________________
(૫૫).
ગુરુતત્ત્વ-ચિન્તન
સંત કબીર સાહેબનું એક પદ છે, “ગુરુ બિન કૌન બતાવે બાટ'... ગુરુ વિના સાચી વાટ કોણ બતાવે ? પણ સાચો રાહ દેખાડે તેવા સદૂગુરુ ક્યાં મળે ? કેમ મળે? ગુરુ રસ્તામાં નથી જડતાં, સસ્તામાં નથી સાંપડતા. કહ્યું છે કે :
યહ તન વિષ કી વેલડી, ગુરુ અમૃત કી ખાણ શીષ દિયે જો ગુરુ મિલે, તો ભી સસ્તા જાણ”
ગુરુ બે રીતે મળે : કાં તો આપણે ગુરુની શોધ કરી તેમના ચરણે શરણ લઈએ, કાં તો ગુરુ આપણને શોધી કાઢે, આપણું વરણ કરે. જે પણ રીતે ગુરુસદ્ગુરુ મળે તે બહું દોહ્યલું-દુર્લભ છે. એ જેને મળે તે નિહાલ !
એક આચાર્યદેવના શિષ્યને કોઈ મનોમાલિન્ય ધરાવતી વ્યક્તિએ ઓળવ્યો. પછી તેમને કહ્યું કે “તમે અમારા પ્રમાણે કરો તો તમારો શિષ્ય પાછો મોકલી દઈએ ત્યારે તે આચાર્યદેવે જણાવ્યું : “ગુરુ મોક્ષ અપાવે, ચેલો નહિ. મારા માથે ગુરુમહારાજ બેઠા છે, હવે ચેલાની જરૂર નથી.” ગુરુતત્ત્વનો મહિમા આનાથી વધુ મર્મસ્પર્શી રીતે શું થઈ શકે ?
ગુરુનો સૌથી મોટો ગુણ તે તેમની ઉદારતા છે. સહનશીલ વ્યક્તિ જ ઉદારતા દાખવી શકે એ કદાપિ ના ભૂલવું. ગુરુ આપણી કેટકેટલી ભૂલોને માફ કરી દેતા હોય છે ! સો ભૂલોને ચલાવી લે ત્યારે એકાદ વખત તેઓ આપણને ટોકતા હોય છે કે ગુસ્સો કરી ઠપકો આપતા હોય છે. આપણે વિચારીએ કે આ તો અમને ઠપકાર્યા જ કરે છે ! અમારી ભૂલો જ કાઢ્યા કરે છે ! અમારી તો જાણે કશી ગણતરી જ નથી, કિંમત જ નહિ !
આ રીતે વિચારનારા ભૂલી જાય છે કે ગુસ્સો કરીને, ઠપકો આપીને, ખામી દેખાડીને ગુરુ આપણું ઘડતર કરે છે, આપણાં અવળા સંસ્કારોને ભૂંસી રહ્યા છે અને એ રીતે તેઓ કરુણા વરસાવી રહ્યા છે. ગુરુના ક્રોધમાં પણ કૃપાની અનુભૂતિ
૨૨૬
