-bhaktimAM oTa nathI AvI; emAM to uttarottara bharatI ja cAlu rahI che. ane kavihRdaya jo na thAke to janahRdayano ullAsa to zeM karamAya ? eka eka jaina bALakanA paNa kaMThe ramato : "aMgUThe amRta vase, labdhitaNA bhaMDAra, zrI gurU goyama samarIe, vAMchita phaLa dAtAra.' bhaktitattva 01 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A doharo, janahRdayamAM paDelA guru gautamanA avicaLa sthAnanI gavAhI pUre che. are, eka kavie to guru gautamane vIra paramAtmAnA vajIrapade sthApI dIdhA che. e kahe che : "vIra vajIra vaDo aNagAra, cauda sahasa muni ziradAra; japatAM nAma hoya jayakAra, jayo jayo gautama gaNadhAra..." ane vAta paNa sAcI che. bhagavAna mahAvIra jo jainazAsananA sulatAna hoya to guru gautamane emanuM vajIrapada ja araze. prAcIna AcAryoe guru gautamane saMskRta ne prAkRta vagere bhASAomAM stuti - stotrAdi dvArA, to arvAcIna kavioe apabhraMzathI mAMDIne uttarottara vikAsa pAmanArI gujarAtI-hiMdI vagere bhASAomAM stuti, stavana, stotra, sajajhAya (svAdhyAya), gahulI, rAsa, saMdhi vagere aneka svarUpanI kavitAo dvArA stavyA che, ne Aje paNa teo stavI rahyA che. guru gautamanI jemaNe manabhara stavanA karI ane jemanI karelI stutio lokajIbhe ramatI thaI javA sAthe amara banI gaI, evA keTalAka kaviomAM eka kavi che paMDita saubhAgyavijayajI. aDhAramA saikA AsapAsa teo thayA hovAnuM manAya che. guru gautamanI stuti svarUpe prabhAtika (prabhAtiyA) rAgamAM temaNe racelo eka chaMda Aja paNa ghaNe ThekANe nityapATha tarIke bolAto gaNAto sAMbhaLavA maLe che. ahIM e hRdayaMgama kRtino alpa-svalpa paricaya meLavIe, te pahelAM guru gautamanA jIvana tarapha eka vihaMgAvalokana karI laIe. Aje ApaNe jene bihAraprAMta tarIke oLakhIe chIe, te e jamAnAmAM magadhaza kahevAto hato. e magadhadezanA gobara nAme eka nAnakaDA gAmamAM AjathI 2592 varSa pahelAM ane bhagavAna mahAvIranA janma karatAM ATha varSa pahelAM, guru gautamano janma thayo hato. pitAnuM nAma vasubhUti. mAtAnuM nAma pRthvI. gautama enuM gotra. emanuM mULa nAma indrabhUti. uMmaralAyaka thatAM teo vaidika dharmazAstronuM adhyayana karIne medhAvI vidvAna tarIke nAmanA kADhe che. dezadezAvaranA vAdIone zAstrArthamAM jItI laIne ajeya vAdI bane che. 02/ Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArAye magadhadezamAM e advitIya vaidika AcArya gaNAya che. potAnA yajJayAgAdi karmomAM emanuM sAMnnidhya meLavavA brAhmaNomAM paDApaDI thAya che. potAnI pacAsa varSanI uMmare teo apApApurI(pAvApurI)mAM thaI rahelA eka mahAyajJamAM variSTha AcArya tarIke bhAga laI rahyA che. sAthe temanA be nAnA bhAIo agnibhUti ane vAyubhUti uparAMta anya ATha diggaja paMDito paNa che. e yajJa cAlu che. te ja vakhate bhagavAna mahAvIra sarvajJa banIne te nagarImAM padhAre che. emane sarvajJa kahevAtA jANIne indrabhUtinuM abhimAna ghavAya che, ne teo zAstrArtha mATe bhagavAna pAse pahoMce che. tyAM bhagavAna emane pratibodhIne potAnA prathama paTTaziSya-gaNadhara tarIke sthApe che. A pachI trIsa varSa sudhI teo akhaMDa prabhusevA kare che. emano prabhu pratino ajoDa anurAga, emane kevaLa jJAna meLavavAmAM avarodhaka bane che. AthI emane vAraMvAra aphasosa thAya che ke badhAne kevaLajJAna maLe ne mane ja nahi ! paNa bhagavAna emane khAtarI Ape che ke gautama ! taneya kevaLajJAna maLaze ja. ane bhagavAnanA nirvANa pachI tarata ja emane kevaLajJAna prApta thAya che. bAra varSa kevaLajJAnI tarIke vicarIne kula so varSanuM AyuSya paripUrNa karIne te nirvANapadanA adhikArI bane che. guru gautamanA jIvanano TUMka sAra ApaNe joyo. have ApaNe paM.saubhAgyavijayajI mahArAje karelI emanI stutinuM avalokana karIe. jo ke kAvyanA prakAra tarIke "prabhAtiyA'koI viziSTa ke pRthapha sthAna nathI manAtuM. tene "pada' nA ja eka prakAra tarIke sAhityakAroe svIkAryuM che. to paNa vicAra karatAM lAge che ke "prabhAtiyA' nI geyatA ane tenA gAna dvArA vAtAvaraNamAM prakaTatI ane prasaratI prasannatA, madhuratA tathA pavitratAno anubhava karanAra bhaktahRdayamAM to te bhaktirasanuM nirUpaNa karatA eka kAvyaprakAra tarIke potAnuM AgavuM ja sthAna prasthApita kare che. eTale ja, kavie guru gautamanI stuti mATe prabhAtika-prabhAtiyA-rAgane - pasaMda karyo che. prabhAtika eTale prabhAte gavAya che. prabhAte gavAto A rAga prabhAtanA pahoranI sahaja prasannatAne vadhu bahelAve che, ane te samayanI nirdoSatAnuM vAhana banI tene pUrabahAramAM relAve che. khAsa karIne mIThI halakathI koI A rAga gAya to kaThinakaThora mAnavanA haiyAmAM paNa komaLatA ANavAnI enAmAM tAkAta che. narasiMha bhaktitatva |03 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahetAnuM prasiddha bhajana "rAta rahe jayAre pAchalI khaTa ghaDI" temaja mahAmahopAdhyAya zrIyazovijayajI gaNinuM prasAdamadhura stavana" "RSabha jinarAja ! muja Aja dina ati bhalo" A ja rAgamAM che. gautamagurunuM nAmasmaraNa jo mAnavajIvananuM maMgala hoya to prAbhAtika rAgamAM gavAtI emanI stuti mAnavanI pratyeka divasanI kArakirdInuM maMgalAcaraNa ja manAvuM joIe. kadAca eTale ja ApaNA kavi paNa, "mAta pRthvI suta prAta UThI namo" kahIne potAnuM stutigAna prAraMbhe che : mAta pRthvI suta prAta UThI namo, gaNadharA gautama nAma gele; prahasane premazuM jeha dhyAtA sadA. caDhatI kaLA hoya vaMza vele...." kavi kahe che : (kavine saMbodhya tarIke koI khAsa vyakti ke varga nahi. paNa janasAdhAraNamAM vasatuM bhaktahRdaya abhipreta hoya ema lAge che) "prAtaHkALe UThIne mAtA pRthvInA putrane - gautamane namaskAra karavA joIe" ahIM brahmAMDano sanAtana niyama - kAraNa vinA kArya na saMbhave, e - bhaktanA mugdha hRdaya pAse - alabatta, jijJAsAbhAve, ane nahi ke koI jAtanI abhIpsAnA bhAve, eka prazna kavine pUchAve che ke prabhAtanA pahoramAM guru gautamane namaskAra karavAnuM kAMI prayojana kharuM ? enuM kAMI phaLa kharuM ? A savAla mATe kavi sajja hoya ema lAge che. jarAya ADaMbara ke DoLa - damAma vinA, khUba sahaja rIte A jijJAsAno uttara, kaDInA uttarArdha dvArA vALe che, ane jijJAsunI jijJAsAne ane e rIte janahRdayanI bhaktibhAvanAne tuSTa karI de che : "jeo prabhAta samaye gele - gelapUrvaka - haiyAnI UlaTa-pUrvaka gautama gaNadharano nAma japa kare che teno vaMzavelo pAMgare che." dhana-saMpatti ane sattA vagerenA sukha-vaibhava to mAnavane vAraMvAra ane aNadhAryA maLyA ja karatA hoya che. paNa enI sukhavAMchA eTalAthI saMtoSAtI nathI. e to tyAre ja tRpta thAya che jayAre enA e vaibhavano koIka vArasadAra ene maLe. dhanika hoya ke garIba, zera mATInI khoTa bannene ekasarakhI ja lAge che. A "zera mATI' vinA sukhIne potAnuM sukha ja nahi, jIvana paNa vyartha bhAse che, 04. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to du:khIne potAnuM duHkha agnijavALAthIye adhika saMtApa ApanAruM dIse che. A badhI vAtane lakSyamAM rAkhIne ja hoya tema kavi kahe che : "je koI A gautamagurunuM dhyAna premathI dhare che, tenA vaMzavele caDhatI kaLA hoya che" (1) prAsa ane aMtaraprAsanA sumeLathI lacIlI bIjI kaDImAM kavi, guru gautamanuM dhyAna abhedabhAve "soDahaM svarUpe dharavAnuM kahe che, ne e rIte teo - ghaDIbhara lAge che ke - dhyAtAnA sadbhAgyane UThavA mATe porasAve che, DhaMDhoLe che. to enI vaLatI ja paLe kavi, dhyAtAne A dhyAnanA phalasvarUpe tenA nasIba ADenuM pAMdaDuM - jo hoya to - khasI javAnI khAtarI (geraMTI) ApatA hoya evuM lAge che : "vasubhUtinaMdana vizvajavaMdana. duritanikaMdana nAma jehanuM abhedabuddha karI bhavijana je bhaje pUrNa pahoMce sahI bhAgya tehanuM." A kaDIno pUrvArdha "tribhaMgI" chaMdanuM smaraNa karAve che. (2) AthIye AgaLa vadhIne kavi to kahe che ke bIjuM kazuM ja nahi, paNa mAtra guru gautamanuM dhyAna paNa jo zuddha hRdayapUrvaka karavAmAM Ave, to kAmadhenu, ciMtAmaNiratna, kAmakuMbha ane kalpavRkSa - A cAreya vAMchitapUraNa cIjono mahimA e dhyAnamAM samAyelo paDyo che. balka, e cIjo karatAMye vadhu mAhAbhyathI samRddha e dhyAna che : "suramaNi (suraghaTa) jeha ciMtAmaNi surata, kAmitapUraNa kAmadhenu eha gautamataNuM dhyAna hRdaye dharo, jeha thakI nahIM adhika mAhAbhya kehatuM." A kaDInA pUrvArdhamAM kavie abhedarUpaka alaMkAra vaDe, ciMtAmaNi vagere vastuono guru gautama sAthe abheda sAdhIne e vastuonI pratiSThA vadhArI dIdhI che. sarvasamIhitapUraka hovA chatAM, jijJAsu jIvanA saMtoSa khAtara, gautama gaNadharanAM nAma ane dhyAnathI prApta thatI keTalIka siddhi-samRddhionuM digdarzana kavi karAve che : A bhaktitattva |pa Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jJAna baLa teja te sakaLa sukha saMpadA, gautama nAmathI siddhi pAme; akhaMDa pracaMDa pratApa hoya avanamAM, suranara jehane zIza nAme...'' gautamagurunA nAmamAM evo to guNa che ke enuM smaraNa-raTaNa karanAranuM, buddhibaLa vikase che; zarIra-baLa vadhe che; tejovilAsano prakarSa thAya che; sakala sukha ane saMpattio ene cUme che; pRthvI para eno pratApa-prabhAva akhaMDa ane pracaMDa svarUpe vistare che, vadhu to zuM kahIe ? mAnavo ja nahi, devalokanA devo paNa ene laLI laLIne jhUke che. (4) bhagavAna gautamasvAmIne dhyeya banAvanAra dhyAtAnA dhyAnamAM ekAgratA pUranAra parama sAttvika maMtranA akSaro kavi pAMcamI gAthAmAM bhAre khUbIthI gUMthe che : "praNava Ade dharI mAyAbIje karI, zrImukhe gautama dhyAna dhyAve, koDi manakAmanA saphaLa vege phaLe, vighana vairI save dUra jAve..." praNava-OM, mAyAbIja - rhI, zrImukha- zrI~, A traNa maMtrabIjAkSara pura:sara gautamaguruno namaskAra karavAmAM Ave, eTale ke "OM maiM zrI gautamasvAmine nama: / / " A maMtrano jApa ekAgrabhAve zuddha citte thAya to kavi kahe che ke : e maMtrajApa karanAranI kroDo mana:kAmanAo to phaLe ja phaLe, uparAMta tene naDatAM vighna - aMtarAyo paNa naSTa thaI jAya che. 06| A sAttvika maMtranA aNaciMtavyA prabhAva viSe kavino gauravabharyo AtmavizvAsa to A kaDImAM nItare che : "duSTa dUre TaLe, svajanameLo maLe. Adhi upAdhi ne vyAdhi nAse; bhUtanA pretanA jora bhAMje vaLI, gautama nAma japatAM ullAse...' re ! vio di maLi-mantrauSadhInAM prabhAva:// 99 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa kahyuM che tema, ekavAra gautamaprabhune manamAM khUba AkuLatA thaI AvI ke re ! mane kevaLajJAna nahi thAya zuM ? kyAre thaze ? zuM karuM to thaze ? huM kevo kamabhAgI chuM ke mArA pachInA, are ! mArA hAthe dIkSA lenArAone kevaLajJAneya thaI gayuM ne keTalAka to mokSe paNa pahoMcI gayA, ne huM ja ethI bAkAta ? parama gurubhakta paTTaziSyanI A vedanAne bhagavAna pAmI gayA. temaNe AzvAsana ApatAM kahyuM : "gautama ! je ApabaLe - koInI sahAya vinA, aSTApadanI yAtrA kare, te taddabhava mokSagAmI hoya." A sAMbhaLyuM ke gautamagurunA manamAM tAlAvelI jAgI. prabhunI AjJA lIdhI ne aSTApada tIrthe pahoMcyA. ApabaLe sUryanAM kiraNonuM AlaMbana laIne tIrthayAtrA karI. pAchA vaLyA tyAre tyAM ugra tapasyA bodha ApI karI rahelA 1503 tApasIne pAraNuM karAvI, dIkSA ApI. e prasaMganuM pratIkAtmaka varNana kavi A rIte kare che : "tIrtha aSTApade Apa labdha jaI, pannarase traNane dilma dIdhI; aTTama pAraNe tApasa kAraNe, kSIra labdha karI akhUTa kIdhI." saubhAgyanA paramanidhAna ane sarvAtizAyI yazakIrtisaMpanna bhagavAna gautamasvAmInA jIvananI pramukha ghaTanAonuM bayAna ApatAM kavi gAya che : "varasa pacAsa lage gRhavAse vasyA, varasa vaLI trIsa karI vIrasevA; bAra varasAM lage kevaLa bhogavyuM, bhakti jenI kare nitya devA..." re ! AvI mahAna ane lokottara vibhUtinI sevA devo na kare to konI kare? ane chelle, navanidhAnanuM smaraNa karAvatI nava gAthAonA banelA A stavananI navamI gAthAmAM, mAtra potAnI ja nahi paNa janajananA aMtaramAM vaselI gurugautamasvAmI pratyenI parA bhaktine vAcA ApatA kavi harSagadgad svare stutigAna kare che tyAre ghaDIbhara zrotAnuM citta "gautama' nAma sAthe tadAkAra banI | bhakitattva | oo Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaIne bhakti rasanI vigalitavedyAMtara ane brahmAnaMdasahodara samAdhinI ukTa anubhUti kare che. eve vakhate lAge che ke, sAhityakAro bhale nava rasanuM vidhAna ane svIkAra karatA hoya, paNa bhaktirasa nAmano eka dazamo rasa paNa rasikajanonA hRdayamAM avazya astitva dharAve che. ApaNe paNa bhaktirasanI e parama ane carama samAdhi mANIe : "mahiyala gautamagotra mahimAnidhi, guNanidhi Rddhi ne siddhi dAI; udaya jasa nAmathI adhika lIlA lahe, sujasa saubhAgya dolata savAI..." Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamatavA dharmatattva | 9 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) tIrtha-vihArayAtrA saMgha sAthe tIrthayAtrA thaI, te miSe tIrtha ane yAtrA viSe thoDuMka ciMtana-vAMcana thayuM, to keTalAka bhAvo-muddA bahu majAnA, preraNAtmaka sAMpaDyA. evA muddA ahIM noMdhuM. karmAzAe vi.saM.1587 mAM tIrthano uddhAra karyo ane dayALu dAdAnI pratiSThA karI. te agAu jAvaDazAha zeThe takSazilAnA dharmacakratIrthethI ANelI ane girirAja upara sthApelI prabhupratimA pratiSThita hatI. te pratimA samarAzA ozavAlanA tIrthoddhAra vakhate paNa yathAvata hatI. paraMtu saMvat 1639mAM allAuddIna khilajIe gujarAta upara AkramaNa karyuM tyAre teNe A mahAtIrthane paNa mUkyuM nahotuM, ane jAvaDazAhavALA jinabiMbane khaMDita karyuM hatuM. te pachInA 200 varSa karatAM vadhAre varSo sudhI, vidharmIonI johukamI tathA jorajulamane kAraNe navo jIrNoddhAra ane pratiSThA to bAju para, paNa tIrthanI yAtrA karavAnuM paNa vikaTa banI raheluM. saMghe eTalo vakhata mastaka vinAnI te khaMDita pratimAnI ja pUjA karyA karelI. A sthitimAM jyAre karmAzAha girirAjanI yAtrAe AvyA ane rAjasthAnathI gujarAtamAM khaMbhAta ane tyAMthI AgaLa vadhatAM vadhatAM je sthAne girirAjanAM prathama darzana temane thayAM te sthAne temaNe sonA-rUpA-ratnAdithI girirAjane vadhAvyo, ane pachI tIrthanI stuti karatAM teo bolyA : he girirAja ! tamArA eka eka aNu para anaMtA siddha bhagavaMto pratiSThita thayA che; eTale tamArA karatAM vadhAre puNyavaMta-pAvana kSetra tribhuvanamAM bIjuM nathI. he girivara! tamArA zikhara para prabhujInI pratimA hoya ke na hoya, te bahu agatyanuM nathI; kharekhara to tame svayaM ja parvatarUpI tIrtha cho. tamAruM darzana ane tamArI sparzanA karanArA lokonAM saghaLAM pApone tame bhedI nAkho cho. zrI sImaMdharasvAmI bhagavAna paNa bharatakSetranA manuSyonAM vakhANa karatA hoya che; AnuM ekamAtra kAraNa, he girirAja ! tame ja cho. arthAtu, zatruMjaya tIrthane kAraNe ja viharamAna prabhu paNa bhAratavarSanA lokone prazaMse che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya tIrthabhUmi, kAM to tyAM tIrthaMkaradevonAM kalyANaka thayAM hoya che tethI, athavA to paramAtmA vagerenAM padArpaNa tyAM thayAM hoya tethI "tIrtha gaNAya che; jyAre zrI zatruMjaya-parvata to svayaMbhU tIrtha che, ane tethI ja tyAM bhagavAna AdIzvara dAdA vAraMvAra padhAryA hatA. AvI AvI to aneka vAto prAcIna graMthomAM sacavAI che. prasaMgopAtta, AvI vAto jANavA maLe to girirAja pratyeno ahobhAva adhikane adhika vadhato jAya che. bhAva vadhe to ja bhava ghaTe ! ApaNA paNa bhava ghaTe ane bhAva vadhe evI prArthanA. (poSa, 2066) tii che. kaDA , dharmatatva 81 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) chellA savA mahinAthI pAlItANA chIe. ahIM UnALu rajAomAM bALakonI 99 yAtrA cAle che. 300 AsapAsa bALako che. UnALAnA kALajhALa tApamAM nAnAM moTAM bALako je umaMgathI rojanI 2-3-4 yAtrAo kare ane vaLI ekAsaNAMbesaNAM sAthe kare, te jotAM AMkho anumodanAnA AMsuthI chalakAya che. to enI sAme, tIrthanI AzAtanA thAya, dharmanI virAdhanA thAya, te joIne mana udvegathI ubharAI jAya che. udAratA, samajaNa, viveka ane vAtsalya, dharma temaja tIrtha temaja sAdhu-sAdhvIo mATenA zraddhAbharyA bahumAna - ATalAM vAnAM na hoya to AvAM Ayojano karavAthI dUra rahevA jevuM, ane AvA AyojanomAM sahabhAgI banavAnuM TALavA jevuM lAgyuM. dekhAdekhI, harIphAI, huMpada, sattA ane vahIvaTa, kazuMka meLavI levAnI huMsAtosI - AvAM AvAM kAraNothI AvA Ayojano thatAM hovAno vahema paDe. jemane dharmasAdhanAmAM tathA AtmasAdhanamAM thoDoka paNa rasa che tevA jIvo mATe A Ayojano kayAreka agharAM paDI zake. zatruMjaya tIrthano mahimA ajoDa che. sadIothI lokahRdayamAM A tIrtha pratyenI zraddhAno eka piMDa baMdhAyelo che. A tIrthanI pavitratA ane saune pAvana karavAnA sAmarthya viSenI eka apUrva AsthA janamAnasamAM janmajAta pravarte che. A AsthA preravI paDatI nathI, sahaja ja sahunA dilamAM UgatI anubhavAya che, ane A AsthA ja puravAra karI Ape che ke A girirAja bhavatAraka tIrtha che. tIrthanI tArakatA paNa janamAnasamAM UMDe sudhI pratiSThita che. A tIrtha sAthe asaMkhya kathAo joDAI che. jaina saMghano lAMbo ane gauravavaMto temaja viSAdabharyo itihAsa saMkaLAyo che. A tIrthanI rakSAnA ane vikAsanA itihAsanI eka eka kathA haiyAmAM ahobhAva janmAve che. to tene vakhatovakhata thayelA nukasAnanI vasamI vAto haiye ghero viSAda paNa pragaTAve che. A tIrthanuM darzana ane tenI sparzanA yAtrA maLe te mAnavajIvanano aNamola lhAvo manAya che. to A tIrthanI AzAtanA karavI tene jIvananuM jaghanya kRtya gaNavAmAM Ave che. jo ke AzAtanAnA khyAla tathA prakAro badalAyA kare che. pahelAM kapaDAMnA mojAM paNa paherIne upara caDavAmAM pApa manAtuM hatuM. Aje pagamAM kaMIpaNa paherIne caDAya che. mojAMno to koI bAdha ja nathI rahyo. pahelAM pahADa upara khAvAno tathA 82| Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANI suddhAM pIvAno sahu niSedha rAkhatA. Aje tenI khAssI chUTa thaI gaI che. pANI mATe to koIne koI chocha ja nathI rahyo ! pahelAM DoLImAM besIne yAtrA karavAmAM zarama anubhavAtI. DoLIvALA bUTa-caMpala pahere, upara khAya-pIe, abhakSya khAya, jugAra va. rame - A badhAmAM ApaNane - besanArane paNa doSa lAge tevuM manAtuM, Aje evI koI ja bhAvanA khAsa jovA nathI maLatI. covihAro chaThTha karIne sAta yAtrA karavI e agAu bahu agharUM, durlabha ane ekaladokala vyakti ja karI zake tevuM kArya gaNAtuM. kemake te yAtrA vyaktie ApabaLe, koInIye sahAya ke vaiyAvacca lIdhA vagara ja karavAnI rahetI. Aje varSe dahADe hajAro yuvAno tathA bALako te kArya karatAM jovA maLe che. kema ke tevI samUha chaThTha-yAtrA karanAra mATe sekaMDo svayaMsevako hajAra hoya che; ThaMDA pANInA phuvArA, kaoNlana vaoNTara, davAmalama, gAdalAM sahitanI aneka cIjo te yAtrikane zAtA ApavA mATe upalabdha hoya che; thAkI jAya to ke mana bhAMgI paDe to samajAvaTathI tathA jabarajastIthI, TIMgAToLI ne TekA dvArA paNa, yAtrA pUrI karAvavAmAM AvatI hoya che. A badhuM karavAmAM pAchuM, kyAMya have zAstramaryAdAnA bhaMganI ke tIrthanI AzAtanAnI bIka koIneya kanaDatI nathI. TUMkamAM, mAnavInA zarIranI sahanazakti ghaTI che, ane tenI sAme sagavaDonuM ghoDApUra ubharAya che. AmAM viveka, vidhi, jayaNA jaLavAya to sadbhAgya ! alabatta, samAjano moTo bhAga/varga, evuM vicAre che ke bhale Ama to Ama, paNa loko dharma to kare che ne ! bALako yAtrA to kare che ne ! eTale thoDIka garabaDa thAya to bhale thAya, nA pADazuM to bIjA mArge badhAM jatAM raheze. A vicAradhArA prabaLa banI che, banatI jAya che, AmAM "mArga bagaDato ke badalAto jAya che. zAstra ane praNAlikAgata maryAdAo tUTatI jAya che. samajaNa ghaTatI jAya che ane A badhAMnAM bhAvI anarthakArI pariNAmonI koIne leza paNa paravA jaNAtI nathI. vartamAnamAM jIvavuM. je sAruM thAya te svIkAravuM. guNarAgI thavuM. anumodanA karavI. khoTuM thaI jAya to tenI upekSA karavI : evuM thaI jAya ! AvI samajaNa sakala saMghamAM UMDAM mULiyAM ghAlatI jAya che. astu, jJAnI bhagavaMte dIThelA bhAvo ja bane che, ane teno svIkAra ja karavo paDe. (jeTha, 2068) dharmatattva 8i3 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) rAjasthAna arthAt mAravADa-mevADa e eka evo pradeza che ke jyAM seMkaDo gAma tIrthasvarUpa che. prAcIna kalAtmaka derAsaro, aitihAsika bhavya jinabiMbo - e baMnethI vibhUSita tIrthakSetro e A pradezanI AgavI vizeSatA che. ghaNAM varSothI A tIrthonAM darzana ane sparzanA karavAno manoratha hato. paraMtu sAdhujIvana ane kSetrasparzanAne aMge kadI A tarapha AvavAnuM banyuM nahi. A vakhate eka nimitta upasthita thatAM anAyAsa e manoratha, aMzataH paNa, pUrNa karavAno suyoga banI Avyo. tAraMgAjIthI durgama ghATanA mArge cAlIne kuMbhAriyAjItIrthe AvyA. tyAMnAM kalAtmaka jinAlayo, temAM Thera Thera patharAyela purANA khaMDAvazeSo - badhuM nihALatAM ApaNA bhavya bhUtakALanI, mahAna pUrvajonI temaja krUra ane gamAra vidharmI AkramaNakhoronI pazulIlAnI bharapUra jhAMkhI thaI. sadIo agAu mUrtio temaja koI paNa prakAranI, mAnava ke prANInI paNa, AkRtio para mUrtibhaMjakoe je rIte talavAra calAvI che ane khaMDana karyuM che, te joIne hRdaya glAnithI to UbharAya ja, paraMtu sAthe sAthe eka prakAranI napharatanI tIvra lAgaNI paNa hRdayamAM chavAI gaI. A tIrthanA vikAsa ane rakSaNa/jatana mATe ghaNuM badhuM karavA jevuM lAgyuM. mahadaMze saMcAlaka peDhI mATe paNa ane jaina saMgha - sAdhuo Adi mATe paNa, A tIrtha upekSita hoya te to dekhItuM jaNAI Ave tema che. A tIrthanI prAcInatA, bhavyatA ane kalA - eno khyAla saune - sarvatra maLI rahe te rIte vyApaka pracAra Adhunika paddhatithI thAya te jarUrI jaNAyuM. A tIrthano paricaya ApatI pustikA peDhI dvArA ja prakAzita hovA chatAM te ahIMnA kAryAlayamAM maLI zakatI nathI; joIe teNe amadAvAda levA javuM paDe tevI vyavasthA che; A keTaluM vicitra ane kaDhaMguM che ! ahIM aMgrejI graMtha (mUlya : eka hajAra) upalabdha hato ! astu. aMbAjImAM aMbAjI-maMdiramAM paNa javAnuM thayuM. karoDonA kharce thayela jIrNoddhAra, vikAsa, adyatana surakSA-vyavasthA ityAdi joIne acaMbo thayo. to yAtrikono akhkhalita vahyA karato pravAha paNa jovA maLyo. maMdiranA zikhara-sAmaraNanA daMDakalazAdi suvarNamasyA jovA maLyA. jainono dhasAro paNa mAtAjI pAse bahu moTo Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe che. ahIM sudhI AvanAra jaina vargane paNa kuMbhAriyAjI tarapha AkarSavAmAM Ave to tyAM yAtrika-pravAha avazya vadhe. dRSTi joIe. ruci joIe. samaya phALavI zake tevA samarpita vahIvaTakartA joIe. aMbAjIthI nIkaLyA te ja divase rAjasthAnanI hadamAM praveza thayo. gujarAtanI hada pUrI thaI. deza badalAyo, sAthe ja veSa ane bhASA ane raheNIkaraNI - badhuM ja badalAyuM. eka prakArano romaharSa thavA lAgyo : aparicitatAno romaharSa. mAnapurA thaI mAunTa Abu para caDyA, ane delavADA-acalagaDhanI yAtrA traNa dina karI. zabdo zamI jAya, citta sthira banI jAya, AMkho apalaka bane ane ahobhAvano dhodha vahevA mAMDe evAM kalAmaya zilpAMkanothI chalakAtAM jinamaMdironAM darzane haiyAM bhAvavibhora rahyAM. A tIrtha viSe aneka pustako lakhAyAM hovA chatAM hajIye ghaNuM ghaNuM lakhI zakAya tevuM che. vastupAla - tejapAlanI cha sAta peDhInI parivArayukta bhavya pratimAo ane vimalazAha, zrIdevInI divya pratimAo aMge aMge romAMca ane aNu aNumAM bahumAnabhAva jagADI gaI. A puNyapuruSoe karelA dhanavyayane kAraNe nahi, paNa temanA hRdayamAM bhagavaMta pratye prabhuzAsana pratye je akhUTa ahobhAva hato te A bhavya nirmANo dvArA abhivyakta thAya che te kAraNe haiyuM temane vaMdI rahyuM hatuM. A tIrtha-maMdironA eke eka zilpAMkananA alaga alaga phoTogrApha laIne eka adbhuta-darzanIya graMtha banAvavo anivArya hovAno vicAra manano kabajo laI beTho che. - cothA dahADe pAchaLanA durgama parvata-mArge nIce UtaryA. khUba thAka lAgyo. vihAra AgaLa cAlyo, nairUtAraka dhAma ane pachI pAvApurI dhAma - be tIrthanAM darzana karyAM. spardhAtmaka bhAvanAthI ane kIrti raLavAnA Azaya sAthe nirmANa pAmelA A be nUtana tIrthomAM svacchatA ane vyavasthA uttama jaNAya. svAmInArAyaNa saMpradAye gAMdhInagaramAM ane dillImAM akSaradhAma banAvyAM che, tenI sAme A sthAnone mUkIne kahI zakAya ke amAre tyAM to ekalo eka zreSThI ja akSaradhAmane AMTe tevuM nirmANa karI zake che. pAvApurI tIrthanAM jinAlayonI kalA paNa uttama jaNAI. hajAro vRkSo ane vipula vanarAjinA nirmANa, Ayojana ane jatana mATenI vyavasthA tathA kALajI jotAM herata pAmI javAya. to vanaspatikAyanI tema ja te nimitte pANInI je virAdhanA thatI rahe che te gaLe na Utare tevuM. tIrthanA nAmamAM jIvamaitrIdhAma zabda dharmatattva 85 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDyo che kharo. paraMtu tyAM mAtra gauzALA ja che, pAMjarApoLa nahi; tethI gaumaitrIdhAma nAma vadhu susaMgata thaI zakyuM hota. gAyonAM dUdha, ghI, mIThAI Adino moMghA dAmano cAlato dhaMdho, khAsa prakAranI moTarakAro tathA ghoDAgADImAM yAtrikane pheravavAnA cArja vagere jotAM pravAsana ke paryaTananuM kendra hovAnI chApa avazya paDe. jamavAnA cArja paNa bahu bhAre jaNAyA. ArAdhanAnuM AlaMbana bane te karatAM bhautika AnaMdanuM AlaMbana bane tevuM vizeSa. astu. vihAra karatAM sirohI AvyA. ahIM amArA samudAyanA ekamAtra vayovRddha upAdhyAya zrI vinodavijayajInAM darzana karyA. teone ghaNA vakhate potAnA sAdhune joIne khUba khuzI sAMpaDI. comAsuM karavA mATe temaNe tathA saMghe Agraha karyo. A kSetramAM 16 purAtana jinAlayo che. badhAMnAM darzana karyA. A "ardhA zatruMjaya' evA nAme oLakhAtuM kSetra che. bibo, jinAlayonI racanAo abhuta. 3-3 to bAvana jinAlaya ! caumukhajInuM 4 mALanuM maMdira ! dareka mALe caumukha ! jagadgurU hIravijayasUri ma.nI eka samAna 3 mUrtio; 2 ahIM, 1 AbU upara. bhagavAna mahAvIra prabhu dIkSA pUrve be varSa gRhasthapaNAmAM paNa tyAga-tapomaya jIvana jIvyA, te temanI sAdhanA-sthitine darzAvatI be UbhI "jIvitasvAmI' rUpa alaukika mUrti ! AvuM AvuM ghaNuM jovA-jANavA maLyuM, thAka UtarI ja jAya tevAM darzana. eka vAta rahI gaI. sirohI pUrve mIrapura tIrtha AvyuM. gADha jaMgalamAM, copharatA pahADonI godamAM, nirjana ekAMtamAM banelA A prAcIna tIrthamAM cAra jinAlayo che. mUrtibhaMjakoe ahIM paNa potAnI avaLI kaLA dAkhavelI che. chatAM je zilpAMkano jovA maLe che te benamUna che. bhojanazALA-dharmazALA che. paraMtu khAsa koI yAtrika AvatuM nathI. AvAM tIrthanAM darzana-yAtrA bhAgya hoya to ja maLe. sirohI pachI goyalI tIrtha bAvana jinAlaya. jAvAla, pUjya zAsanasamrATano gaDha gaNAya tevuM gAma. gAma bahAra bhavya vADI, jinAlaya. gAmamAM je upAzrayamAM teoe saM.1990 mAM comAsu karyuM hatuM tathA je pATa para vyAkhyAna ApatAM, te upAzrayamAM rahyA ane te pATa para vyAkhyAna paNa karyuM, te eka romAMcaka bAbata rahI. pachI to vividha gAmomAM vicaratA revataDA pahoMcIne sthira thayA. ahIM mahA vadi 6 nA roja traNa sagI benonI traNa thIya-saMghamAM dIkSA temanA sAdhunA hAthe thaI. gAmano khUba sabhAva sAMpaDyo. 81 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAla mAravADamAM lagnanI mosama hovAthI gAme gAmanA loko dezAvarathI AvyA che ane prasaMgo cAlu che tethI gharo ne gAmo bharyA bharyA lAge che. paNa e badhuM thoDA divasa pachI gAma sAva khAlI, sUmasAma. gAmo kacchanAM gAmo jevAM suAyojita, grAmaracanAnA Adarza namUnA jevA. dareka gAmamAM rastA pAkA, be tarapha khullI vahetI khALa. rastA para gaMdakI nahi. jJAti-vAra vibhAjita mahollA. jainonI AkhI vasAhata eka tarapha. bIjI badhI komonI paNa te ja rIte vyavasthita vaheMcaNI jovA maLe. paraspara sahakAra ane prema. jaino badhA AMdhra, karNATaka, tamiLanADu, mahArASTramAM rahe, tyAM ja ghara ane tyAM ja dhaMdhA. paNa maraNa-paraNanAM tamAma kAryo dezamAM AvIne ja karavAnAM. gAmegAma loko pattharanAM pAkAM baMgalA jevAM gharo banAve ane adyatana suvidhAthI sajja rAkhe. sarvatra Arasa maDhe, chatAM bAMdhaNI ke ghararacanA purANI paddhatinI ja. dezAvaramAM game te hoya, ahIM UbhAM rasoDA nahi; beThAM ja rasoI. gAmegAma bhavya jinAlaya, upAzraya, bhojanazALA - acUka upAzraya ArasamakyA ne AlIzAna. derAsaro 1 naM. nA ArasanAM dUdha jevAM. sirohI - vistAranAM gAmomAM derAsara - upAzrayamAM IlekaTrIka-phiTIMga nahi. ghInA dIvA ane phAnasa thakI badhuM nabhe. paisAnI bhArI chUTa, ane vAta vAtamAM ijjata-nAkanA savAla khaDA karIne laDavADa thAya, vibhAjana thAya, tethI navAM ne sArAM derAsaro paNa tUTe ane navAM banAve. buddhimAna chatAM ajJAna prajA. teno lAbha-geralAbha uThAvavAmAM catura janone vAra na lAge. vahemIlI ane camatkAraghelI aMdhazraddhALu paNa bhoLI prajA. rIjhe to mAthuM Ape, khIje to kyAMyanA na rahevA de. A pradezamAM anopa maMDaLa nAme jainadraSI saMsthA-saMpradAya che, ane chellAM varSomAM thatAM Akasmika maraNa (sAdhu-sAdhvInAM) pAchaLa tenuM kAvataruM hoya che, tevI vAto hamaNAM khUba cAle che. sirohInA AgevAnoe temaja anya zrAvakoe amane spaSTa kahyuM ke AvuM kAMI ja nathI. khoTI mAnyatA che. khoTA AkSepo thAya che. kharekhara to amAre tyAM e loko taraphathI koI ja kanaDagata nathI ke bhaya rAkhavAnuM kAraNa paNa nathI. sAdhu-sAdhvIjI khoTA Dare che. rAjasthAnamAM kAyama keTalAMya bhagavaMto vicare ja che, koIne koI bhaya nathI hoto. hA, kyAreka akasmAt to thAya che, paNa te svAbhAvika hoya che; koInA IrAdApUrvaka karelA nathI hotA. dharmatattva |80 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA manamAM eka phaDaka hatI, paNa te A vAtathI temaja ATalA vihArothI dUra thaI gaI che. keTalAka sAdhuo paNa A bAbate saMmata thatA jovA maLyA. mAravADa eTale sUko bhaMTha vistAra evI chApa manamAM hatI. ATalA divaso ahIM vicaryA ane je vRkSo-hariyALI joI tenAthI te chApa bhUMsAtI jAya che. loko to kahe ke pahelAM to AnAthI vadhu vRkSo hatAM; have ochAM thayAM che. kaccha-saurASTrabhAlanI jema ja ahIM paNa bAvaLanuM pramANa vizeSa kharuM ja. dezAvara rahevAne kAraNe kannaDa, tamiLa, telugu bhASA jANe; skUlamAM iMglizahindI bhaNe; chatAM vaDIlothI laIne nAnA chokarA sudhInAM badhAM ja mAravADI bhASAmAM ja vAta ane vyavahAra kare; iMglizamAM nahi ja; A eka vAta - bhASAbhimAnanI - ApaNe khAsa zIkhavA jevI lAgI. astu. (phAgaNa, 2067) Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) jAloranuM mULa nAma jAbAlipura jillAmathakarUpa zahera. ahIM 8-10 derAsaro che. pU. itihAsavida paM. zrI kalyANavijayajIe banAvarAvela nandIzvaradIpa tIrtha paNa atyaMta bhavya che. naMdIzvara, aSTApada, kIrti-staMbha ityAdinI racanA; mUrtibhaMDAra; prAcIna saM.1215 nI be divya kAyotsarga-pratimA; tathA anya suvidhAo dharAvatA A tIrthanA parisaramAM pravezatAM ja kadambagiri tIrthanuM smaraNa thaI AvyuM. jUnA mANasonI paddhati mahadaMze sarakhI ja jaNAya, ruci paNa. ahIM svarNagiri parvata che. 1800 jeTalAM pagathiyAM che te pahADa upara pAMca purAtana jinAlayo che. have to jIrNoddhAra dvArA badhAM navAM banI gayAM che. paNa seMkaDo varSothI ahIM te che. ahIM eka derAsara kumArapALa mahArAjAe baMdhAvI temAM prabhupratiSThA pote karelI. te pratimA hajI pacAseka varSa sudhI to sthAne hatI. paNa tAjetaramAM thayela jIrNoddhAramAM mULa derAsarano nAza karI, navuM banAvI, temAM navA bhagavAna bharAvI besADyA che. te mULa pratimAne "tenI nAsikA khaMDita thaI che" tevA bahAnAthI koIka avAvara sthAnamAM goThavI devAI che. anya jinAlayomAM 17mA zatakamAM thayela jIrNoddhAra vakhate, agAunAM biMbo muslima AkramaNathI naSTa thayAM haze tethI, navAM padharAvela che, te lagabhaga atyAre paNa vidyamAna che. eka be derAM navAM paNa banyAM che. upara masjida paNa che. aMbikA maMdira va. paNa che. jUno rAjamahela paNa che. jUno killo, jUnI topo paNa che ja. lazkarI mathaka haze A pahADI killo-bhUtakALamAM. thoDAMka varSo agAu ahIMthI khodakAma karatAM 700 varSa pahelAMno ghI bharelo ghADavo - kuMpo maLelo. svarNagiri caDavAno AraMbha karIe tyAM ja eka pIranI daragAha hatI. tyAM evuM ke koIne kUtaruM karaDyuM hoya ane A pIrane khIra caDAve, to haDakavA na thAya, ke 14, 7, 3 evA ijekzana levAM na paDe ! ApaNo deza mAnyatAono - mAnatAno deza che. emAM kevAM kevAM kautuka jaDe ! pIra nahi, yakIna hI baDA hotA hai.... tyAMthI Ahora, takhatagaDha, rANI thatAM varatANA AvyA. ahIMthI eka - pahelI paMcatIrthI AraMbhAI. bhavya, prAcIna, aitihAsika jinAlaya. jUnI paddhatinAM jinAlayo hajI kyAMka kayAMka bacI gayAM che, temAMnuM A eka. ahIM paNa jIrNoddhAra dharmatattva 8i9 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to cAlu ja hato. kalAtmaka aMzo paNa je khaMDita hoya, tene kADhIne tene sthAne tenA jevA navA ghaDIne mUkavAno khayAla hoya tevuM somapurAnI vAtathI lAgyuM. tene samajAvyA ne Agraha karyo ke bhale khaMDita hoya, paNa tene kADho nahi, badalo nahi. je jevA hoya tene tema ja rahevA do. navA banAvIne anya-navA sthAne mUko, paNa Ane na kADhazo. somapurAne to samajAvI zakAya. paNa 'TrasTI' nAmanA prANIone samajAvavAnuM zakya nahi ja, nahi ja. varakANAmAM, ane AnI AgaLa AvelA umedapuramAM, pUjyapAda vijaya vallabhasUrijI mahArAja ane temanA ziSyagaNe sthApela sarasa borDiMgo-chAtrAlayo che. moTI saMkhyAmAM bALako rahe che - bhaNe che. dharmatIrtha te A rIte zikSaNatIrtha paNa banI gayuM che. dAyakAo agAu A mahApuruSe dAkhavelI dIrdhadaSTi keTalI to sArthaka che, te to A najare jovAthI ja samajAya. ApaNAM aneka pavitra - prAcIna tIrtho che, jayAM zraddhApUrvaka lAkho bhAviko jAya che. tyAM - evAM 8/10 tIrthomAM jo AvAM chAtrAlayo tathA vidyAlayo sthApavAmAM Ave, to be mahattvanAM prayojano siddha thAya. tIrthonI rakSA tathA pUjA vagerenI ciMtA na rahe; hajAro sAdharmika bhAIo potAnAM bALakanI zikSA aMge naciMta banI jAya. jo ke iMgliza, ane te karatAMya vadhu konvenTa skUlamAM ja bhaNAvavAno haThAgraha haiye dharIne beThelA jainone AvAM tIrthadhAmomAM potAnAM bALakone mokalavAnuM bhAgye ja gaLe Utare ! sAdharmika tarIke sahAya mAgaze, dIna banIne yAcanA karaze, ne bhaNAvaze, paNa A rIte gauravabhera bhaNAvavAnuM kadI nahi icche. gujarAta-saurASTranA moTA bhAganAM chAtrAlayo baMdha paDIne khaMDiyera thatAM jAya che, kAM dharmazALAmAM pheravAtAM jAya che. mAravADamAM hajI vAra lAgaze, paNa sthiti to ahIM paNa e ja thavAnI, chAtrAlayamAM bhaNAvavAmAM sTeTasanI dRSTie nAnama anubhavAya che lokone ! cennAI-madrAsa najIka senTa josephanI skUlo tathA borDiMga che. tyAM potAnA bALakane mUkavA mATe mAravADI jainomAM paDApaDI thAya che. moTAM Donezana, phI Ape; bALakamAM jaina tarIkenA tamAma saMskAro naSTa thaI jAya to teno garvabhera svIkAra kare; bALake abhakSyabhakSaNa karavuM paDe to teno paNa vAMdho nahi! ane ahIM maphata bhaNatara, ucca saMskAra ghaDatara, dharmapAlana - badhuM ja hovA chatAM zarama anubhave ! sakalatIrtha-stavanAmAM "aMtarIka varakANo pAsa' Ave che ke te A ja tIrtha. 60 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enuM asala nAma "varakAMDaka' haze, evuM eka prAcIna racanAmAM AvatA ullekha parathI jaNAyuM che. "kAMDa zabda saMskRtamAM "zabda-kArDa' ema lakhAya.tenuM apabhraMza kANa thatAM ane chevaTe Avela "ka" no "a" thaIne te "Na" mAM bhaLI jatAM thayuM varakANA. abhyAsujano mATe A AnaMdaprada-rasaprada vAta che. ahIMthI nADola AvyA. nADolanuM mULa nAma natUla. laghu zAntinA kartA . zrImAnadevasUrijInI A janmabhUmi. zAntinI racanA ahIM ja thayelI. ahIM temanuM sthAna che, tyAM bhoMyaruM paNa che. ahIM besIne zAMtinA pATha karanAranI manokAmanA phaLe che tema vyavahAra che. prAcIna, zilpakhacita, bhavya jinAlayo che. jIrNoddhAra to thayA ja che. keTaluMka naSTa paNa che. chatAM pramANamAM thoDuMka jaLavAyuM che kharUM. nADalAI AvyA. ahIM 11 jinAlayo che. be parvato - tenA para jinAlayo che. mukhya jinAlaya dasamA saikAnuM che. 10mA saikAmAM, kahe che ke, mahAprabhAvaka A. zrIyazobhadrasUri bhagavaMta maMtrazaktithI A jinAlayane, valabhIpurathI ahIM lAvyA hatA. temano eka brAhmaNa ziSya paNa te ja samaye te ja prakAre mahAdevanuM maMdira ahIM lAvelo, je tenA nAme tapezvara mahAdeva" tarIke prakhyAta che. te brAhmaNe pAchaLathI dIkSA lIdhI hatI, ane AcArya paNa banela. A mukhya purAtana jinAlayanuM sthApatya bhAratabharamAM kadAca eka ja haze. advitIya. yunika. have ahIMnA koIka sajajanane teno jIrNoddhAra karavAnuM mana thayuM che. sAMbhaLavA pramANe saMghanI nA chatAM haTha karIne teNe copharatA 24 jinAlayano nAza karIne tenA sthAne zveta ArasanI navI 24 derI banAvI dIdhI che. mULa prAsAdamAM paNa aMdarano bhAga to kaDhaMgI rIte badalAvyo che. bahAranuM sthApatya have be cAra mAsamAM toDavAnuM che, ane navuM banAvavAnA che. kALajuM valovAI jAya tevI A durghaTanA che - mAnavasarjita durghaTanA. hajAra karatAM vadhu varSo jUnuM sthApatya ApaNI pAse bhAgye ja bacyuM hoya che. temAM A to advitIya che - dareka rIte. Ano nAza karyA pachI AvatIkAle koI kaheze ke A derAsara maMtrabaLe lAvavAmAM AvyuM hatuM, to koNa mAnaze? navI peDhI kaheze ke gappAM mAro cho. rAjasthAnamAM jainadharmanI prAcInatA puravAra karavA mATe AvAM maMdiro kAmamAM - sAkSIrUpa AvatAM hatAM. have ? pratimAo to dareka tIrthamAM kyAranIye badalAI gaI che. muslima AkramaNone kAraNe ke bIjA kAraNothI, asala mUrti nathI jAloramAM, nathI varakANAmAM, nathI nADolamAM ke nathI A kSetramAM. badhI che. dharmatattva | 1 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchaLathI sthapAyelI navI pratimA che. derAsaro bacI gayAM che. paNa A paisAnA jore unmatta ane nAma-kIrtinA bhUkhyA loko te badhuM barabAda karI rahyA che, ane bhAratamAM koI evuM nathI ke je A badhAMne aTakAve, rokI zake. be parvato che - zatruMjaya ane giranAra. zatruMjaya-TekarI 108 pagathiyAMnI ane giranAranAM 400. taLeTI banAvI che - navI. upara derAsara paNa jIrNoddhArathI navuM thayuM che. pratimA purANI che. jaikala parvatanI A eka TekarI che, ne te para zatruMjayAvatAra derAsara banyuM che. gAma bahAra bIjI TekarI para giranArAvatAra tIrtha che. sahasAvana sahita badhuM kalpavAmAM AvyuM che. jo ke eka ja nemijina caitya che upara. neminAthanI pratimAnA mastaka upara aMboDAno goTo-jaTA che, temAMthI be coTalA nIkaLe che - lAMbA, khabhA upara Utare che. A eka viziSTa bAbata jANavA maLI. prAyaH A. pradyumnasUrie (10-11 mo saiko) pratiSThA karAvela haze, to lokoe zrIkRSNanA putra pradyumna sAthe ene joDI dIdhI che! daMtakathA AvI rIte ghaDAya che, ane tenA peTamAM ja sAco ItihAsa daTAyelo hoya che. ahIMthI desUrI, ghANerAva thaI mUchALA mahAvIrajInAM darzana pAmyA. ahIMnuM derAsara paNa dasamA saikAnuM che. teno bahimaMDapa pAchaLathI banelo che. jinAlayabiMba manamohaka che. akSaya-kaLaza laIne besela kubera devanuM zilpa e A maMdiranI AgavI vizeSatA che. ahIM paNa 11 mA saikAnI 24 derIono dhvaMsa karIne zveta ArasanI navI derIo banI rahI che. bahArano purAtana maMDapa paNa toDIne navo banAvavAnA che. A kArya zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI kare che ! mAravADI lokonA sahavAsamAM rahIne jUnAno nAza karIne navanirmANa karI nAma-kIrti raLavAno moha ke cepa gujarAtI vahIvaTadArone paNa lAgI gayo ! have kone phariyAda karavAnI ? "caNa baccAne khAya, enI rAva kayAM karuM ?' thavAnuM evuM ke 24 jinAlaya navAM, bahArano maMDapa navo, ne mULa derAsara jUnuM ! loko kaheze ke A to upara ughADuM aMga ne nIce saphArI penTa ! AvuM kema cAle? A paNa navuM banAvo. eTale te dahADe mULa prAsAda paNa naSTa thavAno, ema dekhAya che. astu. kuMbhalagaDhanI pragADha pahADInI godamAM vaseluM A purAtana tIrtha eka anupama sthaLa che, to tenI yAtrA thaI e jIvanano eka avarNanIya lhAvo ja che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIMthI sAdaDI thaIne pahoMcyA rANakapura. A amArI maMjhila hatI. cAra dahADA rahyA. ahIMnAM alaukika jinAlaya - sthApatyane mana bharIne mANyuM. eka eka zilpAkRtimAMthI jIvaMta AnaMda, ullAsa, saMgIta, nartana chalakAtuM anubhavAyuM. thayuM ke ahIM AnaMdotsava, AnaMdagAna, AnaMdAnubhava sivAya koI ja vAtane, vicArane, vAtAvaraNane sthAna nathI - na hoI zake. dharaNAzA zeThane, temanA guru ane ApaNA paramaguru somasuMdarasUri bhagavaMtane, depA zilpIne manomana praNAma karyA. cha saikA agAu, A pahADothI chalakAtA bIhaDa jaMgalamAM A mahApuruSoe A devavimAna kevI rIte UtAryuM haze, e savAla satata Ugato rahyo. A maMdiranuM nirmANa dAyakAo ja nahi, saikAo sudhI cAlyA karyuM che. vacceno baso varSano kALa evo vahyo ke A maMdira jaMgalI janAvaro ane lUMTArA tattvono nivAsa rahyuM. emAMthI pAchuM e prakAzamAM AvyuM, eno jIrNoddhAra thayo, ane Aje to e nandanavana jevuM vilasI rahyuM che. tema ja deza ane duniyAmAM tenI khyAti che. rANakapurathI bhAre haiye vidAya thaIne bIjI paMcatIrthInA pravAsamAM - sesalI, sevADI, rAtA mahAvIrajI, piMDavADA, ajArI, brAhmaNavADA, nAMdiyA, dIyANA, nANA vagere tIrthonI sparza - darzana karatAM karatAM jIrAvAlAjI pahoMcavAnI taiyArImAM chIe. (caitra, 2017) Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) rAjasthAnanI yAtrA ghaNI ja AnaMdadAyaka rahI. ghaNuM ghaNuM jovA jANavAnuM maLyuM. divaso sudhI pahADIonI vacce viharavAno AnaMda svargIya AnaMda hato. to gAmagAmanAM tIrtharUpa maMdironI yAtrAno lhAvo paNa avismaraNIya ja gaNAya. parvatanI godamAM ja hoya, cophera gADha jaMgalanuM vAtAvaraNa hoya - nirAmaya ane apradUSita, evAM tIrtho keTalAM badhAM jovA maLyAM ! to keTalAM badhAM kSetromAM bAvana jinAlaya ke 24 jinAlayanAM caityo joyA ! mULe to purANAM ja, 800-1000 varSa jUnAM ja te caityo; paNa vartamAnamAM teno jIrNoddhAra karIne kaDhaMgAM karI mUkela caityo! enI prAcInatA ane asala ronaka to A jIrNoddhAra thavA sAthe ja samApta thaI gaI ema spaSTa jaNAI Ave. dA.ta. jUnA beDA gAma te 'dAdAjI'nA nAme oLakhAtuM dAdA pArzvanAthanuM purANuM tIrtha che. tyAMnA purAtana derAsarano sarvathA nAza karavAmAM Avyo che, ane tene sthAne pAyAmAMthI navIna ArasanuM bhavya jinAlaya banAvI devAmAM AvyuM che. bhagavAnanI 2-4 pratimA sivAya, prAcIna tIrtha tarIkenuM eka paNa cihna A sthAnamAM rahevA devAyuM nathI ! jaMgalanuM, AdijAtinI vasAhata vaccenuM A majAnuM sthAna che. jo tenI prAcInatA jALavI zakAI hota to enI majA kAMIka anerI hota. varamANa, jIrAvalA tIrthanI najIkanuM gAma 'brahmANa' sthAna te tenuM mULa nAma. ahIMthI brahmANa gaccha paNa pravartelo. ahIM 900 varSa jUnuM bhavya jinAlaya hatuM. temAM sAmAnya marAmata sivAya jIrNoddhAranI koI ja jarUra nahotI ane tevI marAmata to be eka vAra thaI paNa gayelI. paraMtu koIkanI dRSTie caDI gayuM A kSetra; ahIMnA jUnA caityanA sthAne navuM bane to ApaNA hAthe prAcIna bhavya maMdirano uddhAra thayo gaNAya - AvI bhAvanAthI temaNe koIka bhagatane taiyAra karyA, ane te bhAIe AkhI miTIne potAnI vAtamAM saMmata banAvIne jUnA jinAlayanuM visarjana karAvyuM. eno eka paNa patthara koIne jaDe nahi tema pheMkAvI dIdhA ! vaLI, pAyA khodavA daramyAna aMdarathI prAcIna atibhavya, khaMDita tathA akhaMDita jinabiMbo nIkaLyAM, je anupama to hatAM ja, aitihAsika dRSTie atimUlyavAna paNa hatAM. te biMbone koIneya khabara na paDe tema jaLazaraNa karAvI dIdhAM. varamANamAM ja A avazeSonuM myujhiyama banAvavAnI loka-mAgaNI hatI; aneka AcArya 94| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjoe, A avazeSone naSTa karI na do paNa amone sopo, ame tenI jALavaNI karAvIzuM, tevI mAMgaNI karelI hovA chatAM, A lokoe dharAra teno nAza ja karyo ! jaina maMdiro vagereno nAza vidharmIo ja kare evuM thoDuM che? vicitratA to e che ke A ja gAmamAM, A jinAlayanI 500 mITara dUra, tenuM ja samakAlIna prAcIna sUrya maMdira che. te paNa khaMDita khaMDiyeranI sthitimAM paDyuM che. paNa sarakAra dvArA tenI prAcIna smAraka-sthApatya tarIke jALavaNI thaI rahI che. A maMdiranI paNa A ja rIte, bhale jaino dvArA ja, jALavaNI thaI zakI hota; ane navIna derAsara bAjunA vibhAgamAM bAMdhI zakAta. paNa.... - jIrAvalAnI dazA paNa AvI ja joI. karoDonA kharce navuM maMdira bhale baMdhAyuM; paraMtu purAtana sthApatyamAM hatI tevI pavitratA, suMdaratAno aMza paNa AmAM jaLavAyo nathI. AMkha thAkI-kaMTALI jAya tevI ekavidha ane jaDa kaLA - kArIgarI AmAM have jovA maLe che. dharmazALAmAM eka ja dahADo rahevAnuM banyuM, paNa bhojanazALAnA eMThavADo ane khullI gaTaro ane cAre tarapha patharAyelA gaMdA ukaraDAone kAraNe mAthAphATa durgadha, macchara-mAkhIono upadrava, vAMdarAno vilakSaNa trAsa - badhuM AvA moTA gaNAtA tIrthakSetra mATe ajugatuM ja jaNAyuM. ArasanAM maMdira banAvI zakAya che, paNa svacchatA mATe thoDAka hajAra kharacavAmAM paNa ApaNA kRpaNa ane saMkucita vaNikone takalIpha paDe che, teno pratyakSa namUno jIrAvalAmAM jovA maLyo. baso traNaso karoDanA kharce navanirmANa pAmI rahelA A tIrthamAM loko to bhaMDAramAM tema ja peDhImAM aDhaLaka dhana bheTarUpe Ape ja che. chatAM Avaka karavAno lobha kevo ke jIrAvAlAjI prabhunA cAlu ArTa pepara para chApela phoTA, khullA tathA phremavALA ahIM peDhI vece che. je phoTo hajAronI saMkhyAmAM chApavAmAM Avato hoya tenI nakala be rUpiyAmAM saheje paDe; tenA ochAmAM ochA trIsa rUpiyA ! ane phremavALAnA 50 thI 80 sudhInA vividha bhAva ! bila ke pAvatImAM rakama lakhAya, paNa phoTAnI saMkhyA nahi lakhavAnI ane paisA jamA thAya "pracAra khAtAmAM'. bahu ramUjapreraka anubhava rahyo. bhagavAnanA nAme kevI rIte bijhanesa thaI zake che ! zraddhALu lokone bhAva vadhe te mATe je vastu maphatamAM ApI zakAya, ApavI ghaTe, teno Avo dhaMdho ! ane baso karoDano kharca karanArAone A dhaMdhAmAMthI zuM prApta thatuM haze te paNa samajaNanI bahAra ja rahe. astu. | dharmatA 5 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihAra daramyAna be ochA jANItAM gAmonAM jinAlayonAM darzana maLyAM : mAlana, sIverA. baMne 24 jinAlayo - prakAranAM khUba purAtana. jainonI vasatI vagaranAM gAmo che, paraMtu derAsaro kharekhara purAtana che. hajI sudhI to koI tIrthoddhArakanI najare caDyAM jaNAtAM nathI. paNa game tyAre koInI najare caDaze tyAre... piMDavADAmAM vasaMtagaDhathI prApta AThamI sadInI alaukika pratimAonAM darzana karatAM evo ahesAsa thayo ke sAkSAt tIrthakara vIravibhu UbhA che, ne ApaNe emanI sanmukha chIe. anupama ! adbhuta ! avarNa ! AvAM dhAtu-bibo anyatra bhAratamAM bhAgye ja jovA maLe ! ajArI te paraMparA pramANe hemacaMdrAcAryanI sAdhanAbhUmi. tyAM paNa purAtana (have navuM banela) jinAlaya ane temAM 13mA saikAnI zyAma sarasvatImUrti che. to tyAMthI be ki.mI. dUra mArkaDazvara zaiva maMdiramAM prAcIna zyAma sarasvatI mAtA che. AcArye A pratimAnI samakSa sAdhanA karI sAkSAtkAra meLavelo haze tema manAya che. nAdiyAjI ane dIyANAjInI vacamAM loTANA tIrtha AvyuM. sAva nirjana bheMkAra jaMgala, pahADIonI vacALe, ekAMta sthAna. mAtra derAsara. bAkI koI na maLe, kAMI na maLe. najIkamAM chUTAchavAyAM AdivAsIonAM jhUMpaDAM, temanA taraphathI avAranavAra derAsarane tALAM tUTavAno, corIno lAbha maLe. rIMcha vagere jAnavarono bhaya paNa kharo ja. paNa derAsara khUba prAcIna, ane aMdara beThelA bhagavAna AdinAtha to evA alaukika ane divya ke AMkha haTAvI ja nA zakAya. be kAusagiyAM biMbo paNa aparUpa. khAsa pUjA karanArA lokono trAsa na hovAthI mUrtionI asaliyata bahu ja sacavAI che. loTIpura pattana te ja loTANA. nAMdiyAnA sajjanoe kathA ghaDI kADhI che ke zatruMjayano uddhAra jAvaDazAe karyo tyAre A bhagavAna tyAM laI gayelA; pachI te tyAM na rahyA ne ahIM pAchA AvyA - "nITa nA' eTale A tIrthanuM nAma paDyuM loTANA. very interesting story ne? kathA ghaDI kADhavAmAM ApaNA lokone koI na pahoMce ! paNa ame to tyAM rAtavAso rahyA, ne bhagavAnanuM nIrava nirjana sAMnidhya mANyuM ! bIjI savAre ja pahADo oLaMgIne (caDa Utara) dIyANA pahoMcyA hatA. