________________
શારીરિક મસ્તી કોઈ પણ સાથે ન કરવી, અને ઉઘાડા શરીરે કદી ન બેસવુંઆ બે માટે તેઓનો કડક આદેશ રહેતો. પહેલામાં અપલક્ષણો પ્રવેશવાનો ભય, તો બીજામાં ઉપાશ્રયમાં બહેનો વગેરે આવતાંજતાં હોય તો મર્યાદાનો તથા સુરુચિનો ભંગ થવાનો તથા નિર્લજ્જતા વ્યાપવાનો ભય કામ કરતો. આ બંને બાબતો આજે પણ પાળવી ગમે છે અને તે પાળવાના ન પાળવાના લાભ-હાનિ પણ બરાબર અનુભવાય છે. ગોચરી-પાણી જઈએ ત્યારે પહેરેલ વસ્ત્રોમાંથી પરસેવાને કારણે શરીર પ્રદર્શિત થાય તે પણ તેઓ ન ચલાવતા, એ બરાબર યાદ છે.
-
મારા ભણતર, અવાજ, બીજી કેટલીક આવડત- વગેરે કારણે વડીલો તથા લોકો મારાં વખાણ કરતા. જો કે સાધુ થયા પછી વાતેવાતે વખાણ થવાનું આપણે ત્યાં સહજ અને સામાન્ય થઈ ગયું છે. આનાથી એ સાધુના જીવન પર, ચિત્ત પર માઠી અસરો પણ પડી શકે છે એનો વિચાર કોઈનેય હોતો નથી; એ સાધુને તો નહિ, પણ એના ગુરુને પણ નહિ. મારા ગુરુ આ મુદ્દે હમેશાં સાવધાન હતા. મોટાભાગે મારા વખાણ મારા સુધી તેઓ પહોંચવા ન દેતા. કદીક પહોંચ્યા હોય તો પણ તે મારા ચિત્ત પર ચડી ન બેસે તેની તેઓ ચાંપતી કાળજી રાખતા. ગમે તેવું વખાણવાલાયક કર્યું હોય કે ગમે તેવા વડીલો લોકો મને વખાણતા હોય, તે ક્ષણે પણ તેઓ મારી ભૂલ જ કાઢી બતાવી મને જાહેરમાં બધાની વચ્ચે જ તતડાવતા, ઊતારી પાડતા. મનમાં ક્ષણવાર દુઃખ થાય, પણ પછી સાહેબને ગમ્યું તે ખરું, અને હવે તેમને ગમે તેવું કરવાનો ફરી / વધુ પ્રયાસ કરીશ- આવો ભાવ બનતાં દુ:ખ વીસરાઈ જતું. પણ આમ કરવા પાછળનો એમનો આશય એક જ : હું મિથ્યા અભિમાનમાં તણાઈ ન જઉં, મારી પ્રગતિ રોકાઈ ન જાય, અને અભિમાનને કારણે વકરનારા દોષ-દુર્ગુણોનો ભોગ ન બનું. કોઈ મારી પાસે બેસે તો પહેલાં તો બેસવા નહિ જ દેવાના. પતીજ પડ્યા પછી અમુકને બેસવા દે તો પણ દરેક ગતિવિધિ પર બારીક નજર રહે જ. શું વાત કરે છે, તે પૂછવાનું અને જેવું હોય તેવું કહેવું જ પડે. જૂઠું તો બોલાય જ નહિ. કોઈ પણ સાધુ કે ગૃહસ્થ સાથે વાતચીત કરવાની થાય તો તે ફાલતુ, એલફેલ વાતો નથી ને, જ્ઞાનવર્ધક વાત છે ને, તેની સાવધાની રાખવાની રહેતી. જ્યારે પૂછે ત્યારે યથાવત્ હેવાલ આપવો જ પડે. અમુક કહેવાનું અને બાકીનું ગુપચાવી જવાનું, અને ‘બધું કાંઈ સાહેબને કહેવાનું ન હોય' એ રીતે વર્તવાનું નહોતું. આશય એક જ, ભીતરથી રક્ષા કરવાનો ઃ કાંઈ ખોટું મારામાં ન આવી જાય તેની દરકારનો.
૨૩૬