Dharm Tattva Chintan Part 02

SR No.: 032361
Original Sutra Author: N/A
Author: Sheelchandrasuri
Publisher: Bhadrankaroday Shikshan Trust
Total Pages: 250
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 134

ભગવાનના શાસનનું, ભગવાનનું તપ સહજ તપ છે, અને તે કરનારો સમજપૂર્વક જ કરે છે. આરાધના, કર્મનિર્જરા, સુકૃત અને તે દ્વારા જીવનનું સાફલ્ય, પરલોક સુધારવાનો આશય, આ બધી બાબતોને તપના આરાધનથી કેળવવાની સમજ હોય, જાગે, ત્યારે જે તપ થાય તે સહજ તપ હોય. આજે પણ આપણે ત્યાં, એકલદોકલ કે સમૂહમાં, આ રીતે તપ આરાધનારા લોકો ઘણા ઘણા હોય જ છે, જોવા મળે જ છે, તેમની અનુમોદના કરવી એ પણ એક સરસ સુકૃત ગણાય.
ભગવાનનું તપ એ આત્મદમન માટે નહિ, પણ મલિન વૃત્તિઓના શમન માટે થતું તપ છે. મલિન વૃત્તિઓનું શમન થાય એટલે આત્મા અને ઇન્દ્રિયોનું દમન આપોઆપ થઈ જ જાય. એ માટે પછી જોરજુલમ કે બળજબરી કરવાની નથી રહેતી. તપમાં આપવામાં આવતાં પચ્ચક્ખાણ પણ વૃત્તિઓના શમન માટે જ છે. નિરંકુશપણે બહેકતી વૃત્તિઓ તપના પચ્ચક્ખાણથી જ અંકુશમાં આવે, શકે, એવો બોધ તે આપવા-લેવા પાછળ કામ કરતો હોય છે. કોઈ બંધનાત્મક એ બાબત નથી જ.
સહજ તપ એટલે કેવું તપ? એવો સવાલ થાય તો તે સ્વાભાવિક છે. એનો જવાબ એટલો જ કે જે તપ કરવું ન પડે, અનાયાસે અને આપમેળે થાય-થતું રહે, તેનું નામ સહજ તપ. ભગવાનના આવા અત્યંત સહજ તપનું વર્ણન, આપણા એક અજૈન ચિંતકે, આ શબ્દોમાં કર્યું છે.
“ઘણા લોકોના મનમાં પ્રામાણિક પ્રશ્ન ઊઠે છે ? મહાવીરનો માર્ગ કષ્ટયુક્ત દમનનો માર્ગ ન હતો ? આ પ્રશ્નની છણાવટ સહજના સંદર્ભે ન થાય તો કૃષ્ણ સ્થિતપ્રજ્ઞને બદલે સુખવાદી ઠરે અને બુદ્ધ પણ વ્યવહારુ સુખવાદી ઠરે. મહાવીર નથી સમજાયા તેથી દેહદમનને અને કષ્ટાનુભવને અમથી પ્રતિષ્ઠા મળી છે. મહાવીરે ઉપવાસનું સમયપત્રક નહોતું બનાવ્યું. એમણે વસ્ત્રત્યાગનો સંકલ્પ નહોતો કર્યો. એમણે બ્રહ્મચર્યની પ્રતિજ્ઞા નહોતી લીધી. માનવ-ઇતિહાસમાં આટલા બધા ઉપવાસ આટલી સહજ રીતે થયા હશે ખરા? આ ઉપવાસ કરવામાં નહોતા આવ્યા. દેહભાન ખરી પડ્યું અને આત્મભાન ખીલી ઊઠ્યું ત્યારે ઉદ્ભવ પામતી આનંદદશામાં અનાયાસ થઈ ગયેલા ઉપવાસનું સૌંદર્ય સમજવા જેવું છે. એ જ રીતે મહાવીરે વસ્ત્રત્યાગ નહોતો કર્યો; એમનાં વસ્ત્ર ખરી પડ્યાં હતાં. આવું જ એમના બ્રહ્મચર્ય માટે કહી શકાય. કષ્ટાનુભવના પાયામાં દેહભાન રહેલું છે અને
ધર્મતત્વ ૧૨૯