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAMthI kRSNagaMja AvyA tyAM sudhIno saghaLo rasto eTale cAre tarapha pahADo ja pahADo, ane AgaLa ke pAchaLa mahAparvata AbUnAM akhaMDa darzana ! vihAranI AvI sthiti vAraMvAra nathI lAdhatI. Ama vicaratAM viharatAM maMDAra gAma thaIne ame rAjasthAnathI bahAra AvI pahoMcyA - gujarAtanI sarahadamAM. te sAthe ja rAjasthAnanI zAMti chUTI gaI, ane vAhano, hoTalo, gerejo, peTrolapaMpo vagereno dhamadhamATa paNa cAlu thaI gayo. rAjasthAnanI keTalIka yAdagAra vAto - ahIMnA eka paNa derAsaranA dvAra pradezamAM be bhavya hAthI na hoya tevuM kyAMya na joyuM. pUrA kadanA, kAM nAnA kadanA paNa hAthI to daravAje hoya ja. chevaTe dIvAla para hAthInAM bhavya citro paNa doryA ja hoya. mAravADanI ja A vizeSatA che. gujarAtamAM hAthI lagADavA te lakjharI manAya; rAjasthAnamAM te maMdiranuM Avazyaka aMga gaNAya. varakANAthI rANakapura ane tyAra pachI paNa keTalo ya pradeza - A samagra vistAranI saDakonI banne bAjue, eka jaina gRhastha lImaDAnAM lAkho vRkSo vavaDAvyAM che. e jotAM acaMbo paNa thayo ane AnaMda paNa. mAtra derAsaro ja bAMdhanAra prajAne AvuM lokopakAraka kArya paNa sUjhe che kharuM. rAjasthAnanI sAmAnya janatAno eka vizeSa e jovA maLyo ke loko rasta cAlyA jatAM hoya ane sAme koI maLe to tarata ja bole : hari oNma. pelo paNa sAme e ja zabdathI pratibhAva Ape ja. bahu majAnuM lAge. jaina baMdhuone sAmasAme maLatAM jaya jinendra jevo zabda bolatAM bahu takalIpha paDe ! rAjasthAnanAM gAmomAM jainonA mahollA nirjana ja. paNa gAmegAma bhojanazALA hovAnI. loko prasaMge prasaMge AvavAnA, jaina-ajaina aneka loko rahetA hoya bhale paradezamAM, paNa potAnA gAmamAM potAno baMgalo, potAnuM ghara to pattharanuM banAve ja; ane vAra tahevAre tyAM AvIne rahe ja. gujarAtIonuM UlaTuM che. gAmamAM ghara hoya to te kema jhaTa kADhI nAkhavuM ne rokaDI karI levI tenI temane utAvaLa hoya ja. mAravADI loko vadhAve to nahi ja, UlaTAnuM vadhAre. vadhu sAruM banAve ne navAM derAM paNa baMdhAve. kAle koI evI sthiti sarjAya ane dezAvarathI bhAgI ne ghera AvavuM paDe to temane koI vAte vimAsaNa nathI. gujarAtI loko to "paDe tevA devAze'mAM mAnanArA to ! Evalctea co Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtamAM DIsA ane pATaNanI yAtrA karI. jUnA DIsAnuM jIrNodbhuta jinacaitya ane tenI nUtana nirmita zilpakalA jotAM AMkha TharI. yAtrA karavA jevuM caitya. pATaNamAM 125thI vadhu jinAlayo. doDha dinamAM pacAseka caitya juhAryAM. purAtana alaukika jinabiMbo e ahIMnI AgavI vizeSatA che. rANInI vAva ane myujhiyama paNa joyAM. adbhuta vastu, paNa tene mATe sarakAranA ke ArkiyolojInA stare jeTalI jevI kALajI thavI joIe te na lAgI. rANInI vAvanA paricayalekhamAM ja bhImadeva 1 lAne mULarAja solaMkInA putra tarIke oLakhAvela che. AvA chabaraDA paNa AvatIkAle 'purAtAttvika chabaraDAM' gaNAze. pATaNathI AvyA cANasmA. mArgamAM rUpapura nAme gAmaDuM che, temAM prAcIna 24 jinAlaya derAsara che. parivartano thayAM hovA chatAM jUnuM svarUpa ghaNe aMze jaLavAyuM che. cANasmAmAM bhaTevA pArzvanAthanuM tIrtha che. mUrti ajoDa ane divya che. lepanI prakriyA ghaNAM varSothI thatI rahI che. ahIM A biMba retInuM - retiyA pattharanuM ke veLunuM che. tenA para thayela vAraMvAranA lepane kAraNe pratimAnAM mULa svarUpane ghaNI hAni pahoMcI hovAnuM ane lepakAra dvArA ema.sIla, eralDAITa jevAM rAsAyaNika dravyo vaDe vividha aMgonI navaracanA thatI thaI hovAnuM jANavA maLyuM. lepa ukhaDI jAya to raMga paNa thato hovo joIe. lepa karanArAo have bhAgye ja vizvasanIya rahyA che. paraMtu mULanAyakanA mULa svarUpa sAthe thayela ceDAM e A kSetranI avanatinuM kAraNe hoI zake evo vicAra manamAM ramato thayo. - cANasmAnI bIjI eka vizeSatA te vidyAvADInuM derAsara. ahIM pUjyapAda zAsanasamrATazrInA ziSya vidyAvijayajI ma. kALadharma pAmelA, temanI smRti samAdhisthAnarUpe A vADI banelI. saM.1984mAM zAsanasamrATazrIe prathama aMjanazalAkA ahIM ja karI hatI. moDherA AvyA. ahIMnA jinAlayano jIrNoddhAra thayA pachI kalAnI dRSTie khUba nayanamanohara jaNAyuM. aMdarathI purAtana svarUpa jALavIne bahArathI kalAmaMDita jIrNoddhAranI rIta manane jacI. moDherAmAM sUryamaMdiranI kalAkArIgarI khAsa joI. 'adbhuta' sivAya koI zabda na jaDe. A sUryamaMdira, rANInI vAva e baMnenA kalA-sthApatyano, ApaNAM rANakapura ane tAraMgA - delavADAnAM kalA-sthApatyo sAthe, tulanAtmaka abhyAsa thavo joIe - evuM A badhuM jotAM jotAM manamAM UgyuM. alabatta, bhAratamAM AvA UMDA abhyAsuo maLavA have durlabha ja gaNAya. 98| - Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAMteja tIrthanI paNa yAtrA karI. Ano saMbaMdha paNa sUryamaMdira ane sUryapUjA sAthe haze ema lAge che. dharatImAMthI prAcIna bAvana jinAlaya pragaTeluM, te varSo agAu joyuM che. atyAre to teno aMza paNa rahyo nathI. derAsara pAyAthI navuM banAvI dIdhuM che. potAnA itihAsano ane aitihAsika padArthono nAza karavAnI bAbatamAM jainono jagatamAM joTo nathI. be prAcIna paTa ame joyelA, te atyAre na joyA. sarasvatI pratimAne sAMdhavAmAM AvI che, ane teno bhAre mahimA thaI rahyo che. phoTo pADavAnI sakhata manAI che. AvI manAI ghaNA ThekANe jovA maLI. A paNa vahIvaTakartA sAdhuo tathA zrAvakone mATe potAnuM, potAnA vahIvaTanuM, potAne hastaka rahelA sthAnanuM mahattva ane mahimA vadhAravA mATenuM eka bahAnuM che. eka TrasTIe kahyuM ke phoTA pADI jaIne potAne tyAM amArI nakala kare che ! che ne majAnI vAnagI ? astu. ekaMdare amAro A vihAra eka abhyAsayAtrA - samAna banyo che. vaLI, vihAra daramyAna amArA zodha ane svAdhyAya to lagabhaga niraMtara cAlu rahyA che; tene lIdhe ja vihAra te vihArayAtrA banI zakyo che. (vaizAkha, 2067) - dharmatatva |9 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) khaMbhAtamAM phA.su.3nA divase zrIstaMbhana pArzvanAthanI varSagAMTha ane dhvajAmahotsava hato, temAM upasthita rahevAnuM banyuM. jogAnujoga evo banyo che ke zrIstaMbhana pArzvanAthanI nIlamanI pratimA khaMbhAtamAM AvyAne cAlu sAle (2068) 700 varSa thayAM che. te uttama nimittane pAmIne tenI ujavaNI karavAnA - karAvavAnA bhAva jAgatAM te mATe preraNA karI, ane lagabhaga vIseka lAkhanuM phaMDa thayuM. temAMthI vividha Ayojano karavAnuM nakkI karAyuM che. enI vAta karatAM agAu saMkSepamAM A pratimAjIno itihAsa jANI laIe. gaI covIzInA zrIdAmodara nAme tIrthaMkaradevanA vakhatamAM thayelA ASADhI zrAvake, pArzvanAtha prabhunA gaNadhara thaIne pote mokSa pAmavAnA che tevuM jANIne, zrIpArthaprabhunI traNa pratimA bharAvI. 1, zaMkhezvara pArzvanAtha, 2. cArUpa pArzvanAtha, 3. staMbhana pArzvanAtha. temAM staMbhana pArzvanAthanI pratimA nIlamanI ghaDAvIne teo potAnI vIMTImAM agara to gharaderAsaramAM rAkhatA ane pUjatA. te pratimA ghaNA kALaparyata devo, indro ane rAjAo dvArA pUjAtI rahI. zrIrAma-lakSmaNe paNa tenI viziSTa pUjAnA prabhAve ja samudrane thaMbhAvI dIdho hato ane laMkA pahoMcyA hatA. saikAo pahelAM, jemanA nAmathI pAdaliptapura-pAlItANA vasyuM che te mahApuruSa pAdaliptAcAryanA bhakta siddhayogI nAgArjune, suvarNarasanI siddhi mATe A pratimA daivI sahAya vaDe meLavI. tenA sAnidhyamAM ArAdhanA tathA kriyApUrvaka teNe pA ! thaMbhAvI rasa siddha karyo. pachI te pratimAne teNe seDhI nadInA kinAre bhUmimAM dATI daI tyAM staMbhanapura gAma vasAvyuM. 11mA - 12mA saikAmAM navAMgI AgamonA TIkAkAra AcArya zrIabhayadevasUri ! mahArAjane zarIre koDha roga thayo. temaNe khinna haiye anazana karI deha tyAgavAno vicAra karyo. to rAtre zAsanadevIe AvIne saMketa ApatAM tene anusAre teo vihAra karatAM staMbhanapura pAse padhAryA. tyAM nadIkAMThe jaMgalamAM, eka khAkharAnA jhADa taLe, eka gAya ApameLe dUdha jharAvatI, te sthAne jaIne "jaya tihuaNa' stotranI racanA tathA pATha karyA to pratimA pragaTa thaI. tyAM ja vidhipUrvaka saMghe snAtra bhaNAvI tenuM nDavaNajaLa AcAryazrInA aMge lagADatAM ja koDharoga maTI gayo. A ghaTanA vi.saM. 1131mAM banI. pachI tene gAmamAM navuM jinAlaya banAvI tyAM 1001 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratiSThita karAvI. te tyAM lagabhaga 236 varSa rahI. gAmanA nAme ja prabhujI paNa staMbhana pArzvanA nAme oLakhAyA. vi.saM.1365-68 nA arasAmAM alAuddIna khilajIe gujarAta para karelA AkramaNa samaye saM.1368 mAM catura zrAvako te pratimAne saMbhALapUrvaka khaMbhAtastaMbhatIrthe laI AvyA. tyArathI Aja sudhI, 700 varSo thayAM te khaMbhAtanI dharatI para pUjAtI rahI che. vi.saM.1955 nA arasAmAM, koI vyakti, A nIlamanI pratimA corI gaI. dariyAkAMThe jaI khADo khodI dATI, ane te para saMDAsa karyo. te mANasa ghera jatAM ja AMdhaLo thaI gayo. ahIM saMghe annajaLano tyAga karyo. pelA coranI patnIne vahema paDatAM patine dhamakAvyo, vAta jANI, ne trIje dahADe te pratimA tyAMthI kADhI saMghane pAchI pahoMcADI. te pachI saM.1956 mAM pUjaya zAsanasamrATa(te vakhate muni nemivijayajI)zrIe tene lepa karAvI punaH pratiSThA karI, paNa tyArabAda tyAM bhavya zikharabaddha jinAlayanI temaNe preraNA ApI. nAnAM nAnAM 3 derAsaronuM ekIkaraNa karAvIne AjanuM bhavya maMdira banAvaDAvyuM. vi.saM.1984 nA varSe teozrIe zrIstaMbhana pArzvanAtha sameta traNe derAsaromAM jinabiMbonI tyAM pratiSThA karI, ane te vakhate navAM thoDAM biMbonI aMjanazalAkA paNa karI. Aje paNa A pratimAjIno prabhAva aciMtya che. tenuM snAtrajaLa lagADavAthI ghaNA zraddhAsaMpanna lokonA koDha Adi rogo maTI jAya che. 600 varSa vakhate ApaNe hatA nahi. 800 varSa vakhate nahi hoIe. to 700 varSanA avasare jo ApaNe chIe to te avasarane zA mATe vadhAvI na levo? zA mATe na Ujavavo ? ane A badhI pratimA mATe kahevAya che ke devo jhAjho samaya tene manuSyo pAse rahevA detA nathI. potAnI bhaktithI ullasita thaIne game tyAre teo potAnA sthAne laI jaI tenI sevA kare che. A saMdarbhamAM vicArIe to AvI alaukika mahimAvaMtI pratimA 700-700 varSa ApaNI vacce rahI che e keTalI AnaMdadAyaka tathA ahobhAvajanaka ghaTanA che ! AvI atizayavaMta pratimAnI bhakti thAya eTalI karI levI. (catra, 2068) dharmatattva 101 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) hajAro sAdhu-sAdhvI bhagavaMto, dhomadhakhatA tApanA AkarA divasomAM paNa vihArayAtrA karatAM hoya che, ane prayojana athavA AjJAne anusAra lakSyasthAne pahoMcatA rahe che. bhUtakALanI sarakhAmaNImAM Aje sAdhano ane suvidhAo jarUra vadhyAM che e vAta paNa svIkAravI ja paDe. Aje Thera Thera. niyata aMtare, vihAradhAmo banyAM che; banI rahyAM che. vaiyAvacca mATenAM mojAM, vhIlacera vagere Avazyaka banelAM sAdhano paNa sarvatra upalabdha hoya che. gocarI-pANI arthe rasoDAM paNa vyApakapaNe cAlatAM thayAM che. A badhAMne kAraNe agAunA samaya karatAM, vihAra, Aje ghaNo sugama ane anukULa banyo che. paNa enI sAmenI bAju paNa che. pahelAM kAcA rastA hatA. Aje DAmara ane simenTanA roDa che, jenA para cAlavAthI taLiyAM ghasAya, lohIluhANa thAya, ane tenI garamIthI AMkho nabaLI paDe, naMbara vadhe, vALa akALe dhoLA thAya, je zarIramAM vadhatI garamInI sAbitI Ape. A kAraNe, pahelAM mojAM paheravAnI kalpanA paNa AkarI ane arerATI pamADanArI gaNAtI, tene badale have mojAM e anivArya upakaraNa banI gayAM che. thoDA ja vakhatamAM, jaina sAdhunI "ughADe page cAlanAra sAdhu' tarIkenI je kalpanA ke pratiSThA hatI, te lopAI jaze. TrAphikanI samasyA bhayaMkara banI rahI che. 2 lena, 4 lena ke 6 lena, vagere game tevA moTA ke nAnA rastA bane, paNa sAdhu mATe te para cAlavuM jokhamI ane bhayajanaka ja banyuM che, banI rahevAnuM che. game teTalI sAvadhAnI rAkhIe, paNa koNa kyAre kaI taraphathI AvIne athaDAze ane ApaNA jIvanane chinnabhinna karI mUkaze, tenI to kalpanA ja Ave nahi. satata phaphaDATamAM ja cAlavuM paDe. vadhumAM, TrAphikanA avirata avAjaghoMghATane kAraNe kAna ane dimAga sunna thaI jAya tenI vAta koIne karIe toya hAMsIpAtra TharIe. javAbadAra vyakti hoya tene to rojeroja, badhAM ThANAM sthAne pahoMce nahi tyAM sudhI jIva paDIke ja baMdhAyelo rahe. DoLImAM vihAra karavo paDe tevA vRddha/glAna vyakitao mATe, DoLI have aneka rIte moMghI paDatI hovAthI, vhIlacerano upayoga thavA lAgyo che. to tene mATe calAvanAra bhAI/bahenane meLavavAnuM dinadahADe kaThina ane moMghuM thatuM jAya che. paisA ApavA chatAM AvatA samayamAM A vyavasthA keTaluM cAlaze te eka samasyA che. to hAIve para cera 102. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calAvavAnuM keTaluM vikaTa hoya che te to besanAra ane calAvanAra ja anubhavatAM hoya che. agAunA karatAM havenA jIvonAM zarIrabaLa, mana, sahanazakti ane udAratA - A badhAM vAnAM nabaLAM paDyAM che ane vadhune vadhu nabaLAM paDatAM jAya che te paNa hakIkata che, jene lakSyamAM lIdhA vinA cAle nahi. chellAM pa-7 varSomAM mArga-akasmAtomAM je aneka sAdhu-sAdhvIjIonAM mRtyu thAya che athavA bhayAnaka ijAo thAya che, te uparathI aMdAja lagAvI zakIe chIe ke vihAra have keTalo vikaTa banI gayo che. Ama chatAM paNa, Aje paNa, hajAro saMyamI AtmAo potAnI AtmamastImAM magna banIne vividha mArgo para ekathI bIjA lakSyasthAna bhaNI vicaratA-viharatA jovA maLe che, te saMghanuM saubhAgya che. jo saMyamIo vihAra karavAnuM baMdha karI de to kevI viSamatA pedA thAya tenI kalpanA karI jovA jevI che. motanA bhaya sudhInAM aneka kaSTo hasatAM hasatAM veThI-svIkArIne vihAra kare, ane aneka gAmo, zahero, kSetrone dharmalAbha Ape, tyAMnAM dharmakAryomAM sahAyaka bane, ane sAthe potAnI ArAdhanA paNa karatA rahe; A badhuM dhyAnamAM laIe to samajI zakAya ke saMyamI AtmAono sakaLa saMgha upara keTalo moTo upakAra che ! ghaNIvAra gRhasthavarga bolato hoya che ke "have kyAM takalIpha rahI ja che? calAya nahi to vhIlaceramAM besavAnuM, gAmegAma vihAradhAmo, mANaso mATe paNa vyavasthA, AmAM have kaThinatA kyAM rahI ja che ?' AvuM bolanAra ke vicAranArane vihAra eTale zuM teno vAstavika bodha ja nathI hoto. kharI rIte, AvuM bolatAM pahelAM vihArayAtrAmAM sAdhu ma. sAthe 57 dahADA rahevuM paDe. gharanI tamAma suvidhAono so TakA tyAga karIne sAdhunI rIte rahe, tyAre ja aMdAja Ave ke vihAra eTale zuM che ? ane vihAramAM kevI kevI sthitimAMthI pasAra thavAnuM hoya che? bAkI, moMmAM AvyuM te vagara vicAryuM bolI pADavuM, te to ajJAnI ane avicArI lokone ja zobhe. eka vAta hamezAM yAda rAkhavA jevI che H lAkha anukULatAo jaNAtI hoya to paNa, saMsAra tyajavo ane sAdhu thavuM e saheluM nathI. (dvitIya vaizAkha, 2066) dharmatattva |103 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) vahIvaTa thoDA divasa agAu ApaNI eka bahu moTI saMsthAnA eka vahIvaTadAra-TrasTI baMdhu maLavA AvelA. temaNe sahajabhAve savAla mUkyo : 'huM A sthAna para navaniyukta chuM. mane mArgadarzana Apo.' te kSaNe temane apAyelo javAba, ane te pachI te mudde thayeluM cittana, ahIM noMdhIza. meM temane kahyuM : "dharmasaMsthAno vahIvaTa karanAra gRhastha mATe, jo te yogya rIte vahIvaTa karI zake to, vahIvaTa e ja dharmaArAdhanA banI jAya che, ane vahIvaTa karIne ja teo potAnuM kalyANa sAdhI zake che. sAmAnyataH dhArmika saMsthAno vahIvaTadAra bAvratadhArI zrAvaka hoya evI apekSA rahe che. paraMtu te to AjanA samayamAM, lagabhaga, zakya nathI dekhAtuM. A saMjogomAM, zrAvakadharmane ucita vrato tathA ArAdhanA na karI zakanAra gRhastho paNa, jo ucita rIte, vinaya-vivekapUrvaka, vahIvaTa kare to tenA thakI ja temanuM kalyANa thaI zake tema che. ethI UlaTuM, jo vahIvaTamAM garabaDa-goTALA kare, ane deva-guru-dharma pratyenuM bahumAna jALavI na zake, to e vahIvaTa tene avaLo paNa paDI zake che." A javAbathI, saMbhavataH temane saMtoSa thayo hoya tevuM temanA caherA parathI lAgeluM. have A viSaya paratve thayeluM cittana noMdhuM : jaina saMgha ane jaina dharma sAthe joDAyelI koI paNa peDhI, saMsthA, tIrtha ke dharmasthAna ke TrasTanA vahIvaTa karanArAoe eka vAta spaSTapaNe samajI rAkhavI ghaTe ke A badhAMnA mAlika ane vahIvaTakartA kharekhara to zramaNapradhAna caturvidha zrIsaMgha che. temAMye mukhyapaNe sAdhubhagavaMto ja tenA adhikArI che. vahIvaTa karanArA gRhastho to zramaNasaMghanA pratinidhi mAtra che. arthAt saMdhavatI teo vyavasthA saMbhALanArA hoya che. madhya yugamAM jaina munio ane AcAryono eka varga 'caityavAsI' tarIke oLakhAto hato, ane derAsaro tathA te saMbaMdhI milakatono badho vahIvaTa te loko ja saMbhALatA hatA. eka tabakke, gRhastha vahIvaTadAra dvArA goTALA ke bhraSTAcArathI thAkelA saMghe, zatruMjaya tIrthano vahIvaTa paNa jaina sAdhu mahArAjane soMpelo hovAno itihAsa che. Ano artha eTalo ja ke nirlepa sAdhu mahArAjo sAmAnya rIte vahIvaTI paLojaNamAM bhale na paDe; paraMtu jyAre gRhastho dvArA thatA saMcAlanamAM geravahIvaTa 104| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thato hovAnuM jaNAya, tyAre teo nirlepatA choDIne, yogya vahIvaTa mATe, vahIvaTI saMcAlanamAM hastakSepa avazya karI zake che; ane jarUra paDye vahIvaTa hastagata paNa karI zake che; ane Ama karavAmAM zAstra ke dharmanI AjJAviruddha kazuM ja nathI. agAu, AjathI pacAseka varSo pahelAM, dharmasthAnono vahIvaTa saMgha karato, eTale ke saMghanA AgevAna ane mobhI evA mahAjana tema ja zrAvaka gRhastho karatA. A lokone deva-guru-dharma pratye avihaDa zraddhAbhAva raheto. to te ja rIte saMgha tathA gurubhagavaMtone paNa A loko pratye pUrNa vizvAsa raheto ke A loko maryAdAnuM ullaMghana thAya tevuM kAMIja manasvI rIte nahi ja kare. muMbaI pablika TrasTa ekTa amalamAM Avyo, pachI sthiti badalAI, kAnUna anusAra mudatI ke binamudatI (AjIvana) TrasTIo nImavAnI prathA AvI gaI. saMgha yogya vyaktione pasaMda karIne javAbadArI soMpe ane e loko paNa yogya rIte vahIvaTa karatA - AvuM keTaloka vakhata cAlyuM. Aje paNa, ghaNe ThekANe, AvuM cAlatuM jovA maLI zake che. paraMtu, agAunI ane AjanI vAstaviktAmAM thoDoka phera che. agAu mahAjano vahIvaTa karatA, paNa saMghanI praNAlikA, mAnyatA ane AjJA ke bhAvanAne kendramAM rAkhIne karatA. saMgha sarvoparI che, gurunuM mArgadarzana sarvoparI che, e jema icche ke sUcave te pramANe ja cAlavuM joIe - AvI te mahAjanonI samajaNa hatI. have AvuM nathI rahyuM, have TrasTa ekTanA anvaye nImAyelA TrasTIo vahIvaTa kare che. alabatta, temanI nImaNUka saMgha dvArA ja thatI hoya che. paraMtu temAM zAstra, gurubhagavaMto tathA praNAlikA - badhuM gauNa hoya che; TrasTanA kAnUna ane tenI kalamo ja mukhya hoya che. to nImaNUka pAmanAra gRhastho paNa mahAjana nathI hotA; temane praNAlikA tathA maryAdAnuM jJAna ke bhAna paNa nathI hotuM, tema saMgha, zAstra tathA guruo pratye hovuM joItuM bahumAna paNa nathI hotuM. viDaMbanA to e che ke evA mitrone TrasTanA kAnUno viSe tathA baMdhAraNa viSe paNa lAMbuM jJAna nathI hotuM. oDiTaro ke vakIlo jema pherave tema teo pharyA karatA hoya che. AvA loko, vAte vAte, kAyadAnI duhAI de che; oDiTara, AI.TI. ke cerITI kamiznaranI bIka batAvI zake che; ane zAstra-saMghanI paraMparAne tadana pratikULa evAM kAryo, te badhAMnA oThe karI - karAvI le che. paraMtu, temane zAstranI AjJA, na dharmatatva 105 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruonuM mArgadarzana tathA saMghanI praNAlikA - A badhAnuM khaMDana thAya, pAlana nA thAya, tenI jarA paNa paravA hotI nathI. pariNAme savAla jAge ke A prakAranA loko kharekhara jaina haze ke kema ? ane teo jeno vahIvaTa kare che te saMsthA jaina saMghanI saMsthA haze ke sarakAranI koI saMsthA haze ? A prakAranA vahIvaTadAro, jyAre vahIvaTa saMbhALe che tyAre to lAgaNI, dharmabhAvanA, ApaNane A rIte dharmanI sevA karavAnI taka maLI teno AnaMda - A badhAM sAthe te saMbhALatA hoya che. paraMtu, ekavAra aMdara praveza pAmyA ane UMDA UtaryA pachI temane aMdAjha AvI jAya che ke ahIM to sevAno lAbha ja mAtra maLe evuM nathI, bIjA paNa AnuSaMgika aDhaLaka phAyadA maLI zake che. vadhumAM teone e paNa khyAla Ave che ke ahIMthI have mane koI haTAvI zake tema nathI; huM mArI jAte haTI jauM nahi, to mane koI haTAvaze nahi - mane e mATe kAnUnanuM rakSaNa maLe che. eka bAju zAstrAdinuM ajJAna; bIjI tarapha te tattvo pratyenA bahumAna tathA darakArano mahadaMze abhAva; to sAthe sAthe potAne maLela sattA, adhikAra, prazaMsA tathA potAnI amuka jAtanI vahIvaTI kuzaLatA - jemAM potAnI bhUlo tathA khAmIone chAvaravAnI tathA teno bacAva karavAnI kuzaLatAno paNa samAveza thAya che te; A badhAM vAnAMnA mizraNamAM kAyadAnuM baMdhAraNanuM rakSaNa paNa maLI jAya, pachI bAkI zuM rahe ? anubhava ema kahe che ke evA loko, pachI, dhIme dhIme zrAvaka maTI jAya ane naryA TrasTI' rahI jAya. "mahAjana' jevo zabda to emane lAgu ja nA paDe. A sthiti kAMI badhA lokonI nathI hotI. je loko, svAbhAvika rIte ja, ke pachI paristhitivaza, "ochAM pAtra" ke "tuccha mAnasikatAvALA' hoya; potAnI thoDIka sAmAnya vizeSatAone pote ja mahattva ApI ApIne bIjA darekane - gurujano hoya ke sAthIdAra kAryakaro hoya te sahune - aNasamaju ke aNaAvaDatavALA ja gaNatA hoya; ahaMkendrI, ane sattAkendrI mAnasa dharAvatA hoya, arthAt, badhuM huM dhAruM ke karuM temaja thavuM joIe paNa mane pUchyA sivAya kAMI thavuM na joIe, ane thAya to huM tene svIkAruM nahi, - AvuM mAnasa dharAvatA hoya; evA loko ja AvI kakSAnA hoya che. AvA loko pAse AMtarika ahobhAvanI apekSA saMgha ke gurubhagavaMto to kevI rIte rAkhI zake ? 10| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI apekSA to tevA jIvonI pAse ja rAkhI zakAya jemane mATe dhArmika vahIvaTa e bhava taravAnI dharmakaraNI hoya; jemanA haiye zrIsaMgha pratye, gurumahArAjo pratye, zAstra ane tenA dvArA nizcita maryAdAo tathA praNAlikAonA pAlana pratye, bhArobhAra bahumAna hoya; tathA te mATe potAnA ahaM, Agraho, pUrvagraho, mAnyatAo, abhiprAyo, svArtha - A tamAmanuM balidAna, upakAra karavAnA ke vaLatara meLavavAnA koI ja bhAva vagara, ApavAnI taiyArI ane samajaNa hoya, emanA mATe kAnUnanuM ane kAnUnI saMsthAonuM mahattva jarUra hoya, paNa tenA karatAM vadhu mahattva zAstra-saMgha-gurunI AjJAnuM hoya. jema oDiTarothI ane kAnUnI niSNAtothI koI vAta chupAve nahi, tema, guruothI tathA saMgha ke saMghanA mahAjanothI paNa kazuM chupAve nahi tevA te jIvo hoya. potAnA sAthI TrasTIonuM paNa ane zrIsaMghanA nAnAmAM nAnA sabhyanuM paNa, avamUlyana ke anAdara tevA loko kare to nahi ja, paNa thavA paNa na de. AvA loko mATe TrasTI banavuM e mahAjana athavA zrAvakajana banavA barAbara hoya che, ane AvA loko pAse saMgha tathA guruvaryo adakerI apekSA avazya rAkhI zake che. TrasTa (Trust) zabda aMgrejI bhASAno che. TrasTa eTale vizvAsa. jenA para TrasTa vizvAsa mUkI zakAya athavA mUkavAmAM Ave te TrasTI. saMghano vizvAsa, gurubhagavaMtono vizvAsa jene sAMpaDe te ja TrasTI thaI zake. TrasTaDIDa, baMdhAraNa - A badhuM to mAtra kAyadAkIya aupacArikatA che. je rAjyamAM rahIe tenA kAnUna pramANe vartavuM paDe - eTalA khAtara ja A badhI temaja oDiTara vagerenI aupacArikatA bajAvavI paDe che, ke jethI kAnUnanuM ullaMghana na thaI jAya ane dhArmika saMsthAsiMgha kAyadAnA aparAdhI na bane. bAkI to TrasTI eTale upara kahyuM tema vizvAsu jana, jenA para guruo ane saMghano vizvAsa hoya ke A vyakti vyaktio ApaNI AjJAne anusaraze ja; ApaNI praNAlikA, maryAdA ane zAstrAjJAnuM ullaMghana nahi ja thavA de. sAthe sAthe e paNa vizvAsa hoya ke TrasTIo kAnUna ane zAstrAdinI AjJA-ubhaya vacce saMtulana ane samanvaya sAdhIne ja kArya karaze, paNa kAnUnane zAstrajJA-saMghAjJA-guruAjJA upara savAra thavA nahi de. ApaNA durbhAgye, Avo vizvAsa Aje vyApakapaNe khoravAI gayo hovAnuM jovA maLe che. manasvIpaNe sattAno upayoga thato jovA maLe che. AjJA ane praNAlikAnA pAlana pratye bhArobhAra durlakSya sevAvA mAMDyuM che. saMgha ane guruonuM | dharmatattva |100 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahattva lagabhaga nAmazeSa thatuM jAya che. tyAM sudhI ke baMdhAraNomAM jyAM arihaMta vItarAga ane temano sthApelo zramaNa saMgha tathA tenI AjJA - A badhAnuM nAma, sthAna ane mahattva hovuM ghaTe, tyAM vyaktigata sAdhunuM ane tenI icchAnuM Adhipatya dAkhala thaI javA lAgyuM che. vicitratA to e che ke zAstrAjJAnI vAta choDo, paNa je kAnUnone svIkArIne baMdhAraNa vagere racAyAM che te kAnUnonI TrasTe pALavAnI jogavAIono amala karavAnI paNa have bhAgye ja darakAra levAtI hoya che. AnA lIdhe, Apasa ApasanA ahaM (ego) TakarAya tyAre korTa-kacerI ane polisathANAnA daravAje javAnA prasaMgo kalpI na zakAya te hade vadhatA jAya che. ApaNA rAjyanA lokazAhI mALakhAnA kAraNe, kAyadAonI bhAre bharamAra temaja gUMcavaNone kAraNe, tathA ApaNA samasta saMghamAM pravartatA visaMvAdI tathA arAjaka vAtAvaraNane kAraNe, saMgho, peDhIo, TrasTo tathA saMsthAonA vahIvaTomAM, aneka aneka garabaDo pravarte che; zramaNa saMgha ane zAstrAjJAnI mahattA tUTI gaI che; sarvatra svacchaMdatAnuM jora vadhatuM jAya che, ane ApaNe, ApaNuM ja badhuM, ApaNA ja hAthe, bhaviSyamAM sarakAranA hAthamAM soMpI devAnI athavA to sarakArI dakhalagIrI vahorIne ApaNo vinAza vhoravAnI dizAmAM, bahu jhaDapathI AgaLa dhapI rahyA chIe. sarakArane jaino, jaina dharma ane jaina saMsthAo pratye sadbhAva ke sahAnubhUti che tema mAnavAnI jarAya jarUra nathI. teno DoLo to jainonI milakato upara, karoDoabajo kharcavAnI jainonI zakti upara, kyAranoya paDelo ja che. e pratIkSAmAM che ke zikAra potAnI meLe ja jo phAMsalAmAM phasAI jAya to ApaNe anyAya karyAno apajaza vhoravAnI jarUra nathI. AjathI nahi cetIe, to kadAca kyAreya nahi bacIe. (caitra, 2066) 108| Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) gayA patramAM noMdhelA vicArono taMtu A patramAM AgaLa vadhAravo che. saMbhava che ke, badhAne A vAto-vicAromAM rasa na paNa paDe. chatAM aneka rIte A vAto mahattvapUrNa hovAthI noMdhavI jarUrI che. * koIpaNa saMsthA paddhatisara cAle, ane kAyadAnI daSTie bAdha na Ave, te mATe "TrasTa' nI racanA thatI hoya che. ApaNe tyAM praNAlikAgata rIte paMca ane saMghanI vyavasthA cAlI AvatI hatI, tene A "TrasTa' nAmanI navI ane sarakArI ke kAnUnI vyavasthAe khatama karI dIdhI che. paMca ke saMghamAM praNAlikA, maryAdA tathA zAstra ane paraMparA dvArA prApta dhArAdhoraNono mahimA hato; tenuM anusaraNa karavAmAM surakSAno temaja sthiratAno anubhava thato hato. "TrasTa' nAmanI vyavasthA AvatAM ja te badhuM dhIme dhIme lupta thatuM gayuM; gurujano tathA mahAjanonI AmanyA pALavAnuM aLakhAmaNuM thatuM gayuM; ane kAyado ja sarvoparI hoya tevuM valaNa zarU thayuM. paraMparAthI vikhUTA pADatI A vyavasthAe eka bAju dharma ane tenAM aMgonA vAstavika ane paraMparAprApta bodhathI ApaNane vegaLA karI dIdhA, to bIjI bAju "kAyado tyAM bhraSTatA' e sUtranI asaro ApaNane paNa lAgu paDavA mAMDI. * pratyeka TrasTane tenA objects - uddezo hoya che. zAbdika rIte lakhAtA e uddezonA Azaya ke bhAvanAne samajavAnI jarUrI hoya che. e Azayane yogya rIte samaje, tenuM bahumAnapUrvaka anusaraNa karavAno prayAsa kare, tevA TrasTI saheje saheje puNyanuM upArjana karI jAya che. paiso TrasTano hoya, karmacArIo paNa TrasTanA ja pagAradAra hoya, paraMtu uddezo ane tenA Azayane samajIne te pramANenI kAryavAhI karanAra - karAvanAra vahIvaTakartA avazya puNyano bhAgIdAra bane che. paNa tenAthI sAmA cheDe, udezo tathA tenA hArdane samaje nahi, ane tethI avaLI rIte - yatheccha rIte varte; uddezonuM pAlana thavAne badale khaMDana thAya tema cAlatuM hoya to te paNa cAlavA de, to tevA vahIvaTakartA doSanA ke pApanA paNa bhAgIdAra avazya bane. * vahIvaTa be vAnAM Ape che : sevA ane sattA. sevA marajIyAta bAbata hoya che; anukULatA hoya to, tyAre ane teTalI sevA thaI zake - thatI hoya che. jyAre sattA anivArya bAbata che. javAbadAra vyakti pAse sattA athavA adhikAra na hoya to vyavasthAtaMtra khoravAI jAya. paNa muzkelI eTalI ja che ke sattA potAnI dhamatta |109 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe ghamaMDa ane tochaDAI, ghaNIvAra, letI AvatI hoya che. pachI bIjAono ane bIjAonA matano-abhiprAyano Adara nathI raheto; pachI pUchyA vinA ke kahyA vinA kAMI paNa karavAmAM Ave to krodha tathA ahaMkAra UchaLI paDe che. pariNAme, nAnA-moTAno, sAra-asArano tathA hita-ahitano viveka cUkI javAya che. jenAM mAThAM phaLa TrasTe tathA tenA uddezoe ja bhogavavAnAM Ave che. A sthitimAM, sevA to zabdomAM ja rahI jatI hoya che; sattA ja lagabhaga sevAno paryAya banI bese che. vAstavamAM sattAno upayoga sevA mATe thavo joIe. karmacArIo vaMThI na jAya ane kAma bagADI na mUke te mATe; TrasTa ke saMsthAnA udezonuM barAbara pAlana thAya ane Adara-bahumAnapUrvaka tenI mAvajata thAya te mATe; nANAMkIya gerarItithI bacavA mATe; zAstrAjJA temaja kAnUnanA niyamo - bannenuM pAlana supere thAya te mATe, sattAno upayoga jarUrI gaNAya. * koIpaNa saMsthA athavA TrasTanA vAstavika udezo game te hoya; paraMtu samayanA vItavA sAthe eka uddeza mukhya banI jato jovA maLe che; paisAnI Avaka ane bacata. koIpaNa taMtra calAvavA mATe paiso e anivArya Avazyaka bAbata che e nakkI, paraMtu je te taMtranI sthApanA paiso ekaTho karavA khAtara nathI thaI e vAta paNa yAda rAkhavI ja paDe. paiso sAdhana che. sAdhya nahi, e pAyAnI vAta jate dahADe vIsarAtI jAya che, ane bIjAM badhAM sAdhyone gauNa banAvIne ke khoraMbhe pADIne paNa, paiso mukhya sAdhya banI jato, ghaNIvAra jovA maLe che. pachI, keTalA paisA bacyA, keTalI DIpojhITa thaI, keTaluM vyAja vadhyuM, e TrasTanI saddharatA ane sAruM TrasTa hovAnI pArAzIzI banI rahe che. saMsthAnA taMtranI mULabhUta pravRttio ke kAryo, pachI barAbara na cAle, temAM garabaDo ke golamAla thAya, toya jhAjho vAMdho levAnI jarUra rahetI nathI. badhI ja nabaLAIo, pelI Arthika saddharatAnI ADamAM DhaMkAI zake che. aprastuta ja gaNAya tevI eka vAta, A saMdarbhamAM, yAda Ave che te TAMkuM : saradAra vallabhabhAI paTela kahetA ke "koIpaNa saMsthAne sArI rIte calAvavI hoya to tene thoDAka devAmAM athavA toTAmAM rAkhavI; tene chalakAvA na devI." * ApaNe tyAM evI prathA che ke pahelAM koI sArA kArya mATe saMsthAnI racanA thAya. pachI tenA mATe jarUrI phaMDa ekatra karavAmAM Ave. pachI evo vicAra thAya 110. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke AvAM kAryo vadhu pramANamAM karavA mATe thoDuMka vizeSa phaMDa thavuM joIe. eTale te vizeSa phaMDanI mahenata cAle. phaMDa vadhe eTale, kArya na AvI paDe tyAM sudhI, tenI DipojhITa karavAmAM Ave. pachI mUDI kAyama rAkhI vyAjamAMthI ja te te kAryo karavAnuM goThavAya. vadhu vyAja maLe te mATe vadhu phaMDanI mathAmaNa cAle ane A rIte jANeajANe paNa, dharmanA bahAnA heThaLa, anekavidha bhayaMkara pApavyApAromAM ApaNuM dhana rokAtuM jAya, ane e pApavyApAromAM ApaNI mUMgI tathA sakriya saMmati, e rIte, apAI jAya. paNa dhanasaMgraha eTale ke parigraha ane lobhasaMjJAnA jozamAM A khataranAka tathya ApaNe tyAM sAva vIsarAI cUkyuM che. gRhasthone mahAAraMbha ane mahAparigrahanA tyAganA niyamo ApavA tatpara evA saMyamI AtmAo paNa, vividha saMgho-TrasTo-saMsthAo mATe anekavidha phaMDo karAvIne pachI, te DipojhITa banI jaIne tevA ja mahAAraMbhonAM tathA mahAparigrahanAM kAryomAM paraMparAe vaparAya temAM, nimittabhUta, ajANatAM ja, bane che. * ApaNA samAjamAM vyApakarUpe sAMbhaLavA maLato sUra e che ke "paiso ja pradhAna che; paiso bhego karavo, kharcavo nahi; kAma bhale bagaDe ke rakhaDe, ApaNAM derAsaro, upAzrayo tathA tevI anya milakatonI melI, gaMdI ane kacarA-jALAM AdithI bharapUra hAlata joIe tyAre A vAta sAcI lAge che. aMgata dhyAna ApavuM ke cokkasa samayAMtare niyamita dekhabhALa rAkhavI te to havenA TrasTIo mATe zakya ja nathI; evI bhakti tathA cIvaTa koIneya nathI rahI. paraMtu, pagAradAra nokaro rAkhIne temanA dvArA A badhAM kAryo niyamita ane paddhatisara thatAM rahe te jovAmAM paNa have bhAgye ja koIne rasa rahyo che ! mANaso athavA sArA/yogya mANaso rAkhavA nahi. yogya pagAra ApavA ja nahi. mANasane prema tathA vizvAsa ApavA nahi. game tyAre chUTA karI devAnI talavAra tenA mAthe laTakatI ja hoya. tenI sAthe vyavahAra paNa tochaDo, mANasAIbharyo na kahevAya tevo thAya. pagAranI tulanAmAM ghaNuM badhuM vadhu kAma kheMcAvAya, ane te paNa tochaDAIpUrvaka. ane A badhAnA pariNAme mANaso kaMTALe tathA nokarI choDI jAya to "sArA mANaso athavA to mANasa ja maLatA nathI - evI phariyAda karIne aTakI javAnuM ! "dhArmika zoSaNa' kone kahevAya ane kevuM hoya te jovuM hoya to ApaNAM dharmasthAnonA sTAphanI sthiti tapAsavI paDe. AvuM zoSaNa hoya tyAM sArA mANaso Ave nahi, Ave to Take nahi, ane Take to aucta 1999 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khoTAM kAma, corI tathA kAmacorI vagere karyA vinA rahe nahi. ane e rIte jAmI gayelA mANaso bIjA sArA mANasane TakavA paNa na de athavA to sArAne sAro rahevA paNa na ja de. thoDA paisAnI bacata - ochA pagAra ApIne karanArAone, saravALe thatA agaNita nukasAnanuM gaNita koNa samajAve ? * hamaNAM hamaNAM apaNI amuka agraNI saMsthAo, peDhI tathA TrasTa vagerenA vahIvaTadAromAM eka phezana (prathA) paDI gaI che ke amane saMyamI mahAtmAo bahu bahu parezAna kare che. tAjetaramAM ja AvA mitro mane maLelA ane baLApA sAthe kahI gayelA ke ame badhA eTaluM badhuM kAma karIe chIe, javAbadArI saMbhALIe chIe, paNa amane sAdhu mahArAjo thakavI de che. navA navA prazno lAvIne amArAM kAmo vadhArI mUke che; ame herAna thaI jaIe chIe. baLApo kADhavo ane phariyAda karyA karavI, e kuzaLa vahIvaTakartAnI nizAnI nathI, ane zobhA paNa nathI. kuzaLa TrasTI to AvI sthiti kema thAya che tenA maLamAM UMDA Utare ane enI evI to majAnI vyavasthA goThave ke pharIvAra temaNe phariyAda karavI paDe tevI sthiti ja pedA na thAya. kharI vAta e che ke keTalAka lokone AvI kaDhaMgI sthiti pedA thatI rahe ane teno lAbha uThAvI sAdhu-sAdhvIone badanAma karyA karIne temano avAja haMmezAM mATe rUMdhI devAya temAM bhAre rasa hoya che. temanI aNaghaDa tathA ayogya mutsaddIvaTano A eka prakAra gaNAya. meM te mitrone je javAba Apyo teno sAra kAMIka Avo che sau pahelAM to sAdhusAdhvIo ajJAna hoya che, mATe ja teo dvArA tamArI sAme prazno Ave che. temane jo yogya sthAnethI yogya rIte Avazyaka jANakArI maLI jatI hoya; vAtane chUpAvavAmAM na Ave, to 90 TakA prazno UThe ja nahi. paNa upAzrayonI cAra dIvAlomAM vasatA saMyamIo kyAMkathI koIka kharI khoTI vAta sAMbhaLe, eTale temanI lAgaNI dUbhAya. tenI cokasAI karavA teo tamArA menejaro, munIma-gumAstAo tathA nokaro pAse Ave ane pRcchA kare; tyAre temane uDAu-ADATeDA javAbo apAya, makarI ke apamAna karavAmAM Ave, sAcI mAhitI na apAya; TrasTIone pUche ke patra lakhe to paNa javAba TALavAmAM Ave; sAdhu-sAdhvI jANe ke nakAmI ane naDatararUpa hastI hoya te rIte upekSA karavAmAM Ave; AnA pratyAghAto mAThA ja paDe ane tamArI samakSa samasyAo utpanna thAya ja, temAM zaMkA nathI. paNa AmAM kharo doSa kono? 112 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te madhyasthabhAve vicAravuM joIe. saMyamI AtmAo dharmanA, tIrthanA, peDhI tathA TrasTanA zatru to nathI ja hotA! temane sAcI mAhitI pUrI pADo, teo tamane madadarUpa thaze. tamAruM managhaDaMta, upekSAvALuM ane uDAu vartana to temane tamArA pratye avizvAsa ane aruci ja preraze. ane e lokone nahi kahelI vAta ahIM noMdhuM : tIrtha, TrasTa, peDhIonA kharA mAlika to e saMsAratyAgI saMyamIo ja che. TrasTIo tathA vahIvaTadAro to temanA sevaka che : AjJApAlaka sevaka. te lokoe vahIvaTadAronI dharmabhAvanA, dharmazraddhA, pApabhIrutA temaja vahIvaTI kuzaLatA upara bharoso mUkIne temane te vahIvaTa saMbhALavAnI anumati ApI hoya che. tethI temanA te vizvAsane zaMkAmAM badalavAnI utAvaLa, zANA mANase, kema karAya ? vahIvaTI kuneha hoya, mANasane parakhavAnI tathA tenI sAthe kAma pADavAnI nipuNatA hoya, pApano bhaya ane dharmanI daDha bhAvanA hoya, to koI paNa taMtra goThavI tema ja calAvI zakAya che, ane tema karavAmAM kazo ja bhaya ke bhAra bhogavavo paDato nathI. saraLa banIe to badhuM ja saraLa che. (prathama vaizAkha, 2066) dharmanta 113 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) sAdhu jyAre dIkSA le che, tyAre te potAnA parivArajanothI svaicchika viccheda hasatAM haiye svIkAre che, ane saMghanA khoLe potAnuM mAthuM, jIvana mUkI deto hoya che. pachI tenA yogakSemanI, tenA ArogyanI ciMtA tathA kALajI saMgha vahe che. saMgha athavA A ke te zrAvaka ja tenI mAvajata karato hoya che; tenA svajano kadI kyAMya te mATe AvatA nathI - AvavuM paDatuM nathI. AmAM dravya-kSetra-kALa-bhAvane AzrayIne tathA vyaktigata