________________
(૩૯)
ઉંમર અને પર્યાય, કાળની અપેક્ષાએ વધ્યાં છે, વધી રહ્યાં છે. હૃદય વિચારે છે કે ખરેખર જીવનમાં, આ બે વૃદ્ધિને બાદ કરતાં, બીજી કશીક વૃદ્ધિ થઈ છે ખરી ? થાય છે ખરી ?
પ્રભુ-પરમાત્મા પ્રત્યે શ્રદ્ધા વધી છે ? પોતાના અજ્ઞાન માટેની અરુચિ વધી છે ? કે પોતાને જે જરા અમથું સમજાયું કે આવડ્યું તેનું ગુમાન જ વધ્યું છે? આવું ગુમાન પણ વસ્તુતઃ તો અજ્ઞાન જ ગણાય, એવી સમજણ વિકસી ખરી ? ચિત્તમાં ફેલાયેલાં દૂષણોની જંજાળ ઘટી છે કે વધતી જ રહી છે? સગુણ કહેવાય તેવું કોઈ તત્ત્વ ફૂલ્યુંફાવ્યું છે ખરું ?
આ અને આવા અગણિત પ્રશ્નો ચિત્તમાં ઊગે છે આવી પળોમાં, અને સંવેદનાભીનું ચિત્ત વિવિધ આંદોલનો વડે આંદોલિત થઈ ઊઠે છે. એ આંદોલનોને જ પ્રતિબિંબિત કરતી હોય તેવી એક કવિતા (ગઝલ) અચાનક નજર સામે આવી છે આ પળે, અને એ વાંચતાં જ મનનાં તે આંદોલનોને જાણે કે બળ મળી ગયું. મનને મજા પડી ગઈ. એ ગઝલ જ અહીં ટાંકું :
તારા વિષે વિચારતાં વરસો વહી ગયાં શંકાઓને નકારતા વરસો વહીં ગયાં લોકો તો ઝળહળાટ જુએ છે બહારનો મનનું તમસ વિદારતાં વરસો વહી ગયાં જે આસ્થા હતી તે સમય પર ડગી ગઈ એક સત્યને સ્વીકારતાં વરસો વહી ગયાં વિશ્વાસ કીધો કોઈની સાચી પરખ વિના એ ભૂલને સુધારતાં વરસો વહી ગયાં દર્પણ સમાન દિલનો હું દાવો નહીં કરું કંઈ દૂષણો નિવારતાં વરસો વહી ગયાં. સંતોષ એ જ કે અમે સચ્ચાઈ સાચવી જૂઠાઓના બજારમાં વરસો વહી ગયાં.
દાતત્ત્વ
૧૬૩
