Dharm Tattva Chintan Part 02

SR No.: 032361
Original Sutra Author: N/A
Author: Sheelchandrasuri
Publisher: Bhadrankaroday Shikshan Trust
Total Pages: 250
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 175

સુધારા માટે ટોકવા-ટકોરવા છતાં તે માટે કશો ડંખ કે પૂર્વગ્રહ ન રાખે તેવું હૃદય તે ઉદાર હૃદય. આવું હૃદય ધરાવે તે “ગુરુ' શબ્દ માટે લાયક ગણાય.
પ્રત્યેક મનુષ્ય, મહદંશે, અન્યના દોષ અને ખામીઓ જોવા ટેવાયો હોય છે. કોઈની ભૂલ એ પોતાનો બચાવ બની શકે તેનો આપણને પાકો ખ્યાલ હોય જ, એટલે આપણે હમેશાં કોઈની, આપણી આસપાસના લોકોની, ભૂલો કે ખોડ શોધતા જ રહીએ છીએ અને તેનો સંગ્રહ આપણા મગજમાં કરતા જ રહીએ છીએ. આ થઈ દોષદષ્ટિ. આ દોષદષ્ટિને બહુ જ કુશળતાથી, આપણને ખબર પણ ન પડે તે રીતે, માંજે અને ગુણદષ્ટિનું આરોપણ કરી આપે તેનું નામ ગુરુ, “બીજાના દોષ જોવા તે તો સાવ સરળ કામ છે, અઘરું કામ તો બીજાના દોષોને નજરંદાજ કરીને તેના ગુણો શોધવા અને તેના પ્રત્યે સભાવ રાખવો” – આવી વાત, બોલીટોકીને નહીં, પણ પોતાનાં ઉદાર વલણો દ્વારા આપણને તેઓ શીખવતા હોય છે, અથવા શીખવવા મથતા રહે છે.
નિરંજનભાઈનુ ગાન સાંભળ્યા પછી મનમાં એક વાત સતત રમતી રહે છે કે, ગુરુભગવંતે અમારા - મારા જેવાના કેટકેટલા અવિનયી, ભૂલો, કુટેવો, અવળચંડાઈઓ સહન કરી હશે ? કેટલું બધું ગળી ખાધું હશે ? એમણે એટલી ઉદાર વૃત્તિ ન દાખવી હોત તો ? અને, આ બધું જ ગળી જવાની સાથે સાથે. આ બધી મલિન બાબતો અમારા મનમાંથી ભૂંસાઈ જાય, ઓછી થાય, અને તેના સ્થાને ગુણાત્મક દ્રષ્ટિ અને વૃત્તિ વિકસતી થાય તે માટે કેવી ધીરજથી માવજત કરી હશે ? લાગે છે કે, ગુરુઓનાં ચૂલ ઉપકારોની સરખામણીમાં સૂક્ષ્મ, ઝટ ન કળી શકાય તેવા ઉપકારો અનેકગણા વધારે હોય છે. નિરંજનભાઈએ ગાયું કે “અમારા રે અવગુણ રે, ગુરુજીના ગુણ તો ઘણા રે” એ સાવ સાચું છે.
નાનો હતો ત્યારે કોઈક આદરણીય સાહિત્યકારે સૂચવેલું : તમે વાંચન કરો ત્યારે પેન્સિલ રાખવી, નિશાન કરતાં રહેવું, અને પછી મનને જચી ગયેલા અંશો નોંધપોથીમાં ઊતારી લેવા. એ સૂચનનો વર્ષો સુધી અમલ થતો રહેલો. અમુક નોંધો તો નષ્ટ થઈ ગઈ છે, છતાં જે નોંધો જળવાઈ છે તેનો સ્વાધ્યાય કરવામાં પણ એક અનેરો આનંદ અનુભવાય છે. હમણાં આવી જ એક નોંધપોથીનાં પૃષ્ઠો ફેરવતાં સજન અથવા ઉમદા મનુષ્યનાં સ્વભાવનું વર્ણન કરતાં ગદ્યખંડો નજરે ચડી
આવ્યાં, તે અહીં ટાંકવાનું મન થાય છે. ગ્રીક તત્ત્વચિન્તક અને સમ્રાટ સિકંદરના ૧૦૦.