samajaNa, viveka, mAnyatA, dRSTirAga, pUrvagraha ityAdinI vadha-ghaTane laIne ghaNIvAra vAMdho paDe, phariyAda rahe ke AvuM pAchuM paNa thAya; paraMtu chevaTe to upara noMdhyuM te ja yathArtha satya che ke saMgha ja sAdhuno mAbApa che, ane sAdhunA yogakSemano nirvAha hamezAM ane sarvatra saMgha ja kare che. jinazAsananI tathA jaina saMghanI A anupama vyavasthAne tathA abhuta praNAlikAne vaMdana ja karavuM paDe. amAre, sAdhu-sAdhvIone, "amAruM koNa?" "amAruM dhyAna koNa rAkhaze?" evI ciMtA na karavAnI na Ave, evI A saMgha-vyavasthA che. kadIka koI kSetramAM, upara jaNAvyAM tevAM koI kAraNosara, ochuM AvI jAya tevuM bane, to paNa ethI kAMI A saMgha-vyavasthA tUTatI nathI je; ane e ja kharuM mahattvanuM gaNAya. bAkI badhI vAto kSullaka ja. prabhue pravartAvelI saMgha-vyavasthA vizvanI eka ajoDa vyavasthA che. ATalI jUnI, ATalI sugrathita ane suAyojita, atUTa vyavasthA, itihAsanI dRSTie tapAsIe to, vizvamAM bIje kyAMya jovA nahi maLe : na rAjasattAmAM ke nahi koI anya dharma-saMpradAyamAM. A saMghane tenuM potAnuM baMdhAraNa che (zAstro). ahIM kAyado, vyavasthA, anuzAsana paNa che. alabatta, A badhAMnI svIkRtino AdhAra naitikatA, dhArmikatA ane AdhyAtmikatA ja che; kyAMya sattA, bhaya ke dAba-dabAvane A vyavasthAmAM avakAza nathI. kadAca tethI ja, A vyavasthA hajAro varSo thayA chatAM, atUTa-abAdhita-akhaMDa pravartatI AvI che. A saMghanA Azraye asaMkhya dharmakRtyo thatAM AvyAM che; asaMkhya dharmasthAno nirmANa ane nirvAha pAmatAM rahyAM che. A saMghanA AdhAre asaMkhya, lAkho-karoDo saMyamIonA yoga-kSemano nirvAha thato rahyo che. A saMghanI vyavasthA tUTe tema vartana karavuM athavA saMghanI AjJAno ke anuzAsanano bhaMga karavo, tene mahApApa manAyuM 114 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che; te eka jaghanya aparAdha gaNAya che. saMgha e eka dharmasattA che, rAjasattA nahi; eTale te AvA aparAdha karanArane zikSA nathI karato; na karI zake. paraMtu saMghano aparAdhI e jagatanA cokamAM ApoApa ja hINo banI jAya che; loka-hRdayamAM tenuM sthAna rahetuM nathI; loka-najaramAMthI te UtarI jAya che ane karmasattA tene ahIMyA ja ke anya janmamAM, tenA A aparAdhano daMDAtmaka pratyAghAta ApavAnI che, emAM mInamekha nathI. prabhu-paramAtmAnI A saMgha-vyavasthAmAMthI ja bhagavAna buddhe paNa preraNA meLavI hoya tevI pUrI saMbhAvanA che. bhagavAne pahelethI ja cAra prakAranA saMghanI racanA karI hatI. buddhe strIne ayogya gaNIne bAkAta rAkhelI - potAnA saMghathI. buddhanA saMghamAM strIne bahu pAchaLathI - moDethI sthAna maLyuM che, te paNa vyavahAramAM thatA nukasAnane lIdhe. jyAre paramAtmAe to mULathI ja strIne sthAna ApIne caturvidha saMgha sthApyo che. bhagavAnanI dRSTi keTalI sUkSma haze ane vicAradhArA keTalI udAra haze, teno AmAM aMdAja sAMpaDe che. Avo mahAna saMgha, Ama to 24 tIrthakaroe potapotAnA samayamAM racyo hato, paNa Aje prabhu vIrano saMgha che tene paNa aDhI aDhI hajAra varSa thaI gayAM - akhaMDapaNe te jIvaMta che, ane satata pravartato rahyo che. itihAsanI A eka ananya ane noMdhapAtra ghaTanA che. AvA saMghanI adaba-AmanyA jALavIe to jinadharmanI ArAdhanA thAya, ane teno lopa karIe to dharma-virAdhanA thAya. vartamAnamAM paDato ke vasamo kALa che tethI saMghanI maryAdAno lopa karavAnA prasaMgo vAraMvAra-aneka ThekANe banatA jovA maLe che. kSudratAthI bharelAM jIvadaLo bhAre bahumatImAM hoya che, tethI AvuM na bane to ja navAI. agAu saMgha eka pratiSThita, vagadAra, AbarUdAra ane mobhAdAra saMsthA hatI. vRddha ane pIDha mahAjanonA hAthamAM tenuM sukAna rahetuM. saMghanA hisAba-kitAba vagere vividha vahIvaTo mATe teo kAryakaro ke TrasTIonI nImaNUMka karatA; teo vahIvaTI kSetra saMbhALatA, paNa te badhA ja pelA "saMgha" ne javAbadAra rahetA. teo garabaDa kare to temane barakhAsta karavAno adhikAra mahAjanonA hAthamAM raheto. Aje tethI UlaTuM che. mahAjano ane tenA samUharUpa saMghanuM mUlya mIMDA barAbara che. TrasTIo ja potAne saMgha mAne che ane saMghanA sarvAdhikArI gaNe-gaNAve che. dharmatatva 115 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have jeo zrIsaMghane sAmAnya ToLuM gaNatA hoya ane potAne ja saMgha samajatA hoya tevA jIvone "kSudra', 'chIcharA' ane 'pAmara nahi gaNIe to kevA gaNIzuM?A jIvo kSudratAnA bhaMDAra hovAnA; temanI dRSTi ane vRtti paNa zudra hovAnI. phalataH temanI vartaNUkanA kAraNe saMgha-vyavasthA kSINa thaI, thavA mAMDI, ane zAsanamAnya, zAstra-AdhArita vyavasthAnuM sthAna rAjasattA ane tenA kAyadAo dvArA racAyelI vyavasthA levA mAMDI. AnA pariNAme saMghanA ja Azraye vartatAM kAryo sadAya, zramaNa saMsthAnA yogakSema jokhamAya, ane aDhI hajAra varSonI anuzAsita vyavasthA tUTe to tene mATe kone javAbadAra gaNIzuM? tenI phariyAda kyAM karI zakAya? ApaNe sahue, saMghamAM vartatI pratyeka vyaktie gaMbhIrapaNe vicAravA yogya A muddo che. (bhAdaravo, 2067) 110 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) paryuSaNamAM aneka kartavyo karavAnAM hoya, temAM devadravyanI vRddhi paNa eka kartavya che. deva eTale arihaMta paramAtmA. temanuM puNya aciMtya hoya che. temanA pratye sahu koIne bhakti ane samarpaNa hoya ja. tethI temanI bhakti mATe dhana ApavAnuM Ave tyAre jaino mana mUkIne potAnuM dhana ApI detAM hoya che. dhana kharcanArA to dhana ApIne chUTI jAya che. temane to prabhunI ane zAsananI bhaktino amUlya lhAvo maLI ja jato hoya che. samasyA thAya che te to pachIthI thatI hoya che. e ekaThA thayelA dhanano vahIvaTa ane upayoga kevI rIte thAya che te bahu mahattvanuM che. loko to lAkho-karoDonI rakama bole, saMghanA vahIvaTadArone soMpI de, ane bhaktino lAbha maLyAno saMtoSa laI ghera cAlyA jAya che. have e vahIvaTavakartAo teno vahIvaTa kevo kare che; te dhanano sadupayoga kare che ke geraupayoga; teo potAnI managhaData rIte teno upayoga kare che ke koI jANakAranuM zAstra-paraMparAnusArI mArgadarzane laIne kare che; jemanuM mArgadarzana meLave te temanA pratye pakSapAta rAkhanArA athavA temanI sAthe koI prayojana sababa sAMThagAMTha rAkhanArA che ke kema; vahIvaTadAro hisAba cokhkhA rAkhe che ane te jovA-jANavAnI darekane chUTa maLe che ke kema; AvA aneka muddA upasthita thatA hoya che. ghaNA, athavA thoDAghaNA vahIvaTadAro hisAbo rAkhavAmAM tathA tene jarApaNa manamela rAkhyA vinA jAhera karavAmAM pramAdI hoya che; kharekhara to A sthiti temanI AMtarika garabaDa ke malinatAno saMketa ApatI sthiti gaNAya. jAhera hisAba e to satI strInA zIla jevI pavitra bAbata gaNAya. jAhera saMsthAno vahIvaTa karanArAe hisAbo rAkhavAmAM ane jAhera karI devAmAM kadI kasara-kacAza rAkhI na zakAya. paraMtu ghaNA ThekANe to potAnI sAthe kAma karanArA mitrone paNa te hisAbonI jANakArIthI alipta rakhAtA jovA maLe che. zobhAnA gAMThiyA jevA banI rahetA e mitro, hisAbo jovA mAgI zake nahi; mAge to "tamane amArA para vizvAsa nathI, lyo, tame vahIvaTa karajo' - AvuM sAMbhaLavuM paDe - ghaNIvAra. AthI trAsIne tenA mitro kAM to tyAMthI chUTA thavAnuM pasaMda kare, kAM cUpa rahetAM zIkhI jAya. paraMtu cUpa rahenAra vyakti, jo kAMI garabaDa kharekhara hoya to, doSanI bhAgIdAra to bane ja bane. A matakta 119 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadravya jeTalAM ja pavitra ane tethI saMbhALapUrvaka sAcavavA jevAM anya khAtAnA dravyo paNa gaNAya. jema ke jJAnadravya, guradravya, sAdhAraNa dravya, jIvadayAdravya tathA anya vividha dravyo. AmAMnA eka paNa dravyano geraupayoga eTale saMghanA dravyono geraupayoga tathA hAni gaNAya, ane te karavAmAM doSa avazya lAge. saMghanA copaDe ovaluM koIpaNa khAtAnuM dravya te saMgha-dravya che. teno durupayoga karavo te doSa che, saMgha pratye aparAdha che. kyAreka te dhana zarAphI peDhImAM ke beMko AdimAM rokavAmAM Ave, ane tenI sAme vahIvaTakartAne dhaMdhAmAM, vyavahAramAM lAbha maLe; laoNna maLe, vyAjadaramAM rAhata maLe, ovaraDrAphaTanI sagavaDa maLe vagere. e aMge vikaselA saMbaMdho mATe saMghanA dravyano vaparAza paNa thAya. kvacit saMghanAM jIrNoddhAra, bAMdhakAma vagere cAlatAM hoya tyAre tene mATe je patthara, retI, simenTa vagere mAlasAmAna Ave tenI sAthe kAryakartAnA ghara-baMgalAno mAlasAmAna paNa Avato hoya ane kAma paNa samAMtare cAlatuM hoya. ghaNIvAra amuka kArIgaro paNa komana hoya. A sthiti zaMkAspada to che ja, paNa ghaNIvAra zaMkAne sAcI pADanArI paNa hoya che. ghaNA vahIvaTakartAo, derAsara-upAzrayanA ke saMghanA nokaro pAse potAnAM gharakAma tathA aMgata kAma karAvatAM jovA-jANavA maLe che. zAkabhAjI lAvavAM, ghera kAmavALA mANasa na Ave tyAre kacarA - potAM ne rasoI va. karAvavAM, gharadhaMdhAnA kAme dhakkApherA karAvavA vagere. pote kadIka, varasane vacale dahADe 25pa0 rU.nI bakSIsa ApI de, ane te karmacArI derAsarAdinAM kAmomAM garabaDa goTALA kare to paNa AMkha-mIMcAmaNAM thAya, ane tethI saMghanAM kAryo sadAya, bagaDe. AmAM eka tarapha dharmadravyanA bhakSaNano doSa, to bIjI bAju saMghanAM kAryo bagADavAno doSa - ema bevaDI javAbadArI Ave. saMghanA Azraye utsavo, ujamaNAM, upadhAna, yAtrA vagere kAryo thAya ane te mATe aDhaLaka dhana Ave; tyAre kyAreka te kAmonI sAthe koI vahIvaTakartAnAM aMgata prayojano-kAmo paNa patI jatAM hoya che. alabatta, moTAbhAganA loko AvuM badhuM calAvI le che ke bhale laI jato, kAma to kare che ! | mahotsavo va. thAya tyAre moDI rAtre saMghanI oNphisamAM ke pachI bahAra hoTalo va.mAM nAstA - pANInA dora cAlatA to aneka ThekANe jovA maLe. enAM bilo saMghanI peDhI para ke utsava mATenA phaMDa upara ja paDe. dharmAdAnuM khAvAnI Adata 118. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDyA pachI bIjuM khAvAnuM ochuM phAve. badhAM vyasanomAM sahuthI bUruM vyasana te dhamadAnA bhakSaNanuM vyasana gaNAya. je khAya, khavaDAve, khAvAmAM ke khAnArane sAtha Ape, khabara chatAM aTakAve nahi, A badhAM samAnapaNe gunegAra bane che. ghaNA evuM mAne che ke derAsara pAse lAkhonuM phaMDa paDyuM che, teno upayoga sAdharmikomAM ne zikSaNa-ArogyanAM kAmomAM karavo joIe. potAnI AvI mAnyatAne teo krAMtikArI mAnyatA gaNAve. upara jaNAvyuM te tamAma prakAranA loko, zAstro, saMgha ane zAsananA moTA aparAdhI che. temane vahelAmoDA paNa AnAM mAThAM phaLa avazya maLatAM hoya che ane jo koIkavAra prabaLa puNyayoge pote bacI jAya to temanI pachInI peDhIoe - putra - putrI - pautrAdi parivAre, temanI te karaNInAM azubha phaLa avazya bhogavavAnAM Ave che. e lokoe potAnuM jIvana nibhAvavA mATe dayAmaNAM banIne bhIkha mAgavAno vAro Ave che, ane bIjI nukasAnIo thAya te to laTakAmAM. eka kahevata, kadAca agAu koI patramAM TAMkI paNa haze, yAda Ave che te TAMkIne viramuM - khetI kare tene khAdha paDe, vepAra kare tene vIte kaLiyuganA A jamAnAmAM, dharmAdAno vahIvaTa kare te jIte.... astu. (Aso, 2067) dharmatattva |119 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) pratiSThA' nA padArtha zrIharibhadrasUri mahArAje potAnA graMthomAM bahu adbhuta rIte varNavyA che. temaNe varNavelA keTalAka padArtho jANIe : (1) jinamaMdira banAvavuM hoya to ATalAM vAnAM jarUrI che. 1. zuddha bhUmi; 2. kASTha-pASANa vagere dravyo paNa zuddha hoya; 3. nokarI-karmacArIonuM zoSaNa na thavuM joIe; 4. potAnA zubha AzayanI satata vRddhi thatI hoya : ATaluM maLe tyAre jinamaMdira baMdhAvI zake. te baMdhAvanAra paNa nyAyanItithI dhana kamAyelo hoya; buddhimAna, udAra AzayavALo, sadAcArI ane vaDIlone mAnya banelo hoya to ja baMdhAvI zake. (2) vAstuzAstranI dRSTie yogya bhUmine zuddha bhUmi gaNAya; te paNa nItithI kharIdelI hoya, koIne chetarIne ke herAna karIne meLavelI na hoya; ane te pachI paNa te dharatI para jinAlaya baMdhAvAthI paDozIone saMtApanuM kAraNa na banavAnuM hoya, to te bhUmi zuddha gaNAya. vaLI, tyAM AsapAsamAM rahenArA itara lokone paNa dAna, sanmAna ane satkAra vagere ApIne anukULa karavA ghaTe, e loko jo sAnukULa thAya to te temanA mATe bodhibIjanI bhUmikA banI zake. (3) IMTa, patthara vagere dravyo, tenA utpAdako pAsethI yogya mUlya ApIne kharIdAya ane pachI vidhipUrvaka sthaLa para lAvavAmAM Ave. to lAkaDuM paNa devI-devone arpaNa thayela upavanamAMthI na levAya; bIjethI ja levAya; te paNa vAMkuMcUkuM na hotAM sIdhuM hoya, sthira hoya, tAjuM hoya, gAMThA vagaranuM nirdoSa hoya. (4) jinAlaya saMbaMdhI lAkaDuM vagere kharIdavA-lAvavAthI mAMDIne tamAma kriyAo kAryomAM zukana jovAM ja joIe. zukanathI cittotsAha vadhe che. (5) nokarone dharmamitra samajIne rAjI rAkhavA; temane chetaravA nahi, temano geralAbha uThAvavo ke zoSaNa karavuM nahi; yAda rahe ke ApaNe dharma karavAno che, e zubha/zuddha bhAvanA thakI ja thaze, bahAnAbAjI ane koIne chetarIne nahIM ja thAya. (noMdha:- derAsaronA, dharmasthAnonA, vihAradhAmonA, saMghonA tathA tIrthonA tamAma TrasTIo tathA vahIvaTadArone A pAMcamI kalama arpaNa che. devadravyanuM tathA 120. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TrasTanuM hita sAcavavAnA temaja phaMDa bacAvavAnAM bahAnA heThaLa nokaronuM bhayAnaka zoSaNa, morArajIbhAI desAInI bhASAmAM kahevuM hoya to dhArmika zoSaNa', ApaNA vahIvaTadAro kare che. Ama karavAmAM temane AvAM zAstravacanono Dara nathI, mAnavatA ane anukaMpA paNa kanaDatAM nathI; ane kAyadA paNa naDatA nathI ! to koI oDiTara te lokone AvA zoSaNakAryathI bacavAnI salAha paNa Apato nathI ! badhAnuM pramANika lakSya eka ja che paisA bacAvavA, phaMDa vadhAravuM, epha.DI.vadhAravI, ane vahIvaTa karavo. pachI saMgha, TrasTa, saMsthA khADe jAya, nokaro Take nahi, corI kare ke paeNdhI jAya, mULa hetu, Azaya athavA lakSya cUkAI jAya, to koIneya temAM vAMdho nathI. A badhAMnuM pariNAma kyAreka vahIvaTadAronA bhraSTAcAra ane goTALAmAM Ave che, to kyAreka vahIvaTakartAonI dharmabhAvanA sAva khUThI thaI javA sAthe temanA svabhAvamAM asatya, prapaMco, kAvAdAvA ane deva-guru-dharma pratyenI durbhAvanAo chavAI jatAM hoya che.) (1) jinamaMdira taiyAra thatAM ja temAM padharAvavA mATe jinabiMba taiyAra karI zakyA jhaDapathI te temAM sthApavuM; kemake tenAthI te maMdira devAdhiSThita thAya ane to tenI unnati thAya. derAsarane khAlI rAkhavuM te ucita nathI. (2) biMba banAvanAra zilpIne, tenA samaya para ja, bahumAnapUrvaka, potAnA vaibhavane anurUpa kiMmata, zubha bhAve arpaNa karavI joIe. e mUrtikAra vyasanI na hovo joIe. (3) biMba banAvanAra kArIgarane jeTalAM jeTalAM saMtoSajanaka kAraNo maLe, teTalAM teTalAM te kAraNo biMba-nirmANanAM kAraNo banI rahe. arthAtu, te mUrtikAra jema vadhu saMtuSTa thAya tema karavuM, tenAthI te biMba vadhune vadhu zreSTha ane bhAvotpAdaka bane che. (4) mUrtikAra upara aprIti dAkhavavI e vAstavika rIte bhagavAna upara ja aprIti dAkhavyA barAbara gaNAya. te saghaLA anarthonuM kAraNa che, pApa che, ethI evI aprIti na karavI joIe. dharmatatva 121 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) zilpInI traNa avasthA hoya : bALa, yuvAna, vRddha. dareka uMmaranA kAraNe thatI A tamAma avasthAonA dohalA-manoratho judA judA hoya che. tenA te traNe uMmarane lagatI tamAma manoratho pUrNa karavA joIe. dA.ta. bALakanI avasthAne anurUpa ramakaDAM vagere ApavAM vagere.... jinabiMbamAM ghaNIvAra ghaNAne traNa avasthAnAM darzana thatAM hoya che. savAre bALaka lAge, bapore yuvAna dekhAya, saMdhyAkALe vRddhatvano bhAva anubhavAya. jinabiMbanA A bhAvone kalpanAthI nihALavA, ane te pramANe prabhu samakSa te te vastuonAM bheTaNAM dharavAnA saMkalpapUrvaka te te padArtho zilpakArane arpaNa karavA - ema vAta samajAya che. tethI jinabiMba atyaMta jIvaMta banI jaze. (6) biMbanA mUlya peTe apAnArA paisAmAM jo koI anyano paiso anucita rIte AvI gayAnuM lAge, athavA AvI gayo hoya, to "te hissAnuM puNya jenA paisA hoya tene maLo !" evI bhAvanA keLavavI joIe. tenAthI te dhanamAM bhAvanI zuddhi umerAze. (7) pratimA moTI hoya, bahu sohAmaNI hoya, sonuM vagere kiMmatI dravyonI banelI hoya, tenAthI kAMIka vadhu viziSTa phaLa maLe evuM nathI. phaLa to ApaNo Azaya/bhAva kevo sAro/zuddha che te AdhAre ja maLe che. (8) umadA Azaya/bhAva eTale evo bhAva je Agamone anusarato hoya, Agamavida puNyAtmAonI bhakti vagere karAvato hoya, prasaMge prasaMge AgamavacananI smRti karAvato hoya tevo bhAva prazasta gaNAya. AvA Azaya thakI racAvela jinabiMba lokottara biMba gaNAya, ane te abhyadaya karAvavA dvArA paramapada pamADI Ape che. jyAre AvA AzayavihoNuM biMba laukika biMba bane che, je mAtra abhyadaya ja karAve che. zAstranA bhAvo gahana hoya che. te bhAvone zakya eTalA saraLa banAvIne samajAvavAno A prayatna karyo che. koIka vyaktine paNa AmAMthI kAMIka maLaze to teno AnaMda anero haze. (vaizAkha, 2069) 122/ Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) paryuSaNa - ArAdhanA parva to AvyAM tema vahyAM jaze. ApaNe lokoe ApaNane AvaDI tevI ane gamI teTalI ArAdhanA paNa karI lIdhI. paraMtu te badhAMnI asara ApaNA jIvana upara paDI kharI ? keTalI paDI ? e bAbata jANe ke ApaNe vIsarI ja jaIe chIe. Ama kema ? hamaNAM, ane Ama to ghaNIvAra, koIka paricita-aparicita janonAM maraNanA samAcAra maLatAM rahe che. temAM ghaNAkharA laukika mRtyuthI ja maratAM hoya che. keTalAka samAdhipUrvaka maraNa pAmyA hovAnuM paNa jANavA maLe che. samAdhino sAdo artha eTalo ke aMta samaye gADha vedanA tathA rogo hoya to paNa, hAyavoya ke phariyAdane badale mukhamAM navakAramaMtra hoya, sAdhubhagavaMta ke sAdharmika jevAM svajanonA mukhe navakAra sahita dharma maMgalanuM zravaNa cAlatuM hoya, DaoNkTara ane davAkhAnAnI paLojaNothI svayaM nirlepa hoya, ane A sthitimAM pUrNa jAgRti sAthe, saune khamAvIne, cAra zaraNAM svIkArIne AvyAkuLapaNe vidAya levI te. AvI samAdhi kone maLe ? kyAre maLe ? keTalAMne maLe? karavAthI maLe? e viSe UMDo vicAra karIe tyAre ApaNI sAmAnya samaja anusAra je javAba jaDe che te kAMIka Avo che : je vyakti AMtarika rIte saraLa hoya, kUDa-kapaTa tathA mAyA-prapaMcanI kuTilatA jenA lohImAM vaNAI na hoya, mAyA ane jUTha ane koInAM chidro joyA karavAnI vRttine badale sAcukalo, nirdabhI ane guNarAgI evo jeno vyavahAra tathA vartana hoya, potAnAthI dharma nathI thato, pote ghaNAM pApa sevyAM che - seve che te pratye je bhItarathI sabhAna hoya ane prasaMge prasaMge te aMgeno potAno kaDhApo sahajapaNe pragaTa karyA karatI hoya, AvI vyakti mahadaMze samAdhi meLavI zake che. dharmanI kriyAo vadhAre kare tene samAdhi maLe evI mAnyatA ApaNe tyAM pravartamAna che, paNa temAM khAsa vajUda nathI. dharmanAM kAmomAM ghaNuM dhana vApare tene samAdhi maLe tevI paNa dhAraNA hoya che, te paNa bhAgye ja sAcI Thare che. dharma ghaNo karIe, paraMtu dila sApha na hoya; anyanA doSo joyA karavA ane mAyA ne jUTha sevA karavAM, to te saraLatAnI nizAnI nathI. moTAbhAge, ghaNo dharma karanArA - dharmatatva 123 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke ghaNuM jANanArA AtmAo, saraLa ochA ane kuTila adhika, evA ja jovA maLe che. jIva dharmI paNa hoya ane saraLa paNa hoya to to sonAmAM sugaMdha bhaLe. paNa duniyAnI najare dharmI na hoya athavA ocho dharmI hoya, paNa cittanI bhUmikA tathA sAmAnya vyavahAra kuTilatAthI para hoya, dharma-dharmInI anumodanA ane sAthe sAthe potAnI khoDa-khAmIo pratye sabhAnatApUrvaka khinnatA anubhavato hoya, to jIva pelA prakhyAta banelA dharmI karatAM to niHzaMka ghaNo AgaLa hovAno ane tevA jIvane samAdhi tathA samAdhimaraNa maLavAnI taka ghaNI ujjavaLa gaNAya. dharma mANasane saraLa banAve che, dharmano ghamaMDa-dharma hovAno ahaMkAra tene kuTila ane jUTho banAvI mUke che. ApaNe saraLa banavuM che ke kuTila ! athavA ApaNe saraLa chIe ke kuTila? tenI cakAsaNI karavAnA temaja tenI bhUmikA bAMdhavAnA divaso eTale paryuSaNa parvanA divaso. A divasomAM ArAdhanA to karIe ja, sAthe sAthe manomaMthana paNa karIe, ane ApaNe zuM - kyAM ne kevA chIe, tenI cokasAI karI laIe. saraLa banavuM e cittazuddhine notaravA barAbara che ane tenuM phaLa samAdhirUpe sAMpaDe tevI pUratI zakyatA che. kuTila banavuM ke banyA rahevuM emAM cittane tema ja jIvanane azuddha karavAnI viSamatA rahelI che. e hoya ane dharma ghaNo ArAdhIe, to paNa tenuM zubha phaLa alpa maLe che, ane jIvanamAM to nahIM ja, paNa maraNamAM paNa pachI samAdhi maLavI durlabha banI jAya che. ApaNo lakSyAMka nizcita karavAnI A veLA che. tene sArthaka karIe, veDaphIe to nahi ja. astu. (bhAdaravo, 2063) 124] Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) thoDA ja divasamAM paryuSaNa parva AvI rahyAM che. keTalAka gacchamAM to atyAre, prathama bhAdaravAmAM ja paryuSaNa cAlI rahyAM che. temanA pramANe saMvatsarI prathama bhAdaravAmAM hoya che. ApaNA pramANe te bIjA bhAdaravAmAM Ave che. TUMkamAM, jenA jagatamAM paryuSaNAparvanI ArAdhanAno avasara AvI pahoMcyo che. koIka bhAgyazALI vyaktie hamaNAM evo saMdezo vaheto mUkyo che ke A gacchavALA prathama bhAdarave saMvatsarI kare, to bIjA gacchamAM bIjA bhAdaravAmAM thaze; amuka loko cothanA divase karaze, to keTalAka pAMcame karaze; Ama cArathI pAMca saMvatsarI thaze, temAM mAre kaI saMvatsarI karavI joIe? kaI saMvatsarI sAcI? e vyaktie A rIte eka gatakaDuM karyuM hoya ema paNa bane, ane ApaNe tyAM pravartatA matabhedo paratve vedanAbhIno kaTAkSa karyo hoya to paNa banavAjoga che. paraMtu A viSaya eTalo badho aTapaTo che ke emAM vivekI mANase bahu UMDA UtaravA jevuM nathI, ke jhAjhuM DahoLavAyogya paNa nathI. A bAbata eTalI badhI cavAI - gavAI gayelI che ke A bAbata para, zAstrAdhAre ke vyavahArathI, kAMI paNa bolIe to paNa te pakSapAtI athavA asvAbhAvika ja banI rahe. ApaNane ApaNA gharanA matabhedo bahu moTA-pahADa jevA lAge ke kaThe. paraMtu duniyA tarapha najara karo to jaNAya ke IsAI dharmamAM paNa seMkaDo paMtho che, ane tArIkha - kelenDaronA aneka matabhedo che. muslima dharmamAM paNa aneka paMtho che ane e badhAmAM bApe mAryA verajhera pravarte che. temanAmAM paNa Ida ane evA divasomAM be mata jovA maLe che. hindu dharmamAM paNa baLeva, dazerA, divALI, hoLI jevA tahevAronI tithiomAM vividha paMcAMgo pramANe vividha mato che e to hamezAMno ApaNo anubhava che. e ja rIte, ApaNe tyAM paNa aneka gaccho ane mato che, paraMparAgata rIte che. temAM judA judA gacchanI judI judI saMvatsarI Ave to temAM Azcarya athavA AghAta pAmavA jevuM zuM che? enA nimitte vikhavAda ke vivAda ke kleza sarjavAno koI matalaba nathI. zAstradRSTie vicArIe to, kSAyikabhAve ja koI matabheda nathI hoto; kSayopazamabhAve to matabhedo thAya ja. emAM dareka matavALA ema mAne ke ame ja sAcA, bIjA khoTA; to te vAta jarA vicAraNA mAge che. vyavahAra rIte joIe dharmatattva |125 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to kAM to badhA ja mata sAcA lAgavA joIe; kAM to badhA ja khoTA lAgavA joIe. jo e badhAmAMthI koI eka mata sAco che ema TharAvavuM hoya to te mATe kevaLajJAnI ke viziSTa jJAnI puruSa joIe. jo ke mane lAge che ke ApaNA sahunA Agraho eTalA badhA daDha - UMDAM mULa ghAlIne majabUta banI beThA che ke atyAre tevA koI jJAnI Ave ane koI eka matane sAco gaNAvI anyano niSedha kare, to te jJAnIne paNa ApaNe jJAnI lekhe svIkArIe nahi; ane jo AvI mAnasikatA hoya to ApaNAmAM matabhedo na hoya to ja navAI. paryuSaNanA matabhedo to kadApi ukalavAnA nathI, e sAdA satyane mane ke kamane svIkArI lIdhA pachI paNa, te mudde samAdhAna meLavavAno sahelo ane yogya rasto e che ke A viSayane laIne kadI kleza na karavo; A sAcA ane pelA khoTA - evA abhiprAyo bAMdhavAthI ane bolavAthI bacatAM rahevuM, ane tevA klezamAM koI kheMcI javA mAge to tenA bhoga na banavuM. je je gacchanA AcAryoe jyAre, je je rIte paryuSaNa tathA saMvatsarI karI che ke karavAnuM TharAvyuM che, te tamAme potapotAnA kSayopazama anusAra zAstrasApekSabhAve ja karyuM che. koIne paNa zAstraviruddha karavAnuM na ja game. kSayopazamamAM ane tethI jAgatI samajaNamAM jarUra phera hoya. eTale koIneya khoTA kahevA ke gaNavA te vivekI jIvane na zobhe. vivekI jIvo to pote je paraMparA pramANe karatA hoya tene zraddhApUrvaka yathArtha mAnIne ArAdhanA karavAnuM vicAre. yAda rahe, parva ArAdhanA mATe che; vivAda, virodha ane joza vadhAravA mATe nahi. ane eka mahattvanI vAta e che ke je bIjAne khoTA mAne ane kahe te kyAreya sAcA hotA nathI. amerikA vagere kSetromAM vasatA keTalAka jainomAM vaLI navo ja pavana upaDyo che. temane judI judI saMvatsarI tema ja te mATenA matabhedo jacatA nathI, eTale temaNe evo vicAra vaheto mUkyo che ke bhAdaravA mAsamAM athavA ogaSTamAM je pahelo ravivAra Ave te dahADe saMvatsarI karavI, ane tene anulakSIne 8 dahADAnAM paduSaNa karavAM. prasaMgopAtta A lokoe bIjI paNa keTalIka vAto goThavI kADhI che. jemake saMvaccharI pratikramaNa bahu lAMbuM cAle che, temAM ekanAM eka sUtro vAre vAre bolavAnAM Ave che. ATaluM lAMbuM amane na phAve. eTale eka sUtra bIjI vAra na Ave te rIte, tathA ghaNAM sUtro ja kADhI nAkhI tenA sthAne cokkasa sUtro tathA tenA arthano 12. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-cintana vagerenuM saMkalana karI eka - savA kalAkanuM pratikramaNa ghaDI kADhela che, ane te pramANe kare paNa che. vaLI, hamaNAM enI vAta paNa cAlI che ke "sarvamaMgalamAMgalya" e zlokamAM pradhAna sarvadharmANAM jaina jayati zAsana" e be vAkyo barAbara nathI; bIjA dharmone UtArI pADe tevAM che. AmAM anekAntavAda khaMDita thAya che, jaina dharma saMkucita dekhAya che vagere. AthI, sAMbhaLavA pramANe, A be lITIo te lokoe navI banAvI badalI kADhI che. majAnI vAta to e che ke emanI AvI AvI harakatomAM emane koI koI AcAryanuM samarthana ke sahamatI paNa sAMpaDyAM che. jaina zAsana, tenAM rahasyo, tenA padArtho, tenI zAstrAnusArI paraMparA, tenA vidhi-niSedha vagerethI taddana anabhijJa, thoDAMka pustako tathA bhASAMtaro vAMcIne niSNAta ke vizeSajJa banI gayela loko dvArA thatI AvI saMgha, zAsana, zAstra, paraMparAthI pratikULa pravRtti, te AtmAo mATe keTalI khataranAka, doSarUpa tathA hAnikAraka banI jAya teno temane koI aMdAja nathI. to jemane Ano aMdAja haze athavA hovo ja joIe tevA AcAryAdi paNa temane temanI AvI bAbatomAM zI rIte ke kayA Azaya - apekSAthI saMmati ApatA haze te paNa eka vikaTa savAla che. eka siddhasena divAkara bhagavaMte "sUtro prAkRta bhASAmAM che te barobara nathI; huM saMskRtamAM DhALuM" eTalo vicAra mAtra karyo ane te mATe pAchI gurunI - saMghanI paravAnagI levAnI hiMmata karI, teTalAmAM to saMghe-gurue temane ujhamAM ugra prAyazcitta ApyuM ! to AjakAla cAlatA, paryuSaNA ke saMvatsarInA matabhedothI akaLAIne potAnI ApamatIthI managhaDaMta pheraphAra karavA ke te mATe himAyata karavI ane temAM samarthana ApavuM te keTalo moTo zAsana-saMgha pratyeno aparAdha banI rahatuM ! A, ane upara varNavI tevI harakato karavAmAM Atmika dRSTie keTaluM badhuM nukasAna thaI zake tenI khabara na hoya to ja A harakato karI zakAya. bAkI jaina paraMparA pAse A badhIya vAtonA khulAsA che, ane AmAM - A muddAomAM je gaMbhIra rahasyo che, je vizvavatsala artho che, tenI jANakArI paNa che ja. sAra e ke vyartha, samajaNa-vihoNA virodhamAM ke parivartananA mohamAM phasAvuM te vivekI AtmAne zobhe nahi. . (prathama bhAdaravo, 2068) dharmatattva 120 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) atyAre to paryuSaNanI ArAdhanA cAlatI haze. have, vyApaka varasAda pachI, ArAdhanAmAM ane ujavaNImAM navatara ullAsa pravartaze te ghaNuM majAnuM thayuM che. A divaso tapasyAnA che. Thera Thera moTAM-nAnAM tapa thayAM che, thaI rahyAM che. A vakhate mAsakSamaNa ane siddhitapa agra krame che. sAmUhika tapa-ArAdhanAnI eka khUbI e che ke temAM eka sAthe seMkaDo loko joDAtAM hovAthI vAtAvaraNa ullAsabharyuM banI jAya che. jo AgotaruM prabhAvanAnuM pralobhana ApavAnI ayogya prathA baMdha thaI jAya, ane potAnI zaktino vicAra karyA vinA ja dekhAdekhIthI ke caDAmaNIthI tapamAM joDAI jaIne pAchaLathI apamRtyu athavA gaMbhIra bimArIno bhoga banI jatA loko jarAka sabUrI rAkhatA thAya, to AvA samUha tapa eka alaga ja juvALa ane bhAvanAtmaka vAtAvaraNa sarajI zake. samUha tapanI bIjI eka vicitratA te temAM AvatAM pAraNAMomAM thatI bhojanasAmagrInI hoya che. pAraNAMmAM ke vacce AvatAM besaNAmAM na pIrasavI ghaTe tevI sAmagrI temAM banatI hoya che, je joIne koI lalacAya ane khAya ane pachI te avaLuM paDe ja. viveka bhAgye ja jaLavAto hoya che. ane A badhAmAM jayaNA nAmanA pAyAnA tattvanI to sadaMtara gerahAjarI ja rahetI hoya che. rasoDAmAM, jamaNa pUrve temaja patyA pachI, kevI sthiti hoya che te joIe to ja khyAla Ave ke jayaNAvihoNo tathA viveka vagarano tapa kevo hoya. jo A badhuM ja samajAya ane sacavAya, to samUha tapanI majA anerI ja hoya. jo ke AvuM bhAgye ja bane che. moTAbhAge to Ayojako tathA kAryakaro tathA vahIvaTadAro mahArAja AgaLa jUThuM ja bole ke badhuM jayaNAthI ane dharmanA niyama mujaba ja thAya che, thayuM che, kahyuM tevuM ja che; ame garabaDa karIe ja nahi; amArA karatAMya rasoyA vadhu jANakAra che, vadhu kALajI le che vagere. sAra eTalo ke dharmakaraNI gaNAtI pravRttiomAM paNa AMkhamiMcAmaNAM, asatya ane ajayaNA have mAnya banI javA lAgyAM che. Ama thavAnuM kAraNa eka ja che : tapa sahaja nathI rahyuM ane samajapUrvakanuM nathI rahyuM. mahattvAkAMkSAo, lAlasA, lokaiSaNA ane mAnaiSaNA jevI eSaNAo vagere jevAM aneka kAraNosara tapa asahaja banI jAya che, ane emAM aNasamajanI mAtrA paNa vizeSa jovA maLe che. 128 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanA zAsananuM, bhagavAnanuM tapa sahaja tapa che, ane te karanAro samajapUrvaka ja kare che. ArAdhanA, karmanirjarA, sukRta ane te dvArA jIvananuM sAphalya, paraloka sudhAravAno Azaya, A badhI bAbatone tapanA ArAdhanathI keLavavAnI samaja hoya, jAge, tyAre je tapa thAya te sahaja tapa hoya. Aje paNa ApaNe tyAM, ekaladokala ke samUhamAM, A rIte tapa ArAdhanArA loko ghaNA ghaNA hoya ja che, jovA maLe ja che, temanI anumodanA karavI e paNa eka sarasa sukRta gaNAya. bhagavAnanuM tapa e Atmadamana mATe nahi, paNa malina vRttionA zamana mATe thatuM tapa che. malina vRttionuM zamana thAya eTale AtmA ane indriyonuM damana ApoApa thaI ja jAya. e mATe pachI jorajulama ke baLajabarI karavAnI nathI rahetI. tapamAM ApavAmAM AvatAM paccakkhANa paNa vRttionA zamana mATe ja che. niraMkuzapaNe bahekatI vRttio tapanA paccakkhANathI ja aMkuzamAM Ave, zake, evo bodha te ApavA-levA pAchaLa kAma karato hoya che. koI baMdhanAtmaka e bAbata nathI ja. sahaja tapa eTale kevuM tapa? evo savAla thAya to te svAbhAvika che. eno javAba eTalo ja ke je tapa karavuM na paDe, anAyAse ane ApameLe thAya-thatuM rahe, tenuM nAma sahaja tapa. bhagavAnanA AvA atyaMta sahaja tapanuM varNana, ApaNA eka ajaina ciMtake, A zabdomAM karyuM che. "ghaNA lokonA manamAM prAmANika prazna UThe che ? mahAvIrano mArga kaSTayukta damanano mArga na hato ? A praznanI chaNAvaTa sahajanA saMdarbhe na thAya to kRSNa sthitaprajJane badale sukhavAdI Thare ane buddha paNa vyavahAru sukhavAdI Thare. mahAvIra nathI samajAyA tethI dehadamanane ane kaSTAnubhavane amathI pratiSThA maLI che. mahAvIre upavAsanuM samayapatraka nahotuM banAvyuM. emaNe vastratyAgano saMkalpa nahoto karyo. emaNe brahmacaryanI pratijJA nahotI lIdhI. mAnava-itihAsamAM ATalA badhA upavAsa ATalI sahaja rIte thayA haze kharA? A upavAsa karavAmAM nahotA AvyA. dehabhAna kharI paDyuM ane AtmabhAna khIlI UThyuM tyAre udbhava pAmatI AnaMdadazAmAM anAyAsa thaI gayelA upavAsanuM sauMdarya samajavA jevuM che. e ja rIte mahAvIre vastratyAga nahoto karyo; emanAM vastra kharI paDyAM hatAM. AvuM ja emanA brahmacarya mATe kahI zakAya. kaSTAnubhavanA pAyAmAM dehabhAna raheluM che ane dharmatatva 129 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dehabhAna hoya tyAM ahaMkAra hoya ja. nirviSayI manano AnaMda pragaTe tyAre AtmabhAva enI caramasImAe pahoMcato haze. e avasthAmAM damana anAvazyaka ane aprastuta banI rahe ema bane." (le. guNavaMta zAha) tapa sahaja banavA mATe che. tapa ApaNI AvazyaktAo ghaTADI Ape che. jenA vinA na ja cAle tenuM nAma Avazyaka. tapa ApaNane e zIkhave che ke atyAra sudhI jenA vinA nahotuM cAlatuM tenA vagara paNa rahI to zakAya che! to te Avazyaka zI rIte gaNAya ? ApaNI AvazyaktAnAM mULa ghaNIvAra AsaktimAM paDelAM hoya che. Asakti jIvanane asahaja banAve che, svabhAvathI ApaNane aNasamaju banAve che. tapa e A aNasamajane, asahajatAne, tenA mULa jevI Asaktine dUra karavAnI eka saraLa prakriyA che. tapa vaDe jo A traNa vAnAM dUra thAya to jIvana avazya sahaja banI rahe. jene Asakti, apekSA, AvazyakatA alpa haze tenuM tapa khUba AnaMdadAyI haze. evA tapasvIne zarIra pratye ke anya koInA pratye kazI phariyAda nahi hoya. apekSA - asahajatA - phariyAda - Avo krama vicArI zakAya. nirapekSa hoya te sahaja hoya ane tethI tene koI phariyAda paNa na hoya. dhana ke anya prakAranI prabhAvanA maLavAnI lAlacathI thatuM tapa asahaja hoya che. mAna, nAma, prasiddhinI jhaMkhanAthI thatuM tapa sahaja nathI hotuM. potAno vaTa pADavA, koIne dekhADI devA athavA anyane UtArI pADavA khAtara thatuM tapa to tapa ja na kahevAya. koI rekorDa breka karavAnA bhAvathI thatA tapane tapano darajjo kema ApI zakAze? vividha pralobhano ApavAnI jAherAta dvArA karAvavAmAM AvatA tapane tapa gaNIe to paNa teno maratabo ghaTe to che ja. tapa nirAzasabhAve karavAnuM che. tapa Atmika guNono vikAsa thAya ane viSaya-kaSAyanI vAsanAo ghaTe te AzayathI karavAnuM hoya che. bAhya koI paNa lAbha te tapanA ADalAbha gaNAya, jenI AzA - apekSA rAkhavAnI hotI nathI. tapa potAnI zArIrika sthiti, tabiyata ane kSamatAne dhyAnamAM rAkhIne karavAnI bAbata che. ubharo AvI jAya ane tapa karavA mAMDe, pachI jo tabiyata bagaDe ke ajugatuM bane, to tapa vagovAya, zAsananI hIlanA thAya, ane tapa karanAra pApano bhAgIdAra thaI paDe, to te azakya nathI. A badhuM ja tapa karatAM dhyAnamAM laIe to sahaja tapa saMbhavita bane kharuM. 130. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAta nA kara Ano artha e nahi ke tapano abhyAsa na karAya, na karavo. e to karavo ja joIe, paraMtu sahajabhAve. sahaja abhyAsa - sahaja tapa. mananI nirmaLa ane samajaNapUrvakanI bhAvanA sAthe tapano abhyAsa thAya, to tevA loko, zAsanamAM dAkhalArUpa tapasvI - ArAdhaka avazya bane. astu. paryuSaNanA nimitte tapadharma viSe ATaluM pragaTa cintana ApaNane upakAraka nIvaDe evI bhAvanA.... (dvitIya bhAdaravo, 2068) dharmatattva |131 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) comAsuM eTale AnaMdanI mosama. sAdhako mATe sAdhanAnA divaso, kheDUto mATe khetInA ane pAkanA divaso, ane vyApaka samAja temaja pazu-paMkhIo mATe ThaMDaka pAmavAnA divaso eTale comAsuM. ArAdhaka jIvo A divasomAM ArAdhanA karaze, svAdhyAya karaze, ane te dvArA bhavano thAka UtAratAM jaIne AnaMdamAM magna banaze. vihAra-zrame zramita munigaNa, sthiratAnI A RtumAM zAstrasvAdhyAyamAM parovAIne, vitelA 8 mAsa ane AvanArA 8 mAsamAM paDelI ghaTane ke pahelA toTAne bharapAI karavAno sabaLa udyama karaze. jo ke AjakAla cAturmAsa e zrAvakalakSI vyavasthA jevAM banI rahyAM che. sAdhue potAnI tamAma zakti ane kSamatAno upayoga, zrAvakone dharma karAvavAnA prayojanamAM ja karavAno eka rivAja paDI gayo che. pariNAme vyAkhyAna ane pratikramaNa - e be pUratA ja maryAdita rahetA A 4 mahinA, vidhavidha tapa-japaanuSThAno, phaMDaphALA ane vahIvaTo vageremAM ane tenA AyojanamAM ja vahI jAya che. phalataH eka bAjuthI sAdhuvarga potAnI sAdhanA tathA svAdhyAyane gumAve che, to bIjI bAju, anAyAse ja zrAvakone AdhIna banIne jIvato eka Ayojaka athavA vahIvaTakartAono varga Ubho thaI jAya che. zrAvako, pachI, A vargano phAyado uThAvatA rahe che. bagaDe to mahArAjanuM bagaDe che, ApaNe zuM ? ApaNI to vAha vAha ja thAya che ne ! AvuM mAnasa, pachI, keLavAI jAya che. AtmArthI jIvo A badhAM pratye sAvadha thatAM hoya che. temanA manamAM temanuM lakSya spaSTa hoya che ke mahinAo sudhI vihAra ane vividha dharmAnuSThAnomAM ApaNo svAdhyAya sIdAto rahyo che, tene pAcho bharapAI karavAmAM A comAsI sthiratAno sadupayoga karI ja levo joIe. Ama, lakSya baMdhAyuM hoya tyAM comAsAnI sthiratA e vAvaNInI ane laNaNInI - baMnenI mosamarUpa banI rahe che, ane teno AnaMda avarNanIya ja hoya che. cAturmAsanI manabhAvana mosamano AraMbha thaI rahyo che tyAre kaSADhasya prathamavase, aSADhI bIjanA kacchI nUtana varSanA tema ja rathayAtrAnA zubha divase, ApaNe ArAdhanAno zubhAraMbha karavo che. 132. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanA e cAturmAsane saphaLa banAvanAro padArtha che. A mosamamAM sahu vizeSa tapa, japa, kriyA ane svAdhyAya kare evI sahaja apekSA rahe che; rAkhavI game che. jo ke AjakAla ApaNe tyAM ArAdhanAnA anuSThAnomAM ArAdhanA karatAM AraMbha-samAraMbha vadhu hoya che. ApaNAM upAzrayAdi dharmasthAno have sAvadya pravRttinAM kArakhAnAM banyAM che. saMkhyA, AMkaDA, nAmanAnA vyAmohamAM tathA A badhuM thAya to ja dharma karyo - karAvyo gaNAya tevI bhramaNAmAM rAcanArA jIvo vyApakapaNe, sAdhu tathA zrAvaka ema baMne vargamAM jovA maLe che. pariNAme sAvadya kriyAo vadhatI jAya che. niravadya sthAnonAM pavitra AMdolano tathA paramANuo AraMbha-samAraMbhathI kharaDAIne apavitra bane che. tethI tyAM thatI dharmakaraNI paNa niprANa ane klezasaMklezamaya banatI jAya che. je A badhuM rokavA prayatna kare, te virodhI, avyavahAru ane vediyA gaNAya che. tethI temaNe mauna pakaDavuM paDe che, ane "sI pona hAM tava patnI ?" to "nardI tava ne vahAM taka vanane ro" e nIti apanAvIne rahevuM paDe che. kALAMtare niravadyatAno mArga, khyAla visarAI jaze, ane AvA sAvadyamAM ja dharma hovAnuM sthira thaze. mArganA A vilopanA pApanA sahabhAgI ApaNe badhA ja thaIzuM ! paNa "araNyarudana' no koI artha nathI rahyo have. (aSADha, 2069) dharmatattva |133 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) nUtana varSanI prArthanA tamArA, mArA ane sahu koInA manamAM eka ja kAmanA, bhAvanA tathA prArthanA ke nUtana varSa maMgalamaya ho ! sukhamaya ane sukhadAyI ho ! saunuM zubha thAya ! koInuM paNa azubha na thAya ! deva, guru tathA dharmano prabhAva sahu anubhavo, ane te prabhAvathI sahu koI sukhI bano ! ApaNI AjanI maMgala prArthanA AvI ja hoya e svAbhAvika che. paraMtu ekalI bhAvanA ke prArthanAthI kAMI na vaLe. kartavyavihoNI, saMkalpa vagaranI ke AcaraNa vinAnI korI bhAvanA ke zAbdika prArthanAthI jhAjho artha na sare. bhAvanAne sArthaka TharAvavI hoya to kartavya adA karavAnI tatparatA keLavavI paDe. prArthanAne saphaLa banAvavI hoya to kaMIka Thosa, nakkara saMkalpa karavo paDe, ane e saMkalpane amalamAM paNa lAvavo paDe. ApaNe Aje tapAsIe - ApaNI jAtane ke ApaNe kevo saMkalpa karI zakIe tema chIe ? athavA koI saMkalpa karI zakavA jeTalI tAkAta ApaNAmAM bacI che ke nahi ? ghaNA lokone tamAku, guTakhA, dArU, sigareTa jevAM vyasano choDavAnuM kahevAmAM Ave to teo spaSTa nA kahI de che. "amArAthI AvI pratijJA, AvuM vacana pALI nahi zakAya', ema ughADechoga bolIne teo potAnI azakti jAheramAM darzAvatA hoya che. AvuM ja bIjI bAbato mATe paNa hoya che. dharmanuM AcaraNa karavAnI vAta hoya ke pachI adharmanuM AcaraNa TALavAnI vAta hoya; ubhaya prakAranI bAbatomAM loko potAnI azakti jAhera karavA sivAya kAMI ja karI zakatA nathI. AvA lokone pachI gusso nahi karavAnI, TI.vI.vagerethI bacavAnI, bIjAne kSamA ApI saMbaMdho sudhAravAnI vAta karavAmAM Ave, to te paNa jacatI nathI; ane te mATe paNa teo potAnI azakti jhapATAbaMdha jAhera karatAM acakAtA nathI. jenAthI, je karavAthI ke nahi karavAthI, potAnI jAtanuM bhaluM thatuM hoya, tabiyata bagaDatI aTakatI hoya ke jIvana ane saMbaMdho sudharatAM hoya, tevI koI paNa bAbata mATe jo ApaNe saMkalpa levA tathA AcaraNa karavA taiyAra na hoIe to, upara varNavelI, navA varasanI prArthanA zI rIte phaLaze? kevI rIte te phaLadAyaka banaze? ane jo prArthanA ja nakAmI paDaze, to pachI ApaNA mATe zraddheya-zraddhAno viSaya 134. