________________
દશ્ય ર : ગામને પાદર. ત્યાં રમવાનું મોટું મેદાન. એમાં થોડાંક સમવયસ્ક બાળકો રમે છે. એમાં એક બાળક રાજવંશી બાળકને શોભે તેવાં જરકશી વસ્ત્રો તથા બહુમૂલ્ય છતાં અલ્પ ઘરેણાં પહેરેલો ધીર-ગંભીર-નિર્ભીક ચાલે મક્કમ ડગ ભરી રહ્યો છે. તેની સામે જ રમતના કેન્દ્રસમો વાંસનો થાંભલો છે, અને તેના ફરતો એક કદાવર, વિકરાળ, કાળોતરો પણ લાલ આંખો ધરાવતો, લાંબી જીભે ફૂંફાડા મારતો નાગ વીંટળાયેલો છે. તો તે સ્તંભથી જરા દૂર બીજા પાંચ-સાત બાળ-ગોઠિયા આમથી તેમ નાસભાગ કરતાં અને ચીસો પાડતાં અને પેલા બાળકને, જેનું નામ “વર્ધમાન છે તેને, “દૂર ભાગ, એ નાગ બાળી નાખશે, નજીક ના જતો' એવું મોટેથી સંભળાવતા જોવામાં આવે છે.
અને હવે, આ બંન્ને દૃશ્યોને એકમેક સાથે સાંકળીને થતી “શુભવીર'ની વાત આપણે સાંભળીએ :
વિરકુંવરની વાતડી કેને કહિયે, કેને કહિયે રે કેને કહિયે, નવિ મંદિર બેસી રહિયે, સુકુમાલ શરીર ..૧
વાત આમ છે : કાયમ ઓઝલમાં રહેનારાં રાણીને આજે અચાનક જાહેર રસ્તા પર ઓટલે બેઠેલાં દેખીને તેમની સહિયરો તેમને વીંટળાઈ વળી છે, અને પૂછે છે, રાણીબા ! એવી તે શી વાત બની છે કે આજે આમ તમારે બહાર આવવું પડ્યું ? ત્યારે રાણી કહે છે કે “બેન, માની પાસે એના લાડલા કુંવર સિવાય કોની વાત હોય ? જો ને, આ મારા વીરકુંવરની વાતો એવી તો અટપટી છે કે કોઈને કહ્યા સિવાય ચેન ન પડે ! પાછું એ કોઈને કહિયે તો કોઈ સાચી માને નહિ, એટલે કહેવી તો કહેવી પણ કોને ? પાછો એ તો રમવા ગયો છે, ને હજી પાછો આવતો નથી ! એનું શરીર કેટલું કોમળ કોમળ છે ! એ થાકી નહિ ગયો હોય ? એને ઘરમાં બેસી રહેવું તો ગમતું જ નથી ! આ એની વાટ જોતાં હું અધીરી થઈ છું, તે ઓટલે આવીને બેઠી છું. હવે તો એ આવે તો હાશ થાય”.
ત્રિશલામા ભાવાવેશમાં બોલ્ય જ જાય છે, અને સહિયરો પણ તલ્લીન થઈને એમને સાંભળ્યું જાય છે. મા તે મા જ હોય છે : ચાહે તે ચક્રવર્તીની મા હોય, કોઈ રાંક બચ્ચાની મા હોય, કે પછી તીર્થકરની મા હોય : એને તો એના લાડકવાયા બાળકમાં જ એનું સમગ્ર વિશ્વ સમાયેલું હોય છે. એટલે જ, એના લાડલાની વાત કરવાનો મોકો મળે ત્યારે એ બાકીની આખી દુનિયાને વીસરી જાય છે. ત્રિશલામાં
ભતિતત્ત્વ ૫૦