________________
છે અને ભક્તિનાં પૂર ઊભરાય છે, તે અનુભૂતિ જ સાબિત કરે છે કે સામે બિરાજેલ પ્રતિમા એ પત્થરનો ઘાટીલો ટુકડો નથી, પણ સાક્ષાત્ પરમાત્માનું મૂર્ત અથવા સાકાર સ્વરૂપ છે.
અને, એને જલ કે પુષ્પ ચડાવવાની વાત તો બાજુ પર, અહીં તો કવિ સ્વયં પંચેન્દ્રિય મટીને એકેન્દ્રિય એવું પાણી બનવાની પ્રાર્થના કરે છે !, કારણ? કારણ કે કવિને ખબર છે કે મનુષ્યના ગમે તેટલા મહાન સમર્પણ કરતાં પણ જલનું જીવન-સમર્પણ વધુ શ્રેષ્ઠ છે; વધુ સંપૂર્ણ છે. મનુષ્ય ધન અથવા ધનસાધ્ય દ્રવ્યો અર્પી શકે, પણ પોતાનું જીવન ન્યોછાવર કરી દેવાની ગુંજાઈશ એની પાસે
ક્યાં ?
અને જો મનુષ્યમાંથી પાણી થઈને સર્વસ્વ હોમી દેવાની તમન્ના ભક્ત-હૃદયને હોય અને તેમ કરીને કઠોર કર્મોનો ઘાણ કાઢવાની અનન્ય આસ્થા એને હોય, તો પાણી વાપરવાથી હિંસા થાય એવી સમજણ કેટલી તો વાહિયાત, તુચ્છ અને નકામી બની જાય છે !
મહત્ત્વની વાત અહીં અનુભૂતિની છે. જ્યાં સુધી આપણી આંખમાં અનુભૂતિનું અંજન ન અંજાય, આપણી દૃષ્ટિમાં ઉઘાડ ન થાય, ત્યાં સુધી સામેનો પદાર્થ જડ, પત્થર અને નિર્જીવ અથવા એકેન્દ્રિય ભાસે, એમાં જરાય નવાઈ પામવા જેવું નથી. ભલે, આપણે આગળ ચાલીએ. કવિ-હૃદય પ્રભુ સાથે કેવા મજાના લાડ લડાવે છે તે જોવા યોગ્ય છે : “ક્યું ન ભયે હમ બાવનાચંદન, ઔર કેસર કી છોર; ક્યું ન ભયે હમ મોગર માલતી, રહતે જિનજી કે મૌર ” ૨
કવિ કહે છે કે મને બાવનાચંદનનું વૃક્ષ બનાવો ને પ્રભુ !, અને એ જરા વધુ પડતું લાગતું હોય પછી મને કેસરનો છોડ બનાવો ! બન્ને વનસ્પતિકાય-એકેન્દ્રિયના અવતાર અને બન્ને પ્રભુજીના અંગે વિલેપનના ખપમાં આવે, એ રીતે એમનું જીવન પ્રભુ-સમર્પિત પણ થાય અને વાતાવરણ મહેક મહેક પણ થઈ જાય !
લાડ હોય ત્યાં વિકલ્પોનો તોટો ન હોય. કવિવર પણ પ્રભુ સમક્ષ એક પછી એક વિકલ્પ રજૂ કરતા જાય છે, અને એમાંથી કયો વિકલ્પ યોગ્ય છે તેનો નિર્ણય તે ભગવાનના શિરે ઢોળી દે છે. માંગણી પાકી, અને છતાં પસંદગીનો હક ભગવાનનો, આ કેવી શિશુવત્ નિર્દોષ અને ફાંકડી સ્થિતિ છે ! કવિ ત્રીજો વિલ્પ
૧૦|