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM raheze? ane zraddhA vinAnuM jIvana bojarUpa to nahi banI jAya? gaMbhIratAthI vicAra karavo ghaTe, A prazno para. samajadAra ane jIvana pratye prema dharAvanArA jIvoe kevA saMkalpa karavA joIe te juo : "jouM chuM, tame nava varSe kevA nizcayo karo cho : na bole tene bolAvajo. je na Ave tene ghera jajo. je risAya tene rIjhavajo . ane A badhuM temanA bhalAne sAruM nahi, paNa tamArA bhalAne sAruM karajo ! jagata leNadAra che. ApaNe tenA karajadAra chIe." (mahAtmA gAMdhI) kevI adbhuta vAto che ! AvI vAto mATeno Adara ane rasa, ApaNA manamAM jema vadhato jAya, teTaluM ApaNuM jIvana vadhu svastha, vadhu sughaDa, vadhu samRddha banaze, e niHsaMdeha satya che. sara prabhAzaMkara paTTaNInI eka kAvyapaMkti sAthe A patra ATopIe : "jagata A kSetra sevAnuM, maphata sevA karI levI prabhue janma ApyAnI, karajadArI bharI devI." ApaNo Ajano divasa, nUtana-varSAraMbha, AvA madhura zubha saMkalpanA amIthI chalakAI raho ! ane AjathI AraMbhAtuM navaluM varSa, A AkhAye varSanA aMta sudhI, ApaNA jIvanane zubha kartavyothI ane sad AcaraNathI ajavALI denArUM ho ! (kArtika, 2066) - - - - - mitva | Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) jema jema samaya vaheto jAya che tema tema nityanavA banAvo banatA rahe che. emAM AnaMdadAyaka ochA hoya che, ane AghAta Ape tevA vadhu hoya che. mRtyu, jIvaleNa akasmAto, asAdhya bimArIo, kleza-kaMkAsa, korTa-kacerI, saMgharSa vagere prakAranA prasaMgo ja savizeSa banatA jovA tathA sAMbhaLavA maLyA kare che. A badhI vAto evI che ke te viSe maLatI jANakArIthI ApaNA haiyAne kheda ke du:khano ahesAsa avazya thAya. jyAM sudhI lAgaNIzUnya athavA saMvedanabadhira nathI thaI jatA, tyAM sudhI to Avo ahesAsa thavAnuM anivArya paNa che. AvI kSaNomAM kAM to thAka lAge, kaMTALo Ave, ane kAM to vairAgya ane bodhano udaya thAya. kaMTALo hatAzA bhaNI dorI jAya. hatAzA e dhImI AtmahatyA ja gaNAya. vairAgya samajaNanA gharamAM laI jAya, ane samajaNa e AtmakalyANano mArga gaNAya. saMsAramAM ghaTatI pratyeka sArI-mAThI, gamatI-aNagamatI ghaTanA kaMIka ne kaMIka bodha ApatI jatI hoya che; kAMI ne kAMI zIkhavADI jatI hoya che. e bodha jene samajAya, e zikSA jene gamI jAya, te jIva, ochAmAM ochuM, AtmaghAtI evA nakArAtmaka valaNathI cokkasapaNe ugarI jato hoya che. AtmakalyANanA paMthe cAlI zakIe to to khUba uttama, paNa tema na karI zakAya to paNa, AtmaghAtanA - nakArAtmaka valaNanA paMthethI pAchA vaLI javAya, to te paNa ochI vAta nathI. pratyeka ghaTanA ghaTanA ja hoya che, ane te sRSTinA ke niyatinA acUka-aphara kAyadA pramANe ja ghaTatI hoya che. ApaNane te ghaTanA ane tenAM kArya-kAraNa samajAya nahi eTale ApaNe te kSaNe rAjI ke nArAja thaI jatAM hoIe chIe. ApaNA manane na gamatI ghaTanAne ApaNe durghaTanA kahIe chIe, ane AghAta anubhavIe chIe. ApaNane managamatI ghaTanAne ApaNe hoMze hoMze vadhAvIe chIe ane teno AnaMda mANIe chIe. kharekhara to A ApaNA gamA-aNagamAnI ja nIpaja hoya che. kudaratanA gharamAM to koI ghaTanA sArI ke kharAba hotI ja nathI. tyAM to Everything is in order no ja niyama cAlato hoya che. 130 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajaNa Uge, viveka vikase, to upara varNavI tevI mAnasikatA keLavI zakAya che; ane A sthitine ja vairAgyanI pUrvabhUmikA tarIke ApaNe oLakhAvI zakIe chIe. ApaNA cittamAM, saMsAranI kSaNe kSaNe ghaTita thatI jatI ghaTanAonA svIkAranI AvI sahaja samajaNa udaya pAmo ! (mAgazara, 2066) astetta 236 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) hamaNAM eka majAnI vAta vAMcavAmAM AvI. jagatamAM cAra prakAranA mANaso hoya che, tenuM varNana karatAM e vAkyo ja ahIM TAMkuM : "bIjAnA duHkhe sukhI thAya tevA manuSyo : pApI bIjAnAM sukhe duHkhI thAya tevA loko : IrSyALu koInAM sukhe sukhI thAya tevA mANaso : samRddhAzrImaMta koInAM duHkhe duHkhI thAya tevA jano : saMta vAMcavAnI sAthe ja manomana prazna Ugyo ApaNe A cAra paikI kayA prakAramAM AvIe ? savAla mahattvano che. paNa teno javAba nakkI karavo jarA agharo che. sAco ke vAstavika javAba meLavavA mATe ApaNe ApaNA mananA UMDANamAM DokiyuM karavuM paDe, ane ApaNI vartaNUko tapAsavI paDe. eka DokTara, kazA ja vAjabI kAraNa sivAya, sAravAra mATe AvelA dardIne jayAre vividha TesTa ane riporTanA cakarAve caDAvI de che tyAre tenuM sthAna ArAmathI A 4 paikI prathama kakSAmAM mUkI zakAya che. eka vakIla, taddana sAmAnya ane samajAvaTa ke zANapaNabharI salAhathI ukelI zakAya tevI bAbatamAM, asIlane korTe caDavAnI salAha Ape tyAre te A 4 mAMthI prathama krama potAnA mATe aMke karI le che. eka sAdhu, AzvAsana pAmavA AvanArA, saMsAranI ghaTamALathI dAjhelA bhaktane, AzvAsananA ane hetanA be mIThA bola thakI ThAravAne badale graho ane maMtra-taMtrAdinA ravADe caDAvI de che, tyAre te potAne A 4 mAMnI prathama haroLamAM ApameLe goThavI deto hoya che. sAmAnya saMjogomAM ekabIjAne maLatA loko parasparanA vakhANa karatA jovA maLe che. sAmAne sAruM lagADavA mATe ja thatI A ceSTA keTalI kRtrima hoya che tenI khabara, jyAre koI eka vyakti kAMI takalIphamAM AvI paDe te vakhate tenA vakhANa karanArI bIjI vyakti taraphathI je pratibhAva nIkaLe che te jovAthI ja paDatI hoya che. IrSALu loko moDhe khoTekhoTA vakhANa karatA rahe che ane sAthesAthe, jenA vakhANa kare te kyAre pachaDATa khAya ke nabaLo paDe tenI AturatAthI pratIkSA karatA hoya che. 138 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAnuM sukha joIne sukhI thanAra keTalA? koIkane TharatA joIe tyAre ApaNuM haiyuM zAtA ane AnaMda anubhave evuM ApaNA jIvanamAM kyAreya bane kharuM? potAnA dIkarA-bhAI-svajanane thALe paDatA joIne rAjI thaIe te to moha che, svArthabharyo moha ! jenI sAthe kAMI ja nisabata ke sagapaNa na hoya tevI vyaktine duHkhamAMthI bahAra AvIne sukhI thatI joIe, jANIe ane jarUra paDye tene sahAyaka banIe to ja ApaNe kharA zrImaMta ! ane paranA - koInA duHkhe duHkhI thavuM e to bhagavAna pachInI bIjI haroLano darajjo pAmavA jevI bAbata gaNAya. DaoNkTara mATe kahI zakAya ke A smiling Doctor is a mini edition of God. ema AvA mANasa mATe paNa cokkasa kahI zakAya ke koInA duHkhane joIne vihaLa banI jAya ane pachI tenAM duHkhane maTADavA ke haLavuM banAvavAmAM potAnI badhI zakti kharacI nAkhe tevI vyaktine saMta ja kahI zakAya. saMta eTale Next to God. savAla eTalo ja ke A 4 mAMthI ApaNe kaI kakSAmAM chIe? ApaNI bhUmikA kaI che? athavA kaI hovI joIe? A savAlanA pramANika javAba upara ja ApaNI sAramANasAI athavA mANasAIno madAra che. pAchaLanI be kakSAo keLavatAM kadAca vAra lAge ke kaThina lAge tevuM kadAca bane; to paNa ApaNe eTaluM to nakkI jarUra karI laIe ke ApaNuM sthAna pahelIbIjI e be kakSAmAM to na ja hoya; nahIM ja hoya. ApaNo nirdhAra hoya ke ame koIne duHkhI joIne sukha to nahIM ja mAnIe ane bIjAnI caDatI thatI joIne ame akaLAmaNa to nahIM ja anubhavIe. ame saMta bhale na hoIe, saMta bhale na banI zakIe, paNa ame pApI ane adekhAIrSALu to nahi ja thaIe. Avo nirdhAra ane teno niraMtara sabhAnapaNe amala - e ApaNI pragatino sAco mApadaMDa ane AdhAra banI raheze. * (mahA, 2066) evolete 236 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) ApaNe eka vAta vAraMvAra sAMbhaLatA hoIe chIe ke A jIvana ghaNuM ja mUlyavAna che, kiMmatI che, ane tene gametema veDaphI nAkhavuM na joIe; tene sArthaka banAvavuM joIe, vagere vagere. Aje A aMge eka savAla pUchavo che ke ApaNA manamAM, ApaNA A jIvananI kiMmata keTalI che ? ApaNane paisA sivAyanI koI paribhASA samajAtI paNa nathI ane mAphaka paNa AvatI nathI. eTale A savAlane ApaNe e paribhASAmAM DhALIne ja vicArIe : ApaNA A jIvananI kiMmata keTalA paisA gaNAya ? keTalA paisAmAM ApaNuM A jIvana ApaNe vecI zakIe ? vAparI zakIe ? bacAvI zakIe ? pote ja potAnI kiMmata nakkI karavAnI che; bIjA pAse ke dharamanA kAMTA para e nakkI karAvavA javAnuM nathI. potAnA jIvananI kiMmata darekane potAne ja khabara hoya, ane e paNa jene khabara na paDe tenA jIvanamAM vyarthatA sivAya kAMI nahi hoya. uparokta savAla para vicAra karatAM eka nAnakaDI kathA yAda Ave che. ekavAra eka karoDapati zAhukAra pANImAM DUbavA lAgyo. kAMThA para seMkaDo loko hatA, paNa vahetAM pANImAM chalAMga mArIne tene bahAra kADhI lAvavA jeTalI hiMmata koInAmAMya nahotI. e vakhate eka garIba yuvAnane thayuM ke game tema karIne paNa Ane ugAravo joIe; maravA na devAya. e kUdI paDyo ane pelA zAhukArane bacAvI lIdho. bahAra AvI gayA pachI karoDapati zeThe gajavAmAMthI eka paiso kADhIne bacAvanAra yuvAnane bheTa ke inAma tarIke Apyo. e jotAM ja tyAM UbheluM ToLuM gAjI UThayuM : A kaMjUsa zAhukArane ame barAbara oLakhIe chIe. AvAne to maravA ja devAno hoya; bahAra kaDhAya ja nahi.... ityAdi. barAbara e ja vakhate ToLAmAMthI eka phakIra AgaLa Avyo, ane zAMta svare e bolyo H are bhAI, AmAM ATaluM badhuM bUmarANa macAvavAnI zI jarUra ? A zAhukAre potAnI - potAnA jIvananI kiMmata keTalI thAya che - te teNe pote ja AMkI ApyuM che. A mANasa jo DUbI gayo hota to duniyAne eka paisA jeTaluM ja nukasAna thAta ! - ane loko tarata vIkharAI gayA. 140| Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vicAra have ApaNe karavAno che ke kaMjUsanI jagAe ApaNe - huM ke tame hoIe, to ApaNe ApaNI - ApaNA jIvananI kiMmata keTalIka AMkIzuM ? ApaNane DUbatA ugA2nA2ne ApaNe zuM ApIzuM ? thoDAka rUpiyA ? ekAda dAgIno ? athavA evuM ja - eTaluM ja kazuMka ? yAda rAkhIe ke ApaNe je paNa ApavAnuM che te ApaNI jiMdagInA badalAmAM ApavAnuM che, ane eno artha ApaNI jiMdagInI ApaNe AMkelI kiMmata tarIke ja thavAno che. vAstavamAM, jIvananI kiMmata rUpiyA-AnA-pAImAM mApI zakAya ja nahi. jIvana e arthamAM amUlya che. ApaNI jiMdagI bacAvanArano badalo rUpiyA-paisAmAM ApI zakAya ja nahi; enA kAje to kyAreka ApaNI jiMdagI kurabAna karavI paDe ne to paNa te ganImata che. bhAvanAtmaka mUlya ja enuM sAcuM mUlya che. jo bhautika jiMdagI bacAve tenuM mUlya ATaluM badhuM hoya, to je sAdhujano, gurujano, sajjano, ApaNA jIvanane kharAbe caDatuM aTakAve, avaLe raste jatuM bacAve, khoTI sobata, bAbata ane kharAba saMskAro thakI ugAre, aneka durguNo tathA aniSTothI pAchuM vALe, temane ApaNe kayuM mUlya cUkavIzuM ? Arthika rIte A loko ApaNane kAMI ApatA nathI. zArIrika rIte e badhA ApaNI koI jAtanI rakSA karatA nathI. sAMsArika ke vyavahArikarUpe e loko ApaNane koI rIte madadarUpa thatA ke thavAnA nathI. eTale emanI pAsethI bhautika dRSTie to ApaNe kazuM ja khATavAnuM nathI hotuM. ane chatAM, jo emaNe ApaNane TokyA na hota to ApaNe ADA ravADe caDI gayA hota. emaNe ApaNane TokyA na hota to ApaNo ahaMkAra phATIne dhUmADe gayo hota. emaNe saveLA ApaNane vALyA na hota to ApaNe khoTI sobatane sArI mAnIne tenA chaMde caDI jAta, ane to aneka avaguNonA zikAra banyA hota. emaNe ApaNane TokI-TapArIne sArA raste vALyA pachI paNa, ApaNA para vizvAsa na mUkyo hota to Aje ApaNe je chIe te hota kharA ? emaNe ApaNane lAyaka gaNIne AgaLa lAvavAnI kozIza na karI hota to ApaNI hesiyata Aje che te hota kharI ? to ApaNe pAMcamAM pUchavAlAyaka thaI zakyA hota kharA ? na to je satpuruSonA upakArathI, vizvAsathI ApaNe ApaNA jIvanane anaitika ane kusaMskArI banavAthI ugArI zakyA hoIe, temanA te bhAvAtmaka kAryano badalo dharmatattva 141 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe zI rIte cUkavIzuM? temanA pratyenI zraddhA - bahumAna - saMdubhAvo vadhArIne ke pachI temanI vAto pratye kleza, aruci ane dhRNA dAkhavIne ? yAda rahe, ApaNA jIvananI kiMmata, eka paiso che ke ochIvattI che, te ApaNe ja nakkI karavAnuM che. ApaNI jiMdagI ghaDanAra ke ene bacAvanArane e kiMmata sAthe kazI ja levAdevA nathI. levAnuM paNa ApaNe ja haze, devAnuM paNa ApaNe ja. ApaNo javAba ApaNane yogya paNa puravAra karI Apaze, athavA tuccha paNa sAbita karI Apaze. pasaMda sabakI apanI. paraMtu eka vAta kyAre paNa bhUlavA jevI nathI ke puruSone tuccha loko kadI pasaMda AvatA nathI. jo ke AnI sAme e paNa eTaluM ja sAcuM che ke tuccha lokone sajjanonI vAta kadI gaLe UtaratI nathI. kevo majedAra meLa jAme che, nahi ? eka majAnI vArtAthI ja patra pUro karIe : eka zeTha. paragAma javA nIkaLyA. vATamAM nadI Ave. oLaMgavA mATe hoDImAM besavuM ja paDe. besanAre bhADu paNa ApavuM paDe. bhADuM cAra AnA mAthAdITha. zeTha te ApyA ane hoDImAM beThA. e ja vakhate eka sAdhu tyAM AvI caDyA. temane paNa sAmAkAMThe pahoMcavuM'tuM. paNa bhADAnA paisA kyAMthI lAve? hoDIvALAe paisA vinA besavAnI nA pADI dIdhI. sAdhu mauna rahyA. e joIne zeThane dayA AvI. kahyuM : sAdhujInA cAra AnA huM ApuM chuM, tuM emane laI le. khalAsIe sAdhune besADI dIdhA, ane jotajotAmAM sAme pAra pahoMcADI paNa dIdhA. kinAre UtaryA pachI sAdhunuM abhivAdana karIne zeThe kahyuM : mahArAja ! eka vAta kahuM ? jarUra kaho." mAre to eTaluM ja kahevuM che mahArAja, ke paisA hatA to nadI pAra UtarAyuM." A sAMbhaLatAM ja sAdhu malatAM malakatAM bolyA. nA zeTha ! paisA hatA mATe nahi, paisAno tyAga karyo mATe nadI pAra avAyuM, paisA gajavAmAM ja paDyA rAkhyA hota to pAra na UtarAta ! zeTha zaramiMdA banIne jhUkI paDyA ! AvI zaramiMdagI ApaNA caherA para kyAre Ugaze ? (phAgaNa, 2066) 142 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) A varSanI garamI e sAcA rUpamAM kALajhALa garamI rahI. uSNatAmAna to dareka varase rahe ja che, paNa A vakhate temAM je tIvratA ane ugratA hatI te asahya mAtrAmAM rahI. AvA kAtila divasomAM eka sthAnamAM sthiratA karI hoya to paNa tana-manane vyAkuLa banAvI mUke tevo ukaLATa, ghAma hoya che, to vihAra karavAno hoya to to kevI kaparI kasoTI thAya tenI kalpanA to vihAra karanArA sAdhusAdhvIone ja AvI zake. vihArakSetramAM aNadhAryA, judA judA rastethI AvatAM sAdhu-sAdhvI bhegAM thaI jAya, jagyA eka ja hoya athavA nAnI hoya, tyAre ghaNIvAra khullI osarI ke parazALamAM rahevAnuM Ave jyAM ughADo taDako patharAto hoya. kyAMka vaLI upara patarAM hoya tevI zALAmAM jagyA maLe, tyAre divasa-rAta bhaThThInI AgamAM zekAvAno lhAvo maLI jAya. to amadAvAda, vaDodarA jevAM zaheromAM dhoma dhakhatA tApamAM baLatA rastA para dUra dUra cAlIne javAnuM hoya - AhArAdi mATe. DaoNkTaro A badhuM joI-jANIne Thapako Ape ke tame jaina sAdhuo kevA mUrkha cho ke AvI sthitimAM raho cho ! AmAM jhADA-ulaTI-DihAIDrezana badhuM ja thaI zake ! tamAre have amuka tamuka vastu vAparavI joIe, vagere vagere. to bhAvika loko sahAnubhUtibharyA bola bole ke ApaNe to e.sI. ne paMkhAno upayoga karIe, phrIjanAM ne baraphanAM pANI paNa pIe; mahArAja sAhebane to A badhuM kazuM ja na maLe, to temanuM zuM thatuM haze? AvA lokonI AvI vAto sAMbhaLIe tyAre, ThaMDInI RtumAM jaLAzayanA kinAre kAusagga karanArA sAdhu mane joyA pachI, bharauMghamAMthI jAgI gayelAM mahArANI cellaNAnI, "te sAdhu ma.nuM zuM thatuM haze ?' tevI vAta yAda AvI jAya. kyAreka ArogyanI viSama samasyAne kAraNe anivAryapaNe, koIka sAdhusAdhvIne, apavAdonuM sevana karavuM ja paDe tevI sthiti paNa pedA thAya. Ave vakhate sahAnubhUtinI sAthe sAthe dabAyelA svarathI TIkA paNa thatI rahe che. AvI kSaNo Ave tyAre, apavAdasevanane lIdhe duHkhI thayelA te sAdhu-sAdhvI bevaDuM kaSTa anubhave evuM paNa bane che. A badhIye vAto bhale hoya, paraMtu e eka vAstavika tathya-satya che ke hajAro saMyamI AtmAo AvI bhISaNa ane koI rIte sahana na karI zakAya tevI garamImAM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa vihAra kare ja che; tapasyA paNa kare ja che; kazI sukha-sagavaDanI apekSA rAkhyA vinA garamIne - uSNa pariSahane veThe ja che. garamI viSe phariyAda jarUra kare, akaLAmaNa paNa anubhave, paNa paMkhA jevAM sAdhanonuM sevana karavAnI icchA suddhAM na kare. saMyamajIvananI AvI niSThAne zatazaH praNAma ! emane koIe parANe dIkSA levA preryA nahotA. saMyamamAM veThavI paDanArI A badhI viSamatAothI teo ajANa nahotA. to jANI-samajIne Avo Akaro paMtha apanAvanArA e bALa, yuvAna, vRddha, glAna bhagavaMtone, Atmahita khAtara, AvuM kaSTa veThatAM ane ArAdhanA karatAM jovAno lhAvo, A kaparA kALamAM paNa, ApaNane maLe, e ApaNuM keTaluM moTuM sadbhAgya gaNAya ! ATalI samajaNa vikasI jAya, to pachI kadI koInI TIkA karavAnI malina vRtti nahi jAge. garamI vadhI che. varSe varSe have vadhatI ja javAnI che. kemake vRkSo ane vanaspatio ane tenAthI chalakAtAM jaMgalo lagabhaga kapAI kapAIne sapATa thaI gayAM che. cAre tarapha simenTa-koMkrITanAM makAno-bAMdhakAmo chavAyAM che. DAmaranAM roDa, pANI varase tene jamInamAM UtaravAnI kyAMya jagyA nathI rahI. te pANI kAM gaTaramAM ne kAM dariyAmAM vahI jAya. dharatI bhInI na thAya to garamanI garama ja rahe, eTale dharatImAMthI sAMpaDatI ThaMDaka paNa have khatama thaI gaI. uparathI sUryatApamAM tapatA Ara.sI.sI.nA bAMdhakAmo thakI to Aga varasavAnI ja. gAmaDAMmAM paNa audyogika vikAsane kAraNe khetara nAbUda thayAM che, khetIvADI ekadama ghaTI rahI che. AMkaDA bhale lalacAvanAra vAMcavA maLe, paNa vAstavikatA e che ke khetI ne khetaro bahu jhaDapathI ghaTI gayAM ne ghaTI rahyAM che. te jamInomAM udyogonA plAnTsanAM nirmANa thAya che ane tenA jherI rAsAyaNika kacarA AsapAsanI dharatIne tathA temAMnAM jaLasrotone naSTa bhraSTa karatAM jAya che. jamInanAM jaLasroto tathA nadInA pANIno moTo hisso udyogo bharakhI jAya che. samudramAM krUDanA tathA audyogika rasAyaNonA kadaDA bahu moTA pramANamAM ane ghaNA vegathI ThalavAI rahyAM che. tethI vAdaLAM samudrI pANI kheMcI varasAdI jaLamAM rUpAntarita karI varasAdarUpe varasAve te prakriyAmAM paNa bhaMgANa paDavAmAM che. kAcanI imArato, e.sI. ane ekjhosTa phena jevAM sAdhano dvArA vAtAvaraNamAM pheMkAtI ja jatI uSNatAnuM ghAtaka hade vadhatuM pramANa, kArakhAnAMo tathA vAhano dvArA prasarye jatI pradUSaNajanya uSNatA, A badhuM lakSyamAM 144|| Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAmAM Ave, to Aje ahasaupaNe tIvra lAgatI garamInuM lojika avazya samajAya. ane A pramANa AvatIkAle keTaluM tIvra banI vadhaze-vakaraze teno aMdAjha paNa maLI rahe. phariyAdo karavAnuM choDIne, zarIranI suMvALapa ghaTe ane sahanazIlatA vadhe tevI - sAdhusAdhvI jevI - jIvanapadhdhati ghaDanArA ja have jItaze ne jIvaze e nakakI. (jeTha, 2016) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) AjakAla sarvatra Positive Thinking nI vAto bahu thAya che. ApaNA manamAM saMgharAyela nakArAtmaka valaNo Negativities ne dUra karavAnI salAha ApaNane vAraMvAra maLatI rahe che. nakArAtmakatAne nAbUda karavAnuM ane hakArAtmakatAne vikasAvavAnuM zIkhavavA mATe niSNAto dvArA zibira-seminAro paNa puSkaLa thAya che. temAM hajAronI rakama bharIne ghaNA ghaNA loko jAya paNa che. to A viSayanI samajaNa ApatAM pustako paNa bajAramAM DhagalAbaMdha maLe che. koIka nikaTanA snehIsvajana taraphathI pIDA pAmelI vyaktine paNa, "cUpa rahejo, bolavAnuM nahi; AvuM badhuM mana para nahi levAnuM; bhUlI javAnuM' jevA vAkyaprayogo dvArA, hakArAtmaka banavAnI zikhAmaNo, satata maLatI ja hoya che. thoDAMka varSo pahelAM pojhiTIva thiMkiMganI ATalI badhI carcA, A rIte, nahotI thatI. have khUba thAya che. kAraNa? kAraNa eTaluM ja ke jyAM sudhI mANasamAM sahaja dhIraja, zAnti, sahanazIlatA, gaLI javAnI tathA jatuM karavAnI vRtti hatI, tyAM sudhI, te hakArAtmaka rIte ja jIvato ane vartato hovAne kAraNe, tene A badhI salAha-seminAra-zIkhAmaNonI jarUra nahotI. pojhiTiviTI e teno sahaja svabhAva hato. AjanI sthiti judI che. have negeTiviTI e ja manuSyano sahaja svabhAva banI gayo che. Ajano mANasa azAnta che. adhIra che. sahana karavuM e tene bhAgye ja mAphaka AvatuM hoya che. taNakamijAja, vAte vAte ke nahi jevI vAte ukaLI UThavuM - A badhuM tene svabhAvagata hovAnuM anubhavAya che. seMkaDe eMzI jaNA mATe te zorTa-TemparDa-gussAbAja hovAnI phariyAda sAMbhaLavA maLe che. chIcharo ahaMkAra ane tarata samatulA gumAvato mijAja - e AnuM nidAna che. akathya ane asahya hade vakarelI negeTiviTInA be pAyA che. eka, kSudratA; be, ahasiSNutA. AjanA manuSyamAM nAnI nAnI - chIcharI vAtane paNa svIkArI levAnI ke jatI karavAnI taiyArI nathI. enA atyaMta chIcharA abhimAnane cheDAI jatAM jarAya vAra nathI lAgatI. e kahe ke "A vAta, vastu mane nathI gamatI', eTale tamAre mAnI svIkArI levAnuM, enuM kAraNa ene na pUchAya. kAraNa pUcho to vAta vadhAre vaNasaze. 14| Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje thatAM moTAbhAganA klezo, kajiyA, mArAmArI - badhAMnAM mULamAM A be vAnAM ja hoya che. mANasane dhIrA paDavAnuM nathI AvaDatuM nathI gamatuM. calAvI levAnuM ene kabUla nathI hotuM. udAra thavAnuM to e samajato ja nathI. potAnI bhUla ke khAmI jovAnuM ane svIkAravAnuM enA lohImAM nathI hotuM. atyaMta chIcharo, atyaMta tochaDo, atyaMta caMcaLa ane atyaMta adhIro che Ajano mANasa. Avo mANasa, potAnI negeTiviTIjhane kAraNe jyAre hAre che, thAke che, tyAre chevaTe moTI rakamo kharacIne zibira-seminAro bharavA mAMDe che. zAMti paNa paisA vaDe kharIdavAnI ! AvI sthiti ApaNAmAMnA ghaNAnI haze, hoI zake. emAMthI bacavA mATe, bahAra nIkaLavA mATe AjathI ja sAbadA thaI javuM paDe. ApaNA puNya ApaNane guruo maLyA che. temanAM vyAkhyAno, koIpaNa kharcALa seminAro karatAM sastA to che ja, vaLI zreSTha paNa che. emanI pAsethI je pojhiTiva thiMkiMga maLaze, e game tevA niSNAtanA seminAra bharavAthI paNa nahi maLe e nakkI che. ApaNe sahu ApaNI negeTiviTijha dUra karavAno udyama vinA vilaMbe karIe. (zrAvaNa, 2066) kI dharmatattva |140 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) zrI hemacaMdrAcArya pAMca varSanA hatA tyAre teo potAnA guru zrIdevacaMdrasUri bhagavaMtane vaMdana karavA gayelA - potAnI mAtA sAthe. te vakhate gurunuM Asana khAlI hatuM te joIne teo tenA para besI gayelA ! emanI A harakatathI mAtA akaLAya tyAM ja bahArathI AvI pahoMcelA gurue tene sAMtvana ApIne kahyuM ke A bALaka mahAna AcArya thavA ja janmyo che. bahena, tame tene amane soMpI do. mAtAnI khuzIno pAra na rahyo. te mAnasika rIte taiyAra thaI gaI, paNa tenA pati na mAnyA: mArA chokarAne huM sAdhu nahi thavA dauM. eTale eka divasa temanI gerahAjarImAM ja mAtAe bALa cAMgadevane gurucaraNe samarpaNa karI dIdho. pAMca varSanA bALakane paNa guru bhAvI gayA. te kazA ja kakaLATa vinA rahyo. 4 varSanI keLavaNI pachI, 9 varSanI vaye gurue tene dIkSA ApI. nAma sthApyuM, muni somacaMdra. te pachInAM dasa-bAra varSo te muninA saghana abhyAsanAM varSo rahyAM. A gALAmAM te sarva zAstro ane jJAna-zAkhAomAM pAraMgata to banyA ja; sAthe sAthe temaNe sArasvata - sAdhanA karIne mAtA sarasvatI devIno sAkSAtkAra tema ja varadAna paNa prApta karI lIdhAM. jJAne paripUrNa, saMyamamAM sthira ane naiSThika brahmacaryanA pAlana dvArA parama sattvazIla banelA yuvAna muninI sajjatA tema ja pAtratA prIchIne gurue temane AcAryanuM eTale ke gurunuM pada arpaNa karyuM, ane temane hemacaMdrAcArya evA nAme pratiSThita karyA tyAre temanI uMmara hatI phakta 21 varSanI. emanI padavI saM.1166 nA vaizAkha zudi trIjanA dine nAgoramAM thaI. yogAnuyoge, te ja prasaMge temanAM mAtA pAhiNI devIe dIkSA grahaNa karI, ane sAdhvIsaMghanAM teo pravartinI sAdhvI banyAM. A pachI thoDoka samaya sarvatra vicaryA bAda, AcAryazrI pATaNamAM sthAyI banyA, ane tyAMnA be mahAna rAjavIo - siddharAja jayasiMha tathA paramahaMta kumArapALane pratibodhIne temanA mAdhyamathI aneka aneka yazasvI satkAryo karyA. temaNe sADA traNa karoDa zlokonI racanA karI, gujarAtane vyAkaraNa vagere zAstro mATe parAvalaMbI banavuM paDatuM, tenAthI ugArI, navAM zAstronI racanA karI ApI, svAvalaMbI banAvyuM. aDhAra aDhAra dezo upara Adhipatya dharAvatA gujarAtamAM 148 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gurjara rASTramAM jIvadayAnuM pravartana karAvyuM, kasAIonAM hajAro kuTuMbone hiMsAnA vyavasAya choDAvI sabhya samAjanA dhorI pravAhamAM joDI ApyAM. aneka vAdavivAdamAM vijaya meLavyo, ane gujarAtanuM gaurava vadhAryuM. kaMTezvarI devIne caDAvavAmAM Avato hajAro pazuono pazubali baMdha karAvyo. aneka graMthabhaMDAro taiyAra karAvyA, hajAro jinAlayonAM nirmANa karAvyAM ane AvAM AvAM agaNita sukRto karyA-karAvyAM chatAM paNa potAnI sAdhanA ane ArAdhanAmAM kadApi leza paNa bhAMgo na lAgavA dIdho. 84 varSanI vaye teo samAdhimRtyu pAmyA. temanA agnisaMskAranI bhUmi parathI bhasma ane mATI levA mATe eTalA badhA lokoe paDApaDI karI, ke te jagAe UMDo khADo paDI gayo, je "hemakhADa' nA nAme prakhyAta che. e jagyA Aje to jo ke vidharmIonA kabajAmAM che, paNa hajI paNa te oLakhAya che to A ja nAmathI. (Aso, 2066) . dharmanA 149 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) A vakhate RtucakramAM bhAre uthalapAthala macI che. comAsuM pUrNa thayuM, ane AsonA AkarA tApa pachI ziyALo zarU thavAnI veLAe jANe pharIthI comAsuM beThuM hoya tema vAraMvAra varasAda paDyo ! manuSyajAte chellA thoDA dAyakAmAM kudarata ane kudaratI tattvo sAthe je cheDachADa karI, pradUSaNa phelAvyuM, teno durupayoga ane vinAza karyo, teno pratyAghAta jANe ke paDI rahyo che ! mANase jaMgalo ucchedyAM. parvato ukheDyA. dharatIne cUsI lIdhI : na pANI rahevA dIdhuM, na khanija tattvo rahevA dIdhAM. simenTanAM bhayAnaka jaMgalo jevI vasAhato bAMdhI ane manuSyanA niyamita-kAyamI sobatI evAM paMkhI-pazuono sarvanAza notaryo. asaMkhya kArakhAnAMo dvArA jherI rasAyaNo pedA karyAM ane tenA kadaDA vahAvI vahAvIne nadIo, jaLAzayo temaja samudronAM pANI barabAda karyAM; jaLacara jIvono sotha vALyo. mANasajAta mATe paNa pIvAnuM pANI bagADI mUkayuM. upagraho, avakAzayAno, vimAno, aNuvisphoTo, ANvika upakaraNo, A badhAM dvArA phelAtAM vikiraNo ityAdi dvArA AkAzane paNa pradUSita ane barabAda karI nAkhyuM. nijanya pradUSaNathakI paNa barabAdI vyApaka banAvI. AnI mAThI asaro vAtAvaraNa para, kudarata para paDI ja, ane tenAM mAThAM pariNAmo, vaLatararUpe ke vaLatA javAbarUpe, kudarata taraphathI ApaNane sAMpaDavAnAM che te nakkI ja che. teno azubha-prAraMbha A kamosamI ane vicitra lAgatAM varasAda ane RtuparAvartano dvArA thaI rahyo hovAnuM jaNAya che. ArogyanI dRSTie juo to eka bAju vijJAnanI AzIrvAdarUpa zodhakhoLonA pratApe anekavidha rogonA ilAja upalabdha thatA jAya che. to bIjI bAju, jherI rasAyaNonA utsarjanane kAraNe, rAsAyaNika khAtaro - napuMsaka ane nakalI biyAraNo - jIvaleNa jantunAzakonA niraMtara upayogane kAraNe bagaDelI jamInomAM ugelA niHsattva anAjanA upabhogathI temaja phAsTaphUDa tathA jaMkaphUDa vagerenA bhakSaNathI aneka navA navA rogo utpanna thaye jAya che; jene oLakhavA muzkela paDe che, ane jenA ilAja paNa nathI hotA. mANasa kAM to kamote - akALe mare che; kAM jIve tyAM sudhI rIbAI rIbAIne marato rahe che. dUSita ja nahi, paNa pradUSita AhAra ane pANI, e ApaNA 'vaijJAnika' yuganI upalabdhi che ! ApaNA pUrvajone candra 150 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryanI ke bhUgoLa-khagoLanI bAbate khoTA pADavAno dAvo karanAra "vijJAna', mAnavajAtanI jIvanarakSAnI bAbate jIvaleNa tathA krUra duzmana puravAra thayuM che, teno inkAra khuda vaijJAniko paNa karI zake tema nathI. A viSayamAM ApaNA pUrvajo 'vijJAna karatAM anekagaNA zreSTha, mahAna ane jIvanarakSaka sAbita thaI zake tema che. pahelAM anAja vecAtuM hatuM. pachI rAMdhelA khAdyapadArtho vecAvA mAMDyA. have rojanI rasoI paNa vecAvA lAgI che, ane pIvAnuM pANI paNa have vecAtuM laIne ja pI zakAya che. vijJAnanA AzIrvAda sAthenI A pragati AvI ja rIte cAlatI rahe to have thoDA vakhatamAM zuddha havA paNa vecAtI laIne ja jIvavuM paDaze; e divasa paNa dUra nathI lAgato. - Adhunika mAnavajAtano jIvanamaMtra eka ja che : "upabhoga". cAra akSarano A maMtra jema vadhu japAto rahe che, tema vadhune vadhu skUla-sUkSma jIvono saMhAra caDhatA dare thato jAya che. tvarita ane vaLI vadhatI mAtrAmAM AvuM phaLa Apato A maMtra maMtrazAstranA anya tamAma maMtrone nakAmA banAvI mUke che, ema khAtarIpUrvaka kahI zakAya. ApaNI jUnI lokakathAmAM rAjA evuM kaheto ke "roTI nahi milatI, to khAva khAjA." AjanI kaMpanIo rAjApAThamAM AvIne evuM zIkhavADe che ke "pAnI na mile to pIo pepsI-koka" viSaya jarUra badalAya che, vAta ke muddo nahi! A badhuM ja thavAnuM mULa kAraNa manuSya-samAjanI bAhya-AMtara sthiti che. samAjanI je te samaye pravartatI sthiti athavA mAnasikatA ja upara varNavyuM tevuM badhuM banavAmAM nidAnarUpa gaNAya. ApaNA samayanA mAnava-samAjanI avasthA-vyavasthAnuM citra, bAramA saikAmAM zrI hemacaMdrAcArye kayuM che ane AlekhyuM che. e citra ApaNe emanA ja zabdomAM avalokavA jevuM che. emaNe kareluM varNana ane AjanI ApaNI sthiti, be vacce bhAgye ja lAMbo taphAvata zodhI zakAze. potAnA mahAgraMtha "triSaSTizalAkApuruSacarita'nA aMta bhAgamAM zrI hemacaMdrAcArye AlekheluM e zabdacitra A pramANe che : "have pachInA duHkhamaya kALamAM loko maryAdAvihoNA thaI jaze; kaSAyonA atirekane lIdhe temanI dharmabuddhi-dharmabhAvanA naSTaprAya thaze. dharmatattva 151 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jema jema samaya vaheze, tema tema loko vidharmIonI asaramAM AvIne ahiMsA Adi dharmothI bhraSTa thaze; hiMsAparAyaNa banI jaze. "gAmaDAM masANa jevAM bhAsaze - khAlIkhamma. ane nagaro pretaloka jevAM thaze sUmasAma. gRhastho gulAma jevA ane zAsako yamadaMDa-sarakhA thaze. "lobhI zAsako sevakonuM dhana lUMTI leze. to te sevako prajAne lUMTaze. Ama matsyagalAgala nyAya pravartaze. "je chevADAnA che te vacamAM birAjaze; ane vacamAM hatA te chevADe dhakelAI jaze. rASTronAM rASTro hAlamaDolama thaze - saDha vinAnA vahANanI jema. "pRthvIne - prajAne cora loko corI-lUMTIne ane zAsako karaverA dvArA kanaDaze. adhikArIo lAMciyA haze. te badhAne lIdhe lokonI zreNio - zerIo nirjanaprAya dIsaze. "loko satya, lajjA ane dAkSiNya-vihoNA, paropakAravimukha, svArthaparAyaNa ane svajanonA ja virodhI banaze. ziSyo gurunI upekSA karaze, guruo paNa ziSyone uvekhaze. guruo paNa ziSyone zrutajJAna nahi zIkhave. Ama, dhIme dhIme ziSyono gurukulavAsa chUTI jaze - svacchaMda thaze; temanI dharmabhAvanA maMda paDI jaze. pRthvI jIvAkuLa - ghaNAM jIvajaMtuothI vyApta thaze. devo have darzana nahi Ape. saMtAno vaDIlonuM apamAna karaze. vahuo nAgaNa jevI ane sAsuo jIvatAM mota jevI nIvaDaze. "khAnadAna gharanI strIo potAnI AMkhonA ulALA, hAMsI, babaDATa ane cenacALA dvArA nirlajja ane vezyA jevI bhAsaze. "zrAvaka ane zrAvikA nahi maLe. cAra prakAranA dharmano hrAsa thaze. sAdhusAdhvIone uttama parvomAM paNa AhArAdinA phAMphA paDaze. dharmanA kSetramAM paNa luccAI ane khoTAM mApatola pravartaze. sajjano sIdAze, durjano lahera karaze. maNi, maMtra, auSadho, taMtra ane vijJAna (ke taMtra vijJAna), dhana, AyuSya, phala-phUlanA raso, rUpa ane zarIranI UMcAI, dharma ane zubha padArtho - A badhAMyanI hAni - badhAMnA prabhAvono hrAsa thato jaze. 15ra. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "A rIte kramazaH puNyano kSaya karanArA kALamAM, jenI buddhi dharmamAM vartatI raheze, tenuM jIvana saphaLa thaze." patranA pUrva bhAgamAM varNavela vAstavikatA ane hemacaMdrAcArye Apela zabdacitra - e be vacce koI taphAvata lAge kharo? vicAraka ane samajadAra vyakti tAraNa kADhI zake. astu. (mAgazara, 2067) ( vamatatva 153 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) Aje thoDuMka janmadina Adi aMge ciMtana karavuM che. thoDA dina pahelAM ja janmadivasa gayo. te nimitte paricita dharmasnehI janoe zubhakAmanA vyakta karavAno je prakAra calAvyo, te parathI jAgelA manomaMthananI ahIM vAta karavI che. jainazAsana janma ane maraNa - baMnene heya mAne che. eTale ke e baMne bimArIo che, ane tene maTADavA mATe ja zAsananI ArAdhanA karavAnI hoya che. e mATe ja to ApaNe bhagavAnanI pUjA karatAM bolIe chIe. "janma-jarAmRtyunivAraNAya." bIjI vAta : jagatamAM agaNita loko parApUrvathI janamatAM AvyA che. temAM phakta tIrthakara bhagavaMtano janma ja prazasta manAyo che. tethI te "kalyANaka" gaNAya che. matalaba ke te prabhuno janma svayaM ja kalyANasvarUpa ane kalyANakArI hoya che. paraMtu, temanA sivAyanA lokono janma aprazasta, dugaMchA ke jugupsA pamADanAro ane pIDAkArI hoya che. AvA janmanI, janmadivasa-nimitte anumodanA kema hoya ? trIjI vAta : pratyeka janmadine, AvaradAmAMthI eka lAkheNuM varSa ochuM thatuM hoya che. maMtrIzvara vastupALe kaheluM : "loko roja mArI kuzaLatA aMge pUche che; paNa roje roja mAruM AyuSya ghaTatuM ja jAya che, emAM mane kuzaLatA kevI rIte saMbhave ?" A ja vAta koIka navI rIte samajAvI che : varSagAMThanA harSamAM, khAya, bajAve, gAya; paNa mUrakha samaje nahIM, varasa gAMThanuM jAya !" have badhAM jayAre janmadina-mubAraka kahetAM hoya, tyAre jo magaja para A mUrakha' zabda athaDAyA karato hoya, to janmadina ujavavAno AnaMda (mood) kyAMthI jAme ? cothI vAta : sAdhunA janmadinanI nahi, enA mRtyudinanI ujavaNI hoya; kiMmata hoya. kema ke e janme che to sAmAnya mANasa tarIke ja. koI bhAgyayoge ene guru tathA saMyama lAdhI jAya, ane pachI e kAMIka evAM sarasa satkAryo karIne jIvanane ajavALI mUke, tyAre te videha thAya te divasane utsavadivasa tarIke sahu manAvI zake. teNe jIvanamAM karelI dharmasAdhanA tathA zAsanaprabhAvanAnA smaraNano tathA anumodanano e utsava banI rahe. 154. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgata vAta karuM to gurubhagavaMtonA upakArano javAba vaLe tevuM zAsananuM koI kAma karyuM nathI. saMyama ane dharma dIpe tevI koI nirmaLa ArAdhanA hajI karI zakAI nathI. guNIjano rAjI thAya ane zAbAzI Ape evI koI adbhuta karaNI karI nathI. eka pRthajana jIve tevuM jIvana ane sAmAnya jIva pALe tevuM saMyama jIvavA-pALavAnuM banyuM che. nirdoSa, zuddha pAlana to hajI dUra dUranuM svamuM lAge che. AvI sthitimAM janmadina ke dIkSAdinanA abhinaMdana ke zubhecchAo kema pAlave? athavA keTaluM vicitra lAge ? hA, saMgha ke zAsananI unnatinuM ke samudAyane vadhu UjaLo kare tevuM kAMI karyuM hoya ke thAya, tyAre jarUra AvI zubhecchA mATe pAtra banyA gaNAIe. tyAM sudhI, mAtra sneha che, paricaya che ke pachI vyavahAravaza paNa, AvA divasoe zubhecchA mATe phona, patra mokalavAnuM ke koIka paNa rItanI ujavaNI karavAnuM TALavuM ghaTe. vAstavamAM to AvuM karavuM te ghaNIvAra ApaNA abhimAnane poSavAnI prakriyA banI jAya che. saravALe guNAtmaka dRSTie vikAsa thavAne badale ApaNuM AMtarika pota nabaLuM paDatuM hoya che. mane mArA guru bhagavaMte bacapaNathI samajAvyuM che ke lokapriyatA e dhImuM paNa ghAtaka jhera che. lokasaMgraha ocho thaze to cAlaze, paNa lokacAhanAmAM DUbI jAva te nahi cAle. anubhave samajAyuM che ke jyAre jyAre lokacAhanA maLI ke vadhI che, ane jyAre jayAre vAha vAha thaI ke zAbAzI/vakhANa sAMpaDyAM che, tyAre tyAre A ke te rIte aMdara ahaMkAra anubhavAyo ja che; eSaNAo vadhatI anubhavAI che; potAnI khAmIone ke bhUlone saMtADavAno prayatna thayo che. Atmika pragati mATe ja jo ApaNe nIkaLyA hovAno dAvo rAkhatA hoIe, to A badhuM vAjabI che tevuM kema manAya ? nA, dIkSAdivasanA ne janmadivasanA abhinaMdana, vadhAI ke zubhecchA nathI khapatAM, have to nirdoSa ane nirmaLa saMyama sAdhavAmAM baLa maLe ane zAsana - saMgha - saMghADAnA utkarSa mATe kAMIka karI zakavAnuM sAmarthya pAMgare, tevo sahuno sadbhAva ja khape che. gurubhagavaMta to have nathI rahyA, paNa temanAM nAma-kAmane, temanA upakArone dIpAvavAnI kSamatA jarA-tarA paNa maLI jAya to ugabharyA manane samAdhAna sAMpaDaze. astu. (mAgazara, 2068) dharmatattva |1papa Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) ApaNane eka atyaMta mUlyavAna vastu maLI che, ApaNe janmyA tyArathI ja. enuM nAma che mana. judA judA saMdarbhomAM te 'mana' judAM judAM nAme oLakhAtuM rahe che H mana, citta, antaHkaraNa, hRdaya, dila, icchA, lAgaNI, bhAvanA, ane evAM ghaNAMbadhAM; A badhAM nAmanuM tAtparya eka ja - jenA vaDe manuSya manana eTale ke ciMtana, vicAraNA, viveka karI zake tenuM nAma mana. jIvana to badhAM jIvo jIve che. jIvavuM eTale zvAsa levo ane mUkavo - eTalo ja artha karavAno hoya to to pRthvI-pANI-vRkSa-vanaspatithI mAMDIne mANasa sudhInAM badhAM ja jIvo jIve ja che, paNa vastusthiti jarA judI che. eka prAcIna ane mArmika subhASita pramANe 'jIvana' no artha athavA vyAkhyA A pramANe che : taravo'pihi jIvanti, jIvanti mRgapakSiNaH / sa jIvati mano yasya, mananenaiva jIvati // arthAt zvAsa levA-choDavAnA arthamAM to vRkSo paNa jIve che, ane pazu-paMkhIo paNa jIvI ja rahyAM che. bAkI, kharekhara to te ja jIve che, jenuM mana niraMtara 'mananazIla' hoya che. 'mana' na hoya, ane pAchuM mana hovA chatAM jene 'manana' na hoya, tevA lokonA jIvavAmAM ane jhADavAM janAvaranA jIvavAmAM zo taphAvata ? to ApaNane 'mana' maLyuM che, ane tenA thakI ApaNe satata 'manana' karI zakIe chIe, eTale ApaNA jIvavAno - jIvanano artha tema ja prakAra - baMne ApoApa badalAI jAya che. - 'manana' nA paNa aneka artha thAya che. manana eTale ciMtana karavuM, vicAravuM, jANavuM, samajavuM, mAnavuM. mULe 'man' kriyApada uparathI banelA A zabdano upayoga, aneka saMdarbhomAM thato hoI tenA A badhA artha nIkaLI zake tema che. A badhAya arthono upayoga eka ja cheH jIvananA arthane samajavo te. jenI pAse 'manana' nI sajjatA ane kSamatA che te ja tene maLelA jIvananA tAtparyane pakaDI zake che, ane te ja jIvanano sArthaka upayoga paNa karI zake che. jIvana eTale zuM ? jIvana kevI rIte jIvAya ? jIvanane sArthaka banAvavuM hoya to zuM karAya ? zuM na karAya ? zuM karavAthI jIvana bagaDe barabAda thAya? barabAda thatA ke thayelA jIvanane pAchuM AbAda karavA mATe zuM zuM karavuM joIe? 156 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhA prazno ane tenA javAbo athavA samAdhAno viSe vimarza karavo tenuM nAma che manana. mahApuruSonI ane zANA lokonI zIkha hamezAM eka ja rahe che : jIvanane khoTI vAto tathA kharAba kAryothI bacAvo; bane teTalAM sArAM karmo karo ane sArAumadA guNo tathA lAyakAta keLavo. jIvananA paramArthane pAmI nahi zakanAra temaja "mana" nI UMDI zaktine nahi samajanAra loko, sajjanonI A zikSAne avagaNI kADhe che. khoTI vAto, khoTAM kAryo, avaguNo e ja temanA managamatA viSaya banI jAya che, ane "mananI nA abhAve, A badhAMnAM, bhaviSyamAM maLanArAM, mAThAM phaLo athavA pariNAmonI temane kazI darakAra nathI rahetI. A sthitine "unmAda' nA nAme oLakhI zakAya. | unmAda e eka evI sthiti che ke eka vakhata e cittamAM jAmI jAya pachI emAMthI bahAra nIkaLavAnuM bhAre kaThaNa banI jAya che. unmAda ke tenI asaramAMthI chUTakAro pAmavo sahelo nathI hoto. ethI jayAre tenAM ajugatAM ke aNagamatAM pariNAmo bhogavavAno vakhata Ave che tyAre bhayAnaka kleza, saMgharSa, mUMjhavaNa ane viSamatAnA bhoga banavuM paDe che. alabatta, jenAmAM "manana" nI thoDIka paNa kSamatA ke ruci bacI hoya tene ja AvI mUMjhavaNa thatI hoya che. jenAmAM evI kSamatA leza paNa nathI bacI hotI, te to pahelAMthIye vadhu kharAbImAM ane unmAdamAM garaka banI jAya che. manana'nA vyaktigata upayoga tathA phAyadA vicArIe to, manana vyaktine potAnA guNa-doSonuM pRthakkaraNa karatAM zIkhavADe che. zANo mANasa potAnI khUbIo viSe jhAjhuM na vicAre; paraMtu potAnI khAmIo ane bhUlo paratve to e, "manana" nA phaLarUpe sabhAna avazya bane. ethIye AgaLa vadhIe to, "manana-parasta vyakti, potAnI khoDa kADhanArane ke potAnI nabaLAI viSe vAta ke niMdA karanArane, potAno hamadarda, hitecchu ke mitra gaNaze, ane potAnI khoDane sudhAravA pratye gaMbhIra tema ja sAvadhAna banaze. AvA saMjogomAM manana manomaMthanamAM parAvartita thatuM hoya che, ane tene lIdhe te manuSya, eka bAju potAnA jIvanane sudhAravAmAM ane vadhu patana pAmavAthI bacAvavAmAM parovAya che, to bIjI bAju, anyo sAme badalo levAnI vRttithI prerAIne temane herAna ke badanAma karavA javA aniSTa thakI bacavAnI sAthe sAthe, anyonuM paNa vadhu bhaluM karavA mATe prerAya che. dharmatattva 150 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 58 'manana' ane tenA sAdhanarUpa 'mana' no, mArA hisAbe, A sarvazreSTha phAyado jaNAya che. varSo agAu, vAMceluM eka subhASita yAda Ave cheH "DAhyA mANasonI uttarAvasthA, temaNe pUrvAvasthAmAM AcarelI bevakUphIne sudhAravAmAM vItatI hoya che." bevakUpha te je 'manana' vagara ja jIvato hoya. bevakUpha hamezAM unmAdagrasta hoya che. tene potAnA hita-ahitanuM bhAna bhAgye ja hoya che. balke koI hitanI vAta kahe to paNa te tenI upekSA ke tiraskAra kare che. A sthitimAM 'mana' hoya toya 'manana' gerahAjara rahe che. manana vagaranuM mana eTale niraMkuza icchAo ! icchAo jyAre aniyaMtrita bane tyAre jIvanamAM je bane tene honArata sivAya kAMI na kahI zakAya. ane e ja che bevakUphI. DAhyo mANasa te, jenA dhyAnamAM, vahele moDe paNa, potAnI bevakUphIo Ave che. e pachI tenA manamAM manananuM cakra cAlu thAya che, ane te sAthe ja tene potAnI pelI bevakUphIo tathA unmAdanAM mAThAM pariNAmono aMdAjha AvavA mAMDe che. pachI te temAMthI bacavA mATe thaIne paNa, potAnI bevakUphIo tathA unmAdavaza AcarelI bhUlone sudhAravAno udyama Adare che. 