________________
કે ઘણું જાણનારા આત્માઓ, સરળ ઓછા અને કુટિલ અધિક, એવા જ જોવા મળે છે. જીવ ધર્મી પણ હોય અને સરળ પણ હોય તો તો સોનામાં સુગંધ ભળે. પણ દુનિયાની નજરે ધર્મી ન હોય અથવા ઓછો ધર્મી હોય, પણ ચિત્તની ભૂમિકા તથા સામાન્ય વ્યવહાર કુટિલતાથી પર હોય, ધર્મ-ધર્મીની અનુમોદના અને સાથે સાથે પોતાની ખોડ-ખામીઓ પ્રત્યે સભાનતાપૂર્વક ખિન્નતા અનુભવતો હોય, તો જીવ પેલા પ્રખ્યાત બનેલા ધર્મી કરતાં તો નિઃશંક ઘણો આગળ હોવાનો અને તેવા જીવને સમાધિ તથા સમાધિમરણ મળવાની તક ઘણી ઉજ્જવળ ગણાય.
ધર્મ માણસને સરળ બનાવે છે, ધર્મનો ઘમંડ-ધર્મ હોવાનો અહંકાર તેને કુટિલ અને જૂઠો બનાવી મૂકે છે.
આપણે સરળ બનવું છે કે કુટિલ ! અથવા આપણે સરળ છીએ કે કુટિલ? તેની ચકાસણી કરવાના તેમજ તેની ભૂમિકા બાંધવાના દિવસો એટલે પર્યુષણ પર્વના દિવસો. આ દિવસોમાં આરાધના તો કરીએ જ, સાથે સાથે મનોમંથન પણ કરીએ, અને આપણે શું - ક્યાં ને કેવા છીએ, તેની ચોકસાઈ કરી લઈએ.
સરળ બનવું એ ચિત્તશુદ્ધિને નોતરવા બરાબર છે અને તેનું ફળ સમાધિરૂપે સાંપડે તેવી પૂરતી શક્યતા છે.
કુટિલ બનવું કે બન્યા રહેવું એમાં ચિત્તને તેમ જ જીવનને અશુદ્ધ કરવાની વિષમતા રહેલી છે. એ હોય અને ધર્મ ઘણો આરાધીએ, તો પણ તેનું શુભ ફળ અલ્પ મળે છે, અને જીવનમાં તો નહીં જ, પણ મરણમાં પણ પછી સમાધિ મળવી દુર્લભ બની જાય છે.
આપણો લક્ષ્યાંક નિશ્ચિત કરવાની આ વેળા છે. તેને સાર્થક કરીએ, વેડફીએ તો નહિ જ. અસ્તુ.
(ભાદરવો, ૨૦૬૩)
૧૨૪]