'manana'no A jevo tevo phAyado na gaNAya. je lokone uttarAvasthAmAM paNa AvuM nathI sUjhatuM te loko, 'mana' nAmanI amUlakha cIja pAmyA hovA chatAM, 'manana' vihoNAM ja rahI jAya che; ane tethI temanA jIvavAmAM ane jhADa-jAnavaronA jIvavAmAM pAyAno koI taphAvata nathI raheto. ApaNe, huM ane tame - badhAM, ApaNA jIvananuM punaH mUlyAMkana karIe, ane ApaNe konA jevuM jIvIe chIe te viSe vicAra/manana karIe. astu. cAturmAsa amArA mATe sthiratAno avasara che. virAdhanAthI bacavA mATe tema ja ArAdhanA vadhAravA mATe A comAsI sthiratA karavAnI hoya che. 8 mahinA vihAra ane vicaraNamAM vahyA hoya che. prAsaMgika nAnI-moTI sthiratA paNa thaI hoya che. paraMtu A 4 mAsa to saMpUrNa sthiratAnA ja che. pUrvanA maharSio A cAturmAsa daramyAna utkRSTa tapazcaryAo, abhigraho, dhyAnasAdhanA tema ja svAdhyAya karatA. sthUlabhadra mahArAja tathA temanA traNa gurubhAIonA mahAna abhigrahonI vAta vAMcIe - sAMbhaLIe tyAre A vAta barAbara samajAya. pachInA - pAchalA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhatamAM nagaro ane vasAhatomAM comAsAmAM thavA lAgatAM lokasaMparka vadhyo. tethI lokone paNa dharmamAM joDavAnuM Avazyaka manAtuM gayuM, ane Aje to, loko dharmamAM joDAya; tapa, kriyA, anuSThAno kare, te mATe dhana kharace; ane te rIte zAsananI prabhAvanA thAya tema ja ghaNA loko pAmI jAya evI vAsanA ke apekSA ke mahenata vyApakapaNe jovA maLe che. pariNAme thAya che evuM ke jyAM vadhu paisAno bhapako thAya tyAM vadhu saMkhyAmAM loko joDAya, ane te uparathI te sAdhu ma. nA puNyano, prabhAvano, zAsana mATenI dhagazano - badhAMno aMdAjha nIkaLe, ane jyAM bhapako na hoya tyAM lokajuvALa paNa na hoya ane tethI tyAM puNya, prabhAva, jJAna, AvaData va.nI kamI hovAnuM nakkI thatuM hoya che. lokasaMjJA ane ghasaMjJAnI A karAmata. ghaNIvAra, gammata preranArI bane che - vivekazIla jano mATe. vAstavamAM cAturmAsa e sAdhujano mATe yogavatanAdi tapasyAnI ArAdhanAno avasara che; jJAnArjana ane svAdhyAya - kriyA dvArA cittane sthira, zuddha ane svastha karavAnI puNyaveLA che; ane e prakriyA daramiyAna ja, vyAkhyAna ane vAcanA temaja tapa-japa-anuSThAnomAM lokonA samUhane joDIne, dharma pamADavAno suyoga paNa sahajapaNe maLI jato hoya che. A rIte thato dharma vadhu saMgIna ane lokone aMtarathI sanmArgamAM joDanAro banI rahe che. "bhAra vinAnA bhaNatara" nI jema, "bhAra vagaranA dharma no akhataro paNa have karavA jevo che. dharmano paNa bhAra hamezAM ane badhAMne rUcikara nathI thato. (aSADha, 2068) dharmatattva 159 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38). dharma viSe satata cintana cittamAM cAlyA ja kare che. dharmanI AjanI sthiti jotAM ema lAgyA kare che ke dharmane AtmA tathA Atmika guNonA vikAsa sAthe nahi, paNa vyavahAra sAthe ane ADaMbara sAthe vadhu nisabata che. koI paNa dharmanuM kAma karIe to teno dekhAva sAro hovo joIe - sAruM dekhAvuM joIe, badhAe tenAM vakhANa karavAM joIe, sagavaDa ane anukULatA sacavAvI joIe - koI jAtanI takalIpha na paDavI joIe, pachI emAM thoDoghaNo goTALo thAya, AvuM pAchuM thAya, niyama ke maryAdAthI viparIta thAya, to paNa vAMdho nahi. evuM to cAlyA kare - cAle - calAvI levAnuM. dharma upara vyavahAranuM keTaluM varcasva vadhyuM che te A uparathI barAbara samajI zakAya che. sAmAnya samAjanI mAnasikatA ja evI thatI cAlI che ke amAre dharma to karavo che, paNa amArI sagavaDe ane sagavaDo sAcavIne ja, agavaDa jarAya na thavI joIe. amane jyAre, je rItano dharma game ke sUjhe te vakhate te jAtano dharma karavAnI amane tamAma suvidhAo maLI ja javI joIe, emAM ochuMvatuM thAya te bilakula na cAle. AnA pariNAme dharmakaraNIthI thanAro Atmika guNono vikAsa sAva rUMdhAI gayo, ane dharmakaraNInI dhULa maryAdAomAM paNa khAssI toDaphoDa thavA mAMDI, jenA lIdhe sAmAnya mAnavIya guNono paNa vikAsa thato bhAgye ja jovA maLe che. dharma bahu badhAMne karavo che, paNa potAnA zarIranI sagavaDa ane sukhAkArI jaLavAya te rIte. zarIrane jarApaNa ghasAvuM paDe to kAM to dharma nathI karavo, ane kAM to - moTA bhAge - jabarAI karI sagavaDa prApta karIne ja dharma karavo che. dharma eTale AtmAne sagavaDa ane zarIrane agavaDa e pAyAnI samajaNa jANe ke khUTI gaI che! pariNAme dharmakriyAnI, dharmasthAnonI tathA deva - gurunI AmanyA ke maryAdA ke vinaya - viveka sUkAI rahyAM che. ApaNAM samAjanI eka vicitra khUbI e che ke ghaNA lokoe svIkArI lIdhuM hoya tevuM aniSTa paNa iSTa gaNAya che. ane tevo adharma ke dharmaviruddha bAbata paNa dharmamAM khapI jAya che. sAmUhika svIkRtine mATe prayojAyelo majAno zAstrIya zabda che "lokaherI'. lokone game che to mAnya rAkhavuM te lokaherI. pachI AnA 1% Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bacAvamAM eka vAkya AvuM pheMkAya : nathI karatAM tenA karatAM to sAruM che ne ! ATaluM to kare che ! ane pachI bIka batAvavAmAM Ave : ATalI chUTa nahi Apo to pachI Avaze koNa ? koI nahi Ave, badhAM bIje jatAM raheze... ApaNe tyAM eka sarasa zabda vaparAya che - yathAzakti. eTale ke dharma karavAmAM mANase potAnI zakti gopavavI ke chUpAvavI nahi, zakti pahoMce tyAM sudhI ane teTalo dharma avazya karavo. paNa sAthe ja teno bIjo artha e thAya che ke potAnI zakti hoya tethI vadhAre na karavuM. zaktinI maryAdAmAM rahIne ja dharma karavo. e zakti zArIrika paNa hoya, ane dhana kharcavAnI paNa hoya, bannemAM potAnI maryAdA oLaMgavI nahi, ema A zabda ApaNane zIkhavADe che. ApaNe tyAM A zabdanA baMne arthono hamezAM bhaMga thato rahe che. vyaktinI jyAre pUrI zakti hoya tyAre, aneka sAcA khoTAM bahAnAM kADhIne "amArI/mArI zakti nathI' ema puravAra karavAno prayAsa thato rahe che, ane te rIte chatI zakti gopavavAmAM Ave che. ane e ja vyakti, jayAre zArIrika rIte pAMgaLI ane paravaza thaI jAya tyAre, potAnI zaktinI maryAdA samajIne ghare besIne thAya teTalo dharma karavAne badale, derAsara ane upAzrayamAM aDDo nAkhIne vartatI hoya che, ane aneka rIte anyone naDatararUpa banatI rahe che, deva-gurunI AmanyA paNa toDatI rahe che. eka ja dAkhalo laIe - khurazIno. hajI 15-20 varasa agAu ja evA divaso ane loko hatA ke jemane bhagavAnanI sAme, guru mahArAjonI sAme ke saMghanI vacce, khurazI jevA UMcA Asane besavAmAM zarama AvatI hatI, naphaTAI lAgatI hatI; ane tethI, potAnI lAcAra sthitine dhyAnamAM rAkhIne teo derAsaraupAzraye AvavAnuM TALatA hatA; AvavuM ja paDe to paNa UMcA Asane besavAnuM na svIkArIne UbhA UbhA ja kAma patAvIne cAlyA jatA hatA. paNa deva-gurunI AmanyA lopatA nahotA. AmanyAnA pAlanane te loko AbarU samajatA hatA. ane Aje? Aje evI dazA che ke, eka paNa derAsara ke upAzraya khurazIo vagaranA na maLe ! loko tabiyatathI Ave. khurazI nAkhIne bese - bhagavAnanI sAme, kalAka - be kalAka athavA lAMbo vakhata paga para paga caDAvIne, kyAreka jhokAM khAtAM, kyAreka rADArADa karatAM, stotrapATha kare, mALA pherave ane tema karavAmAM gaurava anubhave. snAtra bhaNAvavA paNa have khurazI para besatAM jovA maLe. AvA dharmatattva |161 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokone bhagavAnanI paNa AmanyA pALavI gamatI ke sUjhatI nathI. AbarUnI to vAta ja kyAM ? upAzrayamAM mahArAjasAheba pAse AvIne khurazI laIne besavuM, te para beThA ja vaMdanAdi karavuM, vyAkhyAnazravaNa ane pratikramaNa - sAmAyika paNa khurazI para ja; AmAM koIne kyAMya AmanyA naDatI nathI, avinaya kanaDato nathI, balke khurazI na maLe to kakaLATa ane dhamAla macI jAya ! 'uccAsaNe samAsaNe' evo abhrudghiono pATha paNa have jANe ke nirarthaka lAge che ! are, have to ekAsaNuM paNa khurazI upara besIne thAya ! karavAnuM pharajiyAta nathI, na thaI zake to 'yathAzakti'no AgAra che ja; paNa eka vAra chUTa lIdhI ke patyuM, jema manamAM Ave tema karAya, karAvAya. pATalo halI jAya tenI AloyaNa lenArAne khurazImAM koI ja doSa nahI lAgato hoya ? eka nAnozo prasaMga hamaNAM vAMcyo te ahIM TAMkavAnuM mana thAya che : bhAvanagaranA rAjavI kadaMbagiri birAjatA pUjya nemisUridAdAne maLavA gayA tyAre pU. mahArAjajI jamIna upara Asana pAtharIne beThA hatA. zrAvakoe rAjavI mATe siMhAsananI goThavaNa karI hatI, paNa rAjAjIe joyuM ke, mahArAjajI nIce beThelA che, eTale temaNe kahyuM ke, mahArAjazrInI sAme mAre temanAthI UMcA Asane na besAya. Ama kahIne teo nIce besI gayA. jo eka rAjyanA ajaina rAjA paNa guruno ATalo vinaya sAcavatA hoya to ApaNe sAmAnya jIvo deva-gurunI sAme UMcA Asane besavAnI hiMmata zI rIte karI zakIe ? sAra eTalo ja Adara ane AmanyA haiye hoya, to vinaya ane viveka cUkyA vagara yogya samaye yogya vartana karI zakAya che. astu. (zrAvaNa, 2068) 162| Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39) uMmara ane paryAya, kALanI apekSAe vadhyAM che, vadhI rahyAM che. hRdaya vicAre che ke kharekhara jIvanamAM, A be vRddhine bAda karatAM, bIjI kazIka vRddhi thaI che kharI ? thAya che kharI ? prabhu-paramAtmA pratye zraddhA vadhI che ? potAnA ajJAna mATenI aruci vadhI che ? ke potAne je jarA amathuM samajAyuM ke AvaDyuM tenuM gumAna ja vadhyuM che? AvuM gumAna paNa vastutaH to ajJAna ja gaNAya, evI samajaNa vikasI kharI ? cittamAM phelAyelAM dUSaNonI jaMjALa ghaTI che ke vadhatI ja rahI che? saguNa kahevAya tevuM koI tattva phUlyuMphAvyuM che kharuM ? A ane AvA agaNita prazno cittamAM Uge che AvI paLomAM, ane saMvedanAbhInuM citta vividha AMdolano vaDe AMdolita thaI UThe che. e AMdolanone ja pratibiMbita karatI hoya tevI eka kavitA (gajhala) acAnaka najara sAme AvI che A paLe, ane e vAMcatAM ja mananAM te AMdolanone jANe ke baLa maLI gayuM. manane majA paDI gaI. e gajhala ja ahIM TAMkuM : tArA viSe vicAratAM varaso vahI gayAM zaMkAone nakAratA varaso vahIM gayAM loko to jhaLahaLATa jue che bahArano mananuM tamasa vidAratAM varaso vahI gayAM je AsthA hatI te samaya para DagI gaI eka satyane svIkAratAM varaso vahI gayAM vizvAsa kIdho koInI sAcI parakha vinA e bhUlane sudhAratAM varaso vahI gayAM darpaNa samAna dilano huM dAvo nahIM karuM kaMI dUSaNo nivAratAM varaso vahI gayAM. saMtoSa e ja ke ame saccAI sAcavI jUThAonA bajAramAM varaso vahI gayAM. dAtattva 163 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "rAjha' navasAravI nAmanA zAyare racelI A gajhala eTalI to svaMya spaSTa che ke tenA para vivecananI bhAgye ja jarUra paDe. chatAM thoDuMka, AvaDe tevuM, ApaNA (mArA) mananI bhUmikAne anurUpa, vicArIe : varaso vahI gayAM e, vAraMvAra punarAvartana pAmatI paMkti, cittane TakorI rahI che jANe ke dosta, tArAM 63 hoya ke para - badhAM varSo pANImAM ja vahI gayAM ! jiMdagImAM kamAyA keTaluM, eno jarAka hisAba kADho to khabara paDaze ke tame kyAM cho? kharekhara to A kAvya e A hisAba kADhI ApatuM ja kAvya che. juo, | pahelI kaDI - pahelo ze'ra prabhusattAnA astitva viSe che. ghaNAne IzvaranA hovA viSe zaMkA hoya che. koIne enA astitva viSe zaMkA kadAca na hoya, paNa tenA astitvano svIkAra karyA pachI paNa, tenI AjJAne pALavAmAM to te ThAgATheyAM ja karato hoya che, ane A vAta, Izvara viSe zaMkA rAkhavAthI jarAya ochI to nathI ja. Izvara viSe zaMkA rAkhavI ke tenuM kahyuM na mAnavuM - banne samAna ja ! paraMtu ApaNane sIdhI ane barAbara lAgu paDe tevI vAta to havenA ze'ramAM thaI che. uparanI camaka ke caLakATa joIne raoNla golDane paNa sonuM mAnI levAnI prathA bahu jUnI che. bahArano jaLahaLATa, upara uparanI AvaData ApaNane, bIjAone prabhAvita karI mUkavAnuM jarUra zIkhavADe; paNa mananA ataLa UMDANamAM paDelA tamasanuM zuM? mana to mohamAM gaLADUba khUMpeluM hoya che. uparano caLakATa tene chAvarI Ape, paNa tene maTADI to na ja zake. to uparanA jaLahaLATathI badhAMne AMjIne prabhAvita karavAnI ApaNI A rIta, jIva ! mohanA aMdhakAramAM athaDAvAnI kriyA na banI rahe ? AtmAne chetaravAnI e prakriyA nahi bane? ane majA to e che ke A caLakATane ane aMdaranA "tamasa' ne pichANatAM varasonAM varasa vahI gayAM che ! ane te chatAM te nAbUda thayuM che ke nahi, te to rAma jANe ! trIjo ze'ra jarA mArmika che. enA aneka artho thaI zake tema che. ApaNe eka artha vicArIe. "huM sAco chuM - sAro chuM' evI daDha AsthA mane mArA mATe hatI. paNa samaya evo Avyo ke jAta mATenI e AsthA DagI gaI. "samaya evo Avyo' eno artha evo nahi ke samaya kharAba Avyo; paNa samaya jatAM bhItaranI vAstavikatAnuM bhAna thavA lAgyuM. ane tenA lIdhe "huM khoTo chuM, kharAba hoI zakuM e satyano paNa dhIre dhIre ughADa thavA lAgyo. jo ke e satyano svIkAra karatAMye keTalAM varasa jAya te to hajIye samajAyuM nathI. 164. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ano bIjo ane vadhu kharo artha evo paNa thAya ke mArA cittamAM eka AsthA hatIH satya upara, athavA to satyane svIkAravAnI mArI kSamatA upara. khabara nahi ke kharAkharIno samaya Avyo ane e AsthA DagI kema gaI ? pariNAme teno svIkAra karavAmAM keTalo vilaMba thaI gayo ? vilaMba te ja hAni ! cotho ze'2 jIvananA kaTu satyane ujAgara karI Ape tevo ze'ra che. ApaNane gaLathUthImAM pATha maLyo hoya che ke sagA bApano paNa bharoso karavo nahi. amArA paMDitajI eka paMkti bhArapUrvaka kahetA : vRhaspaterapi prAjJo, na vizvAsaM pragennara, arthAt zANo mANasa, bRhaspati pote Ave to teno paNa, vizvAsa na kare. paNa ApaNuM bhoLapaNa, ajJAna athavA to moha ke mUrkhatA, A vAtane bhAgye ja yAda rahevA de che. vaLI, ApaNA manamAM eka garva hoya che ke, huM to emane pagathI mAthA sudhI barAbara oLakhuM. mANasane pArakhavAnI mArI kSamatA, rIta, AvaData te mArI ja, bIjAne e na ja AvaDe vagere. ane A garvavaza ja ApaNe vizvAsa athavA avizvAsamAM rAcatA hoIe chIe. AnA phaLarUpe je bhUlo thAya che, je vItako vIte che ane je pIDAo vhoravI-veThavI paDe che, temAMthI bahAra AvavAnuM kyAre bane ? kadAca varasonA varasa lAge. kadarthanA e che ke, vAraMvAranA AvA bhUlabharyA anubhava pachIye, ApaNe ApaNA phAMkAmAMthI bahAra AvatA nathI, ane te bhUlonI ghaTamALa cAlu ja rAkhIe chIe ! to tenAM pariNAmo bhogavavAM ja paDe, temAMthI chaTakI na ja zakAya. e bhUlane sudhAravI hoya to varSoya ochAM ja paDe. pAMcamo ze'2 vaLI jIvananA parama satyanuM anAvaraNa karI jAya che. AmAM kavi athavA bhAvaka eka sAdhakanI UMcAIe pahoMcatA jaNAya che. manuSya eTale thoDA guNo ane thoDAka doSono sa2vALo. eka paNa guNa vagarano mANasa yudhiSThirane paNa nahoto jaDyo, to ekAdAye doSa vinAno jaNa duryodhananeya nahoto maLyo. AvA saMjogomAM 'huM sarvaguNa saMpanna, mArAmAM khAmI saMbhave ja nahIM' evo dAvo kare te DhoMgI ja hoya. potAnI eba ke khAmIne saphaLatApUrvaka chAvarI jANe te DhoMgI. potAnI khoDane DhAMkavA khAtara bIjAnA doSone ughADA pADe, satata zodhyA kare, te dhUrta, daMbhI. AnAthI sAva UlaTuM, potAnAM dUSaNone supere jANe, jANyA pachI kAM tene sudhAravAno ane te kaThina hoya to tene svIkAravAno sabhAna khyAla rAkhe, paNa dUSaNane guNarUpe ke anivArya gaNAvIne bacAva na kare, balke pote tenAthI bacI nathI zakato te mATe aphasosa anubhave, tenuM nAma che sAdhaka. kavi - zAyaranA dharmatattva |165 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittamAM lapAIne beThelo e sAdhaka A ze'ramAM pragaTa thayo che ane kahe che ke huM ArIsA jevo UjaLo - nirdoSa chuM evo mAro dAvo nathI. huM to chuM aDhaLaka dUSaNono bhaMDAra ! A badhAM dUSaNone DAmavAmAM meM keTalAM varasa vahevaDAvI dIdhA ! ahIM umerIe : ATalAbadhAM varaso vahevaDAvyAM chatAM e dUSaNo TaLyAM che ema jAhera karavAnI hajI hiMmata khUlatI nathI mArI. hA, dUSaNo pArakhI zakAyA jarUra, ane teno ekarAra karavA jeTalI trevaDa jAgI - jagADI zakAI che avazya. Ane jo nirdabhatAnI sAdhanA kahI zakAtI hoya to te thAya che. potAnI A sAdhanAthI saMtuSTa zAyara chellA ze'ramAM potAnA te paritoSane pragaTa karatAM keTalI sarasa vAta lakhe che ! e kahe che ke, ame daMbha ke DhoMganA rUpamAM jUThane nathI sevyuM. ame to chIe tevA chatA thaIne saccAIne ja sAcavI lIdhI che. alabatta, A sthiti para pahoMcatAM pahelA amAre paNa, ghaNAM varaso, jUThanA ane jUThAonA bajAramAM gujAravA to pahelAM ja. paNa e bajAre ApelA anubhavo ja Aje amane satyanA gharamAM lAvI Ape che, e kAMI nAnIsUnI ghaTanA nathI ja. Ama, A gajhala to pUrI thAya che, paNa cittane jhakajhoratI jAya che, ane anekavidha AMdolano pragaTAvatI jAya che. ane, pelo prazna to Ubho ja rahe che : 63/para varSo Ama ja vahI gayAM ? zeSa jIvana paNa Ama ja vahI - veDaphAI jaze ? AvA AvA prazno, tenAM kAraNo ke mULa, tenA javAbo - badhuM zodhavAmAM ja havenAM varSo vIte evI jhaMkhanA to tIvra hoya ja. kharI rIte to AvI jhaMkhanA jAgavI ke tene vadhu tIvra banAvavI - e ja mArI daSTie dIkSAdinanI yathArtha ujavaNI che. ane AvI ujavaNI mAre ekalAe ja UjavavAnI che e paNa hakIkata che. svaMya kartA, svayaM bhokatA jevI A sthiti, havenAM varSomAM, nitya-niraMtara vartA evI AzA.... (mAgazara - 2069) 1%|. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) eka zabda manamAM Ugyo : upazama. upazama eTale zAnti. sAmAnya rIte upazamano sIdho saMbaMdha krodha sAthe joDAto hoya che. krodha Ave tyAre kahevAmAM Ave ke upazamabhAva rAkho, samatA rAkho, zAnti rAkho. cintana ema cAlyuM ke zuM phakta krodhano ja upazama karavAno hoya? krodha sivAya kazuM ja evuM nathI ke, jene upazamAvavAnuM hoya ? che to kharuM. ghaNuM badhuM che, jeno upazama karavo ja ghaTe. ApaNA ahaMkArane zAnta pADavAno che, ApaNI icchAone zamAvavAnI che, ApaNI kAmavAsanAne paNa ThAravAnI che, ApaNI svArthavRttine ane mananI malinatAone paNa dabAvavAnI to che. e rIte vicAravAmAM Ave to A badhAM ja viparIta tattvo, je manamAM ane jIvanamAM satata UgatAM, ucharatAM, vakaratAM rahe che teno upazama karavAno che. to zAstrakAro jyAre "vasamena ne zorTa" ema lakhe che, tyAre tyAM teno artha pratIkAtmaka samajavAno rahe che. krodhane to upazama vaDe - zAnti vaDe zAnta karavAno ja che, paNa enI sAthe ja athavA ethI AgaLa vadhIne, upara kahelI, ahaMkAra, viSayavAsanA vagere vRttione paNa samatA vaDe ja ThAravAnI che. mUdu banIne abhimAnane, Rju banIne mAyA-kapaTane ane saMtoSa thakI lobhane jItavAnI bhalAmaNa, vAstavamAM te te malinatAne, viSamatAmAMthI samatAmAM pravezIne upazamAvavAnI ja vAta che. tame namra, komaLa bano ane tamAro ghamaMDa upazamaze. saraLa-zuddha bano ane tamArI kapaTavRtti dUra thaze-zamI jaze. saMtuSTa bano ane tamArI lobhavRtti zAMta paDaze. to A namratA, saraLatA ane saMtoSa paNa kharI rIte upazama ja che, ema samajavAmAM kAMI kSati nathI lAgatI. eka bIjo zabda Avyo manamAM : vAsanA. A zabdane sAmAnya vyavahAramAM ApaNe "kAmavikAra'nA arthamAM ja samajIe chIe. ane emAM kazuM khoTuM paNa nathI. paraMtu vAsanA mAtra ATalA ja arthamAM maryAdita nathI, e paNa dhyAnamAM levuM ja rahyuM. ApaNA cittamAM jAgatI, satata jAgyA karatI aneka vRttione vAsanA' tarIke oLakhI zakAya tema che. koIne jarAjarA vAtamAM krodha caDato hoya ane vaLI te atyaMta Akaro hoya to te paNa vAsanA ja gaNAya. ghaNA loko evA to ghamaMDI hoya ke temane potAnA sivAya badhA ja tuccha lAge. emanA ghamaMDane A dharmatatva 160 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa vAsanA ja kahevAya. e ja rIte koIkane satata avanavI icchAo thayA karatI hoya che. vaLI, pote jyAre je icche tyAre tema thavuM ja joIe tevo Agraha paNa temano hoya che. Avo icchAgraha paNa vAsanAnI kakSAmAM ja Avaze. Ama, koIne bheguM karavAnI vAsanA haze, koIne bIjAne herAna karavAnI ane te rIte potAnI sattA ke tAkAta pradarzita karavAnI vAsanA haze. to koIkane akarAMtiyAnI mAphaka khA khA karavAnI vAsanA haze. koIne vaLI potAnI AvaDatathI anyane AMjI devAnI ane tenuM nIcuM dekhADavAnI paNa vAsanA hoya che. A ane AvI agaNita bAbato "vAsanA'nA pradezamAM Ave che. teno sarvasamAvezI evo eka ja zabda prayojavo hoya to te che : "viSayavAsanA". upara varNavI te saghaLI vAsanAo A eka ja zabda dvArA abhivyakta thaI zake che. AvI tamAma vAsanAono upazama, ApaNe, dharma ArAdhavo gamato hoya te dareke karavAno che, eTalo ja A samagra cintanano sAra che. kyAreka kyAreka mane mArI jAta para hasavuM Ave che. ghaNIvAra mana navaruM beThuM hoya tyAre vicAronI ramaNAmAM ja e vicAravA mAMDe che ke huM keTalo sAro chuM ! mArA jevI akkala ane AvaData kadAca koInAmAMya haze kharI ? meM kevo kevAM kAmo karyA? huM kevuM-keTaluM bhaNyo chuM ! vagere-vagere. AvA vicArono sAra eka ja : potAnI UMcAI potAnI ja mApapaTTI vaDe pote ja mApavI-mApyA karavI. AvA vicAro to zekhacallIjInI mAphaka AvyA ja kare, paNa pachI e vicArataMdrA UDe ke jAta upara bhAre hasavuM Ave. ene vakhate mane eka paMkti, mArI noMdhapothImAM varSo pahelAM lakhI rAkhelI, khAsa yAda Ave. e paMkti ja TAMkuM : pAnI ke eka buMdane khuda ko dariyA samaja liyA baMdene apane Apako khudA samaja liyA ! baMdo te je baMdagI (prArthanA) kare, khudAno adano sevaka. kyAreka evuM bane ke prArthanA karatAM karatAM ene evo mada caDI jAya ke ene pote ja khudA hovAno bhrama thavA mAMDe! ane tyAre kevI hAsyAspada sthiti sarajAya ! mArA jevI vyakti jyAre potAnI jAtane "I am something? - huM kAMIka chuM' evI samajavA mAMDe tyAre, pANInA TIpAMne pote dariyo hovAno vahema hoya evuM lAge. ApaNe tyAM 108 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNA dIkarA evA jaDe ke je ema mAnatA hoya ke mArA bApA karatAM to huM ghaNo sAro chuM, AgaLa chuM, vadhu bhaNelo ane vadhAre jANakAra ke kAryakSama chuM. ghaNA ziSyone evuM lAgatuM jovA maLe ke guru karatAM to amArI kakSA ane kSamatA kyAMya UMcI che. ghaNA TrasTIo evuM samajatA jovA maLe ke jANe pote ja TrasTanA ke saMghanA mAlika, saMghapati ke sarvesarvA hoya. ghaNIvAra ke moTA bhAge, evA loko bIjA TrasTIonI ke gurujanonI ke pitA Adi vaDIlonI athavA to anya koInIye tamA ke paravA rAkhavAnuM mAMDI vALatApe jovA maLe. A anubhavo have to vyApakarUpe thatA jAya che. mudratA ke tochaDAInA A sarvavyApI athavA sarvabhakSI vAtAvaraNamAM mArA jevo bace kevI rIte ? mane paNa kadIka thaI Ave ke huM paNa kAMIka chuM ! eve vakhate eka to upara lakhelI paMktio yAda AvI jAya che ane mana para caDelo bhAra' ApoApa haLavo thavA lAge che. bIjuM, gurubhagavaMto yAda Ave che. emanI mahAnatAne, umadA guNone tathA uttama vAtone saMbhAratAMveta ApaNI laghutA ane ApaNI maryAdA barAbara samajAI jAya. pariNAme jAte ja vhorelI hAMsIpAtra sthitimAMthI saheje ugarI javAya. thoDA divasa pahelAM tagaDI mukAme hatA, tyAM Do. niraMjanabhAI rAjayaguru ane temanA mitra vidvajano AvelA. niraMjanabhAIe sva. gurubhagavaMtane saMbhArIne potAnA hakadAra kaMThe guruguNanuM gAna karatAM majAnAM pado gAyAM ane badhAMne bhIMjavI dIdhAM. enI bhAvanAtmaka asara kyAMya sudhI cittamAM pravartatI rahI. e asara heThaLa ja mana guruguNanA vicAre ramavA mAMDyuM. e kSaNonuM cittana noMdhuM to ghaNAbadhAne gamaze. "guru" thanAra vyaktimAM be guNa athavA be vAnAM avazya hovAM ghaTe che. eka, udAra hRdaya; be, doSa dRSTine guNadRSTimAM pheravI nAkhavAnI tAkAta, ke AvaData. guru pAse eTale ke gurunA Azraye AvanAra vyakti, moTA bhAge, aneka pUrvagraho, Agraho, garabaDo tathA bhUlothI bharelI ja hoya. enI kuTevo paNa jevI tevI na hoya. A badhI ja bAbatone potAnI udAra ane umadA dRSTithI potAnA haiyAmAM samAvI le, tene gaLI jAya, kSamya samajIne najaraMdAja karatA rahe, avasare dharmatattva 169 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhArA mATe TokavA-TakoravA chatAM te mATe kazo DaMkha ke pUrvagraha na rAkhe tevuM hRdaya te udAra hRdaya. AvuM hRdaya dharAve te "guru' zabda mATe lAyaka gaNAya. pratyeka manuSya, mahadaMze, anyanA doSa ane khAmIo jovA TevAyo hoya che. koInI bhUla e potAno bacAva banI zake teno ApaNane pAko khyAla hoya ja, eTale ApaNe hamezAM koInI, ApaNI AsapAsanA lokonI, bhUlo ke khoDa zodhatA ja rahIe chIe ane teno saMgraha ApaNA magajamAM karatA ja rahIe chIe. A thaI doSadaSTi. A doSadaSTine bahu ja kuzaLatAthI, ApaNane khabara paNa na paDe te rIte, mAMje ane guNadaSTinuM AropaNa karI Ape tenuM nAma guru, "bIjAnA doSa jovA te to sAva saraLa kAma che, agharuM kAma to bIjAnA doSone najaraMdAja karIne tenA guNo zodhavA ane tenA pratye sabhAva rAkhavo" - AvI vAta, bolITokIne nahIM, paNa potAnAM udAra valaNo dvArA ApaNane teo zIkhavatA hoya che, athavA zIkhavavA mathatA rahe che. niraMjanabhAInu gAna sAMbhaLyA pachI manamAM eka vAta satata ramatI rahe che ke, gurubhagavaMte amArA - mArA jevAnA keTakeTalA avinayI, bhUlo, kuTevo, avaLacaMDAIo sahana karI haze ? keTaluM badhuM gaLI khAdhuM haze ? emaNe eTalI udAra vRtti na dAkhavI hota to ? ane, A badhuM ja gaLI javAnI sAthe sAthe. A badhI malina bAbato amArA manamAMthI bhUMsAI jAya, ochI thAya, ane tenA sthAne guNAtmaka draSTi ane vRtti vikasatI thAya te mATe kevI dhIrajathI mAvajata karI haze ? lAge che ke, guruonAM cUla upakAronI sarakhAmaNImAM sUkSma, jhaTa na kaLI zakAya tevA upakAro anekagaNA vadhAre hoya che. niraMjanabhAIe gAyuM ke "amArA re avaguNa re, gurujInA guNa to ghaNA re" e sAva sAcuM che. nAno hato tyAre koIka AdaraNIya sAhityakAre sUcaveluM : tame vAMcana karo tyAre pensila rAkhavI, nizAna karatAM rahevuM, ane pachI manane jacI gayelA aMzo noMdhapothImAM UtArI levA. e sUcanano varSo sudhI amala thato rahelo. amuka noMdho to naSTa thaI gaI che, chatAM je noMdho jaLavAI che teno svAdhyAya karavAmAM paNa eka anero AnaMda anubhavAya che. hamaNAM AvI ja eka noMdhapothInAM pRSTho pheravatAM sajana athavA umadA manuSyanAM svabhAvanuM varNana karatAM gadyakhaMDo najare caDI AvyAM, te ahIM TAMkavAnuM mana thAya che. grIka tattvacintaka ane samrATa sikaMdaranA 100. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru erisToTalanAM e vAkyo zrIguNavaMta zAhe potAnA pustakamAM A rIte avatAryA che : mUThI UMcerA mAnavanA svabhAvamAM anyane upakAraka thavAnI vRtti hoya, paraMtu tene anyanA upakAra nIce AvatA saMkoca thAya. koInA upara bhalAI karavI e mAnavatAnI nizAnI che. bhalAIno lAbha levAnI vRtti e gulAmI che." te, vANI ane vartanamAM nikhAlasa hoya che, prazaMsAthI kadI uttejita thato nathI. tene kadI paNa draSabuddhi thatI nathI. te hamezAM apamAna ke ijA bhUlI jAya che ane ghaNubadhuM jatuM kare che." tene potAnA vakhANa thAya temAM ke bIjAne Thapako maLe temAM rasa nathI. te bIjAnuM bUruM bolato nathI, tenA duzmananuM paNa bUruM bolato nathI. tenI mukhamudrA zAnta hoya che. teno avAja UMDo hoya che, tenI vANI saMyata hoya che, tenAmAM adhIratA hotI nathI, te uzkerAto nathI. te jIvananA akasmAtone potAnA vyaktitvanI bhavyatAthI ane umadApaNAthI sahana karI le che." kAza, ApaNe AvA thaI zakIe ! tagaDImAM A vakhate mohanIya karmanivAraNa - pUjA bhaNAvI. temAM AvatI eka paMktie manano pAko kabajo laI lIdho che : "mana mAnyA mohanane, maLIne vichaDazo nahIM koya re"... A eka paMktimAM kavie kamAla karI dIdhI che. saMsAranuM sanAtana satya paNa AmAM varNavAyuM che, ane adhyAtmanuM ciraMtana svarUpa paNa A ja paMktimAM vaNI lIdhuM che. potAnA manano mIta, priyajana, eno jo koIne ekavAra paNa meLo-meLApa thaI jAya to pachI, kavi kahe che ke e maLelA priyajanono vijoga kyAreya na thajo ! athavA to e priyajanane koI kyAreya choDIne na jajo ! kavino priyajana to prabhu che. prabhu ja emano manamAnyo "mohana" che. kavi jhaMkhe che ke, prabhuno meLApa ekavAra thaI gayA pachI, have, eno viyoga, viraha, kyAreya na hajo ! dharmatattva 101 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be zabdo che : izke mijAjI ane izke hakIkI. dunyavI priyajanano prema te izke mijAjI. prabhu pratyeno prema te izke hakIkI. ApaNA jevA taddana bALa ke bAliza jIvo mATenuM tattvatithya te A izka mijAjI vinA izke hakIkI bhAgye ja sAMpaDe che. A ja vAta vaiSNavapaMthamAM A rIte kahevAI che : "kAma vagara prema saMbhavI na zake. prema eTale prabhu pratye UMDI lAgaNI." vIravijayajI mahArAje vaiSNavonI ane sUphI saMtonI vAtone eka ja nAnakaDI kAvyapaMktimAM keTalI sohAmaNI rIte gUMthI batAvI che ! ciMtanadhArAno, Ama to aMta nathI ja, ApaNe ATale ja aTakIe. (poSa, 2069) 102 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41). jIvanano sahelAIthI samajAya tevo artha zo ? jIvana eTale svAbhAvika lAgatA guNa-doSono saravALo. Ama to jIvanamAM "guNa" jevuM bahu hotuM nathI, potAno doSane ja mahadaMze guNa tarIke jovA-mAnavAnI lagabhaga dareka jaNane Adata hoya che. potAnI bhUlane (doSane) bhUla (doSa) tarIke samajanArA | svIkAranArA jema javalle ja jaDe che tema, potAnI khAmIne potAnI khUbImAM na khapAvanArA paNa bhAgye ja maLe che. bhUladoSa jayAre svabhAva banI jAya che tyAre tevA mANasanI daSTi be dazyane acUka jue cheH eka, ene bIjAnI bhUla ke doSa tarata ja dekhAya che, balka sAmAnI sArI-sAcI vAtamAM paNa e khAmI zodhI zake che. be, potAnI bhUla ke doSa ene kadIye dekhAtAM nathI; enI najaramAM e sArI-sAcI ja bAbata hoya che. eka aMgrejI kahevata A saMdarbhamAM yAda Ave che : "bIjAonI bAbatamAM mUrkhao paNa DAhyA hoya che, ane potAnI bAbatamAM saMto paNa thApa khAI zake che." hA, ApaNe manuSya chIe, sarerAza manuSya. ane ApaNane koInA doSa jovAmAM, tenI mAnasika noMdha rAkhavAmAM, ane jarUra mujaba teno upayoga karavAmAM UMDo rasa hoya che. kadAca A ja ApaNo kharo svabhAva che. A svabhAva ja kadAca jIvana che, ema kahI zakAya. savAla e thAya ke jIvananuM utthAna karavAnI jhaMkhanA jo hoya, to Avo svabhAva te mATe khapamAM lAge kharo? athavA to, Avo svabhAva rAkhIne jIvanane unnata karavAnuM zakya bane kharuM ? jIvanane unnata karavAnI vAto ghaNA loko karatA hoya che. tevI icchA paNa ghaNA sevatA hoya che. sAmAnya athavA vyApakadhAraNA evI che ke tame sArI sArI. bIjAone prabhAvita karI zake ane AMjI de tevI vAto karavA mAMDo, karatAM raho, eTale tamAruM jIvana unnata che ane sarerAza manuSyanA karatAM UMcuM che tevuM badhA, ke ghaNAbadhA, svIkAravA mAMDavAnA. chIcharA loko chIcharI vAtothI na aMjAya to ja navAI. vastutaH unnati eTale zuM? athavA zuM karavAmAM Ave to jIvanamAM unnatinAM pagaraNa maMDAya ? A mudde vicAra karatAM je pAyAno javAba jaDe che te Avo che : potAnA svabhAvane oLakhIne tenA para aMkuza lAvavAnI kaLA AvaDe tyAre unnatinI zarUAta thAya. saMskRta subhASita pramANe to svabhAvane jItavo te ja dharmatatva 103 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharI bahAdurI che. svamAvinaya: zaurya. svabhAva para aMkuza lAdavo eTale, potAnA doSone guNa mAnI levAnI Teva choDavI, potAnA doSone jovAnI-svIkAravAnI Teva pADavI, ane khAsa to, koInA chatA ke achatA hoya tevA ke na hoya tevA) doSone jovAnI, jANavAnI, mAnasika noMdha rAkhIne avasare teno upayoga karavAnI Adatano tyAga karavo. sureza dalAle ekavAra kaheluM ke, "koIne doSita TheravavuM saheluM che, pote nirdoSa rahevuM muzkela che." bIjAnA doSa jovAnI Teva jemano svabhAva banI jAya che tevA lokone potAno doSo kadI dekhAtA nathI hotA. teonI pAkI mAnyatA hoya che ke, amArAmAM to doSa che ja nahi, ane koI ja amAro doSa dekhADe to te tenI dRSTino doSa che, amAro to nahIM ja. AvA loko be rIte mAra khAvAnA : eka to emanA doSo kadI maTavAnA nahIM, ane bIjuM temane kyAreya koInI sArI vAta dekhAze ja nahi, eTale temanAmAM paNa koI sArI arthAt jIvanane unnata banAvavAnI vAta kadI Avaze nahi. sArI vAta paNa be rIte hoya : vyavahAranI rIte sArI vAto, ane jIvananI unnatinI rIte sArI. vyavahAramAM sArI lAgatI vAta jIvananI unnatinI rIte sArI ja hoya evI bhramaNAmAM paNa ghaNAnAM jIvana aTavAtAM rahe che. eka saMta hatA : hasana basarI. dariyA kinAre gayA. garamI sakhata hatI. temaNe joyuM ke, thoDe dUra nALiyerI nIce eka mANasa sUto hato. tenI pAse eka strI beThelaha, ane tenuM mAthuM paMpALatI hatI. pelo thoDI thoDI vAre UThIne pAse paDelA zIzAmAMthI kAMIka pravAhI pIto ane pAcho sUI jato. saMtanuM hRdaya napharatathI bharAI gayuM. "Avo dArUDiyo! Avo laMpaTa ! keTaluM kharAba !' teo babaDyA. temane thayuM ke, AnA jevo durguNI A dharatI para bIjo koI nahi hoya. acAnaka dariyAmAM tophAna jAgyuM. mANaso-bharelI eka hoDI DUbavA lAgI. temanI cIsothI vAtAvaraNa karuNa thaI paDyuM. saMtane e jotAM karuNA to ghaNI AvI, paNa taratAM na'tuM phAvatuM, eTale dayALu ane ciMtAtura najare je thAya te jotAM rahyA. te kSaNe ekAeka pelo sUtelo mANasa UThyo. doDyo. teNe pANImAM jhaMpalAvyuM. tarIne hoDI pAse pahoMcyo ane DUbI rahelA tamAma lokone teNe bacAvI laI kinAre pahoMcADyA. 10 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta to bhAre Azcarya saha A dazya joI ja rahyA ! pelo mANasa, thoDIvAra pachI paravArIne saMta pAse Avyo, praNAma karyA, ane potAnI vAta kahI ke huM ahIM, dariyAkAMThe ja vasuM chuM. tophAnomAM ke akasmAtamAM sapaDAyelA lokone A rIte madada karuM chuM. sakhata thAka ane garamIne lIdhe huM jarA visAmo leto paDyo hato. Apa to saMta cho, chatAM eka vAta kahuM ke A strI che te mArI mAtA che, ane pelA zIzAmAM dekhAtuM pravAhI te cokhkhuM mIThuM pANI che. Apane tarasa lAgI hoya to Apa paNa te pI zako cho. saMta zuM bole ? pelo to potAnA sthAne cAlyo gayo, paraMtu saMtane potAnI jAta pratye bhAre tiraskAra thayo. emaNe e ja kSaNe niSkarSa tAravyo ke Izvare pratyeka manuSyamAM kAMIka ne kAMIka khUbI ke vizeSatA mUkI ja hoya che. je kAma ApaNA mATe agharAM ane azakya hoya evAM kAmo, sAdhAraNa lAgatAM mANaso bahu AsAnIthI karI zakatA hoya che. tethI kayAreya koI vyaktine kharAba to nahIM ja, paraMtu sAmAnyatuccha mAnavAnI paNa bhUla karavI nahi. (saMkalita). sAra : daSTi, saMta manAtA mANasanI paNa kharAba hoI zake che, kharAba gaNAto | lAgato mANasa paNa sAro hoI zake che. astu. (mahA, 2068) dharmatattva |105 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) jIvana svastha, zAnta, prasanna banI rahe te mATenuM mukhya ane kharuM kAraNa cittanI zAnti che. citta zAnta hoya to ja jIvana saMgharSamukta bane. citta azAnti anubhavatuM hoya ane jIvana sarasa rIte cAle e azakya bAbata che. cittanI azAntinuM kAraNa che malinatA. citta jo malina bhAvo eTale ke vicAro ane vikalpothI bhareluM ke kharaDAyeluM hoya to te kadI zAnta nahi thAya, azAnta ja raheze. malina bhAvo paNa ochA nathI hotA. cittamAM UganArA tamAma malina bhAvonAM nAmo ApaNane AvaDatAM nathI ane tenI gaNatarI paNa thaI zake tema nathI, eTale jJAnIoe te malinatAne be zIrSaka heThaLa vaheMcI dIdhI che : viSaya ane kaSAya, athavA to rAga ane dveSa. A be mukhya malina tattvo che, ane te darekanA parivArasamA malina bhAvo asaMkhya - gaNI na zakAya teTalA che. ApaNA cittamAM temAMno kayo malina bhAva kyAre Ugaze ane kyAre ApaNA cittane kharaDI daIne azAnta karI mUkaze, te akalpya ja hoya che. ApaNe rIsa ane gusso karIe chIe, dveSa karIe chIe, IrSyA ke adekhAI paNa karyA karIe chIe, ghRNA ke napharata paNa thayA ja kare che, A badhAM ja vAnAM malinatA gaNAya. bIjAnI kharAba vAto ke bhUlo joyA karavAnI ane te viSe jANavAnI tema ja tenI niMdA ke TIkA karavAnI paNa cittane Adata hoya che. e paNa malinatA ja che. potAnI khoDa-khAmIne sAmAnya ke sahaja gaNavI, tene dhyAnamAM na levI, tenA mATe aphasosa na karavo ke te sudhAravAnI jarUrata paNa na anubhavavI, koIka te paratve dhyAna dore ke vAta kare to tene pratyAghAtI gaNIne teno tiraskA2 ka2vo, A paNa eka prakAranI bhayAnaka malinatA che. cittane zAnta karavA ane rAkhavA icche, tenA mATe upara varNavI tevI saghaLIya malinatAone cittamAMthI nAbUda karavI e ati agatyanuM kAma gaNAya. kharekhara to ema kahI zakAya ke je potAnI bhUla ane doSane joI-oLakhI zake che, tene kabUlI zakavA jeTalo nikhAlasa thaI zake che, ane tene sudhAravAno pramANika prayAsa karI zake che, tenuM ja citta zAnta banI zake che. 1906 | Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyanA doSa tarapha ja lakSya ApanArA to bevaDI milanatAnA bhoga baneH potAnI aMgata malinatAo to cittamAM hoya ja, ane vadhArAmAM bIjAnI malinatAonAM darzana ane tenI noMdha rAkhavAnI Tevane lIdhe AvatI malinatAono paNa tene lAbha maLe ! pariNAme, citta zAnta thavAnI vAta to dUra,paNa tenI azAnti satata vadhatI ja rahe che, ane tene kAraNe jIvanamAM kleza tathA saMgharSa paNa vadhatA ja rahe che. cittanI malitanAo viSe vicAra cAle, tyAre kAMI ne kAMI avanavuM jANavA maLyA ja kare che. hamaNAM eka vAta evI dhyAnamAM AvI ke moTAbhAgano samAja 'krodha'ne upadrava mAne che, paNa abhimAnane ane mAyA-kapaTane upadrava tarIke bhAgye ja svIkAre che, lobhane to nahIM ja. koI mANasa bahu gusso karato hoya - krodhI hoya, athavA koI bALaka bahu rIsALa hoya, to tene mATe tenA parivAranA sabhyo phariyAda karaze ke Ane/Amane jarA samajAvo. bahu krodha kare che, badhAMne bahu trAsa thAya che, Amano krodha zAnta thAya evo vAsakSepa nAkho ! vagere. AvI phariyAda hajI sudhI koIe abhimAna, mAyA, lobha mATe karI hoya tevuM yAda nathI AvatuM. AnAmAM AmanAmAM ahaMkAra bahu che, pote potAne ja 'kAMIka' samaje che, bIjAne to sAva tuccha gaNe che, bIjAo sAtheno vyavahAra sAva rUkSa ane tochaDo che, enuM kAMIka karo, ane ene haLavo pADo, athavA haLavo paDe tevo vAsakSepa nAkho, AvuM kadI koI koInA mATe kahevA AvyuM nathI. AvuM ja 'mAyA' mATe paNa. A vyakti bahu kapaTathI varte che, luccAI ke aMcAI bahu kare che, potAno vAMka siphatathI athavA adhikAranA jore bIjA 52 DhoLe che ane bIjAnI sArI kAmagIrIno jaza pote ja le che, A kapaTI svabhAva badalavAnuM samajAvo, evI phariyAda haju sudhI maLI nathI. anubhava to evo thAya che ke A ahaMkArane, luccAIne ke aMcAIne 'sAmAjika guNa' tarIke lekhavAmAM Ave che. malinatA paNa jyAM guNa tarIke sthAna pAmatI hoya tyAM citta zAnta bane ane jIvana svastha bane, evI AzA rAkhavI te mUrkhatA ja gaNAya. kharekhara to AvI malinatAo dharAvatuM vyaktitva mahattvAkAMkSI ja hoya, ane mahattvAkAMkSA jevI dharmatattva 1 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malinatA, jIvanazuddhi mATe mathatA cittamAM, bIjI eka paNa nathI hotI. viDaMbanA e che ke, ApaNI dharmakaraNIne ane jIvanazuddhine kazI ja levAdevA nathI rahI! dharma karI levo, e jIvanazuddhi mATeno prayatna karatAM ghaNo sahelo hoya che. dharma e puruSArtha tyAre ja bane, jyAre jIvanazuddhinA lakSya sAthe te thAya. astu. (phAgaNa, 2069) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) Aje thoDuMka "asatyapurANa' AlekhavuM che. ApaNo samaya asatyano samaya che. ene "asatyayuga'nA nAme oLakhAvI zakAya. asatya eTale jUTha, jUThuM. eka jADA nirIkSaNa anusAra, A duniyAmAM sahuthI vadhu mIThI koI cIja hoya to te "jUThuM che. jUThathI vadhu mIThI vAta bIjI ekeya nahIM jaDe. vAta sAcI paNa che. jo e mIThuM na hota to pratyeka mANasa, Dagale ne pagale, teno upayoga ke prayoga kare che te na karato hota. jUThuM bolavuM e lagabhaga mANasano svabhAva banI gayo che. svabhAva eTalA mATe ke have mANasa kazA kAraNa vagara paNa ane kazoya lAbha na thato hoya to paNa jUThuM bolato rahe che. enI A Tevane eno mobAIla phona niraMtara baLataNa pUruM pADato hoya che. kAraNa hoya tyAre koI jUThuM bole to te samajAya. kazAka lAbhanI AzA hoya ke nukasAnathI bacavAnI vRtti hoya tyAre jUThuM bolavAnuM Ave te paNa gaLe Utare. koI khAsa prayojanavaza mANase jUThuM bolavAnuM Ave te paNa svIkArI zakAya. paraMtu kazA ja kAraNa ke prayojana vagara, koI ja lAbhanI AzA ke nukasAnano bhaya na hoya toya, mAtre Tevavaza mANasa jUThanuM sevana karyA kare, tyAre jarAka mUMjhavaNa thaI Ave. atyAra sudhI ema lAgatuM hatuM ke, jUThuM bolavuM e eka Teva che. paNa have anubhave ema samajAya che ke jUThuM bolavuM e kharekhara to eka kaLA che. jUThA mANasane, A arthamAM, kaLAkAra gaNI zakAya. potAnI A kaLA vaDe e game tevuM jUTha bolI zake che, ane te "satya" hovAnI pratIti te sAmA mANasane acUka karAvI zake che. te vakhate koI satya vAta rajU kare to tene paNa jUThA TharAvavAnuM sAmarthya tenI A kaLAmAM hoya che. AvA mANasane jUThuM bolavAmAM eka judA ja prakArano AnaMda Avato hoya che. potAnI jUTha-kaLAnA pratApe sAmo mANasa mUMjhAya-aTavAyagothAM khAya ke pachI khoTe ravADe caDI jAya tyAre te jovAnI tene bahu majA AvatI hoya che. ane pelo mANasa thAkIne ke herAna thaIne tene phariyAda karavA jAya tyAre tenI pAse bIjuM-savAyuM jUTha taiyAra ja hoya che. jyAM sudhI pelAne, e jUTho hovAnI khabara ke khAtarI thAya nahIM, tyAM sudhI teNe tenI kaLAnA bhoga banatAM rahevuM e ja tenI niyati hoya che. chevaTe jyAre kyAreka bheda khule tyAre thato mohabhaMga asahya hoya che. dharmatattva |109 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jUTha'no joDiyo bhAI hoya che kapaTa. kapaTa vinA jUThanuM sevana thaI na zake. jUTha ane kapaTanI Adata dharAvato mANasa manano melo-peTamelo ja hovAno. e kadI koIno vizvAsa na kare. ane lAMbe gALe enA para paNa koI vizvAsa na mUke. najIkanA mANasono sneha ane vizvAsa gumAvavA mATe jUTha sarIkhuM ekeya sAdhana bIjuM na jaDe. bolIne pharI javuM e jUThanI paddhati che. ema lAge che ke have doSano Topalo ApaNA zire Avaze, tyAre kAM to ajANyA thaI javuM ane kAM to siphatathI koIne gALiyo paherAvI devo e jUThanI AgavI kaLA che. jUThanuM sevana eka hada taka avazya saphaLatA apAve, paraMtu jyAre rahasya khule che tyAre te saphaLatA bahu moMghI paDatI hoya che. jUTha thakI manuSya dhAryA kAma jarUra karI zake, paNa anyano vizvAsa ke prema te bhAgye ja meLavI zake. Atmika dRSTie joIe to asatya e mahApApa che, ema zAstro varNave che. zAstramAM eka prasaMga - rUpakAtmaka rIte varNavyo cheH eka caMDALaNI strI hAthamAM pANI bhareluM ThAma laIne jAhera rastA para jatI hatI, ane rastA para pagale pagale pANIno chaMTakAva karI rahI hatI. tene koIke pUchyuM : A zuM kare che bAI ? teNe kahyuM - bhUmizuddhi karuM chuM. A rasto apavitra thaI gayo che tene gaMgAjaLa vaDe zuddha karuM chuM. pelAe pUchyuM : paNa tuM to mAMsAhArI ! badhI rIte apavitra ! tuM vaLI zuddhi kevI rIte karIza ? zA mATe ? pelI bAIe kahyuM te ApaNI AMkha kholI denAruM che. teNe kahyuM : huM bhale apavitra rahI, paNa mArA cAlavAthI A rasto abhaDAto nathI. A rastA para jUThuM bolanArA mANaso cAlyA che ane temanA asatya-sevana thakI A rasto kharaDAyo che. te asatyanI apavitratAne TALavA mATe huM A gaMgAjaLa chAMTuM chuM. bAra vratanI pUjAmAM kavi zubhavIre A rUpakane A zabdomAM gUMchyuM che : "mAMsAhArI mAtaMgI bole, bhAnu prazna dharyo re, jUThA nara jaLa bhUmi zodhana jaLa chaMTakAva karyo re. mohana mero, mugatise jAI maLyo re." 180 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jUThuM bolavAnAM cAra kAraNo zAstrakAre jaNAvyA che : krodhathI, bhayathI, lobhathI, hAMsImAM. A cAra mukhya kAraNo, tenA peTA kAraNo anekavidha hoI zake. mANasa kAM to gusse bharAya ne jUThuM bole. kAM kazuMka meLavavAnA lobhamAM jUThuM bole. vaTa pADavo, vAhavAha meLavavI, kIrti raLavI - e badhuM paNa AmAM ja - lobhamAM ja AvI jAya. ghaNIvAra sAcA ke khoTA bhayanA mAryA mANasa khoTuM bole/kare. athavA to hAMsI-majAka paNa jUThuM bolAve. A cAra kAraNo ocho thAya, pAtaLAM paDe evI apekSA to jarUra rAkhI zakAya. sAva nAbUda bhale na thAya, paNa ghaTADIne haLavAM to karI ja zakAya. zANo mANasa A badhAM vAnAM ochA thAya tema avazya vartI zake tema na kare, na karI zake athavA tema karavuM na game - na pAlave, tevA mANasane zANo gaNavAnI Adata paNa have badalavA jevI lAge. (catra, 2069) na dharmatatva 181 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) saMyamano abhyAsa eka sAdhu tarIke jIvelAM keTalAMka varSo ! te varSomAM mANelI AnandAnubhUti ! tenuM vaLI varNana karavAnI sUcanA ! A mAgaNI vAMcIne ja huM to hebatAI gayelo ! AvI kaThina mAgaNI ? tene nyAya ApavA jatAM jAta pratye apramANika nahIM thaI javAya tenI khAtarI zI? mAgaNI karanArA pelAM zAstravacanone lakSyamAM rAkhIne pUche che : "sAdhu to sadA sukhI hoya, sAdhu to anuttaravimAnanA devathI paNa caDhiyAtA hoya" vagere. have pUchanArAnI jema ApaNe paNa A vacanonA arthane ApaNI jAta mATe lAgu pADI daIne ja vAta ke vicAra karIe, to ApaNe daMbhI, mRSAbhASI tathA apramANika na banI jaIe ? eTale A mAgaNIno patra AvatAMveMta nakkI karI lIdheluM ke Ano javAba Apavo nahi. ATalI kaThina vAtano javAba Apavo paNa kevI rIte ? ugharANI karato bIjo patra thoDA ja divasamAM Avyo. TUMkA lakhANamAM nItaratuM Arjava sparzI gayuM. ane tenA javAbamAM nIpajyuM A lakhANa : sAdhupada to bahu bacapaNamAMthI lAdhI gayuM. pUrva janmonA koI zubha saMskAronA kAraNe, mAtAnI dharmapreraNAnAM nimitte, moha karmanI haLavAzane lIdhe, gurubhagavaMtonI karuNAne lIdhe. samajaNanI rIte avyakta hoIza, paNa dIkSA maLyAno eka AnaMda, bacapaNamAM paNa, satata haiye vartato rahyo che. dIkSA lIdhA badala pastAvo ke saMtApa to, moTA thayA pachI paNa, nathI thayo - kadIye. hA, jema jema samajaNa vadhatI gaI, tema tema eka savAla manane pajavato rahyo che : ApaNuM (mAruM-ema samajavuM) jIvana zAstrakathita sAdhupadane anurUpa che kharuM? jo nA, to huM "sAdhu veSane kAraNe maLatA lAbho meLavavAne hakadAra gaNAu kharo ? mArI A mUMjhavaNa meM mArA upakArI gurujano sAthe nirmaLabhAve carcA che. te bhagavaMtoe paNa mitrabhAve mane sAMbhaLIne mArgadarzana ApyuM che. guru mitra paNa banI zake, te vAta AvA prasaMge anubhavAI che. 182 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vakhata zrIgulAbadAsa brokare mane pUcheluM : A bhAI vaMdana kare che tamane, te paLe tamArA manamAM kevo bhAva jAge ? abhimAna jAge ? huM vaMdanIya ane A tuccha, evo vicAra, koI paLe paNa, Ave kharo? paLanoya vilaMba ke vicAra vinA temane ApelA javAbano bhAva Avo hato : mane koI AvI rIte vaMdana karatuM hoya tyAre manamAM bhAre saMkoca thAya che. abhimAna to nathI thatuM, kema ke abhimAna karavA jevuM kAMI che ja nahi mArAmAM. paNa evo kSobha avazya thAya che ke A badhAnAM vaMdana mATenI lAyakAta mArAmAM che kharI? jo nA, to mArAthI vaMdana kema levAya? have vyavahAra evo che ke, vaMdanano asvIkAra to na karI zakAya. tethI manamAM eka prArthanA jAge che ke "bhagavaMta! A badhAnAM vaMdano mATenI pAtratA mArAmAM pragaTe evI karuNA karajo." mArI sAdI samajaNa anusAra vartamAna samayamAM sAdhupadano AsvAda ane AhvAda anubhavavA mATe je khAsa vAto hovI joIe te A che : 1. potAnI alpatAnuM, UNapanuM satata bhAna. 2. paritRpti. 3. vaicArika udAratA. 4. kAruNya ane vAtsalyathI lathabathatuM haiyuM. 5. zuddha cAritranA anubhava mATenI tIvra jhaMkhanA. 6. aMtarmukhatA. to keTalIka bAbato na hovI joIe te A che : 1. mahattvAkAMkSI svabhAva. 2. veSa dharyo eTale ame sabakucha evo bhAva. 3. kSudratA. 4. IrSyA. 5. paranA doSonuM darzana tathA varNana. 6. lokasaMparkanI, mAna-pUjAnI lAlasA. 7. bahirmukhatA. evuM nathI ke A badhuM hovA jevuM mArAmAM che ane na hovA jevAM mArAmAM nathI. paraMtu eTaluM to pramANikapaNe kahI zakAya ke na hovA jevI bAbato je kSaNe je aMze khudamAM jovA maLI ke maLe che, te kSaNe "A ThIka nathI karato" evo bodha avazya varte che. ane te badala DaMkha tathA pazcAttApa paNa thayA vinA nathI raheto. sAthe ja, hovA jevI koI vAta koIvAra khudamAM jovA maLI jAya to teno garva na thaI Ave teTalI sabhAnatA paNa mahadaMze jALavI zakAya che. jIvanano ke sAdhutAno alpAMze paNa jo AnaMda che, to tenuM rahasya A sthitimAM ja che, ema kahI zakAya. dharmatattva 183 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI aMgata eka samajaNa evI paNa che ke, A kALamAM ApaNe tyAM je sAdhupada che, te abhyAsadazAnuM sAdhupada che. ghaNA ghaNA bhavo sudhI sAdhupadano abhyAsa karIe, tyAre aMtima bhavamAM ke koIka bhavamAM zuddha eTale ke zAstravarNita sAdhupada siddha thAya. hA, A kALamAM paNa sAdhupadanI bhUmikAmAM taratamatA hoI zake. koI ekaDiyAmAM hoya. koI pAMcamAmAM hoya to koI dazamAmAM paNa hoI zake che. paNa koI ne koI kakSAe te abhyAsa-dazAnA sAdhupadamAM ja che, evI mArI samajaNamAM kAMI ATalAthI phera paDato nathI. AthI ja, kyAreka amuka amuka jIvone "ame utkRSTa sAdhu chIe. ane bIjA badhA nabaLA che', evuM mAnatA tathA vartatA jouM chuM, tyAre hRdayamAM anukaMpA jAge che ke A mRSAvAda athavA daMbha A jIvone kyAM phaMgoLI deze ? sAthe ja eka akathya AnaMda paNa thAya che ke prabhunI ne gurunI kRpAthI mArAmAM Avo halako adhyavasAya thato nathI. ApaNe tyAM ghaNIvAra vividha AnaMda varNavatA hoya che. amuka vAta prathamavAra karyA-karAvyAno AnaMda, amArA hastaka thayAno AnaMda, AMkaDAkIya AnaMda, saMkhyA, bhIDa, dhanavyayano AnaMda, ityAdi. mane A badhuM binajarUrI lAgyA kare che. mArA cittamAM to eka ja AnaMda haMmezA, vAre-parabe Ugato hoya che. sAdhupada maLyAno AnaMda. 14 rAjalokamAM kyAMka ja ane kyAreka ja sAMpaDe ane vaLI koIkane ja sAMpaDe tevuM, bhagavAna jinezvara devanA mokSamArganuM sAdhupada, A paDatA kALamAM, mane zI rIte maLyuM, teno vismaya ja hajI lagI cittamAMthI zamato nathI. A pada pAmavAthI moTo AnaMda A jagatamAM bIjo kyo hoya ? eka paNa nahi. A pada pAmavuM e svayaM eka rekorDa che, rekorDa brekiMga bAbata che, vizvavikrama che. AvuM sarvocca pada pAmyA pachI bIjI kaI mahattvAkAMkSA zeSa rahe ! zA mATe koIno pakSapAta ke koIne anyAya thAya tevuM karavuM paDe ! maitrI ane pramoda sivAyano koI paNa bhAva, pachI haiyAmAM AvI ja kema zake ? ('mANyuM tenuM smaraNa' graMthamAMthI sAbhAra, sUratathI prakAzita graMtha) 184|| Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) Agama tattvaciMtana Agacchati AcAryaparamparayA vAsanAdvAreNa iti Agama: / arthAt AcAryonI paraMparAthI vAsanA dvArA je Ave che te 'Agama' che. AgamanuM bIjuM nAma che 'sUtra'. je arthathI tIrthaMkare prarUpeluM hoya ane zabda akSara vyaMjanAdirUpe gaNadhara bhagavaMta, 14 pUrvadhara, daza pUrvadhara tathA pratyekabuddha munirAje pUMchyuM hota te 'sUtra' gaNAya che. A AgamanA mukhya be bheda che : aMgapraviSTa zruta, ane aMgabAhya zruta. aMgapraviSTa zruta eTale dvAdazAMgI - bAra aMgarUpa gaNipiTaka pravacana. tenI racanA svayaM gaNadharo dvArA thaI che. tenI zAstromAM varNavelI paddhati A pramANe che : - bhAgavatI dIkSA grahaNa karyA bAda gaNadharo tIrthaMkara prabhune praNipAta karIne STi tatta' ema prazna kare che. tIrthaMkara tenA uttaramAM kahe che : '3ppannUpha vA'. tyArabAda pharIthI praNAmapUrvaka gaNadhara pUche ke " itataM ?' tyAre tIrthaMkara kahe ke vimaMD va' te pachI trIjIvAra vaMdanapUrvaka gaNadhara pUche ke viMda tatta" ? tyAre tenA uttaramAM tIrthaMkara kahe ke ghuverUM vA' / tathA A rIte gaNadharo dvArA pUchavAmAM AvatA traNa praznone praznatritaya, traNa niSadyA athavA niSaghAtraya - evAM vividha nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A niSaghAtrayathI tathA tenA uttararUpa tripadI e gaNadharane gaNadhara nAmakarmano udaya thAya che, utkRSTa mati-zruta jJAna prApta thAya che. tema thatAM ja te gaNadhara 14 pUrvo-sameta dvAdazAMgI zrutanI racanA kare che. te dvAdazAMgI te ja che aMgapraviSTa zruta bAra aMgo. Ama, gaNadhara bhagavaMta dvArA racelAM Agamo te aMgagata ke aMgapraviSTa zruta tarIke oLakhAya che. A zrutane 'niyata' zruta tarIke paNa oLakhAvyuM che ane AgamapuruSanAM mukhya aMgo lekhe goThavAyuM hovAthI e 'aMgagata' kahevAyuM che. jyAre gaNadhara sivAyanA bhagavaMtoe raceluM zruta te aMgabAhya zruta gaNAya che. te AgamapuruSanA aMgathI bahAra vyavasthita thayuM hovAthI 'aMgabAhya', ane te dvAdazAMgInI jema niyata na hovAthI 'aniyata' zruta gaNAya che. dharmatatva |185 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgagata zrutamAM bAramuM dRSTivAda-aMga viccheda pAmyuM che, tethI hAla AcArAMga sUtra vagere agyAra Agamo vidyamAna che, ane aMgabAhya zrutamAM bAra upAMga, cha cheda sUtra, cAra mULa sUtra, daza pannAsUtra tathA zrInaMdI sUtra ane anuyogadvAra sUtra - Ama kula maLIne 45 AgamasUtro hAla vidyamAna che. vItelAM aDhI hajAra varSomAM ApaNA dvAdazAMgI pravacana rUpa AgamasUtroe aneka aneka caDAva-utAra joyA che. kaMThastha paraMparA A sUtronI ekamAtra vAhaka hatI. guru ziSyane Agamo zIkhave. ziSya yAda rAkhe ane jALave. Ama seMkaDo varSo cAlyuM. paraMtu te samayagALAmAM vAraMvAra bAra bAra varSanA dukALo paDyA. kyAreka zratadhara puruSa koIne badhuM Ape te pahelAM videha thatA gayA. kvacita pATha grahaNa karavAmAM tathA kaMThe rAkhavAmAM ziSyoe pramAda sevyo. kAM azakti Adi kAraNosara smRtibhaMgAdi doSo naDyA. AvA vividha kAraNosara Agamo lupta thatAM gayAM, kAM to AgamonA ghaNA aMzo bhUlAyA. tema chatAM, te Agamo ane tenA aMzonI jALavaNI karavA mATe ApaNA mahAna pUrvapuruSoe anekavidha prayAso karyA che te hakIkata che. mahAmeghavAhana samrATa khAravele bolAvelI saMgIti, pUrvadhara bhagavaMta zrIbhadrabAhusvAmIe ApelI vAcanA, kALAMtare skaMdilAcAryajInI mAthurI vAcanA, nAgArjunAcAryajInI tathA temanA pachInI devardhi gaNikSamAzramaNanI ema be valabhI vAcanA, bIjI valabhI - vAcanAmAM vidyamAna ane upalabdha zrutajJAnane pustakArUDha karavAno bhavya puruSArtha - A badhAM umadA paribaLone kAraNe Agamono vadhu viccheda thato rokAI gayo ane Aje ApaNA saMgha pAse je Agamo upalabdha che te A valabhI vAcanAne ja AbhArI che, ema kahI zakAya. agAu pustaka rAkhavAmAM, lakhavAmAM doSa manAto. pustakane parigraha gaNavAmAM AvatA. kALanA parivartana sAthe pustakalekhanane dharmanuM, dharma-ArAdhanAnuM eka zreSTha aMga athavA kAraNa gaNavAmAM AvyuM. bhagavaMta haribhadrAcArye lakhyuM ke "tathA siddhAntamAzritya, vidhinA lekhanAdi ca / lekhanA pUjanA dAnaM zravaNaM vAcanodgrahaH / prakAzanA'tha svAdhyAya-zcintanA bhAvaneti ca // " 18| Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt pustakalekhaka Adine "yogabIja' temaNe gaNAvyuM. A uparathI eTaluM ja phalita thAya ke bahuzruta mahApuruSo deza-kALanA ke dravyakSetrakALabhAvanA parivartanane anurUpa vicArI zakatA ane ucita tathA Avazyaka pheraphAra karI zakatA. tema karavAmAM jaDatA ane jhanUna ke kaTTaratA temane naDatAM nahi. ApaNA durbhAgye valabhI vAcanAthI laIne vikramanA navamA dazamA saikA sudhImAM lakhAyela pothIo kyAMya vidyamAna nathI. badhuM ja kALanA gartamAM garakAva che. 11mAM saikAthI 14mA saikA sudhImAM lakhAyela tADapatra graMtho, sarakhAmaNImAM alpa mAtrAmAM, chatAM ApaNane harakha thAya teTalI bahoLI saMkhyAmAM vidyamAna che. videzI ane vidharmI lokonAM AkramaNo, ApaNI aNaghaDatA, aMgrejo dvArA laI javAnI pravRtti, AvAM kAraNothI ghaNI pothIo ApaNe gumAvI paNa che ane naSTa paNa thaI che chatAM hajI thoDuM ghaNuM jaLavAyuM to che. 12mA zataka pachI ane 20mA zataka sudhImAM lakhAyelI kAgaLanI lAkho prato ApaNA saMgha pAse upalabdha che. 14mA zatakathI ke te pachI ApaNe tyAM amuka graMtho sonA ane cAMdInI zAhIthI lakhavAnI prathA prAraMbhAI. mukhyatve kalpasUtra lakhAve. ghaNIvAra graMtha cAlu zAhIthI lakhAya, paNa citro temAM sonA vaDe AlekhAtAM. paMdaramA saikAmAM tathA te pachInA samayamAM lakhAyelI kalpasUtranI AvI prato, eka aMdAja pramANe, doDhasothI baso upalabdha thAya che, je zAstro pratyenI bhaktinuM ghotaka che. vartamAna samayamAM zAstralekhana dvArA zrutabhakti ane zrutarakSA paratve eka prakAranI jAgRtino juvALa jovA maLe che. aneka bhAviko A kAryamAM dhanavyaya kare che ane bhagavAnanAM Agamo-zAstro mATe je paNa sukRta thaI zake te karavA teo tatpara jovA maLe che. Ane kAraNe cAlu zAhIthI temaja sonAnI zAhIthI aneka Agamo tathA graMtho lakhAvA mAMDyAM che. alabatta, gaI sadI sudhI to ekalA gRhastha lahiyA ja nahIM, paNa sAdhuo paNa potAnA hAthe prato lakhatA hatA, te prakAra hAla nathI jaLavAyo. hAlamAM to tAlIma prApta gRhastha lahiyA ja prato lakhI Ape che. vartamAna yuga e mudraNakalAno yuga che. pazcimanA prabhAva heThaLa ApaNA dezamAM paNa graMtho chapAtA thayA. Agamo paNa chapAyAM. pariNAme sulabhatA thavAthI hastaprato dharmatattva 180 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhavA-lakhAvavAnI pravRtti khoravAI gaI. ane sAdhuvargamAM te viSenI jANakArI lagabhaga nAmazeSa thaI gaI. ApaNo yuga saMpAdanano yuga che. saMzodhanano yuga che. saMpAdanane paNa eka prakAranI vAcanA ja gaNAvI zakAya. prAcIna hAthapothIone meLavIne tenA AdhAre pAThanirdhAraNa, azuddhizodhana karavAnuM kArya Aje vizeSe vikasyuM che. pUjaya puNyavijayajI mahArAja te A mahAna kAryanA purAdhA athavA to puraskartA che. Ama chatAM, vartamAnamAM punaH hastaprato lakhAvavAno utsAha jovA maLe che, te ekaMdare AnaMdadAyaka bInA che. ('Ahata AgamonuM alakona; (hI. 2. kApaDiyA) para AdhArita.) 188. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva gurutattva 189 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) pUjyapAda gurumahArAjajInI gayA mahine thayelI ociMtI ane aNakalpI ciravaridAyathI, mAruM - amAruM - ApaNA sahunuM zirachatra jhUMTavAyuM che. tene kAraNe jIvanamAM sarjAyelA zUnyAvakAza athavA khAlIpAne varNavavA mATe koI zabda sUjhatA nathI. zabdo jANe ke sUkAI gayA che ! hradaya kSubdha che, AMkho stabdha. thIjelI vedanAmAM valovAtuM haiyuM, ogaLIne AMsuvATe vahI javAnuM sAmarthya gumAvI beThuM che. badhuM ja koI mazInanI mAphaka cAlyA kare che, niSprANa, nizcetana. raDavuM hoya toya raDI na zakIe, hasavuM na hoya to paNa hasavuM paDe, A prakAranI sthiti, ApaNe - ame sAdhuo paNa -, sAmAjika prANI hovAno ahesAsa satata karAvyA kare che. mAnava-manane sparzatI A kAramI viDambanA che. 'sAheba'nuM na hovuM, acAnaka ja sadAne mATe cAlyA javuM, e vAtano svIkAra karavA jeTalI himmata hajI baMdhAtI nathI. to kALadevatAe ke niyatie sarjelI vAstavikatAno inkAra karavAnuM paNa kyAM zakya che ? aneka lokonA manamAM eka savAla cUMTAya che H ghaNAya pUche che, pUchAve paNa che ke ekAeka Ama kema banyuM ? tabiyata DhIlI hatI, paraMtu kazuMka gaMbhIra(siriyasa) hovAnAM to koI eMdhANa nahotAM, javAba paNa 'sAruM che' ema ja hamezAM maLato hato. to acAnaka tabiyatamAM zuM pheraphAra thayo ke sAheba cAlyA gayA ? acAnaka ja sAhebe vidAya laI lIdhI, tethI ame badhA digmUDha ane kiMkartavyazUnya banyA hoI, badhI vAtono zAMtithI javAba ApavA asamartha hatA, tethI loko potAnI samajaNa, akkala ane paMcAtiyA manovRttino upayoga karIne, potAne anukULa evo khulAso zodhavA - vicAravA lAgyA, ane te rIte potAne lAgelI vAto pracAravA paNa lAgyA. svAbhAvika rIte ja AvI sthitimAM aniSTa tattvonuM caDI vAge. paraMtu zoka-vyAkuLa ame loko A bAbate taddana nirupAya ja hatA. sAhebanI vidAyajanita vyAkuLatA ja A divasomAM sarvoparI rahI che. ,, ghaNA ema kahe che ke "tamArA (mArA) AvavAnI rAha jotA hatA. tamane maLI lIdhuM eTale saMtoSa thaI gayo, ane cAlyA gayA." A rIte vicAravuM mane barAbara nathI lAgatuM. ame vihAra karIne AvyA e vAta sAcI. sAhebanI tabiyata sudharatI hatI, ane pUrvavat svastha thaI javAnI sahune khAtarI hatI. te paNa kharUM. 190| Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI, ahIM ame pahoMcyA pachI sAhebanA vItelA paMdara divasanAM uccAraNo tathA vAto sAMbhaLatAM lAgyuM paNa kharuM ke ame AvIe chIe tethI pote bahu khuza hatA; ane e rIte rAha paNa jotA hatA ke e Ave pachI Ama karIe, tema karIzuM vagere. paraMtu A sthitine nakArAtmaka rIte mUlavavAnI vAta koI rIte ThIka nathI lAgatI. jo ke je rIte ekAeka vidAya lIdhI te jotAM koI mANasa AvI rIte vicAravA prerAya to temAM koI doSa nathI. paraMtu vAstavamAM evuM nahi hoya, ema samajAya che. ame caitra vadi bIjI terase AvyA. e divase pahoMcavAno cokkasa samaya paNa temaNe ja mokalelo. Akho divasa beThA, vAto karI, AhArAdi paNa sAthe ja karyuM. DokTaronI ane lokonI najare to tabiyata sArI hatI, ane thoDA ja divasamAM UbhA thaIne nIce derAsare jaze tevo vizvAsa paNa hato. paraMtu mane, be dahADAnA lagabhaga satata nirIkSaNa pachI, lAgavA mAMDyuM ke, kaho nA kaho, sAhebanI tabiyata sudharavAnI dizAmAM nathI jaNAtI. amAsanA dine savAre 9 lagabhaga meM jayaMtIbhAIne saMdezo kahAvyo ke DokTaro bhale ApaNane kahe ke "kAMI vAMdho nathI, ne thoDA dinamAM sArA thaI jaze, paraMtu sAhebanI pratyakSa sthiti jotAM kAMI barAbara nathI lAgatuM. caudaze peTa vAyune lIdhe phUlI gayuM. asahya akaLAmaNa. peTamAM maLa hovAnI bIka. DokTaronA mArgadarzana pramANe "enimA" apAtAM malazuddhi thaI ane vAyu ghaTatAM thoDI haLavAza thaI. maLa khUba nIkaLyo. paraMtu e haLavAza kSaNajIvI ja rahI. thoDI ja vAramAM emanI akaLAmaNa vadhavA lAgI. te sAMjathI AhArano inkAra karavAnuM zarU karyuM. bahu samajAvIe, karagarIe, tyAre thoDoka AhAra parANe le. DokTara ke AgevAna zrAvako ke koI vizeSa vAta Ave to rasapUrvaka sabhAnapaNe vAta, carcA kare, savAla - javAba kare, paNa te pate ke tarata ja vyAkuLatA cAlu. DokTaro mATe A navuM nahotuM. pAchalAM be aDhI varSano Avo ja silasilo hato ke zvAsa caDe, gabharAmaNa thAya, vyAkuLatA vadhe, ane pAchA upacArothI svastha thAya. A ja paristhiti atyAre paNa hatI. pAchalAM varSonI sthiti meM pratyakSa joyelI ja nahi. eTale mArA mATe A badhuM navuM, pahelI vakhata ja jovAnuM hatuM. amAse rAtre meM Do. kApaDiyAne phona karAvyo ke sAheba, tame loko, kAyamanA anubhavane AdhAre, ciMtAjanaka kAMI ja nathI evuM bhale gurava 191 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaho, paraMtu mArI najara ema kahe che ke kAMIka garabaDa che, je ApaNe pakaDI zakatA nathI. sAhebanI tabiyata bhayajanaka vaLAMka laI rahI hovAno mane vahema paDe che. DokTara tatkALa doDI AvyA. aDadho kalAka sudhI tabiyata tapAsI. sAhebane oksijana para lIdhA. bIjuM badhuM ja barAbara hatuM, ane zvAsa gabharAmaNa vadhu hovAthI pampa tathA oksijana ApavA mAMDyA. jatI vakhate temaNe kahyuM ke savAre huM vahelo AvuM chuM. jarUra jaNAze to savAre davAkhAne laI jaIzuM. sAheba zvAsane kAraNe uMghamAM - gADha nidrAmAM hatA jarUra. paNa zuddhi pUrI hatI. bolAvo ke pUcho to tarata javAba Ape ja. sAhebanI sevAmAM traNa munio, 3 zrAvaka - yuvAno, be mANaso - ATalA akhaMDa hatA ane rahetA. huM sADA agiyAra vAge sUto. aDhI vAge mane jagADyo ke jaldI cAlo, tabiyata bagaDI che. huM doDyo. joyuM to sAhebanI joradAra cAlatI zvAsanI dhamaNa zAMta paDI rahI hatI ane caherA uparanI vyagratA paNa zamI hatI. tatkALa Do. kApaDiyAne phona karAvyo. temanI sUcanAthI 108 sevA para phona thayo. e Ave tyAM sudhI palsa prezara para paLe paLe najara cAlu rahI. sAdhugaNane sUjhI gayuM te navakAranuM zravaNa cAlu karyuM. miniTo, nA, sekanDono khela hato. ekAeka prezaramAM "erara' AvavA mAMDyuM tyAM 108 vALA AvI gayA. temaNe badhuM mApyuM, lAgyuM - kAMI nathI. DaoN. kApaDiyAne temaNe ja kola karyo. AvI javA kahyuM. pAMca ja miniTamAM DaoN. pahoMcyA. tapAsyuM DokTare kahyuM ke "sAheba nathI rahyA." A zabdo ame kevI rIte sAMbhaLyA ? zI rIte sAMbhaLI zakayA ? mana, buddhi ane samajaNa - badhuM ja te kSaNe chinnabhinna hatuM, kSatavikSata hatuM. te zabdo kAne paDatAM ja ame badhA manuSya maTI gayA hatA, ane mAnavayaMtramAM pheravAI gayA hatA. ame hAryA hatA, amArI niyati jItI hatI. zuM karavuM, zuM na karavuM? kone kahevuM, kone jaNAvavuM? A badhI bAbate amArA saunI mati bahera mArI gaI hatI. DaoN. mahezabhAI, pIyUSabhAI vageree badhuM saMbhALI lIdhuM. ane prAthamika kartavyo te lokoe ja adA karyA. badhe koIne koI rIte samAcAra pahoMcyA to haze ja. nahi to aMtimayAtrAmAM pAMca hajAra karatAM vadhu janamedanI kyAMthI UmaTe? samAjanA vyApaka sAdhAraNa vargamAM sAheba keTalA lokapriya ane mAnya hatA teno khyAla aMtimayAtrA ane guNAnuvAda samaye svayaMbhU rIte UmaTelI A medanIne jotAM AvI gayo. 192 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtima vidhinA caDAvA vivekapUrNa ane gauravapUrNa rahyA. sAhebane sAcI rIte cAhatA bhAgyavAnoe lAbha lIdho. paraMparAne anusarIne saMsArI parivArajanone paNa sAthe rAkhavAmAM AvyAM. navI bhUmi saMpAdana karI tyAM aMtima vidhi karavA mATe bhAvika gRhasthoe AgrahabharI bhAvanA vyakta karI. paraMtu sAhebanI A bAbate bhAvanA temaja vAstavikatAone dhyAnamAM rAkhIne te dizAmAM AgaLa na vadhatAM, sAhebanI ja preraNAthI nirmita zrInemisUri svAdhyAyamaMdiranA AMgaNAmAM ja aMtima saMskAra karavAmAM AvyA. sAheba gayA te nagna satya hatuM. tenA kAraNe ame sahu sAva hataprabha banIne bhAMgI paDyA hatA te paNa hakIkata hatI. Ama chatAM yogya paLe yogya nirNaya na levAya ke samaye samayocita kAryavAhI karavAnuM cUkI jaie to ame amArI jAtane kadI mApha na karI zakIe. eTale kALaje patthara mUkIne paNa nirNayo levAtA gayA ane kAryavAhI AgaLa vadhatI gaI. Azare 30 lAkha jevA caDAvA thayA. ane bAreka lAkhanI jIvadayA TIpa thaI. badhuM vadhu thayuM hota, paNa lokonA azistabharyA dhasArA, hallA ane kolAhalane kAraNe baMdha karavAnuM pharajiyAta banyuM. utsava tathA sabhA aMge te ja samaye ucita nirNaya levAyA. te pramANe 15mIe zAnadAra kahevAya tevI sabhA thaI. utsava paNa bhavya thayo. vaLI dAha saMskAra - bhUmi para nAnI evI derI banAvI temAM pAdukAnI sthApanAno paNa nirNaya thayo. 18mIe khanana - zilAnyAsa thayA. jeTha, zu. 5, tA. 6 jUne tyAM tenI pratiSThA thaze. te rIte prathama mAsika tithie ja sAhebanI smRtinuM tIrtha sthapAze. "smAraka na banAvazo" tevI sAhebanI icchA, paNa hajAro temanA bhakto/cAhakonI guru pratyenI lAgaNI paNa eTalI ja prabaLa, tethI moTuM smAraka ne mUrti na banAvatAM nAnakaDI derI ane pagalAMthI ja saMtoSa levAnuM TharAvyuM che. teno lAbha paNa sAhebanA bhaktajanoe ja lIdho che. ame to vihAramAM hatAM, eTale ahIMnA ghaTanAkramanI vigatavAra jANakArI na hoya te svAbhAvika che. paNa ahIM pahoMcyA pachI dhIme dhIme thoDI thoDI mAhitI maLatI jAya che. sAcuM kahuM to hajI saLaMgasUtra vAta ke carcA karavAnI himmata ke svasthatA AvatI nathI. vAtamAMthI vAta nIkaLe ane sAhebanA zabdo ke bhAvanA sAMbhaLavA maLe teTaluM ja. paNa te vAto jema jema jANavA maLe che tema tema sAhebanA hRdayanA rUDA adhyavasAyo, bhavabhIrutA tema ja pApabhIrutA, gaMbhIratA tema ja gurutva |193 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUraMdezitA, AtmajAgRti tathA UMDI samajaNa vagere guNo tema ja pAsAM vize khyAla Avato jAya che. hamaNAM ja vAMcyuM : "navamI vonatA hai, use hama pa3 tete hai, kintu vaha kyoM bolatA hai, ise pakaDa pAnA bahuta kaThina hai / zabda sthUla jagat ke niyamoM ko vAhana banAkara A rahe haiM athavA sUkSma jagat ke niyamoM kI sUcanA tene A sTe hai ? saratnatA nahI samA nA sakatA " A vAta sAhebanA saMdarbhamAM barAbara baMdhabesatI Ave che. emanAM keTalAMka uccAraNono artha tathA saMdarbha, Aje vicArIe chIe tyAre samajAya che ke pote have lAMbu nathI rahevAnA teno spaSTa aMdAja temane AvI gayo hato. to potAnI sAthe je thaI rahyuM che te ane potAno samaya pUro thavA jaI rahyo che tenAM kAraNono paNa IzAro temaNe potAnA keTalAka udgAro dvArA ApI dIdho hato. ApaNI alpa mati e saMketone pakaDI na zake te ApaNI maryAdA che. paNa teo A pachI uttarottara vadhune vadhu jAgRti prApta karatA gayA, taiyArI paNa karatA rahyA ane je banyuM, bane che, banavAnuM che teno sahaja svIkAra karavAnI dizAmAM sajja banatA gayA, eno khyAla have Avato jAya che. komAmAM sarI paDyA vinA, behoza thayA vinA, taddana sahajatAthI, kazI ja vyAkuLatA, valopAta ke herAnagati vinA ja, temaNe dehatyAga karyo tenA ame sahu sAkSI chIe. sAva sahaja samAdhi, te paNa navakAra sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM, ame pratyakSa joI che. e to gayA. gayA ja, emAM zaMkA nathI. paNa emanA adbhuta guNonI sugaMdha amArA mATe, ApaNA mATe mUkatA gayA che. emanuM sattva, emanuM zIla, emanI bhItarI satyaniSThA, emanI ArAdhanA, emanI vaDIlo pratyenI samarpita kRtajJatA ane svAbhAvika laghutA - A ane AvA aneka guNo A kSaNe yAda Ave che. sAmAnya manuSyo tathA sAdharmiko pratye temaNe vahAvelI karuNA tathA karelA upakAronI vAto to anaMta che. keTalAya jIvo AvIne kahI jAya che : "e to amArA bApa hatA, emanA upakArathI ja ame chIe." to emanI prakRtimAM eka sahaja tattva hatuM, bhoLapaNanuM. temane chetaravAnuM sAva saheluM hatuM. temano vizvAsa prApta karavo kaThina na hato. emanA A bhoLapaNano geralAbha uThAvanArA sAdhuo tathA gRhastho ochA nathI. e jIvo atyAre kadAca AnaMda anubhavatA hoya. sukhI paNa haze ja. paraMtu AvA bhadra 14 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmI gurubhagavaMta sAthe AcarelI chetarapiMDI ane vizvAsaghAta, ane tenA pariNAme upArjana karelAM ghora karyo, e jIvone bhArekarmI ja nahi, paNa anaMtasaMsArI paNa banAvI zake. kSaNika sukha ane lAbhane khAtara bhavobhavanI duHkhadAyaka sthiti horI lenArA e tamAma jIvonI bhAvadayA ciMtavavI te ja ApaNuM ucita kartavya gaNAya. zivamastu sarvajagata. amArA manamAM bhArobhAra udvega che. sAhebanI gerahAjarI zalyanI jema sAle che. Ama chatAM, AvezamAM na AvI javAya ane bhUlathI paNa koInuMye aniSTa - azubha na vicArAI javAya teTalI kALajI avazya rahe che. amArI sAdhutAno e takAdo che. sAhebanA ziSya thavAnI lAyakAta paNa e kALajImAM ja che. "agnizarmA pratye paNa anukaMpA darzAvavAmAM ja jinazAsana pAmyAnI sArthakatA che. hamaNAM, thoDIvAra pahelAM ja, eka jaNe pUchyuM : tamAre sAhebajI pAsethI ghaNuMbadhuM levAnuM rahI gayuM haze ne ? meM kahyuM : hA, keTaluM badhuM jJAna, keTalAbadhAM rahasyo, keTalA guNo, badhuM ja meLavavAthI huM vaMcita rahI gayo ! emaNe je ApyuM che te ochuM nathI, paNa je bAkI rahyuM te to anekagaNuM vadhAre che. paNa, e to puNya ane pAtratA hoya to ja maLe ! - chellA thoDAka vakhatathI teoe mane mAruM nAma laIne - zIlacandrasUrijI ! ema kahIne saMbodhavAnuM zarU kareluM. mane 'tame" kahIne bolatA. mArA mATe A akathya ane vicitra hatuM. paraMtu gurumahArAja je kahe - kare teno asvIkAra kema thAya ? jIvanamAM na'to karyo. paNa A divasomAM mane dharmakIrtivijyajIe kahyuM ke chellA divasomAM sAhebe vAraMvAra "mAro zIlu' kahIne Apane yAda karyA che. eka vAra to huM vihAramAM hato ane mANasa pAse phona - spIkara karAvIne pote bolyA ke "zIlu'. A badhuM sAMbhaLIne eka tarapha hRdaya kalpAnta kare che. to bIjI tarapha kRtArthatA anubhave che. eka ja manoratha che. emanA prema ane vizvAsane lAyaka banuM. ghaNAM aparAdho ane avinaya karyA che. doSo ne bhUlo paNa ochI nathI AcarI. paNa emaNe hamezAM vatsala ane udAra haiye kSamA karI che. ane jevA hoIe tevA paNa svIkAryA che. A kRpA mAvatara sivAya koNa karI zake ? (jeTha, 2067) gurutatva |15 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4). tattvArthasUtramAM eka sUtra Ave che "nasvimAvI va saMvemaverAyArtha" arthAt, jagatano svabhAva ane zarIra(pula)no svabhAva jema jema vicArIe - anubhavIe, tema tema saMvega ane vairAgya vadhatAM jAya. - bhagavAna zrIumAsvAtijI mahArAje zrutajJAna ane anubhavajJAnano arka A sUtramAM ThAlavI dIdho che. asaMkhya tattvapipAsuonI anuprekSA tema ja anubhUtino nicoDa A eka nAnakaDA sUtramAM bharI dIdho che. hamaNAM to dila ane dimAga para eka ja vAta savAra che : pUjayapAda guru mahArAjanA svargavAsanI. e saMdarbhamAM cAlyA karatA ciMtanamAM acAnaka ja A sUtra UgI AvyuM. tenA AlaMbane je thoDuMka ciMtana thayuM teno sAra nodhuM : - pUjaya sAhebanI kAyA kevI sazakta, tejasvI ane prabhAvazALI hatI ! cAlIne AvatA hoya to siMhapuruSa AvatA hoya tevuM lAge. beThA hoya to oraDo bharyo bharyo anubhavAya. caherA paranuM teja ane rUvAba paNa kevAM adbhuta! tyAM bolavAnI kAcApocAnI to hiMmata ja na cAle ! ghaNA ghaNA lokone, kazA ja kAraNa vinA, teo sAme javAmAM ke bolavAmAM Dara anubhavatAM joyA che, e DarAvatA nahotA ane hetapUrvaka vAta karatA hatA chatAMya. AvI tejachalakatI ane rUpamaDhI kAyA paNa ApaNI najaranI sAme ja gaNatarInI paLomAM kevI kSINa thaI gaI ! kevI asta pAmI gaI ! e pudgala keTalI jhaDapathI potAno-saDana paDana galana vidhvaMsana-dharma bajAvI gayuM ! emanI e aMtima kSaNo, emanuM zAMta rIte ane anAkuLa cahere viramI javuM - hajI najara sAme taravare che, ane pudgalaskaMdhanI kSaNabhaMguratA tAdaza thAya che. mana to mRtyunAM kAraNonI zodhamAM lAgeluM rahyuM ja paNa "vastutaH mRtyu e pudagalanI anityatAnuM pratyakSa darzana che' e samajaNa ja badhA praznonuM tAtvika samAdhAna hoya e bhAna AvatAM thoDI vAra lAgI gaI. mRtyu eka Thesa pahoMcADe che, eka dhakko Ape che, ApaNI mohasaMjJAne - ApaNI rAgadazAne; ane sAthe ja e ApaNA vairAgyabodhane ujAgara paNa karI Ape che. sthUla maitikatAmAM sapaDAyelA jIvone jayAM kleza - kakaLATa ane kalpAMta sAMpaDe che, tyAM samaju jIvanA cittamAM pudgalanI asAratAnA bodha dvArA vairAgyano AvirbhAva thAya che. 1lTI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane jagatano svabhAva? jagatanuM svarUpa? teno paNa majAno anubhava thayo. e anubhave keTalAMka vyavahAru satyo saMpaDAvyAM te paNa noMdhuM : kRtajJatA kone kahevAya, tema ja jIvanadAtA, saMyamadAtA ane aciMtya upakAro karanAra upakArI pratye paNa nirdhvabhAve-AnaMdapUrvaka apakAra kaI rIte thaI zake, te banne bAbato najare jovA - anubhavavA maLI. - RNAnubaMdha, leNAdeNI jevA zabdo rUDhithI sAMbhaLatA ane bolatA; paNa teno paramArtha anubhavavA - samajavA maLyo. thayuM ke A korA ke khokhalA zabdo - rUDhiprayogo nathI; paNa jIvanamAM anivAryapaNe ghaTatI ane kamane paNa svIkAravI paDatI eka ghaTanAnuM nAma che e. - ema paNa dhAraNA banI ke jo AMtarika jAgRti hoya to koInIye sAthe RNAnubaMdha baMdhAvuM nahi. A bhAgye ja zakaya bane. paNa to paNa jo baMdhAvuM ja paDe to mIThA-nirdoSa RNAnubaMdha baMdhAvuM, paNa mohanA ke dveSanA azubha anubaMdha na baMdhAI javAya teno khyAla avazya keLavavo. - koI vakhata ApaNA pakSe leNAdeNInI sthiti ke zakyatA na hoya, paraMtu anya pakSe ekataraphI rIte koI ApaNuM leNiyAta bane evI paNa saMbhAvanA kharI ja. athavA ajANapaNe ja ApaNe koInA devAdAra banI jaIe ema paNa bane. AvA saMjogomAM, ApaNI samajaNa jo jAgRta hoya athavA jAge, to ApaNo Adarza "guNasena hoya. ekapAkSika vera athavA duzmanAvaTano bhoga banavA chatAM samatA, samAdhi ane vairI pratye sahaja kSamA tathA karUNAno bhAva : A che guNasenanI dharmasAdhanA. A sAdhanA ApaNo Adarza hoya ane e mArge cAlavAnI ApaNI samajaNa hoya. - ajANatAM baMdhAyela RNAnubaMdha paNa jo guNasenane 9 - 9 bhava sudhI trAsarUpa bane, to ApaNe to jANatAM - ajANatAM ane vaLI rAgathI, dveSathI tathA ajJAnavaza keTakeTalAM RNAnubaMdho horIe chIe ? azubha anubaMdhanuM pratyakSa pariNAma anubhavyA pachI have A badhA anubaMdhone toDIe, TALIe, enAthI bacIe, e ja ApaNuM kartavya hovuM ghaTe. anyathA RNAnubaMdho kyAreka niyANAM sudhI ApaNane ghasaDI jaI zake. astu. AvAM aneka satyo sAMpaDyAM, vaLI, jagata keTaluM svArthaparasta che ane naguNuM hoya che tenA paNa sarasa anubhavo thayA. to ethI sAme cheDe, jagatamAM niHsvArtha prema ane paropakAra ane lAgaNI tema ja maitrIbhAva jevAM sat tattvo gurava 190 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA te dharAvatA manuSyono paNa saMtRpta kare tevo anubhava thato rahyo. svArthaniHsvArthanA AvA dvandrane madhyasthabhAve anubhavavAno AnaMda paNa anero ja hoya che. udveganI kSaNomAM maLato A AnaMda, kharekhara to, jIvanano eka padArthapATha banI raheze. eka vAtanI spaSTatA karuM. saMsAranA nazvara svabhAva viSe AvuM AvuM ghaNuM ciMtana cAlatuM rahe che. manane svastha karavAnI mathAmaNa paNa cAlyA ja kare che. Ama chatAM, mAnavasulabha sthiti che ke hajI mana thALe paDatuM nathI. vAre vAre ane vAte vAte "pUchI lauM', "A vAta jaNAvIza to gamaze" - AvA vikalpo manamAM UgatA ja rahe che, ane te kSaNe pAcho AghAta lAgato ja rahe che. chadmastha saMsArI sAmAnya evA ApaNAM jevA jIvonI A ja sthiti hovAnI. zubha ane puSTa AlaMbanonA AdhAre emAMthI dhIme dhIme bahAra AvavAnuM che. pUjya sAhebanuM na hovuM e pratyakSa satya chatAM mana teno svIkAra karavA jeTaluM sajja nathI. ane ethI ALAM banI gayelAM manane vadhu ALuM karI mUke tevI nAnI moTI vAto Ave tyAre mana vadhAre AghAta pAmatuM rahe che. AmAMthI bacavAnuM che, bahAra AvavAnuM che, e paNa kharUM ja che. amArA jevA mATe AmAMthI bahAra AvavAno ekamAtra ane hAthavago ilAja te 'svAdhyAya." vAMcana, adhyayana, hastapratonA saMzodhana jevAM kAryomAM mana parovAtuM jaze, tema tema rAhata maLatI jaze. "svAdhyAya: paramauSadham'. bhaktivaMta gRhasthoe to utsava, derI - pratiSThA vagere gurubhaktinAM kAryo karI sukRta sAdhyuM. ame sAdhuoe paNa nakkI karyuM che ke pU. gurubhagavaMtanI puNyasmRtimAM vividha graMthonuM adhyayana - saMpAdana karIne velAsara prakAzana karAvIzuM. ame AvuM kAma karatA te sAhebajIne bahu gamatuM, teo khUba rAjI thatA. ethI ja emano AtmA rAjI thAya tevuM A svAdhyAyarUpa kArya karavAno, ame cAra munioe to, saMkalpa lIdho ja che. emAM zAstranI upAsanA to thaze ja, amArAM citta zAMta - svastha paNa banaze, e moTo lAbha thaze. (aSADha, 2067) 198| Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) zivamastu sarvajagataH viSaya para pravacano thayAM. "saunuM bhaluM karavuM, ApaNA hAthe koInuM kharAba na karavuM' - A sUra khUba ghUMTyo. to eka vayovRddha sajajana maLI gayA. temaNe kahyuM : ame nemisUridAdAnA paga bahu dAbatA. dAdA amane eka ja vAta kahetA : "je chokarA ! ApaNe koInuM kharAba karavuM nahi. kema ke enuM kharAba kAMI ApaNA kIdhe thavAnuM nathI, paNa enuM kharAba karavA jatAM ApaNuM to cokkasa kharAba thavAnuM che. eTaluM yAda rAkhaje". A vAta sAMbhaLI tyAre 'zivamastu'nI sArthakatA anubhavAI. manamAM hajI guramahArAjanI smRti tIvrapaNe varte che. yAda Ave che ne mana vihavaLa bane che. chatra - chata chInavAI javuM athavA nirAdhAra thaI javuM eTale zuM, te have paLe paLe ane vAte vAte samajAya che. mitro jaNAvatAM rahe che ke svastha thaI javuM joIe have.' emanI lAgaNI khoTI nathI. eka rIte juo to svastha ja chuM. vyAkuLatA AvI paNa jAya, toya azubha dhyAna nathI AvatuM, enI sAvadhAnI pAkI rAkhI che. paraMtu je ApaNA "mA - bApa, guru - bhagavAna" badhuM ja hoya tenI vidAyanI vedanA ema saheje zamI jAya e to kema bane ? ApaNA kavivara "zubhavIra' gaNie pUjAnA prAraMbhamAM eka dUho Amalakhyo che : "zrI zubhavijya suguru namuM, mAta-pitAsama jeha bALapaNe batalAviyo, Agama-rayaNa apeha" eka samarpita ziSya, potAnA sarvasva evA guru mATe, AnAthI vadhu zreSTha aMjali ApI na zake. A dUho to bahu pAchaLathI jANyo, paraMtu jyArathI gurumahArAja pAse rahyo, tyArathI Aja sudhI, emane mATe, A dUhAmAM varNavela bhAva ja anubhavyo che. AThamuM varSa cAlatuM hatuM. ane te divasomAM e gurubhagavaMtoe hAtha na jhAlyo hota to ? to Aje kyAM hota? saMsAranI rajhaLapATamAM kyAM aTavAto hota? enI kalpanA paNa AMkha bhInI karI mUke che. emaNe hAtha pakaDayo, apanAvyo, varSo lagI keLavyo, ane Aje jyAM - je sthitie chuM tyAM pahoMcADyo. bAhya ane AMtarika vikAsa mATe satata khevanA karI. e khevanA eTale zuM? vicAra karuM chuM to samajAya che ke : guratava |199 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNAvyo, paNa uddhata na banuM, abhimAnathI chakI na jAuM tenI kALajI rAkhI. sAhitya ane itara sAhityamAM mokaLAzathI svairavihAra karavA dIdho, paNa kyAMya ayogya vAMcananA ravADe na caDI jAuM tenI copa rAkhI. vidvAno ane sAhityakArono saMparka karuM temAM kyAMya koI dakhala nahi, paNa khoTA mANasonI saMgata na karI bese tenI pAkI dekharekha rAkhI. putra ane ziSya tarIke samajIne kaDapa tathA dhAka hamezAM rAkhyAM, paNa sAthe ja putra | ziSyane mitra lekhe paNa svIkArIne "guru eka zreSTha mitra banI zake che teno Adarza racyo. amArA be - guruziSya vaccenI aneka maitrIbharI carcAonA pariNAme ame aneka mahattvapUrNa kAryo karI - karAvI zakyA hatA. TUMkamAM ziSyano sarvAgI ane sarvamukhI vikAsa thAya te mATe temaNe zakya badhuM ja karyuM. A hatI emanI khevanA. zrIlAbhazaMkara purohite sAhebanA guNAnuvAdamAM kaheluM : "potAnA ziSyano utkarSa joI - sAMbhaLIne bhIMsa anubhavatA ane mAtsarya anubhavatA ghaNA guru meM joyA che. tamArA guru evA nahotA. emane tamArA utkarSanI khevanA rahetI. ane tamArA utkarSanI vAtathI e khUba rAjI thatA. e rAjIpo, tamArI gerahAjarImAM, ame anubhavyo che." pAchaLanA varSomAM ame - sAdhuo mAgaNI karatAM ke have ame ApanI sAthe rahIe. to spaSTa nA kahetA. kAraNa pUchuM to kahetA ke tArI sAthe A badhA bhaNe che, emAM huM bahu rAjI chuM. ahIM Avazo to tamAruM bhaNatara ane badhuM bagaDaze. e mArI icchA nathI. eka gurunI khevanA kevI hoya teno AthI vadhu rUDo dAkhalo zo hoya ? ajANI vyaktine ziSya banAvI saMyama mArge doravA pAchaLano Azaya 'zivamastu sarvajagataH" ja haze ne? ajANyAnuM bhaluM karI chUTavAnI preraNA temanAmAM na hota to ? to Aje kyAM bhaTakatA hota ? "kalpanA paNa duHkhadA'. | pharI ekavAra kahuM ke mArA jevA ajANyA bALaka para e sAhebe je upakAra karyo che tenA pratApe ja mane deva-guru-dharmamaya prabhuzAsana maLyuM che; jJAna-dhyAnanI sAmagrI maLI che; paDatAM AkhaDatAM ane bhUlo AcaratAM paNa thoDIka ArAdhanAnI taka maLI che. e upakAranuM RNa vALavAnI zakti emanI ja kRpAthI sAMpaDo ! (zrAvaNa 2067) 200 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) pUjayapAda gurubhagavaMtanI pratimAnA nirmANa mATe ekathI vadhu kalAkAro sAthe mathAmaNa thaI che. te badho vakhata teonuM smaraNa vizeSapaNe thatuM rahyuM. teono guNa-vaibhava yAda Avato ja rahyo ! manomana eka savAla Ugato rahyo ane ghUMTAto rahyo ke ApaNe emanA ziSya / sevaka | bhakta hovAno dAvo karIe chIe kharA, paraMtu teonA lAMbA sahavAsamAM-sAMnidhyamAM rahIne ApaNe kAMI zIkhyA chIe kharAM? kaMIka keLavAyA chIe kharAM ? emano satsaMga ApaNAmAM kAMI lAyakAta prerI zakyo che kharo ? Ano javAba bahu ullAsapreraka nathI ja. eka gurubhakta mitra sAthe AvI ja carcA cAlI. mArA mATe je savAla pUMTAto hato, te meM emane paNa pUchyo : tame je divase pU. guru ma.nA saMparkamAM AvyA te vakhate tame jevA hatA temAM, ane tyAra pachInAM ATalAM varSomAM temano saMga pAmyA pachI, tamArAmAM koI pheraphAra anubhavo cho kharA ? sAdhujananA samAgamathI thAya tevo koI lAbha tame pAmyA ho tevuM lAge che kharuM ? koI khAmIo - dA. ta. krodha ke ahaM ke luccAI ke chIcharApaNuM - ochI thaI hoya ane koI sArI vAto vikasI hoya evuM thayuM che kharuM ? ke pachI pahelAM jevA hatA tevA ja Aje paNa cho ? balka pahelAM hatA tevA avaLA guNo samayanA vahevA sAthe ghaTavAne badale vadhI gayA lAge che ? meM umeryuM jo AvA vatsala, prabhAvazALI ane guNavAna guruno saMga temaja kRpA pAmyA pachI paNa, ATalA vakhatamAM, ApaNAmAM koI ja pheraphAra na Avyo hoya, ane bahAranA dekhItA lAbha-hAninA lekhAjokhAthI ja te samAgamane mUlavavAno hoya, to evA guru maLyA hoya ane na maLyA toya - sarakhuM ja na gaNAya? e mitra paNa A muddo pakaDI zakyA, ane e viSe gaMbhIratAthI vicAravAnI mane khAtarI ApI. 5. sAhebanI kRpA ane AzIrvAda meLavyA hoya ane tethI sukhI thayA hoya ke lAbhAnvita thayA hota tevA lokonI saMkhyA ochI nathI. vaLI, te lokoe potAnI samaja, AvaData tathA zakti anusAra teozrInI bhakti paNa karI ja che te paNa cokkasa che. paraMtu A badhuM ja bAhya bhUmikAe thatuM hoya che. bhItaranI bhUmikAnuM zuM? jIvanamAM, vicArasaraNImAM, vartanamAM, svabhAvamAM - koI parivartana kharuM? - gurutatva |201 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A savAla, sAhebajInI kRpAno lAbha pAmanArA dareke potAne pUchavA jevo che. ApaNo ahaMkAra vadhyo ke haLavo thayo? ApaNo gussALu svabhAva badalAyo ke kema? ApaNo ja kakko sAco, ApaNuM dhAryuM ja thavuM joIe, tethI juduM thAya to sahana na thAya; ApaNane badhI ja samaja paDe, ane evI bIjA koIne nA ja paDe; ApaNe game tene game tema kahI daIe - sAcAnA nAme, paNa ApaNI bhUla koI kahI nA zake; ApaNe jUThuM bolIne tene satyanA nAme khatavI zakIe; ApaNAmAM chIcharApaNuM hoya, napharata hoya, IrSyA hoya, luccAI hoya, svArtha sAdhavAnI tatparatA hoya; A ane AvA aDhaLaka avaLA guNo ApaNAmAM hoya, je AvA upakArI gurunA sahavAsathI kharI paDavA joIe, ghaTatA javA joIe. jo evuM thayuM hoya to gurukRpA ane tethI saMbhavato jIvanavikAsa - baMne sAcAM. nahIM to ApaNe ApaNAthI ja cetavuM ane DaravuM paDe. ApaNe na sudharyA, ane bagaDyA, teno yaza (?) ApaNA gurubhagavaMtane phALe jaze to? eTalo ye vicAra Ave to paNa ghaNo pharaka paDI zake. AvA zreSTha gurunA samAgamane ApaNe ApaNA jIvananA vikAsanA nimitta tarIke sArthaka TharAvavo ja joIe, e ja uparanI vAtono sAra che. eka vAta aMgata - mArA viSe karavI jarUrI lAge che. pU. sAhebajI te sAhebajI hatA, guru hatA, samartha ane jJAnI hatA; e aneka bAbatomAM sahu koIne saMtoSa tathA samAdhAna ApavA sakSama hatA, balka ApatA hatA. temanAthI saMtoSa-samAdhAna meLavanArA anekanI apekSA che ke mAre paNa pU. guru mahArAjajInI mAphaka ja, badhAne, teo icche te bAbatomAM, teo icche tyAre, saMtoSa ane samAdhAna ApavAM. sahunI AvI apekSAno huM Adara karuM chuM. mAruM cAle to te apekSAne saMtoSavAno udyama paNa avazya karuM. paraMtu mane satata yAda rahe che ke huM sAheba nathI, huM guru nahi, ziSya chuM. huM emanA jeTalo samartha nathI, nathI jJAnI ane jANakAra. emanA jevI AvaData, dhIratA, gaMbhIratA tathA zANapaNa - badhuM mArAmAM nathI. muhUrta ane jyotiSa viSayaka vAtonI paNa keTalAkane apekSA rahe che. paNa tenuM jJAna mArI pAse nathI, e spaSTatA karavI jarUrI che. 202 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A saMjogomAM jemanI apekSAo mArAthI na saMtoSAtI hoya teo mArA paratve nirAza thAya, nArAja thAya, to te banavAjoga che. te bAbate huM kadAca kAMI ja karI zakuM nahi. eTaluM ja kahyuM ke huM sAhebajI nathI, nathI ne nathI. mArI ruci judI che. mAro viSaya paNa judo che. ane e badhuM sAhebajIe ja zIkhavyuM che, eTaluM ja nahi, temane A badhuM gamatuM paNa hatuM, tenI mane pAkI khabara che. eTale sAhebajI karI zakatA tevo vyavahAra mArAthI na thaI zake, to temAM koIe paNa nArAja ke nirAza thavAnuM na hoya. potAnI apekSAo bIjethI paNa saMtoSI zakAya. ATalA mahinAomAM thayela ghaNA anubhavo ane sarjAyela praznonA samAdhAnarUpe ja ATalI aMgata vAta noMdhI che. (poSa, 2068) gurutatva |203 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) chellA keTalAya divasothI guru-mahimAnuM eka pada manamAM cUMTAyA kare che. Aje e pada viSe ja vAta karavI che. saMta kabIrajInuM e pada , jenuM mukhaDuM che - guru bina kauna batAve bATa ? vAta evI che ke bhAratanI saMskRti hamezAM bhavabhramaNathI chUTavAnI ane bhavasAgarano ke saMsAranA bhayAnaka araNya(jaMgala)no vikaTa mArga oLaMgIne sAmA kinAre, mokSa sudhI pahoMcavAnI vAta karatI hoya che. A saMsAranuM jaMgala atyaMta bhayAnaka- bIhaDa che, bhUlabhUlAmaNIthI bhareluM che. ekavAra rasto bhUlyA, to pAchA kyAreya rastA para AvI ja nA zakIe, tevuM aTapaTuM che. bhagavAne to kahI dIdhuM ke A vikaTa bhavATavIne oLaMgatA AvaDe tene mokSa maLe. paNa ApaNA jevA phUvaDa ane aNaghaDa jIvo mATe A jaMgalamAM rasto zodhavo, cUkyA vinA sAcA raste cAlavuM, ane sAmA mukAme pahoMcavuM, e koI rIte zakya ja nathI, tenuM zuM? ApaNI A viTamaNA jANe ke samajI gayA hoya tema, bhagavAne ApaNA mATe eka bhomiyAnI jogavAI karI ApI ke e dore te rIte - te raste tame cAlazo to A jaMgalano pAra pAmI jazo. e bhomiyo eTale guru. e jene maLyA che. jeNe emano cheDo pakaDI lIdho che, temaNe avazya potAnI maMjhila meLavI ja che, paNa jene AvA bhomiyA nathI maLyA tenuM zuM? jo AvA bhomiyA na maLe, athavA to maLe toye ApaNe temano svIkAra na karIe to zuM? eno Achero citAra A padamAM kabIra sAhebe Apyo che. padanI mAMDaNImAM ja kabIrajI kahe che : "guru bina kauna batAve bATa?" guru vinA vATa - keDI/rasto koNa batAvaze? raste cAlavAnI ane rastA pasAra karavAnI vAta to pachI, sahelI vAta to guru vagara "sAme kAMThe javA mATe A rasto che' e koNa samajAvaze ? vihAramAM ghaNIvAra traNa ke cAra rastA alaga alaga dizAomAM phaMTAtA jovA maLe. have ApaNane tyAM vimAsaNa thAya ke ApaNe kayA raste javuM joIe? ApaNI AMkho turata ja cAre tarapha pharI vaLe ane sAIna borDa zodhI kADhe. enA para tamAma rastAonAM lakSyasthAnonAM nAmo tathA aMtara lakhelAM hoya, eTale ApaNo 204 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto jaDI jAya, ane bhUlA na paDavuM paDe. paNa jo sAIna borDa nA hoya to ? to keTaluM vasamuM thaI paDe ? kaMIka evI ja vAta ahIM kabIrajI kahI rahyA che ke jo "guru" nAmanuM sAIna borDa nA maLe to ApaNI maMjhilano rasto ApaNane koNa batAvaze ? koNa cIMdhaze ? kema ke ahIM to rastAono bhAre gUMcIvALo jhamelo che : "baDA vikaTa jamaghATa !" - jhamelo bhAreya kharo ne pAcho vikaTa paNa kharo. kabIrajI ene "jamaghATanA nAme oLakhAve che. emane barAbara khyAla che ke, A gUMcavADAbharyA jhamelAmAM sAco rasto pasaMda karavAmAM ane pakaDavAmAM thApa khAI javAya to pachI ApaNe saMsAranA viSama - vikaTa yamaghATamAM ja phasAvAnuM che. e phasAmaNImAMthI bacavuM hoya to guru nAmanA bhomiyAnI jarura paDe ja. A bhavATavIno rasto kevo vikaTa che ane kema vikaTa che tenI samajaNa bahu sAdI ane saraLa rIte kabIra Ape che : bhrAMtikI pahADI nadiyAM, bIcame ahaMkAra kI lATa kAma-krodha do parvata ThA, lobha cora saMgAtha." jAtajAtanI bhramaNAonI girimALA ane nadIo A raste ADI Ave che. "A mAruM che' e ane e prakAranI agaNita bhrAMtio ahIM pahADIomAM vahetI nadIo jevI tarala-pravAhI-lAM...bI lAMbI Ave che, ane ApaNane bhUlAvAmAM nAkhatI rahe che. vaLI, raste cAlatAM thAkI jaIe to majAnA "lATa' paNa Ave. lATa eTale nAnakaDI paNa rUpALI vasAhato. ahaMkAranA vasAvelA AvA lATa, A vAtamAM Thera Thera Ave. e ApaNane AgaLa vadhavA ja nA de. balka ene joIne ja rokAI javAnuM mana thaI jAya. vaLI, A vATamAM be jabarA moTA parvato paNa Ave che. eka kAmavAsanAno ane bIjo krodhano. sahelAIthI caDI javAya athavA caDyA pachI UtarI zakAya evA e parvato nathI. ekavAra caDyA to pachI UtaravuM lagabhaga azakya ja banI jAya ! ane e parvatamAM vaLI eka jabaro cora paNa vase che, "lobha' nAmano. kAma ane krodhanI UMcAIe caDo ane lobha na raMjADe e vAtamAM mAla nahi. kharekhara to e coraTo ja ApaNuM dhana lUMTI levA mATe ApaNane A be parvata upara caDAvI deto hoya che. AmAM ApaNo rasto vikaTa banI ja jAya. ane e vikaTatAthI bacAvavA mATe ke bahAra kADhavA mATe guru vinA koNa madadarUpa thAya ? -guru bina kauna..... guratAva |205 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 A viSaya-vasamA 'jamaghATa'ne vaTAvI-oLaMgI asalI maMjhilane paMthe AgaLa vadhavAmAM vATamAM kevAM kevAM vighno Ave che. teno TUMkANamAM paNa spaSTa aNasAra kabIrasAheba ApatAM AgaLa kahe che : "mada-matsara kA meha barasata, mAyA pavana bahe dATa kahata kabIrA suno bhAI sAdho ! kyoM tarana yaha ghATa ?...." A raste cAlatAM mada ane matsara(IrSyA)nA anarAdhAra varasAda niraMtara varasatAM hoya che. e meghano vega vadhyA ja kare tevA mAyArupI pavano paNa dATavALI nAkhe tevA vAya che A mArge. mAyAnA A vAvAjhoDA sAthe varasatAM mada-matsaranA A bhayaMkara varasAdanA vAtAvaraNamAM, kabIro sAdhujanane pUche che ke bhAI ! jo gururUpI bhomiyA - rakSaka paNa ane mArgadarzaka paNa - na hoya, to A ghATa-jamaghATa eTale bhavATavI zeM tarI zakAya ? eno pAra kevI rIte pAmI zakAya? pU. sAhebajInI noMdhamAM eka adbhuta paMkti vAMcI "Isa taraha taya kI hamane maMjhileM, gira paDe, gira kara uThe, uTha kara cale." ame paDyA, pAchA uThyA, ane uThIne cAlyA cAlatA ja rahyA ! A rIte ame maMjhile pahoMcI zakyA. paNa paDyA tyAre, paDelAne uThADanAra-beThA karanAra koNa ? UbhA karIne calAvyA koNe ? rasto dekhADI maMjhile pahoMcADyA koNe ? Ano javAba eka ja hoya : guru. guru bina kauna batAve bATa ? icchA na hoya toya koIka rIte aMgata saMdarbha AvyA vinA nathI raheto. pUjya sAhebajI, ochAmAM ochuM mArA mATe, AvA pathadarzaka, hAtha pakaDIne calAvanAra, bhomiyA jevA guru hatA, che, nIvaDyA che, ema kahuM to temAM leza paNa atizayokti nathI. huM ema gAI zakuM ke - aisA guru duniyAmeM milanA kaThina hai.... emanI vidAyathI emanA badhA ja ziSyone khoTa paDI che. emanA tamAma bhaktone ane cAhakone emano viraha vasamo paDyo che. sahu potAnI rIte, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potapotAnI kakSA anusAra duHkha anubhave che, je svAbhAvika che. aMgata rIte mArA mATe A vidAya e na sahI zakAya tevo prahAra banI gaI che. svArthanI tamAma bhUmikAothI upara UThIne phakta "bhavatAraka guru tarIke ja vicAruM chuM, ane aneka veLAe AMkho vATe vedanA TapakatI rahe che, jene samajapUrvaka saMtADato rahuM chuM. sneha, bhakti ane vedanA - traNa jyAM tyAM pragaTa na karAya. pU. sAhebanA saMparkamAM rahenArA aneka cAhakono A samayamAM saMparka thayo. huM temanA traNa vibhAga karI zakuM. eka vibhAga, sAhebajInI gerahAjarImAM temanA pratye rAkhato tevo ja nirmaLa sabhAva ane sneha mArA-amArA pratye rAkhe che. A vibhAgamAM ghaNA loko haze tema jaNAyuM che. bIjo vibhAga, apekSA dharAvato vibhAga che. temane pU.sAheba pAse hoya tevI apekSA mArA pAse che. sAthe ja, te vibhAga mArA-amArA para eka jAtano adhikAra paNa jatAvato hoya che. apekSA ane adhikAra, svAbhAvika rIte ja, gurubuddhi na AvavA de, ane samovaDiyA jevo bhAva prere che. trIjo vibhAga, sAhebanI vidAya sAthe ja, athavA dhIme dhIme, moM pheravI rahelo vibhAga che. pahelo vibhAga mahadaMze prasanna thato rahe che. bIjA vibhAganA phALe kheda ke uga vizeSe Ave che. trIjo vibhAga to nirapekSa ja che. A tamAma sAthe samatolapaNe kAma pADavuM, vartavuM, e mArA jevA vicitra svabhAva dharAvanArA mANasa mATe khAsa saheluM to na gaNAya, nathI ja. Ama chatAM samatola ane sahune saMtoSa maLe tevo vyavahAra rAkhavAnI kozIza to karuM chuM. sahune sAthe rAkhIne cAlavuM e eka kaThina sAdhanA che. namavuM, gaLI javuM, jatuM karavuM, A badhuM paNa sAdhanA che, jo e nirlepabhAve ane durgAna vinA karavAmAM Ave to. agharuM avazya che, paNa koziza to karavI ja joIe. nirlepatA vikasAvavAnI paNa koI alaga ja majA che ! eka vAta yAda Ave che. amadAvAda - svAdhyAya maMdiramAM pU. sAhebanuM nAnakaDuM citra (phoTo) lagAvyo hato. eka vAra tyAM padhArelA sAhebe te joyuM. jotAMveta kahyuM : "alyA ! mAro phoTo kema mUkyo? mAro na hoya, moTA mahArAjano hoya, kaDhAvI nAkha." | gurava 200 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avo ja adhyavasAya chellA divasomAM paNa jovA maLyo, jyAre temaNe potAnAM mUrti-smAraka banAvavAnI nA pADI. emanI e bhAvanAthI sAva viruddha jaIne mUrti banAvavI, sthApanA karavI, e mArA mATe bahu kaparuM kAma hatuM. emanI icchA ane AjJAne avagaNavAnuM A kAma hatuM. chatAM te karyuM. temanA bhaktonI lAgaNIne lakSyamAM rAkhIne karyuM. pU.sAheba AzutoSa hatA. sAcA bhAvathI koI rajUAta karIe to, anicchA chatAM teno svIkAra karI letA. emanA e sarala-sahaja mijAjane lakSyamAM rAkhIne temanI asaMmatine saMmatimAM - bhAvanAtmaka rIte - pheravIne A kArya karyuM-karAvyuM che. mArI zraddhA che ke teo ApaNA para nArAja nahIM ja thAya. potAnA gurubhagavaMta pUjya zubhaMkarasUrIzvarajI mahArAja jyAre bimAra paDyA, tyAre te vAtanI jANa thatAM ja amadAvAdathI godharA jaI pahoMcyA. gurune saMbhALI lIdhA, ane saLaMga cAra varSa temanI sevAmAM rahyA. vicaravAno ke zAsananAM kAryono ke evo kazoya moha ke vikalpa na dhAryo. cAra varSe gurudeva pAra paDyA, samAdhimRtyune varyA, tyArabAda ja temaNe godharA choDyuM. mane lAge che ke, tema karIne temaNe guruRNa cUkavyuM, ane sAthe sAthe eka Adarza paNa Apyo ke guru pratye ziSyano vinaya kevo hovo joIe temaja guru pratye ziSyanuM kartavya zuM hovuM joIe? ghaNA ziSyo gurunA jIvatAM paNa UpharA cAlatA hoya che, ane gurunI vidAya pachI paNa teoe amane sAcavyA na'tA, e to Ama hatA ne AvA hatA, matalaba gussAvALA hatA ane ThapakAryA karatA hatA' - AvuM jyAM tyAM bolatA rahe che. gura je adhikArathI ane sahajatAthI ziSyanI bhUla kADhI zake che, evA ja adhikArathI AvA ziSyo guruno paNa vAMka kADhatA-bolatA phare che. ahIM eka ja vAta karavI che ke gurunA lAkha vAMka bhale hoya, hoI zake, paraMtu temaNe ApaNoziSyano hAtha pakaDIne ApaNane saMsAranA dAvAnaLamAMthI je bahAra kADhyA chae, te je teono upakAra che, tenI sAme e badhuM ja tuccha-nagaNya che; e upakAranA badalAmAM ApaNuM jIvana kurabAna karI daIe to ya kAMI nathI. ATalo bodha jAge to guru viSe anucita vicAravuM tathA bolavuM na saMbhave. pAyAnuM satya eka ja che : guru bina kauna batAva bATa?... 208| Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurupratimA tathA derI karAvIne kRtakRtyatA anubhavAya che tevuM nathI. vyavahArajagatamAM ema kahevAze ke gurunI pAchaLa sAruM kAma karyuM. paNa teTalAthI rAjI thavuM pAlave tema nathI. kRtArthatA to tyAre ja vartAze, jyAre sAhebe jevI kalpanAthI amAruM ghaDatara karyuM te kalpanAne saMpUrNa sAkAra karIza. hajI ghaNI khAMcakhUMco rahI che, tene dUra karavAnI che. ghaNI kSatio che je teone na gamatI, te miTAvavAnI che. mane lAge che ke, jemAM aMgata saMdarbho hoya tevo A chello patra che. astu. (mahA, 2068) tattva |209 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (51) amArA re avaguNa re, gurujImAM guNa to ghaNA re... Aje vaizAkha zudi ekama che. gaye varSe A ja divase, caitra vadi amAsanI madharAte ane besatA mahinAnI vahelI savAre, pUjyapAda gurubhagavaMta zrIvijayasUryodayasUrIzvarajI mahArAja, ApaNA sahunA sAheba, ApaNI vaccethI ciravidAya laIne cAlyA gayA hatA. e rAta, e kSaNo, e ucATabharI sthiti hajI vIsarAtI nathI. e yAda Ave che ane mana gamagIna banI jAya che, AMkho bharAI Ave che. nivArI zakAtuM nathI, e vAta pAkA pAye samajAI che chatAM, rahI rahIne ema thAya che ke, sAhebane bacAvI zakyo hota ! ApaNe kALasattAnI cAlane pArakhavAmAM UNA UtaryA, moDA paDyA. khabara nahi, aMtara Ama kyAM sudhI valovAtuM raheze ? ghaNA mitro-svajano AvI rIte na vicAravA sUcave che. zoka ke udvega karIne tabiyata tathA kAryo na bagADavAnI bhalAmaNo paNa thatI ja rahe che. A take eka spaSTatA karavI joIe ke eka ziSyane potAnA sadguru pratye hovA joIe tevo rAga ane lagAva jarUra che, paraMtu buddhigamya na hoya tevI aMdhazraddhA ke aMdha vyaktirAga mananA koI khUNe nathI. je banyuM che, bane che, te badhuM karma, kALa ane kudaratane AdhIna ja hoya che, teno svIkAra - hasIne ke raDIne - karavAmAM ja zreya che, vAstavikatA che. eTale rudanano ke zoka karavAno koI artha nathI. teo hota to Ama thAta ne AvuM na hota - evA arthahIna vikalpono paNa koI avasara nathI. e badhuM chevaTe to ApaNA svArthanI ja nIpaja gaNAya. mAtra upakAronuM smaraNa ane guru tarIkenI temanI sattAno viraha - A be ja bAbato manamAM hoya che. huM AvA kAraNe thaI AvatI smRti ane tenA lIdhe uddabhavatA AMsune, "zoka' tarIke svIkAravA nathI icchato. kharekhara to A prakArano lagAva ApaNane gurugautamasvAmI taraphathI vArasAmAM prApta thayo che, je ApaNA bhItaranI vedanAne saMvedanAmAM parivartita karIne chevaTe tattvabodhamAM rUpAMtarita 210|| Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI ApanAro nIvaDe che. cittanI pratyeka vRtti jo tattva-prApti tarapha dorI jAya to te vRtti paNa AtmahitakArI gaNAya. ApaNe emanA guNavaibhavane yAda karavo joIe. sAhebamAM vAstavika rIte je saguNo hatA tenI ja vAta ahIM karavI che. varSo sudhI je guNono svAnubhava karyo, je guNoe ghaDatara karyuM, tevA guNo temanAmAM ghaNA ghaNA hatA. te paikI eka guNanI vAta karIza : emane jIvanabhara sauthI vadhu koI vAtanI napharata rahI hoya to te "jUTha'nI. jUTha ane jUThA loko emane kadI na gamatA. jUThuM bolanArA ke AcaranArA bhalAbhalAne temaNe khakhaDAvI nAkhyA hoya tevuM aneka prasaMgoe anubhavyuM che. temanI sAmAnya chApa ja evI, ane dhAka paNa, ke koI temanI pAse jUThuM bolavAnI hiMmata na ja kare, balka Dare. mane mArA bacapaNamAM jUThuM bolavAnI bahu Adata hatI. bALaka pAse bIjuM to kayuM moTuM kAmakAja hoya, paNa moTA mATe nagaNya ke bhullaka lAgatI bAbato paNa, ghaNIvAra, bALako mATe bahu mahattvanI hoya che, e nyAye bhaNavAnI, khAvApIvAnI vagere vAtomAM jUThuM bolavAnI pUrI Teva. sAcuM kabUlazuM to laDaze, evI bIka paNa kharI. paNa evA tamAma prasaMgomAM teo kAcI kSaNamAM jUThuM pakaDI pADatAM, ane be vAra evI rIte pUche - UlaTatapAsa le ke tarata ja ApaNAthI jevuM hoya tevuM kabUlAI ja jAya. emano mata evo ke khoTuM karyuM ane uparathI khoTuM bolo ? sAcuM bolI jAva to khoTuM kareluM mApha paNa thaI zake, paNa khoTuM bolo to zikSA khamavI ja paDe. ane e AkarI zikSA karatA. dAdAguru jUThuM calAvI le - bALaka che ema vicArIne, zikSA thatI joIne bacAvavA paNa Ave ja, paNa sAheba TasanA masa na thAya. teo spaSTa kahe ke jUThanI Teva ane khoTA saMskAra na ja paDavAM joIe. AjathI kALajI nahi rAkhIe to enuM ja bhaviSya bagaDe, mATe huM je rIte keLavuM chuM temAM vikSepa na karo. mAtra mArI ja vAta zA mATe ? saMvADAmAM bIjA sAdhuo hatA, koI koI dIkSArthI jano paNa AvatA. te paikI koInA paNa galata vyavahAra hoya, to te vaDIlonA ke bIjA koInA dhyAnamAM na Ave, paNa sAheba te pakaDI pADyA vinA garad 211 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na rahe. emanA e AcaraNathI ane vAtathI bIjAne, badhAne nukasAna thayuM hoya athavA moTuM nukasAna-ahita thavAnuM jaNAya, to ja te vAtane teo AgaLa laI jatA. anyathA te te vyaktine premathI Takora karIne vAta vALI letA. eka prasaMga evo yAda Ave che ke, eka ajaina, te paNa taddana nIcalA tharano mANasa sAdhu thayo. svabhAva, AcaraNa badhuM ja ayogya. paNa moTA samudAyamAM to badhI vAnagI hoya, emAM abheLo ke kajiyo na thAya. badhuM AnaMdathI cAlatuM. emAM eka vAra pelA mitrane kAMIka vAMdho paDyo haze ane eNe aTakacALuM AdaryuM. roja rAtre dAdAgurunI pATanI nIcethI mAMDIne cheka dAdarA nIcenA bhAga sudhI, madharAte badhA bharauMghamAM hoya teve samaye cUno pAtharI de. pachI tenA para avaLAM pagalAM pADato cheka pATa sudhI jAya. vahelI savAre badhA UThe to DarI jAya ke A to bhUta! avaLAM pagalAM to bhUtanAM ja hoya ne ? ane ra-4 dahADAmAM to badhA trAsI gayA. huM ATha varSano bALaka-gRhastha. rAta-dahADo phaphaDuM. badhA DarI gayA, nA ryA eka sAheba. emaNe traNa dahADAnuM A nATaka joyA pachI cothA dahADe rAta AkhI jAgavAnuM nakkI karyuM. manamAM zaMkA pAmI hatI ke A kAma A mANasanuM ja hoya. pelo te rAtre cUno pAtharIne avaLe pagale cAlato hato, te ja vakhate temaNe pAchaLathI cUpacApa jaI teno hAtha pakaDI lIdho ane paDakAra karyo. jotajotAmAM badhA nAnA-moTA hAjara ! sAhebe temane soMpIne kahyuM, A rahyuM tamAruM bhUta ! A vakhate sAhebanI uMmara phakta pacIsa varSanI. to vAta e che ke sAheba bhalabhalAnuM jUThuM paLamAM parakhI jatA, pakaDI pADatA, ane tene pAcho vALIne ja rahetA. sAheba viSe, jIvanabhara eka chApa pravartatI rahI ke sAheba bahu kaDaka che. Aje paNa yAda karanArA kahetAM hoya che ke sAheba bahu kaDaka hatA. teo hota to Ama thAta ne AvuM na thAta. A chApa pAchaLano kharo muddo te temanI satyaprIti che, asatya ke jUThanI temanI aruci che. satya mANasane kaDaka banAve che. satyano cAhaka nirbhaya ja hoya, ane te kaDaka ja lAge. pocakAM to asatya mUkAve. bAkI sAheba bhItarathI kevA hetALa, vatsala ane mulAyama hatA te to je bALako ane mitro sAhebano nikaTano saMparka pAmyA che temane barAbara khyAla che. paraMtu sAhebanI bIjI eka svabhAvagata khAsiyata e hatI ke, teo bhalA hatA, saraLa hatA. emane vizvAsa pamADatAM jhAjhI vAra na lAge. ane ekavAra 212. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA para vizvAsa besI jAya, te pachI te vizvAsano geralAbha paNa uThAve, temane chetarI paNa jAya, to temanI bhalamanasAIne kAraNe teo teno bhoga banI jatA. vizvAsa mUkAya te mANasa najIkano ja hoya athavA najIkano banI ja jAya, ane sAhebanI bhalamanasAIno tathA vizvAsano vadhumAM vadhu phAyado, e najIkanA lokoe ja, haMmezAM uThAvyo che. vizvAsa samarpaNa prere, tene badale jUThanI preraNA kema Apato haze, e koyaDo ukelAto nathI. vizvAsa ane jUThanI jugalabaMdI, lAge che ke, cAlatI ja rahe che ane cAlatI ja raheze. paNa AnI kadApi khabara ja na paDatI evuM nahotuM. avasare teone khyAla AvI jato. paraMtu eka rAjasI vyaktitvamAM ja saMbhave tenI udAratA ane saraLatA temanAmAM hatI, ane tene laIne teo te badhuM jANyA pachIye jatuM karatA, jatuM karI zakatA. kvacit khinna thAya to bolatA - emanAM evAM karma ! ApaNe emanI dayA ciMtavavI, e sivAya ApaNe zuM karI zakIe ? ane e paNa aneka vAra joyuM che ke temaNe mApha karI dIdhA ja hoya, vIsarI paNa gayA hoya, paNa temane chetaranArA ke temanI sAthe jUTha AcaranArA kyAMka ne kyAMka herAna thAya ja thAya, ane teo pharIharIne pAchA sAhebanA zaraNe ja Ave, ane tyAre temane sAMtvana ApavAthI mAMDIne temanI takalIphonA-herAnagatinA nivAraNanuM mArgadarzana paNa sAhebe ja ApavAnuM hoya. to AvA vAstavika guNavaibhavanA svAmI hatA sAhebajI. temanI khoTa paDyAne eka varasa jotajotAmAM pasAra thaI gayuM. Amane Ama varSonA varSo paNa vahI jaze. ApaNe badhAM ApaNAM kAmomAM mazagUla thaIzuM. kyAreka emane yAda karI laIzuM. ane bIjI ja paLe pAchA potAnI ghaTamALamAM khovAI jaIzuM. saMsArano A ja krama rahyo che. e krama badalavAnI ApaNI guMjAIza paNa nathI ane ruci paNa nathI. savAla gurune bhUlI jaIzuM e nathI, savAla to gurunA upadezone ane emanA saguNone bhUlI jaIe to ? - e che. eka coTadAra subhASita hamaNAM ja vAMcavA maLyuM te, A saMdarbhamAM, ahIM TAMkavuM bahu prastuta banaze. "mRtyuthI paDelI khoTa pachI duniyA eTalI jhaDapathI pharI potAno vyavahAra goThavI le che, ke cAlyuM gayeluM te jaNa kadAca che ne pAchuM Ave, to gUMcavADAmAM ja paDI jAya." gurutattva |213 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 cArlsa vornara nAmanA videzI vicArakanA A subhASitamAM jIvananA eka kaTu satyanuM anAvaraNa thayuM che. pratyeka mRtyu pAmelI vyakti - aMgata ke binaMgata nI vidAya pachI, ApaNe keTalI jhaDapathI sthitisthApakatAmAM AvI jatA hoIe chIe ! maraNa pAmanAranI khoTa bhale na pUrI zakAya, paraMtu temanA guNonI khoTa pUravAnI kSamatA ane AvaData ane tatparatA ApaNe keLavIe, to e pUratuM thaze. huM ema vicAruM chuM ke sAheba acAnaka pAchA Ave to emane UjaLo hisAba ApI zakAya tevuM jIvavuM e ja hovuM kartavya hoya, hovuM joIe. vastu. (vaizAkha, 2068) Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (52) gurune be prakAre joI zakAya, anubhavI zakAya. eka, manuSya tarIke, be, guru tarIke. jema ziSya eka manuSya che, tema guru paNa mULe to manuSya ja che. manuSya hoya to tene mana paNa hovAnuM. mana hoya tyAM icchAo paNa hoya ja. icchAo hoya to tyAM gamA-aNagamA paNa hoya, ane icchAo dvArA prerita anya mAnavasulabha nabaLAIo tathA kSatio paNa hovAnI ja. gurune manuSyabhAve jonArI vyaktine gurunI A badhI nabaLAIo dekhAvAnI ja, te kAMI chAnI na rahI zake. phalataH te vyaktinA manamAM guru tarapha sadbhAva jAgavAne badale durbhAva jAge ke oho, A to ApaNA jevA ja che ! kazI vizeSatA lAgatI nathI. AvA asadbhAvane kAraNe te vyakti satata gurunI kSationI cokI ke dekharekha rAkhaze. noMdha karyA karaze, ane taka maLe gurune utArI pADavAnI athavA to herAna karavAnI tatparatA dAkhavaze, ane te rIte potAno svaccheda poSavAmAM ane potAnuM dhAryuM karavA-karAvavAmAM te kAbela banI jaze. AvI vyakti bIjuM kAMI paNa banI zake, paraMtu te "ziSya' thavAnuM to cokkasa cUkI javAnI. je gurune gura ja na mAnatI hoya, te vyakti te guranI "ziSya" ke "Azrita" ke "antavAsI' to banI ja kevI rIte zake ? AvI vyakti eka bAjuthI potAnI jiMdagI pote ja barabAda kare che, ane bIjI bAjue te gurunI kRpA pAmavAthI sadaMtara vaMcita rahI jAya che. keTalAka loko evA paNa hoya che je gurune gurubhAve-guru tarIke ja jue che, manuSyabhAve nahi. "guru paNa mANasa che, ane temanAmAM mAnavasulabha doSo na hoya ema nahi," evuM barAbara samajatA hovA chatAM, gurunI te bAju pratye durlakSya sevavApUrvaka temanA guNapakSane, gaurava ane garimAne ja prAdhAnya ApIne aMtaranA ahobhAvathI tathA bahumAnapUrvaka gurune seve, tevA loko A prakAramAM samAya che. AvA lokonI AvI samajaNanA be phAyadA thAya che : eka, guru svayaM potAnI garimA paratve sabhAna thaIne, temAM bAdhArUpa bananArA potAnA doSone dUra karavA mATe prerAya che, potAnA guNapakSane vadhu ne vadhu vikasAvavAnI pariNati temanAmAM tIvra banatI jAya che; be, AvA samajadAra jIvo, kazA ja AyAsa prayAsa vagara ziSya tarIke pratiSThita thAya che, ane potAnA zraddhaya gurunI ahetukI - kakaka kakaka | Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akAraNa kRpAnA teo pAtra banI zake che. ane, AvA ziSya upara varasatI e kRpAno anubhava, e ziSyanA ja mAdhyamathI, sarva koIne thAya che, thaI zake che. godharAnI pratiSThAno samagra prasaMga te AvI gurukRpAnA anubhavano ja prasaMga hato ema kazA ja kSobha-saMkoca ke garva vagara kahI zakAya. A vAtanA samarthana mATe thoDIka ghaTanAone ja bolavA daIe : 1. pratiSThA - utsavanA doDheka mahinA agAu ja, derAsaranA zilpI badhuM kAma paDatuM mUkIne cAlyA gayA ! pacAsa TakA karatAM vadhAre kAma bAkI. pratiSThA baMdha ja rAkhavI paDe tevI sthiti ! paraMtu, paramagurubhakta jayaMtIbhAI zeThane agamya preraNA thaI ane teo anya somapurAne bolAvI lAvyA, ane pratiSThA thaI zake teTaluM kAma karAvavAnuM bIDuM jhaDapyuM. 45 dahADAmAM, phloriMga, zikharo, cAra derIo tathA aneka AvazyakatAo teNe supere pAra pADI ApI. anyanI aDadhI rAMdhelI ane dAjhelI evI adhUrI rasoI pUrI karavI eTale zuM, e jene khabara hoya te ja A vAta samajI zakaze. A gurukRpA nahi to zuM ? 2. mahotsava mATe bahu moTuM phaMDa khape. ahIM AvyA tyAre TrasTanA hAthamAM phaMDanA nAme eka paiso paNa nahi ! kahetA ke Apa Avo ane karI Apo. kyAreya koIne ya phaMDa mATe kaheluM na hoya, kahevAnI AvaData ane phAvaTa na hoya, temAM phaMDa mAgavuM e keTaluM kSobhajanaka hoya ! paNa kone khabara, AvyA tenA ekAda dahADAthI ja premabharI darakhAsto mUkAtI gaI ane phaMDanA vacana maLatAM gayAM. prAyaH paMdara dahADAmAM pacAseka lAkha jevuM phaMDa thayuM, ane AgaLa vadhatAM to bahu badhuM phaMDa thayuM. A gurukRpA nahIM to zuM? vaLI, phaMDa mATe koIneya baLajabarI to zuM, be vAra paNa kahevuM nathI paDyuM, ane koIne kharAba to lAgyuM ja nahi ! 3. caitra zudi pAMcame uchAmaNI rAkhI hatI. 4050 lAkha jeTalA caDAvA thAya to ya ochuM nahIM, derAsaranuM devuM nIkaLI jaze ane kAma pUruM thAya, AvI dhAraNA - badhAnI. paNa prabhujInA sAMnidhyamAM uchAmaNI rakhAvI. Azare nava kalAka saLaMga cAlI. vAtAvaraNa ullAsabharyuM rahyuM. somavAra chatAM pUro samaya 211 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrI hAjarI rahI. sAMje 1 karoDa vIsa lAkhe uchAmaNI ATopAI, tyAre saunA haiyAM harakhabharelAM hatAM. A pachI tarata ja, je moTI saMsthAoe derAsarajInA kAma mATe vadhu-navI 2kamanAM vacana ApelAM, temane bahumAnapUrvaka nA jaNAvavAmAM AvI ke e rakama anyatra upayogamAM levAnuM rAkhajo. A badhuM gurukRpA niha to zuM ? 4. mahotsavanA bAra dina bhayAnaka garamInA dina hatA. Akaro tApa, jANe Aga ja varase ! emAM kalAko sudhI maMDapa taLe besavAnuM, ane 34-34 jamaNavAra ! seMkaDo loko A badhAMmAM satata bhAga letA rahyA, ane ekAda jaNane paNa jhADA-UlaTI, lU lAgavI ke evI anya koI ja takalIpha na thaI. DepyuTI kalekaTare kahyuM ke, ATalA badhA divasa jamavAnuM hoya to kyAMka kyAreka to koIne kAMI thAya ja, ahIM na thayuM. Ane gurukRpA vinA zuM samajIzuM ? 5. sArA kAmamAM so vidhana - evI gujarAtI kahevata che. anubhava evo hoya che ke najIkamAM najIkanA svajano ja A kahevatane sArthaka karatA hoya che. A mahotsavanA divasomAM AvAM ane anya aneka vighno, prazno, samasyAo AvyAM. Tenzana thAya, ucATa vadhe, kvacit AMkha paNa bhIMjAya. paraMtu koIne khyAla paNa na Ave te rIte te vighno zamI jatAM joyAM, praznosamasyAo ukalI jatAM joyAM, vighna karavAvALA ApameLe cATa paDatA jaNAyA, tyAre satata ApasaApasamAM carcAtuM rahyuM : A gurukRpA vagara zakya bane kharuM ? 6. aitihAsika ane abhUtapUrva varaghoDo, roja trikALa saMghajamaNa, sTejanA progrAmo, maMdiramAM maMgala vidhividhAno, badhAM kAryo evAM hatAM ke seMkaDo svayaMsevako athavA kAryakaro sivAya badhuM hemakhema pAra na paDe. paraMtu gaNatarInA 8-10 kAryakartAo dvArA ja samagra taMtrasaMcAlana thatuM gayuM, na koI samiti ke na koI kimiTa; jemanI kharekhara AzA hatI tevA aneka mitro mUka prekSaka banI rahyA, athavA to koIka hetumitrone Azraye rahIne nakArAtmaka vartanagrasta rahyA, chatAM kazA ja avarodha ke agavaDa vinA badhAM ja kAryo goThavAtAM gayAM ane maMgalamaya rIte pAra paDatAM ja rahyAM. Ane zuM samajIzuM ? gurukRpA ke bIjuM kAMI ? gurutattva 217 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. vividha matamatAMtara hovA e jaina vANiyAnI komanuM khAsa lakSaNa che. potAnA Agraho, pUrvagraho, ahaMkAra ane ghamaMDa, bIjA pratye IrSyA ane napharata - A badhAM manovalaNo jaina vaNika jJAtinI AgavI lAkSaNikatA samAna che. ahIM paNa A badhuM hoya ja. Ama chatAM, AkhuM gAma eTale ke Akho saMgha, samagra utsavamAM satata sAthe rahyo, sAthe beTho, sAthe jamyo. temAM eka paNa vAra koI paNa vyaktine koInIya joDe bolAcAlI, kajiyo-TaeNTo ke mArAmArI nathI thaI, te bAbata paNa ochI noMdhapAtra na gaNAya. paNa e gurukRpA vagara zakya bane kharuM ? 8. aMjana-pratiSThAnAM tamAma anuSThAno ane vidhividhAno eTalAM to zuddhipUrvaka ane vidhipUrvaka tema ja zAMtabhAve-prasannabhAve thayAM, ane temAM paNa eka paNa lAbhArthIne koI prakArano aMtarAya na Avyo, te paNa gurukRpAno ja prabhAva hato, ema anubhavAyuM. caitra zudi 5 pachI, pratiSThA thaI te divasa sudhImAM, anekavidha uchAmaNIo bolAI, bolAtI rahI. teno AMka paNa 50 lAkha AsapAsa thAya che. eka derAsaranA anuSaMge bIjAM paNa aneka kAmo thayAM, rUDI rIte thayAM, gAmanA moTA jinAlayamAM 9 kilo cAMdInI nUtana pratimA thaI, teno lAkhono caDAvo thayo. tyAM cAMdInA ratha mATe 22 kilothI vadhu cAMdI bhegI thaI ane AvAM to ghaNAM kAryo thayAM. A gurukRpA sivAya na ja bane. A gurukRpA eTale pa.pU. zAsanasamrATa paramaguru zrIvijayanemisUridAdAnI kRpA ane pa.pU. tejomUrti AcArya gurubhagavaMta zrIvijayasUryodayasUrIzvarajI mahArAjanI kRpA. emanI agocara agamya adITha upasthiti satata, kSaNe kSaNe anubhavAtI rahI che. vikaTa samasyAo ane kaThina kAmo paNa tenA baLe sahaja saraLa sarasa banyAM che. AvA gurubhagavaMtanI kRpA maLI, kema ke emanI upAsanA gurubhAve karI hatI, manuSyabhAve nahi, ema huM bedhaDaka kahI zakuM tema chuM. 218. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA gurunI sAthe mAnava-bhAve vartanArA jIvo paNa hatA, che. emanA mATe kRpAno artha potAnAM bhautika ane tuccha kAryomAM pote saphaLa bane teTalo ja hato, che. ane darekane potAnI bhUmikA anusAra badhuM maLI ja rahe che. kRpAno artha nirmaLatA che, nirbhayatA / abhaya che, sahunuM - potAnuM bagADanAranuM paNa bhaluM karavAnI bhAvanA ane prayatna che, hRdayanI vizALatA che, saraLatA che, nirdoSa thavAno talasATa che, ane ArAdhaka pariNita che. kRpAno anya artha saMbhave ja nahi. pAtratAmAM hajI ghaNI khAmI anubhavAya che. e khAmI paNa e kRpA thakI ja dUra thaze te nakkI che. maLelI kRpA, sahune, niraMtara maLatI ja raho tevI prArthanA sAthe. (jeTha, 2069) *** gurutattva 219 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (53) aSADa suda pUname gurupUrNimA AvI gaI. A hindu dharmano tahevAra che. paNa dekhAdekhIe have jainoe paNa te tahevArane apanAvavA mAMDyo che, athavA to apanAvI ja lIdho che. hindudharma pramANe te dharmamAM mAnanArA loko potAnA sAdhu - saMtone comAsA mATe bolAve, tyAre temanI vArSika jIvana-jarUriyAtanI cIja - jaNaso temane A gurupUrNimAne divase arpaNa kare che. ane te sAthe temanuM gurupUjana paNa kare che. te guruo paNa bhakto pAsethI potAnI apekSAone saMtoSIne temane AzIrvAda ApatAM hoya che. Ama, A tahevAra saMpUrNapaNe laukika tahevAra gaNAya. AthI sAva judI rIte, ApaNA dharma pramANe, sAdhu-sAdhvI mahArAjo vihArayAtrA ATopIne, aSADa suda caudaza pahelAM, je te kSetramAM AvI jAya; tyAM zrAvakavarga supAtradAnanA lAbhanI khevanA sAthe, teone khapatI vastuo, upakaraNo vahorAve, teo paNa jarUrapUrato khapa kare, ane caudaze cAturmAsano prAraMbha thatAM ja, 14nA pratikramaNa bAda koI paNa upakaraNAdi padArtha vahoravAno cAra - pAMca mAsa mATe niSedha karavApUrvaka ArAdhanA Adi karavA-karAvavAmAM ekAgra banI jAya AthI pUname gurupUrNimA ujavavAnI koI ja kriyA temane ke temanI pAse, temane mATe karavAnI rahetI nathI. lokottara mArgamAM laukika kriyAne sthAna hoya paNa kevI rIte ? ApaNe jo gurubhakti karavI hoya, to comAsI caudaze tapa, pauSadha, moTuM pratikramaNa vagere karIne niravadya ArAdhanA, gurunA sAMnidhyamAM, athavA temanA mArgadarzana pramANe, karavI ghaTe. comAsuM beThAnA pahelA dine ja, moTI pUname, ArAdhanA choDIne pravAsAdi karI virAdhanA karavI, ane laukika tahevAra manAvavo, te zrAvakadharmane pratikULa bAbata gaNAya. A badhuM ApaNe tyAM chellA 10-12 varasathI ja zarU thayuM jaNAya che. agAu ApaNA eka paNa gurubhagavaMta AgaLa AvA tahevAranA bahAne koI jatuM nahotuM. chellA thoDA vakhatathI jAhera vartamAnapatromAM vividha hindu dharmaguruonA phoTA, jAhera utsavanI jAherAto jorazorathI thavA mAMDI. temanA Azramo tathA sthAnomAM gurupUrNimAnA utsavo thavA mAMDyA, temAM temane mAnanAro varga ToLAbaMdha javA 220| Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDyo. A prakArano pracAra ane mahimA khUba vadhatA tenA paDaghA ApaNAM jena mitronA haiyAmAM paNa paDavA mAMDyA. jaina bhaktone paNa thayuM ke ApaNe paNa ApaNA guru pAse A rIte javuM joIe. gurupUrNimA UjavavI joIe, ane gurunI bhakti karI AzIrvAda levA joIe. A rIte teo | bhakto potAnA guruo pAse jatA thayA. gurujanone paNa bhAvikonI AvI AvI svayaMbhU sahaja bhakti bhAvanAmAM kAMI ajugatuM na lAgavAthI cAlavA dIdhuM. AnuM pariNAma e AvyuM che ke jaina samAjanA vadhu ne vadhu loko A tahevAra manAvavA lAgyA che. dareka, dara vakhate, potAnA guru mATe kAMIka navuM athavA vizeSa karavAnI goThavaNamAM hoya che. AnI pAse gurujano paNa A pravRttine svabhAvika ane vihita mAnIne, bhaktonuM dila tUTe nahi tevA bhAvathI ene svIkRti ApatA thayA che. ane te nimitte jAhera kAryakramonA AyojanamAM paNa saMmata thatA jovA maLe che. paryuSaNanA stavanamAM eka gAthA Ave che : "dazerA dIvALI ne hoLI, akhAtrIja divAso re baLeva pramukha bahulA che bIjA, paNa nahi muktino vAso re pajusaNa AvyA re" A kaDImAM laukika tahevArono Adara - ujavaNI nahi karavAno spaSTa nirdeza maLe che. jo gurupUrNimA paNa Avo laukika tahevAra hoya to ApaNe teno A rIte Adara karAya kharo? lokottara mArgamAM laukikatAno praveza koIpaNa saMyogomAM mAnya kema banaze ? hajI to amuka ja vargamAM A vAta jovA maLe che. paNa jo ApaNe saveLA nahi cetIe to A vAta AkhAye saMgha-samAjamAM vyApakarUpe prasarI jatAM vAra nahi lAge. caudaze comAsI pratikramaNa ane pUname virAdhanA - e be parasparavirodhI vAtono meLa kema sAdhI zakAya ? eka bahu ja majAnI ane mahatvanI vAta kahevI che. bhAvika bhaktajano mATe "sAdhu e sadAkALa mATe guru ja che. ane potAnA AvA guru-sAdhu bhagavaMtonI, e bhAvika bhakto, tame, hamezAM sevA ane bhakti karatAM ja raho cho. je avarNanIya hoya che ane zaMkArahita hoya che. ' ara7 221 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru mAtra gurupUrNimAne dina ja guru hoya, ane anya dine nathI hotA, evuM jaina samAjamAM to nathI hotuM. vaLI, je sAdhune guru lekhe svIkAryA hoya, te sivAyanAM sAdhu ke sAdhvInI sevAbhakti nahi karavI - evuM paNa jaina bhaktajanonA dilamAM hoya nahi - hotuM nathI ja. AvuM ajaina samAjamAM ane saMpradAyomAM jovA nahi maLe. eTale ema kahI zakAya ke tame jyAre koI sAdhu-sAdhvInI sevA-bhakti karo cho, te divasa ja tamArA mATe gurupUrNimA banI jAya che. ane AvI pUrNimAo to AkhA varSamAM keTalIbadhI vAra Ave che ! tame loko, jaino, raste jatAM ho ane sAdhu-sAdhvI maLI jAya to temane vaMdana karazo, vhorAvazo, kAMIka khapa haze to meLavI Apazo, rasto dekhADazo, sAravAra karAvI Apazo. koI ajaina saMnyAsI potAnA samAjanA loko pAse AvI apekSA rAkhI ane saMtoSI zake kharA ? koI bhakta temanI sAmuM paNa jue kharo ? are, sAdhusaMtane joIne moM pheravIne cAlyo ja jAya ! AvuM jANIe tyAre thAya ke kyAM gaI A badhAnI gurupUrNimA ? gurupUrNimAnI laukika vAtomAM taNAI gayA pachI, ApaNI paNa sthiti, manodazA, A prakAranI na thaI jAya, te mATe ja A vakhate ATaluM ciMtana AlekhyuM che. gurujanonA bhaktavarganI bhakti-bhAvanAno anAdara ke apamAna karavAno AmAM leza paNa khyAla nathI. balke, sahunI atyaMta umadA gurubhakti nihALIne, te bhakti sAcI rIte ane sAcA mArge pragaTe-vadhe-vahe tevA zubha bhAvathI ja A vAto noMdhI che. tame badhA lokottara mArganA ja pathika banI raho, ane laukikatAmAM sarI na paDo, te hetuthI ja A badhuM lakhyuM che. gurupUrNimAnA kendramAM 'guru' hoya che. e divase loko gurunI pUjA kare che. hindudharmamAM gurune bhagavAna-tulya mAnavAmAM Ave che. eTale A divase temanA caraNo pakhALavA, te pANInuM AcamanAdi karavuM, gurune kezara-caMdana-kaMkunAM vilepana thAya, temane phUlamALA paherAve, phUla-phaLa-naiveda dhare, zakti pramANe nANuM ane bIjI cIjo arpaNa kare. savAla ema thAya ke jene guru samajIne ATalAbadhAM vAnAM karAya, te gurunuM kahyuM mAnavAnuM game kharUM ? e kahe ke amuka vyasana / Teva choDo to choDIe kharA ? 222 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jUThuM bolavAnuM baMdha karavA kahe to mAnIe kharA? kAvAdAvA ke kUDakapaTa karavAnI nA pADe to tema karIe kharA ? khoTAM kAmo karavAno niSedha kare to tevAM kAmo na karavAnI pratijJA laIe kharA ? badhA savAlono sAmAnya javAba eka sarakho haze : nA. ane e javAba paNa ApaNe pramANika hoIe to ja ApIe. bAkI to hA pADIne evA chaTakIe ke pharI vAra savAla-javAbanI taka ja UbhI thavA na daIe ! sAmAnya anubhava evo che ke ApaNane, ApaNe icchIe tema karavA de, ApaNe kahIe tene sAcuM mAnI le, ane ApaNuM dhAryuM kare tevA ja guru khapatA hoya che, game che. ApaNe je karIe temAM saMmata thAya, bhUla na kADhe, Toke nahi, calAvI to le ja paNa uparathI zAbAzI Ape, evA guru ja ApaNI kalpanAmUrti hoya che. jo guru ApaNuM kahyuM na mAne, dhAryuM na kare, karIe to calAvI na le, to tevA gurunI upekSA, avahelanA ane kvacit niMdA paNa karatAM vAra nahi lAge. pachI tevA gurunI vAto ke sUcanAo pratye durlakSya sevIe, bahAnAM kADhIe, hAhA karIne te vAtone TALavAnuM karIe. guru sivAyanI vyaktio sAthe ja, jo jarUra paDe to, karavAnuM A badhuM vartana, jyAre guru tarIke svIkArelI vyaktio sAthe, vagara jarUre paNa, thavA mAMDe, tyAre samajavuM paDe ke e guru "guru" nathI rahyA, e mAtra oThuM ja rahyA hoya che. guru game, to ja tenuM kahyuM karavuM game. gurunuM kahyuM karavuM game to ja gurupUrNimAnI sArthaka ujavaNI karI gaNAya. jyAM sudhI jainazAsanane lAgevaLage che tyAM sudhI to AjJA ja bhakti che. arthAt, gurunI icchA/AjJAne anusaravAmAM ja gurubhakti che, gurupUrNimA che. anyathA laukika vyavahAramAtra che, je ApaNo jIvAtmA anaMta kALathI Acarato Avyo che. astu. (zrAvaNa 2069) - gurava 223 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) rasiyA, tuja mUrati mohanagArI... | (zubhavIra). eka vANiyo. ghera ghaNAM Dhora. emAM ekavAra eka gAya mAMdI paDI. vaidyane batAvyuM. vaidhe amuka osaDiyAM gAyanA artho zera ghImAM bheLavI khavaDAvavA kahyuM. zeThanI dIkarIvahue kahyuM ke badhAM auSadho laI Avo bajAramAMthI. gAyanuM ghI paNa letAM Avajo. zeTha thoDA kRpaNa. badhuM lAvyA, paNa ghI na lAvyA. vahue pUchayuM to kahe ghInI jarUra nathI. gAyanA peTamAM ja ghI to bhareluM che, pachI bahArathI gAyanuM ghI zuM lAvIne kAma ? eTale na lAvyo. vahu kahe : bApujI, Ama na cAle. gAyanA zarIramAMthI ghI bhale phelAyeluM paDyuM hoya, paNa te jyAM sudhI ghInA svarUpamAM piMDa na thAya tyAM sudhI kAma na lAge. te rIte davA na apAya. ApIe to gAya marI jAya. davA mATe to piMDa baneluM ghI ja joIe. zeTha to pachI ghI laI AvyA ane davA pAIne gAyane sAjI karI. A vArtAno bodha eTalo ke ghaNAM kahe ke paramAtmA to sarvavyApI che, temane bhajavA mATe pratimAnI vaLI zI jarUra? eno javAba A vArtAmAM che. bhagavAna sarvavyApaka hovA chatAMye jyAM sudhI temane AkRti(pratimA)rUpe sthApIe nahi tyAM sudhI tenuM sAlaMbana dhyAna na thaI zake. nAmasvarUpe jagata-vyApI prabhunuM paNa dhyAna to tenI AkRti sAme Ave tyAre ja thaI zake che. jema gAyanA dehamAM ghI che. ja, chatAM davA mATe piMDIbhUta ghI Avazyaka hoya, tema bhagavAna badhe ane badhAmAM hovA chatAM tenI upAsanA to te mUrtinA rUpamAM maLe to ja thaI zake. to mUrti AlaMbana che. ane bALa-chadmastha jIvone mATe AvA AlaMbana vinA upAsanA zakya nathI. A thaI devatattvanI vAta. ApaNe tyAM jeTalo mahimA devatattvano che, teTalo ja mahimA gurutattvano paNa gAvAmAM Avyo che. gurutattvanA avalaMbane anaMtA jIvo bhava taryA che, tare che. khuda jinezvara devo potAnI pUrvabhUmikAmAM gurutattvanA sahAre ja devatattva sudhI pahoMcIne deva bane che. AvA gurutattvanI ArAdhanA ApaNA zAsanamAM hajAro varSothI cAlI AvI che. "samakitadAyaka gurutaNo, pathyavayAra na thAya" arthAt dharmadAtA gurunA upakArano badalo kemeya vALI zakAto nathI - e jJAnInuM vacana haiye rAkhIne, guru padanI yathAzakti upAsanA karavI, e vivekazIla puNyAtmAonuM kartavya che. 224 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e upAsanAno eka prakAra te gurumUrtinI pratiSThA tathA sevA. itihAsanI daSTie to prAyaH 11mA-12mA saikAthI gurumUrti banAvavAno rivAja AraMbhAyo hoya tevuM jaNAya che. jo ke te pUrve gurunI AkRti na ja banatI ke nathI ja banI, tevuM nathI. prAcIna kALanI, 1200-1500 varSo pahelAMnI aneka zilpakRtio vividha sthaLoe vikharAyelI paDI che. jemAM koI ne koI AcArya athavA sAdhunI AkRti kotarelI hoya che. paraMtu gurumUrtinI rIte banelI ane pratiSThA pAmelI, vartamAne upalabdha evI, saMbhavataH sauthI jUnI gurumUrti, vi. saM. 1197nI saMDeragacchanA AcArya devanAganI pratimA che, je hAla rAjasthAnanA sAMDerAva gAmamAM birAje che. A pratimA parano suvAcya lekha, te A. devanAganI mUrti hovAnuM pramANita karato hovA chatAM loko tene "A. yazobhadrasUri-pratimA' tarIke ja oLakhe che, pracAre che. itihAsanA bodhanI A nyUnatA kyAreka kaThe. jo ke AvI ghaNI gurumUrtio rAjasthAnamAM, gujarAtamAM vividha sthaLoe hajI sacavAI che, jovA maLe che. temAM thoDAMka varSo Amatema hoya tevI prAcIna mUrtio paNa che ja. gurumUrti-nirmANanI A paraMparA samaya jatAM vadhu ne vadhu phUlIphAlI che. ane vartamAnamAM to lagabhaga moTA bhAganA AcArya-guruonI mUrtionAM nirmANa ane sthApanA pravartI rahyAM che. A prathAnA aucitya viSe prazna UThI zake. matamatAMtaro paNa hoI zake. paNa Aje A prathA vegapUrvaka cAlI che te to svayaMspaSTa che. pU. sAhebajIe chellA divasomAM, ochAmAM ochA traNeka jaNAne sUcanA karelI ke "mAruM smAraka, mUrti na banAvazo. e badhuM to zAsanasamrATa jevA mahApuruSanuM hoya, zobhe, mArA mATe na hoya" emanI A AMtarika vivekazakti paratve ahobhAva jAge tevI A vAta che. A sUcananuM ullaMghana karavAnI hiMmata ke rUci nathI, na ja hoya, tethI ja to temanA aMtima saMskAranA sthaLe nAnI derI ane caraNapAdukA ja nirmAvyAM hatAM. paraMtu zrI jayaMtibhAI zeTha godharAvALA jevA teozrInA aMtaraMga bhakatajanonI eka lAgaNI thaI ke amArI lAgaNIne paNa dhyAnamAM lo, ane amane ekAda gurumUrti karAvI Apo. sAcAM haiyAMnI lAgaNIne uvekhavAnuM zakya na banyuM, ane gurupratimAnuM nirmANa thayuM. garatava 225 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55). gurutattva-cintana saMta kabIra sAhebanuM eka pada che, "guru bina kauna batAve bATa'... guru vinA sAcI vATa koNa batAve ? paNa sAco rAha dekhADe tevA sadUguru kyAM maLe ? kema maLe? guru rastAmAM nathI jaDatAM, sastAmAM nathI sAMpaDatA. kahyuM che ke : yaha tana viSa kI velaDI, guru amRta kI khANa zISa diye jo guru mile, to bhI sastA jANa" guru be rIte maLe : kAM to ApaNe gurunI zodha karI temanA caraNe zaraNa laIe, kAM to guru ApaNane zodhI kADhe, ApaNuM varaNa kare. je paNa rIte gurusadguru maLe te bahuM dohyaluM-durlabha che. e jene maLe te nihAla ! eka AcAryadevanA ziSyane koI manomAlinya dharAvatI vyaktie oLavyo. pachI temane kahyuM ke "tame amArA pramANe karo to tamAro ziSya pAcho mokalI daIe tyAre te AcAryadeve jaNAvyuM : "guru mokSa apAve, celo nahi. mArA mAthe gurumahArAja beThA che, have celAnI jarUra nathI." gurutattvano mahimA AnAthI vadhu marmasparzI rIte zuM thaI zake ? guruno sauthI moTo guNa te temanI udAratA che. sahanazIla vyakti ja udAratA dAkhavI zake e kadApi nA bhUlavuM. guru ApaNI keTakeTalI bhUlone mApha karI detA hoya che ! so bhUlone calAvI le tyAre ekAda vakhata teo ApaNane TokatA hoya che ke gusso karI Thapako ApatA hoya che. ApaNe vicArIe ke A to amane ThapakAryA ja kare che ! amArI bhUlo ja kADhyA kare che ! amArI to jANe kazI gaNatarI ja nathI, kiMmata ja nahi ! A rIte vicAranArA bhUlI jAya che ke gusso karIne, Thapako ApIne, khAmI dekhADIne guru ApaNuM ghaDatara kare che, ApaNAM avaLA saMskArone bhUMsI rahyA che ane e rIte teo karuNA varasAvI rahyA che. gurunA krodhamAM paNa kRpAnI anubhUti 226 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavI ghaTe. AvI anubhUti na hoya tene mATe kRpA paNa abhimAna-mithyAbhimAnane poSanArI banI rahe. pU. sAhebane eka dUho bahu priya hato : guru parajApati sArikhA, ghaTa ghaTa kADhe khoTa bhItarase rakSA kare, upara lagAve coTa." Ane maLato eka zloka saMskRtamAM che. naMdanasUrIzvarajI mahArAjane te bahu priya hato. teno bhAva Avo che. : "upara uparathI talavAranI dhAra jevA tIkhA ane kALA nAgathIe krUra lAge, paraMtu bhItarathI to drAkSa jevA madhura-vatsala hoya AvA "guru" kvacit ja maLe che." guru'nI vyAkhyA zI ? "gurueTale zuM? Avo savAla manamAM Ugyo. tatsaNa eka cabarAkiyo javAba phUryo te A - "gama khAya te guru !". pachIthI UMDo vicAra karatAM lAgyuM ke A javAba sAco che. gama khAtAM AvaDe, khamI khAtAM AvaDe, sahana karatAM AvaDe te guru thaI zake. ziSya sAmuM bole. ziSya jUThuM bole. ziSya gurunI chApa bagADe. guru kaDaka che, kaThora che, AkarA che, krodhI che, svabhAva kaDavo che vagere. A ane AvuM AvuM ghaNuM gaLI jatAM zIkhe te guru thaI zake. uttarAdhyayanasUtramAM eka varNana che ke "zAnta ane komaLa gurune paNa keTalAka celA krodhI ane asvastha banAvI mUkatA hoya che.' miDuM vaMduM pati sIsA | guru AvA jIvone paNa UMcA uThAve. emane sudhAre, saMskAra, ghATa Ape ane upara caDAve. kharekhara to paDatAMne caDAve te ja guru. AvA gurune jo samarpita thavAya, vaphAdAra thavAya, AjJApAlana thAya, potAnI icchAo, ruci-aruci ane mAnyatAone gauNa karIne gurunA bhAvone ja sarvoparI manAya, to jIvana kRtArtha ane dhanya banI jAya. gurunI parataMtratA e sAdhanAno pAyo che. jene Atmika dRSTie AgaLa vadhavuM hoya tene gurunA mArgadarzana vinA na cAle, ane mArgadarzana je samarpita athavA guruparataMtra banI zake tene ja maLI zake. A mArgadarzana ja AzIrvAdarUpa banI rahe che. guratA | 220 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 gurunI icchA pramANe vartavuM e ApaNo puNyodaya. ApaNI icchA pramANe gurue vartavuM paDe te ApaNo pApodaya. ziSya cAra jAtanA hoya H atijAta, sujAta, hInajAta ane veSadhArI. guNomAM guruthI caDayAto nIvaDe te atijAta. guru-samAna guNa hoya te sujAta. guNamAM nabaLo hoya te hInajAta. aneM gurunA guNano aMza paNa na hoya te veSadhArI, arthAt svacchaMdI, rakhaDela. 8 samarpaNa ane apekSA banne paraspara virodhI bAbato che. samarpaNa hoya tyAM apekSA na saMbhave, ane apekSA hoya tyAM samarpaNa na hoya. apekSA hoya tyAM dhIme dhIme sodAbAjI AvI jAya che. guru amAruM ATaluM kare to, amane bhaNAve, amane padavI Ape, amArI icchA pramANe kare, to ame temanI sevA karIe; AvI sodAbAjIthI samarpaNanI bhAvanA ja nahi, ziSyapada paNa samApta thaI jAya che. A prakAranI sodAbAjImAM eka jabarUM nukasAna thatuM hoya che. sodAmAM jeTaluM nakkI karIe teTaluM ja ane tevuM ja maLe, vadhu nahi; jyAre samarpaNamAM sodAbAjInAM koI baMdhano na hotAM, je maLe te amApa maLe che. kRpA amApa, AzIrvAda amApa, guNo amApa, vAtsalya amApa, pragati amApa, badhuM ja amApa. samaju ziSya sodAbAjI ane samarpaNa vaccenA A taphAvatane samajI rAkhavA jevo che. 9 ghaNIvAra ApaNAM cittamAM thAya ke ApaNe guru mATe A karyuM, ATaluM badhuM karyuM, gurue je kIdhuM te karyuM, temaNe kahyA pramANe niyamo lIdhA, tapa-tyAga karyA, dAna-dharma-puNya karyAM, badhuM ghaNuM karyuM. ApaNe svayaM te badhuM karyAnI AtmaprazaMsA paNa karIe, jene ne tene te badhuM kahevA lAgIe. ahIM ApaNe e ja vicAravAnuM che ke gurue ApaNA mATe keTaluM karyuM che ! gurunI kRpAno, karuNAno ApaNane koI aMdAja kharo ? temanA upakAronuM ApaNI pAse koI mApa kharUM ? te badhAM sAme ApaNe je karyuM hoya tene tapAsIe to kyuM palluM bhAre thAya, teno ApaNane koI khyAla kharo ? A rIte vicArIzuM to ja gurunI mahattA ane mahAnatA samajAze. 228 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ghaNIvAra ApaNane gurunI vAta gamatI nathI. rIsa caDe che. pU. sAheba kAyama kahetA ke "bhAgyazALI hoya tene ja guruno Thapako maLe. guru tenI khAmI sudhArIne tene vadhu lAyaka banAvavA mathatA hoya tyAre ja Thapako maLe. TAMkaNuM phare to ja patthara pratimA banI zake. chatAM jo Thapako sAMbhaLIne ApaNane rIsa caDe to eTalA ApaNe kamabhAgI." "rIsa caDe detAM zIkhAmaNa, bhAgyadazA paravArI jI' 11 potAnI icchAthI tathA potAnA gamA - aNagamAne AdhAre vartavuM te saMsAra. gurunI icchAne tathA gamA aNagamAne anusarIne vartavuM te cAritra. 12 - jema ApaNI samakSa birAjamAna jinapratimAne vaMdana karavAthI, utkRSTa kALe viharatAM 170 jinane, athavA to traNe lokamAM vartatAM tamAma jinabiMbone vaMdana thaI jAya che, tema pratyakSa gurubhagavaMtane--gurupadane vaMdana karavAthI, zrIgautamasvAmI tathA zrIsudharmAsvAmI sudhInA sarva guruone vaMdana pahoMce che. 13 ziSyanI garaja rAkhavI paDe tevA guruo ghaNAM jaDe. paNa jemane gurunI garaja hoya tevA ziSya kyAM jaDe ? bIjI rIte A vAta Ama kahI zakAya. ziSyanI garaja rAkhIne ja jIve tevA guru 'guru' tarIkenI pAtratA gumAvI bese che, ane jene gurunI leza paNa - svArtha sAdhavA sivAya - garaja nathI hotI te ziSya 'ziSya' tarIke lAyakAta gumAve che. pU. gurubhagavaMtazrInA gurumaMdira ane temAM gurumUrtinI pratiSThAnA pAvana prasaMge 'guru' tattva viSe A cintana thayuM che. pU. sAheba guru - sadguru tarIke kevA mahAna hatA, keTalA udAra hatA ane kevA dhIra-gaMbhIra hatA, te to temanA aMtaraMgane jemaNe nikaTathI joyuM che teo supere jANe che. AvA sadgurunI khoTa jIvanabhara temanA ziSyone - cAhakone sAlavAnI. paraMtu, 'guru' sadehe na hovA chatAM 'gurutattva' sadAsarvadA ApaNI copAsa chavAyeluM ja che, evI khAtarI rAkhavAnuM game che, ane tethI ja ATaluM cintana prastuta karyuM che. (nandanavanatIrtha, tagaDI, gurumaMdiranI pratiSThA - patrikAmAMthI) (mahA, 2068) gurutattva 229 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) tejomUrtinAM tejakiraNo vi.saM 1990nA prathama vaizAkha sudi 6 nA janma, paMcamahAlanA bAMDIbAra gAmamAM. pitA zrIkAntilAla vADIlAla. zAha. mAtuzrI zAntAbena. mULa vatana godharA, paNa nivAsa amadAvAdamAM. jamAlapura-pagathiyA upara sALavInI poLamAM temanuM nivAsasthAna. aneka munirAjonI khAnagI dIkSA mATenuM bhUgarbhasthAna. potAnA kAkAe dIkSA lIdhelI - pUjya zrI zubhaMkarasUrIzvarajI mahArAja. temanI preraNA ane vAtsalyamUrti pUjyapAda paramaguru AcArya zrI vijayavijJAnasUrIzvarajI mahArAjanI vatsala chatrachAyA temaja pUjyapAda AcAryazrI vijayakasUrasUrIzvarajI mahArAjanuM nirmaLa heta - A badhAMne AkarSaNe kAMtibhAInA e suputra bipinakumAre daseka varSanI kumaLI vaye ja ghara choDyuM. ane pUjyono sahavAsa svIkAryo. vihAra, abhyAsa ane bAlasulabha ceSTA - badhAmAM otaprota evAM be varSa vahyA bAda bAra varSanI vaye, vejalapura najIkanA parolI tIrthamAM pUjya vijJAnasUri mahArAjanA haste bhAgavatI dIkSA graha : saM. 2003nA mAgazara zudi caudaze. A pachInA paMdareka varSo saghana jJAnAbhyAsanAM rahyAM. vyAkaraNa, nyAya, sAhitya, chaMda, alaMkAra, darzano, jaina prAkaraNika graMtho ane saMgIta, jyotiSa, jevA vividha viSayono UMDo abhyAsa karyo. dAdAguru pUjya zrI vijayayazobhadrasUrijI mahArAja tathA guruvarya sAthe mahArASTra, karNATaka, tAmilanADu vagere pradezomAM vicaraNa karyuM. saM. 2023mAM khaMbhAtamAM gaNipada, amadAvAdamAM paMnyAsapada e pachI pUjyapAda saMdhanAyaka AcArya zrIvijayanaMdanasUrIzvarajI mahArAjanI sevAmAM navadasa varSo rahevAnuM saubhAgya meLavyuM. amadAvAda-pAMjarApoLamAM vItelAM e varSo teonA jIvanano suvarNakALa gaNAya. pratibhA, zAstrIya vyAkhyAnapaddhati, lokacAhanA vagereno vikAsa A gALAmAM ja thayo. daseka ziSyo tathA ATheka praziSyono parivAra paNa thayo. saM. 2030mAM aSADa sudi 10nA pUjya zrInaMdanasUrIzvarajI mahArAjanA varadahaste amadAvAda - pAMjarApoLamAM AcAryapadavI prApta thaI. saM. 2032mAM teozrInA kALadharma bAda sUrata-muMbaI-pUnAsaurASTra Adi kSetromAM vihAra karyo ane 30. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNI prabhAvanA karI. parama upakArI pUjya zrInaMdanasUrIzvarajI ma.nI samAdhibhUmitagaDImAM dhIme dhIme paNa nirAmaya rIte preraNA dvArA "nandanavana tIrtha khaDuM karAvyuM. amadAvAdamAM pUjyapAda zAsanasamrATazrInA nAme svAdhyAyamaMdira paNa banAvarAvyuM. tenAM graMthAlayano lAbha aneka AtmAo laI rahyA che. potAnA guruvaryanI gaMbhIra mAMdagInAM cAra varSo teoe temanI sevAmAM godharA mukAme ja sthiratA karI. pUjya A. zrIbhadraMkarasUrIzvarajI ma. kahetA ke gurubhaktino Adarza jovo hoya to sUryodayasUrijIne juo. saM. 2057 pachI ekavAra punaH vihArayAtrA AdarI ane beMgalora - madrAsa - muMbaI - pAlItANA - vaDodarA vagere kSetromAM vicarIne dharmaprabhAvanA karI. saM. 2063mAM zAsanasamrATa - samudAyanA vaDIla gacchAdhipati banyA. jIvanamAM chellA traNa-cAra varSomAM teonI tabiyata lagabhaga pratikULa rahI. temAM vAraMvAra lAgelA haDadAne kAraNe saM. 2067mAM AvelI mAMdagI temanA mATe gaMbhIra banI rahI UnA tIrthamAM pratiSThA, kadambagiri tIrthamAM pratiSThA, sAmudAyika saMmilana, paramaguru-yAtrA saMgha, paramagurunI upAsanA vagere kAryo abhuta ane prabhAvaka rIte ATopAyA bAda thoDA ja divasomAM teonI tabiyata bagaDI, ane DokTaronI saghana kALajIbharI sAravAra chatAM te mAMdagI jIvaleNa banI rahI. 77 varSanI uMmare, 65 varSano saMyamaparyAya ane 38 varSanI AcAryapadavI - Ama sudIrgha saMyamasAdhanA karIne saM. 2067nA caitra vadi amAsanA divase madhyarAtre, amadAvAdamAM haThIbhAInI vADInA upAzraye, navakAra maMtranuM zravaNa karatAM karatAM teozrI kALadharma pAmyA. paMcAMga pramANe tyAre vaizAkha suda 1 besI gaI hatI. teozrInA sattvazIla, brahmacaryanA tejathI jaLahaLatA, nirmala saMyamaparyAyane koTi koTi vaMdana ! (guNAnuvAda sabhAnI patrikAmAMthI) (vaizAkha, 2067) gurava |31 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) aisA guru duniyAmeM milanA kaThina hai.. gurumAM traNa guNo avazya hovA joIe kaThoratA, vAtsalya ane udAratA. je kaThora na thaI zake teNe guru banavAnuM TALavuM joIe. ekaluM vAtsalya ane audArya AzritanuM ahita ja kare che. je saravALe guru mATe paNa hAnikara ja nIvaDe che. kaThorano matalaba Azrito pratye to kharA ja, paraMtu sAthe sAthe potAnA jIvananI zista ane AcaraNa paratve paNa kaThora hoya tevA. potAnuM vartana zistavihoNuM hoya. saMyamanA saMskArone cAtarI janAruM hoya, satyavimukha ke asatyapoSaka hoya ane pAchA Azrita pratye kaThoratA dAkhave, tevA gurune to niSphara ja kahevA paDe. evA gurunI evI kaThoratA akiMcikara ja banI rahe; ene guNa nahi, doSa kahevo paDe. pote zistanAM kaDaka dhoraNo svIkAre. te dhoraNone pote paNa pALe, potAnI sAthenA sahu koI pAse tenI apekSA tathA Agraha rAkhe, ane Azrito pAse te paLAve - kaDakAIthI paLAve, tevA gurune huM kaThora kahuM chuM. mArA guru AvA kaThora hatA; mane emanA A guNano sahuthI vadhu ane hakArAtmaka lAbha maLyo che. emanI A kaThoratA ja mArA mATe emanuM vAtsalya paNa nIvaDI che, ane emanI udAratA paNa nIvaDI che. e kAyama kahetA (ane ene amalamAM paNa lAvatA) "guru parajApata sArikhA, ghaTa ghaTa kADhe khoTa bhItarase rakSA kare, upara lAve coTa......" ahIM "bhItarathI rakSA karavI e emanuM vAtsalya che, ane "upara lagAve coTa' e emanI kaThoratA che. kaThoratA vinAnA vAtsalyano anubhava, ziSyane mATe khataro ja banI raheto hoya che. jemAM kevaLa mArdava hoya tevuM vAtsalya vahAve te mA, mAtA hoya. guru e mAtra mA nathI, mAtra bApa nathI; guru to mA, bApa, Izvara - A traNeyanA aMzo laI - meLavIne banatuM eka vilakSaNa saMyojanakampAunDa-tattva che : je kaThora chatAM vatsala hoya, ane je vatsala hovA chatAM bhAre kaThora dIse. mAnuM aDhaLaka vahAla paNa bALakane DhabUrI devA mATe ja hoya 232| Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che; bALakane DhabUrI devAmAM ja tenI sArthakatA hoya che. enI sAme, gurunuM adITha vAtsalya, kaThoratAnA kocalAmAM chUpAyeluM vAtsalya Azritane jagADanAruM hoya che; ziSyano mAMhyalo jAgI jAya emAM ja gurunA vahAlanuM sArthakya che. vAtsalyane huM traNa vibhAga athavA prakAramAM vaheMcuM chuM. kaniSTha, madhyama ane uttama. ziSya athavA sattAna jyAre je kare-karavA cAhe tyAre tene te karavA devAnA, paNa kAMI khoTuM karatA hoya to roka-Toka nahi karavAnI; enI ucita - anucita ane hitAvaha na hoya tevI paNa icchA pUrI karyA karavI; e game tevuM tophAna, dhamAla, ayogya vartana vagere kare to paNa tene lADa ja karavAnA; kahyuM na mAne ane viparIta kare to paNa "haze, cAle' kahIne jatuM karavuM, A vAtsalyano kaniSTha prakAra che. to tenI tabiyatanI ciMtA karyA karavI; tenA zarIranI kALajI lIdhA karavI, tenA khAvAnI, pIvAnI, uMghavAnI, paheravA - pAtharavAnI, ThaMDI - garamInI ane bhAve-na bhAve vagerenI satata darakAra karyA karavI, te madhyama kakSAnuM vAtsalya che. ane uparokta banne prakAromAM varNavelI bAbato pratye durlakSya sevIne, ziSyanA AtmAnuM kema sudhare, bagaDe nahi ja; tenuM hita ja thavuM joIe; teNe saMsAra mUkyo che to te sArthaka thavo joIe; saMsAranI bhautika bAbatonI Asakti ane bahirmukhatA na vadhe, paNa saMyama - zAsana ane jJAnAdinI ArAdhanA pratye teno lagAva vadhe, te dRSTithI tenuM ghaDatara karavuM; tene na game to paNa eTale ke tene aLakhAmaNA thaIne paNa; te trIjA eTale uttama prakAranuM vAtsalya. AvuM vAtsalya komaLa komaLa-pocuM pocuM na hoya, te to kaThora ja hoya. mane mArA gurunI kaThoratAnI prasAdI bharapeTa maLI che. traNa varSa karatAM paNa vadhu vakhata sudhI, eka paNa divasano khADo pADyA vinA, temano mAra khAvAno lAbha mane maLyo che. uMmaranA AThamAthI AraMbhIne bAramA varSa sudhI, aneka kAraNosara, mAra paDato rahyo che. kahyuM na mAnavuM, jUThuM bolavuM, bhaNavAmAM corI, svAdhyAyamAM garabaDa, khAvAnA-pIvAnI garabaDa, bALasulabha corI, jida karavI, sAmuM bolavuM, samayano bagADa karavo, AvAM agaNita kAraNosara ApaNA rAma vAMkamAM AvatA rahetA, ane pariNAme prasAdI maLyA ja karatI. bIjA lokone, gurujInA vaDIlone tathA sAthI munijanone, AmAM jarA krUratA lAgatI. paraMtu mane, codhAra AMsue roja raDavA chatAM, kadIye evuM lAgyuM nathI; kadApi svapramAM paNa emane choDIne javAno vikalpa Ugyo nathI. mArA avyakta bALamAnasamAM eka " gurutatva 233 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranI zraddhA baMdhAI gaI hatI. e je kare che temAM ja mAruM hita che. pariNAme, teo jIvyA tyAM sudhI temanI eka jAtanI dhAka mArA dimAga para rahI, ane temanI icchA, AjJA ke maryAdA virUdhdha koI kAma karavAnI hiMmata na AvI. dUra houM ane kazuMka emane na game tevuM karuM to te kSaNe paNa manamAM thayA kare ke "sAhebane khabara paDaze to ?" athavA "A karuM chuM te sAhebane game kharuM ?' A prabhAva emanI vatsala kaThoratAno ja, emAM zaMkA nathI. | mArI namra samaja che ke guru kaThora thatAM hoya to te AzritanA hita mATe ja. kaThora thavAnAM bhayasthAna ochAM nathI. e kaThora thAya to AvanArA emane choDI bIje jatA rahe kAM ghera pAchA jAya; emanA Darane kAraNe celA thayA pachIye koI sAthe rahe nahi; emanI chApa bagaDe; emane ja badhA doSita TharAve. AvAM bhayasthAno chatAM tenI darakAra karyA vinA jo koI guru kaThora bane to tenI pAchaLa AzritanuM hita karavAnA bhAva sivAya kyo Azaya kAma karato hoya ? guru vicAre che ke A bALaka, A jIva mArI pAse Azraye Avyo che te potAnuM kalyANa sAdhavA ja Avyo che. ane tenAM mAvatare paNa tenuM hita karavAnI bhAvanAthI ja ahIM mohyo che. to tenuM ahita to na ja thavuM joIe, ane hita thavuM ja joIe. have jo te jato raheze evI bIka rAkhIne tene nakarA lADapyAra ja karavAmAM Ave ane te icche tema ja tene vartavA devAmAM Ave, to tenA saMskAra bagaDe, lAMbA gALe teno svabhAva paNa bagaDe, ane avaguNo paNa vadhatA jAya; ane to te ahIM Avyo te vyartha jAya. AthI tenA pratye kaThora paNa thavuM ja paDe. mane lAge che ke A samagra vicAra e AzritanA AtmA pratye gurunA haiye chalakAtA ajoDa vAtsalyano ja prakAra che. A vAtsalyane paNa jo kaThoratA ja gaNavAmAM AvatuM hoya to tevI kaThoratAnuM bharapUra pAna mane maLyuM che. eka tarapha e-mArA guru-mane mAratA, kaThora najare DAratA; to bIjI tarapha anya munivarone teo izArA dvArA mane saMbhALI levAno, raDato chAno rAkhavAno, bhUkhyotarasyo na rahuM tenI kALajI levAno saMketa barAbara ApI detA, jenI mane kyAreya khabara nahi paDatI. mArA mATe thaIne te mArA dAdAgurune-potAnA gurune paNa laDI nAkhatA. svAbhAvika rIte ja dAdAgurune bALaka pratye vizeSa lAgaNI thAya. vaLI bahu laDalaDa karavAthI chokaro ghera jato rahe evI evI dhAstI paNa hoya ja. paNa mArA guru 234| Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA lAgaNIveDAmAM taNAtA nahi. dAdAgurune paNa mAthuM mAravAnI nA pADI detA. AnAM be rahasyo hato. eka, Avelo bALaka kusaMskArI na thavo joIe; be, mArAM mA-bApa taraphathI sakhata kaDaka rahevAnI tathA mAra mAravAnI ane kahyuM na mAne to kADhI mUkavA sudhInI pUrI zUTa temane maLI hatI. A saMjogomAM Azritane dhAryo ghATa ApavAnI teone pUratI anukULatA maLI hoya temAM Azcarya zuM? bIjI eka bahu ja mahattvanI vAta e samajAI che ke guru hamezAM ziSyamAM guNo pragaTAvavAne ja icchatA ane mathatA hoya che. ziSyanuM hita tyAre ja thAya jyAre tenAmAM UMDAM mULa ghAlIne paDelA avaguNo ochA thatA jAya ane tenAmAM sadgaNonuM AdhAna thatuM jAya. jo A kAma na karI zake to tevI vyakti guru tarIke sadaMtara niSphaLa gaI gaNAya. ApaNe eka vAta satata ghUMTIe chIe ke jIva anAdikALanI vAsanAno bhoga banato hoya che. A vAsanA manuSyamAM bacapaNathI ja aneka avaguNarUpe ke kuTevarUpe jAgRta thatI hoya che. mArA aMgata saMdarbhamAM ja vAta karuM to mane nAnapaNamAM jUThuM bolavAnI Teva hatI. koIe zIkhavADyuM na hoya chatAM AvaDI jAya tenuM nAma kuTeva. mArA koIpaNa jUThane teo kAcI kSaNamAM pakaDI letA, ane tatpaNa kabUla karAvI kaThora zikSA karatA. kharuM kahuM to teo koInuM paNa jUTha calAvI na letA, te game te hoya, tenA jUThane ughADuM pADI, kabUla karAvIne ja rahetA. potAne ja jUTha na gamatuM hoya to ziSya thanAra bALakamAM jUThanA saMskAraTiva paDe ke vadhe te teo kema calAvI le? pramAda e mAro bIjo avaguNa. bhaNavuM na game. bhaNavAnuM hoya tyAre jeTalo vadhu samaya bagADI zakAya teTalo bagADuM. te teo sAMkhe nahIM. je divase mArA A pramAdanI ane tene lIdhe huM bhaNeluM badhuM bhUlI gayo hovAnI jANa temane thaI, te divasathI satata dekharekha, pAko avizvAsa ane kaDaka hAthe kAma - A rIte temaNe mAro te kusaMskAra toDyo. sAruM na gamavuM ane nabaLuM satata gamavuM - e mAnava-svabhAvanI sAmAnya khAsiyata che, ane huM paNa tenAthI para na hato. paNa A khAsiyata mANasane paMcAtiyo ane bIjAnuM nabaLuM jovAno rasiyo banAve, pachI cugalIkhora ane niMdaka paNa banAve. A badhuM kema pAlave? eTale teoe mArAmAM A khAsiyatane UgatI ja DAmavAno baLuko prayatna karyo, ane mArAmAM A badhA kusaMskAra vase-vadhe nahi tenI kaDaka kALajI karI. | gurutatva |235 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zArIrika mastI koI paNa sAthe na karavI, ane ughADA zarIre kadI na besavuMA be mATe teono kaDaka Adeza raheto. pahelAmAM apalakSaNo pravezavAno bhaya, to bIjAmAM upAzrayamAM baheno vagere AvatAMjatAM hoya to maryAdAno tathA surucino bhaMga thavAno tathA nirlajjatA vyApavAno bhaya kAma karato. A baMne bAbato Aje paNa pALavI game che ane te pALavAnA na pALavAnA lAbha-hAni paNa barAbara anubhavAya che. gocarI-pANI jaIe tyAre paherela vastromAMthI parasevAne kAraNe zarIra pradarzita thAya te paNa teo na calAvatA, e barAbara yAda che. - mArA bhaNatara, avAja, bIjI keTalIka AvaData- vagere kAraNe vaDIlo tathA loko mArAM vakhANa karatA. jo ke sAdhu thayA pachI vAtevAte vakhANa thavAnuM ApaNe tyAM sahaja ane sAmAnya thaI gayuM che. AnAthI e sAdhunA jIvana para, citta para mAThI asaro paNa paDI zake che eno vicAra koIneya hoto nathI; e sAdhune to nahi, paNa enA gurune paNa nahi. mArA guru A mudde hamezAM sAvadhAna hatA. moTAbhAge mArA vakhANa mArA sudhI teo pahoMcavA na detA. kadIka pahoMcyA hoya to paNa te mArA citta para caDI na bese tenI teo cAMpatI kALajI rAkhatA. game tevuM vakhANavAlAyaka karyuM hoya ke game tevA vaDIlo loko mane vakhANatA hoya, te kSaNe paNa teo mArI bhUla ja kADhI batAvI mane jAheramAM badhAnI vacce ja tataDAvatA, UtArI pADatA. manamAM kSaNavAra duHkha thAya, paNa pachI sAhebane gamyuM te kharuM, ane have temane game tevuM karavAno pharI / vadhu prayAsa karIza- Avo bhAva banatAM du:kha vIsarAI jatuM. paNa Ama karavA pAchaLano emano Azaya eka ja : huM mithyA abhimAnamAM taNAI na jauM, mArI pragati rokAI na jAya, ane abhimAnane kAraNe vakaranArA doSa-durguNono bhoga na banuM. koI mArI pAse bese to pahelAM to besavA nahi ja devAnA. patIja paDyA pachI amukane besavA de to paNa dareka gatividhi para bArIka najara rahe ja. zuM vAta kare che, te pUchavAnuM ane jevuM hoya tevuM kahevuM ja paDe. jUThuM to bolAya ja nahi. koI paNa sAdhu ke gRhastha sAthe vAtacIta karavAnI thAya to te phAlatu, elaphela vAto nathI ne, jJAnavardhaka vAta che ne, tenI sAvadhAnI rAkhavAnI rahetI. jyAre pUche tyAre yathAvat hevAla Apavo ja paDe. amuka kahevAnuM ane bAkInuM gupacAvI javAnuM, ane 'badhuM kAMI sAhebane kahevAnuM na hoya' e rIte vartavAnuM nahotuM. Azaya eka ja, bhItarathI rakSA karavAno H kAMI khoTuM mArAmAM na AvI jAya tenI darakArano. 236 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhAMno sIdho phAyado e thayo ke mArI koIpaNa vAtanA ke mArA vyAkhyAna vagerenA vakhANa thAya toya manamAM 'huM kAMIka chuM' evo nazo na caDato. Ama kahevAmAM paNa abhimAnanI chAMTa na AvI jAya tenI, A paLe paNa, pUrI kALajI che. mane lAge che ke AvA ahaMkArathI, ane jo Avo ahaMkAra hota to spardhA, IrSyA, DaMkhIlo svabhAva, dhAryuM na thAya to ochuM AvavuM ane saMkleza thavo A badhAM tattvothI, gurunI e kaThoratAbharelI kALajIe ja bacAvyo che. te vakhate khyAla nahoto Avato paNa atyAre khyAla Ave che ke guru ziSyanI kevI rIte rakSA kare che ane kevA avaguNothI kevI rIte bacAve che. - eka evI paddhati temaNe banAvelI ke mukAmamAM je kAMI paNa Ave, lAvavAmAM Ave, te badhuM ja gurunA hakkanuM bane. teo yogya lAge tene Ape. tyAM sudhI ke koIvAra koI vyakti bhakta tarIke Ave, AzritomAMthI koInI preraNA ke satsaMgathI prerAIne Ave, athavA kadIka koI saMyamanA bhAvathI paNa Ave, to te badhA upara adhikAra ane Adhipatya gurunuM ja rahe. temane ThIka lAge te pramANe nirNaya kare ane goThavaNa kare. Ano artha e che ke kazuM ja, guru sivAya, koInI mAlikInuM nahi; koIne A badhAmAM mAruM-tAruM karavAno athavA 'A meM karyuM ke mArA lIdhe che' evo vicAra karavAno raheto nahi. Ano moTo phAyado e thayo ke IrSyAnuM tattva ke harIphAInuM tattva jIvanamAM na peThuM. guru je kare te barAbara ja hoya, ane anyanuM sAruM thAya to teno AnaMda ja hoya, evI samajaNa tathA udAra valaNanA saMskAra paDatA gayA. huM kAMI paNa lakhato houM to teo game tyAre pUche ke zuM lakhe che ? athavA ociMtA AvIne UbhA rahe, hAthamAM laIne badhuM jue ke kyAMya kAMI goTALAvALuM to nathI ne ? e ja rIte, vAMcato houM to zuM, kyuM pustaka vAMcuM chuM teno khAsa hisAba le. kazuMka kharAba ke anAvazyaka ke khoTA saMskAra Ape tevuM to nathI vAMcato ne, tenI cokasAI rAkhe. ekavAra huM eka saMskRta kAvyagraMtha joto hato : surathotsavaH. ekAeka teoe kaDaka svare pUchyuM : zuM vAMce che ? meM nAma ApyuM, to teone tha no ta saMbhaLAyo. saphALA beThA thaI gayA. kahe, lAva e pustaka. meM tarata hAthamAM ApyuM, joyuM, badhuM cIvaTathI tapAsyuM, pachI pAchuM ApIne kahe, jA, vAMca. mane Aje samajAya che ke e kaDakAImAM paNa keTaluM vAtsalya hatuM ? evI kALajI na hota to Aje kevI hAlata hota ? gurutattva 230 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane vAMcanano chaMda emaNe ja lagADyo. jema jema uMmara ane samajaNa vadhatAM gayAM tema tema tadanurUpa sAhityano saMparka teo sAmethI karAvatA rahyA. sAhitya ane sAhityakAronA paricaya karavAnI Adata, hindI-gujarAtI ziSTa ane saMskArapoSaka sAhitya vAMcavAnI Teva, temanA vizALa ane naravA abhigamane kAraNe ja mArAmAM paDI. peparo ke citralekhA prakAranI sAmagrIno cepa bhUlathIye na lAge te paNa teo jotA. teo vyAkhyAnAdi kAraNe bahAra hoya tyAre, anya sAdhuo, tyAM paDelA chApAM Adi uthalAvI jAya to paNa, mane tevI ceSTA karavAnuM mana kyAreya na thayuM, tenuM kAraNa temano Avo taMdurasta abhigama ja hoya ema lAge che. bacapaNathI ja eka zista temaNe zIkhavelI. nAno hato tyAre potAnI najara sAme koI sthAne besADe. basa, pachI tyAMthI halavAnuM nahIM - kalAko sudhI gokhyA karavAnuM. ema karatAM thoDAM DAphAM mArI lauM. paNa vAta, avAja ke hAlavAnuM to nahIM ja. teo sAmethI choDe- chUTa Ape tyAre ja UbhA thavAnuM. eka ramUjI ghaTanA yAda Ave che. huM jamIne Avyo. pUchayuM : zuM karuM ? "copaDI laIne bhaNavA besI jA." mane vasamuM lAgyuM. have te vakhate teo AhArAdithI paravArIne sUtAsUtA navamArata TApu' vAMcatA hatA. meM rIsamAM ne rIsamAM uccAryuM : potAne chApuM vAMcavuM che ane amane bhaNavAnuM kahe che ! akaLAmaNamAM bolAyelA zabdo temanA kAne aphaLAyA, ane lAgalA ja beThA thaIne mArA pUjA-pATha cAlu ! hajI to AvaDuM amathuM che ne moTAnA vAda levA che !' bahu mAra paDyo. paNa te dahADe mArA bALamAnasamAM eka bodhapATha besI gayo : "moTA kahe te ja karAya, teo kare tevuM na karAya." A pATha mane hamezAM kAma lAge che. te divasa pachInAM 50 varSomAM kyAreya temanI sAme bolyo houM te sAMbharatuM nathI; temanuM veNa utthApyuM nathI; game ke nA game, yogya hoya ke na hoya, temanI vAta sAme dalIlo karI nathI. A vaDIlano vAda levAnI Adata, gurunI jema paga para paga caDAvI besavuM, ughADA zarIre rahevuM, pAtaLAM kapaDAM paheravAM, chApAM va. vAMcavAM. A badhI Tevo, jate dahADe vakratA ane jaDatAmAM pheravAI jatI hoya che, evuM mane lAgyuM che. evA jIvo pachI, gurunA doSo, chidro ane bhUlonI cIvaTapUrvaka noMdha rAkhatA thAya che, ane jyAre guru temane koI vAMka badala ThapakAre ke roke tyAre te jIvo, 'tame kevA cho tenI mane khabara che ke pachI "tame karo to vAMdho nahi, ne ame 238|| Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIe to TokavAnA ?' ema kahIne gurune UtArI pADe che; athavA to temanA doSane yAda karIne temanI zikSAne uvekhIne potAne ThIka lAge tema ja vartatAM rahe che. AvA jIvo kharekhara aprajJApanIya ane apariNata banIne rahI jAya che. mArA gurue vakhatovakhata, AvI Adata mane na paDe tenI kALajI rAkhI ane mane TokyA karyo, tenuM phaLa e AvyuM ke vakra-jaDa thavAthI mAro mahadaMze bacAva thayo. e iccha, e kahe, e karavAnuM ja, emAM aMgata gamA-aNagamAno ke potAnI anukULatApratikULatAno vicAra suddhAM karavAno nahi, ane mo toDI levAnuM ke upekSA karavAnI to vAta ja nahi. Aje samajAya che ke gurunI kaThoratA kevI guNakAraka bane che ! mArAM pustaka pAnAM, thelo, upadhi-badhuM ja mArI hAjarImAM ke gerahAjarImAM, pheMdavAnI ane tapAsavAnI teonI sattA hatI. kAraNa eka ja, chokaro mArI jANa bahAra kyAM koI ravADe to nathI caDato? evuM thAya to enuM badhuM bagaDe. bagaDavA na ja devAya. eka prasaMga yAda Ave che. ekavAra huM pAThamAM pUjaya moTA mahArAjajI pAse gayo hato, ane koIka vastunI tAtkAlika jarura paDatAM temaNe mArI upadhi kholI nAkhI. emAMthI, Aje kharekhara vAMdhAjanaka kahI zakAya tevuM temanA hAthamAM AvyuM. temaNe dhAryuM hota to te prasaMge mArI jabbara dholAI karI zakyA hota, ane kaThora zikSA karI ja hota. paraMtu mane lAge che ke hRdayanI bALasulabha nirdoSatAnI temane pratIti haze ane koI ja pApa ke kazuM ja ajugatuM nathI tevI temane khAtarI hovI joIe. ethI, e bAbata viSe mane ThapakAno eka zabda paNa temaNe na kahyo, ane jANe kAMI banyuM ja nathI, tathA pote kazuM jANatA ja nathI, te rIte temaNe vartana - valaNa rAkhyuM. kAyama kaThora jaNAtA guru paNa keTalA komaLa, udAra hoya eno aMdAja AvI kSaNomAM ja maLe ! - samajaNa AvyA pachI samajAyuM ke ApaNane khUba kaDaka-kaThora lAgatA temaja vAtevAte Thapako ja ApyA karatA lAgatA gura, ApaNI AvI to keTalIye nAnImoTI bhalone ane khoTI vAtone udArabhAve gaLI jatA hoya che. ApaNI keTalI keTalI bhUlone jatI karyA pachI, na ja rahevAya tyAre, teo koIka vAte ApaNane TokatA hoya che mArA gurunA manamAM eka vAta daDha beThelI : mAre "Ane taiyAra karavo ja che. e mATe temaNe varSo sudhI berahamI kahevAya tevI kaThoratA vAparI che, to zrIphaLanA kocalAne bhedyA pachI nIkaLatI malAI jenuM vAtsalya paNa ApyuM che. zaratavA |239 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane pratIti hatI ke, emanI kaThoratA te temanA vAtsalyano ja paryAya che ane prakAra paNa che. e pratIti paNa mane to varSo pachI thaI. abodha vidyArthIkALamAM teonI gatividhinI khabara nahotI paDatI. tyAre to eka ja vAta hatI : saMcaya karavAno ane te mATe teonA mArgadarzana heThaLa satata prayatnavaMta rahevAnuM. varSo pachI mane khyAla Avyo te mahattvanI ghaTanA to AvI hatI : pa.pU.paramadayALu AcArya bhagavaMta zrIvijayanandanasUrIzvarajI mahArAje mArA gurune anurodha karyo ke tamAre ane nAnA mahArAje mArI sAthe rahevAnuM che. sAhebe tyAre mahArAjajIne bahumAnapUrvaka paNa spaSTa bhASAmAM vinati karI ke "Apa nAnA mane pote bhaNAvavAnI saMmati ApatA ho to huM rahevA taiyAra chuM." mahArAjajIe tatkaNa kahyuM ke, "e mATe to huM kahuM chuM. mAre jAte ene bhaNAvavo che ane taiyAra karavo che, mATe ja sAthe rAkhavA IcchuM chuM." basa, e sAthe ja sAhebe potAnI thanaganatI yuvAnI, vyAkhyAna Adi dvArA TheraThera prabhAva ane jamAvaTa karavAnI potAnI tamannA, yaza ane pratiSThA prApta karavA mATe sarerAza yuvAna vidvAna tejasvI munine hoya tevI jhaMkhanA - A badhuM ja paDatuM mUkyuM, ane mahArAjajInI sAthe, teo jIvyA tyAM sudhI rahyA. ane A temaNe mAre khAtara karyuM hatuM. udAratAnI ane vAtsalyanI A kevI parisImA hatI, te hajI mane nathI samajAyuM. mahArAjajIne soMpyA pachI temanI kaThoratA haLavI paDatI gaI, paNa temanI dhAka to jIvananA cheDA sudhI evI ne evI ja rahI. pachIthI mahArAjajInI sIdhI dekharekha taLe mAruM bhaNatara paNa ane ghaDatara paNa thatuM gayuM. huM saMgha, zAsana, samudAyanA praznomAM rasa leto thayo, samajaNa te viSayamAM vadhatI gaI ane saphaLatAo paNa maLatI gaI. A badhuM teo mUMgAmUMgA jotA, jANatA, ane haiye harakhAtA. alabatta, temano e rAjIpo mArI AgaLa kadI vyakta na karatA. paNa mAruM dhyAna rAkhatA; A badhuM karavAmAM huM chakI na javuM ane koI bhUlathApa na khAuM, tenI pUrI cokasAI varatatA. pachI to vakhatanA vItavA sAthe emanI sAthe eka prakAranI mitratAno nAto baMdhAyo. mA-bApa puSTha putra sAthe jema mitratAbharyuM vartana rAkhe, tevo vyavahAra amArA vacce thayo. 2042nA paTTaka vakhate, emanI sAme kadIya dalIla nahi karanAro huM, mukta haiye ane kalAko sudhI carcA ane vimarza karato; teo paNa mitralekhe ja mArI vAta letA ane samajavA mathatA. ane pachI tathya lAge to 240 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM icchuM tevo nirNaya letA. mArA mATe A mArI AvaDatanI nahi, paraMtu mArA gurue ja mane zIkhavelI zistanI, temaNe prerelI samajaNanI, saphaLatA hatI; A temanI kaThoratAnI jIta hatI. uparanI tamAma vAtono saravALo thAya tevI eka vAta kahIne mAruM A dIrgha kathana ATopIzaH huM 7 varSano hato tyArathI 60no thayo tyAM sudhI, mArA gurune meM mArA mA-bApa tarIke ja joyA che, svIkAryA che, anubhavyA che. Ama to pratyeka ziSya potAnA gurune mA-bApa ane sarvasva ja mAnato ane varNavato hoya che. paNa sAmAnya anubhava evo che ke, e badhuM potAno svArtha sare tyAM sudhI ja cAle che. vyAkhyAna vAMcatAM AvaDyuM ane thoDIka vAhavAha thaI ke ziSya gurunI upekSA karavA mAMDe che. gurunI icchA ane AjJAne samajapUrvaka avagaNe che. bahumAna ane vinayabharyA vacano hoya jarUra, paNa te badhuM lokonI hAjarI hoya to ja; anyathA mahadaMze anAdara ja hoya che. ekAda ziSya jo thaI jAya, to gurune koI paNa vAte doSita TharAvIne chUTA thaI javuM e paNa vyApakarUpe jovA maLe che. gura, ziSya thanAramAM, guNa vAvI na zake ane avaguNa ukhADI na zake, tyAre AvuM ja bane. AmAM ziSya thanArAno paNa sahayoga na maLato hoya, te ja garva ane svArthane vaza rAcavA mathato hoya, e paribaLa paNa bahu agatyano bhAga bhajave che. pelo chappo yAda Ave : dehAbhimAna hUto pAzera, vidyA bhaNatAM vAdhe zera vAdavivAda tole thayo, guru thayo tyAM maNamAM gayo." AvI sthiti mahadaMze jovA maLe che. ziSya potAne, pote hoya te karatAM vadhu, sakSama mAne, kyAreka guru karatAM paNa pote vadhu buddhimAna che, AgaLa che, ema mAne; huM karI zakuM te guru na karI zake, mane samaja paDe tevI-teTalI gurune nathI paDatI, AvuM mithyAbhimAna AvI sthiti sarjatuM hoya che. AvI sthiti mArA paratve nathI thaI teno, Aje-A kSaNe, mane apAra paritoSa che; ane Ama kahetI vakhate manamAM garvano chAMTo paNa na hovAnuM pramANikapaNe kahI zakuM tema chuM. enuM zreya mArA gurunI kaThoratA, vAtsalya ane udAratAne phALe ja jAya che. guru hamezAM guNonuM AdhAna | vAvetara kare che, ane avaguNone nAbUda karavAne Icche che, ATaluM tattva | tathya jene jeTaluM vadhu ane vaheluM samajAya tenuM teTaluM vadhu ane | guratAva 241 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaheluM hita thAya, e nakkI che. guru kazuMka karavAnI pharaja pADe, athavA karavAnI icchA hoya te karavA na de, to emAM paNa AvI ja koI dRSTi kAma karatI hoya che, e mAro varSono svAnubhava che. dA.ta. ApaNe vyAkhyAna vAMcavuM hoya ane teo vAMcavA na de. ApaNane lokono paricaya gamato hoya ane teo koInI sAthe paricaya ke vAta karavAnI manA kare. ApaNI icchA koIkane ziSya karavAnI hoya ane teo tema nA karavA de ane anyathA kare-karAve. AvI ApaNI ghaNI ghaNI icchA-anicchAone DAmIne tethI viparIta ja karAve. A kAraNe, komaLa zraddhA dharAvato jIva kyAreka ubhagI jAya, akaLAI jAya, sAmo ke viparIta thaI bese, unmAdavaza kahyuM na mAnIne, dhAreluM kare, AvuM badhuM ja banI zake. te vyakti gurune IrSyALu, potAnuM sAruM thatuM sAMkhI na zakanArA, khaTapaTI ane svArthI tarIke paNa jue ane navAje. paNa temAM te vyaktinI aparipakvatA, ayogyatA,apariNata ke atipariNata manodazA, potAnA hitAhitanA vivekanA abhAva ane Atmahitane badale bhautika hitano ja teno rasa- A badhuM ja chatuM thAya che. AvI vyakti koI vakhata TaLI jAya to temAM gurune ekAMte lAbha ja thato hoya che. A badhI bAbato samajI zakIe to ApaNe "ziSya' thavAnA agaNita lAbho avazya khATI zakIe. mArI vAta pharI karuM to, ATalA zreSTha guru maLavA chatAM, huM temano uttama ziSya thavAnuM cUkI gayo chuM, evuM mane hamezAM lAgyA kare che. astu. ame nAnA hatA tyAre amane saMskRtanAM uttama subhASito kaMThe karAvavAmAM AvatAM. eka ja vakhata sAMbhaLIne zloka yAda rAkhavAno, ane pachI tarata tema ja jyAre kahe tyAre bolavAno. Ama amArI keLavaNI cAlyA ja karatI. AmAM eka subhASita guru viSe AvuM hatuM : upari karavAladhArAkArAH krUrA bhujaGgamapuGgavAt / anta: sAkSAdrAkSA dIkSAguravo jayanti ke'pi janAH // arthAt, dekhAvamAM talavAranI dhAra jevA, kALotarA nAgathI paNa krUra, paNa hRdayamAM to drAkSa jevA komaLa ane madhura evA dIkSAguru koIka ja hoya che. mane gaurava che ke mane AvA guru sAMpaDyA hatA. emaNe prAraMbhathI ja jo AvI kaThoratA na dAkhavI hota to ? to Aje huM kevo hota ane zuM hota te kalpanAtIta che. vyaktitva bhale karmane AdhIna haze, astitva to emane ja-gurune ja AbhArI che, eTaluM ja kahIza. 24ra. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruno Thapako maLe, gurunI kaThoratAnI prasAdI maLyA kare, guru game tyAre te kahI zake, pUchI zake, tapAsa karI zake, ene huM ziSyanuM - mAruM sadbhAgya gaNuM chuM. hitanI ekAMta vRtti, ane tenI pAchaLa dhabakatuM niSkAraNa vAtsalya e sivAya AvuM koNa kare ? mane khAtarI che ke, Ajano ziSya AvuM sadbhAgya laIne janmyo nathI. ene Thapako Ape, tataDAve, badhI vAte pUchaparacha kare, ullaMghana thAya to zikSA kare kSaNekSaNanI ciMtA kare, evA guru maLe tema nathI; ane maLe to te paravaDe ema paNa nathI. have to ziSya nahIM, gurue DaravAnuM hoya che; guru nahIM, ziSya UlaTatapAsa, cokI ane dekharekha rAkhato hoya che; ziSya dhAre te karI zake, guru karI to na zake, paNa tene pUchI paNa na zake; ziSya rIsAya ane gurue tene manAvavA-zAnta karavA te Icche tema karavuM paDe, guru tevuM na karI zake; A atyAranA samayanI tAsIra che. sAheba kahetA ke "rIsa caDe detAM zIkhAmaNa, bhAgyadazA paravArI jI.' ane ame evuM svIkAratA paNa kharA. atyAre AnAthI UlaTI sthiti jovA maLe che. AnuM pariNAma? pariNAma kAMI sAruM nathI. adhUrA ghaDA jevA jIvo ! thoDIka kAMIka AvaData ke kSamatA ke vAhavAha pAme ke chalakAI jAya, chakI jAya ! gurunI avagaNanA karatAM thavA mAMDe, ApamatIthI vartavA mAMDe; potAnuM dhAryuM karavAnA hetamAM rame. ghaNIvAra bAhya AcaraNathI sArA jaNAtA hovA chatAM tattvathI apariNata anubhavAya. AvA adhUrA ane adhIrA jIvo ApaNA samayamAM sarvatra vyApta che, jenuM anucita pariNAma saMghe-zAsane bhogavavAno vAro AvI lAgyo che. zAsana ane saMghanI gata, sAMprata ane anAgata sthitithI jeo vAkepha che ane kalpanA paNa karI zake che, teo ja A, ekadama kaDavI-AkarI lAgatI vAtanA marmane pAmI zake tema che. guru jo gaLathuthImAM saMgha-zAsana ane saMyamano rAga reDe; parivArajanonA, zarIranA ane svArthanA rAganuM visarjana karavAnuM zIkhavI de, to ja gurune sAcA arthamAM ziSya maLe. ziSya gurune samarpita hoya eno ekaja artha hoya e zAsanane ane saMyamane samarpita haze; ane potAnA parivArAdine samarpita nahIM ja hoya. sAhebe gaLathuthImAM A bAhya rAga bhUlavAnI Teva pADI hatI, ane gurune manaprANathI samarpita rahevAnuM zIkhaveluM. dIkSAnA bAra varSa lagI mArA saMsArI mAtA suratattva |243 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitA sAthe vAta karI hoya evuM mane yAda nathI. e loko paNa sAme evAM ja ke mAtra dUrathI jue, sAhebane pUchIne khabara le, ane kahyuM na mAne to kaThora sajA karavAnI bhalAmaNa karatAM jAya. eTale e loko Ave teno paNa Dara lAgato. ane pachI uttarottara evI sobatamAM ane evA vyavasAyamAM mane rAkhatA gayA ke aMdarathI ApameLe saMgha-zAsanano rAga jAgato gayo. prabaLa banato gayo, te mudde samajaNa vikasatI gaI, daSTi khulatI gaI ane vedanAnI vRddhi thavA sAthe te mATe kAMI karI chUTavAnI dhakhanA paNa vadhatI gaI. saMyama yogya rIte pALyuM nathI, paLAtuM paNa nathI e kabUla karIza; paraMtu saMyamano rAga uttarottara tIvra thato gayo che, ane saMyamapAlaka banavAnI jhaMkhanA cittamAM niraMtara pravaLatI rahI che teno inkAra nahIM karuM. A e gurunI ja deNa che, kRpA che; e vinA A kema bane ? saMgha-zAsananI gaIkAla atyaMta yogya hAthomAM hatI, enI Aja kaTokaTIbharI ane aMdhAdhUMdhIvALI che. AvatIkAla kevI haze, enI ciMtA kALajAne korI khAya che. suyogya ziSyo yogyatApUrvaka taiyAra nahi thAya, saMsAra tyajyAno marma samajIne deva-gurune temaja saMgha-zAsananI amUlya paraMparAne vaphAdAra nahIM bane, udAra dRSTikoNa ane vizALa hRdaya nahIM vikasAve, to AvatIkAla atyaMta hatAzAbharelI haze, emAM koI ja zaMkA nathI. Akhare zAsana eTale guru-ziSyanI akhaMDa pravartatI paraMparA ja che. ayogya ziSya ja pachIthI guru-ayogya gurumAM pariNamaze. eTale eka paraMparA cAlavAnI - ayogya guru ane ziSyanI. evI aMdha-paraMparA zAsana to nahIM gaNAya, balka te zAsanane khaMDita karI mUkaze. zAsananI AvI AvatIkAlanI kalpanA paNa keTalI dAruNa ane hRdayabhedI che ! haiyuM mAryuM che ke AvuM na banajo, ane AvI sthiti te aruNA prabhAta agAunI aMtima aMdhArI rAta-samI ja banI rahejo ! 244|| Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhadraMkarodaya zikSaNa TrasTa - godharA dvArA prakAzita pustako : 1. amAri ghoSaNAno dastAveja 2. samaruM pala-pala suvrata nAma 3. valabhIpuranI aitihAsika kIrtigAthA 4. ajArA pArzvanAtha jaina tIrtha 5. bhInI kSaNono vaibhava (sacitra) 6. bhInI kSaNono vaibhava 7. vAtsalyanidhi saMghanAyaka 8. guruguNa kIrtana 9. sAgaravihaMgamaH (saMskRta) 10. hAsyameva jayate (saMskRta) 11. paMcasUtrakam (saMskRta) 12. mRgamRgendrAnyoktizatakam (saMskRta) 13. dharmatattvacintana bhAga-1 14. hemacandrAcArya (saMskRta) (jIvanacaritra) 15. abhirAjagItA 16. dharmatattvacintana bhAga-2 17. saddharmasaMrakSaka (hindI) (pU. bUTerAyajI ma.nuM jIvanacaritra) 18. Adarza gacchAdhirAja | (pU. mUlacaMdajI ma.nuM jIvanacaritra) 19. paMjAbaratna gurudeva (pU. vRddhicaMdrajI ma.nuM jIvanacaritra) 20. siddhArtha (saMskRta) saMpA. vijayazIlacaMdrasUri kartA : vijayazIlacaMdrasUri vijayazIlacaMdrasUri | vijayazIlacaMdrasUri vijayazIlacaMdrasUri vijayazIlacaMdrasUri vijayazIlacaMdrasUri vijayazIlacaMdrasUri kArnitrayI kIrtitrayI saM.anu.: upA. bhuvanacaMdrajI kartA : DaoN. abhirAja rAjendra mizra vijayazIlacaMdrasUri kartA : munikalyANakIrtivijaya kartA : DaoN. abhirAja rAjendra mizra vijayazIlacaMdrasUri hIrAlAla duggaDa munidarzanavijayajI (tripuTI) 5. kuMvarajI ANaMdajI kartA : munikalyANakIrtivijaya baMgalaM jinazAsana zAsanasamrATa bhavana ,